0 Pemuka
Pengelandik macha enggau nulis beguna dikena nembiak ngulihka informasyen sereta ulih
ngeluarka informasyen nya ngagai tukuh betulis. Nitihka penemu Siti Hajar (2009), macha
nya siti pengawa ngingat, ninga lalu midaka munyi enggau engkeman sereta mindahka
lambang ti dibacha ngagai sistem kognitif dikena meretika siti-siti pekara.Pengelandik nulis
mega begunaka nembiak berunding sereta nusun idea sebedau dibantai dalam tukuh
macha ke menyana. (Kamarudin & Siti Hajar, 1997). Nya alai pengajar mesti ngena langkah
rapat, ripih jalai enggau teknik ke engkeman lebuh ngajar pengelandik macha enggau nulis
maya ngajar dalam kelas.
Langkah rapat ti engkeman ngajar pengelandik macha iya nya langkah rapat peneleba jaku
(LEA). Nitihka penemu Nur Hidayah (2017), langkah rapat tu dikena ngajar macha ti
bepelasarka aktiviti ti digaga ari peneleba nembiak. Ba pekara tu, nembiak mesti bisi
peneleba dalam macha kereban bacha ngambika sida ulih nguasa pengelandik macha.
Ngena langkah rapat tu, pengajar mesti nyendiaka kereban bacha ke seriran enggau
peneleba sida. Ambika chunto pengajar nyendiakan kereban baka gambar, grafik, kereban
maujud, bup cherita enggau ti bukai ngambika ulih mantu nembiak nguasa siti-siti konsep.
Pengelebih langkah rapat tu iya nya nembiak muntang meretika pekara ti dibacha lalu
nembiak jampat meretika siti-siti konsep enti kereban bacha nya bisi kait enggau pekara ti
udah dibacha iya.
Nitihka penemu Ishak Ramly (2006), ripih jalai iya nya siti perambu senentang pekara ti
deka dipejalaika lalu engkeman enggau objektif ti deka dicapai. Ripih jalai ti engkeman
dikena ngajar pengelandik macha iya nya ripih jalai peda sebut. Ngena ripih jalai tu,
pengajar ngajar leka jaku ti dikena besari-sari baka leka jaku ‘apai’, ‘indai’, ‘kaban’ enggau ti
bukai. Ba pekara tu, pengajar mantaika leka jaku dulu lalu nyebut leka jaku nya ngena chara
ti betandu. Chunto iya, pengajar nyendiakan kad gambar ti disempulang enggau leka jaku.
Udahnya pengajar nyebut leka jaku nya lalu ditangkanka enggau nembiak. Sepengudah
nembiak nemu nyebut leka jaku nya, nembiak diasuh ngaga ayat lalu macha ayat nya
enggau betul. Pengelebih ripih jalai tu iya nya nembiak ulih meretika utai ti dibacha lalu ulih
1
ngerembaika pengelandik bepikir nembiak. Kelimpah ari nya, nembiak mega ulih nyadaka
munyi enggau engkeman enti sida udah nemu nguasa mayuh leka jaku.
Nitihka penemu Edward M. Anthony (1963), teknik iya nya strategi ti dikena pengajar nyapai
objektif maya ngajar. Teknik ti engkeman ngajar pengelandik macha iya nya teknik KLWH
iya nya Know,Want, Learned enggau How. K mai reti pekara ti udah ditemu, W mai reti
nama pekara ti deka ditemu, L mai reti pekara ti udah ditemu sepengudah macha lalu H mai
reti bakani ngulihka informasyen tambah ti bekait. Pengelebih teknik tu iya nya ngemudahka
nembiak ngaitka penemu ti udah bisi enggau pekara ti dibacha lalu nentuka pekara ti udah
diulih ari macha sereta sida ulih nentuka kereban ti ulih dibacha nyema sida deka ngiga
informasyen tambah. Teknik tu mega ulih nambahka pemereti, penemu enggau informasyen
kereban bacha lalu sida ulih macha ekstensif enggau kritis. (Kamarudin, 1997).
Langkah rapat ti engkeman ngajar pengelandik nulis iya nya langkah rapat proses. Nitihka
penemu Donn Byrne (1979), langkah rapat tu beguna dalam nulis karang laban begunaka
nembiak ngaga karang notihka proses baka ngasilka draf karang, meresa lalu bejuraika
karang. Ngena langkah rapat tu pengajar mesti bisi interaksyen enggau nembiak ngena
aktiviti berandau maya deka ngadu siti-siti karang. Pengelebih aktiviti tu iya nya nembiak
deka nemu nulis ngena format ke nemban sereta struktur tulis ke seriran maya nulis siti-siti
karang. Nembiak mega deka nemu ngena jalai jaku ke engkeman maya ngaga siti-siti ayat
ba karang.
Ripih jalai ti engkeman ngajar pengelandik nulis iya nya ripih jalai gambar enggau carta.
Ngena ripih jalai tu, pengajar ngajar nembiak nulis ayat bepelasarka gambar ti diberi.
Pengajar mega ulih ngena kereban ICT baka LCD lebuh ngajar nembiak nulis siti-siti pekara.
Chunto iya pengajar nyendiaka siti gambar ti bekait enggau tupik ti dipelajarka baka tupik
‘Jalai Alun’. Nembiak dipinta ngaga ayat kediri empu bepelasarka gambar ti diberi. Udahnya
nembiak nulis ayat diri empu ba papan tulis lalu pengajar meresa gramatisyen ayat nya
ngambika nembiak nemu bagi ayat ti salah enggau betul. Pengelebih ripih jalai tu iya nya
2
nembiak ulih ngaga ayat kediri empu bepelasarka gambar lalu sida ulih nulis siti-siti ayat
enggau engkeman.
Teknik ti engkeman ngajar pengelandik nulis iya nya teknik kar runding. Nitihka penemu Tee
et al (2009), kar runding beguna dikena ngadu nota ba siti-siti tupik ti dipelajarka. Teknik tu
nyadika malin nembiak maya ngasilka isi karang ke menyana tauka berurun. Ngena teknik
tu, pengajar ngerintaika isi tauka jurai nengah randau enggau nembiak dalam tukuh kar
runding ba papan tulis. Chunto kar runding ti ulih dikena iya nya baka kar i-think ti
nyengkaum kar segala, kar segala betandu, kar berurun, kar berap, kar kayu, kar pupu
betandu enggau ti bukai. Pengelebih kar tu iya nya nembiak ulih nulis nota enggau
engkeman lebuh deka nulis karang. Teknik tu mega ulih ngerembaika daya ngingat ba
nembiak lalu sida mega deka landik nulis maya ngaga karang.
Pengelandik macha enggau nulis beguna ngagai nembiak lebuh sida deka ngaga siti-siti
karang tauka maya sida deka ngiga informasyen ti beguna lebuh macha kereban bacha.
Nya alai, pengajar mesti ngena langkah rapat, ripih jalai enggau teknik ti engkeman lebuh
ngajar ngambika ulih ngerembaika pengelandik macha enggau nulis maya belajarka siti-siti
konsep. Pengajar mega mesti ngena kereban bantu ngajar ti engkeman lebuh ngajar
ngambika nembiak rindu agi belajar enggau jampat ngingatka pekara ti dipelajarka.