KATA PENGANTAR

Puji syukur penulis panjatkan kepada Allah SWT yang telah memberikan
rahmat dan karunia-Nya, sehingga Laporan Kerja Praktek ini dapat diselesaikan.

Kerja Praktek ini merupakan salah satu mata kuliah yang wajib ditempuh di
Program Studi Teknik Sipil Fakultas Teknik Universitas Galuh. Laporan Kerja
Praktek ini disusun sebagai pelengkap kerja praktek yang telah dilaksanakan kurang
lebih 1 bulan di Proyek Bendungan Leuwikeris Paket 1.

Penulis menyadari sepenuhnya bahwa tanpa bimbingan, bantuan dan doa dari
semua pihak, laporan kerja praktek ini tidak dapat diselesaikan tepat pada waktunya.
Untuk itu, penulis mengucapkan banyak terima kasih kepada :

1. Orang tua dan keluarga yang senantiasa memberikan kasih sayang, motivasi,
doa, arahan dan bimbingan, serta dukungan moril maupun materil.
2. Bapak R. Nugraha Kusuma N., S.T., M.T. selaku Dekan Fakultas Teknik
Universitas Galuh.
3. Bapak Maman Hilman, S.T., M.T. selaku Wakil Dekan I Fakultas Teknik
Universitas Galuh.
4. Ibu Yanti Defiana, S.T., M.T. selaku Ketua Prodi Jurusan Teknik Sipil
Universitas Galuh.
5. Ibu Gini Hartati, S.T, M.T. selaku Dosen Pembimbing Kerja Praktek.
6. Seluruh jajaran dosen di Prodi Jurusan Teknik Sipil Universitas Galuh yang
telah memberikan ilmunya kepada penulis.
7. Bapak Budi Prasetya, S.T., selaku PPK Bendungan BBWS Ctitanduy
8. Bapak Edwin, S.T.,M.Eng., selaku Direksi Pekerjaan di Proyek Bendungan
Leuwikeris Paket 1 yang telah mengijinkan penulis melakukan Kerja Praktek
di proyek ini.
9. Bapak Imam Ardani, S.T., selaku Direksi yang telah memberikan ilmu dan
pengalamannya kepada penulis.

i
 10. Bapak Aldy Febrian, S.T., selaku Site Engineer sekaligus pembimbing
lapangan yang telah memberikan ilmunya kepada penulis selama
melaksanakan Kerja Praktek ini.
11. Bapak Samsul Haryanto yang telah memberikan ilmu dan pengalamannya
kepada penulis selama melaksanakan Kerja Praktek ini.
12. Seluruh staff PP – BBN KSO di Proyek Bendungan Leuwikeris Paket 1 yang
telah memberikan ilmu dan pengalamannya kepada penulis selama
melaksanakan Kerja Praktek ini.
13. Sahrul Ramdan selaku tim kerja praktek Universitas Galuh di Proyek
Pembangunan Bendungan Leuwikeris Paket 1.
14. Keluarga Besar Mahasiswa Fakultas Teknik Universitas Galuh khususnya
Program Studi Teknik Sipil.
15. Semua teman dan sahabat yang telah memberikan semangat dan dukungan
yang tidak bisa penulis ucapkan satu persatu.

Demikian pengantar ini penulis sampaikan. Penulis menyadari bahwa masih

banyak kekurangan dari laporan ini, baik dari materi maupun teknik penyajiannya,
mengingat kurangnya pengetahuan dan pengalaman yang dimiliki penulis. Oleh
karena itu, kritik dan saran yang membangun sangat penulis harapkan.

Ciamis, Oktober 2019

Penulis

ii
 DAFTAR ISI

HALAMAN PENGESAHAN

KATA PENGANTAR........................................................................................... i

DAFTAR ISI......................................................................................................... iii

DAFTAR GAMBAR............................................................................................. vi

DAFTAR TABEL................................................................................................. viii

BAB I PENDAHULUAN

1.1 Latar Belakang................................................................................................. 1

1.2 Identifikasi Masalah........................................................................................ 3

1.3 Maksud dan Tujuan......................................................................................... 3

1.4 Manfaat............................................................................................................ 3

1.5 Batasan Masalah.............................................................................................. 4

1.6 Metodologi...................................................................................................... 4

1.7 Sistematika Penulisan Laporan........................................................................ 4

BAB II LANDASAN TEORI

2.1 Bendungan....................................................................................................... 6
2.1.1 Pengertian Bendungan........................................................................... 6
2.1.2 Tipe-Tipe Bendungan............................................................................ 7
2.1.3 Komponen-Komponen Bendungan....................................................... 9
2.2 Grouting.......................................................................................................... 10
2.2.1 Pengertian Grouting.............................................................................. 10
2.2.2 Tujuan Grouting.................................................................................... 10
2.2.3 Metode Pelaksanaan.............................................................................. 11

iii
 2.2.4 Macam-Macam Grouting...................................................................... 11
2.2.4.1 Grouting Tirai........................................................................... 11
2.2.4.2 Grouting Selimut...................................................................... 12
2.2.4.3 Grouting Konsolidasi................................................................ 12
2.2.4.4 Back Fill Grouting.................................................................... 12
2.3 Alat– Alat yang Digunakan ............................................................................ 12
2.4 Bahan Campuran Grouting.............................................................................. 17
2.4.1 Air.......................................................................................................... 17
2.4.2 Semen.................................................................................................... 18
2.4.3 Agregat.................................................................................................. 19
2.4.4 Bentonit................................................................................................. 19

BAB III MANAJEMEN PROYEK

3.1 Data Umum Proyek Pekerjaan ....................................................................... 20

3.2 Struktur Organisasi.......................................................................................... 21
3.3 Manajemen Proyek.......................................................................................... 22
3.3.1 Tugas dan Wewenang .......................................................................... 22

BAB IV PEMBAHASAN HASIL KERJA PRAKTEK

4.1 Pengawasan Pekerjaan..................................................................................... 26

4.2 Pelaksanaan Pekerjaan..................................................................................... 26

4.3 Metode Pelaksanaan........................................................................................ 27

4.4 Tahapan Pekerjaan........................................................................................... 27

4.4.1 Tahap Awal (Penentuan Titik).............................................................. 27

4.4.2 Tahap Pengeboran................................................................................. 29

4.4.3 Tahap Pencucian Lubang Grouting....................................................... 29

4.4.4 Tahap Persiapan Uji Tekan Air (Water Pressure Test)......................... 30

iv
 4.4.5 Tahap Grouting..................................................................................... 33

4.4.6 Tahap Check Hole................................................................................. 34

BAB V KESIMPULAN DAN SARAN

5.1 Kesimpulan...................................................................................................... 37

5.2 Saran................................................................................................................ 38

DAFTAR PUSTAKA

LAMPIRAN

DAFTAR GAMBAR

2.1 Mesin Bor........................................................................................................ 13

2.2 Pompa Grouting.............................................................................................. 13

2.3 Pencampur Semen (Grout Mixer) .................................................................. 14

2.4 Packer.............................................................................................................. 15

2.5 Pengukur Tekanan (Pressure Gauge)............................................................. 15

v
2.6 Flow Meter...................................................................................................... 16

2.7 Selang.............................................................................................................. 16

2.8 Stopwatch ....................................................................................................... 16

2.9 Stang Bor ........................................................................................................ 17

2.10 Mata Bor ....................................................................................................... 17

2.11 Semen ........................................................................................................... 18

3.1 Struktur Organisasi Proyek.............................................................................. 21

3.2 Struktur Organisasi Konsultan ....................................................................... 24

3.3 Struktur Organisasi Kontraktor ...................................................................... 25

4.1 Metode Up Stage ............................................................................................ 27

4.2 Alat Ukur Total Station................................................................................... 28

4.3 Jarak Antar Titik ............................................................................................. 28

4.4 Diagram Alir Tahap Pelaksanaan WPT........................................................... 30

4.5 Cara Menghitung Nilai LU.............................................................................. 31

4.6 Pelaksanaan Grouting...................................................................................... 32

4.7 Pola Check Hole ............................................................................................. 33

4.8 Check Hole...................................................................................................... 33

4.9 Prosedur Pengerjaan Lubang Check Hole (CH).............................................. 34

4.10 Pengecekan Sampel dari Check Hole ........................................................... 34

4.11 Sampel Check Hole yang Di Semprot Cairan Penoptalin ............................ 34

vi
 DAFTAR TABEL

4.1 Tekanan WPT (Yang digunakan pada Proyek Pembangunan Bendungan

Leuwikeris ..................................................................................................... 30

4.2 Rasio Campuran Grouting ............................................................................. 32

vii