4 ¸ •Û±  fl¡œ ˚˛



6 Ê√±Ú≈˚˛±ø¬ı˛, 2011

ø˝√√—¸±º ˜±S ≈√í’é¬À¬ı˛¬ı˛ øÚ¬ı˛œ˝√√ ¤fl¡øȬ ˙sº øfl¡c ˆ¬˚˛—fl¡¬ı˛ ¸—Àfl¡Ó¬¬ı±˝√√œ ¤˝◊√ ˙søȬ˝◊√ ’Ò≈Ú± ¬Û±Ó¬±˘Â√±˚˛±¬ı˛ ˜ÀÓ¬± ø‚À¬ı˛ ÒÀ¬ı˛ÀÂ√ ’±˜±À√¬ı˛
¤˝◊√ ¤fl¡ Ú”Ó¬Ú ¬ı˛±Ê√…Àfl¡º ø˝√√—¸± øfl¡ ’±˜±À√¬ı˛ ¸ˆ¬…Ó¬± ¤¬ı— ¸—¶‘®øÓ¬¬ı˛˝◊√ ’ø¬ıÀ26√√… ’e∑ ¤¬ı˛ ŒÔÀfl¡ øfl¡ Œfl¡±Ú›˝◊√ S±Ì ŒÚ˝◊√ ˆ¬ø¬ıÀ¯∏…¬ı˛∑ ’ÚôLfl¡±˘ øfl¡
S꘱·Ó¬ ¤˝◊√ õ∂ùüøȬ˝◊√ ά◊2‰¬±ø¬ı˛Ó¬ ˝√√À¬ı-- ¤Ó¬ ¬ı˛Mê√ Œfl¡Ú∑ ø˝√√—¸± ¤¬ı— Ó¬±¬ı˛ ’Ú≈¯∏Àe ¤˝◊√¬ı˛fl¡˜ øfl¡Â≈√ õ∂ùü øÚÀ˚˛˝◊√ ’±·±˜œ fl¡À˚˛fl¡ ¸5±˝√√ õ∂øÓ¬
ÿ Úø¬ı—˙ ˙Ó¬Àfl¡ ¬ıÀe Â√±¬Û±‡±Ú±¬ı˛ ’±ø¬ıˆ¬±«À¬ı¬ı˛ fl¡±À˘ ¬ı˝◊√¬ÛS
Œ˘‡±À˘ø‡¬ı˛ ¤˜Ú Ò”˜ ¬ÛÀάˇ Œ˚, Œ¸¸˜˚˛fl¡±¬ı˛ ¤fl¡È≈¬
õ∂±‰¬œÚ¬ÛLöœ ˆ¬±¬ı≈fl¡¬ı˛± Ú˚˛± Œfl¡±Ú› ø˘‡ÀÚ¬ı˛ ’±ø¬ıˆ¬±«¬ı ‚ȬÀ˘˝◊√
¬ı…e ¬ıøǘ fl¡È¬±é¬ ¸˝√√fl¡±À¬ı˛ ˜ôL¬ı… fl¡¬ı˛ÀÓ¬Ú-- 뤽◊√ ¤fl¡ Ú”Ó¬Úíº ¤˝◊√ é≈¬^
¬ı±fl¡…øȬ¬ı˛ ˜ÀÒ… ’Ú≈Ú±ø¸fl¡Ó¬± øÂ√˘º Œ¸ø√Ú ø¬ı·Ó¬º &ÀȬڬı±·« õ∂Ê√Àij¬ı˛
¬ı‘˝√¶ÛøÓ¬¬ı±¬ı˛ ø¬ıø˙©Ü ¸˜±Ê√-ø¬ı:±ÚœÀ√¬ı˛ øfl¡Â≈√ Œ˘‡± ’±˜¬ı˛± õ∂fl¡±˙ fl¡¬ı˛¬ıº ¤˝◊√ ¸5±À˝√√ ø˘‡ÀÂ√Ú ’±ø˙¸ Úµœ

¬ı±„√√±ø˘ ¤‡Ú ¤fl¡ ’øÒ¬ı±ô¶¬ı õ∂‰¬±À¬ı˛¬ı˛ ˚≈À· ¬Û√±¬Û«Ì fl¡À¬ı˛ÀÂ√º ¤˝◊√ ˚≈·
¸Ù¬È¬ fl¡ø¬Û¬ı˛, Œ˘¸±¬ı˛ õ∂˚≈øMê√¬ı˛ ¤¬ı— ¬ıË…±`¬-¤¬ı˛º ë¬ıË…±`¬í Ú±˜fl¡ ¬ıdøȬÀfl¡
¤˝◊√¸¬ı ¸—‚ȬÀÚ¬ı˛ ¬ıU ¬Û”À¬ı«˝◊√ fl¡±˘«˜±fl«¡¸ ’Ú≈˜±Ú fl¡À¬ı˛ fl¡À˜±øάøȬ
ŒÙ¬øȬø˙Ê√˜-¤¬ı˛ Œ˚ Ó¬N õ∂√±Ú fl¡À¬ı˛øÂ√À˘Ú, ¬Ûø(˜¬ıÀe¬ı˛ fl¡ø˜Î¬◊øÚà
¸¬ı˛fl¡±¬ı˛ √œ‚«fl¡±˘ Ó¬±ÀÓ¬ ’±¶ö± Œ¬ı˛À‡ ¤À¸øÂ√˘º øfl¡c ¸•xøÓ¬, ¸y¬ıÓ¬
˜±fl«¡¸¬ı±À√¬ı˛ Ê√œ¬ıÚœ˙øMê√¬ı˛ ø¬ı˘˚˛Àfl¡ ’ôLÀ¬ı˛ ά◊¬Û˘øt fl¡À¬ı˛ ¬ı˛±ÀÊ√…¬ı˛
ˆ¬±¬ı˜”øÓ«¬Àfl¡ ø¬ıù´-√¬ı˛¬ı±À¬ı˛ ά◊8˘ fl¡¬ı˛ÀÓ¬ ‡…±Ó¬Ú±˜± ë¬ıË…±`¬-&èí › ¬ı˛±ø˘
’±ø˘kÀfl¡ ¬ı˛±Ê√…¸¬ı˛fl¡±¬ı˛ √±ø˚˛Q Œ√˚˛ ë¬ıË…±`¬ Œ¬ıe˘í Ú±˜fl¡ ¤fl¡ õ∂fl¡ä
¬ı˛+¬Û±ø˚˛Ó¬ fl¡¬ı˛±¬ı˛º ¤˝◊√ õ∂fl¡Àä¬ı˛ Ù¬˘¶§¬ı˛+¬Û ά◊Àͬ ’±À¸ ¤fl¡ ’Ú¬ı√… ’±˝◊√fl¡Ú
Ó¬±ø˘fl¡±º ¤˝◊√ Ó¬±ø˘fl¡±˚˛ fl¡±˘, ’Ú≈Sê˜ Œfl¡±Ú› øfl¡Â≈√ Ú± Œ˜ÀÚ˝◊√ ë’±˝◊√fl¡Ú
ø˝√√À¸À¬ı ˚±“À√¬ı˛ øÚ¬ı±«‰¬Ú fl¡¬ı˛± ˝√√À˚˛ÀÂ√ Ó¬±“À√¬ı˛ ˜ÀÒ… ¿¬ı˛±˜fl‘¡¯û, ŒÚÓ¬±øÊ√
¸≈ˆ¬±¯∏‰¬f, ¶§±˜œ ø¬ıÀ¬ıfl¡±Úµ, ¬ıøǘ‰¬f, ¬ı˛¬ıœfÚ±Ô, ¸Ó¬…øÊ√», ’˜Ó«¬…
Œ¸Ú, ά◊M√˜fl≈¡˜±¬ı˛, Œ¸Ã¬ı˛ˆ¬ ·Àe±¬Û±Ò…±˚˛ õ∂˜≈‡ ά◊À~‡À˚±·…º ¤ ¬ı˛±ÀÊ√…¬ı˛
ë’±˝◊√fl¡Úí ø˝√√À¸À¬ı ’¬ı˙…˝◊√ ¤“¬ı˛± ¶ú¬ı˛Ìœ˚˛º øfl¡c ˜Ê√±¬ı˛ ¬ı…±¬Û±¬ı˛ ¤˝◊√ Œ˚, ¤˝◊√
Ó¬±ø˘fl¡±˚˛ ¬ı˛À˚˛ÀÂ√Ú ø¬ı¬Û±˙± ¬ı¸≈› ˆ¬±À˘±º ŒÂ√±È¬ Ó¬¬ı˛œ ˝√√À˘ fl¡œ ˝√√À¬ı,
¬ı˛±ÀÊ√…¬ı˛ ˚±¬ıÓ¬œ˚˛ Œ¸±Ú±¬ı˛Ò±Ú ͬ±“˝◊√ Œ¬Û˘ ¤˝◊√ Ó¬±ø˘fl¡±˚˛º Ó¬À¬ı, ¸¬ı ŒÔÀfl¡
ά◊À~‡À˚±·… ø¬ı¯∏˚˛øȬ Œ√‡± Œ·ÀÂ√ ¬ı˛±Ê√ÕÚøÓ¬fl¡ ¬ı…øMê√ÀQ¬ı˛
Ó¬±ø˘fl¡±ˆ≈¬øMê√fl¡¬ı˛Ì øÚÀ˚˛º ¤ÀÓ¬ ¯∏ᬠ¶ö±ÀÚ ¬ı˛À˚˛ÀÂ√Ú ˜˜Ó¬± ¬ıÀµ…±¬Û±Ò…±˚˛,
’±¬ı˛ Ú¬ı˜ ¶ö±ÀÚ ŒÊ√…±øÓ¬ ¬ı¸≈º ¤È≈¬fl≈¡˝◊√ ˚ÀÔ©Ü Ú˚˛º ¬ı˛±ÀÊ√…¬ı˛ ¬ı±˜ ŒÚÓ¬±À√¬ı˛
˜ÀÒ… ’Ú… Œfl¡Î¬◊˝◊√ ¤˝◊√ Ó¬±ø˘fl¡±ˆ≈¬Mê√ ˝√√ÚøÚº ¤˜Úfl¡œ ¬ıÓ«¬˜±Ú ˜≈‡…˜Laœ
¬ı≈XÀ√¬ı ˆ¬A±‰¬±˚«› ÚÚº
fl¡œ ¤‡Ú ‚Ȭ˘ Œ˚, ¬ı±˜ ¸¬ı˛fl¡±¬ı˛ Ó¬±¬ı˛ ’±˝◊√fl¡Ú Ó¬±ø˘fl¡± ŒÔÀfl¡
¬ı≈XÀ√À¬ı¬ı˛ Ú±˜ ¬ı±√ ø√˘º fl¡œ ¤˜Ú ‚Ȭ˘ Œ˚ ¤ Ó¬±ø˘fl¡±˚˛ ˜˜Ó¬±
¬ıÀµ…±¬Û±Ò…±˚˛ › õ∂̬ı ˜≈À‡±¬Û±Ò…±˚˛ ¬ı˛˝◊√À˘Úº ’Ô‰¬ õ∂À˜±√ √±˙&5 ¬ı±
˜≈Ê√٬٬¬ı˛ ’±˝√√À˜√ ¬ı˛˝◊√À˘Ú Ú±∑ Ó¬À¬ı øfl¡ ¬ı±˜ ¸¬ı˛fl¡±¬ı˛ ¤fl¡ ¸iß…±À¸¬ı˛
˜≈À‡±˜≈ø‡, ¬ıÓ«¬˜±Ú ˜≈‡…˜Laœ øfl¡ ά◊M√¬ı˛±¬ÛÔ ¶§±˜œ ˝√√¯∏«¬ıÒ«Úº õ∂˚˛±À·¬ı˛ Œ˜˘±˚˛
øÚÀÊ√¬ı˛ ¬Ûø¬ı˛ÀÒ˚˛ ¬Û˚«ôL √±Ú fl¡À¬ı˛ øÚ¢∂Lö ˝√√ÀÓ¬ ‰¬±Ú∑ ¤¬ı˛fl¡˜ Ó¬…±· fl¡Ì«,
˝√√ø¬ı˛(f › ø˙ø¬ı¬ı˛±Ê√±¬ı˛ ¬Û¬ı˛ ¤˝◊√ õ∂Ô˜ Œ√‡± Œ·˘ ¬ˆ¬±¬ı˛Ó¬¬ıÀ¯∏«, ¤ Œ˚Ú
ø¸—˝√√±¸Ú Ó¬…±À·¬ı˛ ˘À¢ü ¬ı±Ìõ∂À¶ö Ô±fl¡±¬ı˛ ˆ¬øe˜±º ‰¬±¬ı˛¬Û±À˙ 븱Ò≈-¸±Ò≈í ¬ı˛¬ı
ά◊ͬÀÂ√, ¬Û≈¬ı˛¶aœ¬ı˛± ’|n∏ ø¬ı¸Ê«√Ú fl¡¬ı˛ÀÂ√Ú, ¬ı˛±Ê√± Œ¬ıø¬ı˛À˚˛ ¬ÛÀάˇÀÂ√Ú ’±¬ı˛Ì…fl¡
Ê√œ¬ıÀÚ¬ı˛ ø√Àfl¡º Ú±, ӬӬȬ± øfl¡ ˝√√À¬ı∑ ¬ı¬ı˛— ¤ˆ¬±À¬ı› ˆ¬±¬ı± Œ˚ÀÓ¬ ¬Û±À¬ı˛ Œ˚,
˜±fl«¡¸ ¬ıøÌ«Ó¬ fl¡À˜±øάøȬ-ŒÙ¬øȬø˙Ê√˜-¤¬ı˛ Ù¬±“À√˝◊√ ŒÙ¬˘± ˝√√˘ ˜˜Ó¬±
¬ıÀµ…±¬Û±Ò…±˚˛-¸˝√√ ¬ı±øfl¡À√¬ı˛º ¬ı…¬ı˝√√+Ó¬ ˝√√ÀÓ¬ ˝√√ÀÓ¬, ¬ı…¬ı˝√√+Ó¬ ˝√√ÀÓ¬ ˝√√ÀÓ¬ ¤˝◊√
¸¬ı ’±˝◊√fl¡Ú ¤fl¡ø√Ú ¬Ûø¬ı˛Ó¬…Mê√ ˝√√À¬ı, ’±¬ı˛ ¬Û≈Ú¬ı˛±˚˛ ’¬ı˛Ì…øÚ¬ı±¸ ŒÔÀfl¡
øÙ¬À¬ı˛ ’±¸À¬ıÚ ë¸iß…±¸œ ¬ı˛±Ê√±íº
’±¸À˘ ¬Û≈À¬ı˛± ¬ı…±¬Û±¬ı˛È¬±˝◊√ ŒÚÃȬøÇ Â√±Î¬ˇ± ’Ú… øfl¡Â≈√ Ú˚˛º ø¬ıô¶¬ı˛ ¬Û˚˛¸±
‡¬ı˛‰¬ fl¡À¬ı˛ ë¬ıË…±`¬í øÚ˜±«À̬ı˛ ¤˝◊√ Œ‡˘± øfl¡ ¬ı˛±Ê√… ¸¬ı˛fl¡±À¬ı˛¬ı˛ ’¬ı¸¬ı˛
ø¬ıÀÚ±√Ú∑ Ó‘¬Ì˜”˘ ŒÚSœ¬ı˛ ¬ıË…±`¬ Ó¬±ø˘fl¡±ˆ≈¬øMê√ øfl¡c Œ¸ √À˘¬ı˛
˜≈‡¬Û±SÀ√¬ı˛ fl¡±ÀÂ√˝◊√ Ú±-¬Û¸µº ø¸ø¬Û¤˜ ¤˜Ú õ∂Ó¬…é¬ ˆ¬±À¬ı Ó‘¬Ì˜”À˘¬ı˛
õ∂øÓ¬ ‰¬±È≈¬ ˜ÀÚ±¬ı‘øM√√ Œ√‡±ÀÚ±˚˛ ‡≈ø˙ ÚÚ Ó¬±“¬ı˛±›º Œ˚‡±ÀÚ ˚≈ÀX¬ı˛ Œˆ¬¬ı˛œ Ú±√
fl¡¬ı˛ÀÂ√, Œ¸‡±ÀÚ ˚ø√ ø¬ı¬Ûé¬√˘ ’¶a Ó¬…±· fl¡À¬ı˛ ’±ø˘eÚ fl¡¬ı˛ÀÓ¬ ‰¬±˚˛,
Ó¬À¬ı Œ¸ ڱȬfl¡ ά±˝√√± Ùv¬¬Ûº fl¡œ ¬ı˛À˚˛ÀÂ√ ¤˝◊√ ¬ıË…±`¬Ù¬«√ øÚ˜±«À̬ı˛ ø¬ÛÂ√ÀÚ Œfl¡
Ê√±ÀÚº ’±˜¬ı˛±, Œ√À˙¬ı˛ ’ˆ¬±Ê√Ú¬ı·«, ¤˝◊√ ’±˝◊√fl¡ÚÀ√¬ı˛ øÚÀ˚˛ fl¡œ fl¡¬ı˛¬ı, Ó¬±-
› Ê√±Ú± ŒÚ˝◊√º ø¬ı¬ıÒ«˜±Ú ¬ÛÌ…˜”˘…, Sê˜õ∂¸¬ı˛˜±Ú ø˝√√—¸±, ά◊iß˚˛ÀÚ¬ı˛ Ú±À˜
ά◊À26√√-- ˝◊√Ó¬…±ø√ õ∂¬ı±À˝√√ ¤˝◊√ Ó¬±ø˘fl¡± › ›˝◊√ ¸¬ı ’±˝◊√fl¡Ú ¬ı˛±Ê√…¬ı±¸œ¬ı˛
Ú±Àfl¡¬ı˛ ¬ı√À˘ ÚèÚ Ú˚˛, ¸˜¢∂ Œ√˝√-˜Ú-¤¬ı˛ ¬ı√˘ ’±˘ø¬ÛÚ, ˚±Àfl¡ ˝√√±ÀÓ¬
øÚÀ˚˛ ά◊øÚ˙ ˙Ó¬fl¡œ˚˛ ø¬ı‰¬é¬ÌÀ√¬ı˛ ’Ú≈¬ı˛+¬Û ’Ú≈Ú±ø¸fl¡Ó¬±˚˛ qÒ≈ ¬ı˘± ˚±˚˛,
뤽◊√ ¤fl¡ Ú”Ó¬Úí, Ó¬±¬ı˛ Œ¬ıø˙ ’±¬ı˛ fl¡œ∑
ø˝√√—¸± ¤¬ı— ¸‘Ê√Ú˙œ˘Ó¬±
ˆ¬ ø¬ı¯∏…» øÚÀ˚˛ fl¡Ô± ¬ı˘±¬ı˛ ¸¬ı¬ı˛fl¡˜ õ∂À‰¬©Ü±˝◊√
’±¸À˘ ’Ó¬œÓ¬ ’±¬ı˛ ¬ıÓ«¬˜±Ú øÚÀ˚˛ ¬ı˘±¬ı˛ ¤fl¡È¬±
Ò¬ı˛Úº ˆ¬ø¬ı¯∏…ÀÓ¬¬ı˛ ˆ¬±¯∏±˚˛ fl¡Ô± ¬ı˘ÀÓ¬ ø·À˚˛
’±˜¬ı˛± ¬ı±Ò… ˝√√˝◊√ ’±˜±À√¬ı˛ ¸˜˚˛ ’±¬ı˛ ’Ó¬œÓ¬Àfl¡ ’Ú…ˆ¬±À¬ı
Œ√‡ÀÓ¬º Ó¬±˝◊√, ˚ø√ ’±˜¬ı˛± ¤˝◊√ ø¬ı˙ ˙Ó¬Àfl¡¬ı˛ ø√Àfl¡ Ó¬±fl¡±˝◊√
ÒÚ¬ı±Ú, 鬘Ӭ±¬ı±Ú › ¸Ù¬˘º ¸±Ù¬À˘…¬ı˛ ¸Àe Œ˚¸¬ı
붧±ˆ¬±ø¬ıfl¡í ø¬ıfl‘¡øÓ¬&ø˘ ’±À¸ Œ¸&ø˘ ¤¬ı— ά◊2‰¬˜±ÀÚ¬ı˛
∆√ÚøµÚ ø˝√√—¸±&ø˘ Ó¬±¬ı˛± Úfl¡˘ fl¡¬ı˛ÀÂ√º ¸•xøÓ¬ ˆ¬±¬ı˛ÀÓ¬¬ı˛
fl¡À˚˛fl¡øȬ ˙˝√√À¬ı˛ ø˝√√—¸±¬ı˛ ¬Ûø¬ı˛˜±Ì √˙«Úœ˚˛ ˝√√À˚˛ ά◊ÀͬÀÂ√º
¬Û±¬ı˛˜±Ìø¬ıfl¡ ¬Û¬ı˛œé¬± øÚÀ˚˛ √øé¬Ì ¤ø˙˚˛±¬ı˛ ¸≈‡±Ú≈ˆ”¬øÓ¬
¬Û¬ı˛¬ıÓ¬π ˙Ó¬Àfl¡¬ı˛ ø√fl¡ ŒÔÀfl¡, Ó¬±˝√√À˘ ˚ÀÔ©Ü ¸y±¬ıÚ± ˚Ó¬˝◊√ ¶§ä¶ö±˚˛œ ¤¬ı— Œˆ¬ÃÀ·±ø˘fl¡ õ∂¸±À¬ı˛¬ı˛ ø√fl¡ ŒÔÀfl¡
’±ÀÂ√ ¤˝◊√ ø¸X±ÀôL ’±¸±¬ı˛ Œ˚, ›˝◊√ ˙Ó¬fl¡ øÂ√˘ ¤˜Ú ¸œø˜Ó¬ Œ˝√√±fl¡ Ú± Œfl¡Ú, ¤È¬±› ›˝◊√ øÚá≈¬¬ı˛Ó¬± ’±¬ı˛
¤fl¡È¬± ¸˜˚˛ ˚‡Ú ˜±Ú≈À¯∏¬ı˛ Ò√ı—¸ Ó¬±¬ı˛ ¸‘Ê√Ú˙œ˘Ó¬±¬ı˛ ˙¬ı¸—¸·«õ∂œøÓ¬¬ı˛ [ŒÚÀSê±øÙ¬ø˘˚˛±] ’±‡…±ÀÚ¬ı˛ ’±¬ı˛ ¤fl¡
‰”¬Î¬ˇ±˚˛ Œ¬Û“ÃÀÂ√øÂ√˘º ’±˜¬ı˛± ¤ fl¡Ô±› ˝√√˚˛ÀÓ¬± ¶§œfl¡±¬ı˛ fl¡À¬ı˛ ¬ı˛fl¡À˜¬ı˛ ά◊√±˝√√¬ı˛Ìº ¤È¬± qÒ≈ ˝√√œÚ•úÚ…Ó¬±, ¬Û≈è¯∏±ø˘ ˝√√À˚˛
ŒÚ¬ı Œ˚ ˜˝√√±fl¡±˙-’Ú≈¸g±Ú ¬ı± fl¡ø•Ûά◊Ȭ±¬ı˛ ›˝◊√ ˙Ó¬Àfl¡¬ı˛ ›Í¬±¬ı˛ ¬ı±¸Ú± ¤¬ı— ¤fl¡˝◊√ ô¶À¬ı˛ ›Í¬±¬ı˛ ¬ı±¸Ú± õ∂øÓ¬Ù¬ø˘Ó¬
‰”¬Î¬ˇ±ôL õ∂Ó¬œfl¡ øÂ√˘ Ú±, øÂ√˘ ·…±¸-Œ‰¬•§±¬ı˛ ’±¬ı˛ ø˝√√À¬ı˛±ø˙˜±º fl¡À¬ı˛ Ú±, ¤¬ı˛ ¸Àe ¤fl¡È¬± ŒÚøÓ¬¬ı±œ√, ’¶§26√ ¤¬ı—
≈√íøȬ ø¬ıù´˚≈ÀX¬ı˛ ¬ıø˘, ¸≈¸—·øͬӬˆ¬±À¬ı ˝√√Ó¬…± ’±¬ı˛ ˘≈ͬ Ê√±øÓ¬˝√√Ó¬…±¬ı˛ [ŒÊ√ÀÚ±¸±˝◊√ ά] ˆ¬±¸˜±Ú ¬ı˛±·Àfl¡›
[Œ¬Û±¢∂˜], Ú±Ú± Ò¬ı˛ÀÚ¬ı˛ ·Ì˝√√Ó¬…± [˝√√À˘±fl¡à], ’±À˜«øÚ˚˛±Ú õ∂øÓ¬Ù¬ø˘Ó¬ fl¡À¬ı˛º ’±ø˜ ¸øͬfl¡ˆ¬±À¬ı ¬ı˘ÀÓ¬ ¬Û±¬ı˛¬ı Ú± Œ˚
’±¬ı˛ ˝◊√Uø√ ˝√√Ó¬…± ø√À˚˛ qè fl¡À¬ı˛ fl¡±À•§±øά˚˛± ’±¬ı˛ 1930-¤¬ı˛ ˝◊√ά◊À¬ı˛±À¬Û Œfl¡±ÚȬ± ’±À· ¤À¸øÂ√˘, ˝◊√Uø√¬ı˛±
Œ¬ı˛±˚˛±`¬±˚˛ ˚±¬ı˛ Œ˙¯∏, ô¶±ø˘Úœ˚˛ ¸La±¸, Ú±Ú± ˚≈ÀX fl¡±À¬Û«È¬ ¤fl¡Ò¬ı˛ÀÚ¬ı˛ Œ˘±fl¡ ˚±À√¬ı˛ ‚‘̱ fl¡¬ı˛ÀÓ¬ ˝√√À¬ı, Ú± øfl¡
› ’±&ÀÚ Œ¬ı±˜±¬ı¯∏«Ì ¤¸¬ı˝◊√ Œ¬ı˙ ‰¬˜»fl‘¡Ó¬ fl¡¬ı˛±¬ı˛ ˜Ó¬Ú Ê√±øÓ¬˝√√Ó¬…±¬ı˛ ¤fl¡È¬± ˆ¬±¸˜±Ú ‚‘̱ ˚± ¤fl¡È¬± ˘é¬… ‡≈“Ê√øÂ√˘∑
fl¡±Ê√º ø¬ı˙ ˙Ó¬Àfl¡¬ı˛ ø¬ı:±Ú ’ÀÚfl¡ ¸≈µ¬ı˛ ¸¬ı ’±ø¬ı©®±¬ı˛ 1930-¤¬ı˛ ˝◊√ά◊À¬ı˛±¬Û qÒ≈ Ó¬±¬ı˛ ‚À¬ı˛±˚˛± ’±¬ı˛ ’±ôLÊ√±«øÓ¬fl¡
¤¬ı— ø¬ı¶ú˚˛fl¡¬ı˛ ‚Ȭڱ ‚Ȭ±À˘› ·…±¸-Œ‰¬•§±¬ı˛ ’±¬ı˛ ˜±˙è˜ ÚœøÓ¬¬ı˛ ˜ÀÒ… ¤fl¡È¬± øÚ¬ı˛¬ıø26√iß Œ˚±·±À˚±· õ∂øӬᬱ
flv¡±Î¬◊ά [¬Û±¬ı˛˜±Ìø¬ıfl¡ Œ¬ı±˜± ŒÙ¬˘À˘ ¬ı…±—À˚˛¬ı˛ Â√±Ó¬±¬ı˛ ˜ÀÓ¬± fl¡À¬ı˛øÂ√˘º ¤˝◊√ ¤fl¡˝◊√ ¬ı˛±À·¬ı˛ ŒÂ“√±˚˛± ¬Û±›˚˛± ˚±À¬ı ˆ¬±¬ı˛ÀÓ¬¬ı˛
Œ˚ Œ˜‚ ∆Ó¬ø¬ı˛ ˝√√˚˛] ¬ı˛À˚˛ ø·À˚˛ÀÂ√ ¸¬ı ŒÔÀfl¡ ŒÊ√±¬ı˛±À˘± ˙˝√√À¬ı˛, ¬ı˱øÊ√˘ › ¬ı˛±ø˙˚˛±˚˛, ˚ø√› øfl¡Â≈√Ȭ± ¸”ш¬±À¬ı fl¡±¬ı˛Ì
õ∂Ó¬œfl¡ ø˝√√¸±À¬ıº ¬ıÂ√¬ı˛ fl¡À˚˛fl¡ ’±À· ’±ø˜ Œ¬ı˙ Œ¬ı˛À‡ ·Ó¬ ¬Û=±˙ ¬ıÂ√À¬ı˛ Ê√ÚÀ·±á¬œ, ¸—¶‘®øÓ¬ ’±¬ı˛ ø¬ıù´¬ıœé¬±&ø˘
ŒÏ¬Àfl¡ ’±¬ı˛ ¸±˜À˘ ¸≈˜À˘ ¤fl¡È¬± ·ÌÚ± qè fl¡À¬ı˛øÂ√˘±˜ Ò√ı—À¸¬ı˛ ¤È¬± ¶§±ˆ¬±ø¬ıfl¡ ¬Ûø¬ı˛ÌøÓ¬º ˝√√±iß± ’±À¬ı˛`¬ ¤˝◊√
Œ˚ ø¬ı˙ ˙Ó¬Àfl¡¬ı˛ ¬ıø˘ fl¡Ó¬∑ Ó¬‡Ú ’±ø˜ ø˝√√À¸¬ı ø¬ıfl‘¡øÓ¬¬ı˛ ‰¬ø¬ı˛S ø‰¬ÚÀÓ¬ Œ¬ÛÀ¬ı˛øÂ√À˘Ú ˚‡Ú øÓ¬øÚ
fl¡À¬ı˛øÂ√˘±˜, ˜±Ú≈À¯∏¬ı˛ ∆Ó¬ø¬ı˛ ø˝√√—¸±˚˛ 8 Œfl¡±øȬ 40 ˘é¬ ¬Û‘øÔ¬ıœ¬ı˛ √øé¬Ìˆ¬±À·, Â√±Î¬ˇ±˝◊√ Ê√Ê«√ ’¬ı˛›À˚˛˘ Œ√À‡øÂ√À˘Ú Œ˚, ˝◊√ά◊À¬ı˛±¬Ûœ˚˛ Ù¬…±ø¸¬ı±√ ¤˜Ú ¤fl¡È¬±
˜±Ú≈À¯∏¬ı˛ ˝√√Ó¬…± ¤Î¬ˇ±ÀÚ± Œ˚Ó¬º ¤Ó¬ ¸±˜˘±ÀÚ± ¸ÀN› Ó¬±À√¬ı˛ Ó¬ÀÔ…-ͬ±¸± Ó“¬±¬ı˛ ë¬Ûø˘øȬ' ’…±`¬ √… õ∂À‰¬©Ü± ˚± é¬øÓ¬¬Û”¬ı˛fl¡ Œ˜øfl¡-Œ·±á¬œ ∆Ó¬ø¬ı˛ fl¡¬ı˛ÀÂ√º
¸—‡…±È¬± ¬ı±Î¬ˇÀÓ¬˝◊√ Ô±fl¡˘ ¤¬ı— ≈√í¬ıÂ√À¬ı˛¬ı˛ ˜ÀÒ… Œ¸È¬± 10 ·Ì¸˜±Ê√ S꘱·Ó¬ ˝◊√ —ø˘˙ ˘…±—À·±À˚˛Ê√í ø˝√√—¸±¬ı˛ ¤˝◊√ S꘬ıÒ«˜±Ú ˜±S± ¤¬ı— Œ˝√√±À˜±
Œfl¡±øȬ¬ı˛ fl¡±Â√±fl¡±øÂ√ ‰¬À˘ ¤˘º ’±Ê√ ¤È¬± fl≈¡øάˇ Œfl¡±øȬ¬ı˛ øÚá≈¬¬ı˛ ˝√√À˚˛ ά◊ͬÀÂ√º ¬ıÂ√¬ı˛ fl¡À˚˛fl¡ ’±À· ’±ø˜ Œ¬ı˙ Œ¬ı˛À‡ [1957] ¬ı˛‰¬Ú±˚˛ ¤˝◊√ ¸±˝◊√ Àfl¡±˘øÊ√fl¡±¸-¤¬ı˛ ˚≈À· ˝√√ͬ±» ¤˝◊√ ø˝√√—¸±¬ı˛ ¸Àe
fl¡±Â√±fl¡±øÂ√º ¤‡Ú ’±ø˜ ¤˝◊√ ’¬Û˜±ÀÚ¬ı˛ Ó¬±ø˘fl¡±˚˛ Œ˚±· ’¬ı±fl¡ ˝√√˝◊ √ Ú± ˚‡Ú ŒÏ¬Àfl¡ ’±¬ı˛ ¸±˜À˘ ¸≈˜À˘ ¤fl¡È¬± Œ¬ı˛±· ¸Ú±Mê√ fl¡À¬ı˛øÂ√À˘Ú ˜≈À‡±˜≈ø‡ ˝√√›˚˛± ’±˜±À√¬ı˛ Ò±¬ı˛Ì±Àfl¡ ÚÓ≈¬Ú fl¡À¬ı˛ ¸—:±ø˚˛Ó¬
fl¡À¬ı˛øÂ√ 1943 ¸±À˘¬ı˛ ¬ı±—˘±˚˛ ˜±Ú≈À¯∏¬ı˛ ∆Ó¬ø¬ı˛ ≈√øˆ«¬Àé¬ ˝√√Ó¬ Œ√ø‡, Ó¬±À√¬ı˛ ¤¬ı— 1940 Ú±·±√ fl¡À¬ı˛ Œ˚, Œfl¡±ÚȬ± ¸‘Ê√Ú˙œ˘ ’±¬ı˛ Œfl¡±ÚȬ± Ú˚˛º fl¡±¬ı˛Ì ¤˝◊√
20 ˘é¬ ˜±Ú≈¯∏ ¤¬ı— ø‰¬ÀÚ¬ı˛ ≈√øȬ ’‘√˙… ≈√øˆ«¬é¬ ˚± ·Ì¸—¶‘®øÓ¬¬ı˛ ˜ÀÒ… ·ÌÚ± qè fl¡À¬ı˛øÂ√˘±˜ Œ˚ ø¬ı˙ ø¬ıËÀȬÀÚ ø˝√√—¸±¬ı˛ &Ì·Ó¬ ˙Ó¬Àfl¡¬ı˛ ˜±Ú≈¯∏ › Ó¬±¬ı˛ ¸—¶‘®øÓ¬Àfl¡ Ò√ı—À¸¬ı˛ ¤fl¡È¬± ά◊¬ÛÊ√
ø¬ıù´¸ˆ¬…Ó¬±˚˛ ˜±› ŒÊ√ √À„√√¬ı˛ ’˜¬ı˛ ’¬ı√±Ú, ¤¬ı— 1945 ’ø¬ıù´±¸… ˆ¬±À¬ı ˙Ó¬Àfl¡¬ı˛ ¬ıø˘ fl¡Ó¬∑ Ó¬‡Ú ’±ø˜ ¬Ûø¬ı˛¬ıÓ«¬Ú ˘é¬… ˝√√˘ ’±˜±À√¬ı˛ ¸±˜±øÊ√fl¡ ¬ı˛œøÓ¬-ÚœøÓ¬, ¸±—¶‘®øÓ¬fl¡ ˜”˘…À¬ı±Ò,
ŒÔÀfl¡ ‚ÀȬ ‰¬˘± Ú±Ú± ˚≈X ˚± Œ˘±Àfl¡ ˆ≈¬À˘˝◊√ ø·À˚˛ÀÂ√, ¤fl¡È¬± ø¬ıfl‘¡Ó¬˜Ú± fl¡À¬ı˛øÂ√À˘Ú Ó“¬±¬ı˛ øÚø«√©Ü ¸±—¶‘®øÓ¬fl¡ Œ·±á¬œ¬ı˛ ∆˙øäfl¡ õ∂Ô±-- ¤À√¬ı˛› Ò√ı—¸º
Ó¬±ÀÓ¬ 4 Œfl¡±øȬ ˜±Ú≈À¯∏¬ı˛ ˝√√Ó¬…±º ’ÀÚ…¬ı˛± ’¬ı˙… ¤¬ı˛ Œ‰¬À˚˛ [¸±˝◊√Àfl¡±¬Û…±øÔfl¡] ø˝√√—¸±
ø˝√√À¸¬ı fl¡À¬ı˛øÂ√˘±˜, ˜±Ú≈À¯∏¬ı˛ ∆Ó¬ø¬ı˛ ëøάflv¡±˝◊√ Ú ’Ù¬ √… ¤&ø˘ ¤fl¡¸˜˚˛ ¸‘Ê√Ú˙œ˘Ó¬±¬ı˛ Ú±Ú±Ú ∆˙˘œ ∆Ó¬ø¬ı˛
’±¬ı˛› Œ¬ıø˙ ¸—‡…±¬ı˛ Ú˜≈Ú± Œ¬Û˙ fl¡À¬ı˛ÀÂ√Úº Ï≈¬Àfl¡ ˚±À26√, ¤˜Úfl¡œ ø˝√√—¸±˚˛ 8 Œfl¡±øȬ 40 ˘é¬ ˜±Ú≈À¯∏¬ı˛ ˝◊√—ø˘˙ ˜±Î¬±«¬ı˛í ¬ı˛‰¬Ú±˚˛º fl¡À¬ı˛øÂ√˘, ˚ø√› ¤˝◊√ õ∂øSê˚˛±˚˛ øfl¡Â≈√ ¸‘Ê√Ú˙œ˘Ó¬±¬ı˛ ›¬Û¬ı˛
¤˝◊√ ¬ıœˆ¬»¸ Ò√ı—¸˘œ˘± qÒ≈ ¬ı…øMê√Àfl¡ ˝√√Ó¬…± fl¡À¬ı˛øÚ, Ó¬±À√¬ı˛ ø˙qÀ√¬ı˛ ˝√√Ó¬…± ¤Î¬ˇ±ÀÚ± Œ˚Ó¬º ¤Ó¬ ¸±˜˘±ÀÚ± ’ÀÚfl¡ ¸˜±Ê√ ˘±·±˜› ¬Û¬ı˛±ÀÚ± ˝√√À˚˛øÂ√˘º ¤˝◊√ ø√fl¡ ŒÔÀfl¡ Œ√‡À˘
˝√√Ó¬…± fl¡À¬ı˛ÀÂ√ Ê√ÚÀ·±á¬œ [fl¡ø˜Î¬◊øÚøȬ], ¸—¶‘®øÓ¬, ˜Ó¬±√˙« ˜ÀÒ…›º ø¬ı·Ó¬ ¸•ÛÀfl«¡˝◊√ ¤‡Ú ¤˝◊√ ø˙äÀfl¡ ≈√øȬ ø¬ıù´˚≈ÀX¬ı˛ ŒÔÀfl¡ Œ¬ıø˙ ë˜≈øMê√í Œfl¡Î¬◊ Œ√˚˛øÚ,
¤¬ı— ø¬ıù´¬ıœé¬±&ø˘Àfl¡º ¤È¬± ’±˜±À√¬ı˛ ŒÂ√À˘-Œ˜À˚˛, fl¡À˚˛fl¡¬ıÂ√¬ı˛ ÒÀ¬ı˛ ˜±øfl«¡Ú ¸ÀN› ¸—‡…±È¬± ¬ı±Î¬ˇÀÓ¬˝◊√ Ô±fl¡˘ ¤¬ı— Ò¬ı˛ÀÚ¬ı˛ ¬ı˛‰¬Ú± Œ˘‡± ˚ø√› ¤˝◊√ ˜≈øMê√ øÚÀ˚˛ ’±˜¬ı˛± fl¡œ fl¡À¬ı˛øÂ√ ¬ı± fl¡ø¬ı˛øÚ Œ¸È¬±
Ú±øÓ¬-Ú±Ó¬øÚ ¤¬ı— ¸y¬ıÓ¬, ’±˜±À√¬ı˛ fl¡äÚ±Àfl¡› õ∂ˆ¬±ø¬ıÓ¬ ˚≈Mê√¬ı˛±ÀÊ√… ˝√√Ó¬…±¬ı˛ ≈√í¬ıÂ√À¬ı˛¬ı˛ ˜ÀÒ… Œ¸È¬± 10 Œfl¡±øȬ¬ı˛ ¸y¬ı fl¡±¬ı˛Ì ¤‡Ú ¤fl¡˝◊√ ’±˘±√± ¬ı…±¬Û±¬ı˛º ¤˝◊√ ô¶À¬ı˛, øÚÀ˜±«˝√, Œ¬Û˙±√±ø¬ı˛ ¤¬ı—
fl¡À¬ı˛ÀÂ√º ’±˜±À√¬ı˛ Œ‰¬Ó¬Ú±¬ı˛ Œ¸˝◊√ ¸¬ı ’—˙, Œ˚‡±ÀÚ ¬ı±»¸ø¬ı˛fl¡ ˝√√±¬ı˛ 30,000 fl¡±Â√±fl¡±øÂ√ ‰¬À˘ ¤˘º ’±Ê√ ¤È¬± fl≈¡øάˇ Ò¬ı˛ÀÚ¬ı˛ ¸—¶‘®øÓ¬ Œ¸˝◊√ fl¡±ø¬ı˛·ø¬ı˛ 鬘Ӭ±øÚ¬Û≈Ì ·Ì˝√√Ó¬…±¬ı˛ õ∂øÓ¬ ’±˜±À√¬ı˛ ’±À¬ıÀ·¬ı˛
’±˜¬ı˛± ¸˝√√ÀÊ√ Œ¬Û“ÃÂ√ÀÓ¬ ¬Û±ø¬ı˛ Ú±, ¤˝◊√ ø˝√√—¸± Œ¸‡±ÀÚ ¬ı±¸± ¤¬ı— Ò¯∏«À̬ı˛ √¸¬ı ¸˜±Ê√Àfl¡ ¸—Sê±ø˜Ó¬ ¸•Ûfl«¡ ’±˜±À√¬ı˛ ¸‘Ê√Ú˙œ˘Ó¬± › ˜≈øMê√¬ı˛ Ò±¬ı˛Ì±Àfl¡ øÚ˜±«Ì
Œ¬ı“ÀÒÀÂ√ ¤¬ı— ’±˜±À√¬ı˛ õ∂ˆ¬±ø¬ıÓ¬ fl¡¬ı˛ÀÂ√ ø¬ı‰¬é¬Ì Ú±-˝√√À˚˛ 100000-- ˚± Œ˜±ÀȬ¬ı˛ Œfl¡±øȬ¬ı˛ fl¡±Â√±fl¡±øÂ√º fl¡¬ı˛ÀÂ√º Ó¬±¬ı˛± Œ¸˝◊√ ¸¬ı fl¡À¬ı˛ÀÂ√º [‰¬˘À¬ı]
›Í¬±¬ı˛ Ê√Ú…º ’±ø˜ ’¬ı±fl¡ ˝√√˝◊√ Ú± ˚‡Ú Œ√ø‡ Œ˚ ¬Ûø(ø˜ ›¬Û¬ı˛ ¤fl¡˝◊√ ’±ÀÂ√º ¸˜±Ê√Àfl¡ Úfl¡˘ fl¡¬ı˛ÀÂ√,
≈√øÚ˚˛±˚˛, ˚±À√¬ı˛ ·Ó¬ ‰¬±¬ı˛À˙± ¬ıÂ√À¬ı˛¬ı˛ ø¬ı˙±˘ Œ¬ı˛fl¡Î«¬ ’±ÀÂ√ ¸—‡…±Ó¬ÀN¬ı˛ ¸≈ø¬ıÒ± ˚±¬ı˛± Ó¬±À√¬ı˛ Ò±¬ı˛Ì±˚˛ ˜”˘ ˝◊√—À¬ı˛øÊ√ ŒÔÀfl¡ ¬ı±—˘±˚˛ ’Ú≈¬ı±√ ’ø˜Ó¬¬ı˛?Ú ¬ı¸≈

’ø˝√√—¸±¬ı˛ ˙øMê√
’± ø˜ ’ø˝√√—¸±¬ı˛ Ú±À˜ ’eœfl¡±¬ı˛ fl¡ø¬ı˛ Œfl¡ÚÚ± ’±ø˜ Ê√±øÚ
¤fl¡˜±S ¤È¬±˝◊√, Œfl¡¬ı˘ ¬Û¬ı˛À˘±Àfl¡ Ú˚˛, ˝◊√˝√À˘±Àfl¡›
˜±Ú≈À¯∏¬ı˛ ¸À¬ı«±M√√˜ ø˝√√Ó¬¸±ÒÚ fl¡¬ı˛ÀÓ¬ ¸é¬˜º ’±ø˜
¬ı˛±Ï¬ˇ¬ıÀe¬ı˛ ¤fl¡ ø˙鬱˚˛ ·ˆ¬œ¬ı˛ ’gfl¡±¬ı˛ Ú±ø˜À˚˛ ¤ÀÚÀÂ√ ¬ı±˜ÙˬKI◊
ø˝√√—¸±˚˛ ’±¬ÛøM√√ fl¡ø¬ı˛º fl¡±¬ı˛Ì ø˝√√—¸± ˚‡Ú fl¡˘…±Ì fl¡¬ı˛ÀÂ√ ¬ıÀ˘ ˜ÀÚ ˝√√˚˛
Ó¬‡Ú Œ¸˝◊√ fl¡˘…±Ì ˝√√˚˛ ¸±˜ø˚˛fl¡º øfl¡c Ó¬±¬ı˛ ’fl¡˘…±Ì ¶ö±˚˛œº ˜±Ú≈À¯∏¬ı˛
’øÒfl¡±¬ı˛ˆ≈¬Mê√ ˙øMê√¸˜”À˝√√¬ı˛ ˜ÀÒ… ’ø˝√√—¸± Œ|ᬺ ˜±Ú≈¯∏ Ó¬±¬ı˛ ά◊æ√±¬ıÚœ
˙øMê√¬ı˛ √é¬Ó¬± ø√À˚˛ Œ˚ õ∂‰¬GÓ¬˜ ˙øMê√˙±˘œ ø¬ıÒ√ı—¸œ ’¶a ∆Ó¬ø¬ı˛ fl¡À¬ı˛ÀÂ√
ø¬ı¶ú‘Ó¬-õ∂±˚˛ fl¡ø¬ı ¬ı Ó«¬˜±ÀÚ ¬ı±˜ÙˬÀKI◊¬ı˛ ˜Laœ¬ı˛± ø¬ıøˆ¬iß ¸˜±À¬ıÀ˙
Ó¬±“À√¬ı˛ ø¬ı·Ó¬ øÓ¬Ú √˙Àfl¡¬ı˛ Œ˚ &Ìfl¡œÓ«¬Ú
fl¡À¬ı˛Ú, Ó¬± qÀÚ qÀÚ ’±˜±À√¬ı˛ fl¡±Ú ¬ÛÀ‰¬
ø·À˚˛ÀÂ√º ’±˜±À√¬ı˛ ’Ú≈À¬ı˛±Ò ’±·±˜œ ø√Ú&ø˘ÀÓ¬
Œé¬ÀS ø¬ı¤Î¬-Œfl¡ ’¢∂±øÒfl¡±¬ı˛ Œ√›˚˛± ˝√√À˘›,
¤‡Ú ’±¬ı˛ ˝√√˚˛ Ú±/ õ∂¸eÓ¬ ¬ıø˘, ’±À·¬ı˛ ¬ıÂ√¬ı˛
¸±Î¬◊ø¬ı˛ ά◊2‰¬˜±Ò…ø˜fl¡ ø¬ı√…±˘À˚˛ ¤fl¡øȬ
ŒÎ¬¬Û≈ÀȬ˙Ú Œˆ¬Àfl¡økÀÓ¬ 20 Ê√ÚÀfl¡
˚±À26√º ø¬ı¤Î¬-¤¬ı˛ ’¢∂±øÒfl¡±¬ı˛ õ∂Ó¬…±˝√√±¬ı˛ fl¡À¬ı˛
ŒÚ›˚˛±¬ı˛ Œ¬ÛÂ√ÀÚ ¸¬ı˛fl¡±À¬ı˛¬ı˛ ά◊ÀV˙… ¬ı˛±Ê√ÕÚøÓ¬fl¡º
¬ı±˜ÙˬKI◊ ŒÓ¬± ¸¬ıøfl¡Â≈√ øÚÀ˚˛˝◊√ ’±·±À·±Î¬ˇ±
¬ı˛±Ê√ÚœøÓ¬ fl¡À¬ı˛ ˚±À26√º Ó¬±Â√±Î¬ˇ± ¸¬ı˛fl¡±¬ı˛ ˚À¬ı
Ó¬±“¬ı˛± fl¡œ fl¡œ ˆ¬±¬ıÀÂ√Ú Œ¸È¬± ˚ø√ ¤¬ı±¬ı˛ ¤fl¡È≈¬ ˝◊√ KI◊±¬ı˛øˆ¬Î¬◊À˚˛¬ı˛ Ê√Ú… ά±fl¡± ˝√√À˚˛øÂ√˘º Œ¸‡±ÀÚ ŒÔÀfl¡ Œˆ¬Ó¬À¬ı˛ Œˆ¬Ó¬À¬ı˛ ¬ı≈ÀÁ¡ ø·À˚˛ÀÂ√ Œ˚, Ó¬±À√¬ı˛
¤È¬± Ó¬±¬ı˛ ŒÔÀfl¡ Œ¬ıø˙ ˙øMê√Ò¬ı˛º Ò√ı—¸ ˜±Ú¬ıœ˚˛ ÚœøÓ¬ Ú˚˛º ˆ¬±˝◊√Àfl¡ ˝√√Ó¬…±
fl¡À¬ı˛ Ú˚˛, õ∂À˚˛±Ê√Ú ¬ÛάˇÀ˘ ˆ¬±˝◊√À˚˛¬ı˛ ˝√√±ÀÓ¬ ˜¬ı˛ÀÓ¬ õ∂dÓ¬ ¤˝◊√ ˝◊√26√±¬ı˛ ¬ıÀ˘
˜±Ú≈¯∏ ’¬ı±ÀÒ ¬ı“±À‰¬º Œ˚ fl¡±¬ı˛ÀÌ˝◊√ Œ˝√√±fl¡ Ú± Œfl¡Ú ’¬Û¬ı˛Àfl¡ ’±‚±Ó¬ fl¡¬ı˛À˘
øfl¡—¬ı± Œ˜À¬ı˛ ŒÙ¬˘À˘ ˜±Ú¬ıÓ¬±¬ı˛ ø¬ıèÀX ’¬Û¬ı˛±Ò fl¡¬ı˛± ˝√√˚˛º
¬Û=±˙ ¬ıÂ√¬ı˛ ÒÀ¬ı˛ ’ø¬ıø26√i߈¬±À¬ı ’±ø˜ ’ø˝√√—¸± ¤¬ı— ¤¬ı˛ ¸y±¬ıÚ±¬ı˛
‰¬± ¬ı˛Ìfl¡ø¬ı ∆¬ı√…Ú±Ô
¬ıÀµ…±¬Û±Ò…±˚˛ ˜~ˆ”¬˜
¤˘±fl¡±¬ı˛ ˜±Ú≈¯∏º ¬ı±—˘±
ˆ¬±¯∏±¬ı˛ õ∂øÓ¬ Ó¬±“¬ı˛ |X± ¸≈ø¬ıø√Ó¬º
˘±˘˜±øȬ¬ı˛ ¬ı±—˘±¬ı˛ ≈√˝◊√ ά◊8˘ fl¡ø¬ı
Ó¬±“¬ı˛ ¬ı±øάˇÀÓ¬ Ê√˜±À˚˛Ó¬ ˝√√ÀÓ¬Úº øÓ¬Ú
‰¬±¬ı˛ ø√Ú È¬±Ú± ά◊»¸¬ı ˝√√Ó¬º
fl¡ø¬ı¸À•úÀÚ¬ı˛ Œ¸˝◊√ ¸¬ı ¶ú‘øÓ¬-fl¡Ô±
Ó¬±“À√¬ı˛ ’ÀÚÀfl¡˝◊√ ø¬ıøˆ¬iß Œ˘‡±˚˛
¬ÛÀ¬ı˛ ¬ÛÀ¬ı˛ ¬ı…Mê√ fl¡À¬ı˛ÀÂ√Úº
Œ‡±˘¸± fl¡À¬ı˛ ¬ıÀ˘Úº ’±˜±À√¬ı˛ ø˙鬱 √Ù¬Ó¬¬ı˛
’Ó¬œÀÓ¬ Œ˚¸¬ı ά◊æ√±¬ıÚœ ˙øMê√¬ı˛ ¬Ûø¬ı˛‰¬˚˛ ø√À˚˛ÀÂ√
Ó¬±¬ı˛ øfl¡Â≈√ øÚ√˙«Ú ˝√√˘-- õ∂±Ôø˜Àfl¡ ˝◊√ —À¬ı˛øÊ√ Ó≈¬À˘
Œ√›˚˛±, ø¬ÛøȬøȬ’±˝◊√ ¬Ûάˇ≈˚˛±À√¬ı˛ ˆ¬ø¬ı¯∏…»
’±ø˜› øÂ√˘±˜º øfl¡c fl¡œ ’±(˚«, ’±˜±¬ı˛
˝◊√ KI◊±¬ı˛øˆ¬Î¬◊ ŒÙ¬¸ fl¡¬ı˛±¬ı˛ ¸≈À˚±·È≈¬fl≈¡ ’øs ˝√√˘ Ú±/
¤fl¡Ê√Ú õ∂±ÔπÀfl¡ ø¬ı¤Î¬ ¬Ûάˇ±ÀÓ¬ ¸¬ı˛fl¡±À¬ı˛¬ı˛ Œ¬ı˙
¬ıάˇ ’ÀǬı˛ Ȭ±fl¡± ‡¬ı˛‰¬ ˝√√˚˛º õ∂±˚˛ 70-80 ˝√√±Ê√±¬ı˛
ø√Ú Œ˙¯∏ ˝√√À˚˛ ’±¸ÀÂ√, Ó¬À¬ı ŒÔÀfl¡˝◊√ Ó¬±¬ı˛±
¤¬ı˛fl¡˜ Ú±Ú± Ò¬ı˛ÀÚ¬ı˛ ˝√√ͬfl¡±¬ı˛œ ø¸X±ôL øÚÀ˚˛
‰¬À˘ÀÂ√º ˚±ÀÓ¬ fl¡À¬ı˛ ¬Û¬ı˛¬ıÓ¬π ¸¬ı˛fl¡±¬ı˛ ¤À˘›
Ó¬±¬ı˛± ά◊iß˚˛Ú fl¡¬ı˛± ŒÓ¬± ”√À¬ı˛ Ô±fl¡, ¤˝◊√ ¸¬ı ¸˜¸…±
ø¬ı¯∏À˚˛ ∆¬ı:±øÚfl¡ ˚±Ô±ÀÔ«…¬ı˛ ¸Àe ’Ú≈˙œ˘Ú fl¡¬ı˛øÂ√º Ê√œ¬ıÀÚ¬ı˛ ¸¬ı« ’Àe- fl≈¡˜≈√¬ı˛?Ú ˜ø~fl¡ › ∆¬ı√…Ú±Ô ∆¬ı√…Ú±Ô¬ı±¬ı≈ ˜±ÀÁ¡ ˜±ÀÁ¡ ¬ı˛±˜¸±·À¬ı˛ ’gfl¡±À¬ı˛ ŒÙ¬˘±, ¶ß±Ó¬fl¡ ô¶À¬ı˛ ≈√í¬ıÂ√À¬ı˛¬ı˛ ¬Û±Í¬Sê˜ ¤¬ı˛fl¡˜ Â√±ÀS¬ı˛ Ê√Ú… ¤ˆ¬±À¬ı ¸¬ı˛fl¡±À¬ı˛¬ı˛ ¬ı…˚˛ øÚÀ˚˛˝◊√ ¬ı…øÓ¬¬ı…ô¶ Ô±Àfl¡º ¬ı±˜ ¸¬ı˛fl¡±À¬ı˛¬ı˛ ¤˝◊√ ˝√√œÚ
- ¸±—¸±ø¬ı˛fl¡, õ∂±øӬᬱøÚfl¡, ’Ô«ÕÚøÓ¬fl¡ ¤¬ı— ¬ı˛±Ê√ÕÚøÓ¬fl¡ Œé¬ÀS ’±ø˜ ¬ıÀµ…±¬Û±Ò…±˚˛º õ∂¸eÓ¬, ø¬ı˜˘‰¬f ’±¸ÀÓ¬Úº ¤fl¡¬ı±¬ı˛ ¤fl¡ ‰¬±À˚˛¬ı˛ ¬Ûάˇ±ÀÚ±, õ∂±Ôø˜Àfl¡ ¤¬ı— ˜±^±¸± ¸±øˆ«¬À¸¬ı˛ ˝√√À˚˛ÀÂ√ fl¡À˚˛fl¡ Œfl¡±øȬ Ȭ±fl¡±º ’±˜±À√¬ı˛ ˜±Ô±˚˛ ˜±Úø¸fl¡Ó¬±¬ı˛ Ó¬œ¬ıË øÚµ± fl¡ø¬ı˛º
¤¬ı˛ õ∂À˚˛±· fl¡À¬ı˛øÂ√º ¤È¬± ¬ı…Ô« ˝√√À˚˛ÀÂ√ ¤˜Ú ¤fl¡È¬± ‚Ȭڱ› ’±˜±¬ı˛ Ê√±Ú± Œ‚±¯∏ ∆¬ı√…Ú±Ô ¬ıÀµ…±¬Û±Ò…±˚˛Àfl¡ Œ√±fl¡±ÀÚ ›“¬ı˛ ¸Àe ’±˜±¬ı˛ ¬Ûø¬ı˛‰¬˚˛ øÚÀ˚˛±À· ¬ı…±¬Ûfl¡ ≈√ÚπøÓ¬¬ı˛ õ∂|˚˛ õ∂ˆ‘¬øÓ¬º ˚‡Ú ¤Ó¬ Ÿ¬À̬ı˛ Œ¬ı±Á¡±, Ó¬‡Ú Œfl¡Ú ¤ˆ¬±À¬ı
ŒÚ˝◊√º ¸˜À˚˛ ¸˜À˚˛ ˚± ’¸Ù¬˘ ¬ıÀ˘ ˜ÀÚ ˝√√À˚˛ÀÂ√, Ó¬± ’±¸À˘ ’±˜±¬ı˛ ‰¬±¬ı˛Ìfl¡ø¬ı ’±‡…±˚˛ ˆ”¬ø¯∏Ó¬ ˝√√˚˛º ¬ıø˘á¬ Œ‰¬˝√√±¬ı˛±, fl¡¬Û±À˘ ¶≈®˘ø˙鬱¬ı˛ ¬ı…±¬Û±À¬ı˛ ˚± Ó¬± fl¡¬ı˛±È¬±˝◊√ ¤À√¬ı˛ ÒÀ˜« ¤Ó¬·≈ø˘ Ȭ±fl¡± Ú©Ü fl¡¬ı˛± ˝√√À¬ı∑ ’¬Ûø¬ı˛fl¡øäÓ¬ ¤˝◊√ ø¬ıù´øÊ√» √±˙
’¸•Û”Ì«Ó¬±º ’±ø˜ øÚÀÊ√¬ı˛ ¸•Û”Ì«Ó¬± √±ø¬ı fl¡ø¬ı˛ Ú±º øfl¡c ’±ø˜ Œ˚ fl¡À¬ı˛øÂ√À˘Úº ø¸“≈√À¬ı˛¬ı˛ ŒÙ¬±“Ȭ±, ·˘±˚˛ è^±À鬬ı˛ √±“øάˇÀ˚˛ ø·À˚˛ÀÂ√º Œ˚˜Ú ’±À· ¶≈®À˘ øÚÀ˚˛±À·¬ı˛ ø¸X±ÀôL¬ı˛ Ù¬À˘ ¬ı˛±ÀÊ√…¬ı˛ ¸±ø¬ı«fl¡ é¬øÓ¬ ˝√√À˚˛ Ê√e˘˜˝√√˘, ¬Ûø(˜ Œ˜ø√Úœ¬Û≈¬ı˛
¸ÀÓ¬…¬ı˛ ά◊»¸±˝√√œ ’Ú≈¸g±Úœ ¤˝◊√ √±ø¬ı ’±ø˜ fl¡ø¬ı˛º ÷ù´À¬ı˛¬ı˛ ’¬Û¬ı˛ Ú±˜ ∆¬ı√…Ú±Ô ¬ıÀµ…±¬Û±Ò…±À˚˛¬ı˛ ˜±˘±º øÓ¬øÚ Ó¬La¸±ÒÚ±˚˛ ›
’±Úµ Œ¬ÛÀ˚˛øÂ√º ’¬ı˙… ¤‡Ú ˝√√À˚˛›, ë¤fl¡ø√Úí-Œfl¡ ë¬Û±øÓ¬ fl¡±·Ê√í
¸Ó¬…º ‹ ’Ú≈¸g±Ú fl¡±À˚« ¬ı…±¬Û‘Ó¬ ˝√√À˚˛ ’±ø˜ ’ø˝√√—¸±¬ı˛ ¸g±Ú ¬Û±˝◊º ¤¬ı˛
õ∂‰¬±¬ı˛ ’±˜±¬ı˛ Ê√œ¬ıÚ¬ıËÓ¬º ‹ ¬ıËÓ¬ ά◊ƒ√˚±¬ÛÚ ¬ı…øÓ¬À¬ı˛Àfl¡ ’±˜±¬ı˛ Ê√œ¬ıÚ
ά◊À~‡À˚±·… ¢∂Lö ëø¬ı√…±¬ÛøÓ¬
‰¬Gœ√±¸íº Ó¬±“¬ı˛ ¬ı˛‰¬Ú±¬ı˛ ¤fl¡ ø√Àfl¡
ŒÊ√…±øÓ¬¯∏‰¬‰¬±«˚˛ ¬Û±¬ı˛√ø˙«Ó¬± ˘±ˆ¬
fl¡À¬ı˛øÂ√À˘Ú ¬ıÀ˘ qÀÚøÂ√˘±˜º |n∏øÓ¬À˘‡±-¬ı˛ ’±˜±¬ı˛ ˆ¬±¬ıÚ± Œ˚, ¬ı˝◊√øȬ fl¡œˆ¬±À¬ı ¬ıÀ˘, ¬ı≈¬ı≈Ú¬ı±¬ı≈ ¬Ûø¬ı˛ø‰¬Ó¬ ˜˝√√À˘ ’Ô«˜ ’ÚÔ«˜
¸—¢∂˝√ fl¡¬ı˛± ˚±˚˛º ¬¬ı˝◊√øȬ Œfl¡±Ô±˚˛ fl¡Ó¬È¬± Ê√Úøõ∂˚˛ ˝√√À¬ıÚ, õ∂˙—¸±
Ò¬ı˛À̬ı˛ ’±¢∂˝√ ŒÚ˝◊√º
ø¬ı¶ú˚˛fl¡¬ı˛ ¸¬ı ‚Ȭڱ˚˛ ˆ¬¬ı˛± ¤˝◊√ ˚≈À· Œfl¡±Ú ¤fl¡È¬± ˆ¬±¬ı ¬ı± ˆ¬±¬ıÚ±
ÚÓ≈¬Ú ¬ıÀ˘ ˜”˘…˝√√œÚ ¤˜Ú fl¡Ô± Œfl¡Î¬◊ ¬ı˘À¬ıÚ Ú±º fl¡øÍ¬Ú Ó¬±˝◊√ ’¸y¬ı
õ∂øÓ¬¬ı±À√¬ı˛ ‡Î¬ˇƒ·, ’Ú… ˝√√±ÀÓ¬
Œõ∂À˜¬ı˛ ¬ı±“ø˙º õ∂øÓ¬¬ı±√ ›
¤Â√±Î¬ˇ±› ’±¬ı˛› Ú±Ú± ø¬ı¯∏À˚˛ Ó¬±“¬ı˛
’±¢∂˝√ øÂ√˘º ¸≈¸—¬ı±√ Œ¬ÛÀÓ¬ ¬Û±ø¬ı˛ ¤ ø¬ı¯∏À˚˛ Œfl¡Î¬◊ øfl¡
’±˜±˚˛ ¬ı˘À¬ıÚ∑
’±√±˚˛ fl¡¬ı˛À¬ıÚ ¬ı± ˝◊√øÓ¬˜ÀÒ…˝◊√
fl¡À¬ı˛ÀÂ√Ú, Ó¬± Ê√±øÚ Ú±º Ó¬À¬ı ø√Ú
ø√Ú fl¡±·Ê√øȬ¬ı˛ Ê√Úøõ∂˚˛Ó¬± Œ˚
fl¡ À˘ÀÊ√¬ı˛ Â√±S¸—¸À√¬ı˛
øÚ¬ı±«‰¬ÀÚ¬ı˛ ¬ı˛Mê√é¬˚˛œ
¸—‚¯∏«Àfl¡ ë¬ı˛±Ê√ÕÚøÓ¬fl¡
¤˜Ú ¬ı˘±› ˚≈·ÒÀ˜«¬ı˛ ¸Àe ¸±˜?¸…¬Û”Ì« Ú˚˛º ’fl¡äÚœ˚˛ ¸¬ı øÊ√øÚ¸
øÚÓ¬… ‘√©Ü ˝√√À26√, ’¸y¬ı ¸¬ı ¬ı…±¬Û±¬ı˛ S꘱·Ó¬ ‚ȬÀÂ√º ø˝√√—¸±¬ı˛ Œé¬ÀS
ø¬ı¶ú˚˛fl¡¬ı˛ ¸¬ı ’±ø¬ı©®±¬ı˛ ’±˜±À√¬ı˛ ’ø¬ı¬ı˛Ó¬ ø¬ıø¶úÓ¬ fl¡¬ı˛ÀÂ√º øfl¡c ’±ø˜
¤˝◊√ ˜Ó¬ Œ¬Û±¯∏Ì fl¡ø¬ı˛ Œ˚, ’ÀÚfl¡ Œ¬ıø˙ ’ˆ¬±¬ıÚœ˚˛ ¤¬ı— ’±¬Û±Ó¬‘√ø©ÜÀÓ¬
¬ı˝◊√øȬ ¬ÛÀάˇ fl¡ø¬ı¬ı˛ ¸•§Àg ’ÀÚfl¡ ’Ê√±Ú± Ó¬Ô… Ê√±Ú±
Œ·˘º ¬ıάˇ fl¡ø¬ı¬ı˛ ˜ÀÓ¬±˝◊√ Ê√œ¬ıÀÚ¬ı˛ ≈√–‡ ˝√√Ó¬±˙±
¬ı e√˙«ÀÚ [6 øάÀ¸•§¬ı˛,
ë¤fl¡ø√Úí] õ∂±Ó¬…ø˝√√fl¡ ¬ÛS˜˜«
¬Ûάˇ˘±˜º ’±˜±¬ı˛ ¶§·π˚˛
ø¬ÛÓ¬± øÚ˚˛ø˜Ó¬ õ∂±Ó¬…ø˝√√fl¡œ qÚÀÓ¬Úº
Œ√±˘±¬ı˛±øÚ ø˜S
Ù¬øfl¡¬ı˛¬Û≈¬ı˛, ¬ıÒ«˜±Ú
¬ı±Î¬ˇÀÂ√, ¤fl¡Ê√Ú øÚ˚˛ø˜Ó¬ ¢∂±˝√√fl¡
ø˝√√À¸À¬ı Œ¸È¬± ’±ø˜ ’ÀÚfl¡ø√Ú
ŒÔÀfl¡˝◊√ ˘é¬… fl¡À¬ı˛øÂ√º ¤¬ı— ’”√¬ı˛
ˆ¬ø¬ı¯∏…ÀÓ¬ ¤˝◊√ ¬ÛøSfl¡± ¶§fl¡œ˚˛
鬘Ӭ± √‡À˘¬ı˛ ˘Î¬ˇ±˝◊√í ’±‡…±
Œ√›˚˛± ˝√√À˘›, õ∂fl‘¡Ó¬¬ÛÀé¬ ¤øȬ
’ÀÔ«¬ı˛ √‡˘ ŒÚ›˚˛±¬ı˛ ˘Î¬ˇ±˝◊√º
fl¡À˚˛fl¡ ¬ıÂ√¬ı˛ ’±À·› fl¡À˘ÀÊ√¬ı˛
’¸y¬ı ¸¬ı ’±ø¬ı©®±¬ı˛ ’ø˝√√—¸±¬ı˛ Œé¬ÀS ‚ȬÀ¬ıº
’ø˝√√—¸± ¤fl¡È¬± ø¬ı:±Úº ø¬ı:±ÀÚ¬ı˛ ’øˆ¬Ò±ÀÚ ¬ı…Ô«Ó¬± ¬ıÀ˘ Œfl¡±Ú ’˙±øôLÀfl¡ Ê√˚˛ fl¡À¬ı˛ øÓ¬øÚ ¤ø·À˚˛ ø·À˚˛ÀÂ√Úº
’±˜±¬ı˛ ’±Rœ˚˛À√¬ı˛ ˜ÀÒ… ’ÀÚÀfl¡˝◊√
¬ÛÀ¬ı˛ ¬ÛÀ¬ı˛ Ê√±Ú˘±˜ Œ˚, õ∂±Ó¬…ø˝√√fl¡œ¬ı˛
¬ıMê√¬ı… ¸¬ı«√±˝◊√ ∆¬ıø˙À©Ü… ¤fl¡È¬± ’±˘±√± Ê√±˚˛·±
Œfl¡±¯∏±·±¬ı˛&ø˘ ¤Ó¬ ˝√√+©Ü¬Û≈©Ü øÂ√˘ Ú±º
Â√±SÀ√¬ı˛ fl¡±Â√ ŒÔÀfl¡ ëŒÓ¬±˘±í ’±√±˚˛
˙s ŒÚ˝◊√º ÷øoÓ¬ Ù¬˘ ˘±Àˆ¬¬ı˛ ¬ı…Ô«Ó¬± õ∂±˚˛˝◊√ ÚÓ≈¬Ú ÚÓ≈¬Ú ’±ø¬ı©®±À¬ı˛¬ı˛ ¸±ø˝√√ÀÓ¬…¬ı˛ ø¬ıøˆ¬iß ˙±‡±¬ı˛ ˜ÀÒ… Ê√œ¬ıÚœ¸±ø˝√√Ó¬…› ¬Û¬ı˛˜ ˆ¬Mê√º ˘±·±˜Â√±Î¬ˇ± Ê√œ¬ıÚ,
√±ÀÚ¬ı˛ ’±Úµ, ˆ¬¬ı˛± Ô±fl¡
˝√√+√˚˛¢∂±˝√√œ ˝√√˚˛ Ú± fl¡À¬ı˛ ŒÚÀ¬ı ¬ıÀ˘˝◊√ ’±˜±¬ı˛ Ò±¬ı˛Ì±º
¸•Û±√Àfl¡¬ı˛ ¬ıMê√¬ı… ¸¬ı ¸˜˚˛
˚ø√ ¬ıg ˝√√˚˛, ˚ø√ ¤˝◊√ ‰¬Sê fl¡Î¬ˇ±
˝√√±ÀÓ¬ øÚ˚˛LaÌ fl¡¬ı˛± ˝√√˚˛, Ó¬±˝√√À˘ Œ√‡±
’¢∂”√Ó¬º ’ø˝√√—¸± øSê˚˛±¬ı˛Ó¬ Œ¬ı˛øά˚˛±À˜¬ı˛ ˜ÀÓ¬±º ¤¬ı˛ é≈¬^±øÓ¬é≈¬^ ¤fl¡È¬±
¤fl¡øȬ ø¬ıÀ˙¯∏ Ò±¬ı˛±º Œ¸˝◊√ Ò±¬ı˛±¬ı˛ ˜ÀÒ… ¤øȬ ¤fl¡øȬ ¶ú‘øÓ¬¸≈Ò±˚˛-- ¤˝◊√&ø˘ ¤‡Ú› ˜ÀÚ¬ı˛ Ó¬±»¬Û˚«¬Û”Ì« › ˝√√+√˚˛¢∂±˝√√œ ˝√√À˚˛
’—˙ ˜±¬ı˛±Rfl¡ Ò¬ı˛ÀÚ¬ı˛ Œ¬ıÀάˇ ›Í¬± ’øÓ¬ ’¬Ûfl¡±¬ı˛œ ˜±—¸ø¬ÛÀG ˘±·±À˘
˚Ó¬é¬Ì ¬Û˚«ôL Ú± ¬Û≈À¬ı˛± ø¬ÛGȬ±¬ı˛ Œfl¡±¯∏¸˜”˝√ ¸≈¶ö ˝√√˚˛, Ó¬Ó¬é¬Ì øÚ–˙Às
ø¬ı¬ı˛±˜˝√√œÚˆ¬±À¬ı S꘱·Ó¬ fl¡±Ê√ fl¡¬ı˛ÀÓ¬ Ô±Àfl¡º ’Ú≈¬ı˛+¬Ûˆ¬±À¬ı ‡“±øȬ
’ø˝√√—¸±¬ı˛ ’ä±—˙› øÚ–˙Às ’¶Û©Üˆ¬±À¬ı › ’À·±‰¬À¬ı˛ fl¡±Ê√ fl¡À¬ı˛ ¤¬ı—
Œ·±È¬± ¸˜±Ê√Àfl¡ ¬ı…±¬Ûfl¡ˆ¬±À¬ı õ∂ˆ¬±ø¬ıÓ¬ fl¡À¬ı˛º ¸—‚¯∏« › ¬ı˛Mê√¬Û±ÀÓ¬¬ı˛ ¡Z±¬ı˛±
ø¬ıÀ˙¯∏ ¸—À˚±Ê√Ú ¸Àµ˝√√ ŒÚ˝◊√º ˜ÀÒ… Œ·“ÀÔ ’±ÀÂ√º õ∂±Ó¬…ø˝√√fl¡œ øÚÀ˚˛
¬ı˝◊√-- |n∏øÓ¬À˘‡±-- Œ¬ı¬ı˛ ˝√√À˚˛ÀÂ√,
’±˜±¬ı˛ Ê√±Ú± øÂ√˘ Ú±º ¤ ‡¬ı¬ı˛øȬ
Ê√±ÚÀÓ¬ Œ¬ÛÀ¬ı˛ ’±ø˜ ˚±¬ı˛¬Û¬ı˛Ú±˝◊√
¬ı≈ ¬ı≈Ú ‰¬ÀA±¬Û±Ò…±À˚˛¬ı˛
[ë¤fl¡ø√Úí, 15 øάÀ¸•§¬ı˛-¤
õ∂fl¡±ø˙Ó¬] ëfl¡±Àfl¡ ‡≈ø˙
fl¡¬ı˛ÀÓ¬ ¤ Œ˘‡±í
¬Ûάˇ˘±˜º õ∂±˚˛ Ê√ij˘¢ü ŒÔÀfl¡ ¢∂±˝√√fl¡
ά◊ͬÀÓ¬ Ú±-› ¬Û±À¬ı˛-- ¬ÛSÀ˘‡fl¡Àfl¡
¤È¬± ˜ÀÚ ¬ı˛±‡ÀÓ¬ ’Ú≈À¬ı˛±Ò fl¡ø¬ı˛º
˙±ôLÚ≈ ¬ı˛±˚˛
¬ı˛‚≈Ú±Ô·?, ˜≈ø˙«√±¬ı±√
˚±À¬ı fl¡íÊ√Ú Â√±S ¸øÓ¬…˝◊√ ¬ı˛±Ê√ÚœøÓ¬
ˆ¬±À˘±À¬ıÀ¸, ¬Ûάˇ±À˙±Ú± Ê√˘±?ø˘
ø√À˚˛, ë’±√˙«í-¬ı˛ Ê√Ú… ¬ı˛Mê√ Á¡¬ı˛±˚˛/
õ∂˙±ôL &5
¸√±«¬ı˛ ˙Ǭı˛ Œ¬ı˛±Î¬, fl¡˘fl¡±Ó¬±
¬ı±˝√√…Ó¬ ’±˜±À√¬ı˛ Ê√œ¬ıÚ Œ¬ıø©ÜÓ¬ , Ê√œ¬ıÚ ˝√√¬ı˛Ì fl¡À¬ı˛ Ê√œ¬ıÚ ¬ı˛øé¬Ó¬ ˝√√À26√º ˆ¬±À˘±¬ı±¸±Àfl¡ øÓ¬øÚ ’±(˚« ˆ¬±À¬ı ¸•xøÓ¬ ∆¬ı√…Ú±Ô¬ı±¬ı≈¬ı˛
fl¡À˚˛fl¡Ê√Ú ˜˝√√±Ú Ÿ¬ø¯∏ ¸ÀÓ¬…¬ı˛ ’ôLøÚ«ø˝√√Ó¬ ’ÀÔ«±¬Û˘øt fl¡À¬ı˛ Ó¬±“¬ı˛ Œ˘‡±¬ı˛ ˜ÀÒ… ø˜ø˙À˚˛ÀÂ√Úº ’±Rfl¡Ô± ë¤fl¡øȬ õ∂26√√¬ÛÀȬ¬ı˛ ·äí
¬ıÀ˘øÂ√À˘Ú– ¸—‚À¯∏«¬ı˛ ¡Z±¬ı˛± Ú˚˛, ’ø˝√√—¸±¬ı˛ ¬ÛÀÔ ˜±Ú≈¯∏ Ó¬±¬ı˛ øÚ˚˛øÓ¬¬ı˛
¸˜±Ò±Ú fl¡¬ı˛ÀÓ¬ ¸˜Ô« ˝√√À¬ı ¤¬ı— ¸˝√√Ê√œ¬ıÀÚ¬ı˛ õ∂øÓ¬ Ó¬±¬ı˛ fl¡Ó«¬¬ı… ¬Û±˘Ú
¤fl¡Ê√Ú fl¡ø¬ı¬ı˛ ˜ÀÒ… ¶§ˆ¬±¬ıÓ¬ Œ˚
¡ZiZ fl¡±Ê√ fl¡À¬ı˛, Œ¸øȬ¬ı˛ ¸≈‰¬±è
¬Ûάˇ˘±˜º ¬ı˝◊√øȬ ¬ÛÀάˇ fl¡ø¬ı¬ı˛ ¸•§Àg
’ÀÚfl¡ ’Ê√±Ú± Ó¬Ô… Ê√±Ú± Œ·˘º
Œ·Ã¬ı˛œõ∂¸iß ø¬ı¯∏À˚˛ Œ˘‡Àfl¡¬ı˛ ¬ıMê√¬ı…
Ê√˚˛˚±S± q¬ı˛≈ ˝√√˚˛ 1953-¤ 댬ıÃø√¬ı˛ Œ¬ı±Úí ø¸ÀÚ˜±
fl¡¬ı˛ÀÓ¬ ¸é¬˜ ˝√√À¬ıº ¤˝◊√ ˙øMê√ ø¬ı≈√…» ’À¬Û鬱 ¶Û©ÜÓ¬¬ı˛ ¤¬ı— ¤˜Ú øfl¡,
˝◊√ Ô±À¬ı˛¬ı˛ Œ‰¬À˚˛› Œ¬ıø˙ ˙øMê√˙±˘œº ’ø˝√√—¸±¬ı˛ Œfl¡fø¶öÓ¬ ˙øMê√
¶§˚˛—øSê˚˛º
õ∂fl¡±˙ Ó¬±“¬ı˛ Œ˘‡±˚˛ Œ‰¬Ó¬Ú±-
’¬ıÀ‰¬Ó¬Ú±¬ı˛ ’ôL¬ı˛±À˘ ¤fl¡ ’Ú…
Œ˜Ê√±Ê√ øÚÀ˚˛ ’±À¸º ·ˆ¬œ¬ı˛
¬ıάˇ fl¡ø¬ı¬ı˛ ˜ÀÓ¬±˝◊√ Ê√œ¬ıÀÚ¬ı˛ ≈√–‡
˝√√Ó¬±˙± ’˙±øôLÀfl¡ Ê√˚˛ fl¡À¬ı˛ øÓ¬øÚ
¤ø·À˚˛ ø·À˚˛ÀÂ√Úº ¸±ø˝√√ÀÓ¬…¬ı˛ ø¬ıøˆ¬iß
ëÚ ¬ı¬ÛøSfl¡±í-˚˛ õ∂fl¡±ø˙Ó¬ 댷ìı˛œõ∂¸iß
˜Ê≈√˜√±¬ı˛í ˙œ¯∏«fl¡ ’±˜±¬ı˛ ¤fl¡øȬ
õ∂øÓ¬À¬ı√ÀÚ¬ı˛ ¬Ûø¬ı˛Àõ∂øé¬ÀÓ¬ ø¬ıù´Ú±Ô ø¬ıù´±À¸¬ı˛ ø‰¬øͬ
ë¬ıÒ”À·± ¤˜Ú ˜Ò≈˜±¸í-˝◊√ Œ¬ı˛fl¡ÀΫ¬ Œ·Ã¬ı˛œõ∂¸Ài߬ı˛
õ∂Ô˜ Œ¬ıø¸fl¡ ·±Úº 댷ìı˛œõ∂¸iß ¶úøÓ¬ ¸—¸√í ¤¬ı—
˝◊√KI◊±¬ı˛ÀÚÀȬ› ¤¬ı˛ ¸±é¬… ø˜˘À¬ıº ø¬ıù´Ú±Ô¬ı±¬ı≈¬ı˛
ŒÔÀfl¡º ¤ ¬ı…±¬Û±À¬ı˛ fl¡±À¬ı˛±¬ı˛ Œfl¡±Ú› ¸—˙˚˛ Ô±fl¡±¬ı˛
fl¡Ô± Ú˚˛º Œ¸ Ê√Ú… ’±ø˜ ’±˜±¬ı˛ õ∂øÓ¬À¬ı√ÀÚ Œ¸
’ø˝√√—¸± ˚ø√ õ∂fl‘¡Ó¬ ˝√√˚˛ Ó¬±˝√√À˘ ’±Ó¬Ó¬±˚˛œ¬ı˛ ’±‚±ÀÓ¬ ˜‘Ó≈¬… ˙˚…±˚˛ ά◊¬Û˘øt ŒÔÀfl¡ ά◊2‰¬±ø¬ı˛Ó¬ ˝√√˚˛ ˙±‡±¬ı˛ ˜ÀÒ… Ê√œ¬ıÚœ¸±ø˝√√Ó¬…› ¤fl¡øȬ [ë¤fl¡ø√Úí, 31 øάÀ¸•§¬ı˛, 2010] ¬ÛÀάˇ ¤˝◊√ ø‰¬øͬº Œ√›˚˛± Ó¬Ô…øȬ› ˝√√˚˛ÀÓ¬± ¸øͬfl¡º øfl¡c ¤˜Ú Œ√‡± ¸¬ı Â√ø¬ı ¸•ÛÀfl«¡ ¬ı±U˘… Œ¬ı±ÀÒ Úœ¬ı˛¬ı ŒÔÀfl¡øÂ√º
qÀ˚˛› Ó¬±¬ı˛ ˜≈À‡ ˝√√±ø¸ Ô±fl¡À¬ıº ¤fl¡˜±S ‹ ¬ı˛fl¡À˜¬ı˛ ’ø˝√√—¸±¬ı˛ ¸±˝√√±À˚… fl¡ø¬ıÓ¬±¬ı˛ ˆ¬±¯∏±º ˜±Ô±¬ı˛ Œˆ¬Ó¬À¬ı˛ ø¬ıÀ˙¯∏ Ò±¬ı˛±º Œ¸˝◊√ Ò±¬ı˛±¬ı˛ ˜ÀÒ… ¤øȬ ¬ÛSÀ˘‡fl¡ Ê√±øÚÀ˚˛ÀÂ√Ú, 1948 ¸±À˘ ˙‰¬œÚÀ√¬ı Œ·ÀÂ√ Œ˚, Œfl¡±Ú› Œfl¡±Ú› ·±Ú Œ˚ ¸±À˘ Œ¬ı˛fl¡Î«¬ øÓ¬øÚ ’±¬ı˛› ø˘À‡ÀÂ√Ú, 1948 ¸±À˘ ëøõ∂˚˛Ó¬˜±í
’±˜±À√¬ı˛ õ∂øÓ¬¬Ûé¬Àfl¡ ’±˜¬ı˛± ¬ıg≈ fl¡À¬ı˛ Ó≈¬˘ÀÓ¬ ¬Û±ø¬ı˛, Ó¬±À√¬ı˛ õ∂œøÓ¬ ˚‡Ú ¤fl¡È¬± Œ¬ı±Ò fl¡±Ê√ fl¡À¬ı˛, ¤fl¡øȬ ø¬ıÀ˙¯∏ ¸—À˚±Ê√Ú ¸Àµ˝√√ ¬ı˜«ÀÚ¬ı˛ fl¡À_ ë¬ıÒ”À·±, ¤˜Ú ˜Ò≈˜±¸í Œ¬ı˛fl¡ÀΫ¬ ¤øȬ fl¡¬ı˛± ˝√√À˚˛ÀÂ√, õ∂fl¡±ø˙Ó¬ ˝√√À˚˛ÀÂ√ Ó¬±¬ı˛ ’ÀÚfl¡ ¬ÛÀ¬ı˛º Â√ø¬ıÀÓ¬ Œ˝√√˜ÀôL¬ı˛ ·±›˚˛± ë¶ú¬ı˛À̬ı˛ ¤˝◊√ ¬ı±˘≈fl¡±
’Ê«√Ú fl¡¬ı˛ÀÓ¬ ¬Û±ø¬ı˛º Ó¬‡Ú˝◊√ fl¡ø¬ıÓ¬±¬ı˛ Ê√ij ˝√√˚˛º ’±¬ı±¬ı˛ ŒÚ˝◊√º ’±Ê√fl¡±˘ ¬ı±—˘± ˆ¬±¯∏±¬ı˛ ‰¬‰¬±« Œ·Ã¬ı˛œõ∂¸Ài߬ı˛ õ∂Ô˜ Œ¬ıø¸fl¡ ·±Ú Ú˚˛º 1946 ø¬ı˜˘ˆ”¬¯∏À̬ı˛ ·±›˚˛± ·±ÚøȬ Œfl¡±Ú Œ¬ı˛fl¡Î«¬ Œ¬ı˘±˚˛í Œ·Ã¬ı˛œõ∂¸Ài߬ı˛ õ∂Ô˜ Ê√Úøõ∂˚˛ ·±Úº ˝√√ÀÓ¬
’ø˝√√—¸± ¬ı˘¬ı±ÀÚ¬ı˛ ’¶aº ≈√¬ı«À˘¬ı˛ ˝√√±ÀÓ¬ ¤È¬± ¸˝√√ÀÊ√˝◊√ ˆ¬G±ø˜ ˝√√À˚˛ õ∂øÓ¬øȬ fl¡ø¬ıÓ¬±¬ı˛ Ê√Àij¬ı˛ ¸Àe ¸Àe˝◊√ ŒÓ¬± ’ÀÚfl¡ Œé¬ÀS˝◊√ fl¡À˜ ø·À˚˛ÀÂ√º ¸±À˘ ø¬ı˜˘ˆ”¬¯∏À̬ı˛ ·±›˚˛± › ¸≈¬ı˛±À¬ı˛±ø¬ÛÓ¬ ëqÒ≈ Œfl¡±•Û±øÚ ŒÔÀfl¡ Œ¬ı¬ı˛ ˝√√À˚˛øÂ√˘ øfl¡—¬ı± Œ¸ø√Úfl¡±¬ı˛ ¬Û±À¬ı˛º øfl¡c ¤øȬ ø¬ıø26√iß ‚Ȭڱº Ê√˚˛˚±S± ¬ı˘ÀÓ¬
ά◊ͬÀÓ¬ ¬Û±À¬ı˛º ˆ¬˚˛ ¤¬ı— ˆ¬±À˘±¬ı±¸± ø¬ı¬Û¬ı˛œÓ¬ ˙sº Œ√¬ı±¬ı˛ Œ¬ı˘±˚˛ Œõ∂˜ fl¡ø¬ı¬ı˛› Ê√ij ˝√√˚˛º ’±¬ı˛ fl¡ø¬ı¬ı˛ ¤˝◊√ Œ¸˝◊√ ˆ¬±È¬±¬ı˛ Ȭ±ÀÚ¬ı˛ ˜ÀÒ…› ˚ø√ ¬ÛS Á¡¬ı˛±í › ë’±ø˜ ¬ı≈øÁ¡ÀÓ¬ ¬Û±ø¬ı˛ Ú±í [GE-- Œ|±Ó¬±¬ı˛± fl¡œˆ¬±À¬ı ¤øȬ ¢∂˝√Ì fl¡À¬ı˛øÂ√À˘Ú ¤&À˘±› ¤fl¡È¬± Ò±¬ı˛±¬ı±ø˝√√fl¡Ó¬± Œ¬ı±Á¡±˚˛º Œ·Ã¬ı˛œõ∂¸Ài߬ı˛
Œ¬ıø˝√√À¸ø¬ı, õ∂øÓ¬√±ÀÚ Œ¸ fl¡œ ¬Û±À26√ Œ¸ ø¬ı¯∏À˚˛› ø¬ı¶ú¬ı˛Ì˙œ˘º õ∂øÓ¬øȬ ’±˘±√± ’±˘±√± Ê√Àij˝◊√ Ó¬±“¬ı˛ Œfl¡Î¬◊ ∆¬ı√…Ú±Ô¬ı±¬ı≈¬ı˛ ¬ı˝◊√øȬ ¬ÛÀάˇÚ 2946)-- Œ¬ı˛fl¡ÀΫ¬ ¤È¬±˝◊√ õ∂Ô˜ Œ¬ıø¸fl¡ ·±Úº ¤˝◊√ Ê√±Ú± ’±¬ı˙…fl¡º ¤ ¬ı…±¬Û±À¬ı˛ ø¬ıù´Ú±Ô¬ı±¬ı≈ ˚ø√ Ê√˚˛˚±S±¬ı˛ ¸”S¬Û±Ó¬ øfl¡c Œ¸˝◊√ 댬ıÃø√¬ı˛ Œ¬ı±Úí Â√ø¬ı
ˆ¬±À˘±¬ı±¸± fl¡Àͬ±¬ı˛ |˜¸˝√√fl¡±À¬ı˛ øÚÀÊ√¬ı˛ õ∂¸Àe Ó¬Ô± Ê√·ÀÓ¬¬ı˛ ’Ú…±Ú… Ê√œ¬ıÚ√˙«ÀÚ¬ı˛ ’øˆ¬¬ı…øMê√¬ı˛ Ó¬±¬ı˛Ó¬˜… Ó¬±˝√√À˘ ’±À‡À¬ı˛ ¬ı±—˘± ¸±ø˝√√ÀÓ¬…¬ı˛˝◊√ ø¬ı¬ı˛˘ Ó¬ÀÔ…¬ı˛ ¸g±Ú Œ√›˚˛±¬ı˛ Ê√Ú… õ∂ÔÀ˜˝◊√ ’±ø˜ ø¬ı˙√ˆ¬±À¬ı ’±˜±À√¬ı˛ Ê√±Ú±Ú Ó¬±˝√√À˘ ‡≈¬ı˝◊√ ˆ¬±À˘± ŒÔÀfl¡˝◊√º ¤¬ı— 1954 ¸±À˘ ’Ú≈¬Û˜ ‚Ȭfl¡
ø¬ı¯∏À˚˛ õ∂˚P˙œ˘º ¤¬ı— Œ˙¯∏ ¬Û˚«ôL ’Ú… ¸fl¡˘ ’Ú≈ˆ”¬øÓ¬ Œ¸ ’±˚˛M√ ‚ÀȬº ¤‡±ÀÚ ’±¬ı˛ ¤fl¡øȬ fl¡Ô± ¬ı˘± ˘±ˆ¬º Œfl¡ÚÚ± Œ¸Àé¬ÀS ø˙fl¡Àάˇ¬ı˛ ø¬ıù´Ú±Ô¬ı±¬ı≈Àfl¡ ’øˆ¬ÚµÚ Ê√±Ú±˝◊√º Ó¬À¬ı ¤˝◊√ õ∂¸Àe ˝√√˚˛º fl¡±¬ı˛Ì ¸øͬfl¡ ӬԅȬ± õ∂fl¡±ø˙Ó¬ ˝√√›˚˛±˝◊√ ¸≈¬ı˛±À¬ı˛±ø¬ÛÓ¬ ë’ø¢ü¬Û¬ı˛œé¬±í Â√ø¬ıÀÓ¬ Ó¬“±¬ı˛ Œ˘‡±
fl¡À¬ı˛ ŒÙ¬À˘º ˚±˚˛ Œ˚øȬ ˝√√˚˛ÀÓ¬± ‡≈¬ı ’õ∂±¸øefl¡ Ȭ±Ú ŒÙ¬¬ı˛ ’Ú≈ˆ¬¬ı fl¡¬ı˛±¬ı˛ ø¬ı¯∏˚˛øȬ ’±˜±¬ı˛ ¬ıMê√¬ı…, ’±˜±À√¬ı˛ Œ√À˙ &Ìœ ˜±Ú≈¯∏À√¬ı˛ ¬ı±>Úœ˚˛º ø¬ıù´Ú±Ô¬ı±¬ı≈ ø¸ÀÚ˜±¬ı˛ Ê√·ÀÓ¬ ·±Ú&ø˘ ¬ı±—˘± ·±ÀÚ¬ı˛ ¶§Ì«˚≈À·¬ı˛ ¶§Ì«¡Z±¬ı˛ Œ˚Ú ‡≈À˘
Œ˙±Ú±À¬ı Ú±º fl¡ø¬ı ∆¬ı√…Ú±ÀÔ¬ı˛ ¬Û±Í¬fl¡Àfl¡ ÚÓ≈¬Ú fl¡À¬ı˛ ˆ¬±¬ı±À¬ıº fl¡±ÀÊ√¬ı˛ ¸—¬ı˛é¬À̬ı˛ Œfl¡±Ú› ∆¬ı:±øÚfl¡ ¬ÛXøÓ¬ Ú± Œ·Ã¬ı˛œõ∂¸Ài߬ı˛ Ê√˚˛˚±S± ¬ı˘ÀÓ¬ 1953-¬ı˛ ¬Û”¬ı«¬ıÓ¬π ø√À˚˛ÀÂ√º
˜˝√√±R± ·±gœ . ˜˝√√±R± ·±gœ¬ı˛ øÚ¬ı«±ø‰¬Ó¬ ¬ı˛‰¬Ú± [¬Û=˜ ‡G] ¬ı±øάˇÀÓ¬ õ∂øÓ¬¬ıÂ√¬ı˛ ¬ı˛È¬ôLœ fl¡±˘œ¬Û≈ÀÊ√± Ô±fl¡±˚˛ ¸øͬfl¡ Ó¬Ô… ¸•ÛÀfl«¡ ’ÀÚfl¡ ¸˜˚˛ øfl¡Â≈√ ˆ≈¬˘ Â√ø¬ı&ø˘ ÒÀ¬ı˛ÀÂ√Ú ¤¬ı— Ó¬Ô… ¸˝√√fl¡±À¬ı˛ Œ¸&ø˘
Ú¬ıÊ√œ¬ıÚ ¬Û±¬ıø˘ø˙— ˝√√±Î¬◊¸ õ∂fl¡±ø˙Ó¬ ˝√√Ó¬º ¤‡Ú› ˝√√˚˛º Œ¸-¸˜˚˛ ¬ı±“fl≈¡Î¬ˇ± Ê√Ȭ±Ò±¬ı˛œ Œfl¡¬ı˘±Úµ Ò±¬ı˛Ì± ŒÔÀfl¡ ˚±˚˛º ¬ıUø√Ú ŒÔÀfl¡ ’±ø˜ qÀÚ Î¬◊À~‡› fl¡À¬ı˛ÀÂ√Úº ¤ ¸•§Àg ’±ø˜ Ó“¬±¬ı˛ ¸Àe Œ√¬ı¬ıËÓ¬ ¬ı˛±˚˛
¬Û≈¬ı˛ÀÚ± ¬ı±Ú±Ú ’¬Ûø¬ı˛¬ıøÓ«¬Ó¬º√√ ŒÊ√˘±¬ı˛ fl¡ø¬ı˜˝√√˘ Œ¸˝◊√ ά◊¬Û˘À鬅 ›µ±, ¬ı±“fl≈¡Î¬ˇ± ¤À¸øÂ√ ¤¬ı— ¬ÛS¬ÛøSfl¡±¬ı˛ ˜±Ò…À˜ ŒÊ√ÀÚøÂ√ Œ˚, ¤fl¡˜Ó¬ ˝√√ÀÓ¬ ¬Û±¬ı˛˘±˜ Ú±º fl¡±¬ı˛Ì Œ·Ã¬ı˛œõ∂¸Ài߬ı˛ ¿ˆ”¬ø˜, fl¡˘fl¡±Ó¬±