Tugas B.Sunda Kelas X
Tugas B.Sunda Kelas X
TUJUAN PEMBELAJARAN
Melalui kegiatan pembelajaran ini diharapkan peserta didik mampu memahami isi,
menganalisis struktur dan aspek kebahasaan sajak serta menampilkannya dengan cara
membaca, mendeklamasikan, musikalisasi atau dramatisasi.
KEGIATAN PEMBELAJARAN
Guru melakukan kegiatan pembelajaran dengan pendekatan dan model pembelajaran yang
sesuai dalam setiap KD agar tujuan pembelajaran dapat dicapai
A. PENDAHULUAN
B. INTI
PERTEMUAN 1
1. Siswa ditugaskan untuk mengamati contoh sajak yg berjudul Blus Kéré lauk dan Grand
Prix karya Godi Swarna serta menyimak/ menonton vidionya melalui youtube dan
mempelajari berbagai sumber belajar tentang sajak
2. Siswa memahami isi dan menganalisis struktur (unsur batin) dan unsur kebahasaan
(unsur lahir) sajak Grand Prix
3. Siswa melaporkan hasil pekerjaannya tersebut kepada guru melalui email
PERTEMUAN 2
1. Siswa ditugaskan menyimak kembali sajak karya Godi swarna yang berjudul Blus Kéré
lauk dan Grand Prix
2. Menyusun paraprase dari sajak Grand Prix
3. Siswa memberikan tanggapan terhadap isi sajak yang dikaitkan dengan kehidupan yang
terjadi saat ini
4. Siswa menulis sajak dengan tema fenomena jaman saat ini
C. KEGIATAN PENUTUP
Guru bersama siswa melaksanakan refleksi terhadap kegiatan pembelajaran tentang sajak
PROSES PENILAIAN
Wangenan Sajak
Sajak dina basa Sunda sarua hartina jeung puisi dina basa Indonesia,
sedengkeun dina basa Sunda puisi ngandung harti nu leuwih lega deui dimana dina
sastra Sunda sajak kagolong kana salah sahiji wanda puisi anu disebut ogé puisi
bebas/modern. Naha disebut puisi moderen atawa bébas sabab sajak mah teu pati
kauger ku aturan-aturan anu tangtu sakumaha sajak heubeul anu salah sahiji
diantarana nya éta; pupuh, sisindiran, wawacan, guguritan jeung réa-réa deui.Conto
ugeran dina sajak heubeul nya éta diantarana dina pupuh aya nu disebut guru lagi,
guru wilangan jeung watek.Sajak dina sastra Sunda mangrupa salasahiji karya sastra
dina wangun puisi (ugeran) sarta basa anu dipakena biasana ngandung harti injeuman
(konotatif).sakumaha anu ditétélakeun ku (Iskandarwassid dina Dedi Koswara, 2003:
91)yén anu dimaksud sajak téh nya éta salah sahiji wanda puisi atawa wangun ugeran
anu teu pati kauger ku patokan wangunna. Ku lantaran kitu dina mangsa awal gelarna
sok disebut sajak bebas.
Papasingan Sajak
Nilik kana eusina, sajak téh kabagi kana dua bagian nya éta sajak epik jeung
sajak lirik. Sajak Epik nya eta sajak anu eusina ngalalakonkeun lalampahan hiji tokoh
atawa ngadadarkeun hiji carita atau kajadian, sarta biasana eusina téh ngawangun
carita kapahlawanan, boh pahlawan nu aya patalina jeung legenda. conto sajak epik
diantarana; Jante Arkidam jeung Bagus Rangin karya Ajip Rosidi, Cadas pangeran
karya Yus Rusyana jeung sajabana. Sajak lirik nya éta sajak anu eusina ngedalkeun
atawa ngebrehkeun eusining hate atawa pikiran jeung rasa pribadi panyajakna tur
sipatna leuwih subjektip. Conto sajak lirik diantarana; Seuneu bandung karya Karna
Yudibrata, lagu Paturay karya Surahman R.M jeung réa-réa deui.
.
Di handap aya sawatara conto-conto sajak pek ku hidep tengetan kalawan gemet!
a. Conto sajakLirik
Tanah Sunda
(Karya : Ajip Rosidi)
Hejo pagunungan
Paul lautan
Hejo
Paul
Langit na hate kuring
JANTE ARKIDAM
(Karya: Ajip Rosidi)
Ngahephep sapanglalajoan
Neuteup ka jante nu matana ngembang wera
Kunaon nareuteup ka kula
Teruskeun ngibing
Peuting nyerelek beak
Gaya basa hurunan (totem pro parto) nya eta gaya basa raguman anu nyebut
sagemblengna padahal maksudna ngan ukur sabagean
Conto; - SMK Negeri 1 Buahdua keur tanding voli jeung SMK Negeri 1
Sumedang
- Siswa SMK Negeri 1 Buahdua keur ngayakeun rapat OSIS
Gaya basa tunggalan (pars pro toto), nya eta gaya basa anu nyebutkeun
sabagean padahal maksudna sagemblengna.
Conto; - kamana si karma ti kamari teu kaciri irung-irungna acan
- Raja baheula mah diriung-riung ku gelung
5. Purwakanti
Purwakanti nyaeta padeukeutna sora kecap boh di awal, di tengah atawa di
tungtung ungkara kalimah. Nilik kana perenahna, purwakanti teh bisa ngarendeng
dina sakalimah atawa sapadalisan, bisa oge ngaruntuy dina antar padalisan.
Kulantaran kitu, purwakanti teh aya nu ngajajar (purwakanti rantayan), anu ngaruntuy
(purwakanti runtuyan), atawa gabungan boh rantayan boh runtuyan.
b. Unsur Batin, nya éta unsur-unsur sajak anu bisa kapanggih saupama réngsé
diteuleuman atawa dirarasakeun ku cara dibaca sababaraha balikan nepi ka bisa
kaharti eusina, unsur natin sajak ngawengku;
1. Jejer/ téma, nya eta ide poko nu ngajiwaan sagemblengna eusi sajak. Jejer dina
sajak bisa ngeunaan kaagamaan, sosial kamasarakatan, kaendahan alam,silih asih
(cinta), kasajarahan/cinta ka lemah cai, kulawarga, kabeungharan budaya,
jst.Upamana waé sajak “Tanah Sunda” jejerna nya éta cinta ka lemah cai dinama
eusina ngagambarkeun hiji jalma ku rasa kacintana ka lemah cai manéhna siap
pikeun ngorbankeun jiwa ragana, nalika kaayaan lemah caina keur
harénghéng/dijajah, manéhna siap naja iraha waé dimana waé manéhna
diperlukeun ku lemah cai manéhna seja datang buméla.
2. Rasa nya eta ebrehan jiwa nu nyangkaruk dina sajak kayaning sedih, ambek,
hanjakal/hanjelu, bungah, nyaah jeung sajabana.Rasa nu kapanggih dina sajak
“Tanah Sunda” di luhur nya éta rasa nyaah hayang buméla ka lemah cai.
3. Nada nya eta rasa nu ditilik tina kacamata pangarang(nu nyiptakeun) sajak anu
ngabalukarkeun ayana suasana nu karasa ku nu maca. Nada dina sajak diantarana
waé bisa; mamatahan/ngelingan, umajak, nyaram, nyindiran, méré gambaran
ngenaan hiji hal jst. Upamana nada nu kagambar dina sajak “Tanah Sunda” di
luhur nya éta méré gambaran ka pamaca yén sanajan tanah Sunda téh kacirina
éndah tapi dijerona harénghéng taya katingtriman tur loba ancaman.
4. Amanat nya éta pesen anu hayang ditepikeun ku pangarang ka pamaca.tapi najan
kitu amanat dina sajak bisa ditangtukeun/gumantung kana panafsiran pamaca.
Ngarang Sajak
Sakumaha anu geus ditétélakeun saméméhna ari sajak téh salah sahiji hasil karya sastra
wangun puisi. Sajak nu ditulis kusaurang pangarang bisa jadi eusina ngagambarkeun
pangalaman nusarua jeung urang. Kusabab kitu upama urang loba maca atawa neuleuman
eusi sajak tangtu bakal leuwih loba pangalaman jeung pangaweruh, kayaning kabeungharan
kecap jeung rupa-rupa informasi nu ditulis atawa diekspresikeun ku panyajak dimana hal éta
bisa mantuan urang sangkan leuwih babari saupama rék nulis/ngarang sajak.
Proses ngarang sajak mah sarua wae boh dina basa sunda estu kitu-kitu keneh teu aya
bedana.Dihandap mangrupa léngkah-léngkah anu bisa dilakukeun nalika urang rék ngarang
sajak
1. Nangtukeun tema
2. Tina tema nu geus ditangtukeun, terus tangtukeun rasa atawa suasana
3. Gunakeun imaji
4. Gunakeun simbul atawa perlambangan
5. Langkah salajengna nyaeta ngarakit kecap
B.EVALUASI
a. Sangkan hidep leuwih apal kana wanda jeung struktur sajak sarta bisa nyangkem eusina,
pék ku hidep titénan dua sajak di handap sarta jawab sakur patalékanana!
2. Grand Prix
(Godi Swarna)
Nincak gas sataker kebek mobil sport ngagerung mangprung rék ngudag jorélat waktu startna
kapandeurian. Ah, tangtu kasusud tapakna, ceuk haté anjeun nyarita. Jalan lempeng, jalan nanjak
pungkal pémgkol kénca katuhueun jungkrang. Sakiceup demi sakiceup tihang bulan tihang taun
diliwatan. Ti saban saban simpangan mobil deungeun milu nyemprung di sirkuit pada-pada teu hayang
kapandeurian. “I can’t get no satisfaction!” sora kasét gumuruh nyasaak langit, ngendag-ngendag
dungus mangsa. Gumuruh manglaksa mobil haseup knalpot ngeput jagat. Anjeun kudu nabrak
deungeun tibatan ditabrak batur. Nu nyakakak nu jumerit, mecut niat hayang gancang nyiap waktu nu
can katémbong kelemengna. “Boa sapéngkolan deui!” omong anjeun sabot setir guwar-giwar. “Boa
sapéngkolan deui!” ceuk nu séjén bari hantem sunngal senggol. Dina hiji mangsa: anjog anjeun jeuing
nu séjén méh bareng ka garis finish; persis di jero kuburan tuluy nampa piala tetengger batu!
b. srangéngé
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
c. dungus
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
d. jungkrang
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
e. manglaksa
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
9. Pek ku hidep jieun parafrase /caritakeun deui kalawan ngagunakeun basa sorangan
kumaha eusi dua sajak di luhur!
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
10. Pék ku hidep béré koméntar kana sajak di luhur sarta patalikeun kana kahirupan di
masarakat kiwari
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
b. Pék ku hidep jieun hiji karangan puisi bebas kalawan jejer kahirupan sosial di jaman
modern!
c. Sanggeus régsé kirimkeun tugas hidep ka alamat emil leliaspriani@yahoo.com