L a p o r a n T a h u n a n 2 0 0 2

T e l e k o m
M a l a y s i a
B e r h a d
(128740-P)
L a p o r a n
Ta h u n a n

Unit Komunikasi Korporat,

2 0 0 2

Bahagian Hal Ehwal Korporat

Telekom Malaysia Berhad,
Aras 8, Menara Telekom,
Jalan Pantai Baharu,
50672 Kuala Lumpur.
www.telekom.com.my T E L E K O M M A L AY S I A B E R H A D
(128740-P)
Membuka Jalan...
Mencipta Kemungkinan
Dari talian tetap ke tanpa wayar
Khidmat kami pada insan dunia

Dari ‘Hello’ ke ‘Hello’

Hidup kita mula bertaut

Dari ‘Apa Khabar?’ ke ‘Macam Mana?’

Komunikasi berkembang juga terjana

Dari sapaan yang mudah

Waktu dan ruang dirapat sudah

Dari sambungan ke sambungan

Bangsa dan budaya bergabungan

Dari darat, laut atau udara,

Lautan bertaut, benua bermuhibah

Dari kuasa penghubungan

Perniagaan maju, hubungan berkembang

Dari sekadar satu sentuhan

Ia bercambah ke jutaan kemungkinan

Dari satu-satunya syarikat

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara
Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan
VISIKami visi
Visi kita adalah untuk menjadi Syarikat Komunikasi pilihan dengan penumpuan ke arah
menyampaikan Nilai Terunggul kepada pelanggan dan pihak-pihak lain yang berkepentingan dalam Syarikat.

MISIKami misi
Untuk mencapai Visi ini kita berazam melaksanakan perkara-perkara berikut:
• Menjadi peneraju yang diiktiraf dalam semua pasaran yang kita ceburi
DENGAN INI DIMAKLUMKAN BAHAWA Mesyuarat Agung Tahunan
Syarikat yang ke-Lapanbelas akan diadakan pada jam 10:00 pagi,
hari Selasa, 20 Mei 2003 di Legend Grand Ballroom, Tingkat 9,
• Menjadi sebuah organisasi yang memberi tumpuan kepada pelanggan dan yang menyediakan penyelesaian setempat Hotel The Legend, 100 Jalan Putra, 50350 Kuala Lumpur, untuk tujuan-
yang menyeluruh
• Membina hubungan yang berkekalan dengan pelanggan dan rakan niaga kita berdasarkan kepercayaan tujuan berikut:-
• Menjana nilai pemegang saham dengan merebut peluang-peluang perniagaan di Asia Pasifik dan lain-lain pasaran
serantau terpilih
• Menjadi majikan pilihan yang memberi inspirasi ke arah kecemerlangan prestasi
notis mesyuarat agung tahunan
kandungan 1. Untuk menerima, menimbang dan meluluskan Akaun-akaun yang telah diaudit bagi tahun berakhir 31 Disember 2002 serta Laporan-
laporan Pengarah dan Juruaudit berkaitan dengannya. (Resolusi Biasa 1)

2. Untuk meluluskan pengisytiharan dividen akhir sebanyak 10 sen sesaham (setelah ditolak Cukai Pendapatan Malaysia sebanyak 28%)
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002. (Resolusi Biasa 2)
Notis Mesyuarat Agung Tahunan 3 • Perkhidmatan Multimedia – TM Net Sdn. Bhd. 92
Kalendar Kewangan 5 Rencana 3 98
3. Untuk melantik semula Pengarah-pengarah berikut yang bersara menurut Artikel 103:-
– e-Komuniti
Penyata Mengiringi (i) Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud (Resolusi Biasa 3)
Notis Mesyuarat Agung Tahunan 6 • Operasi Antarabangsa – TM International
Sdn. Bhd. 104 (ii) Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman (Resolusi Biasa 4)
Maklumat Penting Kewangan
Kumpulan untuk Lima Tahun 8 • Pengurusan Kemudahan – TM Facilities
Sdn. Bhd. 110 4. Untuk meluluskan yuran dan ganjaran Pengarah-pengarah. (Resolusi Biasa 5)
Prestasi Kewangan Kumpulan 2002 10 Rencana 4 114
Analisa Berpetak Kumpulan 10 – Perlaksanaan Kerajaan Elektronik di
5. Untuk melantik Juruaudit dan memberi kuasa kepada Pengarah-pengarah untuk menetapkan ganjaran mereka. (Resolusi Biasa 6)
Malaysia (EG*Net)
Perangkaan Perniagaan & Lain-lain 12
Anak-anak Syarikat Lain 120
Ulasan Kewangan Kumpulan 14 6. Sebagai URUSAN KHAS:-
Kecemerlangan Pendidikan 130 Untuk menimbang dan jika difikirkan wajar, meluluskan Resolusi Biasa berikut:- (Resolusi Biasa 7)
Struktur Kumpulan 18
Sumber Manusia 136
Maklumat Korporat 20 Kuasa untuk Memperuntuk Dan Menerbit Saham-Saham
Pengurusan Perhubungan Pelanggan 138
Profil Lembaga Pengarah 22 “BAHAWA tertakluk kepada Akta Syarikat 1965 (“Akta tersebut”), Tataurus Syarikat, kelulusan dari Bursa Saham Kuala Lumpur
Pengurusan Risiko 142 (“BSKL”) dan badan-badan Kerajaan atau pihak-pihak berkuasa lain, di mana kelulusan tersebut diperlukan, kuasa sepenuhnya adalah
Jawatankuasa Perniagaan Kumpulan 32
Penyelidikan dan Pembangunan 145 dengan ini diberi kepada Lembaga Pengarah selaras dengan Seksyen 132D Akta tersebut, untuk menerbitkan saham-saham di dalam
Penyata Tadbir Urus Korporat 34
Inisiatif-inisiatif Alam Sekitar, Keselamatan modal Syarikat pada bila-bila masa dengan terma-terma dan syarat-syarat serta tujuan-tujuan tertentu sebagaimana Pengarah-
Maklumat Pematuhan Tambahan 41 dan Kesihatan Pekerjaan 148 pengarah, pada budi bicara mutlak mereka beranggapan wajar, dengan syarat bilangan agregat saham yang akan diterbitkan tidak
Laporan Jawatankuasa Audit 44 Sumbangan Kami Kepada Negara 154 melebihi 10% daripada modal saham terbitan Syarikat.”
Penyata Kawalan Dalaman 48 Anugerah & Pengiktirafan 159
Penyata Pengerusi 52 7. Untuk membincangkan perkara-perkara lain di mana notis yang sepatutnya telah diterima.
Rentetan Peristiwa 2002 160
Penyata Ketua Eksekutif 56 Tanggungjawab Korporat & Sosial 169
DENGAN INI JUGA DIMAKLUMKAN BAHAWA seseorang Pendeposit akan layak untuk menghadiri Mesyuarat ini bagi:-
Laporan Operasi Penyata Kewangan 178
• Perkhidmatan Talian Tetap – TM TelCo 66 (a) Saham-saham yang didepositkan ke Akaun Sekuriti Pendeposit pada atau sebelum jam 12:30 tengahari pada 9 Mei 2003 (bagi saham-
Perangkaan Pemegang Saham 245
Rencana 1 74 saham yang dikecualikan dari Deposit Mandatori);
– Rangkaian Perniagaan TM-IPVPN: Senarai 30 Pemegang Saham Utama 246
(b) Saham-saham yang dipindahkan ke Akaun Sekuriti Pendeposit pada atau sebelum jam 4:00 petang pada 9 Mei 2003, bagi Pindahan
Pencapaian Baru dalam Rumusan Rangkaian Maklumat Pemegang Saham dan Pelabur 248 Biasa;
• Selular – TM Cellular Sdn. Bhd. 80 Nilai Buku Bersih Tanah & Bangunan 249
Rencana 2 86 (c) Saham-saham yang dibeli di BSKL atas dasar kelayakan menurut Peraturan-peraturan BSKL.
– Urus Niaga Dalam Talian dan Kegunaan Harta 250
Perbankan Mudah Alih Direktori Kumpulan 251
Borang Proksi •

3
notis mesyuarat agung tahunan

Pemegang-pemegang saham diingatkan bahawa selaras dengan Akta Industri Sekuriti (Depositori Pusat) (Pindaan No.2), 1998 yang
berkuatkuasa pada 1 November 1998, saham-saham yang tidak didepositkan di Malaysian Central Depository Sdn Bhd (“MCD”) pada atau
sebelum jam 12:30 tengahari pada 1 Disember 1998 dan tidak dikecualikan dari Deposit Mandatori, telah dipindahkan kepada Menteri Kewangan.
Justeru itu, kelayakan untuk menghadiri Mesyuarat ini bagi saham-saham yang tidak didepositkan itu kini dimiliki oleh Menteri Kewangan.
Nota:
1. Seorang ahli yang berhak menghadiri dan mengundi dalam Mesyuarat ini berhak melantik seorang proksi untuk menghadiri dan mengundi bagi pihak
dirinya. Seorang proksi tidak semestinya ahli syarikat dan peruntukan Seksyen 149(1)(b) Akta ini adalah tidak terpakai bagi Syarikat.
2. Seorang ahli tidak boleh melantik lebih dari dua (2) proksi untuk menghadiri dan mengundi di dalam mesyuarat yang sama kecuali ahli syarikat itu adalah
penama yang diberikuasa di bawah peruntukan Akta Industri Sekuriti (Depositori Pusat) 1991 yang dibenarkan melantik sekurang-kurangnya satu (1)
proksi bagi setiap akaun sekuriti yang dipegangnya yang masih mempunyai kredit saham-saham biasa Syarikat.

3.
NOTIS PENUTUPAN BUKU UNTUK PEMBAYARAN DIVIDEN
DENGAN INI JUGA DIMAKLUMKAN BAHAWA Buku Daftar Ahli-ahli Syarikat akan ditutup dari 29 Mei 2003 sehingga 30 Mei 2003 (termasuk 4.
kedua-dua tarikh) bagi menentukan kelayakan ke atas dividen. Dividen tersebut, jika diluluskan oleh pemegang-pemegang saham pada
Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat yang ke-Lapanbelas, akan dibayar pada 23 Jun 2003 kepada pemegang-pemegang saham yang
Sekiranya seorang ahli melantik dua (2) proksi, perlantikan itu adalah tidak sah kecuali ia menyatakan bilangan saham yang diwakilkan kepada setiap
proksi.
Suratcara perlantikan proksi hendaklah dibuat secara bertulis oleh pelantik atau pihak yang berkuasa yang dilantik di bawah surat wakil kuasa atau jika
pelantik merupakan sebuah perbadanan, ianya hendaklah sama ada dimeterai dengan cop mohornya atau disempurnakan oleh pegawai atau wakil kuasa
yang dilantik di bawah surat wakil kuasa tersebut.

tersenarai dalam Rekod Pendeposit pada 28 Mei 2003. 5. Sebuah perbadanan atau mana-mana Badan Berkanun yang menjadi ahli, boleh, melalui resolusi pengarah-pengarah, memberi kuasa kepada sesiapa yang
difikirkan wajar sebagai wakil ke mesyuarat, menurut Artikel 92, Tatacara dan Tataurus Syarikat.

DENGAN INI JUGA DIMAKLUMKAN BAHAWA seseorang Pendeposit akan layak untuk menerima dividen bagi:-
(a) Saham-saham yang didepositkan ke Akaun Sekuriti Pendeposit pada atau sebelum jam 12:30 tengahari pada 26 Mei 2003 (bagi
saham-saham yang dikecualikan dari Deposit Mandatori);
(b) Saham-saham yang dipindahkan ke Akaun Sekuriti Pendeposit pada atau sebelum jam 4:00 petang pada 28 Mei 2003, bagi Pindahan
Biasa;
(c) Saham-saham yang dibeli di BSKL atas dasar kelayakan menurut Peraturan-peraturan BSKL.
Pemegang-pemegang saham diingatkan bahawa selaras dengan Akta Industri Sekuriti (Depositori Pusat) (Pindaan No.2), 1998, saham-saham
yang tidak didepositkan di MCD pada atau sebelum jam 12:30 tengahari pada 1 Disember 1998 dan tidak dikecualikan dari Deposit Mandatori,
telah dipindahkan kepada Menteri Kewangan. Justeru itu, dividen bagi saham-saham tersebut akan dibayar kepada Menteri Kewangan.
6. Suratcara perlantikan proksi mestilah dikemukakan ke Pejabat Pendaftar Saham Syarikat, Tenaga Koperat Sdn. Bhd., Tingkat 20 Plaza Permata (dahulu
dikenali sebagai IGB Plaza), Jalan Kampar, Off Jalan Tun Razak, 50400 Kuala Lumpur tidak lewat dari 48 jam sebelum waktu yang ditetapkan untuk
mengadakan Mesyuarat tersebut atau sebarang penangguhannya.
7. Nota penjelasan untuk Resolusi Biasa No. 7
Selaras dengan rancangan Syarikat untuk mengembangkan/mempelbagaikan perniagaannya, Syarikat sedang giat mengkaji bidang-bidang yang boleh
diterokai untuk memperluaskan skop operasi dan meningkatkan sumber pendapatan. Memandangkan perkembangan/kepelbagaian aktiviti-aktiviti ini
mungkin melibatkan penerbitan saham-saham baru, Pengarah-pengarah, perlu mengadakan mesyuarat agung untuk meluluskan penerbitan saham-saham
baru walaupun jumlah yang terlibat adalah kurang dari 10% daripada modal terbitan saham Syarikat. Untuk mengelakkan sebarang kelewatan dan
peningkatan kos bagi mengadakan mesyuarat agung tersebut, ia adalah wajar bagi Pengarah-pengarah diberi kuasa untuk menerbitkan saham-saham di
dalam Syarikat sehingga satu jumlah yang tidak melebihi 10% daripada jumlah keseluruhan modal terbitan saham Syarikat pada masa ini, untuk tujuan-
tujuan yang difikirkan sesuai bagi kepentingan Syarikat. Kuasa ini, melainkan dibatal atau diubah di dalam sesuatu mesyuarat agung, akan luput pada
Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat yang akan datang.

Dengan Perintah Lembaga Pengarah

kalendar kewangan
WANG CHENG YONG (MAICSA 0777702)
ZAITON AHMAD (MAICSA 7011681)
Setiausaha-setiausaha 21 Mei 2002
Mesyuarat Agung Tahunan yang ke-17
Kuala Lumpur dan Mesyuarat Agung Luarbiasa.
28 April 2003
24 Mei 2002
Pengumuman keputusan suku tahun
pertama yang disatukan dan belum
diaudit bagi tiga bulan berakhir 31 Mac
2002.
29-31 Mei 2002
Penutupan Buku Daftar bagi menentukan
kelayakan dividen.
24 Jun 2002
Tarikh pembayaran dividen akhir
sebanyak 10 sen sesaham (ditolak Cukai
Pendapatan Malaysia sebanyak 28%) dan
dividen khas sebanyak 5 sen sesaham
(ditolak Cukai Pendapatan Malaysia
sebanyak 28%) bagi tahun kewangan
berakhir 31 Disember 2001.
26 Ogos 2002
Pengumuman keputusan suku tahun
kedua disatukan dan belum diaudit bagi
enam bulan berakhir 30 Jun 2002.
29 November 2002
Pengumuman keputusan suku tahun ketiga
yang disatukan dan belum diaudit bagi
sembilan bulan berakhir 30 September
2002.
27 Februari 2003
Pengumuman keputusan yang disatukan
dan diaudit serta cadangan dividen akhir
bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember
2002.
28 April 2003
Pengeluaran Notis Mesyuarat Agung
Tahunan yang ke-18, Notis Pembayaran
Dividen dan Penutupan Buku, dan
Laporan Tahunan bagi tahun kewangan
berakhir 31 Disember 2002.
20 Mei 2003
Mesyuarat Agung Tahunan yang ke-18.
29-30 Mei 2003
Penutupan Buku Daftar bagi menentukan
kelayakan dividen.
23 Jun 2003
Tarikh pembayaran dividen akhir sebanyak
10 sen sesaham (ditolak Cukai Pendapatan
Malaysia sebanyak 28%) bagi tahun
kewangan berakhir 31 Disember 2002.

4 5
penyata mengiringi notis mesyuarat agung tahunan

KEHADIRAN PARA PENGARAH DI MESYUARAT-MESYUARAT LEMBAGA PENGARAH 2. Maklumat lanjut Pengarah-pengarah yang bersara secara giliran di Mesyuarat Agung Tahunan

NAMA DATO’ DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN DATO’ DR. ABDUL RAHIM BIN HAJI DAUD
1. Lembaga Pengarah telah bersidang sebanyak empatbelas (14) kali di sepanjang tahun kewangan berakhir 31 Disember 2002.
Butiran kehadiran mereka adalah seperti berikut:-
Umur 55 54
NAMA KEHADIRAN
Warganegara Malaysia Malaysia
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor 14/14
Kelayakan • Ijazah Sarjana Muda Sains Matematik dari • Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Elektronik
Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman 14/14 Universiti Malaya. dari University of Liverpool, United Kingdom.
• Ijazah Sarjana Pembangunan Pertanian dari • Sarjana Sains (Kejuruteraan Telekomunikasi)
Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud 13/14 State University of Ghent, Belgium. dari University of Birmingham, United Kingdom.
• Ijazah Kedoktoran Sains dalam bidang Statistik • Doktor Falsafah dalam bidang Kejuruteraan
Dato’ Abdul Majid bin Haji Hussein 9/14 Pengkomputeran dari State University of Ghent, Telekomunikasi dari University of Bath,
Belgium. United Kingdom.
Datuk Dr. Halim bin Shafie 8/14 • Ijazah Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari
University of Ohio, Amerika Syarikat.
Y.B. Joseph Salang Gandum 12/14
Jawatan/Kedudukan dalam Ketua Eksekutif Timbalan Ketua Eksekutif/Pengarah Eksekutif
Dato’ Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid 11/14 Lembaga (Pengarah Eksekutif Bukan Bebas) (Pengarah Eksekutif Bukan Bebas)

Y.B. Dato’ Ir. Haji Mohd Zin bin Mohamed 11/14 Tarikh perlantikan Pengarah 1 Mei 2000 7 Julai 1998

Dato’ Lim Kheng Guan 14/14 Pengalaman Bekerja dan Sepertimana dinyatakan dalam profil beliau Sepertimana dinyatakan dalam profil beliau
Pekerjaan di muka surat 23 di muka surat 24
Ir. Prabahar N.K. Singam 13/14

Rosli bin Man 12/14 Ahli Lembaga di syarikat VADS Berhad Tiada
awam lain
Tan Poh Keat 14/14
Pegangan sekuriti dalam Tiada Telekom Malaysia Berhad
Mohammad Zanudin bin Ahmad Rasidi 5/14 Syarikat dan anak-anak 10,500 saham (kepentingan langsung)
(Pengarah Ganti kepada Dato’ Abdul Majid bin Haji Hussein) syarikatnya 86,500 saham (kepentingan tidak langsung)
VADS Berhad
Suriah binti Abdul Rahman 5/14 10,000 saham (kepentingan langsung)
(Pengarah Ganti kepada Datuk Dr. Halim bin Shafie)
Pertalian keluarga dengan Tiada Tiada
Pengarah lain/atau pemegang
saham utama Syarikat
SENARAI MESYUARAT AGUNG sepanjang tahun kewangan berakhir 31 Disember 2002
Percanggahan kepentingan Tiada Tiada
JENIS MESYUARAT TARIKH MASA TEMPAT dengan Syarikat

Mesyuarat Agung Tahunan ke-17 21 Mei 2002 10.00 pagi Legend Grand Ballroom
Tingkat 9, Hotel The Legend
100 Jalan Putra
50350 Kuala Lumpur
Mesyuarat Agung Luarbiasa 21 Mei 2002 12.30 tengahari Legend Grand Ballroom
Tingkat 9, Hotel The Legend
100 Jalan Putra
50350 Kuala Lumpur
Senarai kesalahan dalam Tiada Tiada
tempoh 10 tahun yang lepas,
selain daripada kesalahan
trafik
Kehadiran mesyuarat- 14/14 (100%) 13/14 (92.86%)
mesyuarat Lembaga bagi
tahun kewangan 2002

6 7
maklumat penting kewangan kumpulan untuk lima tahun

Dalam RM Juta 1998 1999 2000 2001 2002 1998 1999 2000 2001 2002

1. Pendapatan operasi 7,980.1 7,833.0 8,815.7 9,673.2 9,834.1 NISBAH

2. Keuntungan sebelum cukai# 2,123.6 1,017.0 1,250.8 2,443.6 1,570.1 1. Pulangan di atas dana pemegang saham#* 12.0% 7.5% 5.2% 11.9% 6.9%
3. Keuntungan selepas cukai# 1,472.1 953.0 697.8 1,835.8 1,082.7 2. Pulangan di atas jumlah aset# 5.7% 3.7% 2.6% 6.7% 3.9%
4. Keuntungan selepas cukai dan kepentingan minoriti# 1,445.8 951.9 705.2 1,811.9 1,056.3 3. Nisbah hutang 0.7 0.6 0.6 0.5 0.5

5. Jumlah dana pemegang saham#* 12,063.4 12,748.3 13,645.7 15,167.1 15,245.3 4. Kadar dividen 10.0% 10.0% 10.0% 15.0% 10.0%
5. Liputan dividen# 4.8 3.2 2.3 3.9 3.3
6. Jumlah aset# 25,640.8 25,630.1 27,266.9 27,388.1 27,713.7
6. Perolehan sesaham#
7. Jumlah pinjaman 7,899.0 8,059.5 8,436.0 7,074.7 7,662.7
– Asas 48.2 sen 31.6 sen 22.9 sen 58.6 sen 33.5 sen
7. Sandaran harta ketara bersih sesaham#* 402.2 sen 421.0 sen 442.0 sen 488.7 sen 481.4 sen
KADAR PERTUMBUHAN BERBANDING
8. Maklumat harga saham
TAHUN-TAHUN SEBELUMNYA
Tinggi RM13.10 RM14.70 RM17.70 RM12.60 RM10.20
1. Pendapatan operasi 11.4% –1.8% 12.5% 9.7% 1.7% Rendah RM4.34 RM7.55 RM9.65 RM7.50 RM6.90
2. Keuntungan sebelum cukai# 202.4% –52.1% 23.0% 95.4% –35.7%
3. Jumlah dana pemegang saham#* 4.8% 5.7% 7.0% 11.1% 0.5% # Angka-angka perbandingan untuk tahun 1998 – 1999 telah dinyatakan semula selaras dengan perubahan polisi pada tahun 2000
4. Jumlah aset# 6.4% 0.0% 6.4% 0.4% 1.2% berkenaan perakaunan bagi perbezaan pertukaran mata wang asing selaras dengan pelarasan tahun lepas atas bahagian Kumpulan
5. Jumlah pinjaman 1.0% 2.0% 4.7% –16.1% 8.3% dalam keuntungan tolak kerugian selepas pengambilalihan syarikat bersekutu.
* Angka-angka perbandingan untuk tahun 1998 – 2001 telah dinyatakan semula selaras dengan perubahan polisi pada tahun 2002
berkenaan pengiktirafan tanggungan ke atas cadangan dividen.

8 9
 prestasi kewangan kumpulan 2002

PENDAPATAN OPERASI PENGAGIHAN PENDAPATAN

analisa berpetak kumpulan

PENDAPATAN OPERASI BERPETAK KEPUTUSAN BERPETAK ASET BERPETAK

bagi tahun berakhir 31 Disember 2002 bagi tahun berakhir 31 Disember 2002 pada 31 Disember 2002

10 11
 perangkaan perniagaan & lain-lain

Tahun berakhir 31 Disember 1998 1999 2000 2001 2002 Tahun berakhir 31 Disember 1998 1999 2000 2001 2002
BUTIR-BUTIR PELANGGAN PRODUKTIVITI
TM TelCo TM TelCo
1. Telefon kediaman 3,226,879 3,258,044 3,405,744 3,406,655 3,328,456 1. Jumlah anggota 27,089 25,442 24,789 21,237 20,708
2. Telefon perniagaan 1,157,269 1,172,755 1,228,601 1,252,352 1,264,844 2. Bilangan talian per anggota 162 174 187 217 222
3. Telefon awam 188,839 162,276 156,600 120,528 79,479
4. Litar suwa 50,636 61,280 63,527 62,134 54,169 TM Cellular Sdn. Bhd.
5. Perkhidmatan lain 7,148 6,031 5,592 5,022 4,671 1. Jumlah anggota 817 833 1,672 1,966 2,010
6. Toll Free (1-300 and 1-800) 1,102 1,295 1,573 1,658 1,703 2. Hasil per anggota (RM’000) 237 286 305 551 579
7. ISDN 8,866 18,089 34,512 52,202 64,976 3. Bilangan pelanggan per anggota 265 353 465 637 785
8. Jumlah talian ibusawat 4,384,148 4,430,799 4,634,345 4,659,007 4,593,300
9. Jumlah talian setiap 100 penduduk 20.4 20.1 20.9 20.0 18.8 TM Net Sdn. Bhd.
1. Jumlah anggota 304 332 ***254 365 424
TM Cellular Sdn. Bhd. 2. Hasil per anggota (RM’000) 253 438 829 828 873
1. Pascabayar 209,210 196,765 496,526 859,428 554,418
2. Prabayar 6,889 97,610 280,825 393,587 1,024,537 KUALITI PERKHIDMATAN
TM TelCo
TM Net Sdn. Bhd. 1. Jumlah laporan kerosakan setiap talian 0.4 0.5 0.4 0.4 0.4
1. Perkhidmatan Akses* 270,000 405,330 855,495 1,271,038 1,480,327 2. Jumlah aduan setiap 1,000 talian 13.2 10.2 8.3 5.6 5.2
2. Perkhidmatan Aplikasi — — 1,610 **621 7,937 3. Baik pulih kerosakan litar suwa
3. Perkhidmatan Kandungan — — — 253,413 380,884 dalam masa 24 jam (%) 98.0 97.3 100.0 85.1 96.7

INFRASTRUKTUR TM Cellular Sdn. Bhd.

TM TelCo (’000) 1. Kesediaan Rangkaian Keseluruhan (%) 99.61 99.81 99.61 99.95 99.91
1. Kilometer pasangan kabel 29,878 30,069 30,404 30,724 30,850 2. Kebolehcapaian (%) 99.06 98.13 89.27 95.67 96.78
2. Kilometer fiber 120 172 245 295 326 3. Pengekalan panggilan (%) — 97.37 96.50 97.27 95.11
3. Talian ibusawat 7,190 7,337 7,970 8,528 8,656
4. Talian ibusawat antarabangsa 32.90 33.00 34.50 40.3 45.7 TM Net Sdn. Bhd.
1. % Aduan daripada bil — — — — 0.54%
TM Cellular Sdn. Bhd. 2. Jumlah aduan setiap 1,000 pelanggan — — — — 14
1. BTS (terkumpul) 736 898 1,245 1,655 2,133
2. Muatan Sistem Pensuisan Rangkaian (’000) 375 350 670 1,705 2,995
3. Liputan kawasan berpenduduk (%) 21 30 54 57 62 * TM Net Sdn. Bhd. hanya memulakan operasi pada Julai 2002. Statistik empat tahun yang dilaporkan, (1998-2001) merujuk kepada TM
Multimedia.
** Pada tahun 2000, Netmyne menawarkan pendaftaran setahun percuma yang telah menarik 1,610 pelanggan. Sebahagian besar daripada
mereka telah memberhentikan langganan apabila tempoh tawaran percuma tersebut tamat.
*** Pengurangan yang ketara dalam jumlah anggota pada tahun 2000 adalah kerana sebahagian besar daripada anggota Internet Data
Centre telah dipindahkan ke TM TelCo.

12 13
 ulasan kewangan kumpulan
PENDAPATAN OPERASI
Bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember 2002, pendapatan
operasi Kumpulan mencatatkan peningkatan sebanyak 1.7%
(RM160.9 juta) daripada RM9,673.2 juta yang dicatatkan dalam
tahun 2001 kepada RM9,834.1 juta pada tahun 2002. Peningkatan
ini terutamanya disumbangkan oleh pertumbuhan 32.9% dan
29.7% dalam perkhidmatan internet dan multimedia dan lain-lain
perkhidmatan berkaitan telekomunikasi.
Perkhidmatan talian tetap, merangkumi telefon perniagaan (termasuk
ISDN, telefon awam, sambung-tara, penerimaan pembayaran
antarabangsa) dan kediaman mencatatkan penurunan sebanyak
1.1% (RM71.6 juta) kepada RM6,428.8 juta berbanding RM6,500.4
juta yang dicatatkan dalam tahun 2001. Prestasi talian tetap yang
rendah adalah disebabkan oleh pengurangan hasil panggilan kesan
daripada perlaksanaan imbangan tarif pada Mac 2002. Walaupun
perlaksanaan imbangan tarif menyumbang kepada peningkatan hasil
sewa, penurunan kadar panggilan jarak jauh dan antarabangsa tanpa
penambahan yang mencukupi dalam jumlah trafik telah menyebabkan
penurunan hasil panggilan jarak jauh dan antarabangsa. Penurunan
kadar panggilan antarabangsa selanjutnya pada Jun 2002 juga
menyumbang kepada hasil panggilan yang rendah.
Hasil dari perkhidmatan Selular, yang mengandungi sewa, caj
panggilan dan caj sambung-tara mencatatkan pertumbuhan yang
sederhana sebanyak 6.3% (RM94.3 juta). Pertumbuhan ini
disumbangkan bersama oleh TM Cellular Sdn. Bhd. (TM Cellular),
MTN Networks (Private) Limited dan TM International (Bangladesh)
Limited. Pertumbuhan ini adalah sejajar dengan pertumbuhan
dalam bilangan pelanggan bagi syarikat-syarikat tersebut.
Pendapatan dari perkhidmatan data (termasuk litar suwa, COINS,
perkhidmatan “frame relay” dan “packet”) hanya meningkat
sebanyak 0.4%. Pendapatan dari perkhidmatan litar suwa menurun
sebanyak 5.1% disebabkan penghijrahan kepada perkhidmatan
berkeupayaan tinggi seperti COINS serta pelarasan hasil kesan
dari perlaksanaan “house cleaning” data-data pelanggan.
COINS mencatatkan pertumbuhan yang mendadak
sebanyak 52.5% disebabkan penghijrahan dari
perkhidmatan litar suwa seperti yang dinyatakan di atas
dan juga pertambahan pelanggan-pelanggan baru.
Perkhidmatan “frame relay” dan “packet” mencatatkan
pengurangan sebanyak 12.9% berbanding tahun 2001
terutamanya disebabkan oleh pelarasan dari perlaksanaan
“house cleaning”.
Pendapatan dari perkhidmatan internet dan multimedia
terutamanya mengandungi hasil daripada ISP dan lain-
lain perkhidmatan multimedia, pembangunan sistem dan
perisian pendidikan serta caj pengiklanan. Pendapatan
dari segmen perniagaan ini meningkat sebanyak 32.9%
berbanding tahun 2001 terutamanya disebabkan
pertumbuhan sebanyak 23.7% dalam hasil ISP kesan
daripada peningkatan bilangan pelanggan dan pengenalan
perkhidmatan multimedia baru, di samping peningkatan
dalam pengebilan untuk pembangunan sistem dan
perisian pendidikan. Pada tahun ini, hasil dari pembangunan
sistem dan perisian pendidikan, pengiklanan dan penerbitan
14
serta maklumat data elektronik telah diklasifikasikan daripada
perkhidmatan tidak berkaitan telekomunikasi kepada perkhidmatan
internet dan multimedia supaya ia sejajar dengan pelaporan
berpetak. Angka-angka perbandingan untuk tahun 2001 telah
diklasifikasikan semula.
Lain-lain perkhidmatan berkaitan telekomunikasi terutamanya terdiri
dari kerja berbayar, penyelenggaraan, perkhidmatan antarabangsa,
penyiaran, pemulihan kabel dasar laut dan sebagainya mencatatkan
satu peningkatan yang menggalakkan sebanyak 29.7% (RM90.6
juta). Telekom Malaysia (TM), VADS Berhad (VADS) dan syarikat
subsidiari baru, GITN Sdn. Bhd. (GITN) bersama-sama menyumbang
kepada pertambahan ini.
Perkhidmatan tidak berkaitan telekomunikasi termasuk terutamanya
perkhidmatan dari syarikat-syarikat subsidiari yang mana perniagaan
utamanya adalah perundingan, pengurusan hartanah, pendidikan,
perdagangan dalam alat-alat telekomunikasi pengguna dan
sebagainya. Pendapatan operasi dari segmen ini menurun sebanyak
19.9% (RM53.2 juta) terutamanya disebabkan oleh hasil perundingan
yang lebih rendah yang dicatatkan oleh TM International Sdn.
Bhd. dan Telekom Management Services Sdn. Bhd.
Tiada perubahan yang ketara dalam campuran pendapatan operasi
Kumpulan. Perkhidmatan telefon yang merupakan perniagaan
utama Kumpulan menyumbang sebanyak 81.5% (2001: 82.7%)
daripada jumlah pendapatan operasi Kumpulan di mana perkhidmatan
telefon talian tetap telah menyumbang sebanyak 65.4% (2001:
67.2%) dan baki 16.1% (2001: 15.5%) adalah daripada bahagian
selular. Sumbangan daripada perkhidmatan data, internet dan
multimedia serta lain-lain perkhidmatan berkaitan telekomunikasi
adalah masing-masing sebanyak 8.3% (2001: 8.4%), 4.0% (2001:
3.1%) dan 4.0% (2001: 3.1%). Pendapatan dari perkhidmatan-
perkhidmatan tidak berkaitan telekomunikasi menyumbang sebanyak
2.2% (2001: 2.7%) kepada pendapatan operasi Kumpulan.
KOS OPERASI
Kos operasi Kumpulan meningkat sebanyak 3.5% (RM275.8 juta)
dari RM7,839.3 juta yang dicatatkan dalam tahun 2001 kepada
RM8,115.1 juta dalam tahun 2002. Penyumbang utama adalah
perbelanjaan “universal service provider” (USP), pembayaran
antarabangsa, kos tenaga pekerja dan kerugian pertukaran mata
wang asing.
Sebagaimana yang dikehendaki di bawah perenggan 16 dalam
Penentuan No. 2 bagi tahun 2001 yang dikeluarkan oleh Suruhanjaya
Komunikasi dan Multimedia Malaysia (Suruhanjaya), pemegang
lesen akan membuat sumbangan tahunan sebanyak 6% daripada
pendapatan wajaran kepada dana USP melainkan Suruhanjaya
memberi notis bertulis untuk mengurangkan sumbangan. Jumlah
perbelanjaan USP yang terakru pada tahun 2002 mengikut peraturan
di atas adalah sebanyak RM230.5 juta. Tiada perbelanjaan USP
untuk tahun 2001.
Pembayaran antarabangsa yang lebih tinggi dicatatkan terutamanya
oleh TM kesan dari pelarasan untuk “outgoing traffic” yang terkurang
isytihar bagi trafik transit khas serta pembayaran terkurang akru
disebabkan oleh pelarasan kadar perakaunan.
Kos tenaga pekerja (kecuali faedah persaraan) bertambah sebanyak
7.5% (RM90.8 juta) kepada RM1,307.7 juta terutamanya disebabkan
kenaikan tahunan serta kos program skim persaraan sukarela yang
lebih tinggi. Jumlah perbelanjaan program skim persaraan sukarela
bagi tahun 2002 adalah RM147.0 juta berbanding dengan hanya
RM28.3 juta pada tahun 2001. Peningkatan bilangan pekerja di
beberapa syarikat subsidiari lanjutan dari perkembangan perniagaan
juga menyumbang kepada peningkatan kos tenaga pekerja. Walau
bagaimanapun, pelarasan untuk bonus dan faedah persaraan yang
terlebih akru pada tahun sebelum ini membantu dalam mengurangkan
kesan pertambahan mendadak perbelanjaan program skim persaraan
sukarela kepada keputusan Kumpulan.
Kumpulan telah mencatatkan kerugian pertukaran mata wang
asing bersih sebanyak RM96.7 juta berbanding keuntungan bersih
sebanyak RM77.6 juta yang dicatatkan dalam tahun 2001
disebabkan kerugian penilaian semula pinjaman dalam Yen Jepun.
Perbelanjaan hutang lapuk dan ragu menurun mendadak sebanyak
35.1% (RM305.1 juta) terutamanya disebabkan peruntukan yang
lebih rendah untuk TM dan TM Cellular. Peruntukan yang lebih
rendah bagi TM Cellular, yang mewakili 16.0% (2001: 24.3%)
daripada pendapatan operasi dicapai melalui pengurusan kredit
yang lebih baik pada suku keempat 2002. Ini telah memberi kesan
positif pada aliran kutipan berbanding dengan perlaksanaan “house
cleaning” menyeluruh dalam suku tahun ketiga 2001. Peruntukan
oleh TM, terutamanya untuk perkhidmatan telefon talian tetap,
litar suwa domestik dan antarabangsa menurun sebanyak 23.8%
berbanding tahun 2001, dan kekal pada tahap boleh dikendalikan
iaitu 4.0% (2001: 5.4%) daripada jumlah pendapatan operasi.
Perbelanjaan susutnilai menunjukkan peningkatan kecil sebanyak
4.4% (RM104.2 juta) kepada RM2,481.8 juta terutamanya
disebabkan penambahan aset yang lebih tinggi bagi TM Cellular
dan beberapa syarikat subsidiari luar negara yang berpunca
daripada pengembangan rangkaian. Perbelanjaan susutnilai masih
merupakan kos komponen yang terbesar dan mewakili 30.6%
daripada kos operasi Kumpulan, diikuti dengan kos tenaga pekerja
(16.1%), pembayaran tempatan dan antarabangsa (14.9%),
perbelanjaan hutang lapuk dan ragu (6.9%), bekalan dan inventori
(4.2%), penyelenggaraan (4.0%), dan sebagainya.
15
 ulasan kewangan kumpulan

KOS PEMBIAYAAN BERSIH ASET-ASET

Kos pembiayaan bersih bagi tahun semasa sebanyak RM303.9 juta adalah 23.8% lebih rendah daripada RM398.9 juta yang dicatatkan dalam Jumlah aset Kumpulan telah meningkat dari RM27,388.1 juta dalam syarikat-syarikat bersekutu yang lebih tinggi terutamanya
tahun 2001 terutamanya disebabkan kos pembiayaan yang lebih rendah. Pengurangan dalam kos pembiayaan dicapai melalui penjimatan dalam tahun 2001 kepada RM27,713.7 juta dalam tahun 2002 disebabkan oleh pengambilalihan Celcom. Penghutang perniagaan
sepanjang tahun yang timbul daripada pembayaran awal pinjaman berfaedah tinggi oleh Telekom Malaysia dan beberapa syarikat subsidiari terutamanya disebabkan oleh pertambahan dalam aset dan dan lain-lain penghutang berkurangan sebanyak RM143.6 juta
sepanjang tahun 2001. Ini ternyata dengan penurunan pinjaman Kumpulan dari RM8,436.0 juta pada 31 Disember 2000 kepada RM7,662.7 peralatan, pelaburan dalam syarikat-syarikat bersekutu selepas berbanding tahun 2001 terutamanya disebabkan oleh pengurusan
juta pada 31 Disember 2002. Tambahan pula, kadar faedah yang lebih rendah pada tahun 2002 untuk pinjaman berkadar terapung turut ditolak pengurangan dalam penghutang perniagaan dan lain-lain kredit yang lebih baik di TM dan TM Cellular manakala pengurangan
menyumbang kepada pengurangan dalam kos pembiayaan bersih.
penghutang serta tunai dan bersamaan tunai. tunai dan bersamaan tunai sebanyak RM699.1 juta adalah
terutamanya disebabkan oleh penggunaan dana untuk
Peningkatan perbelanjaan modal oleh TM Cellular dan syarikat- pengambilalihan Celcom.
KEUNTUNGAN SEBELUM CUKAI syarikat subsidiari yang lain untuk memperluaskan dan meningkatkan
kualiti liputan rangkaian adalah faktor penyumbang utama Akibat dari keuntungan selepas cukai yang lebih rendah dan
Walaupun terdapat peningkatan yang ketara dari TM Cellular, yang juta kepada keuntungan sebelum cukai Kumpulan berbanding
pertambahan aset dan peralatan sebanyak RM639.8 juta. Pelaburan peningkatan dalam jumlah aset, pulangan ke atas jumlah aset telah
mencatatkan keuntungan sebelum cukai sebanyak RM10.4 juta RM80.6 juta yang dicatatkan dalam tahun 2001. Pelarasan ketara
(tidak termasuk pinjaman pemegang saham dihapuskira) untuk faedah persaraan kakitangan, harta tetap dan peruntukan berkurang dari 6.7% pada tahun 2001 kepada 3.9% pada tahun 2002.
berbanding kerugian sebanyak RM118.0 juta dalam tahun 2001, tanggungan kontingen telah menurunkan prestasi kewangan tahun
keuntungan sebelum cukai Kumpulan menurun dengan mendadak semasa Telkom SA. Sumbangan yang lebih rendah daripada GT
sebanyak 35.7% (RM873.5 juta) daripada RM2,443.6 juta yang disebabkan TM berhenti menggunakan kaedah perakaunan ekuiti
dicatatkan dalam tahun 2001 kepada RM1,570.1 juta dalam tahun atas keuntungan GT mulai suku ketiga 2002 akibat dari kehilangan DANA PEMEGANG SAHAM
2002 terutamanya disebabkan keuntungan luarjangkaan dari kawalan ke atas pengurusan syarikat tersebut. Bahagian kerugian
penjualan sebuah syarikat bersekutu, Digital Phone Company dari sebuah syarikat bersekutu yang baru, Celcom (Malaysia) Dana pemegang saham Kumpulan bertambah sedikit dari Sejajar dengan penurunan prestasi dalam tahun 2002, dividen
Limited sebanyak RM827.8 juta dalam tahun 2001. Berhad turut menyumbang kepada penurunan keuntungan. RM15,167.2 juta yang dicatatkan dalam tahun 2001 kepada akhir yang dicadangkan untuk tahun kewangan 2002 adalah 10.0
RM15,245.3 juta dalam tahun 2002. Pertambahan ini terutamanya sen ditolak cukai sebanyak 28% berbanding dengan 15.0 sen
Tanpa keuntungan luarjangkaan di atas, keuntungan sebelum cukai Walau bagaimanapun, penjimatan yang timbul dari tidak disebabkan oleh penerbitan saham baru di bawah Skim Opsyen ditolak cukai sebanyak 28% dalam tahun 2001, di mana dividen
tahun semasa hanya 2.8% (RM45.7 juta) lebih rendah dari tahun mengambilkira kerugian dari DPC yang telah dijual pada tahun
Saham Kakitangan (Skim Opsyen). yang dicadangkan pada tahun 2001 termasuk dividen kasar akhir
2001. 2001 telah mengurangkan kesan penurunan prestasi yang
dinyatakan di atas kepada keputusan Kumpulan. Bahagian kerugian sebanyak 10.0 sen dan dividen kasar istimewa sebanyak 5.0 sen.
Bahagian Kumpulan dalam keuntungan ditolak kerugian syarikat- dari DPC pada tahun 2001 adalah sebanyak RM40.1 juta. Susulan dari penurunan yang ketara dalam keuntungan boleh Dengan perolehan sesaham yang lebih rendah, liputan dividen
syarikat bersekutu dalam tahun 2002 sebanyak RM42.5 juta diagihkan, pulangan atas dana pemegang saham telah berkurangan telah menurun daripada 3.9 dalam tahun 2001 kepada 3.3 dalam
adalah kurang sedikit dari RM43.8 juta (tidak termasuk keuntungan Susulan daripada penurunan sebanyak 35.7% dalam keuntungan dengan mendadak daripada 11.9% dalam tahun 2001 kepada 6.9% tahun 2002.
luarjangkaan) yang dicatatkan dalam tahun 2001 terutamanya sebelum cukai, keuntungan yang boleh diagihkan kepada pemegang dalam tahun 2002. Perolehan sesaham juga menurun daripada
disebabkan keuntungan yang lebih rendah dari Telkom SA Limited saham telah berkurang sebanyak 41.7% (RM755.6 juta) dari
58.6 sen dalam tahun 2001 kepada 33.5 sen dalam tahun 2002.
(Telkom SA) dan Ghana Telecommunications Company Limited (GT). RM1,811.9 juta kepada RM1,056.3 juta.
Telkom SA dan GT bersama-sama menyumbang sebanyak RM56.9

16 17
 struktur kumpulan pada 31 Mac 2 0 0 3

18 19
maklumat korporat
LEMBAGA PENGARAH SETIAUSAHA-SETIAUSAHA PENDAFTAR BANK-BANK UTAMA
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor Dato’ Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid Wang Cheng Yong (MAICSA 0777702) Tenaga Koperat Sdn. Bhd. Bumiputra-Commerce Bank Berhad
Pengerusi (Pengarah Kanan Bebas Bukan Eksekutif) Tingkat 20, Plaza Permata
Zaiton Ahmad (MAICSA 7011681) Malayan Banking Berhad
(Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif) (dahulu dikenali sebagai IGB Plaza)
Y.B. Dato’ Ir. Haji Mohd Zin bin Mohamed Jalan Kampar Affin Bank Berhad
Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman (Pengarah Bukan Bebas Eksekutif) Off Jalan Tun Razak
Ketua Eksekutif PEJABAT BERDAFTAR 50400 Kuala Lumpur
(Pengarah Eksekutif Bukan Bebas) Dato’ Lim Kheng Guan Aras 55 Utara
(Pengarah Bebas Bukan Eksekutif) Menara Telekom
No. Tel : 03-4041 6522 PEGUAM-PEGUAM UTAMA
Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud No. Faks : 03-4042 6352 Zul Rafique & Partners
Timbalan Ketua Eksekutif/Pengarah Eksekutif
Off Jalan Pantai Baharu
Ir. Prabahar N.K. Singam 50672 Kuala Lumpur
(Pengarah Eksekutif Bukan Bebas) (Pengarah Bebas Bukan Eksekutif)
Zain & Co.
No. Tel : 03-2240 1211/1221/1225
Dato’ Abdul Majid bin Haji Hussein No. Faks : 03-2283 2415/2284 8039
JURUAUDIT Nik Saghir & Ismail
Rosli bin Man PricewaterhouseCoopers
(Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif) (Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
(Akauntan Bertauliah)
Datuk Dr. Halim bin Shafie Tan Poh Keat
Tingkat 11, Wisma Sime Darby PENYENARAIAN BURSA
(Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif) (Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif) Jalan Raja Laut SAHAM
50706 Kuala Lumpur Bursa Saham Kuala Lumpur
Y.B. Joseph Salang Gandum Mohammad Zanudin bin Ahmad Rasidi No. Tel : 03-2693 1077
(Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif) (Pengarah Ganti kepada Dato’ Abdul Majid bin No. Faks : 03-2693 0997
Haji Hussein)
(Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
gambar dari kiri ke kanan:
Suriah binti Abd Rahman
(Pengarah Ganti kepada Datuk Dr. Halim bin Shafie) • Zaiton Ahmad • Mohammad Zanudin Ahmad Rasidi • Dato’ Abdul Majid Haji Hussein • Y.B. Joseph Salang Gandum
(Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif) • Rosli Man • Tan Poh Keat • Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman • Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi Haji Mansor
• Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud • Dato’ Dr. Mohd Munir Abdul Majid • Y.B. Dato’ Ir. Haji Mohd Zin Mohamed
• Datuk Dr. Halim Shafie • Ir. Prabahar N.K. Singam • Dato’ Lim Kheng Guan • Suriah Abd Rahman • Wang Cheng Yong
 profil lembaga pengarah
TAN SRI DATO’ IR. MUHAMMAD RADZI BIN HAJI MANSOR
(Berusia 61 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengerusi
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi telah dilantik sebagai Pengerusi dan Pengarah Telekom Malaysia pada 12 Julai 1999. Beliau memiliki
Diploma Kejuruteraan Elektrik dari Kolej Faraday House Engineering, London dalam tahun 1962 dan Sarjana Sains (Ekonomi Teknologi) dari
Universiti Stirling, Scotland pada tahun 1975.
Beliau adalah Jurutera Profesional Bertauliah yang berdaftar dengan Lembaga Jurutera Malaysia dan Majlis Institusi Kejuruteraan, United
Kingdom. Beliau juga merupakan ahli korporat Institusi Jurutera Malaysia, Institusi Kejuruteraan Elektrik United Kingdom dan Institut
Pengurusan, United Kingdom. Beliau telah dilantik sebagai Ahli dan jawatankuasa Lembaga Jurutera Malaysia sejak 23 Ogos 2002 untuk
tempoh setahun.
Beliau pernah menyandang pelbagai jawatan di dalam bidang kejuruteraan dan pengurusan sepanjang 22 tahun tempoh perkhidmatan beliau
di Jabatan Telekom Malaysia (“JTM”), termasuk pinjaman kepada Kementerian Tenaga, Telekomunikasi dan Pos sebagai Penasihat Teknikal
selama 3 tahun.
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi telah bersara sebagai Ketua Pengarah JTM pada 1 Januari 1987 dan kemudiannya dilantik sebagai
Pengarah Operasi Telekom Malaysia. Beliau menyandang jawatan Pengarah Pemasaran dan Khidmat Pelanggan dari tahun 1989 sehingga
1995 dan kemudiannya dilantik sebagai Pengarah Pengurusan Kawalselia dan Perhubungan Luar. Beliau menamatkan perkhidmatannya pada
bulan Julai, 1996.
Dalam tempoh 1997 hingga 1999, beliau menjadi perunding penasihat bagi beberapa projek aplikasi multimedia utama di bawah
kawalseliaan Multimedia Development Corporation Sdn. Bhd., sebuah syarikat yang ditubuhkan oleh Kerajaan Malaysia bagi mengawasi
projek-projek pembangunan dan perlaksanaan multimedia.
Kini, Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi merupakan Pengerusi Jawatankuasa Lembaga Perlantikan dan Ganjaran serta Jawatankuasa Skim Opsyen
Saham Pekerja Telekom Malaysia. Beliau juga ahli lembaga beberapa anak syarikat dan syarikat-syarikat bersekutu Kumpulan Telekom Malaysia.
Beliau adalah Pengarah Bukan Eksekutif yang dicalonkan oleh Menteri Kewangan (Diperbadankan), iaitu Pemegang Saham Khas Telekom
Malaysia dan tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan undang-undang. Beliau tidak mempunyai sebarang talian persaudaraan
dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain mahupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
22
>>
DATO’ DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN
(Berusia 55 tahun – Warganegara Malaysia)
Ketua Eksekutif
Pengarah Eksekutif Bukan Bebas
Dato’ Dr. Md Khir telah dilantik sebagai Ketua Eksekutif dan ahli Lembaga Pengarah pada 1 Mei 2000. Sebelum ini, beliau merupakan
Timbalan Ketua Eksekutif/Pengurus Besar Malaysian Electronics Payment System Sdn. Bhd. (“MEPS”).
Beliau memiliki Ijazah Sarjana Muda Sains Matematik dari Universiti Malaya, Ijazah Sarjana Pembangunan Pertanian dan Ijazah Sains
Kedoktoran dalam bidang Statistik Pengkomputeran dari State University of Ghent, Belgium.
Dato’ Dr. Md Khir memulakan kerjaya beliau dengan menyertai Institut Penyelidikan dan Pembangunan Pertanian Malaysia (“MARDI”) pada
tahun 1972, sebelum bertugas di Bank Negara Malaysia (“BNM”) pada tahun 1983. Beliau pernah memegang pelbagai jawatan kanan di
BNM sebelum menceburkan diri ke sektor telekomunikasi dalam tahun 1996 sebagai Pengarah Urusan Kumpulan Mejati Technologies.
Beliau berpengalaman luas dalam bidang teknologi maklumat dan komunikasi, perbankan dan sistem pembayaran termasuk pembangunan
aplikasi-aplikasi e-dagang. Beliau juga merupakan Pengarah VADS Berhad (“VADS”), Multimedia Development Corporation Sdn. Bhd.
(“MDC”) dan Malaysian Industry-Government Group for High Technology (“MIGHT”).
Dato’ Dr. Md Khir kini merupakan Ahli Jawatankuasa Skim Opsyen Saham Pekerja Telekom Malaysia, Jawatankuasa Tender Lembaga (TelCo)
dan ahli lembaga beberapa anak syarikat dan syarikat bersekutu Telekom Malaysia. Beliau adalah Pengarah Eksekutif yang dicalonkan oleh
Menteri Kewangan (Diperbadankan), iaitu Pemegang Saham Khas Telekom Malaysia dan tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan
undang-undang. Beliau tidak mempunyai sebarang talian persaudaraan dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain
mahupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
23
 profil lembaga pengarah
>>
DATO’ DR. ABDUL RAHIM BIN HAJI DAUD DATO’ ABDUL MAJID BIN HAJI HUSSEIN
(Berusia 54 tahun – Warganegara Malaysia) (Berusia 54 tahun – Warganegara Malaysia)
Timbalan Ketua Eksekutif/Pengarah Eksekutif Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Pengarah Eksekutif Bukan Bebas Dato’ Abdul Majid telah dilantik sebagai Pengarah Telekom Malaysia
pada 5 Disember 2000. Beliau memiliki Ijazah Sarjana dalam
Dato’ Dr. Abdul Rahim telah dilantik sebagai Timbalan Ketua Eksekutif berkuatkuasa 29 Mei 2001 dan telah memegang Pengurusan Perniagaan dari Asian Institute of Management, Manila
dan pernah mengikuti Program Lanjutan Pengurusan di Harvard
jawatan Pengarah Eksekutif sejak 7 Julai 1998. Beliau memiliki Ijazah Sarjana Muda (Kepujian) Kejuruteraan Elektronik dari
Business School pada tahun 2000.
University of Birmingham, United Kingdom, Sarjana Sains (Kejuruteraan Telekomunikasi) dari University of Liverpool, United
Kingdom dan Ijazah Kedoktoran Kejuruteraan Telekomunikasi dari University of Bath, United Kingdom. Beliau juga memiliki Setelah memperolehi Ijazah Sarjana Muda Ekonomi dalam bidang
Perakaunan, beliau bertugas di Pejabat Akauntan Negara selama
Ijazah Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari University of Ohio, Amerika Syarikat. Beliau pernah mengikuti Program Lanjutan
dua (2) tahun dan sebagai Pensyarah dan Penyelaras Program di
Pengurusan di Harvard Business School dan Program Pembangunan Eksekutif Kanan di Wharton School of Business, Institut Pentadbiran Awam Negara (INTAN) selama enam (6)
University of Pennsylvania, Amerika Syarikat. Beliau adalah Ahli Lembaga Jurutera-Jurutera Malaysia dan juga ahli Fellow tahun. Pada tahun 1993 beliau telah dipinjamkan ke Lembaga
Institut Jurutera-Jurutera Malaysia. Pemasaran Pertanian Persekutuan (“FAMA”) sebagai Pengarah
Perancangan dan kemudiannya sebagai Timbalan Ketua Pengarah
Pentadbiran. Beliau bertugas sebagai Penolong Pengarah Kanan
Beliau menyertai JTM sebagai Jurutera Telekomunikasi pada tahun 1973. Beliau mempunyai pengalaman luas dalam
di Bahagian Belanjawan, Kementerian Kewangan dari tahun 1990
menguruskan telekomunikasi dan Teknologi Maklumat. Dalam tahun 1988 beliau telah dilantik sebagai Pengurus Besar, sehingga 1993. Beliau meneruskan khidmat dalam sektor awam
Sistem Maklumat dan menyandang jawatan Pengurus Besar Kanan Operasi Rangkaian Nasional pada tahun 1993. Dalam sebagai Pegawai Kewangan Negeri Sembilan, Pengarah
bulan Julai 1995, beliau telah dinaikkan pangkat sebagai Naib Presiden Kanan, Khidmat Rangkaian sebelum dilantik sebagai Perkhidmatan di Jabatan Perkhidmatan Awam dan Setiausaha
Ketua Pegawai Operasi TelCo dalam tahun 1996. Walaupun dilantik sebagai Pengarah Eksekutif dalam bulan Julai 1998, Kerajaan Negeri Perak sebelum dilantik memegang jawatan
beliau kekal sebagai Ketua Pegawai Operasi TelCo sehingga 1 Februari 2001. Beliau kemudiannya dilantik sebagai Pengarah sekarang sebagai Timbalan Ketua Setiausaha Perbendaharaan Am
(Operasi) di Kementerian Kewangan.
Eksekutif, Strategi dan Pembangunan. Beliau adalah orang Malaysia yang pertama dilantik sebagai Pengerusi Organisasi
Telekomunikasi Komanwel (“CTO”) yang terdiri dari 35 buah negara, selama tiga penggal, dari bulan September 1999 Dato’ Abdul Majid kini merupakan Pengerusi Bukan Eksekutif
sehingga bulan November 2002. Jawatankuasa Tender Lembaga (TelCo) dan Ahli Jawatankuasa
Skim Opsyen Saham Pekerja serta Jawatankuasa Audit Lembaga
Telekom Malaysia. Beliau juga ahli Lembaga Pengarah Perusahaan
Dato’ Dr. Abdul Rahim kini merupakan Ahli Jawatankuasa Skim Opsyen Saham Pekerja Telekom Malaysia, Jawatankuasa Otomobil Nasional Berhad (‘PROTON”) dan Keretapi Tanah Melayu
Tender Lembaga (TelCo) dan ahli lembaga beberapa anak syarikat dan syarikat-syarikat bersekutu Kumpulan Telekom Berhad (“KTMB”). Beliau merupakan Pengarah Bukan Eksekutif
Malaysia. Beliau adalah Pengarah yang dicalonkan oleh Menteri Kewangan (Diperbadankan), iaitu Pemegang Saham Khas yang dicalonkan oleh Menteri Kewangan (Diperbadankan), iaitu
Telekom Malaysia dan tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan undang-undang. Beliau tidak mempunyai Pemegang Saham Khas Telekom Malaysia dan tidak pernah
disabitkan dengan sebarang kesalahan undang-undang. Beliau
sebarang talian persaudaraan dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain mahupun sebarang
tidak mempunyai sebarang talian persaudaraan dengan mana-
percanggahan kepentingan di dalam Syarikat. mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain mahupun
sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
24
DATUK DR. HALIM BIN SHAFIE
(Berusia 53 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Datuk Dr. Halim telah dilantik sebagai Ahli Lembaga Pengarah
Telekom Malaysia pada 24 November 2000. Beliau memiliki Ijazah
Sarjana Muda Ekonomi (Kepujian) dari Universiti Malaya (1972),
Ijazah Sarjana Perhubungan Awam dan Antarabangsa dari Universiti
Pittsburgh, Amerika Syarikat (1980) dan Ijazah Kedoktoran
Pemindahan Maklumat dari Universiti Syracuse, Amerika Syarikat
(1988). Beliau pernah mengikuti Program Lanjutan Pengurusan di
Harvard Business School, Amerika Syarikat pada tahun 2000.
Beliau pernah menyandang beberapa jawatan dalam sektor Kerajaan,
termasuk sebagai Penolong Setiausaha di Kementerian Pendidikan.
Beliau pernah bertugas sebagai Penyelaras Program di Pusat
Latihan Komputer Negara yang berpusat di INTAN, dan sebagai
Pengarah Bahagian Teknologi Maklumat di Unit Pentadbiran
Permodenan dan Perancangan Pengurusan (“MAMPU”) di bawah
Jabatan Perdana Menteri. Beliau kemudiannya bertugas sebagai
Pengarah di INTAN sebelum dilantik sebagai Timbalan Ketua
Setiausaha, Komunikasi dan Multimedia di Kementerian Tenaga,
Komunikasi dan Multimedia dalam tahun 1999. Beliau dilantik
sebagai Ketua Setiausaha Kementerian sejak bulan November 2000.
Datuk Dr. Halim adalah Ahli Jawatankuasa Skim Opsyen Saham
Pekerja dan merupakan ahli lembaga beberapa anak syarikat
Telekom Malaysia. Beliau juga merupakan Pengarah Tenaga Nasional
Berhad (“TNB”) dan Pos Malaysia Berhad (“POS MALAYSIA”).
Beliau adalah Pengarah Bukan Eksekutif yang dicalonkan oleh
Menteri Kewangan (Diperbadankan), iaitu Pemegang Saham Khas
Telekom Malaysia dan tidak pernah disabitkan dengan sebarang
kesalahan undang-undang. Beliau tidak mempunyai sebarang
talian persaudaraan dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom
Malaysia yang lain mahupun sebarang percanggahan kepentingan
dengan Syarikat.
25
 profil lembaga pengarah
Y.B. JOSEPH SALANG GANDUM
(Berusia 53 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Y.B. Joseph Salang Gandum telah dilantik sebagai Ahli Lembaga
Pengarah Telekom Malaysia pada 6 Januari 1987. Beliau berkelulusan
Ijazah Sarjana Muda Sastera (Ekonomi) dari Western Maryland
College, Maryland, Amerika Syarikat dalam tahun 1974 dan Ijazah
Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari Iran Center for Management
Studies dalam tahun 1975.
Beliau pernah bertugas sebagai Pengurus Kawasan (Malaysia
Timur) di Bank Pembangunan Malaysia Berhad (Malaysia Timur),
Pengurus Dagangan di MISC Coastal Services Sdn. Bhd., Pengurus
Korporat dan Pengurus Lokasi (Kuching) di Standard Chartered
Bank Malaysia Berhad.
Y.B. Joseph adalah seorang ahli perniagaan dan Ahli Parlimen
Kawasan Julau, Sarawak. Beliau juga adalah Pengarah Tabak
Holdings Berhad dan Borneo Securities Holdings Berhad.
Beliau adalah Ahli Bukan Bebas Bukan Eksekutif Jawatankuasa
Audit Lembaga dan Ahli Jawatankuasa Tender Lembaga (TelCo).
Beliau juga ahli lembaga beberapa anak syarikat Telekom Malaysia
dan tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan undang-
undang. Beliau tidak mempunyai sebarang talian persaudaraan
dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain
mahupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
26
>>
DATO’ DR. MOHD MUNIR BIN ABDUL MAJID Y.B. DATO’ IR. HAJI MOHD ZIN BIN MOHAMED
(Berusia 54 tahun – Warganegara Malaysia) (Berusia 48 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Bebas Kanan Bukan Eksekutif
Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
Dato’ Dr. Mohd Munir telah dilantik sebagai Ahli Lembaga
Pengarah pada 22 Mei 2000. Beliau memiliki Ijazah Sarjana Muda
Sains (Ekonomi) dan Ijazah Kedoktoran (Ph.D.) dalam bidang Y.B. Dato’ Ir. Haji Mohd Zin telah dilantik sebagai Ahli Lembaga Pengarah Telekom Malaysia pada 22 Mei 2000. Beliau
Hubungan Antarabangsa dari London School of Economics and seorang Jurutera Awam dan memiliki Ijazah Sarjana Muda dan Ijazah Sarjana dari Universiti Bradley, Amerika Syarikat.
Political Science (“LSE”), United Kingdom.
Beliau merupakan Pengerusi Eksekutif Suruhanjaya Sekuriti (“SC”) Sebagai seorang profesional, beliau memiliki sebuah Firma Perunding Kejuruteraan Awam. Beliau pernah berkhidmat di
yang pertama dan telah menyandang jawatan tersebut selama dua beberapa badan kerajaan dan kini adalah ahli lembaga pengarah Universiti Teknologi Mara (UiTM) dan Universiti Multimedia
penggal, dari bulan Mac 1993 sehingga Februari 1999. Dato’ Dr.
(MMU). Beliau juga merupakan pengarah Brisdale Holdings Berhad, Ahli Institut Jurutera-Jurutera Malaysia dan Lembaga
Mohd Munir pernah bekerja di LSE dan Daiwa Europe N.V. di
London sebelum kembali ke tanahair dan menjawat pelbagai Jurutera-Jurutera Malaysia.
jawatan di bahagian editorial The New Straits Times Press Berhad
(“NSTP”). Jawatan terakhir yang dipegang ketika berkhidmat Beliau seorang ahli politik yang berpengalaman luas dan telah berkecimpung hampir 20 tahun dalam bidang tersebut. Y.B.
dengan NSTP ialah sebagai Pengarang Kumpulan (Bahasa Inggeris).
Beliau juga merupakan Ketua Eksekutif Commerce International Dato’ Ir. Haji Mohd Zin kini merupakan Ahli Parlimen kawasan Shah Alam, Timbalan Ketua UMNO Bahagian Shah Alam dan
Merchant Bankers Berhad (CIMB) dari tahun 1986, dan jawatan pernah menjadi Timbalan Pengerusi Majlis Kebudayaan dan Pelancongan Selangor, Ahli Lembaga Pemasaran Pertanian
akhir yang disandang adalah Pengerusi Eksekutif CIMB sebelum Persekutuan (FAMA), Ahli Pengarah Yayasan Selangor, Ahli Majlis Perbandaran Shah Alam dan Ahli Undangan Negeri
dilantik sebagai Pengerusi Eksekutif SC.
Selangor. Beliau kini Presiden Kelab Penyokong Kerajaan Parlimen Malaysia.
Di sepanjang kerjayanya, beliau pernah menjadi Pengarah dan
Pengerusi bagi beberapa syarikat lain dan Ahli majlis beberapa
agensi kerajaan. Antara yang utama termasuklah Persatuan Bank- Y.B. Dato’ Ir. Haji Mohd Zin ialah Ahli Jawatankuasa Tender Lembaga (TelCo) dan juga menganggotai Lembaga beberapa
bank Saudagar, KLOFFE Sdn. Bhd., Bursa Saham Kuala Lumpur anak syarikat Telekom Malaysia. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan undang-undang dan tidak
(BSKL), Lembaga Pembangunan Industri Malaysia (MIDA) dan mempunyai sebarang talian persaudaraan dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain mahupun
Jawatankuasa Pelaburan Asing (FIC) di Jabatan Perdana Menteri.
sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
Beliau adalah Pengerusi Celcom (Malaysia) Berhad serta juga
Pengarah Technology Resources Industries Berhad dan Saujana
Resorts (Malaysia) Berhad.
Dato’ Dr. Mohd Munir kini merupakan Pengerusi Bebas Bukan
Eksekutif Jawatankuasa Audit Lembaga dan Ahli Jawatankuasa
Lembaga Perlantikan dan Ganjaran Telekom Malaysia. Beliau juga
merupakan ahli lembaga beberapa anak syarikat Telekom Malaysia
dan tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan undang-
undang. Beliau tidak mempunyai sebarang talian persaudaraan
dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain
mahupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
27
 profil lembaga pengarah
DATO’ LIM KHENG GUAN
(Berusia 60 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
Dato’ Lim Kheng Guan telah dilantik sebagai Ahli Lembaga Pengarah
Telekom Malaysia pada 23 Jun 2000.
Beliau adalah seorang Akauntan Bertauliah dan Ahli Bersekutu
Persatuan Akauntan Awam Bertauliah Malaysia, Ahli Fellow
Australian Society of Certified Practicing Accountants, Ahli Bersekutu
Australian Institute of Bankers dan Ahli Institut Pengurusan
Malaysia. Beliau pernah mengikuti Program Lanjutan Pengurusan di
Manchester Business School, INSEAD dan London Business School.
Beliau mempunyai lebih 30 tahun pengalaman dalam bidang
perakaunan, khidmat rundingan pengurusan dan pengurusan
kanan syarikat penyenaraian awam tempatan dan multinasional.
Kini beliau adalah Pengarah Eksekutif Malaysian Management
Consultants Sdn Bhd dan juga ahli lembaga Pengarah Pacific &
Orient Berhad, Technology Resources Industries Berhad dan
Celcom (Malaysia) Berhad.
Dato’ Lim Kheng Guan merupakan Ahli Bebas Bukan Eksekutif
Jawatankuasa Lembaga Perlantikan dan Ganjaran, Jawatankuasa
Audit Lembaga dan juga merupakan ahli lembaga beberapa anak
syarikat Telekom Malaysia. Beliau tidak pernah disabitkan dengan
sebarang kesalahan undang-undang. Beliau tidak mempunyai
sebarang talian persaudaraan dengan mana-mana Pengarah Syarikat
Telekom Malaysia yang lain mahupun sebarang percanggahan
kepentingan dengan Syarikat.
28
IR. PRABAHAR N.K. SINGAM
(Berusia 41 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
Ir. Prabahar telah dilantik sebagai Pengarah Telekom Malaysia
pada 23 Jun 2000. Beliau memperolehi Ijazah Sarjana Muda Sains
(Kejuruteraan Awam) dari Politeknik Portsmouth, United Kingdom
dalam tahun 1985.
Beliau adalah Ahli Lembaga Jurutera-jurutera Malaysia, Institut
Jurutera-jurutera Malaysia dan Persatuan Persekitaran dan
Penyelidikan Malaysia (“ENSEARCH”). Beliau adalah jurutera
profesional dan mempunyai pengalaman luas dalam sektor
kejuruteraan awam, terutamanya dalam bidang perundingan,
kontrak, pengurusan dan kewangan projek.
Ir. Prabahar merupakan Ahli Bebas Bukan Eksekutif Jawatankuasa
Audit Lembaga dan Jawatankuasa Lembaga Perlantikan dan
Ganjaran Telekom Malaysia. Beliau juga merupakan ahli lembaga
beberapa anak syarikat Telekom Malaysia dan tidak pernah
disabitkan dengan sebarang kesalahan undang-undang. Beliau
tidak mempunyai sebarang talian persaudaraan dengan mana-
mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain mahupun
sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
>>
ROSLI BIN MAN
(Berusia 49 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Rosli bin Man telah dilantik sebagai Ahli Lembaga Pengarah Telekom Malaysia pada 15 Julai 2000. Beliau mempunyai lebih
dari 25 tahun pengalaman di dalam industri telekomunikasi. Rosli memiliki Ijazah Sarjana Muda Sains Kejuruteraan Elektrik
dan Elektronik (khususnya dalam bidang rekabentuk Elektrik dan Peralatan) dari Universiti Glasgow, United Kingdom dan
Diploma Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik (pengkhususan Komunikasi) dari Kolej Teknikal, Kuala Lumpur.
Beliau menyertai JTM pada tahun 1976 sebagai Penolong Pengawal, di mana beliau mendapat pendedahan yang luas dalam
bidang perkhidmatan telekomunikasi termasuk bertanggungjawab melaksanakan perkhidmatan telekomunikasi mudah-alih
pertama negara iaitu ATUR 450. Dalam tahun 1985, beliau melangkah ke sektor swasta dengan menyertai Kumpulan Fleet
sebagai Pengurus Kumpulan, Perkhidmatan Teknikal. Beliau merupakan antara salah seorang yang bertanggungjawab
mengawasi perlaksanaan dan operasi stesen televisyen swasta yang pertama di Malaysia iaitu Sistem Televisyen Malaysia
Berhad (TV3). Dari tahun 1988 hingga 1996, beliau telah menerajui penubuhan syarikat telekomunikasi yang pertama di
Malaysia iaitu Celcom, yang menyediakan perniagaan perkhidmatan telefon selular. Beliau meletak jawatan sebagai Presiden
Celcom pada tahun 1996 untuk menyertai Prismanet Sdn. Bhd. sebagai Pengarah Urusan sehingga bulan November 1998.
Pada bulan Julai 2000, beliau menyertai Natrindo Telpon Sellular (“NTS”), sebuah syarikat yang mengendalikan rangkaian
GSM 1800 di Jawa Timur, Indonesia. Sebagai Ketua Pegawai Eksekutif NTS, beliau bertanggungjawab untuk merancang,
membangun dan memastikan kejayaan rangkaian dan operasi harian syarikat. Beliau kemudiannya dilantik sebagai Timbalan
Ketua Pegawai Eksekutif Lippo Telecom yang bertanggungjawab dalam mengawasi perancangan dan operasi Rangkaian
Selular Nasional NTS. Beliau telah meletakkan jawatan di Lippo Telecom pada bulan Januari 2002.
Rosli juga merupakan Pengarah Technology Resources Industries Berhad dan Celcom (Malaysia) Berhad dan juga
merupakan ahli lembaga beberapa anak syarikat Telekom Malaysia. Beliau adalah Pengarah Bukan Eksekutif yang mewakili
pemegang saham terbesar Syarikat, Khazanah Nasional Berhad dan tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan
undang-undang. Beliau tidak mempunyai sebarang talian persaudaraan dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom
Malaysia yang lain mahupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
29
 profil lembaga pengarah
TAN POH KEAT
(Berusia 67 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Tan Poh Keat telah dilantik sebagai Ahli Lembaga Pengarah
Telekom Malaysia pada 29 Ogos 2000. Beliau memiliki Ijazah
Sarjana Muda Kejuruteraan (Elektrik) dan Ijazah Sarjana Kejuruteraan
dari Auckland University, di bawah Rancangan Biasiswa Colombo.
Beliau mula menyertai JTM pada tahun 1962 sebagai jurutera dan
kemudiannya telah berkhidmat dalam pelbagai jawatan lain yang
mana jawatan akhir yang disandangnya adalah sebagai Timbalan
Ketua Pengarah. Beliau menyertai Telekom Malaysia sebagai
Pengarah, Perkhidmatan Rangkaian dan bersara pada penghujung
tahun 1991. Kini, beliau merupakan perunding bebas dengan
beberapa syarikat tempatan dan antarabangsa.
Tan Poh Keat juga merupakan Pengarah Technology Resources
Industries Berhad, Celcom (Malaysia) Berhad dan VADS Berhad.
Beliau kini adalah Ahli Jawatankuasa Tender Lembaga (TelCo)
dan juga pengarah beberapa anak syarikat Telekom Malaysia.
Beliau adalah Pengarah Bukan Eksekutif yang dicalonkan oleh
Menteri Kewangan (Diperbadankan), iaitu Pemegang Saham Khas
Telekom Malaysia dan tidak pernah disabitkan dengan sebarang
kesalahan undang-undang. Beliau tidak mempunyai sebarang
talian persaudaraan dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom
Malaysia yang lain mahupun sebarang percanggahan kepentingan
dengan Syarikat.
30
MOHAMMAD ZANUDIN BIN AHMAD RASIDI
(Berusia 49 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Ganti kepada Dato’ Abdul Majid bin Haji Hussein
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Mohammad Zanudin menjadi ahli Lembaga Pengarah Telekom
Malaysia apabila dilantik sebagai Pengarah Ganti kepada Dato’
Abdul Majid bin Haji Hussein pada 12 Disember 2000. Beliau
memiliki Ijazah Sarjana Muda Ekonomi dari Universiti Kebangsaan
Malaysia dan Ijazah Sarjana Pengurusan Awam dari Universiti
Carnegie-Mellon, Amerika Syarikat. Beliau juga telah mengikuti
Program Harvard International Tax di Universiti Harvard dalam
tahun 1992.
Beliau memulakan kerjaya di Perbendaharaan sebagai Penolong
Setiausaha di Bahagian Ekonomi dan Antarabangsa pada tahun
1984. Selepas empat (4) tahun, beliau telah ditugaskan ke
Bahagian Analisis Cukai di mana beliau terlibat secara langsung di
dalam penggubalan polisi dan strategi untuk cadangan belanjawan
negara. Beliau kemudiannya dinaikkan pangkat sebagai Ketua
Penolong Setiausaha dalam tahun 1998. Seterusnya, beliau telah
ditukarkan ke Bahagian Penyelarasan Perusahaan Awam,
Penswastaan, Kementerian Kewangan sebelum dilantik sebagai Ketua
Penolong Setiausaha pada bulan November 2000 sehingga kini.
Mohammad Zanudin juga merupakan Pengarah Ganti kepada
Dato’ Abdul Majid di dalam Jawatankuasa Lembaga Skim Opsyen
Saham Pekerja dan Jawatankuasa Tender Lembaga (TelCo). Beliau
tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan undang-
undang dan tidak mempunyai sebarang talian persaudaraan
dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom Malaysia yang lain
mahupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
SURIAH BINTI ABDUL RAHMAN
(Berusia 53 tahun – Warganegara Malaysia)
Pengarah Ganti kepada Datuk Dr. Halim bin Shafie
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Suriah menjadi ahli Lembaga Pengarah Telekom Malaysia apabila
dilantik sebagai Pengarah Ganti kepada Datuk Dr. Halim bin Shafie
pada 24 November 2000. Beliau memiliki Ijazah Sarjana Muda
Sastera (Kepujian) dari Universiti Malaya dan Ijazah Sarjana Sastera
dari Universiti Leeds, United Kingdom. Beliau memulakan kerjaya
dalam perkhidmatan awam sebagai Penolong Setiausaha di
Perbendaharan dan dinaikkan pangkat sebagai Ketua Penolong
Setiausaha di Bahagian Pengurusan Perolehan Kerajaan.
Beliau kemudiannya bertugas di beberapa Kementerian dan Agensi
Kerajaan termasuk Unit Penyelidikan Ekonomi dan Sosial di
Jabatan Perdana Menteri, Kementerian Perumahan dan Kerajaan
Tempatan, Institut Hal Ehwal Maritim Malaysia, Jabatan Perkhidmatan
Awam dan Unit Penyelarasan Perlaksanaan di Jabatan Perdana
Menteri sebelum memegang jawatan sebagai Timbalan Ketua
Setiausaha 1, Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia
pada 1 November 2000.
Suriah juga merupakan Pengarah Ganti kepada Datuk Dr. Halim di
dalam Jawatankuasa Lembaga Skim Opsyen Saham Pekerja dan
semua anak syarikat Telekom Malaysia, di mana Datuk Dr. Halim
dilantik sebagai Pengarah. Beliau tidak pernah disabitkan dengan
sebarang kesalahan undang-undang dan tidak mempunyai sebarang
talian persaudaraan dengan mana-mana Pengarah Syarikat Telekom
Malaysia yang lain. Beliau juga tidak mempunyai sebarang
percanggahan kepentingan dengan Syarikat.
31
 jawatankuasa perniagaan kumpulan

duduk dari kiri ke kanan: berdiri dari kiri ke kanan:

Christian de Faria Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud Gazali Harun Haji Mohd Yahaya Mohd Shariff
Ketua Pegawai Eksekutif, TM International Sdn. Bhd. Timbalan Ketua Eksekutif/Pengarah Eksekutif, Pemangku Ketua Pegawai Kewangan, Naib Presiden Kanan, Perkhidmatan Rangkaian, Telekom Malaysia Berhad
(sejak Februari 2003) Telekom Malaysia Berhad Telekom Malaysia Berhad
Md Fauzi Said
Baharum Salleh Dr. Idris Ibrahim Dato’ Abdul Malek Mohamad Naib Presiden Kanan, Pengurusan Sumber Manusia Kumpulan, Telekom Malaysia Berhad
Ketua Pegawai Eksekutif, TM Net Sdn. Bhd. Ketua Pegawai Operasi, TM TelCo Ketua, Perniagaan & Pengguna, (sejak Jun 2002)
Telekom Malaysia Berhad
Dato’ Dr. Ir. Haji Mohd Khir Harun Hamzah Yacob Ranbir Singh Nanra
Ketua Pegawai Eksekutif, TM Cellular Sdn. Bhd. Ketua Pegawai Eksekutif, TM Facilities Sdn. Bhd. Haji Romli Hussin Naib Presiden Kanan, Pemasaran Kumpulan, Telekom Malaysia Berhad
Naib Presiden, Operasi Rangkaian Pelanggan, (sejak Februari 2003)
Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman Adnan Rofiee Telekom Malaysia Berhad
Ketua Eksekutif, Telekom Malaysia Berhad Naib Presiden Kanan, Perniagaan Utama & Kerajaan, Abdul Majid Abdullah
Telekom Malaysia Berhad Haji Hamis Hasan Naib Presiden, Strategi Korporat & Perancangan Korporat, Telekom Malaysia Berhad
Ketua Pegawai Kewangan, TM TelCo
Kairul Annuar Mohamed Zamzam
Pengurus Besar, Hal Ehwal Korporat, Telekom Malaysia Berhad

32 33
 “menguruskan secara berwibawa, telus dan penuh
tanggungjawab – ciri-ciri di dalam memelihara nilai
pemegang saham”
penyata tadbir urus korporat
Lembaga Pengarah terus beriltizam untuk menetapkan piawaian tadbir urus korporat yang
tinggi dan menerapkan penggunaan prinsip-prinsip dan amalan terbaik Kod Tadbir Urus
Korporat Malaysia (“Kod”) yang berkesan bagi Kumpulan Syarikat.
Lembaga beranggapan bahawa Syarikat telah mematuhi sepenuhnya Bahagian 1 Kod,
berikutan perlaksanaan Program Pengurusan Risiko Syarikat pada tahun 2002. Perlaksanaan
prinsip-prinsip dan amalan terbaik Kod adalah seperti yang tercatat di dalam penyata ini.
LEMBAGA PENGARAH
Kumpulan diterajui oleh Lembaga yang ahli-ahlinya mempunyai pelbagai latarbelakang dan pengalaman dalam bidang perniagaan, kewangan,
teknikal dan perkhidmatan awam. Kepelbagaian kepakaran serta perspektif mengukuhkan lagi kepimpinan Syarikat, yang mana perniagaan
telekomunikasinya tertakluk kepada kawalseliaan yang ketat. Biografi Pengarah-pengarah seperti yang dipaparkan dari mukasurat 22 hingga
31 menunjukkan pelbagai pengalaman yang penting di dalam pengurusan serta hala tuju sebuah syarikat telekomunikasi.
Empatbelas (14) Mesyuarat Lembaga Pengarah telah diadakan di sepanjang tahun dan kehadiran ahli Lembaga Pengarah adalah seperti
yang dicatatkan di dalam kenyataan yang mengiringi Notis Mesyuarat Agung Tahunan.
Komposisi dan Keseimbangan Lembaga
Lembaga terdiri daripada duabelas (12) orang ahli di mana dua (2) daripadanya adalah Pengarah-pengarah Eksekutif yang menyandang
jawatan Ketua Eksekutif dan Timbalan Ketua Eksekutif/Pengarah Eksekutif, enam (6) Pengarah Bukan Eksekutif dan empat (4) Pengarah
Bebas Bukan Eksekutif yang mewakili satu pertiga daripada Lembaga.
Fungsi-fungsi Pengerusi Bukan Eksekutif dan Ketua Eksekutif adalah ditakrifkan secara jelas dan berasingan. Segala isu berkenaan Kumpulan
boleh disampaikan oleh pemegang-pemegang saham dan orang awam melalui Y.Bhg. Dato’ Dr. Mohd Munir Abdul Majid yang merupakan
Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Kanan.
Lembaga menetapkan polisi-polisi am dan memantau perlaksanaan polisi-polisi tersebut oleh Pengarah-pengarah Eksekutif. Pengarah-
pengarah Eksekutif bertanggungjawab melapor dan membincangkan semua isu-isu penting serta material yang akan atau berkemungkinan
menjejaskan prestasi Kumpulan, termasuk semua projek strategik dan perkembangan pematuhan dalam mesyuarat lembaga pengarah.
Pengerusi bertanggungjawab dan bertindak sebagai perantara di antara Lembaga dan pihak Pengurusan bagi memastikan kewibawaan dan
keberkesanan perhubungan di antara Pengarah-pengarah Eksekutif dan Bukan Eksekutif.
34
Pengarah-pengarah Bukan Eksekutif secara keseluruhannya, membawa pengetahuan yang luas dan mendalam yang diperolehi
dari pengalaman mereka dalam sektor awam dan syarikat-syarikat swasta. Pengarah-pengarah Bebas Bukan Eksekutif pula
memberi pandangan bebas dan saksama bagi memastikan strategi-strategi yang dicadangkan oleh pihak pengurusan
dipertimbangkan serta dinilai sepenuhnya, dengan mengambilkira kepentingan pemegang-pemegang saham, kakitangan,
pelanggan-pelanggan dan pelbagai komuniti yang mendapatkan khidmat dari Kumpulan.
Proses Perlantikan Lembaga
Lembaga telah menetapkan prosedur formal yang telus bagi perlantikan Pengarah-pengarah baru. Prosedur-prosedur tersebut
menyelenggarakan perlantikan calon-calon dari pemegang-pemegang saham utama dan perlantikan Pengarah-pengarah
Bukan Eksekutif yang disebabkan oleh kekosongan. Berdasarkan prosedur tersebut, Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran
akan menimbangkan perlantikan kesemua calon-calon ke Lembaga selepas mengambil kira keperluan kemahiran dan
pengalaman serta kualiti lain, sebelum mengesyorkan kepada Lembaga dan pemegang-pemegang saham utama.
Perlantikan Semula
Selaras dengan Tatacara Syarikat, kesemua Pengarah-pengarah yang dilantik oleh Lembaga adalah tertakluk kepada
perlantikan semula oleh pemegang-pemegang saham di Mesyuarat Agung Tahunan selepas perlantikan mereka. Kesemua
Pengarah adalah tertakluk kepada perlantikan semula secara bergilir setiap tiga tahun dan perlantikan semula pengarah
hendaklah diadakan pada setiap mesyuarat agung tahunan. Berikutan pindaan kepada Tataurus Syarikat, Pengarah-pengarah
Eksekutif juga tertakluk kepada perlantikan semula secara bergilir sebagaimana yang diperuntukkan di dalam Peraturan
Penyenaraian Bursa Saham Kuala Lumpur (BSKL).
Perlantikan semula para Pengarah membolehkan pemegang-pemegang saham mempunyai peluang untuk menilai semula
komposisi Lembaga. Nama para Pengarah yang dicadangkan untuk dilantik semula, dinyatakan dalam Penyata yang
mengiringi Notis Mesyuarat Agung Tahunan.
Latihan Pengarah
Satu program induksi akan disediakan untuk Pengarah-pengarah yang baru dilantik. Kesemua Pengarah-pengarah Syarikat
telah menghadiri dan berjaya menamatkan Program Pentauliahan Mandatori yang dianjurkan oleh Institut Penyelidikan
Analisa Pelaburan Malaysia. Di sepanjang tahun, para Pengarah juga telah menghadiri pelbagai seminar dan konvensyen
antarabangsa bagi memastikan mereka sentiasa mengikuti perkembangan, terutamanya dalam industri telekomunikasi.
Ganjaran Para Pengarah
Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran telah dipertanggungjawabkan untuk mengesyorkan kepada Lembaga, rangka kerja
ganjaran Pengarah-pengarah Eksekutif dan Bukan Eksekutif.
Ganjaran para Pengarah Eksekutif mengandungi gaji, elaun dan bonus. Lain-lain manfaat yang biasa juga disediakan
sewajarnya. Pelarasan gaji adalah berdasarkan kadar pasaran dan prestasi individu serta Kumpulan.
35
 penyata tadbir urus korporat

Ganjaran para Pengarah Bukan Eksekutif pula berdasarkan yuran tetap. Elaun tambahan juga dibayar berdasarkan jumlah Lembaga mengkaji laporan prestasi suku tahunan pengurusan yang merangkumi ulasan komprehensif dan analisa isu-isu
mesyuarat lembaga pengarah yang dihadiri di sepanjang tahun. perniagaan dan kewangan utama, indeks-indeks kepuasan pengguna, perkongsian pasaran, petunjuk utama perniagaan,
kualiti produk dan perkhidmatan. Lembaga juga menimbang dan menerima cadangan-cadangan Jawatankuasa-jawatankuasa
Lembaga, unit-unit operasi dan anak-anak syarikat utama, yang merupakan segmen perniagaan penting di dalam Syarikat.
Bayaran yuran kepada para Pengarah Syarikat adalah tertakluk kepada kelulusan tahunan dari pemegang-pemegang saham
pada Mesyuarat Agung Tahunan. Butir-butir serta jumlah setiap elemen utama ganjaran setiap Pengarah Syarikat adalah
Kesemua Pengarah mempunyai hubungan terus dengan Setiausaha Syarikat bagi mendapatkan nasihat dan khidmat beliau.
seperti berikut: Lembaga dimaklumkan dengan maklumat terkini mengenai keperluan undang-undang dan pematuhan berkaitan tugas-tugas
dan tanggungjawab-tanggungjawab mereka beserta prosedur pengurusan mesyuarat-mesyuarat yang sewajarnya.
Pengarah-pengarah Gaji Yuran & Elaun Bonus Keraian Jumlah
RM RM RM RM RM Prosedur-prosedur telah tersedia untuk membantu para Pengarah, mendapatkan nasihat profesional bebas dalam menjalankan
tugas-tugas dan tanggungjawab tertentu mereka sekiranya perlu, di bawah perbelanjaan Syarikat.
Eksekutif
Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman 264,000.00 62,450.00 33,000* 8,900.00 368,350.00
Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud 252,000.00 37,590.00 30,000* 8,900.00 328,490.00
JAWATANKUASA-JAWATANKUASA LEMBAGA
Lembaga telah mengagihkan beberapa tanggungjawabnya kepada Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga, iaitu, Jawatankuasa
Audit, Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran, Jawatankuasa Tender (Telco) dan Jawatankuasa Skim Opsyen Saham
Bukan Eksekutif
Pekerja (ESOS). Kesemua Jawatankuasa tersebut mempunyai bidang tugas dan prosedur operasi masing-masing secara
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi
bertulis dan Lembaga dimaklumkan mengenai kesemua laporan-laporan prosiding dan pertimbangan mereka. Pengerusi-
bin Hj Mansor — 158,740.00 — 10,200.00 168,940.00
pengerusi kesemua Jawatankuasa tersebut akan melaporkan kepada Lembaga mengenai keputusan serta cadangan
Datuk Dr. Halim bin Shafie — 35,100.00 — 1,500.00 36,600.00 mesyuarat-mesyuarat jawatankuasa tersebut dan laporan-laporan tersebut akan digabungkan di dalam Minit Mesyuarat
Dato’ Abdul Majid bin Haji Hussein — 36,100.00 — 1,500.00 37,600.00 Lembaga.
Y.B. Joseph Salang Gandum — 141,500.00 — 33,990.00 175,490.00
Jawatankuasa Audit
Y.B. Dato’ Ir. Haji Mohd Zin bin
Laporan lengkap Jawatankuasa Audit yang menjelaskan peranan dan aktiviti-aktiviti yang dijalankan sepanjang tahun
Mohamed — 124,160.00 — 33,990.00 158,150.00
dinyatakan di mukasurat 44 hingga 47.
Dato’ Dr. Mohd Munir bin
Abdul Majid — 46,100.00 — 1,500.00 47,600.00
Ir. Prabahar N.K. Singam — 70,480.00 — 1,500.00 71,980.00 Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran
Dato’ Lim Kheng Guan — 87,110.00 — 1,500.00 88,610.00 Keahlian:-
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi Haji Mansor (Pengerusi – Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Rosli bin Man — 104,400.00 — 1,500.00 105,900.00
Dato’ Dr. Mohd Munir Abdul Majid (Bebas Bukan Eksekutif)
Tan Poh Keat — 62,150.00 — 1,500.00 63,650.00 Ir. Prabahar N.K. Singam (Bebas Bukan Eksekutif)
Dato’ Lim Kheng Guan (Bebas Bukan Eksekutif)
Pengarah Ganti
Mohammad Zanudin bin Ahmad Objektif-objektif:-
Rasidi (Pengarah Ganti kepada Objektif-objektif utama Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran adalah untuk:-
Dato’ Abdul Majid bin • Memastikan para Pengarah membawa bersama ciri-ciri tertentu yang merangkumi gabungan tanggungjawab, kemahiran
Haji Hussein) — 9,600.00 — 1,500.00 11,100.00 dan pengalaman yang diperlukan oleh Lembaga; dan
Cik Suriah bt Abdul Rahman • Menetapkan rangka kerja dasar dan mencadangkan kepada Lembaga berkenaan semua perkara berkaitan ganjaran,
(Pengarah Ganti kepada syarat-syarat perkhidmatan, struktur ganjaran dan manfaat sampingan Pengarah-Pengarah Eksekutif dan anggota
Datuk Dr. Halim bin Shafie) — 8,900.00 — 1,500.00 10,400.00 pengurusan kanan lain, bermatlamat untuk menarik, mengekal dan mendorong individu yang mempunyai keupayaan
paling tinggi.
JUMLAH 516,000.00 984,380.00 63,000.00 109,480.00 1,672,860.00
Tugas-tugas dan tanggungjawab-tanggungjawab utama:-
Nota: * Bonus bagi tahun kewangan yang berakhir 31 Disember 2001 yang dibayar dalam tahun 2002. • Mencadangkan kepada Lembaga, calon-calon pengarah dalam Lembaga Syarikat dan Kumpulan dan keahlian di dalam
semua Jawatankuasa Lembaga lain. Dalam membuat cadangan tersebut, Jawatankuasa akan mempertimbangkan calon
dari pihak Pengurusan yang dicadangkan oleh Ketua Eksekutif, untuk menjadi Pengarah dalam Kumpulan Syarikat;
• Menilai saiz Lembaga, dengan tujuan menentukan bilangan Pengarah yang paling sesuai dan seterusnya mengkaji
PEMBEKALAN MAKLUMAT KEPADA LEMBAGA gabungan kemahiran, pengalaman dan kepakaran lain bagi keberkesanan Lembaga;
Para Pengarah akan dimaklumkan mengenai agenda serta dibekalkan kertas perbincangan Lembaga yang lengkap bagi • Mencadangkan program orientasi, pendidikan dan latihan yang sesuai untuk melatih dan melengkapkan kemahiran para
setiap agenda yang akan dibincangkan, beberapa hari sebelum mesyuarat Lembaga diadakan. Proses kelulusan, penyusunan Pengarah yang sedia ada dan baru;
serta penyebaran kertas perbincangan dipercepatkan melalui sistem pengurusan dokumen elektronik yang efisien dan • Menetapkan, mengkaji, mencadang dan menasihat tentang polisi rangka kerja bagi semua unsur imbuhan seperti
terjamin, bagi memudahkan proses makluman keputusan kepada keseluruhan Kumpulan. struktur ganjaran, manfaat sampingan dan syarat-syarat perkhidmatan lain bagi Pengarah-Pengarah Eksekutif, selaras
dengan garis panduan dan polisi rangka kerja keseluruhan Kumpulan;
• Menyarankan kepada Lembaga mengenai prestasi Pengarah-pengarah Eksekutif dan penilaian kelayakan imbuhan
berdasarkan prestasi mereka dan, menasihati Pengarah-pengarah Eksekutif berkenaan terma-terma dan syarat-syarat
ganjaran pihak pengurusan kanan; dan

36 37
 penyata tadbir urus korporat
• Mewujud dan mencadangkan prosedur yang formal dan telus bagi membentuk polisi ganjaran Pengerusi Bukan
Eksekutif, Pengarah-pengarah Bukan Eksekutif dan Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga, yang mana cadangan tersebut
akan diputuskan oleh Lembaga Pengarah secara keseluruhannya.
Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran mempunyai kuasa untuk menyiasat isu-isu tertentu serta melaporkannya dan
memberi cadangan mereka kepada Lembaga. Penentuan pakej ganjaran para Pengarah merupakan bidang kuasa Lembaga
secara keseluruhannya dan individu yang berkenaan perlu mengecualikan diri daripada perbincangan tentang ganjaran
masing-masing. Jawatankuasa telah bermesyuarat sebanyak lapan (8) kali dalam tahun yang dilaporkan.
Jawatankuasa Tender (Telco)
Keahlian:-
Dato’ Abdul Majid Haji Hussein (Pengerusi – Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman (Bukan Bebas Eksekutif)
Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud (Bukan Bebas Eksekutif)
Y.B. Joseph Salang Gandum (Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Y.B. Dato’ Ir. Haji Mohd Zin Mohamed (Bebas Bukan Eksekutif)
Tan Poh Keat (Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Mohammad Zanudin Ahmad Rasidi (Pengarah Ganti kepada Dato’ Abdul Majid Haji Hussein – Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Tugas-tugas dan tanggungjawab-tanggungjawab utama Jawatankuasa Tender (Telco) adalah untuk memastikan proses
perolehan dibuat berdasarkan polisi sedia ada dan keperluan yang berkenaan dan juga untuk menimbang, menilai dan
melulus atau mencadangkan penganugerahan yang menguntungkan Syarikat dengan mengambil kira beberapa faktor seperti
harga, penggunaan produk dan perkhidmatan, kuantiti, tempoh perkhidmatan dan lain-lain faktor yang berkenaan.
Jawatankuasa telah bermesyuarat sebanyak lapan (8) kali dalam tahun yang dilaporkan.
Jawatankuasa ESOS
Keahlian:-
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi Haji Mansor (Pengerusi – Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman (Bukan Bebas Eksekutif)
Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud (Bukan Bebas Eksekutif)
Dato’ Abdul Majid Haji Hussein (Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Datuk Dr. Halim Shafie (Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Mohammad Zanudin Ahmad Rasidi (Pengarah Ganti kepada Dato’ Abdul Majid Haji Hussein – Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Suriah Abdul Rahman (Pengarah Ganti kepada Datuk Dr. Halim Shafie – Bukan Bebas Bukan Eksekutif)
Tugas-tugas dan tanggungjawab-tanggungjawab utama Jawatankuasa ESOS adalah untuk mentafsir Skim Opsyen Saham
Pekerja (ESOS) dan opsyen yang diberikan, serta menjelaskan terma-terma yang terdapat di dalamnya dan mencadangkan
kepada Lembaga bagi membentuk, meminda dan menyelesaikan peraturan dan pematuhan berkaitan skim serta pentadbiran
skim tersebut. Jawatankuasa hanya bermesyuarat apabila diperlukan sahaja.
Selain dari Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga di atas, beberapa Jawatankuasa khas dan ad-hoc Lembaga juga ditubuhkan
sepanjang tahun dilaporkan bergantung kepada keperluan untuk menimbang dan mempercepatkan proses membuat
keputusan dalam aspek tertentu perniagaan dan usul korporat.
HUBUNGAN DAN KOMUNIKASI DENGAN PEMEGANG-PEMEGANG SAHAM/PELABUR-
PELABUR
Lembaga sedia maklum akan peranannya dalam mewakili dan menjaga kepentingan pemegang-pemegang saham dan
bertanggungjawab kepada pemegang-pemegang saham mengenai prestasi dan aktiviti-aktiviti Kumpulan. Saluran komunikasi
yang rasmi digunakan bagi memberi penjelasan mengenai prestasi Kumpulan kepada pemegang-pemegang saham.
38
Salah satu cara utama berkomunikasi dengan pemegang-pemegang saham dan pelabur-pelabur adalah melalui Laporan
Tahunan, yang komprehensif dengan keterangan-keterangan jelas mengenai keputusan kewangan dan aktiviti-aktiviti
Kumpulan. Laporan Tahunan diterbitkan dalam Bahasa Malaysia dan Bahasa Inggeris dan diedarkan kepada pemegang-
pemegang saham. Dalam masa yang sama, keputusan kewangan suku tahunan diumumkan kepada BSKL dalam tempoh
yang ditetapkan. Prosedur-prosedur telah ditetapkan bagi memastikan maklumat sensitif yang berupaya mengubah harga
saham diumumkan dalam waktu yang bersesuaian.
Mesyuarat Agung Tahunan adalah forum yang sesuai untuk memaklumkan kepada pemegang-pemegang saham dan
pelabur-pelabur mengenai perkembangan terkini Kumpulan serta peluang untuk bertanyakan segala soalan kepada para
Pengarah dan Pengerusi-pengerusi Jawatankuasa Lembaga. Satu sidang akhbar diadakan setelah tamatnya Mesyuarat
Agung Tahunan, di mana pihak media dimaklumkan mengenai status resolusi-resolusi yang dipertimbangkan. Pengerusi,
Pengarah-pengarah Eksekutif dan Ketua Pegawai Kewangan hadir semasa sidang akhbar tersebut untuk menjelas dan
menerangkan isu-isu yang dibangkitkan oleh pihak media.
Jika Mesyuarat Agung Luarbiasa diadakan untuk mendapatkan kelulusan pemegang-pemegang saham bagi urusan tertentu
atau cadangan-cadangan korporat, Pekeliling yang komprehensif akan diedarkan kepada pemegang-pemegang saham dalam
tempoh waktu yang dibenarkan menurut peruntukan dan peraturan undang-undang yang berkaitan.
Untuk memudahkan pemegang-pemegang saham dan para pelabur memperolehi maklumat kewangan Kumpulan, pengumuman
akhbar, Laporan Tahunan dan lain-lain maklumat korporat, satu laman web yang beralamat di http://www.telekom.com.my
disediakan untuk mudahrujuk.
BSKL juga menyediakan laman web di http://www.announcement.klse.com.my bagi membolehkan Syarikat menyiarkan
keputusan suku tahun dan Laporan Tahunan.
HUBUNGAN DENGAN PELABUR
Seiringan dengan amalan tadbir urus korporat yang baik, unit Perhubungan Pelabur Syarikat (IR) sentiasa aktif menyebarkan
maklumat-maklumat berkaitan mengenai Kumpulan kepada komuniti pelaburan, terutamanya pengurus-pengurus dana dan
penganalisa.
Telekom Malaysia adalah salah satu syarikat yang paling aktif di dalam Komposit Indek Kuala Lumpur yang sentiasa diliputi
lebih dari 18 broker penyelidik, 3 agensi penarafan dan lebih 200 institut pelabur-pelabur domestik dan asing, dalam kedua-
dua pasaran ekuiti dan perhutangan. Unit IR sentiasa mengekalkan hubungan, untuk memastikan strategi Kumpulan, aktiviti
operasi dan prestasi kewangan dimaklumkan dan maklumat-maklumat disediakan kepada pihak tersebut tepat pada waktunya.
Hubungan yang kerap bagi memperuntukkan maklumat yang tepat dijalin melalui kunjungan ke destinasi terpilih, lawatan,
mesyuarat, persidangan melalui telefon dan e-mel. Telekom Malaysia juga telah terlibat secara aktif dalam lebih dari 10
persidangan pelabur tempatan dan luar nagara di New York, London, Beijing, Hong Kong dan Singapura dalam tahun 2002
termasuk Minggu Pelabur BSKL 2002.
Telekom Malaysia merupakan salah satu perbadanan di Malaysia yang mengadakan persidangan melalui telefon untuk
menerangkan kepada penganalisa, mengenai keputusan interim pada setiap suku tahun. Dalam sesi ini, penganalisa bukan
saja dimaklumkan secara komprehensif bagi prestasi Kumpulan bagi suku tahun tersebut tetapi mendapat penjelasan bagi
setiap soalan ketika sesi soal-jawab diadakan.
Pengurusan kanan Kumpulan, Ketua Eksekutif, Timbalan Ketua Eksekutif/Pengarah Eksekutif, Ketua Pegawai Kewangan,
Naib-naib Presiden dan ketua-ketua syarikat operasi terlibat secara aktif dalam akitiviti IR dan kerap mengadakan
perjumpaan dengan pengurus-pengurus dana dan penganalisa.
Maklumat yang disebarkan kepada komuniti pelaburan mematuhi undang-undang pendedahan dan peraturan-peraturan
BSKL yang berkaitan. Langkah-langkah yang wajar telah diambil untuk memastikan tiada maklumat sensitif pasaran seperti
usul korporat, keputusan kewangan dan lain-lain maklumat yang material disebarkan kepada mana-mana pihak sebelum
pengumuman kepada BSKL dibuat.
39
 penyata tadbir urus korporat
maklumat pematuhan tambahan

KEBERTANGGUNGJAWABAN DAN AUDIT Maklumat-maklumat ini disediakan selaras dengan Peraturan Penyenaraian Bursa Saham Kuala Lumpur:-
Laporan Kewangan
Lembaga berhasrat untuk menyedia dan membentangkan prestasi kewangan dan prospek Kumpulan yang seimbang dan 1. YURAN BUKAN AUDIT
bernilai pada akhir tahun kewangan, terutamanya melalui penyata kewangan tahunan, pengumuman keputusan suku tahun Jumlah yuran bukan audit yang telah dibayar dan akan dibayar oleh Kumpulan kepada Juruaudit luar dan syarikat-syarikat
dan pertengahan tahun kepada pemegang-pemegang saham dan juga perutusan Pengerusi serta semakan operasi di dalam bersekutunya pada tahun kewangan berakhir 31 Disember 2002 adalah seperti berikut:-
Laporan Tahunan. Lembaga dibantu oleh Jawatankuasa Audit untuk mengawasi proses laporan kewangan Kumpulan dan a) PricewaterhouseCoopers RM
kualiti laporan tersebut. • Ketekunan wajar bagi Perolehan Pelaburan 1,719,000
• Kajian maklumat kewangan termasuk penyediaan laporan akauntan bagi penyenaraian anak syarikat 620,000

Penyata Kebertanggungjawaban Para Pengarah b) PricewaterhouseCoopers Taxation Services Sdn. Bhd.

Di bawah Akta Syarikat, 1965, para Pengarah mesti memastikan penyata kewangan yang disediakan pada setiap tahun • Ketekunan wajar bagi Perolehan Pelaburan 131,00
kewangan memberikan gambaran yang benar dan saksama mengenai urusan Syarikat dan Kumpulan pada akhir tahun • Khidmat nasihat percukaian 377,020
kewangan berserta keputusan dan aliran tunai Syarikat dan Kumpulan bagi tahun kewangan. Pada pendapat para Pengarah, 2,847,020
semasa membentangkan penyata kewangan, Syarikat dan Kumpulan telah menggunakan dasar-dasar perakaunan yang
sewajarnya, yang diamalkan secara konsisten dan disokong oleh anggapan yang berpatutan dan teliti.
2. KONTRAK-KONTRAK MATERIAL MELIBATKAN KEPENTINGAN PENGARAH DAN PEMEGANG-
Para Pengarah mempunyai tanggungjawab am untuk memastikan bahawa Syarikat dan Kumpulan menyimpan rekod PEMEGANG SAHAM UTAMA
perakaunan dan penyata kewangan, yang mendedahkan kedudukan kewangan Syarikat dan Kumpulan yang tepat. Usaha Tiada kontrak-kontrak material yang telah dimeterai oleh Syarikat dan/atau anak-anak Syarikatnya yang melibatkan kepentingan
dan tindakan yang sewajarnya telah diambil untuk memastikan penyata kewangan tersebut mematuhi Akta Syarikat, 1965, Pengarah-pengarah dan pemegang-pemegang saham utama di sepanjang tahun 31 Disember 2002 atau pada penghujung tahun
piawaian perakaunan berkenaan yang diluluskan di Malaysia dan peruntukan badan kawal selia lain. kewangan 31 Disember 2001 melainkan urusniaga-urusniaga pihak berkaitan berbentuk hasil atau perdagangan atau urusniaga-
urusniaga pihak berkaitan yang telah dizahirkan di dalam Laporan Tahunan ini.

Kawalan Dalaman
Lembaga sedia maklum akan tanggungjawabnya untuk memastikan terdapatnya satu sistem kawalan dalaman yang baik 3. URUS NIAGA-URUS NIAGA PIHAK BERKAITAN YANG BERULANG (“UPBB”)
untuk menjaga kepentingan pelaburan pemegang-pemegang saham dan juga aset Kumpulan. Penyata Kawalan Dalaman Nilai agregat UPBB yang melibatkan Syarikat dan/atau anak-anak syarikatnya dalam tahun kewangan adalah seperti berikut:-
dinyatakan di mukasurat 48 hingga 49 Laporan Tahunan ini dan memberi gambaran sebenar keadaan kawalan dalaman
Kumpulan. Pihak-pihak berkaitan Jenis urus niaga Nilai urus niaga dalam
tahun kewangan berakhir
31 Disember 2002
Hubungan dengan Juruaudit (RM’000)
Hubungan yang wajar sentiasa dikekalkan dengan Juruaudit Syarikat menerusi Jawatankuasa Audit Lembaga. Jawatankuasa
Audit Lembaga telah diberi kuasa nyata untuk berhubung secara terus dengan Juruaudit Luar dan Juruaudit Dalaman. Dato’ Dr Abdul Rahim Haji Daud, Urus niaga diantara Telekom Malaysia (pembeli) dan
pengarah TM dan juga Meganet MCSB (pembekal) untuk perkara-perkara berikut:
Laporan lengkap Jawatankuasa Audit Lembaga, yang menjelaskan peranannya berkaitan dengan Juruaudit, dinyatakan di Communications Sdn. Bhd. (“MCSB”)
muka surat 47. dan mempunyai saham dalam • Pakej Sistem Bangunan Pintar untuk 4,887,076
Telekom Malaysia Menara Telekom

Jawatankuasa Audit • Merekabentuk, membekal, menguji dan 12,805,977

Jawatankuasa Audit juga mengendalikan semakan ke atas fungsi Audit Dalaman dari segi kuasa, sumber dan bidang melaksanakan sistem pengurusan keselamatan
kerjanya seperti yang tercatat di dalam Piagam Audit Dalaman. Di samping itu, ia memastikan kebebasan juruaudit dalaman
dan perolehan maklumat dan wargakerja yang tidak terbatas di dalam Kumpulan. Aktiviti-aktiviti yang dikendalikan oleh • Sewa kenderaan 130,873
Jawatankuasa ini dijelaskan di dalam Laporan Jawatankuasa Audit di mukasurat 45.
• Projek Migrasi Teknologi Maklumat (IT) 2,541,928
Ibupejabat Telekom Malaysia
Ditandatangani bagi pihak Lembaga Pengarah menurut resolusi yang diluluskan pada 27 Februari 2003.
• Pusat Operasi Rangkaian Nasional, Cyberjaya 0

• Prasarana Teknologi Maklumat 3,495,798

TAN SRI DATO’ IR. MUHAMMAD RADZI HAJI MANSOR

Pengerusi

40 41
 maklumat pematuhan tambahan
Pihak-pihak berkaitan
Sapura Telecommunications Berhad
(“STB”), pemegang saham utama
dalam Telekom Smart School
Sdn. Bhd. (“TSS”)
Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman dan
Tan Poh Keat, kedua-duanya pengarah
TM dan juga Telekom Technology
Sdn. Bhd. (“TTSB”) dan mempunyai
saham dalam Telekom Malaysia
Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman
pengarah Telekom Malaysia dan juga
Telekom Applied Business Sdn. Bhd.
(“TAB”) dan mempunyai saham dalam
Telekom Malaysia
Tan Poh Keat, pengarah Telekom
Malaysia dan TTSB dan mempunyai
saham dalam Telekom Malaysia
Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman,
pengarah Telekom Malaysia, TTSB dan
TAB dan mempunyai saham dalam
Telekom Malaysia
42
Jenis urus niaga Nilai urus niaga dalam Pihak-pihak berkaitan Jenis urus niaga Nilai urus niaga dalam
tahun kewangan berakhir tahun kewangan berakhir
31 Disember 2002 31 Disember 2002
(RM’000) (RM’000)
• Projek Migrasi dan Perunding IT untuk 153,720 Prism Holdings Limited (“PHL”), Urus niaga antara TAB (pembekal) dan
Putrajaya dan Wisma Putra pemegang saham utama Prism PTSB (pembeli)
Transactive (M) Sdn. Bhd. (“PTSB”)
• Sistem Keselamatan “Manhole” untuk Putrajaya 0 dan mempunyai 30% kepentingan • Pembelian “crypto server” dan kios urus niaga 0
dalam Telekom Applied Business oleh TAB dari PTSB.
• Sistem Tempat Meletak Kereta 2,559,000 Sdn. Bhd. (“TAB”), sebuah anak
syarikat Telekom Malaysia
Urus niaga antara TSS (pembeli) dan STB (pembekal)
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi Urus niaga antara TM Cellular (pembeli) dan
• Merekabentuk, membekal, memasang, menguji 3,965,589 Haji Mansor dan Dato’ Dr. Abdul TAB (pembekal):
dan melaksanakan sistem komputer yang Rahim Haji Daud yang
diubahsuai untuk sekolah-sekolah Bistari di kedua-duanya pengarah TM Cellular • Membangun, memasang dan melaksanakan 171,000
Putrajaya Sdn. Bhd. (“TM Cellular”) dan sistem “Call Detail Record Auto Backup”
mempunyai saham dalam Telekom
Urus niaga antara TTSB (pembeli) dan Malaysia
Telekom Malaysia (pembekal)
Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman,
• Sewaan ruang pejabat dari Telekom Malaysia 286,891 pengarah Telekom Malaysia,
TM Cellular dan TAB, dan mempunyai
• Pajakan kenderaan dari Telekom Malaysia 59,760 saham dalam Telekom Malaysia
Urusniaga antara Telekom Malaysia dan TAB: Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi Urus niaga antara Telekom Malaysia (pembekal)
Haji Mansor dan Dato’ Dr. Abdul dan FSB (pembeli):
• Sewaan ruang pejabat di Kompleks IT Telekom 233,268 Rahim Haji Daud, yang mana
Malaysia di Cyberjaya, Selangor kedua-duanya pengarah Telekom • Sewaan ruang pejabat dari Telekom Malaysia 445,320
Malaysia dan Fiberail Sdn. Bhd.
• Sistem Automasi Pejabat Pintar untuk 0 (“FSB”) dan mempunyai saham dalam • Pajakan kenderaan dari Telekom Malaysia 468,448
Ibupejabat baru Telekom Malaysia
• Sistem Pembekalan Perancangan Rangkaian 1,716,955 Khazanah Nasional Berhad, pemegang Urus niaga antara Telekom Malaysia (pembeli)
Bersepadu saham dalam Telekom Malaysia dan dan Proton (pembekal)
Perusahaan Otomobil Nasional Berhad
• Sistem Pengurusan dan Pencegahan Penipuan 2,250,300 (“PROTON”) Pembelian kenderaan dari PROTON 908,668
• Sistem “Messaging Exchange” Bersepadu 931,044
4. SEKATAN/PENALTI
• Sistem Pengurusan Payfon Amper 480,000 Tiada sekatan dan/atau penalti umum yang dikenakan ke atas Syarikat dan anak-anak Syarikatnya, pengarah-pengarah atau pihak
pengurusan oleh mana-mana badan-badan kawalselia yang berkaitan pada tahun kewangan ini.
Urus niaga antara TTSB (pembeli) dan TAB
(pembekal):
• Membangun, memasang dan melaksana 2,386,870
320 unit kios urusniaga oleh TAB
• Memasang dan melaksana suis bayaran 4,717,702
(payment switch) oleh TAB
43
 laporan jawatankuasa audit 1. KEAHLIAN
Jawatankuasa Audit terdiri daripada tiga Pengarah Bebas Bukan Eksekutif dan dua Pengarah Bukan Bebas Bukan
Eksekutif. Mereka ialah:-

Dato’ Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid – Pengerusi, Pengarah Bebas Bukan Eksekutif

Dato’ Abdul Majid bin Haji Hussein – Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif

duduk dari kiri ke kanan: Y.B. Joseph Salang Gandum – Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif
Dato’ Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid
Pengerusi
Dato’ Lim Kheng Guan – Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
Ir. Prabahar N.K. Singam – Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
Y.B. Joseph Salang Gandum
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif Hashim bin Mohammed – Ketua Audit Kumpulan/Setiausaha Jawatankuasa Audit

berdiri dari kiri ke kanan: Ahli Jawatankuasa Audit tidak seharusnya mempunyai sebarang hubungan, yang pada pendapat Lembaga Pengarah,
Dato’ Abdul Majid bin Haji Hussein akan mengganggu pertimbangan bebas semasa menjalankan tugasnya dalam Jawatankuasa Audit. Ahli Jawatankuasa
Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif Audit hendaklah mampu membuat pertimbangan yang kukuh, objektif, bebas dan memiliki pengalaman pengurusan
Dato’ Lim Kheng Guan dan pengetahuan dalam industri yang berkaitan. Dato’ Lim Kheng Guan sebagai Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
adalah seorang ahli dalam Institut Akauntan Malaysia (MIA).
Hashim bin Mohammed
Ketua Audit Kumpulan/
Setiausaha Jawatankuasa Audit

Ir. Prabahar N.K. Singam

2. MESYUARAT
Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Jawatankuasa Audit telah mengadakan empat mesyuarat dalam tahun kewangan 2002. Dato’ Dr. Mohd Munir bin
Abdul Majid, Y.B. Joseph Salang Gandum dan Ir. Prabahar N.K. Singam telah menghadiri keempat-empat mesyuarat,
manakala Dato’ Abdul Majid bin Hussein dan Dato’ Lim Kheng Guan menghadiri tiga (3) daripada empat (4)
mesyuarat tersebut.

Timbalan Ketua Eksekutif Kumpulan, Pemangku Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan dan Pengurus Besar, Kumpulan
Kewangan mewakili pihak pengurusan telah menghadiri keempat-empat mesyuarat atas jemputan daripada Pengerusi
Jawatankuasa Audit. Juruaudit Dalaman Kumpulan telah menghadiri semua mesyuarat manakala kehadiran Juruaudit
luar, PricewaterhouseCooper (PwC) adalah atas jemputan Pengerusi Jawatankuasa Audit. Juruaudit PwC berbincang
bersama Pengerusi Jawatankuasa Audit mengenai surat pengurusan audit dan keputusan kewangan sebelum mesyuarat-
mesyuarat dijalankan tanpa kehadiran pihak pengurusan.

3. SENARAI KEGIATAN
Jawatankuasa Audit telah melaksanakan tugas-tugas mereka berdasarkan terma-terma dan rujukan seperti di muka
surat 47.

Selain daripada tugas-tugas yang ditetapkan dalam terma rujukan tersebut, Jawatankuasa Audit juga telah mengkaji
dan membincangkan laporan-laporan dan maklumat terkini yang telah disediakan oleh:

Pasukan Petugas Amalan Terbaik (TFBP) yang telah dibentuk pada tahun 2001 oleh Jawatankuasa Audit dalam
memberi sokongan kepada mereka iaitu:
• Maklumat-maklumat semasa dan pembangunan terkini ke atas amalan terbaik dan deraf perolehan terutama
mengenai Kod Tadbir Urus Korporat, keperluan undang-undang statut dan kawalselia, pematuhan kepada piawai
perakaunan dan lain-lain garispanduan perniagaan. TFBP telah menghantar laporan-laporan pasukan secara konsisten
kepada Jawatankuasa Audit.

44 45
 laporan jawatankuasa audit
BIDANG RUJUKAN
JAWATANKUASA AUDIT
• Merangka serta melaksanakan program pengurusan risiko kumpulan bagi membentuk budaya risiko, amalan dan 1. KOMPOSISI JAWATANKUASA AUDIT
urus tadbir oleh Pengurusan dalam mencapai kecemerlangan perniagaan dan sokongan keseluruhan objektif Jawatankuasa dan Pengerusi hendaklah dilantik oleh Lembaga Pengarah dan hendaklah
Kumpulan. terdiri daripada sekurang-kurangnya tiga (3) Pengarah Bukan Eksekutif, yang majoritinya
adalah bebas.
• Mengkaji dan mengesyorkan Polisi Risiko dan Kawalan Dalaman untuk kelulusan Jawatankuasa Audit.
Ahli Jawatankuasa Audit hendaklah dilantik oleh para Pengarah di kalangan ahli Lembaga dan
• Pemantauan dan penyelarasan semakan ke atas keberkesanan sistem kawalan dalaman Kumpulan, melalui laporan Ahli Jawatankuasa Audit hendaklan memilih seorang Pengerusi dari kalangan mereka yang
yang disediakan oleh Bahagian Audit Dalaman, Juruaudit luar dan pihak Pengurusan. merupakan seorang Pengarah Bebas. Semua ahli Jawatankuasa Audit, termasuk Pengerusi,
akan memegang jawatan selagi mereka berkhidmat sebagai Pengarah Syarikat. Lembaga
Pengarah mesti mengkaji tempoh perkhidmatan dan prestasi Jawatankuasa Audit serta setiap
Jawatankuasa Pengurusan Tindakan Isu-isu Audit telah ditubuhkan pada tahun 2002, bertujuan untuk mengemaskini ahlinya, sekurang-kurangnya sekali setiap tiga (3) tahun bagi memastikan samada
Lembaga Audit mengenai; Jawatankuasa telah menjalankan tugas mengikut bidang rujukannya.
• Tindakan pengurusan dalam menyelesaikan isu-isu utama kawalan dan perakaunan sepertimana telah diutarakan
oleh Juruaudit Dalaman dan Luar. 2. MESYUARAT
Jawatankuasa Audit hendaklah bermesyuarat tidak kurang daripada empat (4) kali setahun
• Lain-lain cadangan yang disyorkan oleh Lembaga Audit untuk tindakan pengurusan. dan mengemukakan laporan kepada Lembaga Pengarah. Korum mesyuarat Jawatankuasa
Audit hendaklah merangkumi sekurang-kurangnya dua pertiga ahlinya, yang majoritinya
terdiri daripada Pengarah Bebas Bukan Eksekutif.
4. FUNGSI BAHAGIAN AUDIT DALAMAN
Kumpulan mempunyai Bahagian Audit Dalaman yang melapor terus kepada Jawatankuasa Audit mengenai kegiatan- 3. BIDANG KUASA
Jawatankuasa Audit mempunyai akses tanpa sekatan kepada segala maklumat, rekod, harta
kegiatan audit berdasarkan rancangan perniagaan Bahagian Audit Dalaman. Ketua Audit Kumpulan baru telah dilantik
benda dan kakitangan Kumpulan. Jawatankuasa ini boleh berhubung secara terus dengan
pada 1 Oktober 2002. juruaudit dalaman dan luar. Jawatankuasa Audit juga diberi kuasa oleh Lembaga Pengarah
untuk mendapatkan nasihat profesional luar dan nasihat profesional bebas lain, sekiranya perlu.
Jawatankuasa Audit meluluskan rancangan audit dalaman yang dirangka berdasarkan analisa risiko. Skop Bahagian
Audit Dalaman merangkumi perlaksanaan audit perihal kewangan, operasi dan perkara-perkara pematuhan Kumpulan,
termasuk anak-anak syarikatnya di dalam dan luar negeri.
4. TUGAS DAN TANGGUNGJAWAB viii. Mengkaji bantuan dan kerjasama yang diberikan oleh
Berikut adalah tugas dan tanggungjawab utama Jawatankuasa Syarikat dan para pegawainya kepada juruaudit luar
Audit: dan dalaman;
Kegiatan utama auditan termasuk: ix. Mengkaji Pelan-pelan Audit Dalaman dan hasil proses
i. Meluluskan Piagam Audit Dalaman, yang mentakrifkan
• Jaminan hasil; matlamat, kuasa, bidang dan tanggungjawab bebas audit dalaman bagi memastikan tindakan diambil ke
• Pengurusan dan operasi kewangan; fungsi audit dalaman Syarikat dan Kumpulan; atas cadangan-cadangan yang dibuat oleh Audit
Dalaman;
• Kegiatan pemasaran dan jualan; ii. Mempertimbangkan perlantikan firma perakaunan yang
• Keselamatan, kawalan, operasi dan pembangunan sistem maklumat; sesuai sebagai juruaudit luar dan di antara faktor- x. Mengkaji dan menilai prestasi dan ganjaran Ketua
faktor yang dipertimbangkan ialah samada pengalaman Audit Kumpulan dan memberi pendapat tentang
• Kewujudan, keupayaan perkhidmatan dan kualiti rangkaian;
dan sumber firma tersebut serta kakitangan yang perlantikan dan penggantinya;
• Operasi sumber manusia;
menjalankan audit adalah mencukupi; dan juga xi. Mengkaji sama ada integriti sistem kawalan dalaman
• Operasi khidmat sokongan; dan mempertimbangkan sebarang persoalan tentang Kumpulan dan sistem maklumat pengurusan
• Anak-anak syarikat tempatan dan usahasama antarabangsa. perletakan jawatan atau pemecatan serta mencadangkan Kumpulan, termasuk sistem pematuhan kepada
yuran juruaudit yang perlu dibayar; undang-undang, peraturan, arahan dan garis panduan
Jawatankuasa Audit menerima laporan dari masa ke semasa daripada Ketua Juruaudit Kumpulan berkenaan tugasan iii. Berbincang dengan juruaudit luar sebelum audit yang berkenaan adalah memadai;

dan kegiatan Bahagian Audit Dalaman sebelum mesyuarat Jawatankuasa. Laporan Audit Dalaman tersebut dimulakan, mengenai pendekatan dan skop audit dan
memastikan penyelarasan sekiranya lebih daripada
dikemukakan kepada Jawatankuasa Audit berdasarkan rancangan audit suku tahunan beserta laporan tambahan, satu firma terlibat;
sekiranya terdapat permintaan khas daripada Pengurusan. Dalam tahun 2002, sebanyak 90 auditan, semakan dan
iv. Menyemak keputusan interim suku tahunan, separuh
siasatan yang merangkumi keseluruhan operasi Kumpulan telah dijalankan. tahunan dan penyata kewangan tahunan Lembaga;
v. Menyemak penyata kewangan bersama juruaudit luar
Disamping itu, Bahagian Audit Dalaman bekerjasama erat dengan juruaudit luar untuk menyelesaikan sebarang isu untuk tujuan kelulusan, sebelum penyata kewangan
perakaunan dan kawalan bagi memastikan isu-isu penting ditangani dengan sewajarnya dan berkesan oleh pihak yang telah diaudit dikemukakan kepada Lembaga
Pengarah untuk diterimapakai;
pengurusan.
vi. Mengkaji masalah dan keraguan yang timbul daripada
audit interim dan audit akhir dan sebarang perkara
yang mungkin ingin dibincangkan tanpa kehadiran
pengurusan, sekiranya perlu;
vii. Menyemak tindakan susulan yang diambil oleh
pengurusan terhadap kelemahan prosedur-prosedur
perakaunan dan kawalan dalaman, seperti yang
dinyatakan oleh juruaudit luar dan dalaman melalui
surat pengurusan;
xii. Mencadangkan amalan terbaik semasa membentangkan
keputusan kewangan dan laporan tahunan Syarikat,
selaras dengan prinsip yang ditetapkan dalam kod
Tadbir Urus Korporat Malaysia, Lembaga Piawai
Perakaunan Malaysia (MASB) serta undang-undang,
peraturan arahan dan garis panduan yang berkenaan;
xiii. Mencadangkan, memantau dan memastikan sistem
pengurusan risiko yang mantap bagi pihak
Pengurusan untuk melindungi aset-aset Kumpulan;
xiv. Mempertimbangkan dan mengkaji sebarang urusniaga
penting yang tidak merangkumi urusan biasa
perniagaan dan sebarang urusniaga dengan pihak
yang mempunyai kaitan ‘related party transaction’
(RPT) yang mungkin timbul di dalam Syarikat dan
Kumpulan; dan
xv. Mempertimbangkan perkara-perkara lain seperti yang
ditakrifkan oleh Lembaga;

46 47
 penyata kawalan dalaman
PENGENALAN
Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia (Kod Tadbir Urus) menetapkan bahawa Lembaga Pengarah syarikat-syarikat tersenarai
hendaklah menyelenggara satu sistem kawalan dalaman yang kukuh untuk melindungi pelaburan pemegang saham dan aset
kumpulan. Sebagai pematuhan kepada keperluan penyenaraian Bursa Saham Kuala Lumpur dan garispanduan Penyata Kawalan
Dalaman bagi pengarah-pengarah syarikat senaraian awam, berikut adalah penyata kawalan dalaman Lembaga Pengarah.
TANGGUNGJAWAB
Lembaga memberi keutamaan dalam menyelenggarakan sistem kawalan dalaman yang mantap dan amalan pengurusan
risiko yang berkesan dilaksanakan dalam kumpulan bagi memastikan Kod Tadbir Urus Korporat yang baik. Lembaga
mengesahkan tanggungjawab mereka dalam melaksanakan penilaian ke atas kecukupan dan keutuhan sistem kawalan
dalaman dan sistem pengurusan maklumat, termasuk sistem-sistem pematuhan kepada undang-undang, peraturan, arahan,
garispanduan dan pengurusan risiko. Lembaga sedia maklum mengenai isu-isu kawalan utama yang bersabit dengan
kawalan dalaman, pematuhan kepada keperluan regulatori dan pengambilan risiko. Sistem kawalan dalaman merangkumi
kawalan kewangan, keberkesanan dan kelancaran operasi, pemantauan atas pematuhan, pembaikan ke atas sistem dan
proses, penilaian sendiri dan pengurusan risiko. Sistem hanya dapat memberi jaminan sewajarnya dan bukan jaminan
mutlak terhadap salah nyata atau kerugian matan.
PENGURUSAN RISIKO
Pada tahun 2002, Lembaga Pengarah telah meluluskan polisi mengenai risiko dan kawalan dalaman dan juga Rangka Kerja
Pengurusan Risiko menyeluruh Kumpulan. Lembaga telah mengambil inisiatif mengwujudkan proses dalam mengenalpasti,
menilai dan mengurus risiko-risiko utama yang boleh menjejaskan pencapaian objektif perniagaan Kumpulan. Dalam tahun
yang dikaji, lembaga telah melantik juruperunding luar untuk melaksanakan analisa jurang dengan menyediakan inventori
risiko-risiko utama, dan kecukupan Sistem Kawalan Dalaman sediada di dalam operasi penting syarikat. Risiko-risiko utama
yang dikenalpasti adalah yang berkaitan dengan strategi Perniagaan, Operasi, Kewangan serta Sistem dan Pematuhan.
Lembaga mengaku bahawa banyak usaha dan komitmen/iltizam yang tinggi diperlukan untuk melaksanakan Pengurusan
Risiko secara menyeluruh di dalam kumpulan dan telah menguntukan sumber yang sesuai di Unit Pengurusan Risiko.
Pasukan Petugas Amalan Terbaik (TFBP) telah meneruskan usaha mengkordinasikan perlaksanaan Pengurusan Risiko secara
menyeluruh dan akan melaporkan kepada Jawatankuasa Audit secara terkumpul risiko-risiko utama yang wujud dalam unit
operasi dan syarikat dalam Kumpulan serta tindakan masing-masing dalam menguruskan risiko-risiko tersebut.
PENILAIAN KAWALAN DIRI (CSA)
Lembaga mengakui bahawa proses menilai kawalan diri merupakan aspek penting yang perlu wujud dalam sistem
pengurusan risiko, yang demikian lembaga memberi sokongan ke atas pelaksanaannya oleh Audit Dalaman Kumpulan.
Penilaian kawalan diri ialah proses di mana operasi perniagaan dikehendaki mengenalpasti risiko-risiko yang menghindar
pencapaian objektif perniagaan mereka. Ia juga merangkumi penilaian ke atas keberkesanan dan kecukupan kawalan
dalaman semasa, yang mana akan menghasilkan peningkatan kepada proses perniagaan secara keseluruhan. Satu seminar
mengenai Kod Urus Tadbir Korporat, Kawalan Dalaman dan Pengurusan Risiko untuk Pengurusan Kanan Kumpulan telah
juga diadakan. Sepanjang tahun 2002, sebanyak 16 program CSA melibatkan lebih daripada 300 kakitangan telah dijalankan
di unit-unit yang berlainan dalam Kumpulan. Ianya telah memberi kesan dan kesedaran yang lebih baik mengenai risiko
dan kawalan. Ia juga memberi kefahaman yang lebih baik mengenai kaitan antara risiko dan objektif perniagaan.
48
UNSUR-UNSUR KAWALAN DALAMAN PENTING YANG LAIN
Berikut adalah unsur-unsur penting lain bagi sistem kawalan dalaman kumpulan:-
1. Lembaga telah menyemak dan meluluskan Rancangan Perniagaan yang mana objektif perniagaan, strategi dan sasaran
diterangkan dengan jelas. Rancangan Perniagaan ini akan dimaklumkan keseluruh organisasi untuk memastikan
perlaksanaan yang efektif.
2. Penurunan kewajipan/tanggungjawab yang jelas kepada Jawatankuasa-Jawatankuasa Lembaga, Pengurusan, Pusat
Korporat dan syarikat-syarikat; termasuk had kuasa kelulusan kewangan seperti terdapat di dalam Manual Proses
Perniagaan dan juga Garispanduan dan Polisi Anak Syarikat.
3. Semakan ke atas cadangan untuk perolehan yang melibatkan modal yang besar dan pelaburan oleh segmen-segmen
perniagaan dalam kumpulan, antaranya Jawatankuasa Eksekutif Telco dan lembaga dari syarikat-syarikat operasi
utama sebelum diluluskan oleh Lembaga TM.
4. Penilaian diri dan rumusannya oleh kelima syarikat-syarikat operasi utama kumpulan mengenai surat pengiktirafan
kawalan dalaman ke atas operasi masing-masing secara tahunan dalam mengesahkan keberkesanan, kepercayaan dan
kecukupan sistem kawalan dalaman.
5. Dokumen-dokumen polisi dan prosidur berkaitan dengan kawalan kewangan, perolehan, operasi rangkaian, teknologi
maklumat, pemasaran, sumber manusia serta kesihatan dan keselamatan disediakan dengan jelas.
6. Proses terperinci dalam menyerahkan peruntukan belanjawan yang mana ianya wujud, serta disemak di peringkat
syarikat-syarikat operasi dan diluluskan oleh Lembaga.
7. Laporan prestasi ke atas prestasi kewangan dan objektif perniagaan senantiasa dibekalkan kepada pihak pengurusan dan
lembaga syarikat-syarikat operasi bagi membolehkan mereka memeriksa kemajuan kumpulan berbanding matlamatnya.
8. Pemantauan ke atas pematuhan keperluan kawalselia dan statut melalui TFBP bagi menyokong Lembaga untuk
kesempurnaan pengurusan dan amalan kod tadbir urus korporat yang berkesan. Lembaga juga telah meluluskan
pembentukan Bahagian Pematuhan Teknikal untuk melapor dan mengemaskini TFBP serta Kumpulan mengenai
amalan yang sempurna dan pematuhan kepada keperluan tersebut.
9. Pemantauan ke atas isu-isu kawalan yang dibangkitkan oleh audit luar dan audit dalaman untuk memastikan ianya
dimaklumkan kepada Jawatankuasa Pengurusan Tindakan dan tindakan mengatasi isu-isu tersebut diambil oleh pihak
pengurusan operasi dengan berkesan.
Penyata ini tidak merangkumi tahap kawalan dalaman bagi syarikat usahasama dan syarikat bersekutu penting yang mana
syarikat-syarikat tersebut belum lagi diambilkira sebagai sebahagian dari Kumpulan.
Tiada kerugian yang nyata telah didapati akibat dari kelemahan kawalan dalaman.
49
 Menjamin
Hubungan Perniagaan
Bit dan bait kami salurkan

Menerusi rangkaian generasi mendatang

Keselamatan pasti keutamaan kami

Keutuhan perlu diawasi rapi

Penyulitan dan pendinding melindungi

Data anda takkan dicerebohi

Dengan menjamin hubungan perniagaan

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara

Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan

 laporan pengerusi
“2002 merupakan satu lagi tahun yang bermakna yang
telah menyaksikan tiga peristiwa penting dalam sejarah Syarikat.
Selama perkhidmatan saya dengan Telekom Malaysia yang telah
melangkaui 15 tahun, boleh saya nyatakan bahawa ketiga-tiganya
merupakan antara peristiwa yang paling bermakna sepanjang
perjalanan evolusi Syarikat.” Pertamanya; perpindahan ke ibu
pejabat baru di Menara Telekom.
Keduanya ialah penggabungan anak
syarikat selular kami, TM Cellular
TAN SRI DATO’ IR MUHAMMAD Sdn. Bhd. dengan Celcom (Malaysia)
RADZI BIN HAJI MANSOR Berhad [Celcom], yang juga
Pengerusi

dahulunya merupakan sebuah anak

syarikat Telekom Malaysia. Kedua-
dua peristiwa ini amat sentimental
buat diri saya dan boleh diibaratkan
bagai “sirih pulang ke gagang”. Menara Telekom kini menjadi “rumah” baru
kami manakala kembalinya semula Celcom amat kami alu-alukan dan kami kini
disatukan semula. Peristiwa yang ketiga pula ialah Tawaran Awam Awal (IPO)
sebuah lagi anak syarikat, iaitu VADS Berhad, yang kini disenaraikan di Papan
Kedua Bursa Saham Kuala Lumpur (BSKL). Awal tahun ini, syarikat bersekutu
kami, Telkom South Africa juga telah disenaraikan di Bursa Saham Johannesburg
dan New York. Peristiwa-peristiwa ini adalah simbol pembaharuan dan kelahiran
semula yang membawa Telekom Malaysia ke era baru. Ia jelas menggambarkan
pembaharuan keyakinan kami dalam menghadapi masa hadapan, sesuai dengan
tema Laporan Tahunan tahun ini, “Membuka Jalan... Mencipta Kemungkinan”,
yang membuat kita merenung sejenak akan peluang-peluang yang terbuka luas
di hadapan kita.
52 53
 laporan pengerusi
Mengarang rencana ini dari tingkat 55 bangunan baru yang pintar
dan tersergam indah membawa pandangan saya melangkaui kaki
langit, dan seolah-olah dapat melihat ke masa hadapan. Menara
Telekom ini telah dirasmikan oleh Perdana Menteri yang kita
kasihi, YAB Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad pada 10 Februari
2003 yang lalu. Reka bentuknya yang menggambarkan pucuk
rebung, bukan sahaja sebagai simbol pertumbuhan, malahan juga
keanjalan dan daya ketahanan. Walaupun buluh meliang-liuk
mengikut arah tiupan angin, tetapi ia tetap bertahan dalam tiupan
yang kencang. Telekom Malaysia kini lebih sedar akan keperluan
untuk bertindak dengan pantas mengikut situasi semasa yang
dipengaruhi oleh keadaan dunia yang dinamik dan tidak menentu,
serta keperluan pelanggan kami yang sentiasa berubah.
Ketidaktentuan yang wujud sekarang telah melemahkan ekonomi
dunia. Keyakinan juga terus tergugat berikutan kesan kewangan yang
lesu akibat keruntuhan dotcom, kelembapan industri telekomunikasi
dan skandal perakaunan. Namun, walaupun ini persekitarannya,
masih ada usaha-usaha global yang tersusun ke arah membawakan
pemulihan dan pertumbuhan.
Industri telekomunikasi, yang merupakan sebahagian daripada sektor
ICT sememangnya memainkan peranan yang strategik dalam
memastikan pertumbuhan ekonomi jangka panjang yang mapan.
Ramai yang berpendapat bahawa revolusi ekonomi yang seterusnya
akan lebih berasaskan pengetahuan. Ini mampu didorong oleh
perluasan komunikasi yang memudahkan perkongsian dan
pemindahan pengetahuan antara masyarakat, perniagaan dan
negara. Pembinaan ekonomi berasaskan pengetahuan ini amat
penting untuk pembangunan sosioekonomi, bukan sahaja atas
sebab kewangan, tetapi juga untuk meningkatkan kesedaran dan
persefahaman antara kita sebagai sebuah masyarakat dan bangsa.
Mungkin di sinilah letaknya harapan untuk keamanan dan
kemakmuran yang berkekalan.
Industri telekomunikasi itu sendiri telah melalui perubahan yang
amat besar sepanjang sedekad yang lalu. Teknologi telah meningkat
dengan mendadak dan memberikan kesan kepada corak
penggunaan dan cara kita berhubung dan menjalankan perniagaan.
Antara kemajuan yang amat penting ialah ledakan teknologi Internet
dan selular. Inovasi-inovasi yang dicapai dalam pembangunan
produk dan perkhidmatan telah menyaksikan pertumbuhan dalam
bidang data dan kandungan, seterusnya mempengaruhi arah
aliran permintaan terhadap perkhidmatan-perkhidmatan mudah
alih, jalur lebar dan multimedia. Perkhidmatan suara tetap
merupakan produk utama, namun kini sedang berhijrah dari rangkaian
berasaskan pensuisan awam kepada rangkaian berasaskan
pensuisan paket (Protokol Internet – IP) dan selular. Perkembangan
ini memerlukan model-model perniagaan baru, dan syarikat-
syarikat kini masih mencari-cari formula yang terbukti berkesan.
Di sebalik keadaan ini, pembangunan prasarana dan penyediaan
perkhidmatan telekomunikasi asas masih perlu dilaksanakan. Telekom
Malaysia mempunyai komitmen untuk mencari keseimbangan
antara tanggungjawabnya kepada pelanggan dan pemegang saham,
dengan tanggungjawabnya kepada negara.
54
Jika mengambil kira keadaan semasa, prestasi Telekom Malaysia
boleh dikatakan agak memberangsangkan. Walaupun berhadapan
situasi yang sukar dan menjangkakan pertumbuhan negatif, kami
berbesar hati kerana dapat mengumumkan peningkatan pendapatan
sebanyak 1.7% dan peningkatan keuntungan bersih sebanyak 7%,
tanpa mengambil kira pendapatan luar biasa yang dicatatkan pada
tahun 2001. Kami juga amat gembira dengan kejayaan inisiatif-
inisiatif selular dan jalur lebar, yang telah dikenal pasti sebagai
jentera penjana pertumbuhan masa depan Syarikat.
Penggabungan TM Cellular dan Celcom kini sedang berjalan lancar
dan dijangka selesai pada pertengahan tahun hadapan. Langkah
ini membawa kami ke satu dimensi baru selain memberi identiti
korporat yang baru buat Syarikat. Semua ini, ditambah pula
dengan bangunan baru kami, telah melakar penampilan Telekom
Malaysia yang baru. Penggabungan dengan Celcom akan memberi
kekuatan bagi merealisasikan visi untuk mencapai 30% sumbangan
pendapatan daripada perniagaan selular. Kini kami berupaya untuk
mencapai malah melangkaui matlamat itu.
Telekom Malaysia kini merupakan peneraju pembekal perkhidmatan
bersepadu, dengan lonjakan penguasaan pasaran selular daripada
17% ke 40%. Walaupun penyatuan ini akan memberikan peluang
kepada kami untuk menikmati kedudukan dan keupayaan yang
tinggi, namun apa yang lebih penting adalah keperluan untuk
menonjolkan kepemimpinan di samping memikul tanggungjawab
yang semakin berat kepada negara. Penyatuan sinergi ini akan
memperluaskan liputan dan perkhidmatan ke seluruh negara di
samping merasionalkan prasarana rangkaian.
Telekom Malaysia juga bertuah kerana telah diperuntukkan spektrum
untuk mengendalikan perkhidmatan generasi ketiga (3G) baru-baru
ini dan saya mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan
terima kasih kepada pihak Kerajaan. Saya juga ingin mengucapkan
tahniah kepada mereka yang telah terlibat dalam menyediakan bida
yang berjaya membuahkan hasil ini. Kami kini bertanggungjawab
untuk membuktikan kepercayaan terhadap keupayaan diri, yang
bermakna kami perlu melonjak ke arah menggunakan teknologi
terbaru ini untuk melangkah ke hadapan. Pengenalan 3G di
negara-negara lain juga tidak terlepas daripada sebarang masalah.
Kami akan mengambil langkah berhati-hati dalam melaksanakan
3G, tetapi pada masa yang sama akan tetap mempertimbangkan
setiap peluang untuk meningkatkan perkhidmatan serta penampilan
teknikal kami. Walaupun kami boleh berbangga dengan keupayaan
jalur lebar, namun kami harus sedar bahawa ia hanya sekadar
pemudah, apa yang lebih penting adalah kandungan yang dibawanya.
Semua kemajuan yang telah saya sebutkan ini pastinya melibatkan
kos. Ibu pejabat yang baru, pengambilalihan Celcom serta
pemasangan prasarana 3G memerlukan pelaburan yang besar.
Namun kami tetap mengambil langkah-langkah ini, selari dengan
dasar negara dalam memberikan tumpuan kepada pertumbuhan
pasaran tempatan. Kesemua pelaburan ini juga menunjukkan
betapa yakinnya kami dalam menghadapi masa hadapan. Kini
kami telah mula membuka peluang-peluang yang amat menarik.
Menara Telekom, mercu tanda
negara terbaru.
Kehadiran kami di arena global kini telah dirasai oleh lebih tujuh juta pelanggan selular di seluruh dunia melalui tujuh pelaburan
antarabangsa. Tetapi kami merasakan bahawa masanya telah tiba untuk merasionalkan pelaburan luar negara kami dengan memberikan
tumpuan utama kepada pasaran domestik di samping menetapkan kembali fokus ke rantau Asia Pasifik yang bakal menyaksikan
pertumbuhan tertinggi industri komunikasi. Kami juga telah mengenal pasti pasaran selular, data, Internet dan Multimedia sebagai faktor
penting untuk kejayaan masa hadapan.
Kita tidak boleh membenarkan konflik dunia membantutkan pertumbuhan. Kini kesedaran terhadap ancaman risiko semakin menebal di
kalangan kita. Keselamatan sentiasa menjadi salah satu keutamaan di Telekom Malaysia. Malahan, kami telah menubuhkan sebuah unit untuk
menangani isu Pengurusan Risiko. Kami bukan sahaja menghadapi risiko komersial, tetapi juga operasi, teknikal dan kewangan. Keadaan
semasa meletakkan Telekom Malaysia dalam situasi yang agak membimbangkan dan menimbulkan kekhuatiran dari segi keselamatan.
Sebagai pembekal perkhidmatan yang mempunyai nilai strategik, pihak Pengurusan sentiasa sedar akan tanggungjawab untuk melindungi
keselamatan peralatan serta warga kerja. Kami telah mengenal pasti risiko-risiko utama dalam operasi dan langkah-langkah pencegahan telah
diambil. Pengurusan risiko menguji tahap persediaan kita dan menuntut agar kita sentiasa berjaga-jaga. Saya ingin meyakinkan para
pemegang saham bahawa dugaan-dugaan yang berlaku pada hari ini telah memberi satu kesedaran selain mengukuhkan keazaman kami
untuk terus memainkan peranan dalam melaksanakan tanggungjawab kami kepada ekonomi dan masyarakat di negara ini. Kita akan
mengharungi masa depan dengan pemikiran yang positif.
Operasi dalam negeri perlu dilaksanakan dengan lebih bijak. Bukan sahaja kita harus cepat mengenal pasti peluang-peluang baru, malah
harus bersedia untuk merebutnya. Dalam Laporan tahun ini, anda akan mendapati bahawa keuntungan tidak semestinya sepadan dengan
pendapatan. Ini adalah disebabkan oleh kos kendalian yang tinggi. Namun, usaha-usaha pengurangan kos telah pun dilaksanakan.
Kebajikan anggota-anggota tetap diutamakan. Ini dibuktikan melalui Skim Perpisahan Sukarela (VSS) yang telah melibatkan lebih kurang
1,763 anggota pelbagai peringkat. Sedikit demi sedikit kita telah mula mengambil pengalaman serta kepakaran antarabangsa dalam tenaga
kerja sesuai dengan operasi luar negara kami. Ini juga menggambarkan arah aliran semasa di seluruh negara dalam menghadapi realiti
globalisasi. Walaupun 2002 merupakan satu tahun yang mencabar, pihak pengurusan serta anggota telah menunjukkan prestasi yang
cemerlang dan patut dipuji. Dalam menghadapi masa-masa yang tidak menentu ini, saya menyeru agar mereka menggandakan usaha dan
memberikan penekanan kepada kecemerlangan khidmat dan kepuasan pelanggan, iaitu elemen utama yang menghubungkan kita dengan
pelanggan untuk membina kesetiaan.
Tanggungjawab sosial akan terus menjadi falsafah utama perniagaan kami. Telekom Malaysia telah mengorak langkah menuju ke era baru
tadbir urus korporat dan tahap ketelusan yang lebih tinggi jika dilihat melalui nilai-nilai yang kami pegang dan amalkan. Kami terus
menyokong projek-projek kemasyarakatan dan negara seperti Langkawi International Dialogue dan Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi.
Diharapkan Dana Penyediaan Perkhidmatan Sejagat (USP) mampu merangsang usaha-usaha perluasan perkhidmatan kepada mereka yang
masih menunggu kemudahan komunikasi.
Saya juga ingin mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan terima kasih kepada ahli-ahli Lembaga Pengarah atas penyertaan aktif dan
sumbangan bernas mereka dalam semua mesyuarat Lembaga dan Jawatankuasa, juga kepada Ketua Eksekutif, pihak pengurusan dan
anggota-anggota atas usaha-usaha yang cemerlang pada tahun lalu serta kecekalan dan ketabahan mereka menghadapi cabaran. Kami juga
ingin mengucapkan terima kasih kepada Kerajaan atas sokongan pada masa-masa yang penuh dugaan ini. Kepada para pemegang saham
yang kami nilaikan, saya ingin merakamkan terima kasih yang tidak terhingga atas sokongan dan kesetiaan mereka yang tidak berbelah bagi
terhadap usaha-usaha kami memajukan Syarikat dan Kumpulan.
Yakinlah bahawa apa yang menjadi kekuatan kita ialah keyakinan teguh terhadap masa depan Telekom Malaysia dan keazaman untuk
mencapai visi Syarikat, iaitu untuk muncul sebagai syarikat komunikasi pilihan pelanggan. Dengan kedudukan kita yang semakin kukuh, visi
tersebut adalah satu kemungkinan yang mampu direalisasikan. Kami yakin bahawa gabungan visi dan perancangan strategik mampu
mengatasi segala rintangan, lantas membawa kejayaan yang gemilang.
TAN SRI DATO’ IR MUHAMMAD RADZI BIN HAJI MANSOR
Pengerusi
55
 penyata PEMBUKAAN
Tahun 2002 merupakan tahun yang penuh dengan keadaan yang
ketua eksekutif tidak menentu; ketika dunia bergelut untuk mengatasi cabaran-
cabaran yang paling sukar yang berlaku dalam alaf baru ini.
Peristiwa 11 September dan ketegangan yang dialami di seluruh
dunia telah membawakan kesan negatif kepada ekonomi-ekonomi
yang mulai pulih daripada keruntuhan dotcom dan kelembaban
industri telekomunikasi. Benua Asia, yang baru sahaja sembuh
daripada serangan Krisis Kewangan Asia, kini dilanda pula dengan
masalah baru. Dalam keadaan yang tidak menentu ini, kata-kata
berikut memang sesuai pada masanya:
DATO’ DR. MD KHIR ABDUL RAHMAN “Konflik mewujudkan ketegangan.
Ketua Eksekutif

Ketegangan melahirkan ketabahan.

Ketabahan mencipta perubahan...”
(Albert Emerson Unaterra – penulis)

Oleh itu, ketabahan ialah kunci. Selagi kita tabah mengatasi ketidaktentuan ini, maka peluang untuk mengalami perubahan
dan pertumbuhan tetap akan ada.

Telekom Malaysia terus berpegang kepada azamnya. Kami terus berdiri teguh dengan Visi untuk menjadi sebuah Syarikat
komunikasi pilihan pelanggan di samping berpandangan jauh dalam setiap usaha yang kami jalankan setakat ini. Kami telah
bertekad untuk mengembangkan perniagaan selular, data dan multimedia Internet dan kami terus mencapai kemajuan yang
menggalakkan dalam arena ini.

Kita mestilah menguatkan azam untuk memajukan Syarikat, mengukuhkan kekuatan komersialnya di samping memberikan
nilai yang terbaik kepada pelanggan serta pemegang-pemegang saham. Lebih-lebih lagi, kami juga komited memberikan
sokongan padu kepada usaha mambangunkan negara. Adalah menjadi satu cabaran yang unik bagi Telekom Malaysia untuk
mengimbangi kedua-dua peranan ini. Namun, kami tetap tabah menghadapinya demi kesejahteraan rakyat.

Tema Laporan Tahunan pada tahun ini ialah “Membuka jalan... mencipta kemungkinan”. Ianya amat tepat kerana prasarana
komunikasi yang kami bangunkan secara meluas ini bukan sekadar sebuah rangkaian. Yang lebih penting ialah apa yang
dapat dijanakan daripadanya iaitu perniagaan, hubungan, pengetahuan dan ekonomi. Dengan mendekatkan masyarakat
kepada maklumat kami harap dapat mencipta sebuah dunia baru yang penuh dengan kemungkinan.

Dalam usaha merealisasikan wawasan ini, saya amat terharu dengan semangat dan kecekalan warga Telekom Malaysia
dalam memberikan sokongan penuh kepada pencapaian matlamat Syarikat.

Dengan itu, saya berbesar hati mengumumkan prestasi Kumpulan untuk tahun 2002.

56 57
 penyata ketua eksekutif

PRESTASI KUMPULAN 2002 Malaysia dengan kerja sama pihak Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia
Persekitaran Walau apa pun persekitaran global, adalah nyata bahawa (MCMC). Kami juga mementingkan penyediaan rumusan data
perkhidmatan dan sektor telekomunikasi di Malaysia perlu terus tambah nilai kepada para pelanggan dalam usaha menggalakkan
Global dan Serantau dimajukan. Telekom Malaysia memang menyedari hal ini dan telah pertumbuhan perniagaan. Dari segi akses, kami tetap menunaikan
Sejak kebelakangan ini, persekitaran perniagaan luaran telah menghadapi pelbagai rintangan seperti kebimbangan terhadap menumpukan usahanya di dalam negara dan rantau ini. tanggungjawab memastikan mekanisme baru iaitu program
keganasan, keruduman dotcom, skandal perakaunan dan kelembaban sektor telekomunikasi. Kesemuanya telah membawa Penyediaan Perkhidmatan Sejagat mencapai matlamatnya. Dengan
kesan negatif kepada ekonomi dunia. Namun, pertumbuhan akan tetap dirasai walaupun agak perlahan dengan rentak yang Keadaan kewangan yang selesa dan rangsangan polisi fiskal penggunaan teknologi wayarles seperti “Code Division Multiple
lebih berhemat. Ekonomi dunia kini kembali ke era pertumbuhan yang lebih realistik. Kerajaan akan terus mendorong pertumbuhan ekonomi yang lebih Access” (CDMA) dan “Wireless in Local Loop” (WiLL), kami telah
kukuh di Malaysia. Ekonomi negara telah berkembang sebanyak berjaya menyediakan perkhidmatan-perkhidmatan asas di
Dalam usaha membantu mengekalkan perkembangan ekonomi jangka panjang, perkhidmatan ICT, terutamanya 4.2% pada tahun 2002 dan dijangka akan mengekalkan kawasan-kawasan luar bandar di samping berjaya mengurangkan
telekomunikasi terus menerajui usaha-usaha ke arah ekonomi berasaskan pengetahuan secara global serta meningkatkan momentum pertumbuhannya pada tahun 2003 dengan didorong jumlah pelanggan yang menunggu perkhidmatan di pusat-pusat
penyambungan. Ini jelas dilihat daripada peningkatan pesat hasil industri ini di rantau Asia Pasifik. Maka di sinilah oleh peningkatan permintaan dari dalam dan luar negeri. Walau bandar yang berkepadatan tinggi.
terdapatnya peluang-peluang yang menjadi asas bagi lonjakan susulan kepada pertumbuhan jangka sederhana. bagaimanapun, keadaan ini adalah bergantung kepada risiko-risiko
yang berbangkit daripada peristiwa-peristiwa global. Struktur Masih banyak lagi yang perlu dilakukan dan Telekom Malaysia
Masa depan industri telekomunikasi global turut dipengaruhi oleh arah aliran-arah aliran berikut, yang mungkin berupaya ekonomi Malaysia memang kukuh dalam sektor perkhidmatan dan telah berusaha gigih untuk melaksanakannya pada tahun 2002.
mengubah masa depan pasaran suara dan data, seterusnya memberikan kesan kepada pengendali perkhidmatan seperti pembuatan. Namun ia bergantung sedikit sebanyak kepada
penggunaan persendirian yang agak stabil sejak beberapa tahun
Telekom Malaysia. Arah aliran-arah aliran ini memberi penunjuk yang amat berguna mengenai strategi yang harus diambil
kebelakangan ini. Kami menggunakan penunjuk-penunjuk utama Laporan Prestasi
oleh syarikat-syarikat komunikasi:
ini sebagai kayu pengukur terhadap keperluan perkhidmatan Pada tahun kewangan semasa, pendapatan Kumpulan telah
• perkhidmatan suara akan terus menjadi penjana pendapatan yang penting untuk beberapa tahun yang akan datang bagi telekomunikasi. meningkat sebanyak 1.7% kepada RM9,834.1 juta berbanding
syarikat-syarikat yang sedia ada, apabila fokus perniagaan beralih daripada bidang suara tradisional kepada bidang VoiP RM9,673.2 juta yang dicatatkan pada tempoh yang sama tahun
dan selular Corak penggunaan menepati ramalan kami. Hasil pendapatan lalu. Ini adalah disebabkan peningkatan hasil daripada
• penghijrahan kepada rangkaian selular dan wayarles telah mencipta permintaan baru terhadap perkhidmatan- daripada talian tetap terus menurun berikutan teknologi selular perkhidmatan telefoni, data, Internet dan multimedia
perkhidmatan mudah alih menjadi alternatif dalam perkhidmatan suara serta kadar perkhidmatan-perkhidmatan telekomunikasi lain. Walau
panggilan antarabangsa yang rendah dan kesan perkhidmatan bagaimanapun, keuntungan sebelum cukai Kumpulan telah
• pertumbuhan yang pesat dalam penggunaan Internet
VoIP. Pendapatan perniagaan selular terus menunjukkan merosot sebanyak 35.7% daripada RM2,443.6 juta yang
• perluasan perkhidmatan dan capaian jalur lebar yang efisien pada harga yang berpatutan perkembangan yang menggalakkan walaupun peningkatan jumlah dicatatkan pada tahun sebelumnya kepada RM1,570.1 juta setelah
• permintaan yang meningkat terhadap perkhidmatan data oleh syarikat serta organisasi multinasional yang berhasrat pelanggan mula mendatar. Ini bermakna jumlah Purata mengambil kira keuntungan luar biasa sebanyak RM827.8 juta
hendak menjadi lebih dinamik semasa beroperasi dalam dunia tanpa sempadan ini Pendapatan Bagi Setiap Pengguna (ARPU) perlu ditingkatkan yang diperolehi daripada penjualan sebuah syarikat bersekutu
dengan menawarkan perkhidmatan tambah nilai. Kerajaan ingin pada tahun 2001. Jika tidak diambil kira faktor ini, perolehan
• perkhidmatan tambah nilai sebagai sumber pendapatan yang penting
melihat pengenalan rangkaian dan perkhidmatan 3G dan bersih sebenarnya meningkat sebanyak 7.3% kepada RM1,056.3
• kemunculan model-model perniagaan yang baru dan inovatif akibat persaingan yang sengit serta perubahan-perubahan penyatuan industri merupakan sebahagian daripada usaha ke arah juta berbanding RM984.1 juta pada tahun 2001. Pelaburan luar
ketara dalam rantaian nilai industri. Model-model ini memberikan lebih tumpuan kepada pembekalan kandungan, tersebut. Segmen data juga mencatatkan peningkatan walaupun
agregasi dan aplikasi berbanding rangkaian dan perkhidmatan masih berada dalam fasa peralihan. Ini adalah kerana syarikat-
syarikat sedang menilai semula keperluan perniagaan dan bajet
Pada dasarnya, syarikat-syarikat telekomunikasi di seluruh dunia akan lebih memberikan tumpuan kepada dua perkara, iaitu bagi menentukan sama ada hendak mendapatkan litar suwa serta
penjanaan pertumbuhan dan pemulihan pendapatan. rangkaian berkapasiti tinggi atau rendah. Penggunaan Internet kini
sudah melangkaui perkhidmatan “dial-up” ke arah akses jalur
Dalam persekitaran semasa, tatkala Amerika Syarikat dan Eropah sedang bergelut dengan krisis kewangannya, pertumbuhan lebar. Wayarles dan jalur lebar adalah penjana pertumbuhan masa
telekomunikasi yang paling hebat akan dialami di rantau Asia Pasifik yang kurang dibebani oleh hutang. Dengan dasar serta depan. Rakyat Malaysia kini lebih canggih dari segi keperluan
asas ekonomi makro yang mapan dari sektor-sektor kewangan dan korporat yang kukuh, Asia Pasifik dijangka akan mereka. Oleh itu, kandungan yang baru dan menarik semakin
mencatatkan pertumbuhan yang tinggi dan akan muncul sebagai rantau yang dinamik dengan potensi meluas dalam diperlukan. Setakat ini, industri memang telah berjaya
perdagangan dan pelaburan. Prestasi pertumbuhan yang memberangsangkan di negara China dijangka akan menjadi menyediakan saluran dan penyambungan, tetapi syarikat-syarikat
pemangkin kepada pertumbuhan di rantau ini di mana perdagangan antara rantau kini menjadi semakin penting. komunikasi sedunia masih belum berjaya mencipta model
perniagaan kandungan yang sesuai. Perkara ini adalah penting
Menjelang tahun 2005, rantau Asia Pasifik akan menyumbang hampir 30% daripada hasil pendapatan perkhidmatan membolehkan kita bergerak ke hadapan.
telekomunikasi dunia. Permintaan terhadap prasarana untuk mewujudkan kesejagatan perkhidmatan adalah amat tinggi.
Walaupun inilah persekitarannya, Telekom Malaysia masih
Rangkaian-rangkaian baru lebih cenderung melonjak ke tahap teknologi yang paling canggih – terutama dengan
mempunyai tanggungjawab untuk menyokong agenda negara.
penghijrahan sektor selular ke rangkaian 2G+ dan 3G. Kadar penembusan wayarles akan terus meningkat di seluruh dunia.
Dalam usaha menggerakkan negara ke arah pertumbuhan dan
Pemasangan rangkaian wayarles adalah lebih murah berbanding rangkaian berwayar. Ini akan mempengaruhi perkhidmatan
kemajuan jangka panjang yang mapan, kita perlu memberi
komunikasi di rantau-rantau yang mempunyai kadar penembusan talian tetap yang rendah, seperti di Malaysia. Peranti
perhatian kepada dua isu utama, iaitu meningkatkan daya saing ICT peneraju k-ekonomi.
pegangan tangan akan menjadi medium yang penting untuk capaian Internet.
dan produktiviti rakyat Malaysia dan meningkatkan kadar
penembusan perkhidmatan telekomunikasi di kawasan luar
bandar. Dari segi meningkatkan daya saing, kami telah
memperkenalkan struktur tarif baru bagi perkhidmatan talian tetap

58 59
 penyata ketua eksekutif

negeri Syarikat kini mencatatkan keuntungan sebelum cukai
terkumpul sebanyak RM176.9 juta berbanding RM131.7 juta pada
tahun sebelumnya.
Dari segi hasil, sumbangan perniagaan selular telah meningkat
sebanyak 6.3%, perkhidmatan data sebanyak 0.4% dan Internet
dan multimedia sebanyak 32.9%. Perkhidmatan-perkhidmatan litar
suwa pula menurun sebanyak 5.1% berikutan penghijrahan
pelanggan kepada perkhidmatan-perkhidmatan yang lebih maju
seperti “Corporate Information Superhighway” (COINS), yang
telah mencatatkan peningkatan yang ketara sebanyak 52.5%.
Seperti yang dijangka, pendapatan daripada perkhidmatan telefon
telah merosot sebanyak 1.1%, berikutan pengenalan tarif yang
lebih rendah dan selular sebagai perkhidmatan alternatif. Walau
bagaimanapun, pendapatan daripada talian tetap telah menyumbang
sebanyak 65.4% daripada jumlah keseluruhan pendapatan
berbanding 67.2% pada tahun 2001.
Dari segi jumlah pelanggan, TM Cellular telah mencatatkan
pertumbuhan perniagaan mudah alih secara organik sebanyak
20%. Apabila digabungkan dengan Celcom, bahagian pasaran
kami akan melonjak kepada 40%. Tahun ini juga merupakan tahun
yang membanggakan kerana buat pertama kalinya TM Cellular
telah menunjukkan prestasi yang positif dengan sumbangan
keuntungan sebanyak RM10.4 juta (tidak termasuk penepian
pinjaman pemegang saham) berbanding kerugian RM118.0 juta
pada tahun sebelumnya. Kerugian Mobikom juga telah dikurangkan
kepada RM46.5 juta berbanding RM256.0 juta pada tahun lalu.
Celcom, yang kini merupakan syarikat bersekutu Telekom Malaysia
telah mencatatkan kerugian sebanyak RM15.6 juta terhadap
keputusan kewangan Kumpulan pada tahun laporan.
Pelanggan-pelanggan Internet telah meningkat sebanyak 11.8%
kepada 1.4 juta pelanggan “dial-up”. Syarikat juga telah berjaya
melancarkan perkhidmatan akses jalur lebar, iaitu streamyx pada
tahun 2002. Streamyx kini mempunyai seramai 45,000 pelanggan
dan jumlah ini sedang pesat meningkat. Kami juga berbangga
memperkenalkan 43 lokasi Streamyx Hotspots yang membolehkan
akses Internet jalur lebar ketika berada di lokasi-lokasi tersebut
dengan sasaran untuk meningkatkan jumlah ini kepada 200 lokasi
pada tahun 2003.
Dari segi kos operasi, sebagai bukti kepada usaha yang berterusan,
Syarikat telah berjaya mencapai pengurangan yang besar dalam
peruntukan hutang lapuk yang berjumlah RM564.4 juta (5.7%
daripada jumlah hasil) berbanding RM869.5 juta (8.9% daripada
jumlah hasil) pada tahun sebelumnya. Peruntukan yang rendah ini
adalah disebabkan masuk kira semula pada tahun 2002 serta
peruntukan yang lebih rendah di TM Cellular. Perbelanjaan susut
nilai hanya meningkat sebanyak 4.4% sementara kos kewangan
bersih merosot sehingga 23.8%. Hutang bersih Telekom Malaysia
pada 31 Disember 2002 berjumlah RM5,841.7 juta manakala
penggearan bersih berada pada kadar 38.3%. Secara keseluruhannya,
kedudukan kewangan kami adalah kukuh dan ini merupakan satu
pencapaian yang boleh dibanggakan dalam masa-masa yang
mencabar ini.
Hasil daripada perkembangan ini, perolehan sesaham asas (EPS)
meningkat sebanyak 5.7% kepada 33.5 sen daripada 31.7 sen
pada tahun 2001 tidak termasuk perolehan luar biasa pada tahun
2001. Lembaga Pengarah mencadangkan dividen akhir sebanyak
10.0 sen sesaham ditolak cukai pada kadar 28% (2001: 10.0 sen
sesaham tolak cukai pada kadar 28% dan dividen khas bernilai
5.0 sen selepas ditolak cukai pada kadar 28%) untuk persetujuan
pemegang-pemegang saham dalam Mesyuarat Agung Tahunan
Syarikat yang akan datang pada 20 Mei 2003.
Inisiatif-inisiatif Utama
Kami telah mengenal pasti perkhidmatan wireles, jalur lebar, data
dan multimedia sebagai jentera penggerak pertumbuhan bagi
Syarikat. Di sini, kami ingin berkongsi maklumat mengenai
kemajuan yang telah dicapai dalam bidang-bidang tersebut pada
tahun 2002.
Perniagaan selular sememangnya sudah diberi keutamaan, namun
dengan penggabungan Celcom dan TMTOUCH pada tahun 2002,
kami merasakan kedudukan perniagaan ini kini semakin mapan.
Gabungan Celcom dan TMTOUCH merupakan satu kekuatan GSM
yang ampuh dalam usaha memperkenalkan perkhidmatan 3G.
Kami akan terus giat meningkatkan lagi keuntungan dan
merealisasikan sinergi yang sebenar bersama anak syarikat
terbaru kami ini.
TM Net Sdn. Bhd. (TM Net) yang telah diperbadankan pada tahun 2002, menandakan satu langkah ke arah kebebasan operasi
yang strategik serta peningkatan penumpuan perniagaan. Pengenalan logo korporat yang baru mencerminkan budaya serta
semangat yang baru. Pada tahun 2002, TM Net telah menerajui evolusi pasaran dengan memperkenalkan perkhidmatan
jalur lebar. Ia juga berjaya mengekalkan kedudukan sebagai pembekal perkhidmatan Internet (ISP) utama dalam pasaran
dengan jumlah pelanggan seramai 1.9 juta. Bagi tahun kewangan yang dilaporkan, TM Net telah memperolehi keuntungan
sebelum cukai sebanyak RM5.3 juta daripada jumlah hasil sebanyak RM161.8 juta. Ini merupakan satu pencapaian yang
membanggakan kerana Syarikat tersebut hanya dijangka mendapat keuntungan mulai tahun 2003.
TM Telco sedang membina rangkaian untuk masa hadapan. Justeru itu, penghijrahan kepada Rangkaian Generasi Baru
(NGN) berasaskan IP dan jalur lebar adalah projek yang sedang giat dilaksanakan. Ini adalah untuk mencapai kapasiti, lebar
jalur serta kemampuan yang lebih tinggi bagi memenuhi keperluan pelanggan. Perlaksanaan model perniagaan borong akan
membolehkan TM Telco memberi tumpuan kepada pertumbuhan hasil, pengawalan kos serta penggunaan aset.
TM International Sdn. Bhd. (TMI) telah ditubuhkan sebagai anak syarikat milik penuh Telekom Malaysia untuk mengawasi
serta menguruskan pelaburan dan perniagaan luar negerinya. Pada akhir tahun 2002, pelanggan selular luar negeri TMI dari
tujuh buah negara berjumlah lebih 7 juta. Negara-negara tersebut ialah
Afrika Selatan, Guinea, Malawi, Bangladesh, Sri Lanka, Cambodia dan
Thailand. Pelaburan antarabangsa akan terus menjadi bidang operasi yang
penting kepada Telekom Malaysia dengan matlamat untuk meningkatkan
nilai pemegang saham.
Tanggungjawab utama TM Facilities Sdn. Bhd. (TM Facilities) adalah untuk
menyediakan perkhidmatan sokongan yang berkualiti serta berkos efisien
kepada Kumpulan. Pada tahun 2002, sebagai satu langkah ke arah
amalan struktur harga yang didorong oleh pasaran, TM Facilities telah
melaksanakan struktur Pengekosan Berdasarkan Aktiviti (ABC) untuk
pelanggan-pelanggan Malaysian Logistics dan Property Operations.
Pada peringkat Kumpulan, kami sedang menumpukan usaha kepada
program Pengurusan Perhubungan Pelanggan (CRM) di samping bersiap
sedia untuk penyediaan perkhidmatan borong dan 3G, yang merupakan
antara beberapa pendekatan strategik yang sedang diambil. Program
ICT membantu tenaga kerja
pelbagai kemahiran.

Walaupun perkhidmatan talian tetap mengalami pertumbuhan negatif
sebanyak 2.2% berikutan pengurangan jumlah talian kediaman,
talian perniagaan sebaliknya telah meningkat sebanyak 2.2%.
Syarikat juga menyaksikan peningkatan perkhidmatan talian tetap
CDMA kepada 42,000 pelanggan. Ini adalah inisiatif pertumbuhan
utama yang diambil oleh Telekom Malaysia, iaitu menawarkan
perkhidmatan talian tetap melalui akses wayarles. Ianya adalah
satu langkah yang strategik serta kos efektif dalam menyediakan
akses kepada kawasan luar bandar dan juga pelanggan-pelanggan
yang menunggu perkhidmatan di seluruh negara. Secara
keseluruhannya, kos setiap talian dijangka bernilai antara RM2,000
hingga RM2,500 berbanding dengan RM7,000 hingga RM10,000
untuk talian tembaga biasa di kawasan luar bandar. Teknologi CDMA
juga adalah satu cara untuk menyediakan perkhidmatan Internet
di mana perkhidmatan dial-up talian tetap tidak dapat disediakan.
Bagi memastikan 3G adalah satu bidang perniagaan yang mapan,
Telekom Malaysia telah merancang untuk memulakan ujian pada
suku kedua tahun 2003. Ia akan menjadi kayu pengukur dalam
menentukan langkah yang perlu diambil seterusnya. Walau
bagaimanapun, dalam penghijrahan daripada rangkaian 2G ke 3G,
kami tetap yakin bahawa penyediaan perkhidmatan kepada
pelanggan perlu dititikberatkan daripada penyediaan platform itu
sendiri. Oleh itu, dalam jangka masa sederhana, Telekom Malaysia
perlu terus berusaha menyediakan perkhidmatan yang inovatif
serta bernilai tambah dengan menggunakan platform yang sedia
ada untuk meningkatkan pulangan pelaburan terutama
memandangkan penggabungan yang sedang berlangsung
sekarang. Walau bagaimanapun, kami tetap komited untuk
membawakan teknologi baru ini untuk dinikmati rakyat Malaysia.

60 61
 penyata ketua eksekutif
Perubahan yang sedang dilaksanakan itu merupakan usaha ke arah
menerapkan budaya berteraskan prestasi di samping mewujudkan
sistem dan proses yang perlu untuk mencapai kejayaan.
Pembangunan sumber manusia dan kemahiran terus diberi
keutamaan. Pembentukan tenaga kerja yang tangkas dan
berpelbagai kemahiran adalah amat perlu dalam menghadapi
cabaran perniagaan hari ini dan masa hadapan. Ini adalah satu
lagi perkara yang rumit untuk dilaksanakan kerana kami sedar
betapa pentingnya kami mewujudkan nilai yang lebih baik
daripada sumber manusia dari segi mengurangkan kos pekerjaan
di samping meningkatkan produktiviti. Persekitaran operasi yang
telah berubah turut memerlukan gabungan bakat serta kebolehan
yang tepat dalam Syarikat. Oleh itu, kami telah menawarkan Skim
Perpisahan Sukarela (VSS) yang telah diterima oleh seramai
1,763 kakitangan. Pada penghujung tahun, jumlah tenaga kerja
Telekom Malaysia adalah seramai 29,800 – pengurangan bilangan
anggota ini akan mengurangkan kos pekerjaan di samping
meningkatkan tahap produktiviti. Kami juga akan berusaha
mengambil anggota-anggota baru dengan kemahiran yang relevan
dengan keperluan masa hadapan Syarikat. Dalam usaha untuk
memberikan yang terbaik kepada warga kerja, kami telah mengkaji
semula proses-proses sumber manusia yang kritikal seperti
pemberian pampasan serta pengurusan bakat dan kerjaya. Dari
segi sokongan latihan, Kolej Latihan Telekom kini menawarkan
pelbagai kursus kepakaran dalam bidang ICT untuk
memperkemaskan kemahiran anggota-anggota kami dan pelajar-
pelajar luar yang berminat.
SUMBANGAN TELEKOM MALAYSIA KE ARAH
PEMBANGUNAN NEGARA
Industri telekomunikasi sememangnya merupakan sektor yang
strategik bagi pertumbuhan ekonomi serta kemajuan negara, baik
dari segi prasarana mahupun penyediaan perkhidmatan kepada
masyarakat. Selain daripada aspek-aspek yang membentuk teras
perniagaan ini, Telekom Malaysia sentiasa giat mengamalkan
konsep warga korporat yang baik. Ini jelas dibuktikan dengan
sokongan padu kami melalui sumbangan serta penganjuran
pelbagai projek kebangsaan, pendidikan, sosial dan masyarakat.
Kami percaya inisiatif-inisiatif ini akan melahirkan sebuah
masyarakat berasaskan pengetahuan.
Sumbangan utama kami adalah dalam menyokong hasrat Kerajaan
untuk merapatkan jurang digital melalui program-program
Perkhidmatan Sejagat dan Program Sekolah Bestari. Pada tahun
2002, kami telah meningkatkan kadar penembusan perkhidmatan
telefon di samping mengurangkan jumlah pelanggan yang
menunggu melalui penggunaan teknologi wayarles di kawasan-
kawasan luar bandar serta kawasan bandar yang sesak. Kami
mengutarakan projek e-Bario; bukanlah untuk menekankan
kejayaan penggunaan teknologi satelit, tetapi kerana ia merupakan
satu model usaha sama yang tidak ternilai antara Kerajaan dan
badan korporat seperti Telekom Malaysia dalam memberi
perkhidmatan asas di kawasan yang amat memerlukannya.
62
Kami telah menggunakan model tersebut untuk program Sekolah Dalam melangkah ke era penyambungan yang berlandaskan teknologi jalur lebar dan wayarles, Kumpulan Telekom Malaysia
Bestari, iaitu satu usaha sama dengan tujuh firma tempatan dan akan terus memberikan tumpuan kepada peningkatan hasil pendapatan melalui penyediaan perkhidmatan data yang canggih,
tiga firma antarabangsa yang bertujuan menerapkan proses-proses liputan jalur lebar dan selular yang luas di samping pengenalan perkhidmatan, aplikasi serta kandungan yang baru. Dalam
pengajaran berasaskan teknologi ke dalam sistem pendidikan perniagaan talian tetap suara, kita akan terus berusaha mempertahankan penguasaan pasaran. Di samping itu, kita juga
negara. Projek Rintis Sekolah Bestari Malaysia kini melibatkan 87 akan melipatgandakan daya usaha untuk mencapai kecekapan operasi dan kos.
buah sekolah dan kami berharap untuk meluaskan jangkauannya
ke seluruh Malaysia dan ke luar negara. Penggabungan Celcom dan TMTOUCH merupakan satu langkah yang positif dan sedang berjalan lancar seperti yang
dirancang. Langkah ini dijangka akan memperkukuh perniagaan mudah alih Kumpulan dan melonjakkan entiti gabungan
Kami memandang serius soal pendidikan. Syarikat telah tersebut sebagai pengendali perniagaan mudah alih terbesar di negara ini. Bagi tahun 2003, operasi perniagaan mudah alih
membangunkan Universiti Multimedia (MMU), iaitu universiti
Telekom Malaysia akan mendapat faedah daripada penggabungan bahagian pasaran, sinergi operasi serta penjimatan kos,
swasta yang pertama di Malaysia dengan 23 buah Pusat
seperti melalui perkongsian rangkaian yang mampu mengurangkan perbelanjaan modal. Para pelanggan akan mendapat
Kecemerlangan dalam pelbagai bidang bagi memenuhi keperluan
sepenuh manfaat daripada peningkatan tahap perkhidmatan entiti baru ini.
kepakaran ICT di Malaysia. MMU juga menjalinkan usaha sama
dengan organisasi-organisasi multinasional yang berkepakaran
Telekom Malaysia akan terus berikhtiar meningkatkan keuntungan serta bahagian pasaran bagi perniagaan tempatan dan
global seperti Microsoft, Intel, Nokia sebagai cara untuk
global. Untuk itu, Telekom Malaysia telah diperkemas bagi membentuk fokus strategik baru yang akan memberi Syarikat
memindah kepakaran mereka. Penubuhan bahagian Penyelidikan
dan Pembangunan Telekom Malaysia juga menunjukkan komitmen kekuatan daya saing dalam bidang-bidang perniagaan baru dan yang sedia ada seperti perkhidmatan jalur lebar dan 3G.
kami terhadap kemajuan komersial, industri dan juga negara TM Net, TM Facilities dan TMI telah diwujudkan untuk memberikan tumpuan kepada bidang perniagaan masing-masing.
dengan menekankan kepada penyediaan produk penyelidikan yang
inovatif serta berkualiti yang boleh diperkenalkan kepada Berdasarkan inisiatif-inisiatif strategik yang sedang giat dilaksanakan, kami yakin akan dapat mengekalkan kedudukan yang
pelanggan. Kami memberi peluang kepada penyelidik-penyelidik kukuh dalam persekitaran persaingan yang semakin meningkat.
yang berkaliber untuk meneruskan pengajian di peringkat Ijazah
Sarjana sambil menyempurnakan projek-projek penyelidikan demi
pembangunan diri dan juga organisasi. PENUTUP
Dalam masa-masa tidak menentu ini, kita harus mencipta kemungkinan baru untuk diri sendiri. Kita tidak ada masa untuk
Telekom Malaysia turut berbangga dengan Yayasan Telekom menunggu keadaan dunia, ekonomi dan pasaran yang sesuai. Walau dalam keadaan sebegini pun, masih terlalu banyak
Malaysia yang telah memberi biasiswa serta pinjaman berjumlah yang boleh dan perlu kita capai tanpa mengira keadaan. Sebuah organisasi yang berjaya mengharungi saat-saat getir pasti
RM45.5 juta kepada bakat-bakat muda negara yang akan kembali akan muncul sebagai peneraju apabila keadaan bertambah baik. Kita harus menetapkan iltizam untuk berubah bagi
berkhidmat kepada Syarikat dan negara. Daripada 2,789 orang mengatasi cabaran serta halangan yang dihadapi. Kita harus mengubah corak pemikiran dan paradigma serta meneruskan
pelajar, Syarikat telah mengambil seramai 841 orang untuk usaha-usaha inovasi. Dengan perubahan dan keazaman kuat secara kolektif, kita akan terus maju.
berkhidmat dengan Telekom Malaysia.
Akhir kata, izinkan saya merakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepada Lembaga Pengarah, barisan pengurusan dan
Kesedaran Syarikat terhadap tanggungjawab warga korporat tidak warga kerja Telekom Malaysia atas sumbangan, usaha gigih dan terutamanya kesetiaan serta dedikasi mereka dalam
terhad kepada bidang pendidikan dan pembangunan sosio-infra
meletakkan Telekom Malaysia pada kedudukan yang kita sama-sama boleh banggakan.
sahaja. Dalam industri pelancongan, Menara Kuala Lumpur (MKL)
yang merupakan menara telekomunikasi keempat tertinggi di
dunia di samping Menara Alor Setar telah menjadi tarikan utama
pelancong dari seluruh pelosok dunia. Kami juga telah dan akan
terus menaja pelbagai acara kebangsaan seperti Telekom Malaysia “Cara terbaik untuk meramal masa
Le Tour de Langkawi, Dialog Antarabangsa Langkawi (LID), Sukan
SEA, Sukan Komanwel dan yang terbaru Sidang Kemuncak NAM. hadapan adalah dengan menciptanya.”
Usaha-usaha ini membantu meletakkan Malaysia sebagai destinasi
utama di peta dunia.
(Alan Kay, pereka)
PROSPEK
Perpindahan ke Menara Telekom pada akhir tahun 2002 dan
pelancaran rasminya oleh Y.A.B. Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad
baru-baru ini merupakan satu peristiwa simbolik kepada kelahiran
semula Telekom Malaysia. Dengan dorongan momentum yang
baru ini, Syarikat akan terus meningkatkan usaha untuk menguasai
segmen-segmen yang berpotensi, iaitu selular, multimedia, DATO’ DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN
Internet dan data. Ketua Eksekutif
63
 Kemudahan
Untuk Semua
Menyediakan perhubungan yang penting

Menerusi komunikasi tanpa wayar terkini

Dari pejabat korporat yang tersergam

Ke rumah panjang jauh di pendalaman

Khidmat sampai ke tempat yang mustahil

Dunia ini dirasakan semakin kecil

Memberi kemudahan buat semua

Di mana jua mereka berada

Dengan menyediakan kemudahan untuk semua

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara

Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan

 PENGURUSAN
TM TelCo
DR. IDRIS IBRAHIM
Ketua Pegawai Operasi
TM TelCo, yang merupakan unit perniagaan teras Telekom Malaysia adalah
penyumbang utama kepada pendapatan Kumpulan. TM TelCo mengurus
laporan operasi dan mengendalikan telefoni talian tetap serta produk dan perkhidmatan
berasaskan data. Kadar penembusan talian telefon di Malaysia sebanyak

Perkhidmatan
19 talian bagi setiap 100 orang penduduk adalah masih rendah dan
mempunyai peluang yang cerah untuk terus berkembang.
Malaysia sedang mengorak langkah ke arah mencapai aspirasi Kerajaan untuk mewujudkan ekonomi berasaskan pengetahuan dan
masyarakat celik IT. Tahun 2002 memperlihatkan TM TelCo meneruskan usaha-usaha untuk meningkatkan perkhidmatannya dan memainkan
peranan dalam memenuhi objektif-objektif negara. Namun, Syarikat terus menghadapi persaingan yang semakin sengit terutamanya daripada

Talian Tetap
perkhidmatan selular dan VoIP. Walau bagaimanapun, perniagaan data dan perkhidmatan tambah nilai serta kualiti perkhidmatan yang
berkaitan dengan aplikasi ICT masih mempunyai potensi untuk berkembang.

- TM TelCo Sepanjang tahun lalu, pelbagai produk, kempen-kempen kesedaran dan Kumpulan kerja operasi telah dicipta dan dilancarkan sebagai bukti
komitmen TM TelCo dalam memenuhi keperluan dan kehendak pelanggan-pelanggannya. Pengenalan produk-produk baru serta
termeterainya kontrak-kontrak utama untuk pembangunan masa hadapan merupakan antara inisiatif yang telah diambil sebagai asas untuk
pertumbuhan yang berterusan.

Sebagai syarikat yang berorientasikan pasaran, TM TelCo telah mengkaji semula tarif panggilan nasional dan antarabangsa pada tahun lalu.
Sungguhpun jumlah panggilan meningkat, namun jumlah pendapatan daripada perkhidmatan suara telah berkurangan sebanyak 4.5%
daripada tahun sebelumnya. Walau bagaimanapun, sektor data telah
menunjukkan pertumbuhan sebanyak 13.5%.

Jumlah kos telah meningkat sebanyak 16.9% kepada RM2,948 juta disebabkan
inisiatif-inisiatif untuk meningkatkan keberkesanan operasi terutamanya dalam
kualiti rangkaian, pemasaran dan juga kemahiran para anggota.

Jumlah pelanggan telah mencapai 4,593,300 di mana sebanyak 72.5% adalah

pelanggan kediaman dan bakinya 27.5% adalah pelanggan perniagaan.
Walaupun pelanggan perniagaan menunjukkan peningkatan sebanyak 12,492
orang, namun jumlah bersih pelanggan telah berkurangan disebabkan
pengurangan pelanggan-pelanggan kediaman.

Jumlah pelanggan yang sedang menunggu perkhidmatan menurun sebanyak

29.4% daripada 90,650 pada tahun 2001 kepada 63,981 pada tahun 2002
hasil pelaksanaan perkhidmatan Talian Tetap Wayarles CDMA (FW CDMA) di
kawasan-kawasan yang tidak mempunyai talian fizikal.

Peningkatan celik IT dikalangan masyarakat.

66 67
 laporan operasi
Pada tahun 2002, TM TelCo telah membelanjakan sebanyak
RM1,281 juta untuk pembelian aset bagi membangun dan
meningkatkan rangkaiannya. Sebahagian besar perbelanjaan
tersebut adalah untuk Rangkaian Akses Pelanggan, Pemancaran
dan Pensuisan. Bagi mempertingkatkan kecekapan sokongannya,
TM TelCo telah membelanjakan sebanyak RM278.8 juta untuk
aset-aset yang bukan rangkaian terutamanya bagi membangun
dan mempertingkatkan sistem sokongan demi manfaat para
pelanggan.
TM TelCo terus berusaha mempertingkatkan prasarana
rangkaiannya. Justeru itu, penghijrahan rangkaian kepada
Rangkaian Generasi Baru (NGN) dan Jalur Lebar berjalan lancar
sepanjang tahun lalu dalam usaha membekalkan kapasiti, lebar
jalur dan keupayaan yang lebih tinggi bagi menampung
permintaan pelanggan-pelanggannya.
Syarikat yakin bahawa telekomunikasi dan ICT akan menjadi nadi
penggerak kepada ekonomi negara untuk terus berkembang maju.
Sebagai warga korporat yang bertanggungjawab, TM TelCo secara
aktif menyokong keperluan-keperluan perundangan, contohnya
obligasi Perkhidmatan Sejagat (USO) dan Penyediaan
Perkhidmatan Sejagat (USP) serta menyertai dalam program-
program Kerajaan menerusi Unit Perancangan Ekonomi (EPU).
Tahun 2002 merupakan tahun yang bermakna dari segi USP dan
lain-lain inisiatif yang dijalankan oleh kerajaan kerana TM TelCo
telah membantu memberikan sumbangan demi memenuhi hasrat
Kerajaan untuk merapatkan jurang digital.
TM TelCo telah melibatkan diri secara aktif dalam projek-projek
antarabangsa baik pada peringkat pengurusan mahupun kumpulan
kerja seperti IMT-GT (Indonesia, Malaysia dan Thailand-Segitiga
Pertumbuhan), BIMP-EAGA (Brunei, Indonesia, Malaysia dan
Filipina-Kawasan Pertumbuhan Asia Timur). Kejayaan kumpulan-
kumpulan ini bukan sahaja akan memperlihatkan peningkatan
dalam sosio-ekonomi negara-negara ahlinya malah dapat
menjalinkan hubungan erat antara Malaysia dengan negara-negara
jiran di rantau ini.
Telefoni
Tumpuan pada tahun 2002 adalah untuk mengekalkan pelanggan-
pelanggan sedia ada, mendapatkan pelanggan-pelanggan baru di
samping meningkatkan penggunaan oleh para pelanggan. Justeru
itu, pelbagai usaha telah diambil ke arah penghasilan pakej produk
yang lebih menarik.
68
Peningkatan dalam jualan kad prabayar Ring Ring dan i-Talk, yang
menawarkan kadar panggilan yang kompetitif ke beberapa buah
negara terpilih melalui VoIP telah membantu mengimbangi
kerugian pendapatan panggilan nasional dan panggilan
antarabangsa (IDD). Langkah ini menunjukkan bahawa TM TelCo
sedang berusaha untuk mengukuhkan kedudukannya dan
membangunkan perniagaan alternatif bagi memperluaskan
perkhidmatan talian tetapnya.
FW CDMA, satu teknologi wayarles baru yang diperkenalkan pada
tahun 2002 telah mencatatkan jumlah pelanggan seramai 42,192
orang. Teknologi ini akan digunakan untuk menarik dan mendapatkan
pelanggan-pelanggan baru pada masa akan datang. Selain daripada
itu, perkhidmatan Telesiswa (panggilan pindah bayaran) yang telah
ditukar nama sebagai “Callpoint” pada tahun 2002 berpotensi
menjana kadar penggunaan yang lebih tinggi oleh para pelanggan.
Talian Litar Suwa Jalur Lebar (BLL)
BLL merupakan sambungan litar digital jalur lebar yang
beroperasi di atas platform Rangkaian Data Digital (DDN) canggih
dengan kepantasan 4Mbps sehingga 155Mbps dan diuruskan
sepenuhnya dari hujung ke hujung. Sehingga kini, BLL
mempunyai 11 pelanggan yang terdiri daripada syarikat-syarikat
multinasional (MNC).
Perkhidmatan Rangkaian Digital Bersepadu (ISDN)
Kempen-kempen promosi ISDN, terutamanya TM ISDN Promo
2002 telah menyumbang kepada pertumbuhan pendapatan dan
jumlah pelanggan. Pendapatan ISDN untuk tahun 2002 berjumlah
RM170 juta berbanding RM153 juta pada tahun sebelumnya.
Talian Litar Suwa Digital (DQ)
DQ merupakan rangkaian canggih, terurus dan terjamin yang
menawarkan sambungan berkelajuan tinggi antara Ibu Pejabat dan
pejabat-pejabat cawangan dengan kelajuan transmisi data 64kbps,
n X 64kbps sehingga 2Mbps. Perkhidmatan ini telah ditawarkan
kepada pelanggan-pelanggan talian litar suwa analog sedia ada
bagi meningkatkan kualiti perkhidmatan mereka. Di samping itu,
terdapat juga pakej-pakej harga istimewa untuk pelanggan-
pelanggan runcit dan borong. Pakej promosi yang dikenali
sebagai “Connect 4 Promotion” ini mempromosikan perkhidmatan
litar suwa digital menjadi lebih menarik dan berpatutan.
COINS (Corporate Information Superhighway)
COINS, yang ditawarkan di seluruh negara, merupakan rangkaian
komunikasi data yang dihubungkan secara global dan menyokong
aplikasi-aplikasi multimedia, rangkaian pengkomputeran dan
komunikasi. Ia merupakan rangkaian multimedia yang pantas dan
terbuka yang menggunakan teknologi canggih DWDM (Dense
Wavelength Divsion Multiplexing) dengan kapasiti yang besar
sehingga 40 Gigabit sesaat. Ianya merangkumi saluran akses
yang berbeza termasuklah ATM, Frame Relay dan Protokol
Internet. Pakej istimewa perkhidmatan COINS VPN Domestik
(Rangkaian Persendirian Maya) telah diperkenalkan pada
1 September 2002 yang disasarkan kepada pelanggan-pelanggan
perniagaan utama dan kecil. Pendapatan daripada COINS untuk
tahun 2002 ialah sebanyak RM155 juta berbanding RM106 juta
pada tahun sebelumnya.
Myloca
Myloca merupakan penyelesaian pembaikpulihan dan penempatan
data Telekom Malaysia yang memastikan kesediaan dan integriti
data pada setiap masa. Pusat ini yang merangkumi perkhidmatan
seperti Pusat Data Internet (IDC), Telehousing dan Kesinambungan
Perniagaan menyediakan alternatif yang membantu mengurangkan
kos IT pelanggan.
Perkhidmatan-perkhidmatan Global
Global Frame Relay merupakan rumusan yang ideal bagi
sambungan antarabangsa Rangkaian Kawasan Luas. Dengan
rangkaian global yang terurus sepenuhnya dan liputan global yang
meluas, ianya berperanan sebagai pusat kawalan digital bagi
perniagaan di seluruh pelosok dunia.
ATM (Asynchronous Transfer Mode) Global menawarkan cara
yang mudah dan fleksibel untuk menguruskan rangkaian berkelajuan
tinggi ke seluruh dunia dengan kelajuan sehingga 155Mbps.
Sebagai sebuah rangkaian global yang terjamin keselamatannya,
Global ATM mampu menampung permintaan yang tinggi untuk
lebar jalur dan aplikasi multimedia.
Maklum balas dalam tempoh 10 saat
Perkhidmatan 108 101 104
Pencapaian Tahun 2002 97.5% 97.7% 96.8%
Pencapaian Tahun 2001 95.8% 95.3% 96.0%
Litar Suwa Persendirian Antarabangsa (IPLC) direka untuk memenuhi
permintaan terhadap rangkaian global terjamin milik persendirian
antara lokasi yang berselerak pada kelajuan yang tinggi. Ia merupakan
perkhidmatan suwa dari tempat ke tempat yang khusus di antara
pelbagai premis perniagaan di serata dunia dan merupakan
landasan terbaik untuk rangkaian-rangkaian persendirian global.
“VoIP ClearingHouse” untuk data dan suara telah diwujudkan
sebagai langkah utama dalam mencapai matlamat untuk menjadi
pusat komunikasi maklumat global. “TM Clearing House” (TMCH)
direka sebagai pusat setempat untuk membuat dan menamatkan
panggilan dari seluruh dunia. Antara lain, ianya menyediakan
kemudahan pengebilan dan pembayaran kepada ahli-ahlinya,
pengurusan akaun kewangan, pembayaran akaun dan penilaian
risiko kredit antara pengendali, penyediaan lebar jalur dan akses
Internet serta perkhidmatan tambah nilai yang lain termasuklah
perantauan global dan pesanan. Ia juga merupakan tempat bagi
menamatkan panggilan baik dari rantau ini, mahupun seluruh dunia.
TMCH menawarkan pakej-pakej khusus mengikut keperluan iaitu
Skim Volum tiga peringkat untuk ahli-ahli baru, lama dan
korporat. Ianya mengambil peluang daripada hubungan dua hala
sedia ada (kini ke 59 negara dan 78 pengendali peringkat pertama)
dan para pemborong. Ini membolehkan TMCH menikmati
penggunaan telefoni pada kadar yang tinggi melalui PSTN dan VoIP.
PERKHIDMATAN PELANGGAN
TM TelCo berusaha gigih untuk meningkatkan kepuasan pelanggan
dengan memupuk budaya berfokuskan pelanggan di dalam
Syarikat. Ia juga berusaha memberikan perkhidmatan pelanggan
yang cemerlang dengan membekalkan produk-produk inovatif
yang berorientasikan pelanggan. Bahagian-bahagian dan unit-unit
seperti Perkhidmatan Bantuan Pelanggan (CAS) telah diperkukuhkan
untuk menangani isu-isu yang berkaitan dengan pelanggan.
Kini, kesemua Pusat Panggilan Perniagaan dan Perkhidmatan
Bantuan Operator telah ditauliahkan dengan Sijil ISO 9002.
Kebanyakan perkhidmatan mencapai sasaran yang telah ditetapkan
seperti di jadual di bawah:-
999 Telesiswa 1050 103
98.1% 73.9% 95.8% 89.8%
98.0% 83.0% 89.1% 88.2%
69
 laporan operasi
TM TelCo berusaha untuk memberikan perkhidmatan yang
cemerlang bersesuaian dengan sasaran yang ditetapkan dalam
empat penunjuk utama prestasi iaitu Tempoh Pemasangan,
Pembaikpulihan Perkhidmatan, Kebolehpercayaan Perkhidmatan
dan Perkhidmatan Bantuan Operator (100).
Bagi memastikan tahap kecemerlangan perkhidmatan, TM TelCo
telah menetapkan sasaran dan ukuran sejajar dengan keperluan
Suruhanjaya Komunikasi & Multimedia Malaysia (MCMC). Tahun
2002 merupakan tahun yang gemilang dari segi peningkatan
kualiti perkhidmatan. Pencapaian kadar kerosakan pada tahun
2002 ialah 0.246, berbanding 0.014 yang dicatatkan pada tahun
lalu. Kadar ini adalah jauh lebih rendah berbanding sasaran 0.5
yang ditetapkan oleh MCMC. Dengan kadar kerosakan sebanyak
0.246, ini bermakna secara purata, seorang pelanggan akan
mengalami satu kerosakan dalam tempoh empat tahun berbanding
satu kerosakan setiap dua tahun seperti yang disasarkan.
PELANCARAN PRODUK
Managed BLL telah dilancarkan pada bulan Jun 2002. Ia
menawarkan sambungan terurus berkelajuan tinggi, iaitu sehingga
155Mbps.
DSL pula telah dilaksanakan secara tidak langsung apabila TM Net
Sdn. Bhd. melancarkan tmnet streamyx pada bulan September
2002. Perkhidmatan ini membolehkan komunikasi data pada kadar
100 kali lebih pantas daripada modem tradisional dan 50 kali
lebih pantas daripada ISDN yang menggunakan talian yang sama
untuk perkhidmatan telefon.
TM IP VPN telah dilancarkan pada bulan November 2002. Ianya
merupakan penyelesaian rangkaian “site-to-site” dan rangkaian
kawasan luas jarak jauh yang terurus dan terjamin berasaskan
Teknologi Rangkaian IP.
70
iOFFICE telah dilancarkan semula pada bulan Januari 2002. Ia
merupakan perkhidmatan komunikasi bersepadu melalui portal
khas (www.ioffice.com.my) yang merangkumi Perkhidmatan
Telefoni PC, Perkhidmatan Pesanan Sepadu (e-mel, suara, faks,
SMS), Perkhidmatan Direktori dan Akses Internet.
SOKONGAN
Rangkaian
Objektif TM TelCo untuk memberikan perkhidmatan pelanggan
yang cemerlang dan produk yang canggih sejajar dengan visi
Telekom Malaysia untuk muncul sebagai syarikat komunikasi
pilihan disokong sepenuhnya oleh prasarana rangkaian yang
meluas.
Syarikat telah giat menjalankan pemusatan aktiviti-aktiviti operasi
dan penyelenggaraan dalam usaha mencapai keberkesanan dan
penjimatan kos yang maksimum. Satu Pusat Operasi Rangkaian
(NOC) telah ditubuhkan bagi memastikan perlaksanaan pensuisan
dan rangkaian-rangkaian pemancaran berjalan lancar. Hasilnya,
tahap purata kesediaan pensuisan adalah sebanyak 99.9992%,
kesediaan sistem kawasan pemancaran gelombang mikro sebanyak
99.9980% dan keupayaan sistem fiber optik sebanyak 99.9955%.
Rangkaian fiber optik domestik dan antarabangsa Telekom Malaysia
berkeupayaan untuk menyediakan sambungan secara global yang
berkapasiti dan berkualiti tinggi untuk Internet dan perkhidmatan
jalur lebar yang lain. Sebagai menyokong rangkaian tersebut,
Telekom Malaysia juga telah memperkenalkan perkhidmatan “Very
Small Aperture Terminal” (VSAT) untuk aplikasi rangkaian
persendirian domestik dan antarabangsa, projek-projek gerbang
antarabangsa dan sebagai usaha merapatkan jurang digital di
kawasan luar bandar dan terpencil.
Kemudahan di mana jua
anda berada.
Syarikat juga telah memperluaskan sambungan antarabangsa
menerusi tiga projek kabel dasar laut. Rangkaian Kabel Dasar Laut
Asia Pasifik 2 (APCN 2) menghubungkan Malaysia dengan tujuh
negara lain di Rantau Asia Pasifik dan menyediakan sistem kabel
dasar laut fiber optik jalur lebar yang mempunyai keupayaan
pembaikan sendiri yang pertama. Sistem kabel 3/WASC/SAFE
membolehkan Telekom Malaysia dihubungkan secara terus dengan
destinasi baru di negara-negara Afrika seperti Afrika Selatan,
Ghana, Mauritius dan Senegal pada kos yang lebih rendah bagi
setiap litar. Ia juga menghubungkan Telekom Malaysia ke Eropah
melalui laluan alternatif. Sebagai negara berpangkalan tunggal
negara di Timur Jauh, Malaysia akan menjadi pusat bagi negara-
negara Afrika untuk ke Asia Pasifik dan Oceania.
Telekom Malaysia dan 13 pengendali telekomunikasi antarabangsa
telah menandatangani Memorandum Persefahaman di Bali,
Indonesia pada 4 September 2002 untuk membina sistem kabel
SEA-ME-WE 4 yang menggunakan “Dense Wavelength Division
Multiplexing” (DWDM) untuk sambungan ke Asia Tenggara, Timur
Tengah dan Eropah. Ianya dijangka siap pada tahun 2004. Satu lagi sistem aplikasi yang telah disiapkan tahun ini bertujuan
membantu memperbaiki proses pembayaran perkongsian pendapatan
Pengebilan secara global ialah INTACTS (Sistem Analisa Aliran Antarabangsa
Pelbagai langkah telah diambil dalam usaha berterusan untuk dan Perakaunan).
mengoptimasikan operasi-operasi pada tahap yang tertinggi. DRMS
(Sistem Pengurusan Pemulihan Bencana), perisian yang membantu
pengurusan dan pemantauan aktiviti-aktiviti kesinambungan INISIATIF-INISIATIF KUALITI
perniagaan/pemulihan bencana yang efektif telah dibangunkan Selaras dengan tumpuan strategik Telekom Malaysia kepada
sebagai pelengkap kepada Sistem Pengurusan Masalah dan Sistem keuntungan, pelanggan serta kecemerlangan operasi dan anggota,
TM TelCo telah melaksanakan beberapa program transformasi dan
Pemantauan Rangkaian.
pelan-pelan tindakan bagi menyepadukan nilai-nilai teras
(kewibawaan tanpa kompromi, komitmen menyeluruh terhadap
Menerusi pengurusan yang bijak, peningkatan proses-proses dan
pelanggan serta hormat dan prihatin) dengan Budaya Korporat
inisiatif-inisiatif kualiti, pengeluaran bil telah diperbaiki sepanjang
Telekom Malaysia (memiliki pelanggan, semangat kerjasama,
tahun dan hasilnya, ia dapat diselesaikan secara konsisten dalam berorientasikan prestasi dan inovatif). Pada tahun 2002, Kolej
masa dua hari dengan kadar kesilapan yang minimum dicatatkan Latihan Telekom telah menganjurkan program latihan pendedahan
sepanjang tahun. Aduan-aduan dan isu-isu terus ditangani melalui bertajuk “Penerapan Nilai-Nilai Teras” (ICV) kepada semua
sistem pengurusan aduan yang dikenali sebagai SMART (Sistem bahagian dan anggota TM TelCo. Tahun 2003 akan menyaksikan
Maklumat Aduan dan Resolusi Telekom). Sehingga kini, terdapat pelaksanaan program ICV.
kira-kira 2,500 orang anggota Perkhidmatan Pelanggan yang
menggunakan sistem ini bagi mengendalikan aduan di seluruh Inisiatif dan program-program kualiti yang telah dilaksanakan
negara. dalam mencapai tumpuan strategik di atas ialah TMBEA (Telekom
Malaysia Business Excellence Assessment) dan Piawaian ISO
9000:2000.
TMLinX membolehkan TM TelCo mengumpul data pembayaran
daripada pelbagai agensi yang beroperasi menggunakan
perkhidmatan bayaran pukal dan “autopay” seperti bank-bank,
SEGMEN PASARAN
institusi-institusi kewangan, syarikat-syarikat kad kredit dan pihak- Perniagaan Utama & Kerajaan
pihak berkuasa negeri. Data-data ini akan disalurkan secara dalam Di samping mengekalkan pendapatan dari perkhidmatan telefoni
talian daripada agensi-agensi berkenaan ke pusat pengebilan. tumpuan utama segmen Perniagaan Utama & Kerajaan pada
tahun 2002 ialah untuk meraih pasaran perkhidmatan data yang
lebih besar, dan menerokai peluang-peluang perniagaan baru
71
 laporan operasi
terutamanya dalam menyediakan penyelesaian perniagaan yang
menyeluruh kepada pelanggan-pelanggan korporat, perniagaan
utama dan Kerajaan.
Tumpuan juga diberikan kepada usaha-usaha untuk menjadikan
Malaysia sebagai pusat komunikasi di rantau Asia Pasifik dengan
memperkembangkan perniagaan Telekom Malaysia di rantau ini
khususnya dan juga di seluruh dunia amnya.
Pengguna & Perniagaan
Segmen Pengguna & Perniagaan telah memulakan beberapa
program pengurusan pelanggan termasuk Program Pematuhan
Piawaian Kualiti ISO di semua pusat panggilan. Empat pakej
promosi telah diwujudkan pada tahun lalu, iaitu Pakej Ria Residen
yang disasarkan kepada kawasan perumahan baru, Pakej Mesra
Rakyat untuk kawasan berpenggunaan rendah, “Pakej Business
Plus” untuk perniagaan dan “Pakej B – Sub Busy” bagi
memastikan pengguna-pengguna Internet tidak terlepas panggilan
masuk mereka. Talian telefon kedua dengan sewa percuma juga
telah ditawarkan. Sokongan yang berterusan kepada jemaah haji
melalui Lembaga Tabung Haji juga telah mengukuhkan semangat
kerjasama dengan badan itu, yang mempunyai pelanggan yang
ramai. Perkhidmatan “Malaysia Direct” membolehkan para jemaah
haji membuat panggilan ke rumah dengan bayaran panggilan
dicajkan kepada nombor yang didail, di Malaysia.
PROJEK-PROJEK KHAS
USP
Projek-projek telekomunikasi di kawasan luar bandar terus
menjadi agenda utama Kerajaan yang berhasrat untuk merapatkan
jurang digital. TM TelCo terus giat melibatkan diri dalam projek-
projek Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia (KTKM)
dan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (MCMC).
Penglibatan Telekom Malaysia adalah seperti berikut:
i. Telekom Malaysia telah dianugerahkan projek oleh KTKM
untuk menyediakan perkhidmatan telekomunikasi asas dan
Internet kepada 220 buah sekolah di beberapa daerah di
Sabah dan Sarawak. Projek yang bernilai RM49 juta ini telah
siap sepenuhnya pada penghujung tahun 2002.
ii. Telekom Malaysia juga telah menyerahkan kertas cadangan
mengenai projek MCMC untuk membekalkan perkhidmatan
telekomunikasi di beberapa kawasan di Julau, Sarawak dan
Kinabatangan, Sabah. Kelulusan telah pun diperolehi untuk
meneruskan projek rintis di 10 lokasi di kedua-dua kawasan
terbabit dan dijangka siap pada suku pertama tahun 2003.
Selaras dengan peningkatan keberkesanan operasinya, TM TelCo
akan lebih agresif dalam merebut tawaran projek-projek USP pada
masa-masa akan datang.
72
Jaminan Hasil (RA)
Projek RA merangkumi lima inisiatif berkaitan dengan pengurusan
kredit, penyelesaian antarabangsa, perkhidmatan data, telefon
awam dan perkhidmatan rasmi telefon. Projek yang bermula pada
April 2002 ini, bermatlamat untuk mengurangkan kebocoran
jumlah hasil serta perbezaan dalam pelbagai sistem operasi,
proses dan prosedur.
TM TelCo akan melaksanakan inisiatif-inisiatif Pengurusan Perhubungan
Perlaksanaan projek ini dibahagikan kepada dua fasa.
Pelanggan (CRM) bermula dengan peningkatan sistem secara berperingkat
• Fasa 1 adalah untuk mengenal pasti jumlah kerugian yang
dialami disebabkan operasi yang tidak mematuhi proses dan
pada tahun 2003. Matlamat penyelesaian CRM ini ialah untuk
prosedur.
• Fasa 2 akan melaksanakan proses dan prosedur yang baru
menyepadukan IT dan objektif perniagaan dalam setiap operasi Syarikat
sebaik sahaja sistem operasi dipertingkatkan.
yang berkaitan dengan pelanggan. Untuk mendapatkan nilai sebenar dari
“Hubbing” CRM serta merealisasikan potensinya, Syarikat telah mengguna pakai
Melihat kepada potensi industri telekomunikasi di pasaran dunia,
TM TelCo sedang bersiap sedia memperlengkapkan dirinya untuk rangka kerja perlaksanaan berdasarkan interaksi proses perniagaan silang
melipatgandakan pendapatan dari perniagaan data global.
Matlamat jangka panjang Telekom Malaysia ialah untuk menerajui fungsi yang lahir dari rumusan strategi, ciptaan nilai, integrasi pelbagai
pasaran IP terurus, data dan suara di Asia Pasifik dan
mengekalkan penguasaan pasaran ICT yang besar di Malaysia saluran, pengurusan maklumat dan penilaian prestasi.
sejajar dengan kedudukannya sebagai pusat komunikasi di Asia
Pasifik yang menyediakan rangkaian global. Pemusatan ini akan
menarik aliran yang besar dari serata dunia dengan penumpuan Melihat kepada suasana persaingan masa kini dan akan datang, pasaran pemborong mempunyai potensi yang besar untuk berkembang.
kepada rantau Asia Pasifik, seterusnya memberi impak kepada Sebagai pengendali awal dalam persekitaran pemborong, TM TelCo mempunyai peluang yang unik untuk membangunkan kemahiran dan
kehadirannya di mata dunia. pengalaman dalam bidang tersebut. Perkembangan perniagaan borong ini akan membolehkan TM TelCo menumpukan kepada pertumbuhan
pendapatan, pengawalan kos dan penggunaan aset.
Pelan Utama Perniagaan Antarabangsa (IBMP)
Perniagaan borong ini akan diperkenalkan kepada operator-operator berlesen, peruncit-peruncit, Pembekal Perkhidmatan Internet (ISP) dan
TM TelCo meramalkan bahawa industri telekomunikasi dan
teknologi maklumat dunia akan menyaksikan persaingan sengit Pembekal Perkhidmatan Aplikasi (ASP) melalui pakej-pakej borong terbeza untuk perkhidmatan kemudahan tetap dan produk.
pada tahun-tahun yang akan datang. Objektif Syarikat adalah
untuk meningkatkan penampilan dan mendapatkan bahagian TM TelCo juga telah memulakan pendekatan strategik baru untuk mencapai perkhidmatan pelanggan yang cemerlang melalui penubuhan
pasaran yang maksimum di rantau Asia Pasifik dan di negara- sebuah Unit Perkhidmatan Pelanggan. Pelanggan kini semakin menuntut perkhidmatan yang baik, selaras dengan keperluan komunikasi
negara terpilih. Justeru itu, bagi mencapai objektif yang mereka yang semakin meningkat. Justeru itu, Unit Perkhidmatan Pelanggan bertindak sebagai pusat untuk mengkaji keperluan-keperluan
ditetapkan serta meletakkan Telekom Malaysia sebagai peneraju khas dan spesifik ini, memberi maklum balas yang pantas kepada aduan dan melampaui jangkaan pelanggan.
industri di lingkaran rantau Pasifik, IBMP telah dirumus untuk
menangani isu perancangan kritikal dan strategik. Kewujudan dan Syarikat akan terus berkembang atas inisiatifnya untuk meningkatkan kecemerlangan operasi demi memburu kemajuan. Kecemerlangan
pembaharuan pelan yang berterusan ini merupakan langkah operasi akan terus diselaraskan dengan objektif peningkatan keuntungan, pengutamaan pelanggan dan kecemerlangan tenaga kerja. Visi
penting dalam merealisasikan aspirasi Telekom Malaysia. Dalam
Syarikat yang baru akan terus menjadi pendokong program-program transformasi budaya dan pendorong dalam pelaksanaan pelan-pelan
hal ini, IBMP boleh dilihat sebagai satu landasan bagi menerajui
tindakan yang telah dilancarkan pada tahun 2002.
usaha Telekom Malaysia untuk menjadi pengendali di rantau Asia
Pasifik dan seterusnya di peringkat dunia.
73
 laporan operasi
RANGKAIAN
Rencana PERNIAGAAN
TM-IPVPN: PENCAPAIAN BARU DALAM RUMUSAN RANGKAIAN
Apabila Syarikat mula berkembang pesat dan membuka cawangan-
cawangan di lokasi-lokasi yang berlainan, maka keperluan untuk
prasarana komunikasi menjadi bertambah penting bagi syarikat-
syarikat tersebut untuk memudahkan proses penghantaran
maklumat penting. Sebagai contoh, ketika melakukan tugasan luar
anggota jualan perlu sentiasa berhubung dengan klien di samping
mendapat akses kepada data korporat tertentu.
Suatu ketika dahulu, sebuah syarikat yang berkembang maju
memerlukan litar suwa secara terus untuk membangunkan rangkaian
persendiriannya yang akan menghubungkan dua atau lebih cawangan
untuk penghantaran data dengan selamat. Walaupun ianya akan
meningkatkan kos untuk menjalankan perniagaan, ia dianggap
sebagai perbelanjaan yang perlu kerana langkah ini akan memberi
pulangan pelaburan yang tinggi melalui peningkatan produktiviti.
Sejak Rangkaian Persendirian Maya (VPN) dibangunkan dengan
penggunaan teknologi Frame Relay pada tahun 1991, syarikat-
syarikat berpeluang menikmati rumusan perkongsian rangkaian
yang lebih kos efektif. Pada dasarnya, VPN melaksanakan fungsi-
fungsi litar suwa secara maya melalui satu sambungan khas yang
berada di Rangkaian Pembekal Perkhidmatan. Syarikat memerlukan
litar suwa hanya untuk sambungan di peringkat akhir, seterusnya
mengurangkan kos. Di Malaysia, Telekom Malaysia merupakan
pembekal perkhidmatan yang pertama menyediakan penyelesaian
Rangkaian Persendirian Maya. Kini, Syarikat mempunyai 142
pelanggan yang menggunakan COINS VPN.
Selari dengan perubahan prospek global, pengurus perniagaan
juga perlu berubah dari segi pandangan mereka. Kini, semua
bentuk perniagaan menghadapi cabaran yang sama, iaitu keperluan
untuk meningkatkan operasi dengan sumber yang semakin terhad.
Justeru itu, peningkatan produktiviti menggunakan peralatan dan
aplikasi rangkaian komunikasi yang baru pada kos yang terkawal
amatlah perlu. Perniagaan-perniagaan kini beruntung kerana ciri-
ciri rangkaian perkongsian telah berubah secara drastik berikutan
pertumbuhan Internet, pembaharuan teknologi keselamatan dan
peningkatan penggunaan aplikasi berasaskan Protokol Internet (IP).
74
Pada tahun 1997, usaha telah dijalankan untuk menggabungkan
kelebihan-kelebihan teknologi Frame Relay dengan rangkaian IP.
Ketika itu, penggunaan IP sebagai protokol untuk aplikasi bertambah
popular. Perkongsian rangkaian berasaskan IP juga dipercayai
lebih murah dan lebih kos efektif jika menggunakan Internet.
Dengan itu, lahirlah IP VPN sebagai rumusan rangkaian maya.
IP VPN secara dasarnya boleh didefinisikan sebagai perhubungan
maya antara lokasi-lokasi khas yang disediakan melalui perkongsian
rangkaian oleh perkhidmatan Internet awam atau rangkaian IP
persendirian. Melalui Internet Awam, ia boleh mengguna pakai
teknologi Keselamatan Protokol Internet (IP Sec) yang menukarkan
data kepada bentuk kod dan menyalurkan data tersebut secara
maya. Walaupun ia kelihatan efektif dari segi kos, namun terdapat
beberapa kelemahan yang mungkin mengatasi kelebihan penjimatan
kos ini.
Memandangkan penghantaran maklumat melalui IP VPN awam
merentangi prasarana tulang belakang IP yang pelbagai dan tidak
tetap, kelajuan serta kualiti keseluruhan tidak dapat dikawal kerana
ia ditentukan oleh kemampuan terbaiknya untuk setiap proses. Isu
boleh diskala dan isu pengurusan juga harus dititikberatkan terutama
sekali apabila jumlah saluran yang besar terpaksa diuruskan dalam
kesibukan Internet. Tambahan pula, IP VPN awam memerlukan
Kunci Infrastruktur Umum (PKI) apabila organisasi perlu mengadakan
komunikasi perniagaan ke perniagaan (Extranet) dengan pembekal,
rakan kongsi atau penjual. Masalah kelembaban pula akan timbul
dalam mengendalikan trafik audio & video dalam IP VPN awam,
akibat penukaran serta perterjemahan kod.
Satu lagi bentuk IP VPN yang dibangunkan dengan menggunakan
Internet awam adalah yang berasaskan teknologi Pensuisan
Protokol Pelbagai Label (MPLS) yang diperkenalkan pada mulanya
untuk mempercepatkan operasi routing. Sejak tahun 2000, teknologi
router telah dipertingkatkan sehingga tidak perlu lagi menggunakan
MPLS. Tetapi, satu lagi kegunaan MPLS telah ditemui. Sekiranya
ia dilaksanakan di atas rangkaian IP, MPLS bertindak sama seperti
rangkaian Frame Relay. Sesetengah Pembekal Perkhidmatan Internet
(ISP) berpendapat ini merupakan penyelesaian yang praktikal:
mengapa tidak menawarkan Perkhidmatan VPN atas rangkaian IP,
yang sememangnya digunakan oleh mereka untuk mengendalikan
perkhidmatan Internet mereka sendiri. IP VPN persendirian telah
VPN Berasaskan CPE dan VPN Berasaskan Rangkaian
dibangunkan di atas rangkaian IP persendirian yang agak terasing daripada trafik Internet. Dalam persekitaran ini, sumber rangkaian IP
persendirian yang disediakan oleh Pembekal Perkhidmatan akan dikongsi di kalangan komuniti perniagaan untuk penggunaan Rangkaian
Persendirian Maya milik mereka sendiri.
TM-IPVPN adalah berasaskan IP persendirian Telekom Malaysia yang dibangunkan dengan MPLS ATM di atas rangkaian COINS sedia ada
dengan kelajuan 622Mbps. Tidak lama lagi, ia akan diperluaskan kepada tulang belakang MPLS pintar IP tulin berkelajuan 10Gbps untuk
memenuhi kehendak perniagaan yang semakin berkembang.
Rangkaian IP Telekom Malaysia boleh dicapai melalui kaedah-kaedah berikut: litar suwa, talian pelanggan digital (DSL), Very Small Aperture
Terminals (VSAT), Gigabit Ethernet, LAN Wayarles, Frame Relay, Asynchrounous Transfer Mode (ATM), Rangkaian Pelanggan Digital
Bersepadu (ISDN) dan pendailan PSTN. Dengan ini, pengguna mempunyai keanjalan memilih jenis capaian yang paling kos efektif untuk
keperluan mereka. Di samping itu, pengguna TM IPVPN menikmati jaminan penyambungan dan kadar kelembaban minimum dengan
penghantaran data yang laju dan efisien. Telekom Malaysia juga telah berupaya menggabungkan kepintaran routing pasang-siap dan firewall
ke dalam Rangkaian Maya Persendiriannya. Dalam jangka masa panjang, Telekom Malaysia bercadang untuk memperkenalkan lebih banyak
perkhidmatan tambah nilai yang akan mempertingkatkan lagi capaian perniagaan kepada rangkaian yang kos efektif.
TM-IPVPN ialah satu rangkaian hibrid yang berupaya menyokong dua jenis teknologi:
a) IPSEC VPN
Melalui teknologi ini, satu saluran yang selamat dan berkod antara cawangan-cawangan perniagaan dicipta menggunakan Teknologi
Keselamatan Protokol Internet (IP Sec). Teknologi ini biasa digunakan dalam rangkaian berasaskan Kelengkapan Premis Pelanggan
(CPE) dan ianya boleh disokong oleh rangkaian IP awam serta persendirian. Penggunaannya hanya sesuai untuk rangkaian perniagaan
kecil kerana disekat oleh sifat kebolehan skalanya.
b) MPLS VPN dan MPLS/BGP VPN
VPN yang menggunakan teknologi Pensuisan Protokol Pelbagai Label (MPLS) juga mewujudkan saluran-saluran merentangi rangkaian,
tetapi pada ketika ini tidak mempunyai mekanisme untuk pengekodan paket seperti yang ada pada IP Sec. Trafik VPN MPLS
diasingkan menggunakan label yang sama dengan ATM dan Litar Maya Tetap Frame Relay (PVC), lantas memberikan tahap
keselamatan yang sama seperti Frame Relay atau perkhidmatan rangkaian ATM. Pemintasan salah satu daripada ketiga-tiga jenis trafik
ini akan memerlukan akses kepada rangkaian Pembekal Perkhidmatan. Jika keselamatan perlu ditingkatkan lagi, trafik boleh dikodkan
menggunakan IP Sec sebelum ia dirangkumkan ke dalam MPLS.
75
 laporan operasi
RANGKAIAN
Rencana PERNIAGAAN
TM-IPVPN: PENCAPAIAN BARU DALAM RUMUSAN RANGKAIAN
MEMILIH PEMBEKAL PERKHIDMATAN VPN
YANG TEPAT
Sebelum menggunakan IP VPN, perniagaan harus mempertimbangkan
keperluan komunikasinya dengan teliti dan berhati-hati. Pemahaman
yang menyeluruh tentang pilihan-pilihan VPN yang pelbagai
adalah amat penting agar keputusan yang bijak serta memenuhi
kehendak dapat diambil. Antara sebab kukuh TM-IPVPN harus
menjadi pilihan utama adalah seperti berikut.
Liputan seluruh negara
Satu keperluan biasa untuk perniagaan adalah keupayaannya
untuk meluaskan rangkaian perniagaan secara kos efektif, pada
suatu ketika nanti. TM IPVPN memenuhi keperluan ini dengan
nod-nod yang banyak di seluruh negara serta pelbagai pilihan
infrastruktur akses peringkat akhir. Dengan memilih pembekal
perkhidmatan yang mempunyai jangkauan yang luas meliputi
seluruh Malaysia akan mengurangkan perbelanjaan modal dan
operasi apabila perniagaan berkembang maju.
76
tambahan kepada pendinding milik sendiri di premisnya. Fungsi mana-mana lokasi. Ia juga membolehkan tenaga jualan, yang
ini akan melindungi rangkaian pelanggan daripada akses pintu sentiasa melakukan tugasan luar, untuk mencapai sistem CRM
belakang melalui Internet. Untuk sambungan Extranet, TM-IPVPN
menyediakan Penterjemahan Alamat Rangkaian untuk memastikan
keselamatan serta kerahsiaan maklumat antara entiti-entiti
syarikat. Keupayaan untuk mendapatkan profil pelanggan akan
mempertingkatkan kecekapan perkhidmatan dan seterusnya akan
meningkatkan ketangkasan serta prestasi perniagaan dalam jangka
perniagaan. Telekom Malaysia telah memikirkan secara mendalam
tentang ciri-ciri keselamatan TM IPVPN, agar pelanggan tidak
perlu membuang masa, tenaga dan wang untuk mengambil
panjang.
TM-IPVPN juga menawarkan keanjalan yang diperlukan untuk
menyesuaikan diri dengan perubahan keadaan perniagaan yang
langkah-langkah keselamatan tambahan.
berlaku dengan pantas, contohnya peningkatan atau pengurangan
saiz tenaga kerja di samping pembukaan cawangan-cawangan baru.
Kepelbagaian Saluran
TM-IPVPN menyokong topologi berjaring dalam rangkaian pembekal
perkhidmatan yang lebih baik daripada topologi yang ditetapkan
secara individual. Topologi ini menyediakan kepelbagaian saluran
PERKHIDMATAN YANG DITAWARKAN
Penggunaan lebar jalur yang efisien TM-IPVPN kini menawarkan empat jenis perkhidmatan berikut –
secara semula jadi, membolehkan sambungan yang laju serta
Dengan penyambungan kepada rangkaian IP, pelanggan-pelanggan Intranet Terurus, Capaian Pencil Terurus, Extranet Terurus dan
mudah di samping memberikan alternatif jika diperlukan. Alternatif
TM IPVPN mempunyai capaian kepada pelbagai perkhidmatan Perkhidmatan Keselamatan Terurus.
kepelbagaian ini, dalam bentuk sokongan ISDN kepada ibu pejabat
termasuk Intranet, Extranet dan Internet tanpa perlu membayarnya. 1. Intranet Terurus
ataupun saluran ISDN kepada rangkaian IP, disediakan juga jika
Ianya memberi satu rumusan yang anjal serta kos efektif
diperlukan. Dengan langkah-langkah ini, organisasi akan dijamin
Keselamatan kepada pelanggan membolehkan komunikasi dalaman
bahawa proses komunikasi mereka tidak akan terganggu dan
Walaupun IP VPN mempunyai banyak ciri-ciri yang menarik, syarikat, serta antara cawangan dan ibu pejabat secara
seterusnya akan menjimatkan perbelanjaan operasi mereka.
namun menurut laporan kajian yang diterbitkan oleh IDC Market selamat. Syarikat-syarikat kini boleh mengawal kos dan
Research bertajuk Kaji selidik Pengurus WAN 2001, kebanyakan menguruskan cawangan-cawangan dengan lebih baik melalui
Pengutamaan
syarikat lebih mementingkan keselamatan. Keselamatan bukanlah penyerahan fungsi tersebut kepada Telekom Malaysia yang
Dalam persekitaran yang kompetitif, organisasi akan terus
satu isu dengan TM IPVPN berdasarkan sifatnya sebagai rangkaian akan menggunakan kekuatan rangkaian tulang belakangnya.
memperkenalkan aplikasi-aplikasi baru dengan sifat-sifat tidak
persendirian. Sebagai satu ciri tambahan, TM IPVPN juga Rumusan Terurus Telekom Malaysia membenarkan
lazim yang mungkin menggunakan lebar jalur yang lebih tinggi
menyokong teknologi IP Sec sekiranya pelanggan memerlukan sambungan berjaring sepenuhnya kepada pelanggan serta
yang akan mengakibatkan percampuran aplikasi. Dalam situasi
pengekodan hujung ke hujung. TM-IPVPN mengguna pakai konsep capaian yang tidak bergantung kepada teknologi.
sebegitu, organisasi harus memberi keutamaan kepada aplikasi-
keselamatan perimeter yang dilaksanakan menerusi pendinding
aplikasi yang kritikal seperti Citrix, Pengurusan sumber Perniagaan
yang terletak di hujung rangkaian IP persendirian. Pendinding ini 2. Capaian Pencil Terurus
(ERP) dan SNA berbanding aplikasi berasaskan IP yang tidak
menyediakan perlindungan berganda untuk pelanggan, sebagai Ini memberi rumusan yang anjal serta kos efektif kepada
kritikal. Jika tidak, aplikasi yang tidak kritikal akan berlebihan
pelanggan untuk menguruskan permintaan yang semakin
jumlahnya lantas menggunakan sebahagian besar lebar jalur yang
meningkat ke atas komunikasi yang selamat antara pejabat
ada. Menyedari masalah ini, TM-IPVPN memberi ciri-ciri
korporat, kakitangan yang sentiasa berada di luar pejabat
pengutamaan yang akan terus menjimatkan perbelanjaan operasi
dan pejabat-pejabat kecil. Teknologi akses yang digunakan
dan modal dalam jangka masa panjang.
pada hari ini termasuk dail-up, DSL, wayarles serta kabel.
Telekom Malaysia menyokong capaian dail menggunakan
Perkongsian Pengetahuan
PSTN (menggunakan perkhidmatan Dail COINS VPN) dan
Kini semakin banyak syarikat yang menggunakan pelayan klien
pada masa hadapan, capaian DSL.
dan aplikasi kritikal perniagaan seperti ERP dan Pengurusan
Perhubungan Pelanggan (CRM), mereka boleh menghubungkan
3. Perkhidmatan Keselamatan Terurus
pekerja-pekerja dari seluruh cawangan kepada ibu pejabat untuk
Melalui perkhidmatan ini, ia memberikan satu rumusan yang
capaian kepada maklumat kritikal dalam membantu mereka
kos efektif untuk menguruskan keperluan keselamatan dan
melakukan pembelian barangan atau penyelenggaraan stok.
sambungan kepada perniagaan. Dengan menyesuaikan
Langkah-langkah penjimatan ini juga boleh digunakan sebagai
rangkaian milik pelanggan dengan pakar-pakar keselamatan
medium untuk para pekerja mendapatkan akses kepada maklumat
pihak ketiga, mereka akan menikmati tahap keselamatan
sekiranya diperlukan. Tambahan lagi, proses membuat keputusan
komprehensif yang sebenar pada semua peringkat IT daripada
akan bertambah mudah dan lebih efektif dengan adanya pekerja
peringkat rangkaian sehingga lapisan-lapisan aplikasi. Kerjasama
yang telah diperkuatkan dengan pengetahuan.
dengan pembekal perkhidmatan keselamatan memberikan
pelanggan perkhidmatan keselamatan yang menyeluruh direka
Keberkesanan organisasi
khas untuk keperluannya. Sebagai permulaan, Telekom
TM-IPVPN membolehkan pengguna memindahkan fail-fail bersaiz
Malaysia menawarkan rumusan pendinding terurus, yang
besar ke cawangan-cawangan lain dengan mudah lantas menjimatkan
direka untuk memenuhi keperluan keselamatan perimeter
masa serta wang di samping meningkatkan produktiviti. Sebagai
untuk perniagaan-perniagaan kecil, sederhana dan besar.
contoh, sebuah syarikat reka bentuk boleh menghantar fail-fail
Rumusan Telekom Malaysia termasuk Penapis Paket
yang besar saiznya ke cawangan-cawangan tanpa menggunakan
Firewalls dan Stateful Inspection Firewalls.
perkhidmatan kurior untuk memindahkan dokumen-dokumen tersebut
secara fizikal yang hanya akan melibatkan kos yang tinggi.
4. Extranet terurus
VPN Extranet membolehkan perniagaan-perniagaan
Bekerja dari tempat terpencil
disambungkan dengan pembekal, pengedar dan pelanggan.
Dengan menggunakan TM-IPVPN juga, pekerja yang sentiasa
Perkhidmatan ini ialah kombinasi kesemua perkhidmatan
bergerak atau bekerja di tempat terpencil boleh mendapat capaian
yang ditawarkan di atas.
kepada sistem korporat yang mengandungi maklumat penting dari
77
 Memaksimumkan
Mobiliti
Dari tempat ke satu tempat
Kami kekal terhubung erat

Melalui pesanan ringkas kita kongsi bersama

Keseronokan berketawa dan bergembira

Dari m-dagang ke m-perbankan

Mobiliti menawarkan keselesaan

Kebebasan mobiliti
Memudahkan produktiviti

Dengan memaksimumkan mobiliti

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara
Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan
 PENGURUSAN Pada tahun 2002, jumlah pelanggan pra bayar TMTOUCH telah meningkat
TM Cellular Sdn. Bhd. kepada lebih satu juta pelanggan pada 31 Disember 2002. Ini merupakan
DATO’ DR. IR. MOHD
KHIR HARUN peningkatan lebih 160% berbanding jumlah pelanggan prabayar yang
Ketua Pegawai Eksekutif
kurang daripada 400,000 pada tahun 2001. Ini juga adalah sejajar dengan
strategi Syarikat untuk menjadikan segmen prabayar sebagai perkhidmatan
yang dominan. Ianya telah dicapai dengan memberi nilai yang lebih tinggi
kepada pelanggan melalui kempen pengguna serta peraduan-peraduan
laporan operasi yang menarik.

Selular
Sepanjang tahun tersebut, beberapa pakej yang menarik telah diperkenalkan untuk memikat pelanggan pascabayar yang berkualiti di
samping menyamai tawaran-tawaran lain dalam pasaran. Selaras dengan itu, pelan-pelan baru serta pakej-pakej inovatif telah dibangunkan
sebagai pelengkap kepada perkhidmatan yang sedia ada serta memenuhi permintaan pasaran yang sering berubah. Kajian yang terperinci

- TM Cellular serta langkah-langkah menyeluruh telah diambil dalam usaha memupuk hubungan erat dengan pelanggan korporat yang sedia ada.

Sdn. Bhd. Pada tahun 2002, TM Cellular telah mengambil pendekatan yang berhati-hati dalam mendapatkan pelanggan baru pascabayar. Sehubungan
dengan ini, tumpuan lebih diberikan kepada usaha pengekalan pelanggan, memantapkan kutipan serta meningkatkan hasil purata pendapatan
per pengguna (ARPU). Akibatnya segmen pascabayar telah menurun sebanyak 32.0% berbanding tahun sebelumnya. Langkah-langkah juga
diambil untuk mengkaji semula polisi pendaftaran pelanggan dan struktur insentif wakil penjual.

Pada awal tahun 2002, sebagai usaha berterusan untuk

meningkatkan khidmat pelanggan, TM Cellular telah melancarkan
Amalan Terbaik – satu garis panduan untuk kakitangan Pusat
TM Cellular Sdn. Bhd. (TM Cellular) merupakan pembekal rangkaian Perkhidmatan TMTOUCH, yang menggariskan tatacara pengendalian
serta cara yang betul semasa berurusan dengan pelanggan.
selular digital, TMTOUCH, yang beroperasi melalui teknologi Sistem Global
Dalam usaha meningkatkan perkongsian perniagaan Syarikat
Komunikasi Mudah Alih (GSM). Teknologi ini berasaskan spektrum frekuensi dengan wakil penjual dan prinsipal, satu kempen jualan TMTOUCH,
“Cash Odyssey” telah dilancarkan di Johor Bahru pada April
1800 yang menawarkan faedah-faedah seperti tahap keselamatan yang 2002. Kempen jualan ini merangkumi pakej baru dengan insentif
kepada wakil penjualnya. Ini diikuti dengan kempen jualan
lebih terjamin, liputan dalaman dan luaran yang lebih baik, kualiti suara “TMTOUCH Escapade” yang telah dilancarkan di Sabah pada
suku tahun kedua.
dan pemancaran yang lebih jelas, kapasiti serta keupayaan penghantaran
TM Cellular kini menawarkan beberapa pakej yang direka khas
data yang lebih tinggi. seperti “Millennium Plus”, “Touch Extreme” dan “Touch Premium”.
Pakej-pakej yang pelbagai ini menawarkan ciri-ciri yang tersendiri
kepada pengguna-pengguna yang mempunyai latar belakang
Sepanjang tahun laporan kewangan, jumlah pendapatan TM Cellular telah meningkat sebanyak 7.5% kepada RM1.164 bilion berbanding berbeza – daripada pengguna yang kerap membuat panggilan
dengan RM1.083 bilion pada tahun sebelumnya. Faktor utama yang menyumbang ke arah pertumbuhan ini ialah peningkatan jumlah sehingga kepada mereka yang hanya menerima panggilan.
Pelancaran edisi khas prabayar mudahalih.
pelanggan pra bayar. Untuk tahun kewangan 2002, TM Cellular telah memperoleh keuntungan sebelum cukai sebanyak RM10.4 juta (tidak
termasuk pelupusan pinjam pemegang saham) dan ini merupakan pencapaian balik yang membanggakan berbanding dengan kerugian pada
tahun 2001.

80 81
 laporan operasi
Tawaran mudahalih
yang meluas.
Untuk mencapai tahap yang setanding dengan
pembekal selular di seluruh dunia, TM Cellular giat
berusaha memperkemaskan diri dengan perkembangan teknologi
selular yang sentiasa berubah. Pada tahun 2002, TM Cellular
merupakan Syarikat pertama yang melakukan demonstrasi
Perkhidmatan Pesanan Multimedia (MMS) di Pameran Komunikasi
dan Multimedia Asean. MMS TM Cellular membolehkan pengguna
melihat barangan sebelum membeli, contohnya seperti kereta dan
telefon bimbit. Bagi para eksekutif dan ahli perniagaan, MMS TM
Cellular membolehkan laporan perniagaan, carta dan graf dihantar
terus daripada komputer peribadi atau komputer riba kepada telefon
bimbit ataupun antara telefon bimbit. Pelanggan TMTOUCH yang
ingin menggunakan perkhidmatan ini perlulah memiliki telefon bimbit
yang berupaya menyokong aplikasi MMS di samping kad sim GPRS.
Satu lagi perkhidmatan dagang mudah alih yang telah diperkenalkan oleh TM Cellular
ialah “Mobile Banking and Payment Via Secure SMS” yang membolehkan pelanggan
mengendalikan urus niaga perbankan menerusi telefon selular. Ini menggambarkan
komitmen TM Cellular untuk terus membangunkan produk-produk dan aplikasi-aplikasi
canggih bagi memenuhi permintaan pengguna hari ini selain memperkenalkan kemajuan
terkini teknologi selular kepada pelanggannya.
Selain daripada Perayauan Antarabangsa dan perkhidmatan tambah nilai seperti “TMTOUCH
600 Info ACCESS Call Waiting”, TM Cellular juga telah memperkenalkan pelbagai produk
serta perkhidmatan berasaskan SMS untuk memberi kemudahan tambahan kepada
pelanggan di samping menguasai potensi pertumbuhannya yang menjanjikan keuntungan
lumayan. TM Cellular kini menawarkan 14 perkhidmatan SMS, termasuk:
TMTOUCH SMS Info Stock
Memaparkan maklumat terbaru bursa saham dan membantu pelanggan untuk memantau
pelaburan mereka.
TMTOUCH Mood Swingers
Menawarkan lebih daripada 1,000 nada dering dan logo yang boleh dimuat turun.
TMTOUCH SMS Summons Checkpoint
Satu usaha sama antara TM Cellular, Polis Diraja Malaysia dan Telekom Applied Business
Sdn. Bhd. yang membolehkan pelanggan memeriksa status saman untuk kesalahan lalu
lintas.
82
TMTOUCH YAHOO! Messenger
Menerusi kerjasama dengan Yahoo!, perkhidmatan ini membolehkan
pelanggan berkomunikasi secara dalam talian tanpa menggunakan
komputer peribadi. Pelanggan TMTOUCH boleh menghantar,
menerima dan membalas pesanan tersebut melalui sistem mesej
serta-merta dalam talian.
SMS KLIA Flight Info
Membolehkan pelanggan memeriksa waktu ketibaan serta waktu
perlepasan penerbangan domestik serta antarabangsa di KLIA.
TMTOUCH SMS Bill Info
Membolehkan pelanggan memeriksa maklumat mengenai bil serta
status pembayaran menerusi SMS.
TMTOUCH SMS Soccer Alert
Membolehkan pelanggan mendapatkan keputusan liga serta
kejohanan bola sepak kegemaran mereka walaupun ketika
perlawanan sedang berlangsung.
TMTOUCH SMS UPU Service
Membolehkan pelanggan memeriksa keputusan serta status
permohonan mereka ke universiti tempatan menerusi Unit Pusat
Universiti (UPU).
TMTOUCH – SMS Yellow Pages.
TMTOUCH SMS Yellow Pages
Kemudahan yang menyediakan akses segera kepada Yellow Pages
menerusi SMS.
TMTOUCH SMS Share Aplications
Perkhidmatan SMS yang membolehkan pelanggan mendapatkan
maklumat mengenai kaunter-kaunter Tawaran Awam Awal (IPO)
seperti yang tersenarai di Bursa Saham Kuala Lumpur. Ia juga
membolehkan pelanggan memeriksa status permohonan mereka
dengan memberikan nombor kad pengenalan, nombor pendaftaran
syarikat ataupun hanya nama syarikat.
TMTOUCH Basis Checking via SMS
Membolehkan peniaga dan penjual yang sah memeriksa pelanggan
yang mungkin di senarai hitam sebelum proses pendaftaran.
TMTOUCH JPJ SMS Renewal Status
Membolehkan pelanggan memeriksa status sah cukai jalan serta
lesen memandu secara terus dari JPJ menerusi SMS.
TMTOUCH SMS Weather Info
Membolehkan pelanggan mendapat maklumat mengenai ramalan
cuaca harian.
TMTOUCH Iman
Perkhidmatan khas yang menawarkan akses kepada bahan-bahan
seperti nada dering dan mesej bergambar yang berunsur Islam.
Di samping itu, ia juga menawarkan direktori keislaman yang
mengandungi maklumat berkenaan waktu solat, arah kiblat,
senarai masjid dan juga restoran yang halal di serata dunia.
TM Cellular telah juga menjalankan pelbagai projek khas sepanjang
tahun, salah satu usahanya ialah kejayaan pelaksanaan DATATOUCH
(aplikasi gudang data) untuk pelanggan prabayar. Kini DATATOUCH
sedang meningkatkan fungsinya dengan meluaskan skop
penggunaan kepada pelanggan prabayar dan pascabayar. Ciri-ciri
baru akan ditambah untuk pelancarannya yang dijangka pada
permulaan pertengahan 2003. DATATOUCH akan membolehkan
TM Cellular memahami arah aliran serta keperluan pelanggan
masa kini dan masa hadapan dalam usaha membangunkan
produk serta kempen pemasaran yang efektif bagi menyokong
pertumbuhan keseluruhan perniagaan Syarikat.
TM Cellular telah mula menaik taraf infrastruktur Sistem Pengurusan
Hubungan Pelanggan bertujuan untuk meningkatkan kapasiti di
samping membolehkan perkhidmatan-perkhidmatan layan diri
yang baru diwujudkan. Usaha ini telah siap 90% dan dijangka
akan dilancarkan sebelum suku tahun pertama 2003.
Dari aspek pengebilan, kini pelanggan tidak perlu berbaris panjang
di kaunter pembayaran kerana Pusat Perkhidmatannya dilengkapi
dengan Sistem Pembayaran Automatik. Sistem ini telah dilaksanakan
dengan jayanya di seluruh negara pada Februari 2002. Sebagai
menyokong Sistem Pengebilan tersebut dan memberi khidmat
pelanggan yang lebih baik, TM Cellular juga telah menghubungkan
kesemua pusat perkhidmatan kepada ibu pejabat menerusi COINS.
Ini telah dilaksanakan pada November 2002.
Selain itu, automasi penyambungan semula telah dilaksanakan
pada Jun 2002. Ianya memastikan agar talian pelanggan TMTOUCH
dan perkhidmatannya diaktifkan semula secara automatik sejurus
selepas mereka melunaskan pembayaran tertunggak.
83
 laporan operasi
Dalam melaksanakan ‘Mobile Banking and Payment Via Secure
SMS’, TM Cellular telah memeterai beberapa perjanjian dengan
rakan kongsi tempatan dan serantau seperti Smart Money
Holdings Corporation (Filipina), Sonera SmartTrust AB dan Prism
Transactive (M) Sdn. Bhd. pada separuh tahun kedua.
TM Cellular juga telah menandatangani perjanjian dengan AceS
Philippines Satellite Corporation dan APAC ACes (Malaysia) Sdn.
Bhd. pada 22 Oktober 2002 untuk penyediaan kemudahan
telekomunikasi satelit. Ini membolehkan pelanggan TMTOUCH
berkomunikasi menggunakan telefon satelit terutamanya di kawasan
yang kurang kemudahan asas telekomunikasi serta prasarana.
Perjanjian tersebut melibatkan penjualan semula masa siaran
satelit dan pembekalan prasarana rangkaian komunikasi satelit
antara perkhidmatan telefon satelit yang dikendalikan oleh Smart
Communications Inc., AceS Philippines Cellular Satellite dan TM
Cellular Sdn. Bhd., manakala APAC ACes (Malaysia) pula akan
menyediakan terminal untuk perkhidmatan tersebut.
Antara aktiviti-aktiviti utama yang lain, TM Cellular juga merupakan
pembekal rasmi perkhidmatan selular untuk “Seventh Conference
Of The Ministers of Endowments and Islamic Affairs” yang telah
diadakan pada bulan Mei 2002. Dalam bidang sukan pula, Syarikat
telah dipilih sebagai pembekal rasmi perkhidmatan selular kepada
Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi untuk tahun kedua berturut-
turut selain Sukan Malaysia IX 2002 (SUKMA) di Sabah. TM Cellular
juga merupakan Penaja Acara kepada TMTOUCH Japan GT
Championship Malaysia yang telah diadakan di Sepang pada
21 hingga 23 Jun 2002. Bersempena dengan acara tersebut,
TM Cellular – Penaja Acara Japan GT.
84
pelanggan TMTOUCH berpeluang untuk memuat turun logo dan
reka bentuk kereta GT dengan menggunakan telefon bimbit mereka.
Pada tahun 2002, melalui “Tenureship Partnership Agreement” (TPA),
TM Cellular telah melantik sebuah agensi setempat yang akan
memainkan peranan sebagai orang tengah antara syarikat-syarikat
telekomunikasi dan pihak berkuasa tempatan yang berkaitan dalam
merancang serta meluluskan kesemua struktur “Base Transceiver
Station” (BTS) di samping menguruskan pembinaan struktur yang
baru. Sepanjang tahun 2002, TM Cellular telah menandatangani
beberapa memorandum persefahaman (MOU) untuk menyewakan
struktur-struktur BTS ini dengan anak-anak syarikat kerajaan
negeri Terengganu, Pahang dan Sarawak.
Dalam usaha ke arah penyatuan industri, Telekom Malaysia
dan Celcom (Malaysia) Berhad (Celcom) telah menandatangani
Perjanjian Jual Beli Bersyarat pada 28 Oktober 2002 untuk
menjual TM Cellular kepada Celcom. Pembelian bernilai RM1,684.0
juta ini akan diselesaikan melalui penerbitan 635,471,698 saham-
saham baru Celcom pada harga RM2.65 sesaham. Dengan
selesainya penjualan tersebut, pegangan kepentingan Telekom
Malaysia ke atas Celcom akan meningkat daripada 31.2% kepada
47.9% ke atas modal terbitan serta berbayar.
Syarikat kini lebih memberi tumpuan kepada peningkatan jumlah pelanggan
Perjanjian tersebut akan membuka jalan ke arah penggabungan serta ARPU dan pada masa yang sama menambah kecekapan modal dan
sepenuhnya Celcom dan TM Cellular lantas memenuhi objektif
Telekom Malaysia untuk menjadi peneraju perkhidmatan operasi. TM Cellular juga merancang untuk memberi tumpuan yang lebih
telekomunikasi mudah alih di Malaysia. Penyatuan kedua-dua
entiti tersebut akan menghasilkan jumlah pelanggan melebihi tiga kepada keuntungan, selari dengan parameter operasi industri; kecekapan
juta, melonjakkan penguasaannya dalam pasaran sebanyak 42%.
operasi di samping menjadi yang Terbaik dalam Perkhidmatan Pelanggan
Usaha yang amat penting ini dijangka akan memperbaiki kedudukan
gabungan entiti ini secara strategik dalam pasaran selular yang serta Kualiti Rangkaian.
pesat berkembang. Dari segi teknologi serta liputan rangkaian,
tahap kesesuaian kedua-dua entiti ini adalah amat tinggi. Gabungan
perniagaan ini juga akan menghasilkan standard GSM yang terbaik Dari segi penyatuan, Telekom Malaysia dan Celcom telah mendapatkan persetujuan daripada pemegang saham masing-masing untuk
untuk kedua-dua platform- GSM 900, yang sesuai untuk liputan menyempurnakan urus niaga penjualannya selepas menerima kelulusan kawal selia yang berkaitan.
kawasan-kawasan luas manakala GSM 1800, bagi memberikan
liputan ke atas kawasan-kawasan yang berkepadatan tinggi. Matlamat proses penyatuan tersebut adalah untuk mewujudkan nilai serta faedah yang lebih baik kepada pelanggan. Jawatankuasa Pemandu
Bersama Penggabungan yang terdiri daripada pengurusan kanan Telekom Malaysia, Celcom serta TM Cellular telah ditubuhkan untuk memandu
Kedua-dua entiti ini telah memulakan usaha untuk menyepadukan serta merancang proses penggabungan agar ianya berjalan dengan lancar. Pelan Induk Gabungan akan dilaksanakan dalam tempoh 18
operasi-operasi mereka melalui proses terancang. Sebagai contoh, hingga 24 bulan dan akan meneliti bidang-bidang seperti prasarana, rangkaian, pusat-pusat perkhidmatan pelanggan dan sumber manusia.
pada penghujung tahun 2002, mereka telah melancarkan
Perkhidmatan Perayauan Domestik Bersama serta kemudahan TM Cellular akan mengambil peluang mempertingkatkan keupayaannya menerusi penggabungannya dengan Celcom melalui penawaran
Pembayaran Bil Silang untuk gabungan pelanggan mereka. liputan 95% di seluruh negara. Tambahan lagi, penggabungan kedua-dua perniagaan ini akan menghasilkan produk, perkhidmatan serta
khidmat pelanggan yang lebih meluas. TM Cellular juga merancang untuk mengendalikan penyelidikan yang terperinci ke atas tabiat
Fasa pertama perayauan domestik ini telah diumumkan oleh pelanggan sebagai persediaan kepada proses ini.
Y.B. Datuk Amar Leo Moggie, Menteri Tenaga, Komunikasi dan
Multimedia pada 14 Oktober 2002. Ini merupakan perkhidmatan
perayauan antara rangkaian domestik tanpa batasan yang pertama
seumpamanya di negara ini.
85
 laporan operasi
URUS NIAGA DALAM TALIAN
Rencana dan
PERBANKAN MUDAH ALIH
URUS NIAGA DALAM TALIAN
emasa industri dotcom sedang pesat berkembang pada akhir
S
1990an, pakar-pakar pemasaran dan industri ghairah
memperkatakan tentang revolusi e-dagang. E-dagang berpotensi
memberi pelanggan pilihan maksimum pada harga yang rendah,
meningkatkan persaingan, mengurangkan kos pengedaran dan
lain-lain. Mereka meramalkan pertumbuhan tiga digit. Maka muncullah
pelbagai model perniagaan yang bijak, individu-individu yang pintar serta
optimis umum yang melebihi potensi sebenar perniagaan itu sendiri.
Lima tahun telah berlalu dan kini dunia semakin bijak. Hari ini, kita telah
dapat membezakan antara kaca dan permata. Ini bukan bermakna e-dagang
telah gagal. Malahan, e-dagang telah berkembang dan terus mendapat
perhatian. Penjualan secara dalam talian di Amerika Syarikat berkembang
sebanyak 34% kepada US$47.9 bilion (RM182 bilion) pada tahun 2002.
Ini menunjukkan bahawa ia bukanlah satu kegagalan, cuma pertumbuhannya
tidak sepantas yang dijangkakan. Walau bagaimanapun, terdapat satu
segmen e-dagang yang menunjukkan kemajuan yang memberangsangkan,
iaitu urus niaga dalam talian.
86
URUS NIAGA DALAM TALIAN DI MALAYSIA
E-dagang didefinisikan sebagai “membeli dan menjual maklumat,
produk dan perkhidmatan melalui rangkaian komputer”. Dalam
kata lain, ia bermaksud menjalankan urus niaga secara dalam
talian. Mengikut perangkaan, rakyat Malaysia telah menunjukkan
kesanggupan untuk membudayakan fenomena ini walaupun urus
niaga tersebut tidak semestinya berakhir dengan jualan. Walaupun
dianggarkan sebanyak 30% daripada pengguna Internet di Malaysia
menggunakan kemudahan urus niaga dalam talian, hanya 15%
daripada mereka melakukan pembelian dengan cara itu.
Ini amat berbeza sekali dengan keadaan di Amerika Syarikat, di
mana sebanyak 70% pengguna Internet membeli belah secara
dalam talian tetapi hanya 33% sahaja menggunakan kemudahan
urus niaga dalam talian.
Antara destinasi urus niaga dalam talian yang paling terkenal di
Malaysia ialah www.maybank2u.com. Sejak ianya dilancarkan
pada bulan Jun 2000, 16 juta urus niaga telah dijalankan melalui
laman web ini dengan jumlah pelanggan berdaftar seramai 700,000.
Satu kajian mengenai perbankan dalam talian menunjukkan bahawa
cara perbankan ini telah menarik kumpulan pengguna Internet
secara lebih meluas daripada aktiviti-aktiviti kewangan lain seperti
membeli dan menjual saham dan juga mendapatkan maklumat
kewangan secara dalam talian.
Secara keseluruhan aktiviti urus niaga dalam talian yang paling
popular di kalangan rakyat Malaysia ialah pembayaran bil. Ini
diakui oleh bank-bank dan ajen-ajen urus niaga dalam talian yang
lain. Contohnya, sehingga kini Maybank2u.com mempunyai
sebanyak 342 syarikat rakan kongsi penerima bayaran. Penggunaan
perbankan secara dalam talian di Malaysia amatlah menakjubkan
walaupun dibandingkan dengan Amerika Syarikat yang telah
mencatatkan pertumbuhan yang membanggakan sebanyak 164%
pada dua tahun kebelakangan ini.
Persoalannya apakah yang menarik mengenai urus niaga dalam
talian ini sehingga rakyat Malaysia boleh tertarik dengannya.
MENGAPA RAKYAT MALAYSIA MENJALANKAN
URUS NIAGA DALAM TALIAN
Secara amnya, urus niaga dalam talian memberikan manfaat-
manfaat berikut:-
1.
2.
Kemudahan
Kepantasan
3. Sebagai alat untuk mengawal kewangan dengan lebih baik
4. Interaksi Peribadi (Berbanding dengan bercakap dengan
kerani kaunter)
5. Kemudahan mendapatkan maklumat
6. Penjimatan, secara anggapan atau sebenar
Mereka yang menjalankan urus niaga dalam talian juga selalunya
mempunyai tahap pendapatan dan pendidikan yang lebih tinggi.
Didapati juga kaum lelaki lebih kerap menggunakan urus niaga ini.
Pengguna juga kebanyakannya adalah daripada kalangan generasi
muda.
Hampir semua bil utama (dan banyak juga yang “tidak” utama)
boleh dibayar secara dalam talian termasuk bil telefon, elektrik,
air, TV, kad kredit, cukai penguasa tempatan, insurans, yuran
keahlian, ISP, pinjaman dan lain-lain lagi.
Walaupun cara pembayaran bil dalam talian tidak akan menggantikan
sepenuhnya urus niaga kaunter dalam jangka masa terdekat, yang
pasti, arah alirannya menuju ke arah tersebut. Pos Malaysia yang
telah lama bertindak melancarkan pembayaran bil kini sedang
mengemas kini operasinya bagi membolehkan urus niaga melalui
Internet.
BERGERAK KE HADAPAN
Walaupun pembayaran bil ialah satu aplikasi yang telah popular
namun ia bukanlah satu-satunya jenis urus niaga dalam talian
yang boleh dimanfaatkan oleh pengguna.
Aktiviti-aktiviti perbankan dalam talian seperti pertanyaan,
pemindahan wang dan pengurusan akaun persendirian telahpun
ditawarkan di Malaysia. Urus niaga sebegini mungkin menunggu
masa sahaja untuk menjadi popular di Malaysia.
87
 laporan operasi
URUS NIAGA DALAM TALIAN
Rencana dan
PERBANKAN MUDAH ALIH
Perkembangan ini merupakan berita baik kepada Penyedia
Perkhidmatan Internet seperti TM Net. TM Net sentiasa cuba
menyediakan pelbagai cara untuk rakyat Malaysia maju ke depan
melalui penggunaan Internet. Pada masa ini, TM Net membekalkan
kemudahan-kemudahan berikut untuk pengguna-pengguna membuat
urus niaga dalam talian:-
Akses Internet TM Net: sama ada melalui Streamyx atau Prabayar,
kedua-duanya mampu menghubungkan orang ramai dengan Internet.
Bluehyypo.com: portal perkhidmatan lengkap ini merupakan satu
“tempat” yang sesuai untuk pengguna menjalankan urus niaga
dalam talian.
Netmyne: menyediakan penyelesaian perniagaan yang membolehkan
pengguna-pengguna menikmati kelebihan urus niaga dalam talian
dan aktiviti-aktiviti yang berasaskan Internet. Netmyne juga
merupakan rakan niaga kepada kesemua institusi perbankan
tempatan yang dihubungkan secara dalam talian.
Dua faktor utama yang akan mendorong perkembangan urus
niaga dalam talian ini ialah kemudahan dan keyakinan. Gabungan
kemudahan mudah alih dan Internet, dengan mekanisme
pembayaran terjamin, akan menyaksikan ledakan urus niaga
dalam talian. Syarikat-syarikat komunikasi berada pada kedudukan
yang sesuai untuk mencungkil sumber-sumber pendapatan baru
hasil dari perkembangan ini. Walau bagaimanapun, kepantasan
dan penumpuan adalah perlu bagi merealisasikan potensi ini.
Di samping itu, lebih banyak pembekal perkhidmatan diperlukan
kerana proses-proses dan persekitaran sokongan akan melibatkan
pelbagai institusi.
Segmen pengguna dijangka akan menjadi bidang pertumbuhan
yang utama. Walaupun urus niaga dalam talian antara perniagaan
akan dipenuhi dengan proses-proses khusus yang memerlukan
persefahaman bersama antara pembekal dan pengguna, permintaan
pelanggan akan terhasil kerana pelbagai perkhidmatan mudah
88
PERBANKAN MUDAH ALIH
Selaras dengan industri ICT, teknologi selular telah berkembang
rangkaian mudah alih adalah lebih selamat daripada Internet.
Urus niaga m-dagang menerusi Sistem Global untuk Komunikasi
sehingga ia kini bukan sahaja digunakan untuk tujuan komunikasi.
Alat yang mudah dibawa ke mana-mana ini bukan sekadar
Mudah Alih (GSM) adalah selamat kerana data dan suara yang
dipancarkan telah dikodkan.
menghubungkan sesama kita, malahan membenarkan kita
mengakses pelbagai maklumat seperti akaun bank. Malahan, Walaupun teknologi kad pintar belum wujud di Malaysia, m-dagang
perkhidmatan yang mampu ditawarkan oleh peranti mudah alih di negara ini telah menawarkan perkhidmatan pesanan multimedia
adalah sebanyak yang ditawarkan oleh Internet, lantas mewujudkan (MMS) yang baru. Melalui MMS, kita boleh menghantar dan
satu istilah baru, iaitu m-dagang. TM Cellular berhasrat menjadi menerima animasi grafik, gambar serta aliran audio dan video
syarikat komunikasi perintis yang menawarkan pelbagai kemudahan menggunakan telefon mudah alih. MMS yang ditawarkan oleh TM
didapati dengan satu sentuhan. Sehingga kini, perkhidmatan Cellular membolehkan pengguna meneliti barangan yang ingin
melalui m-dagang.
kewangan dalam talian telah terbukti amat popular. Seterusnya dibeli termasuk kereta, telefon mudah alih serta penginapan di
kemudahan hiburan pula mungkin menyusul dan kita dapat pusat peranginan yang diingini. Untuk para eksekutif dan pengguna
TM Cellular Sdn. Bhd. telah melancarkan Perbankan Mudah Alih
melihat betapa mudahnya untuk menempah dan membeli tiket perniagaan, perkhidmatan MMS TM Cellular boleh digunakan untuk
TMTOUCH dan Pembayaran melalui SMS Terjamin pada 8 Oktober
secara dalam talian. menghantar laporan perniagaan, carta dan graf terus daripada
2002. Bersama Bumiputra Commerce Bank Berhad (BCB), TM
komputer ke telefon mudah alih atau antara telefon mudah alih.
Cellular telah menawarkan alternatif yang inovatif berbanding
Potensi urus niaga dalam talian sememangnya amat luas. Urus
dengan cara urus niaga perbankan konvensional seperti perbankan
niaga berkaitan e-Kerajaan seperti pembayaran cukai dan levi TM Cellular telah mengambil peluang untuk melakukan demonstrasi
jumpa terus, ATM, perbankan melalui telefon dan Internet.
secara dalam talian akan menjadi perkara biasa tidak lama lagi. beberapa aplikasi MMS melalui Perkhidmatan Radio Paket Am
Perkhidmatan ini membolehkan pelanggan-pelanggan TMTOUCH
Manakala perkembangan dalam teknologi mudah alih pula akan (GPRS) di Pameran Komunikasi & Multimedia Asean yang telah
yang mempunyai akaun BCB menjalankan urusan perbankan
membolehkan urus niaga dan pemindahan “person-to-person” diadakan di Kuala Lumpur baru-baru ini.
melalui telefon mudah alih. Bagi menikmati perkhidmatan ini, para
(P2P) serta pembelian di tempat jualan melalui telefon mudah alih.
pelanggan TMTOUCH hanya perlu meningkatkan kad SIM mereka
Selepas m-dagang, arah aliran yang akan datang ialah perkhidmatan
dari 8K atau 16K kepada 64K.
Perkembangan jalur lebar juga akan melonjakkan urus niaga dan aplikasi 3G yang bergantung kepada MMS sebagai penggerak
dalam talian dengan peningkatan kepantasan penghantaran. Di utama perniagaan menerusi GPRS. Malahan teknologi 3G akan
Antara perkhidmatan perbankan yang boleh dilakukan oleh
samping itu, pendekatan-pendekatan baru untuk pasaran pengguna menyediakan keupayaan multimedia dan kemudahan perayauan
pelanggan TMTOUCH melalui SMS ialah pertanyaan baki akaun,
seperti pemberian maklumat berdasarkan lokasi untuk menarik yang lebih meluas dan pada kelajuan yang lebih tinggi berbanding
pemindahan wang, pertukaran nombor PIN, pemeriksaan baki kad
pengguna akan terus meningkatkan jumlah pelanggan terutama rangkaian GSM yang sedia ada. Pada mulanya 3G boleh diguna
kredit dan penjelasan bayaran, pemeriksaan tarikh akhir kad
untuk aktiviti-aktiviti popular seperti membeli belah. pakai oleh telefon mudah alih tradisional namun ia akan bertambah
kredit, pembayaran pinjaman (seperti pinjaman perumahan atau
pinjaman peribadi) dan pemeriksaan status deposit tetap seperti maju melangkaui telefon-telefon tersebut.
Seperti yang dapat dilihat, urus niaga dalam talian akan berkembang
tarikh matang. Di samping itu, perkhidmatan ini membenarkan
maju. Namun mampukah Telekom Malaysia maju bersamanya? Berdasarkan jangkaan populariti 3G yang meluas di Malaysia
para pelanggan membayar bil-bil utiliti Telekom Malaysia, Tenaga
Jawapannya pastilah “Ya” memandangkan kedudukan Kumpulan menjelang tahun 2004 atau 2005, TM Cellular akan menjalankan
Nasional, Indah Water, Jabatan Bekalan Air Selangor, dan Gas
yang kukuh dalam sektor Internet menerusi TM Net dan sektor kajian kemungkinan mengenai kebolehdapatan telefon bimbit 3G,
Malaysia serta membayar yuran UKM dan Insurans Progresif.
mudah alih menerusi TMTOUCH dan Celcom. Ini disokong oleh kesediaan pasaran untuk teknologi tersebut serta infrastruktur
Senarai ini semakin bertambah dan tidak lama lagi anda boleh
perkhidmatan-perkhidmatan pembayaran yang disediakan oleh yang diperlukan sebelum memulakan perlaksanaan rangkaian 3G
membayar apa sahaja melalui telefon bimbit. Di samping itu,
Telekom Technology Sdn. Bhd. dan aplikasi dalam talian menerusi sepenuhnya. TM Cellular menjangkakan konsep perkhidmatan
Kad Sim 64K juga memudahkan para pelanggan mengakses
TM Net. Penguasaan Telekom Malaysia dalam bidang urus niaga konverjen bersepadu dalam persekitaran perniagaan pada beberapa
perkhidmatan-perkhidmatan TMTOUCH yang lain seperti
dalam talian ini akan bergantung kepada gabungan usaha dalam tahun yang akan datang. Walau bagaimanapun, pelancaran dan
“Moodswingers”, “TMTOUCH Summon Checkpoints”, Maklumat
ketiga-tiga bidang ini untuk menawarkan perkhidmatan-perkhidmatan penerimaannya perkhidmatan ini akan tetap bergantung sepenuhnya
Saham, berita, sukan dan lain-lain.
yang komprehensif dan menarik. kepada permintaan para pengguna.
Di Eropah, kemajuan m-dagang telah berkembang pesat hasil
penciptaan kad pintar pelbagai guna yang inovatif. Ia boleh
digunakan untuk membeli pizza, barangan runcit, menambah nilai
kad prabayar dan berhubung dengan akaun bank melalui telefon
mudah alih. Pakar-pakar juga berpendapat, penggunaan m-dagang
akan mengatasi e-dagang kerana urus niaga menggunakan
89
 Berlayar
Ta n p a W a y a r
Tiada kabel sebagai kongkongan

Tiada dinding sebagai kurungan

Pilihlah tempatnya, carilah Hotspot

Berkerja dan bermain, pilihlah yang hebat

Hotspot, jalur lebar tanpa wayar

Membebaskan anda untuk melayar

Dengan berlayar tanpa wayar

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara

Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan

 Prestasi TM Net Sdn. Bhd. (TM Net) pada tahun
2002 telah membuktikan daya ketahanan dan dedikasi
warga kerjanya dalam mencapai pertumbuhan yang
konsisten walaupun dalam keadaan ekonomi yang
tidak menentu.

Bulan Julai 2002 menandakan perubahan besar apabila perniagaan TM Multimedia (satu bahagian
Telekom Malaysia) dipindahkan kepada sebuah syarikat baru yang dikenali sebagai TM Net Sdn.
Bhd., anak syarikat milik penuh Telekom Malaysia. TM Net telah juga memperkenalkan logo
korporat baru yang mencerminkan budaya serta semangat baru. TM Net yang baru adalah lebih
tangkas, berorientasikan pasaran serta lebih berfokuskan pelanggan. Dengan perubahan ini,
pelanggan boleh mendapatkan perkhidmatan berkaitan Internet yang lebih mudah untuk diakses,
mampu dimiliki serta boleh dipercayai.

Pada tahun 2002, TM Net telah mempelopori evolusi pasaran jalur lebar dan telah mengekalkan
kedudukannya sebagai peneraju dalam pasaran ISP dengan jumlah pelanggan seramai 1.9 juta.
Hasil pendapatan (gabungan kedua-dua entiti TM Multimedia dan TM Net Sdn. Bhd.) telah meningkat
sebanyak 23.0% kepada RM370.0 juta yang disokong oleh penyumbang-penyumbang utama

laporan operasi pertumbuhan iaitu tmnet streamyx, tmnet direct dan tmnet prepaid. Antara penyumbang lain kepada
jumlah pendapatan ialah perkhidmatan akses, perkhidmatan aplikasi dan perkhidmatan kandungan.

Bagi tahun kewangan yang dilaporkan, TM Net telah meraih keuntungan sebelum cukai sebanyak

Perkhidmatan
RM5.3 juta dengan hasil pendapatan sebanyak RM161.8 juta (dari Julai hingga Disember 2002).
Ini merupakan satu pencapaian yang menggalakkan memandangkan Syarikat dijangka akan hanya
mula meraih keuntungan pada tahun 2003 dan seterusnya. TM Net merupakan anak syarikat
Telekom Malaysia yang pertama mencatatkan keuntungan dalam masa yang tersingkat. Ini jelas
membuktikan usaha gigih dan bersepadu yang diambil oleh Syarikat.

Pada tahun 2001, tmnet streamyx mencatatkan pertumbuhan sebanyak 93.0% berbanding tahun
2001, manakala tmnet direct dan tmnet prepaid masing-masing meningkat sebanyak 48.0% dan

Multimedia
94.0%. Pendorong kepada pertumbuhan hasil ini tidak hanya bergantung kepada produk-produk
utama sahaja, tetapi juga daripada usahasama dan strategi pemasaran yang efektif.

Dengan usaha terancang untuk mempertingkatkan pertumbuhan hasil dan keuntungan, jumlah
perbelanjaan operasi telah dikurangkan sebanyak 46.3% kepada RM81.2 juta (gabungan kedua-dua
entiti TM Multimedia dan TM Net Sdn. Bhd.) pada tahun 2002 berbanding dengan kos operasi TM
Multimedia pada tahun 2001. Penurunan dalam kos lebar jalur dan perbelanjaan overhed yang
berhemat turut menyumbang kepada pengurangan perbelanjaan ini.

PENGURUSAN
TM Net Sdn. Bhd.
BAHARUM SALLEH
Ketua Pegawai Eksekutif
- TM Net Sdn. Bhd. Perbelanjaan modal Syarikat juga mencatatkan jumlah yang lebih rendah sebanyak RM167.0 juta
(gabungan kedua-dua entiti TM Multimedia dan TM Net Sdn. Bhd.) pada tahun 2002 berbanding
dengan perbelanjaan modal TM Multimedia sebanyak RM180.0 juta pada tahun 2001. Sebahagian
besar daripada perbelanjaan modal ini telah diperuntukkan untuk perkhidmatan akses untuk
memperluas dan menaikkan taraf sistem dan rangkaian bagi meningkatkan perkhidmatan yang
ditawarkan. Sejumlah lebih RM90.0 juta telah diperuntukkan untuk perluasan “point-of-presence”
(POP), manakala selebihnya pula telah dibelanjakan untuk perkhidmatan kandungan, aplikasi dan
sistem sokongan.

92 93
 laporan operasi

Walaupun tumpuan diberikan kepada tmnet prepaid dan tmnet
streamyx sebagai penyumbang baru kepada hasil pendapatan,
tmnet direct terus menjadi sumber keuntungan yang penting,
dengan mencatatkan pertumbuhan hasil yang tinggi pada tahun
2002 berbanding pada tahun 2001. Pada tahun yang akan datang,
Dengan penembusan pengguna Internet sebanyak 11% di negara ini, tumpuan yang lebih akan diberikan kepada jalur lebar, aplikasi-
aplikasi serta kandungan bagi menawarkan satu rumusan yang
TM Net percaya masanya telah tiba untuk penghijrahan kepada penggunaan menyeluruh.
• e-Conference ialah penyelesaian e-dagang yang menggunakan
perkakasan audio, video dan persidangan web untuk komunikasi
“multipoint-to-multipoint” dalam masa nyata di Internet
• e-Bina ialah platform IT industri pembinaan kebangsaan yang
bersepadu lagi menyeluruh yang pertama kali dilancarkan
•
pada 23 Disember 2002
myBizpoint ialah penyelesaian perniagaan dalam talian yang
menyediakan pakej komprehensif, ekonomik serta fleksibel
untuk memenuhi keperluan perniagaan kecil dan sederhana

jalur lebar. Pada tahun 2002, tmnet streamyx merupakan produk utama Perkhidmatan Aplikasi
• Aplikasi komunikasi merangkumi beberapa perkhidmatan yang
membolehkan pengguna-pengguna berkomunikasi melalui

dalam pasaran jalur lebar negara, seterusnya muncul sebagai penyumbang TM Net menerajui penggunaan jalur lebar dengan menjadikan
aplikasi-aplikasinya lebih mudah dicapai melalui Netmyne. Jalur
Internet

lebar membolehkan perkhidmatan-perkhidmatan baru dan yang Perkhidmatan-perkhidmatan ini membolehkan pengguna
ketiga terbesar kepada hasil pendapatan TM Net. Dalam usaha menjadikan lebih maju diperkenalkan seperti perkhidmatan awam yang canggih mengoptimumkan jalur lebar untuk meningkatkan produktiviti.
di samping meningkatkan produktiviti perniagaan dan daya saing Di samping itu, TM Net terus menyediakan kaedah-kaedah
capaian Internet jalur lebar lebih mudah diakses, lebih menarik serta serta memperkenalkan bentuk hiburan baru. Untuk mengambil komprehensif untuk memudahkan perniagaan mendapatkan
peluang daripada perkembangan ini, TM Net telah memperkenalkan capaian Internet melalui perkhidmatan-perkhidmatan seperti
berpatutan, Syarikat telah menurunkan harga pakej-pakej barunya sehingga lima aplikasi jalur lebar yang baru yang terdiri daripada e-Health, hosting, gerbang pembayaran dan “streaming”.
e-Conference, e-Bina, myBizPoint dan perkhidmatan komunikasi:
hampir 63%. Pada tahun akan datang, TM Net akan terus memberikan • e-Health ialah penyelesaian Internet bersepadu yang baru bagi
meningkatkan sistem pengurusan faedah penjagaan kesihatan Perkhidmatan Kandungan
keutamaan kepada perkhidmatan jalur lebar sebagai strategi untuk melalui aplikasi dalam talian Untuk melengkapkan aplikasi berasaskan web, TM Net meneruskan
usahanya dalam menyediakan sebuah platform kandungan
memenuhi permintaan pasaran. bersepadu. Pada tahun 2002, BlueHyppo merupakan satu-satunya
pengumpul kandungan terbesar di negara ini. Walaupun baru dua
tahun beroperasi, BlueHyppo telah dua kali dipilih oleh The Edge
Pada tahun laporan, TM Net telah berjaya mencapai jumlah pelanggan seramai 1.9 juta iaitu 1.5 juta daripada perkhidmatan akses, 7,937 sebagai Antara 88 Laman Web Terbaik di negara ini.
daripada perkhidmatan aplikasi dan 380,884 daripada perkhidmatan kandungan.
Sebagai satu-satunya platform pengumpul kandungan terbesar,
www.bluehyppo.com telah banyak menyumbang kepada penguasaan
TM Net dan Telekom Malaysia di dalam dunia dalam talian. Di
Perkhidmatan-Perkhidmatan TM Net
luar talian, ia juga telah mendekatkan TM Net dan Kumpulan
Perkhidmatan Akses dengan orang ramai dan ini terbukti melalui sambutan yang
TM Net merupakan peneraju utama perkhidmatan akses Internet di Malaysia yang menawarkan pelbagai perkhidmatan akses menggunakan diberikan kepada pertandingan permainan Bluehyppo.com dan
pelbagai teknologi. Di samping mengekalkan perkhidmatan tmnet 1515 dan tmnet 1525, tmnet streamyx telah diperkenalkan pada perayaan ulang tahunnya di samping sambutan berterusan yang
penghujung tahun 2001. Perkhidmatan baru ini mula membawa perubahan kepada gaya hidup masyarakat, cara mereka bekerja dan menggalakkan terhadap laman web tersebut.
menjalankan perniagaan. Jalur lebar telah membolehkan perniagaan dan individu melibatkan diri dengan lebih giat dalam e-ekonomi. Ia
meningkatkan kemampuan syarikat-syarikat di Malaysia untuk bersaing
dalam ekonomi global moden, memperbaiki fungsi pasaran tempatan di
samping melengkapkan masyarakat dengan pengetahuan yang lebih Pelancaran satu lagi Perkhidmatan Aplikasi Jalur Lebar TM Net:
mendalam. Netmyne e-Conference.

Di samping itu, TM Net juga telah memperkenalkan tmnet prepaid,

perkhidmatan akses Internet yang pertama menggunakan kad dan CD di
Malaysia. Selain menawarkan cara termudah bagi pelanggan menikmati
capaian Internet, ia juga menyediakan medium pembayaran bagi
perkhidmatan multimedia seperti permainan-permainan dalam talian.
Kedua-dua perkhidmatan ini menunjukkan penerimaan yang amat
menggalakkan daripada pasaran dan telah menyumbang kepada
peningkatan yang positif terhadap purata hasil pendapatan per pelanggan
(ARPU).

94 95
 laporan operasi
Tumpuan yang diberikan kepada penambahan kandungan telah
meningkatkan jumlah halaman yang dilawati oleh pengunjung di
sepanjang tahun. Selain menjadi pengumpul utama kandungan
dalam talian di negara ini, TM Net juga mempunyai kandungan
yang dihasilkan sendiri yang terbukti popular.
Di samping terus menghimpun kandungan dalam tiga bahasa, TM
Net turut memperluaskan lagi pengumpulan kandungan jalur lebar
seiring dengan perluasan pasaran jalur lebar TM Net. Kategori
kandungan jalur lebar termasuk hiburan dan permainan dalam
memenuhi permintaan pasaran. Kandungan jalur lebar terus
diperkayakan dengan pengenalan saluran baru, iaitu e-l@ne. Dengan
kandungan tersebut, Bluehyppo.com sehingga kini mempunyai
380,884 ahli berdaftar, 65 juta halaman dilawati dan 400 juta
pengunjung.
Memenuhi Keperluan Pelanggan
TM Net sentiasa proaktif dan sensitif kepada keperluan pelanggan-
pelanggannya. Pada tahun 2002, tmnet streamyx telah mendapat
sambutan yang menggalakkan daripada pasaran terutamanya
daripada segmen pengguna. Peningkatan Kualiti Perkhidmatan (QoS)
dan aktiviti promosi khas adalah antara langkah utama yang diambil
dalam mewujudkan kesedaran dan pengetahuan pelanggan mengenai
tmnet streamyx. Dengan mematuhi piawaian mandatori QoS yang
dikawal selia oleh Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia
(MCMC), TM Net memastikan pelanggan-pelanggannya hanya
menerima kualiti perkhidmatan yang terbaik sahaja.
Bagi melancarkan proses langganan akaun Internet, TM Net telah
menambah jumlah pengedar perkhidmatannya dan ini sekaligus
memperluaskan rangkaian pengedarannya. Di samping itu, TM
Net telah menambah bilangan House of Internet (HOI) di bandar-
96
bandar besar, iaitu di Johor Bahru, Pulau Pinang, Kota Kinabalu
dan Kuching berdasarkan imej baru HOI yang terdapat di Kelana
Jaya. Untuk meminimumkan tempoh pemprosesan permohonan
perkhidmatan jalur lebar, TM Net sedang memajukan sistem
pendaftaran dalam talian yang dijangka akan siap pada suku
pertama tahun 2003.
Syarikat sentiasa komited dalam memberikan perkhidmatan
pelanggan yang berkualiti dan mempunyai talian khas 1-300 yang
beroperasi 24 jam sehari. Talian 1-300-88-1515 dikhaskan untuk
pengguna, manakala talian 1-300-88-9515 pula ialah untuk
pelanggan perniagaan dan jalur lebar. TM Net juga telah mengambil
lebih ramai kakitangan untuk menjawab panggilan-panggilan
pelanggan. Pusat panggilan terbahagi kepada bahagian pelanggan
dan perniagaan untuk mempercepatkan proses interaksi.
Sistem pengebilan juga telah dipertingkatkan supaya lebih tepat
dan cepat. Untuk keselesaan pelanggan, sistem pembayaran
dalam talian juga telah diadakan melalui SelfCare yang boleh
didapati di laman http://tmbil.tm.net.my yang membolehkan
pelanggan menyemak, mencetak invois serta menyelesaikan
pembayaran secara dalam talian atau di Kedai Telekom.
Usaha sama
Untuk mengembangkan perkhidmatan kandungan dan aplikasinya,
TM Net telah berganding bahu dengan pelbagai pihak dan
menjalinkan usahasama untuk menawarkan perkhidmatan aplikasi
kepada industri-industri seperti penjagaan kesihatan dan
pembinaan. Kejayaan usahasama ini telah membawa kepada
pelancaran e-health, e-Bina, e-Conference dan e-l@ne.
Bluehyppo.com
– kini semakin matang.
Sebagai sebahagian daripada strategi pemasarannya, TM Net telah membangunkan rangkaian para pengedarnya
untuk menjual produk dan perkhidmatannya dengan menganjurkan program-program latihan bagi meningkatkan
kecekapan. Syarikat juga akan memberi tumpuan kepada segmen perniagaan dengan penawaran rumusan yang
menyeluruh.
Satu lagi usahasama penting ialah usaha sama dengan DRB-Hicom Information Technologies Sdn. Bhd. untuk
melancarkan komputer pertama negara KOMNAS Twenty20. Di bawah usahasama ini, TM Net menyediakan akses
Internet serta kandungan dan penyelesaian yang menarik dengan Bluehyppo sebagai halaman khas kandungan/aplikasi
untuk KOMNAS Twenty20.
TM Net juga bekerjasama dengan Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia dan Pos Malaysia untuk
memperkenalkan 14 buah Pusat Internet Desa di seluruh negara. Ini adalah usaha menyokong hasrat Kerajaan
untuk merapatkan jurang digital.
Bagi meningkatkan keselesaan, TM Net telah memperkenalkan gabungan akses, aplikasi dan kandungan multimedia
di dalam satu produk. CD prabayar ini menawarkan akses yang pantas kepada penduduk di kawasan-kawasan di
mana perkhidmatan jalur lebar masih belum ditawarkan. Dikenali sebagai powerSurf, perkhidmatan tambah nilai ini
membolehkan pelayaran Internet dan penyaluran kandungan dengan kepantasan melebihi 3 kali ganda daripada
sambungan “dial-up” (56kbps). CD ini juga menawarkan aplikasi perlindungan virus e-mel.
Untuk tahun yang akan datang, TM Net menjangkakan
perkembangan dalam perkhidmatan jalur lebar dan VoIP.
Oleh itu, Syarikat akan melabur dalam peningkatan kualiti
perkhidmatan yang bakal menyumbang kepada permintaan ke
atas perkhidmatan jalur lebar, kandungan berkaitan jalur lebar
serta aplikasi jalur lebar.
Syarikat juga akan terus mengambil peluang daripada permintaan yang positif ke atas aplikasi komunikasi dan
perkhidmatan prabayar yang diperkenalkan pada tahun 2002.
Walaupun setakat ini, perkhidmatan jalur lebar telah memberikan beberapa pengajaran yang bererti, kami akan
menumpukan lebih usaha kepada mutu perkhidmatan, selaras dengan pengembangan perkhidmatan. TM Net juga
akan menawarkan rumusan menyeluruh kepada para pelanggan agar mereka dapat menikmati pengalaman
menggunakan Internet, medium masa hadapan.
97
 laporan operasi
e-KOMUNITI
Rencana
onjakan negara ke era maklumat bermula pada tahun 1990an
L
dengan pelaksanaan beberapa inisiatif untuk memacu perkembangan
teknologi maklumat serta cabangnya, industri multimedia. Kesemua
ini telah menyokong Wawasan 2020 yang diilhamkan oleh Perdana
Menteri, Y.A.B. Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad bagi menjadikan Malaysia
sebuah negara maju.
Bila diimbas kembali, inisiatif yang dilancarkan dengan matlamat untuk
menggalakkan penggunaan IT, kini telah menjadi misi untuk menjadikan
Malaysia sebuah negara yang menguasai teknologi maklumat dan komunikasi
sehingga ia telah mengubah cara pentadbiran negara. Pada masa akan
datang, dijangkakan sektor awam dan swasta serta masyarakat akan
melibatkan diri dengan lebih aktif dalam bentuk pentadbiran yang baru ini.
Namun, untuk menjadikan ini satu kenyataan, pemikiran rakyat perlu diubah.
Ini adalah antara sebab pentingnya mewujudkan sebuah e-komuniti, iaitu
masyarakat yang memiliki kemahiran dan peralatan untuk mengakses
maklumat serta mempunyai kemahuan dan kebolehan untuk menggunakan
maklumat tersebut.
98
Majlis Teknologi Maklumat Negara (NITC) ditubuhkan pada tahun
1994 bertujuan menasihati Kerajaan dalam hal-hal berkaitan
teknologi maklumat dengan harapan agar sektor baru ini dan
aplikasinya mampu membantu ke arah kemakmuran negara.
Ketika itu, penggunaan komputer masih baru, malah Internet juga
boleh dikatakan belum wujud lagi. Tetapi, dalam tempoh kurang
dari sedekad, teknologi maklumat telah menjadi bahagian integral
dalam komunikasi dan sebati dalam cara kehidupan masyarakat.
Kini kita tidak lagi menulis surat, tetapi menghantar e-mel; kita
tidak lagi memohon perkhidmatan talian tetap, tetapi lebih selesa
menggunakan telefon selular; kita tidak lagi menyelak halaman-
halaman ensiklopedia atau jurnal-jurnal lama, sebaliknya hanya
klik tetikus dan melayari Internet...
Kehidupan kini telah banyak berubah, hasil kemajuan teknologi
maklumat dan komunikasi (ICT). Menurut definisi NITC, e-komuniti
ialah serangkaian masyarakat yang terlibat secara dinamik dalam
proses pentadbiran bagi meningkatkan kualiti hidup rakyat Malaysia.
Kita mungkin masih belum layak untuk dilabelkan sebegitu. Tetapi
yang pastinya ialah kita sedang mara ke arah itu, kerana kini kita
telah pun “dihubungkan” dan kita menggunakan hubungan tersebut
bagi mewujudkan kehidupan yang lebih mudah, efisien dan
bermakna. Namun, ‘kita’ di sini lebih menjurus kepada masyarakat
bandar yang mempunyai tahap pendapatan tertentu dan berpeluang
menikmati pelbagai manfaat dan kemudahan ICT. Malangnya tidak
semua rakyat di negara ini dapat menikmati kelebihan yang sama.
Sebagai contoh, kemudahan asas seperti tenaga elektrik diperlukan
untuk menggunakan ICT. Namun, walaupun seluruh Semenanjung
Malaysia dibekalkan dengan kemudahan ini, kira-kira 20% daripada
Sarawak dan 25% daripada Sabah masih belum dibekalkan dengan
kemudahan ini. Terdapat juga sebahagian rakyat yang berpendapatan
rendah dan tidak mampu memiliki telefon (baik talian tetap
mahupun selular), apatah lagi sebuah komputer. Tambahan pula,
terdapat segelintir golongan masyarakat yang agak terpinggir
daripada kemudahan ICT atas sebab-sebab tertentu. Ini termasuklah
golongan wanita yang tidak bekerja, orang-orang kurang upaya,
para belia dan warga tua.
Adalah jelas bahawa jurang digital itu wujud dan Kerajaan
sememangnya sedar akan perkara ini. Tambahan pula, jumlah
rakyat yang belum terdedah kepada ICT adalah lebih ramai
berbanding mereka yang sebaliknya. Di sekolah-sekolah, contohnya,
di mana capaian kepada Internet merupakan cara terbaik untuk
para pelajar mula berjinak dengan kemahiran ICT, hampir 90%
sekolah rendah dan 75% sekolah menengah tidak mempunyai
kemudahan ini (Kementerian Pendidikan, 2000). Seperkara lagi
yang perlu difikirkan: separuh daripada jumlah pengguna Internet
di negara ini berada di Lembah Klang.
Wujudnya perbezaan yang nyata dan berat sebelah ini pastinya
tidak memberikan gambaran yang baik terhadap kemajuan negara,
bukan sahaja kerana golongan majoriti tidak mampu memanfaatkan
sepenuhnya “hubungan” tersebut, tetapi perbezaan ini juga mungkin
menimbulkan pertentangan antara golongan yang memiliki capaian
dan golongan yang sebaliknya. Oleh itu, demi keamanan dan
kemakmuran negara, jurang ini perlu dirapatkan dan kemudahan
perlu disediakan kepada mereka yang tidak berpeluang
menikmatinya.
Terdapat dua elemen yang membentuk e-komuniti, sebagaimana
yang dijelaskan oleh NITC. Dalam satu kertas kerja bertajuk
“Access and Equity: Benchmarking for Progress”, yang dikeluarkan
pada tahun 2000, NITC menyatakan bahawa penyediaan infrastruktur
atau infostruktur sahaja belum cukup memadai. Yang turut harus
dititikberatkan ialah untuk memastikan golongan masyarakat yang
terlibat ini bersedia untuk menggunakan kemudahan yang diberikan
serta memiliki kemahiran dan pengetahuan untuk berbuat demikian.
Dalam kata lain, e-komuniti lebih kepada corak pemikiran dan
pembentukannya kadangkala lebih sukar daripada penyediaan
infrastruktur dan perkakasan.
Pelbagai projek telah dilaksanakan dengan sokongan daripada
NITC untuk membolehkan kemudahan ICT diperolehi oleh golongan
dan kawasan yang belum memilikinya, di samping menggalakkan
penggunaannya secara menyeluruh. Agenda Strategik NITC yang
dilancarkan pada 1998 ialah bagi merancang satu jalan strategik
untuk Malaysia melangkah masuk ke dunia elektronik. Sehubungan
dengan itu, lima perkara yang perlu diberi perhatian telah dikenal
pasti dalam menjadikan wawasan tersebut satu kenyataan. Salah
satu daripadanya ialah pembentukan sebuah e-komuniti.
99
 laporan operasi
e-KOMUNITI
Rencana
Justeru itu, NITC telah memberikan sepenuh sokongan kepada
usaha-usaha ke arah perluasan ICT. Sebagai contoh, satu geran
bantuan kewangan telah disediakan untuk rakyat Malaysia
daripada pelbagai lapisan agar mereka bersama-sama terlibat
dalam penggunaan ICT. Pada dasarnya, Demonstrator Application
Grant Scheme (DAGS) ini membantu organisasi-organisasi yang
baru dan kurang berpengalaman serta yang tidak berkeuntungan
menggunakan ICT untuk menyebarkan maklumat, berhubung
dengan orang ramai di samping menyokong perniagaan mereka.
Pada ketika ini, terdapat lebih daripada 42 penerima geran yang
telah memanfaatkannya untuk pelbagai jenis projek termasuk
pelaburan dalam bidang-bidang biodiversiti, pemerhatian alam
sekitar, pertanian, sains forensik, kesihatan dan lain-lain.
Salah satu daripada projek ini yang dikenali sebagai e-Bario telah
menempa kejayaan yang mengkagumkan sehingga mendapat
pengiktirafan dan penghormatan antarabangsa. Projek e-Bario
adalah satu projek perintis khas untuk memberi “Capaian Internet
kepada Penduduk Pedalaman” yang dijalankan oleh Telekom
Malaysia dengan usaha sama Universiti Malaysia Sarawak
(UNIMAS), Majlis Penyelidikan Pembangunan Antarabangsa
Kanada (IDRC), NITC, MIMOS Bhd., Kerajaan Negeri Sarawak dan
masyarakat Bario sendiri.
Projek ini secara langsung telah menghubungkan komuniti Bario,
sebuah perkampungan di kawasan tanah tinggi Sarawak, ke
seluruh dunia dan membuka jalan kepada kaum asli Kelabit ke
arah perluasan pengetahuan serta pembangunan yang selama ini
adalah mustahil, hanya disebabkan oleh lokasi mereka yang
terpencil. Beberapa diplomat asing yang melawat untuk melihat
sendiri projek tersebut telahpun menunjukkan minat mereka untuk
memperkenalkan Bario sebagai sebuah destinasi pelancongan
kepada warga negara mereka.
100
Bario, yang terletak di sebuah lembah yang indah berketinggian
kira-kira 1000 meter dari paras laut langsung tidak mempunyai
jalan masuk. Dikelilingi gunung-ganang, satu-satunya jalan
perhubungan adalah melalui penerbangan sejam dari Miri atau
Marudi di utara Sarawak. Sepucuk surat, biasanya akan mengambil
masa selama dua minggu untuk ke kawasan tanah tinggi tersebut,
edaran surat khabar pula adalah amat terhad dan jikalau ada,
ianya diterima sekali-sekala dari Miri.
Perkampungan tersebut didiami oleh satu masyarakat kecil orang
asli Kelabit, yang menghuni 12 buah rumah panjang. Sehingga
tahun lalu, Bario tidak mempunyai kemudahan telefon malahan
sehingga hari ini, kerana ketiadaan bekalan elektrik, penduduk-
penduduknya masih menggunakan alat jana kuasa yang dibekalkan
oleh Kerajaan untuk kemudahan elektrik kepada sekolah, balai
polis dan kemudahan awam lain tetapi hanya untuk beberapa jam
sehari kerana harga minyak diesel yang mahal. Kekurangan
kemudahan awam yang biasa terdapat di tempat-tempat lain
terutamanya kemudahan komunikasi, adalah faktor utama yang
menyekat kemajuan di Bario.
Daripada pelbagai aspek, kawasan perkampungan itu amat sesuai
sebagai model untuk sebarang inisiatif penyediaan kemudahan
perhubungan ke sebuah lokasi terpencil. Kedudukannya yang
terpisah dari dunia luar dan keadaan muka buminya menyukarkan
lagi penyediaan kemudahan lantas menjadikan ia sebagai satu
cabaran terutama kepada Telekom Malaysia yang sentiasa berusaha
untuk memastikan kemudahan komunikasi dapat dinikmati oleh
setiap penduduk di negara ini.
Melalui projek e-Bario, capaian Internet menggunakan komputer
yang dijanakuasakan melalui sistem satelit berkuasa solar milik
Telekom Malaysia, iaitu “Very Small Apeture Terminal” (VSAT)
yang dipasang khas di Bario untuk tujuan tersebut. Pemasangan
kabel di kawasan yang terpencil serta berbukit-bukau seperti itu
adalah amat sukar atau mustahil sama sekali, di samping akan
memakan masa. Oleh itu, pasukan projek telah memutuskan
untuk menyediakan capaian telekomunikasi melalui rangkaian dan
sistem satelit.
Selepas beberapa lawatan teknikal ke tempat tersebut, perkakasan
VSAT generasi baru telah dipilih bagi menyediakan kemudahan
perhubungan yang boleh mencapai kelajuan sehingga 2Mbps.
Dengan kemudahan komunikasi lebar jalur yang tinggi, masyarakat
Bario akan mempunyai capaian kepada Internet berkelajuan tinggi
dan aplikasi jalur lebar. Tambahan lagi, VSAT generasi baru ini
menggunakan panel solar sebagai sumber kuasa yang memberikan
bekalan 24 jam, tanpa bergantung kepada tenaga elektrik yang
amat terhad di kawasan perkampungan tersebut.
Projek tersebut bermula dengan satu lawatan teknikal ke Bario
untuk mengkaji kesesuaian VSAT untuk penggunaan jangka masa
terdekat serta jangka masa panjang. Lawatan ini juga adalah untuk
menentukan sama ada infrastruktur sedia ada mampu menyokong
VSAT, mencari lokasi yang sesuai untuk menempatkan antena dan
perkakasan VSAT yang lain serta mengenal pasti rintangan serta
masalah yang mungkin dihadapi semasa pemasangan sistem
VSAT tersebut.
Selepas kajian teknikal tersebut, keputusan telah diambil untuk
menggunakan VSAT yang dilihat sebagai rumusan yang amat
praktikal. Namun, ketika pemasangan sistem VSAT, dua set
terminal INMARSAT telah dipasang sebagai langkah sementara.
Kedua-duanya telah mula beroperasi pada 4 Ogos 2002. Sistem
ini telah dipasang di rumah penghulu untuk kegunaan telefon dan
di rumah pengetua sekolah, juga untuk kegunaan telefon serta
capaian Internet dan e-mel.
Hari ini, sistem VSAT ini telahpun beroperasi, lantas membuktikan
bahawa perlaksanaan ICT boleh dilakukan di mana-mana sahaja
walaupun di kawasan yang paling terpencil dan tiada kemudahan
asas. Kehidupan di Bario kini semakin baik dengan adanya
harapan untuk pembangunan. Walaupun sekadar kemampuan
berkomunikasi dengan rakan serta keluarga di luar kampung
mereka, ia telah membawakan perubahan yang amat dramatik
kepada kehidupan seharian penduduk. Telefon awam juga telah
dipasang dengan menggunakan sistem TM VSAT. Kemudahan-
kemudahan ini akan terus membawa perubahan yang besar dalam
cara penduduk-penduduk kampung berkomunikasi dengan dunia
luar.
e-Bario mungkin merupakan satu-satunya projek seumpamanya
yang paling berjaya di dunia dan dengan inovasi ini, ia telah
memenangi anugerah “Industry Innovators Award” pada tahun
2002.
Bagi Telekom Malaysia, selain pengiktirafan antarabangsa yang
diperolehi hasil sumbangannya terhadap kemajuan industri
komunikasi, e-Bario merupakan satu kejayaan yang boleh
dibanggakan oleh Syarikat atas pelbagai sebab. Pertama, Telekom
Malaysia berjaya memainkan peranan sebagai badan korporat
yang prihatin terhadap kebajikan sebuah masyarakat yang terpencil
dan terabai. Kedua, e-Bario membuktikan jurang digital boleh
dirapatkan, dan ketiga, dedikasi dan ketabahan penduduk Bario
dalam pembikinan projek ini memberikan harapan terhadap
keupayaan negara untuk membangunkan kelompok-kelompok
e-komuniti yang mungkin seterusnya dapat bersatu menjadi
sebuah negara yang berasaskan elektronik.
Sebelum e-Bario, telah pun wujud beberapa e-komuniti yang
menggabungkan kumpulan-kumpulan individu sama ada menerusi
kepentingan, matlamat atau lokasi yang sama. Tetapi melalui
projek seumpama ini, Telekom Malaysia telah berjaya mewujudkan
e-komuniti pertama yang terdiri daripada penduduk asli di mana
mereka kini boleh menggunakan teknologi maklumat dan
komunikasi dalam kehidupan dan interaksi harian bagi memperbaiki
kualiti kehidupan dengan cara yang lebih ketara.
101
 Mengembangkan
Jangkauan Global
Kami merentasi benua

Dari Asia ke Afrika

Kami menyampaikan komunikasi

Ke tempat yang tidak pernah menikmati

Kami mencipta perkongsian bestari

Perikatan strategik juga kami jalini

Kami adalah warga dunia

Keamanan dipupuk, kemakmuran dikongsi

Dengan mengembangkan jangkaun global

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara

Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan

 laporan operasi
Operasi
Antarabangsa - TM International Sdn. Bhd.
TMI disokong oleh empat bahagian strategik, iaitu Bahagian Strategi dan
Pengurusan Sumber Manusia, Bahagian Sokongan Perkhidmatan Teknikal,
Bahagian Kawalan Kewangan dan Bahagian Pengurusan dan Analisis
Perniagaan Strategik. Sokongan ini telah membolehkan TMI mengambil
pendekatan yang lebih menyeluruh dalam mencari pelaburan antarabangsa
yang berdaya maju, seterusnya menguruskannya untuk mencipta nilai bagi
pemegang saham Telekom Malaysia.
Dengan penubuhan TMI, pelaburan antarabangsa Telekom untuk menyediakan perkhidmatan selular GSM dengan
Malaysia kini dapat diuruskan dengan lebih sempurna. Dengan itu menggunakan jalur frekuensi 900MHz. Perjanjian perlesenan yang
PENGURUSAN ia mengekalkan piawaian operasi dan pengurusan yang tinggi dianugerah oleh Kerajaan Sri Lanka adalah untuk tempoh
TM International Sdn. Bhd. demi membina nilai-nilai untuk Kumpulan. 18 tahun sehingga tahun 2013. Pada tahun 2002, MTN telah
menerima lesen perayauan antarabangsa, yang akan meningkatkan
CHRISTIAN MANUEL DE FARIA Sehingga kini, Telekom Malaysia mempunyai pelaburan di Afrika asas pendapatan Syarikat. Walaupun MTN menghadapi persaingan
Ketua Pegawai Eksekutif
Selatan, Guinea dan Malawi di Benua Afrika dan Bangladesh, Sri yang hebat dalam pasaran selular Sri Lanka, ianya telah muncul
Lanka, Cambodia dan Thailand di rantau ini. Setelah menimba sebagai syarikat selular terulung dengan 485,006 pelanggan pada
banyak pengalaman dalam menguruskan operasi luar negara, penghujung tahun 2002. Ini merupakan peningkatan sebanyak
Telekom Malaysia akan terus mencari dan meneliti lebih banyak 81% asas pelanggan selular berbanding tahun sebelumnya.
peluang pelaburan untuk menjana tahap pertumbuhan perniagaan
dan keuntungan yang lebih tinggi untuk Kumpulan. Untuk maju ke hadapan, MTN merancang untuk menambah
pelaburan modalnya bagi memperluas dan meningkatkan liputan
Sepanjang tahun 2002, Syarikat telah menjalankan pengstrukturan dan kapasiti rangkaian. Ini akan membolehkan MTN menawarkan
semula yang bertujuan menyatukan semua pelaburan antarabangsa kualiti panggilan yang lebih tinggi kepada pelanggan sedia ada
di bawah TMI. Apabila proses ini selesai kelak, nilai modal TMI dan bakal pelanggan. MTN juga akan terus meningkatkan produk
akan turut meningkat. dan perkhidmatannya serta menguna pakai strategi pemasaran
yang efektif bagi memperkembangkan asas pelanggannya pada
Sejajar dengan objektif Syarikat untuk mencapai kedudukan sebagai syarikat MTN NETWORKS (PRIVATE) LIMITED (MTN)
masa akan datang.

komunikasi global, TM International Sdn. Bhd. (TMI), sebuah anak syarikat Pelaburan luar negara Telekom Malaysia yang pertama ialah di Sri
Lanka pada tahun 1995, di mana sebuah anak syarikat milik TM INTERNATIONAL BANGLADESH LIMITED
milik penuh Telekom Malaysia, telah ditubuhkan dengan objektif untuk penuh, iaitu MTN Networks (Pvt) Limited (MTN) telah ditubuhkan (TMIB)
TM International Bangladesh Limited (TMIB) telah ditubuhkan

mengawasi dan mengurus pelaburan antarabangsa. Pada mulanya, pelaburan- pada tahun 1997 sebagai usaha sama antara AK Khan & Co. Ltd.
(sebuah Kumpulan perniagaan terulung di Bangladesh) dan
Mengeratkan hubungan global. Telekom Malaysia. TMIB telah dianugerahkan lesen untuk selama
pelaburan ini adalah di bawah kendalian Bahagian International Ventures. 15 tahun, yang boleh diperbaharui setiap tahun selepas itu, untuk
membangunkan dan mengendalikan perkhidmatan selular di
Bangladesh.
Bagi tahun berakhir 31 Disember 2002 pelaburan antarabangsa Telekom Malaysia telah menyumbang kira-kira 13% daripada keuntungan
selepas cukai kepada Kumpulan. Keuntungan selepas cukai meningkat kepada RM137 juta berbanding RM79 juta yang dicatatkan pada Pada tahun 2002 TMIB telah melaksanakan program perluasan
tahun sebelumnya. Ini adalah peningkatan sebanyak 73% dalam sumbangan keuntungan kepada Telekom Malaysia. Pada penghujung tahun rangkaian yang agresif untuk meningkatkan kapasiti agar dapat
2002, TMI mempunyai lebih 7 juta pelanggan selular dari pelaburan-pelaburan antarabangsanya di Afrika Selatan, Guinea, Malawi, menampung jumlah pelanggan yang semakin bertambah. Pada
Bangladesh, Sri Lanka dan Cambodia. penghujung tahun 2002, pelanggan selular meningkat kepada

104 105
 laporan operasi
161,265, iaitu pertambahan sebanyak 100%. Ini adalah hasil
perluasan rangkaian dan permintaan perkhidmatan selular yang
terus kukuh di Bangladesh. Berikutan kejayaan rancangan
perluasannya pada tahun 2002, serta potensi pasaran yang luas,
TMIB akan terus berkembang dari segi kapasiti rangkaian dan
asas pelanggan, seterusnya memberikan pulangan yang tinggi
kepada pemegang saham.
TELEKOM NETWORKS MALAWI LIMITED (TNM)
Pada tahun 1996, Telekom Malaysia dan sebuah syarikat milik
Kerajaan, iaitu Malawi Telecommunications Ltd. (MTL), telah
menubuhkan syarikat usaha sama untuk mengendalikan
perkhidmatan selular GSM sehingga tahun 2016. Telekom Malaysia
dan MTL masing-masing memegang 60% dan 40% daripada
saham TNM.
TNM merupakan satu lagi contoh kejayaan pelaburan antarabangsa
dan kini merupakan peneraju dalam pasaran selular di Malawi.
Dengan bilangan pelanggan meningkat sebanyak 61%, kepada
46,800 pelanggan pada penghujung tahun 2002, TNM mengekalkan
kedudukannya sebagai pengendali selular utama. Namun,
ketidakstabilan mata wang tempatan terus memberikan kesan
kepada prestasi kewangan syarikat. Walaupun pasaran selular
Malawi kini sedang berkembang berikutan kemasukan syarikat-
syarikat baru, TMN berada pada kedudukan yang kukuh untuk
mengatasi para pesaing dan dijangka dapat mengekalkan
penguasaan dengan melaksanakan strategi pengekalan pelanggan
yang efektif dan pengurusan kos yang lebih baik.
SOCIETE DES TELECOMMUNICATIONS DE
GUINEE (SOTELGUI s.a.)
Di rantau Afrika Barat, Telekom Malaysia telah menjalinkan
perkongsian strategik dengan kerajaan Guinea untuk menubuhkan
Societe Des Telecommunications De Guinee (Sotelgui s.a.).
Telekom Malaysia memegang 60% saham dalam Sotelgui,
manakala kerajaan Guinea pula memegang selebihnya. Pada masa
ini, Sotelgui adalah peneraju pasaran, dengan penguasaan 60%
daripada pasaran selular, atau 71,000 pelanggan sehingga
penghujung tahun 2002. Ini merupakan peningkatan 103%
daripada tahun lalu. Pelanggan talian tetap pula adalah seramai
22,550 orang pada penghujung tahun 2002, dan jumlah ini
semakin meningkat.
106
Jalinan hubungan yang rapat bersama rakan niaga antarabangsa.
Sotelgui telah melaksanakan sistem pengurusan hutang dan
kutipan yang lebih baik untuk mengukuhkan pengurusan modal
kerjanya. Syarikat akan terus melaksanakan rancangan perluasan
rangkaiannya yang akan meningkatkan keupayaan dan liputan
rangkaian untuk memenuhi permintaan pasaran yang semakin
berkembang dan meningkatkan penjanaan pendapatan.
CAMBODIA SAMART COMMUNICATIONS CO.
LTD. (CASACOM)
Cambodia Samart Communications Co Ltd (Casacom) memulakan
operasi komersil pada tahun 1999. Telekom Malaysia memegang
51% daripada sahamnya dan selebihnya 49% dipegang oleh
Samart Corporation Public Company Ltd. (SAMART), sebuah
syarikat komunikasi Thailand. Casacom telah diberi lesen untuk
menyedia dan mengendalikan perkhidmatan selular GSM NMT
900 untuk selama 35 tahun. Casacom kini merupakan pengendali
perkhidmatan selular yang kedua terbesar di Cambodia.
Pada tahun 2002, Casacom telah diberi lesen perayauan
antarabangsa, sebagai tambahan kepada perkhidmatan selular
domestik yang sedia ada.
SAMART CORPORATION PUBLIC COMPANY
LTD. (SAMART)
Telekom Malaysia mempunyai pegangan sebanyak 19.73% dalam
Samart Corporation Public Company Ltd., sebuah syarikat senaraian
awam yang membekalkan pelbagai perkhidmatan telekomunikasi
tambah nilai termasuk pembuatan dan pengedaran peralatan
telekomunikasi, seperti antena televisyen dan cakera satelit di
Thailand.
SAMART sedang menjalankan satu program pengstrukturan
semula hutang untuk menguruskan hutangnya dengan lebih
sempurna. Pihak pengurusan SAMART komited dalam usaha ini
dan akan mengambil apa sahaja langkah yang sesuai dan perlu
untuk memperbaiki prestasi dan mengukuhkan kedudukan
kewangan syarikat.
TELKOM SA LIMITED (TSA)
Pelaburan antarabangsa terbesar Telekom Malaysia ialah di Afrika
Selatan, dengan pegangan 12% saham dalam Telkom SA Limited
(TSA) melalui Thintana, iaitu sebuah usaha sama antara Telekom
Malaysia dan South Western Bell Corp (SBC Communications
Inc). TSA mempunyai 50% pegangan dalam Vodacom Group
Proprietary Ltd. (“Vodacom”), pengendali selular terbesar di
Afrika Selatan, dengan 6 juta pelanggan.
Selaras dengan usaha TMI untuk mengekalkan daya saing dalam pasaran
antarabangsa, Syarikat menumpukan kepada program-program untuk
meningkatkan kecekapan pengurusan. Sehubungan dengan itu, syarikat
akan melaksanakan urusan penstrukturan semula untuk meningkatkan
kecekapan modal dan cukai, memajukan proses pengurusan serta
memperkenalkan tatacara dan amalan dalaman yang lebih cekap demi
kawalan perniagaan yang lebih baik.
Pada tahun kewangan yang akan datang, syarikat akan terus
memberi tumpuan untuk terus mengukuhkan prestasi kewangan
pelaburan antarabangsa yang sedia ada sambil mencari dan meneliti
peluang-peluang pelaburan baru bagi menambah nilai pemegang
saham. Ini akan dilaksanakan melalui kaedah-kaedah pelaburan
antarabangsa yang sesuai, sama ada perkongsian, perikatan
strategik atau usaha sama. Keutamaan akan diberikan kepada
peluang-peluang perniagaan yang mempunyai potensi tinggi serta
asas ekonomi yang kukuh, serta berhampiran dengan Malaysia.
TMI akan mencari pasaran-pasaran baru di luar negara di mana
tahap penggunaan telefonnya (teledensity) berada di bawah paras
purata serantau, di rantau ASEAN dan Asia Selatan. Pasaran yang
berpotensi ini termasuklah Indonesia, Myanmar, Cambodia dan
Vietnam di Asia Tenggara serta India, Pakistan, Afghanistan, Iran,
Bangladesh, Nepal dan Sri Lanka di Asia Selatan.
Tumpuan utama kami dalam pasaran antarabangsa ialah penyediaan
perkhidmatan selular dan tambah nilai. Pada masa yang sama,
TMI juga akan mengambil peluang yang dicipta oleh segmen-
segmen perniagaan baru, seperti rangkaian data, internet dan
perkhidmatan berasaskan kandungan.
TSA telah diberi lesen eksklusif untuk membekalkan perkhidmatan
telekomunikasi bersuis awam bagi tempoh 5 tahun, yang telah
tamat sebelum tahun 2002. Dalam tahun 2002, TSA telah
menjalani rancangan perluasan yang menyaksikan peningkatan
dalam kualiti panggilan perkhidmatan selularnya. Syarikat
mempunyai rancangan untuk meningkatkan daya saing dan
mengembangkan pelanggan sedia adanya yang kini melebihi
5 juta. Tawaran Awam Awal (IPO) bagi TSA telah berjaya
dilaksanakan pada 4 Mac 2003.
Pelaburan antarabangsa yang berdaya maju ekonomi akan terus
menjadi komponen perniagaan yang penting bagi Telekom Malaysia,
dengan tujuan utama hendak meningkatkan nilai pemegang saham.
TMI komited dalam memastikan pelaburan-pelaburan ini tetap
terjamin dalam jangka panjang. Untuk tahun yang akan datang,
syarikat akan memberi penekanan kepada pengurusan risiko,
pengembangan ekonomik dan menyusun semula proses untuk
menghasilkan kecekapan serta prestasi kewangan yang lebih
tinggi. Pembangunan sumber-sumber strategik, terutama sumber
manusia akan menjadi inisiatif utama. TMI menjangkakan bahawa
pelaburan strategik dalam sumber manusia akan memberikan
manfaat yang berkekalan kepada pelaburan antarabangsa.
TMI sedang mempersiapkan diri untuk mengambil peluang daripada
pasaran telekomunikasi global yang kian berkembang pada tahun
2003. Dengan sempurnanya proses penstrukturan TMI, syarikat
akan lebih yakin untuk memperluaskan operasi luar negaranya
dan terus menyumbang kepada prestasi kewangan Kumpulan.
107
 Mengekalkan
Kecekapan Operasi
Semudah-mudah telefon

Secanggih-canggih peranti

Upaya berfungsi tetap diutamakan

Untuk perniagaan mahupun keseronokan

Operasi efisien matlamat utama

Agar kemakmuran terus membara

Dengan mengekalkan kecekapan operasi

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara

Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan

 PENGURUSAN
TM Facilities Sdn. Bhd.
HAMZAH YACOB
Ketua Pegawai Eksekutif
laporan
operasi
Pengurusan Kemudahan
MALAYSIAN LOGISTICS
Penglibatan utama Malaysian Logistics adalah dalam penyediaan
khidmat logistik dan perkhidmatan-perkhidmatan sokongan yang
berkaitan kepada Telekom Malaysia. Aktiviti-aktiviti utamanya
termasuk penggudangan, pengedaran dan pengangkutan, pengurusan
penghantaran muatan dan pengurusan sekerap. Malaysian Logistics
kini mempunyai serangkaian 35 gudang merentasi Malaysia Timur
dan Barat – dari Kangar di Perlis ke Tawau di Sabah.
Perkhidmatan penghantaran muatannya meliputi penghantaran
percuma ke atas kapal (FOB) ke dalam dan ke luar dari Malaysia
Timur. Pengedaran darat di Semenanjung Malaysia, Sabah dan
Sarawak pula dikembalikan melalui sepasukan trak untuk
menampung keperluan keseluruhan Kumpulan.
Di samping menyediakan perkhidmatan logistik dalaman, Malaysian
Logistics juga memperluaskan perkhidmatannya kepada pihak-
TM Facilities Sdn. Bhd. telah ditubuhkan pada Januari 2002 untuk pihak luar bagi menjana hasil pendapatan tambahan Syarikat.
Sebagai contoh, sejak beberapa tahun yang lalu, Malaysian
menguruskan lima Unit Perniagaan Strategik (SBU) iaitu Malaysian Logistics, Logistics telah membantu Shell Gas menguruskan kemudahan
Malaysian Security, Pengurusan Kemudahan & Infrastruktur, Pembangunan penyimpanan Gas Petroleum Cecair (LPG) pusat di Prai, Melaka
dan Kuantan (Semambu). Pada tahun laporan, Malaysian Logistics
Hartanah dan Pengurusan Pengangkutan – di mana setiap unit mempunyai telah menyediakan kemudahan terbaru di Alor Setar khas untuk
Shell Gas.
kepakaran dalam bidang masing-masing.
Pada tahun 2002, TM Facilities telah menguruskan hasil sebanyak RM349.3 juta dari sumber-sumber dalaman dan luaran. Ini merupakan
pertama kali Unit Perniagaan Strategik (SBU) memperolehi keuntungan. Pencapaian prestasi kewangan SBU yang ketara ini adalah disebabkan
oleh penurunan jumlah kos sebanyak 17.1% iaitu pengurangan sebanyak RM60.5 juta berbanding tahun sebelumnya.
110
- TM Facilities
Sdn. Bhd.
MALAYSIAN SECURITY
Pasukan keselamatan yang berkemampuan dan berwibawa adalah
penting bagi mana-mana organisasi besar. Di Telekom Malaysia,
fungsi ini dikendalikan oleh Malaysian Security, yang mengawal
dan menjaga harta benda, sumber-sumber dan anggota-anggota
Kumpulan.
Aktiviti-aktiviti utamanya termasuk penyediaan pengawal bersenjata
dan tidak bersenjata khususnya bagi kawasan-kawasan berisiko
tinggi seperti kedai-kedai perniagaan, pusat-pusat pungutan dan
pusat-pusat pemasangan utama yang diwartakan oleh Kerajaan.
Malaysian Security juga menyediakan perkhidmatan tambah nilai
seperti kawalan keselamatan untuk wang tunai dalam transit, bilik
kebal, rondaan laluan-laluan gentian optik dan kabel atas dan
bawah tanah. Perkhidmatan pengkhususan lain yang ditawarkan
termasuk audit keselamatan, siasatan fraud atau kecurian dan
pelaksanaan program kesedaran keselamatan dan pencegahan.
Dalam usaha untuk mengurangkan kos overhed terutama dalam
bidang penggunaan sumber luaran, langkah-langkah telah diambil
sepanjang tahun 2002 bagi memperkenalkan sistem pengawasan
jarak jauh yang boleh dikendalikan dari satu unit kawalan pusat.
Ini telah dapat mengurangkan keperluan untuk menempatkan
pengawal-pengawal di tapak.
111
 laporan operasi
PENGURUSAN KEMUDAHAN & PEMBANGUNAN
INFRASTRUKTUR (FMID)
FMID mengendalikan pengurusan kemudahan-kemudahan dan
bangunan-bangunan Telekom Malaysia. Ia menyediakan
perkhidmatan kejuruteraan awam, elektrikal dan mekanikal serta
khidmat penyelenggaraan bangunan perniagaan kepunyaan
Kumpulan.
Pada tahun 2002, beberapa operasi telah diserahkan kepada
pengendali-pengendali luar. Oleh itu, pemantauan rapi terhadap
pengendali-pengendali ini adalah perlu untuk memastikan
perkhidmatan yang berkualiti dan kos efektif. Pada tahun 2002,
unit ini telah memberi tumpuan dalam mengkaji semula pemberian
tugas kepada pengendali luar yang tidak menguntungkan. Latihan
yang sesuai juga telah dilakukan bagi melengkapkan para anggota
dengan kepakaran yang perlu untuk membolehkan mereka
mengambilalih tugas-tugas ini.
PEMBANGUNAN HARTANAH
Unit ini bertanggungjawab dalam pengurusan projek-projek
infrastruktur Telekom Malaysia dan pembangunan hartanah
Telekom Malaysia. Unit ini terbahagi kepada dua bidang – unit
pengurusan runding cara dan projek yang mengendalikan projek-
projek infrastruktur, sementara unit komersial pula menguruskan
pembangunan-pembangunan komersial Kumpulan.
Pusat kawalan yang canggih dan terkini di Menara Telekom.
112
Berdasarkan prospek pelanggan utamanya iaitu TM TelCo, bilangan
projek dan pembangunan-pembangunan di masa hadapan dijangka
akan berkurangan. Atas sebab itu, unit Pembangunan Hartanah Kenderaan milik Telekom Malaysia
yang moden.
perlu mempelbagaikan sumbernya dan tumpuan tahun-tahun
mendatang adalah untuk meningkatkan nilai pembangunan hartanah
Kumpulan.
Sepanjang tahun tersebut, Pengurusan Pengangkutan telah berjaya memasang kenderaan-kenderaan reka bentuk khas untuk kumpulan
gentian optik bagi memudahkan penyelenggaraan laluan gentian optik. Syarikat juga berjaya memperolehi hasil sebanyak RM3.4 juta
Projek sulung Pembangunan Hartanah pada tahun 2002 adalah
daripada penjualan kenderaan sekerap.
projek pembangunan di Mukim Ijok dan Jeram, kedua-duanya
terletak di Selangor. Projek tersebut sedang dilaksanakan oleh
Pada tahun 2002, Pengurusan Pengangkutan, bagi pihak Telekom Malaysia, juga telah menandatangani satu kontrak bernilai RM52 juta
pemaju hartanah yang melibatkan kawasan seluas 550 ekar dan
dengan Petronas, Shell dan ExxonMobil untuk membekalkan petrol dan produk-produk petroleum kepada kenderaan-kenderaan milik
dijangka siap pada tahun 2006.
Telekom Malaysia. Kontrak tersebut adalah untuk tempoh lima tahun.
Unit ini juga berperanan sebagai ‘penjaga’ kepada semua dokumen
Telekom Malaysia berhubung dengan aset-asetnya. Ini termasuklah
berurusan dengan pihak berkuasa tanah dan negeri, pungutan
sewa, pengurusan pembayaran sewa pajakan, sewa tanah dan
cukai taksiran.
PENGURUSAN PENGANGKUTAN
Bersesuaian dengan namanya, Unit Pengurusan Pengangkutan Di bawah pengurusan baru TM Facilities, hala tujunya untuk tahun
menguruskan sejumlah 7,000 kenderaan Kumpulan. Aktiviti-aktiviti
utamanya termasuklah penyelenggaraan dan pembaikan kenderaan, mendatang adalah untuk mengenal pasti peluang-peluang perniagaan di
pengeluaran lesen dan permit, insurans dan tuntutan serta
pembelian kenderaan baru dan penjualan kenderaan lapuk. samping melaksanakan model-model perniagaan. Ini bertujuan memacu
Pada tahun 2002, usaha-usaha ditumpukan kepada meningkatkan kelima-lima SBU ini ke arah menjadi entiti-entiti perniagaan yang matang
penyelenggaraan dan menaik taraf kenderaan pengangkutan.
Sejumlah RM25 juta telah dibelanjakan untuk pembelian kenderaan- dengan tujuan untuk mempertingkatkan lagi nilai pemegang saham.
kenderaan utiliti dan kereta-kereta baru, dengan penekanan
kepada penggantian kenderaan yang berusia melebihi tujuh tahun.
113
 laporan operasi
Pelaksanaan
Rencana
KERAJAAN ELEKTRONIK
DI MALAYSIA (EG*NET)
Dalam era penyambungan masa kini, konsep terbuka dan saling
berhubung tidak hanya tertumpu kepada syarikat-syarikat korporat
atau individu-individu tertentu sahaja, malahan juga oleh Kerajaan.
Salah satu cara yang terbaik bagi agensi dan jabatan kerajaan
untuk saling berhubung antara satu sama lain dan juga dengan
orang ramai adalah menerusi penggunaan multimedia.
Menyedari akan hakikat ini, Kerajaan Malaysia telah memulai satu
misi yang bertujuan melahirkan kepimpinan yang memanfaatkan
teknologi multimedia. Ia bermatlamat mewujudkan sebuah Kerajaan
Elektronik yang mampu menyediakan maklumat dan perkhidmatan
dengan cara yang paling mudah kepada mereka yang
memerlukannya. Kerajaan Elektronik juga merupakan salah satu
daripada tujuh Aplikasi Perdana Koridor Raya Mutimedia (MSC).
MSC telah diwujudkan pada tahun 1996, sebagai gerbang Kerajaan
ke era maklumat dengan memanfaatkan sepenuhnya potensi
teknologi maklumat dan multimedia. Objektif utamanya adalah
untuk membantu memacu pembangunan ekonomi negara ke arah
Wawasan 2020. Penglibatan Sektor Perkhidmatan Awam secara
aktif dalam perancangan dan pelaksanaan sebahagian besar
Aplikasi Perdana MSC, bukan sahaja telah berjaya merangsang
pembangunan MSC, tetapi juga telah menyumbang ke arah
perkembangan sektor multimedia yang berpotensi meningkatkan
daya saing negara.
Kerajaan Elektronik merupakan salah satu daripada empat Aplikasi
Perdana MSC yang diuruskan oleh sektor Perkhidmatan Awam
selain daripada Sekolah Bestari, Kad Pelbagai Guna dan
Telekesihatan. Terdapat tiga Aplikasi Perdana bukan Kawalan
Sektor Perkhidmatan Awam dalam MSC, iaitu “R&D Cluster”,
“Worldwide Manufacturing Web” dan Pemasaran Tanpa Sempadan.
114
APAKAH KERAJAAN ELEKTRONIK?
Kerajaan Elektronik merupakan pentadbiran rangkaian multimedia
tanpa kertas yang menghubungkan agensi-agensi Kerajaan di
pusat pentadbiran baru di Putrajaya dengan pusat-pusat Kerajaan
yang lain di seluruh negara bagi memudahkan urusan kerajaan
dan memberikan perkhidmatan yang efisien kepada komuniti
perniagaan dan masyarakat umum. Wawasan Kerajaan Elektronik
membayangkan Kerajaan, sektor korporat dan orang awam
berganding bahu demi manfaat negara. Wawasan ini memerlukan
penggunaan teknologi maklumat dan multimedia untuk meningkatkan
produktiviti dan jumlah saluran perkhidmatan sektor awam.
Kejayaan Kerajaan Elektronik sebagai aplikasi MSC, bukan sahaja
akan membawa perubahan kepada pengurusan negara dengan
menjadikannya lebih efisien, tetapi juga akan menggerakkan
projek-projek MSC yang lain.
Pelaksanaan Kerajaan Elektronik dijangka akan melibatkan 24
Kementerian, 126 Jabatan Persekutuan, 78 badan berkanun, 245
jabatan negeri, 109 badan berkanun negeri, 144 kerajaan tempatan,
950,000 kakitangan, 400,000 badan korporat, 1,600,000 pemilik
perniagaan dan 22 juta rakyat Malaysia.
Sebahagian daripada Kerajaan Elektronik adalah pelaksanaan
perkhidmatan-perkhidmatan berasaskan elektronik (e-perkhidmatan).
Objektif utamanya adalah untuk memudahkan penyediaan
perkhidmatan Kerajaan melalui pelbagai saluran elektronik seperti
kios, Sistem Maklum Balas Suara Interaktif, Internet (melalui TV
web dan komputer peribadi) dan pusat-pusat perkhidmatan setempat.
Tambahan pula, e-perkhidmatan bakal memberikan perkhidmatan
yang lebih pantas, telus dan selamat.
Antara perkhidmatan yang akan ditawarkan secara elektronik ialah
urusan pengeluaran serta pembaharuan lesen memandu dan cukai
jalan, pendaftaran kenderaan, pembayaran saman Jabatan
Pengangkutan Jalan, pembayaran bil utiliti dan capaian maklumat
dari Kementerian Kesihatan secara dalam talian.
Selain dari e-perkhidmatan, terdapat tujuh projek perintis di
bawah Kerajaan Elektronik seperti Perolehan Elektronik, Persekitaran
Pejabat yang Generik, Sistem Maklumat Pengurusan Sumber
Manusia, Sistem Pemantauan Projek, Pertukaran Tenaga Pekerja
Elektronik dan e-Syariah.
1. e-Perkhidmatan
e-Perkhidmatan membolehkan orang awam menjalankan
urus niaga dengan lebih mudah, baik dengan pihak Kerajaan
mahupun syarikat pembekal utiliti. Melalui pusat khidmat
setempat yang disediakan oleh Kerajaan Elektronik, pengguna
boleh menggunakan kios yang terdapat di pusat-pusat
membeli-belah atau menggunakan komputer peribadi di
rumah untuk, contohnya, memperbaharui lesen memandu
dan membayar bil elektrik.
2. e-Perolehan (EP)
e-Perolehan akan mengautomasi, memperbaiki dan mengubah
sistem perolehan yang sedia ada bagi mengurangkan kos di
samping mempercepatkan proses dan membolehkan Kerajaan
menjadi “pembeli yang bijak”. Pembekal-pembekal, baik kecil
mahupun besar, akan mendapat manfaat daripada ketelusan
sistem baru ini serta pembayaran yang lebih cepat dan tepat.
3. Persekitaran Pejabat Generik (GOE)
Persekitaran Pejabat Generik merupakan persekitaran
multimedia yang menyediakan komponen asas yang diperlukan
bagi memenuhi pelbagai fungsi perniagaan. GOE mempunyai
beberapa bahagian yang boleh digabungkan dengan pelbagai
cara bagi memenuhi keperluan perniagaan yang berbeza atau
untuk membina komponen yang lebih sofistikated. Untuk
aplikasi perintis, GOE akan dilaksanakan mengikut keperluan
Pejabat Perdana Menteri. GOE boleh diubah suai mengikut
keperluan jabatan-jabatan Kerajaan yang lain dan mampu
menyokong keperluan pada masa hadapan.
4. Sistem Maklumat Pengurusan Sumber Manusia (HRMIS)
HRMIS akan menyediakan antara muka tunggal kepada
kakitangan Kerajaan untuk menjalankan fungsi-fungsi HRM
dalam persekitaran bersepadu secara efektif dan efisien.
5. Sistem Pemantauan Projek (PMS)
Sistem Pemantauan Projek dibentuk bagi menyediakan
mekanisme untuk memantau perlaksanaan projek-projek
kerajaan. Perkhidmatan ini menyediakan landasan untuk
bertukar-tukar idea dan mempamerkan model amalan terbaik
dalam perkhidmatan pengurusan maklumat dan komunikasi.
Sebagai permulaan, beberapa projek perintis utama telah
dipilih oleh Jawatankuasa Pemandu Kerajaan Elektronik
yang terdiri daripada pegawai-pegawai Kerajaan dari Unit
Perancangan Pengurusan dan Permodenan Pentadbiran
Malaysia (MAMPU), wakil-wakil dari Perbadanan Pembangunan
Multimedia, syarikat peneraju sektor swasta dalam bidang
multimedia/IT dan pakar runding dari McKinsey & Company.
6. e-Syariah
Sistem e-Syariah telah dibangunkan dengan tujuan untuk
meningkatkan kecekapan keseluruhan dan proses membuat
keputusan di Mahkamah Syariah Malaysia. Sistem pengurusan
kes yang merupakan teras e-Syariah memastikan bahawa
kes-kes dapat diselesaikan dengan cepat dan adil. Sambungan
ke agensi-agensi lain seperti Jabatan Kemajuan Islam Malaysia
(JAKIM), Polis Diraja Malaysia (PDRM), Jabatan Imigresen
Malaysia, Badan Hal Ehwal Undang-undang (BHEUU) dan
Jabatan Pendaftaran Negara (JPN), sistem perpustakaan,
portal dan sistem pendaftaran peguam di samping sistem
pengautomasian pejabat dan rangkaian juga akan mewujudkan
dunia siber untuk pegawai-pegawai Mahkamah Syariah.
Sistem e-Syariah akan memberi manfaat kepada pentadbir
mahkamah, para hakim peguam serta klien melalui pelbagai
cara.
Dengan pangkalan data klien bersepadu yang diperolehi
daripada mahkamah-mahkamah daerah di seluruh negara,
pentadbir mempunyai satu sumber data mengenai kes-kes
serta individu yang terlibat bagi membolehkan keputusan
dibuat dengan pantas.
Dilengkapi dengan peralatan produktiviti seperti kalendar,
jadual dan kalkalator harta pusaka (Faraid), para hakim kini
dapat memproses kes-kes dengan cepat. Mereka juga dapat
menyemak sumber rujukan secara dalam talian seperti
pangkalan data undang-undang, Al-Quran, Hadis, Fatwa dan
lain-lain.
Sistem ini menyepadukan proses-proses dengan tanpa batasan
selain memberi perkhidmatan yang lebih cekap kepada para
peguam. Klien pula akan mendapat manfaat kerana tidak
perlu beratur panjang di mahkamah dan kaunter untuk
mendapatkan perkhidmatan. Di samping itu, mereka boleh
mengendalikan kerja-kerja perundangan menerusi Internet.
Konsep Kerajaan Elektronik bergantung kepada rangkaian komunikasi
bersepadu yang diwujudkan bagi memudahkan aliran maklumat
sesama agensi Kerajaan serta antara Kerajaan dan masyarakat
awam. Ini akan memberikan manfaat kepada Kerajaan dan orang
awam melalui akses kepada maklumat dan perkhidmatan yang
lancar dan cepat.
115
 laporan operasi
Pelaksanaan
Rencana
KERAJAAN ELEKTRONIK
DI MALAYSIA (EG*NET)
Bagi memastikan kejayaan perlaksanaannya, rangkaian yang digunakan perlu mudah dicapai serta benar-benar selamat. Rangkaian
Telekomunikasi Kerajaan Bersepadu (GITN) telah diwujudkan bertujuan untuk menyediakan prasarana teknologi komunikasi yang praktikal,
efektif dan selamat bagi penghantaran maklumat serta perkhidmatan multimedia dalam Kerajaan dan dengan masyarakat.
Idea untuk menubuhkan GITN telah tercetus pada tahun 1993 dan
telah diluluskan oleh Kerajaan pada tahun 1995. Seperti yang
terpapar dalam gambarajah di atas, GITN memainkan peranan
yang besar dalam perlaksanaan Kerajaan Elektronik dengan
menghubungkan sistem-sistem dan proses Kerajaan kepada satu
rangkaian bersama yang akan menjadi saluran setempat untuk
berinteraksi dengan Kerajaan yang boleh diakses oleh perniagaan
serta masyarakat di seluruh Malaysia dan dunia.
Prasarana GITN dilaksana, diurus dan dikendalikan oleh GITN
Sdn. Bhd. (GSB), yang telah menjadi Anak Syarikat milik penuh
Telekom Malaysia sejak Februari 2002. GSB telah mewujudkan
prasarana pengkomputeran dan komunikasi bersepadu yang terdiri
daripada Rangkaian ‘Frame Relay’ yang berkelajuan tinggi serta
rangkaian jalur lebar IPVPN bagi pembentukan Intranet Kerajaan
yang selamat. Ini merupakan asas EG*Net, Rangkaian Kawasan
Luas yang khas bagi menghubungkan pelbagai agensi Kerajaan.
116
Gambarajah ini menunjukkan EG*Net dan hubungannya dengan
Rangkaian Telekom Malaysia di Putrajaya. Perhubungan
Rangkaian Kampus Putrajaya dan EG*Net telah dibina melalui
litar suwa berkelajuan 2 Mbps.
EG*Net, dengan sambungan kawasan luas untuk komunikasi
dalaman dan luaran kerajaan serta keupayaan untuk capaian
Internet adalah penting bagi memastikan kejayaan Kerajaan
Elektronik. EG*Net juga menyokong komunikasi rakyat-ke-
Kerajaan dan perniagaan-ke-Kerajaan dengan menyediakan
sambungan terurus kepada Penyedia Gerbang dan Pembekal
Perkhidmatan Pemerolehan menerusi satu gerbang rangkaian
yang selamat.
Rangkaian ini diurus secara pro-aktif dari hujung-ke-hujung, dengan
kemudahan meja bantuan pusat, di samping sokongan teknikal
secara dalam talian dan di lokasi. Rangka kerja keselamatan dalam
EG*Net adalah berasaskan keperluan perlindungan daripada segi
keutuhan, kerahsiaan dan kedapatan maklumat. Pendinding EG*Net
yang ditempatkan di lokasi-lokasi strategik diuruskan secara jarak
PRASARANA KEKUNCI AWAM
jauh oleh GSB.
Pelaksanaan polisi-polisi bagi memastikan keselamatan sumber-
sumber di dalam Kerajaan Elektronik diuruskan secara
keseluruhannya oleh rangka kerja keselamatan. Rangka kerja ini
BAGAIMANA IA BEROPERASI termasuklah langkah-langkah keselamatan aplikasi seperti berikut:
Dalam model teknikal GITN untuk Kerajaan Elektronik, domain
1. Pengesahan
awam merujuk kepada bahagian depan Kerajaan Elektronik. Model
2. Pengekodan
ini mempunyai reka bentuk terbuka berasaskan Internet, yang
3. Tandatangan Digital
membenarkan Pembekal Perkhidmatan membangunkan pelbagai
saluran penghantaran bagi menyediakan perkhidmatan Kerajaan
Terdapat pelbagai cara untuk melaksanakan langkah-langkah
Elektronik dalam domain awam, seterusnya meningkatkan akses
tersebut. Walau bagaimanapun, adalah perlu untuk melaksanakan
di seluruh negara.
langkah keselamatan yang konsisten dan mudah diperolehi di
samping bersifat telus dan mudah alih. Dengan ini, Kerajaan
Domain kerajaan merujuk kepada model teknikal bahagian belakang
Elektronik akan menggunakan sistem dan kaedah Prasarana
yang menempatkan sistem teknologi maklumat, pangkalan data dan
Kekunci Awam bagi pelaksanaan keselamatan untuk Pengesahan,
rangkaian sesuatu organisasi atau Kerajaan yang mengandungi
Pengekodan, dan Tandatangan Digital. Proses e-Transaksi dengan
data-data perniagaan serta orang awam. Domain kewangan bagi
tahap keselamatan yang tinggi antara e-Perolehan, ESPKB dan
sesebuah institusi kewangan merujuk kepada sistem teknologi
Objektif-objektif EG*Net adalah:- e-Syariah adalah selamat melalui penggunaan Sijil Digital PKI
maklumat, pangkalan data dan rangkaian institusi tersebut.
• Menyediakan prasarana rangkaian bersepadu dan satu secara elektronik.
Pembekal Perkhidmatan mesti mewujudkan laluan komunikasi
platform bersama bagi menyokong komunikasi dalaman
antara domain awam dan domain kewangan bagi pembayaran yang
agensi dan di antara agensi.
dibuat secara dalam talian. Mekanisme-mekanisme keselamatan
• Menyediakan sebuah landasan perhubungan Kerajaan yang GSB SEBAGAI PIHAK BERKUASA
seperti pendinding pula harus disediakan untuk memastikan
standard dan selamat dengan memastikan pendekatan bersepadu PENDAFTARAN (RA) UNTUK KERAJAAN
komunikasi yang selamat antara domain-domain.
serta boleh dipercayai. Digicert Sdn. Bhd. telah dilantik sebagai Pihak Berkuasa Pensijilan
• Menyediakan akses untuk semua Pembekal Gerbang/Pembekal yang pertama untuk pelaksanaan Prasarana Kekunci Awam (PKI)
Teknologi “Asynchronous Transfer Mode” (ATM) digunakan untuk
Perkhidmatan Perolehan kepada sistem-sistem dan pangkalan di Malaysia. GSB merupakan salah satu dari Pihak Berkuasa
aplikasi-aplikasi di dalam Putrajaya kerana ia memerlukan lebar
data Kerajaan dalam memberi perkhidmatan kepada organisasi Pendaftaran Digicert yang telah dilantik. Sebagai Pihak Berkuasa
jalur yang tinggi. Buat masa ini, Kerajaan telah menyewa litar
perniagaan dan masyarakat. Pendaftaran yang beroperasi dengan sektor awam, GSB berfungsi
suwa berkapasiti 155 Mbps daripada Telekom Malaysia untuk
• Menyediakan gerbang ke Internet yang selamat untuk semua di dalam bidang-bidang berikut:-
Rangkaian Kampus Hierarki Digital Serentak 2.5 Gigabits. Nod
agensi Kerajaan. • Membuat pengesahan setiap kakitangan Kerajaan di lokasi
Suis ATM dihubungkan kepada Rangkaian IPVPN berkelajuan
• Menyediakan perkhidmatan terurus yang menyeluruh dengan • Merekod data kakitangan ke dalam Pengurusan Sijil Tempatan
tinggi GITN seluruh negara.
saluran untuk sebarang pertanyaan dan masalah. • Mengagihkan Sijil Digital kepada kakitangan Kerajaan
• Pembatalan sijil-sijil berkenaan; sekiranya perlu
117
Mendorong
Efisiensi
Bermesyuarat tanpa bertemu
Bertentang mata tanpa bersua

Kurangkan perjalanan, penuhi masa terluang

Tingkatkan pulangan, kurangkan perbelanjaan

Komunikasi korporat dipertingkatkan

Menerusi sidang video yang disediakan

Dengan mendorong efisiensi

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara
Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan

Anak-anak Syarikat lain
VADS BERHAD
VADS Berhad (VADS) terlibat dalam perniagaan menyediakan
perkhidmatan rangkaian terurus (MNS) dan rumusan aplikasi
kepada syarikat-syarikat korporat di Malaysia. Selaras dengan
peningkatan permintaan pelanggan, VADS juga telah mula
menyediakan e-perkhidmatan dan e-rumusan terurus yang
merupakan perkhidmatan sokongan kepada perniagaan terasnya.
Pada tahun penilaian, VADS telah mencatatkan pulangan sebanyak
RM148.9 juta iaitu pertumbuhan sebanyak 20% berbanding
dengan pendapatan tahun sebelumnya iaitu RM124.3 juta.
Keuntungan selepas cukai juga mencatatkan peningkatan yang
memberangsangkan iaitu sebanyak 41% menjadikan jumlahnya
RM10.3 juta bagi tahun berakhir 31 Disember 2002.
Walaupun persekitaran pasaran agak mencabar, VADS berupaya
mencatatkan beberapa pencapaian yang amat membanggakan
disokong oleh pertumbuhan perniagaan yang berterusan. VADS
merupakan anak syarikat Telekom Malaysia yang pertama
disenaraikan di Bursa Saham Kuala Lumpur. Penyenaraian di Papan
Kedua pada 7 Ogos 2002 telah menyaksikan pengapungan 40 juta
saham baru, bernilai RM1 sesaham yang dijual pada harga RM2.10
120
laporan operasi
sesaham. Dana hasil penyenaraian tersebut akan digunakan
khususnya untuk menaik taraf infrastruktur rangkaian sedia ada
VADS bagi menyokong produk baru yang ditawarkan, iaitu VADS
PREMIER – perniagaan perkhidmatan Protokol Internet MNS
generasi akan datang.
VADS PREMIER akan menyediakan medium untuk penghantaran
suara dan aplikasi data yang lebih efisien. Produk inovatif ini akan
membolehkan para pengguna membuat pilihan aplikasi Protokol
Internet mengikut keutamaan, seperti sistem operasi, pengurusan
perhubungan pelanggan, pengurusan pembekalan, suara, e-mel dan
Internet. Perkhidmatan ini merupakan satu inovasi bagi memastikan
pelanggan-pelanggan VADS ditawarkan perkhidmatan yang lebih
baik bagi membolehkan mereka terus bersaing dalam pasaran.
Untuk memastikan kecekapan rangkaian dan rumusan yang lengkap,
VADS juga telah berkerjasama dengan beberapa organisasi global
ternama seperti AT&T, Cisco Systems, IBM Corporation, Microsoft
dan Onyx Corporation dalam menyediakan rumusan yang khusus
kepada para pelanggannya. Perkongsian strategik ini akan
membolehkan VADS mempelbagaikan rumusan dan daya saingnya
dalam pasaran MNS.
VADS mengakhiri tahun 2002 dengan penerimaan pensijilan ISO
9001:9002, Sistem Pengurusan Kualiti pada bulan Disember
2002. Penganugerahan sijil ISO yang berprestij ini membuktikan
komitmen VADS dalam memberi perkhidmatan yang berkualiti
kepada para pelanggannya dan memastikan Syarikat berada pada
kedudukan yang kukuh bagi menghadapi persekitaran yang
kompetitif lagi liberal.
FIBERAIL SDN. BHD.
Fiberail Sdn. Bhd. (Fiberail) telah ditubuhkan pada tahun 1992
sebagai sebuah syarikat usaha sama antara Telekom Malaysia dan
Keretapi Tanah Melayu Berhad (KTMB). Syarikat usaha sama ini
telah dianugerahkan lesen untuk membekalkan perkhidmatan yang
berkaitan dengan rangkaian telekomunikasi dengan menggunakan
kabel fiber optik di sepanjang koridor rel keretapi. Rangkaian
kabel fiber optik sepanjang 1,600 km ini menghubungkan semua
bandar-bandar utama di Semenanjung Malaysia.
Produk dan perkhidmatan teras Fiberail termasuklah pakej fiber
optik litar suwa yang fleksibel, perkhidmatan jalur lebar dan
rumusan perniagaan menyeluruh. Fiberail turut menawarkan
perkhidmatan sampingan seperti ruang menara telekomunikasi
dan ruang kabin peralatan. Perkhidmatan tambah nilai seperti Fiberail – Pembekal rangkaian pemborong terunggul di Malaysia.
perkhidmatan runding cara dan perkhidmatan lokasi bersama
telah juga diperkenalkan untuk menampung keperluan pelanggan
dalam pelbagai industri.
Tahun 2003 akan memperlihatkan Fiberail meneruskan usaha-
Bagi memenuhi permintaan pelanggan, Fiberail telah memulakan usaha untuk merealisasikan visinya menjadi pembekal rangkaian
pelaksanaan rangkaian kabel kedua yang berupaya untuk menyediakan pemborong yang unggul. Fiberail memperolehi pendapatan yang
kepelbagaian kepada kabel sedia ada, mempertingkatkan perkhidmatan kukuh hasil dari rangkaian sedia adanya dan dijangka akan terus
dan mengurangkan tempoh baik pulih sekiranya berlaku sebarang memperkembangkan portfolio perkhidmatan lebar jalurnya dengan
gangguan rangkaian. membekalkan perkhidmatan Internet canggih, perkhidmatan
pengangkutan data dan data lanjutan serta rangkaian persendirian
Fiberail juga merupakan perunding Projek Landasan Berkembar maya.
Elektrik dari Rawang ke Ipoh yang melibatkan penempatan semula
kabel fiber optik di lokasi sedia ada ke satu tempat yang tetap. Kini wujudnya pasaran yang luas untuk perkhidmatan tambah nilai
Projek ini dijangka siap menjelang penghujung tahun 2003. seperti perkhidmatan Lokasi Bersama dan kemudahan hos terurus
berikutan semakin ramai pelanggan yang menyedari akan
Fiberail berbangga dengan penganugerahan Sijil Sistem Pengurusan penjimatan kos sekiranya penyelesaian rangkaian hujung ke hujung
Kualiti ISO 9001:9002, yang merupakan pengiktirafan terhadap ini diuruskan oleh pihak luar. Fiberail juga akan terus meneroka
komitmennya dalam memenuhi keperluan kualiti. Syarikat juga terus perkongsian strategik dan penggabungan dengan pembekal-
memperbaiki kualiti di samping mempertingkatkan produk dan pembekal rangkaian yang lain untuk menawarkan perkhidmatan
perkhidmatannya bagi memenuhi permintaan dan harapan pelanggan. Internet jalur lebar dan data yang kompetitif kepada pasaran baru
dan sedia ada.
Fiberail telah mencatatkan keuntungan sebelum cukai sebanyak
RM21.14 juta pada tahun laporan. Jumlah ini menunjukkan
penurunan sebanyak 8.7% berbanding dengan RM23.16 juta yang
dicatatkan pada tahun sebelumnya. Pengurangan dalam keuntungan
sebelum cukai ini adalah disebabkan penurunan pendapatan yang
melebihi penurunan perbelanjaan operasi. Selepas peruntukan
cukai, Syarikat mencatatkan keuntungan selepas cukai sebanyak
RM15.71 juta, penurunan sebanyak 4% daripada tahun kewangan
sebelumnya.
121
 laporan operasi
MEGANET COMMUNICATIONS SDN. BHD.
Mencipta rumusan kejuruteraan dan teknologi maklumat (IT)
mungkin semudah ataupun serumit keperluan sesuatu perniagaan
dan inilah yang dilakukan oleh Meganet Communications Sdn.
Bhd. (Meganet).
Meganet ialah sebuah syarikat pembekal perkhidmatan Sistem
Bangunan Pintar (IBS). Ia ditubuhkan pada Julai 1997, sempena
pelancaran Bandar Cyberjaya dan merupakan satu usaha sama
antara Telekom Malaysia Bhd. dan Nippon Telegraph & Telephone
Corporation dari Jepun, yang masing-masing memegang ekuiti
sebanyak 70% dan 30% kepentingan Syarikat.
Meganet menawarkan rumusan yang berupaya memenuhi matlamat
perniagaan hari ini dan menjangkaui keperluan hari esok. Meganet
mempunyai kepakaran dalam bidang Runding Cara IBS, Kejuruteraan
IBS, serta Sokongan Operasi dan Penyelenggaraan IBS. Antara
komponen pintar yang ditawarkan oleh syarikat ialah Sistem
Pengurusan Bangunan Bersepadu (IBMS), Sistem Automasi
Bangunan, Sistem Pengurusan Keselamatan, Sistem Audio Visual
Multimedia dan Prasarana IT (Sistem Rangkaian dan Pengkabelan
Tersusun).
Meganet juga menyediakan perkhidmatan-perkhidmatan tambah
nilai seperti Sistem Pengurusan Rangkaian, Sistem Elektrikal
Bangunan Pintar (iBES), Penghijrahan IT, Pembangunan Aplikasi,
Perkhidmatan Perbandaran, Perkhidmatan Rangkaian Kawasan
Setempat (LAN) Tanpa Wayar dan Sistem Tempat Letak Kereta.
Walaupun mengorak kemajuan demi kemajuan, Syarikat tetap
menghadapi pelbagai cabaran sepanjang tahun 2002. Pada
separuh tahun pertama Meganet telah berjaya mengharungi
kesuraman ekonomi global. Malah Syarikat masih terus maju
dengan meneruskan projek-projek yang tertunda dari tahun 2001,
seperti menyediakan Sistem Bangunan Pintar untuk Menara
Telekom dan juga Pusat Operasi Nasional Telekom Malaysia yang
bernilai RM65 juta. Separuh kedua tahun 2002 pula bermula
dengan lebih baik daripada yang dijangkakan, dengan kemasukan
beberapa projek luar dari Telekom Malaysia. Selain daripada
perniagaan teras yang sedia ada ini telah dapat menambah hasil
pendapatan Meganet. Ini termasuk projek-projek Politeknik Port
Diskson, Politeknik Sabak Bernam dan UiTM Seberang Prai, Pulau
Pinang dengan nilai melebihi RM15 juta.
122
Dengan perkembangan industri bangunan pintar, Meganet berazam
untuk menyediakan peluang perniagaan dan perkhidmatan bangunan
pintar kepada pelanggan dan rakan niaga. Sejak mula beroperasi
pada tahun 1997, Meganet telah menyempurnakan projek-projek
berkaitan IBS bernilai lebih daripada RM300 juta termasuk Pakej
Bangunan Pintar untuk Menara Telekom dan Pakej Kad Akses dan
TV Litar Tertutup (CCTV) untuk projek Kompleks Telekom Cyberjaya
yang telah disiapkan pada tahun 2002. Dengan peningkatan
pendapatan sebanyak 33.4%, penglibatan Meganet secara
profesional daripada awal hingga akhir telah membolehkannya
menawarkan manfaat yang meluas kepada para pelanggan,
termasuk pengendalian dan penyelenggaraan sistem bangunan di
tapak pembinaan.
Setelah membina asas yang mantap dalam sektor kecil IBS,
Meganet kini berhasrat mengukuhkan lagi kedudukannya dengan
memberikan tumpuan untuk menyediakan elemen IBS kepada
segmen pasaran yang lebih luas di dalam negara. Budaya korporat
Meganet yang menggalakkan peningkatan berterusan, menjanjikan
masa depan yang lebih cerah dan berjaya untuk Syarikat.
TELEKOM SALES & SERVICES SDN. BHD.
Telekom Sales & Services Sdn. Bhd. (TSSSB) adalah sebuah
organisasi perkhidmatan pelanggan yang memberi tumpuan
kepada penyediaan rumusan setempat kepada Telekom Malaysia.
Dengan tenaga kerja seramai 1,271 orang, TSSSB memberikan
perkhidmatan kepada kira-kira 2.6 juta pelanggan dan lebih
daripada 200 badan korporat.
Kini, TSSSB mengendalikan 94 buah Kedai Telekom dengan
perakuan ISO di seluruh negara, yang berfungsi sebagai saluran
utama yang menawarkan perkhidmatan-perkhidmatan Telekom
Malaysia seperti penyediaan perkhidmatan, pungutan dan
pembayaran bil, serta pertanyaan dan perkhidmatan-perkhidmatan
biro. Kedai-kedai ini juga berfungsi untuk memasarkan pelbagai
produk telekomunikasi dan aksesori IT. Dalam usaha untuk
memberikan perkhidmatan yang lebih baik, TSSSB sedang
merancang untuk membuka beberapa buah lagi kedai di lokasi-
lokasi yang strategik.
Melalui bahagian Jualan Korporat, TSSSB menyediakan jualan dan
penyelesaian ICT bagi memenuhi keperluan pelanggan-pelanggan
penting seperti pelanggan korporat, kerajaan, perniagaan utama
serta perusahaan kecil dan sederhana. Syarikat juga menjalankan
projek dan menyediakan khidmat nasihat profesional hujung ke
hujung dan perkhidmatan perundingan kepada pelanggan-pelanggan
bernilai tinggi – iaitu daripada kajian kebolehlaksanaan dan
peringkat cadangan sehingga ke pemerolehan sebenar, penghantaran,
pemasangan dan pemberian perkhidmatan. Di samping itu,
melalui Bahagian Teknikal, Syarikat juga menawarkan kontrak
selepas jualan dan perkhidmatan penyelenggaraan kepada
beberapa pelanggan pentingnya.
Pada Oktober 2002, TSSSB menandatangani perjanjian dengan
DRB-Hicom menandakan perlantikannya untuk memasarkan
komputer-komputer peribadi KOMNAS melalui Kedai Telekom. Ini
adalah bukti kepada rangkaian pengedaran meluas TSSSB yang
terus menjadi perangsang kejayaan Syarikat dalam memasarkan
pelbagai produk dan perkhidmatannya.
Untuk tahun 2003, TSSSB berhasrat untuk meningkatkan hasil
terutamanya dalam segmen IT dan Multimedia. Terdapat peluang
perniagaan yang luas dalam segmen yang sedang berkembang
ini, terutamanya produk seperti komputer peribadi, pelayan,
pencetak dan peralatan data. Ini akan dapat dicapai antara lain,
menerusi kerjasama dengan rakan kongsi perniagaan strategik
dalam menyediakan penyelesaian mengikut pesanan dan
perjanjian projek-projek utama IT.
TELEKOM APPLIED BUSINESS SDN. BHD.
Telekom Applied Business Sdn. Bhd. (TAB) telah mencapai
pelbagai kejayaan dalam tahun 2002. Yang paling menyerlah ialah
penerimaan Anugerah ICT MSC-Asia Pasifik (MSC-APICTA) pada
4 April 2002. Menerusi perkhidmatan Komunikasi Maya (VCS)
Produk inovatif TAB telah berjaya menggondol anugerah untuk
“Teknologi Komunikasi Tambah Nilai Terbaik”. VCS yang
dibangunkan sendiri oleh TAB, menggabungkan teknologi-teknologi
Public Switched Trunk Network (PSTN), mudah alih dan Internet
untuk memberikan perkhidmatan komunikasi pelbagai dengan
penggunaan sumber secara optimum.
Pada 23 Ogos 2003, TAB telah mengikat satu pakatan strategik
dengan Jurusan Suria Sdn. Bhd. (JSSB) untuk membangunkan
rumusan SMS talian tetap (FSMS) Telekom Malaysia. TAB akan
membangunkan rumusan bahagian belakang, manakala JSSB pula
membangun terminal telefon talian tetap yang berkeupayaan SMS.
Antara projek lain yang dilaksanakan pada tahun 2002 ialah
pengenalan sistem prabayar EezePhone, landasan dagang mudah
alih untuk TMTOUCH, sistem pengurusan rangkaian untuk optik
fiber, sistem penyediaan inventori rangkaian dan projek percubaan
untuk FSMS.
Pada tahun 2002 juga, TAB mula melaksanakan strategi kepelbagaian
perniagaan melalui perluasan asas pelanggan, penawaran produk
serta aliran pendapatan bagi mengurangkan kebergantungannya
kepada Telekom Malaysia. Segmen-segmen sasaran TAB kini ialah
syarikat-syarikat telekomunikasi dan juga bukan telekomunikasi di
dalam negara. Beberapa produk telah dibangunkan untuk memenuhi
keperluan syarikat-syarikat bukan telekomunikasi, seperti produk-
produk pesanan berasaskan teknologi SMS – XpressComm dan
Virtual SMS. Antara produk-produk lain ialah Campus SMS untuk
kegunaan institusi-institusi pendidikan, perkhidmatan Gerbang untuk
penyiaran SMS oleh pengiklan, dan perkhidmatan-perkhidmatan
maklumat premium lain, seperti MIDF IPO Query, KLIA Flight Info
dan SMS Summons Check Point.
Sejak beberapa tahun kebelakangan ini, TAB telah meningkatkan
kepakaran ICT untuk membangunkan rumusan-rumusan seperti
EzeePhone, perkhidmatan komunikasi maya dan sistem pengurusan
payphone. Rumusan-rumusan ini telah digunakan secara dalaman
oleh Kumpulan dan boleh membantu strategi TAB untuk
menempatkan dirinya sebagai pembekal perkhidmatan ICT kepada
pasaran yang lebih luas.
TAB menerima
Anugerah
“Teknologi
Komunikasi
Tambah Nilai
Terbaik” sempena
Majlis Anugerah,
ICT (MSC-APICTA
2002).
123
 laporan operasi
Dalam usahanya untuk menjadi syarikat ICT global, TAB akan
mensasarkan negara-negara di mana TM International telah
bertapak kukuh. Selaras dengan itu, TAB telah menerokai
beberapa pasaran di Asia Tenggara dan Timur Tengah. Pemasaran
produk TAB di luar negara juga adalah sebagai memenuhi seruan
kerajaan kepada syarikat-syarikat ICT negara untuk mengeksport
teknologi mereka ke luar negara.
Walaupun mencabar, tahun 2002 tetap penuh dengan peluang.
Yakin dengan potensi pasaran untuk rumusan-rumusannya, TAB
menjangkakan pertumbuhan mapan untuk tahun akan datang
baik, di dalam mahupun luar negara.
TELEKOM PUBLICATIONS SDN. BHD.
Diperbadankan pada bulan Ogos 1989, Telekom Publications Sdn.
Bhd. (TPSB) adalah penerbit rasmi Buku Panduan Telefon
Malaysia (White Pages dan Yellow Pages) dalam bentuk cetakan
atau multimedia yang telah digunakan oleh lebih 4.9 juta
pengguna di seluruh negara.
TPSB telah menubuhkan Cybermall Sdn. Bhd. pada 1 Januari 2002.
Untuk menguruskan perniagaan multimedianya, anak syarikat
yang dimiliki sepenuhnya oleh TPSB ini telah diberikan status
MSC sepenuhnya dan bertanggungjawab untuk memperkukuhkan
perniagaan multimedia serta menggalakkan pertumbuhan Malaysia
dalam era teknologi dan maklumat.
TPSB menerbitkan buku panduan secara komprehensif mengenai
industri, komersial dan badan-badan kerajaan dengan 300,000
syarikat dan 18,000 jenama yang tersenarai. Senarai ini merupakan
yang terkini dengan nombor-nombor talian didapati secara terus
daripada Telekom Malaysia. Kini, TPSB mengeluarkan lebih daripada
50 direktori yang berlainan, termasuk Yellow Pages, White Pages
dan Niche Directories.
124
Malaysian Yellow Pages, iaitu produk utama TPSB ialah satu
media panduan yang berdasarkan pengkelasan produk serta
perkhidmatan yang ditawarkan oleh para pengiklan. Menyedari
keperluan pemasaran tempatan untuk pengiklan, Direktori Jiran
untuk tiga kawasan utama telah dihasilkan. Selain itu, terdapat
juga Yellow Pages Bahasa Cina iaitu buku panduan versi Mandarin,
khas untuk mereka yang menggunakan bahasa tersebut. Malaysian
White Pages pula mengandungi senarai lengkap nombor talian
pengguna serta perniagaan mengikut abjad. Kedua-dua Yellow
Pages dan White Pages telah dibahagikan kepada 10 kategori
meliputi Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak.
Niche Directories pula memberi pengkhususan kepada kandungan
dan pasaran sasaran. Sehingga kini, terdapat tujuh buah panduan
segmen khas atau niche iaitu Direktori Pelancongan Malaysia,
Direktori Minyak & Gas Malaysia, Directori Halal, Direktori
Pertanian Korporat, Makan Luar, Direktori Alumni dan Direktori
Industri Maklumat Malaysia.
TPSB telah memperluas lagi jangkauan panduan ini dengan
menawarkan capaian kepada Yellow Pages melalui Internet di
www.yellowpages.com.my dan juga melalui Sistem Pesanan
Ringkas (SMS). Malaysia Internet Yellow Pages (MIYP) telah
dilancarkan secara rasmi pada Oktober 2000 yang membolehkan
pencarian maklumat syarikat, produk serta perkhidmatan kepada
pengguna. Ia akan dinaik taraf untuk memberikan kemudahan
kepada pengguna mendapatkan maklumat tentang panduan lokasi
serta arah dalam bandar-bandar besar di Malaysia. TMTOUCH
SMS Yellow Pages pula adalah satu usaha sama dengan TM
Cellular Sdn. Bhd. Produk tersebut telah dilancarkan pada Ogos,
2002 yang memberi capaian kepada pelanggan TMTOUCH
mengenai panduan maklumat melalui SMS dengan menggunakan
kod ringkas 200200.
TPSB – penerbit rasmi
buku panduan talipon
Malaysia mempunyai
senarai nombor terkini.
Kini, bil-bil telefon Telekom Malaysia, TM Net, TMTOUCH dan juga
bil-bil beberapa penguasa tempatan di (Selangor dan Negeri
Sembilan) boleh dibayar melalui kios Eazyway. TTSB masih terus
berusaha untuk memperluas perkhidmatannya untuk meliputi bil-
bil utiliti dan penguasa tempatan lain.
Urus niaga melalui Eazyway ini boleh dilakukan dengan menggunakan
MEPS Debit e-pos, Debit Maestro, Visa Elektron dan kad kredit
(Visa dan Mastercard). Dalam masa terdekat, kios-kios ini juga
akan berupaya menerima MEPS tunai, EMV compliant credit, kod
debit serta MyKad.
Sepanjang tahun 2002, TTSB telah memulakan beberapa aktiviti
promosi dengan menggunakan kios Eazyway. Contohnya kios ini
telah menyediakan cara yang mudah kepada peminat-peminat
Disney untuk membeli tiket ke persembahan Disney on Ice yang
telah diadakan pada 30 April sehingga 4 Mei 2002.
TTSB juga telah menganjurkan pertandingan ‘Kijang Emas Gold
Bullion Coins’ bersempena dengan persetujuan Majlis Perbandaran
Shah Alam untuk pembayaran bil penilaian melalui Eazyway.
Perkhidmatan yang dilancarkan pada Januari 2002 itu telah
memberi manfaat kepada 80,000 penduduk Shah Alam. Pemenang
pertandingan telah dipilih dari setiap saluran berdasarkan amaun
tertinggi yang dibayar dalam satu urus niaga.
TTSB akan terus berusaha untuk memberi perkhidmatan yang
lebih komprehensif dan meluas dalam usaha untuk menjadi pusat
Sebagai ahli Asian Directory Publishers Association Inc. (ADPAI), pembayaran setempat yang selesa kepada pelanggan.
TPSB telah mencapai persetujuan jualan silang dengan kesemua
ahli ADPAI. Syarikat kini terbabit secara aktif dalam jualan silang
melalui Yellow Pages Filipina, Indonesia, Brunei dan Myanmar dan
akan terus memperluas serta memperhebatkan lagi pasarannya
pada masa hadapan.
TELEKOM TECHNOLOGY SDN. BHD.
Telekom Technology Sdn. Bhd. (TTSB), sebuah syarikat usahasama
antara Telekom Malaysia dan Prism Holdings Ltd dari Afrika
Selatan merupakan pembekal perkhidmatan suis transaksi untuk
pembayaran bil dan pembelian perkhidmatan tambah nilai.
Perkhidmatan ini disediakan melalui beberapa saluran, termasuk
kios sebagai saluran pertamanya. Selain daripada kios di bawah
jenama “Eazyway”, TTSB juga menawarkan kemudahan pembayaran
melalui Internet dan pusat-pusat jualan di kedai-kedai yang terpilih.
TTSB telah memasang dan melancarkan sebanyak 150 kios
Eazyway di sekitar Lembah Klang dan bandar-bandar besar di
seluruh Semenanjung Malaysia. Perkhidmatan kios layan diri ini
membolehkan para pengguna menjalankan transaksi pembayaran
bil dan menambah nilai pra bayar melalui kad kredit, debit serta
ATM. Pelanggan korporat mempunyai kemudahan tambahan untuk
memuat turun bil-bil mereka dengan menggunakan modul ‘Electronic
Bill Presentment’ (EBPP) bagi tujuan pembayaran secara pukal.
125
 laporan operasi
MENARA KUALA LUMPUR SDN. BHD.
Sebagai menara telekomunikasi keempat tertinggi di dunia, Menara Kuala Lumpur yang berketinggian 421 meter telah
mengukir nama sebagai antara tarikan utama pelancongan di Malaysia.
Setelah enam tahun beroperasi, Menara Kuala Lumpur telah mencatatkan pengunjung yang keenam juta pada Disember
2002. Daripada jumlah ini, 64% adalah dari negara-negara Asia, Eropah dan Timur Tengah.
Bagi tahun kewangan berakhir Disember 2002, Menara Kuala Lumpur telah mencatatkan hasil operasi sebanyak RM12.9
juta, iaitu peningkatan kira-kira 16% berbanding RM11.1 juta yang dicatatkan tahun lalu. Penjualan tiket merupakan hasil
terbesar pendapatan dengan sumbangan sebanyak 66.1%. Walau bagaimanapun, keuntungan sebelum cukai merosot lebih
kurang 5% kepada RM46.7 juta disebabkan peningkatan kos operasi dan insurans.
Sebagai sebahagian daripada inisiatif Kerajaan untuk menonjolkan kekayaan warisan budaya Malaysia, Menara Kuala
Lumpur telah menganjurkan pelbagai persembahan kebudayaan dan memberikan tawaran tiket istimewa sempena sambutan
Citrawarna, Karnival Jualan Mega dan sambutan Bulan Kemerdekaan. Pada tahun 2002 juga banyak aktiviti penting telah
dilaksanakan di Menara Kuala Lumpur. Antaranya:
– The Kuala Lumpur International Jump, yang diadakan pada bulan Februari telah menyaksikan 40 orang peserta terjun
dari pelantar terbuka Menara Kuala Lumpur, pada ketinggian 300 meter dengan menggunakan payung terjun.
– Junior Towerthon bersempena dengan acara tahunan Kuala Lumpur International Towerthon yang diadakan pada bulan
Julai telah melibatkan penyertaan lebih 1,000 orang kanak-kanak sekolah berusia antara 13 hingga 17 tahun.
– Lawatan Diraja oleh Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong Tuanku Syed Sirajuddin Ibni Almarhum Tuanku Syed
Putera Jamalullail dan Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong Tuanku Fauziah bt. Almarhum Tengku Abdul
Rashidin pada bulan September 2002.
– World Championship Tower Run yang julung kali diadakan pada bulan Oktober 2002 telah menyaksikan penyertaan
daripada sembilan buah negara untuk larian menaiki tangga. Acara ini diiktiraf oleh World Federation of Great Towers.
126
Menara Kuala Lumpur juga merupakan lokasi pilihan untuk Majlis Alu-aluan bagi Mesyuarat Pertubuhan Telekomunikasi
Komanwel ke-40 dan Majlis Jamuan Tengah Hari untuk delegasi Majlis Tilawah Al-Quran Peringkat Antarabangsa yang ke-44.
Kedai cenderamata ‘Tower Souvenier Shoppe’ telah memulakan operasi pada bulan Jun 2002. Terletak di Pelantar
Pemandangan, ia menjual pelbagai barangan Menara Kuala Lumpur. Penjualan Cenderamata amat menggalakkan dan
melebihi jangkaan serta menyumbang kepada pendapatan Menara Kuala Lumpur.
Untuk terus memastikan proses yang berkualiti dan efisien, dua inisiatif telah diperkenalkan sepanjang tahun. Kumpulan
Kawalan Kualiti telah ditubuhkan di bawah seliaan rapi Pusat Produktiviti Kebangsaan dan ia telah berjaya mengenal pasti
serta menyelesaikan pelbagai isu berkaitan tugas yang telah membawa kepada peningkatan produktiviti. Selain itu, sebagai
sebahagian daripada Program Pengurusan Perubahan Telekom Malaysia, “Transformasi Perubahan ke arah Prestasi” telah
diperkenalkan untuk menetapkan semula peranan strategik anggota dalam mencapai matlamat syarikat untuk menjadi pusat
tarikan pelancong pilihan tempatan dan antarabangsa.
GITN SDN. BHD.
Pada Oktober 1995, Kabinet telah meluluskan pelaksanaan rangkaian telekomunikasi bersepadu kerajaan untuk menyediakan
rangkaian dan perkhidmatan bersama kepada agensi-agensi kerajaan secara diswastakan. Untuk menguruskan perlaksanaan
dan pengurusan rangkaian bersepadu untuk kerajaan, Government Integrated Telecommunications Network Sdn. Bhd. (GSB)
telah ditubuhkan pada Mac 1996. Ini adalah satu usaha sama antara Permodalan Nasional Berhad dan Telekom Malaysia.
Pada 8 Februari 2002, GITN telah menjadi anak syarikat milik penuh Telekom Malaysia.
Fungsi utama GSB ialah untuk melancarkan proses aliran maklumat elektronik antara agensi-agensi kerajaan serta antara
kerajaan dan orang awam. Ia menghubungkan sistem dan proses kerajaan sedia ada kepada satu rangkaian bersama yang
akan menyediakan pusat interaksi setempat untuk seluruh negara: komuniti perniagaan serta masyarakat umum. Seperti
mana-mana rangkaian elektronik, kelajuan dan kebolehpercayaan adalah amat penting. Namun dengan mengambil kira
maklumat-maklumat sulit milik kerajaan, keselamatan sistem adalah penting bagi menghalang ianya daripada dicerobohi
oleh pihak yang tidak bertanggungjawab.
Kesemua perkhidmatan ini disediakan oleh GSB melalui rangkaian kelajuan tinggi berdasarkan teknologi frame relay. Ia boleh
dinaik taraf kepada asynchronous transfer mode (ATM) yang membolehkan peningkatan kapasiti lebar jalurnya. Ini akan
memberikannya keupayaan menyokong aplikasi multimedia yang lebih maju seperti video, audio serta pemindahan data.
Rangkaian yang selamat, boleh diharap dan efisien yang disediakan untuk kerajaan ini dikenali sebagai EG*Net. Ia merupakan
alat utama untuk memacu ke arah e-Kerajaan iaitu pentadbiran tanpa kertas, fokus-maklumat yang sangat efisien. Pada
masa ini, tujuh aplikasi e-Kerajaan telah dilancarkan dengan menggunakan EG*Net iaitu perolehan elektronik, pertukaran
elektronik tenaga kerja, pemantauan projek elektronik, bajet elektronik, Syariah elektronik, suasana tempat kerja generik dan
maklumat pengurusan sumber manusia.
Antara perkhidmatan-perkhidmatan lain yang ditawarkan oleh GSB kepada agensi-agensi kerajaan adalah Kunci Penulisan
Rahsia Umum, Tandatangan & Sijil Digital, Kad Pintar, Perkhidmatan Keselamatan Terurus dan Pelan Perniagaan Berterusan.
Visi utama GSB adalah untuk menjadi pembekal rumusan teknologi komunikasi dan informasi e-Kerajaan yang kompetitif
secara global dan efisyen, serta menjadi penjana utama untuk k-ekonomi di Malaysia.
127
Meransang Maklumat adalah kunci
Pengetahuan adalah kuasa
Perkembangan Minda
Kami adalah pemboleh yang menghubungi
Sekolah, kolej dan universiti

Menangani keperluan nasional

Memupuk manfaat masyarakat berpengetahuan

Menerusi Sekolah Bestari, kami mengasasi pengetahuan

Menerusi Universiti Multimedia, kami lahirkan para cendikiawan

Dengan merangsang perkembangan minda

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara
Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan
 KECEMERLANGAN
Pendidikan
PENGURUSAN
Universiti Telekom Sdn. Bhd.
PROF. GHAUTH JASMON
Presiden
Telekom Research &
Development Sdn. Bhd.
AHMAD TARMIDI MOHAMAD
Ketua Pegawai Eksekutif
Telekom Smart School
Sdn. Bhd.
HJ. MUSTOPHA AHMED
Ketua Pegawai Eksekutif
Telekom Training College
DATUK IR. AHMAD ZAINI
MOHD AMIN
Ketua Pegawai Eksekutif
130
Telekom Malaysia terus memberikan penekanan terhadap pendidikan sebagai asas
kepada pembinaan masyarakat berpengetahuan dan seterusnya membawa negara
menuju ke arah ekonomi baru yang mencabar dan dinamik. Untuk menyokong
inisiatifnya dalam pendidikan, Telekom Malaysia telah menubuhkan empat entiti
yang berlandaskan pendidikan, iaitu:
• Universiti Multimedia (MMU)
• Telekom Research & Development Sdn. Bhd. (TMR&D)
• Telekom Smart School Sdn. Bhd. (TSS)
• Kolej Latihan Telekom (KLT)
UNIVERSITI TELEKOM SDN. BHD.
Universiti Telekom Sdn. Bhd. telah diperbadankan pada Jun 1997 untuk menguruskan
Universiti Multimedia (MMU) berikutan mandat yang diberikan kepada Telekom
Malaysia oleh Kementerian Pendidikan bagi menubuhkan sebuah universiti swasta
yang pertama di Malaysia. Ia dahulunya dikenali sebagai Universiti Telekom yang
mempunyai Kampus di Melaka. Pada bulan Mac 1997, Telekom Malaysia sekali
lagi telah diberi mandat yang besar untuk menubuhkan sebuah Universiti Multimedia
di tengah-tengah Cyberjaya. Kini ia mengendalikan kedua-dua kampus di Cyberjaya
dan Melaka. Universiti ini mempunyai 23 Pusat Kecemerlangan di bawah tujuh
fakulti dalam bidang-bidang seperti Rangkaian Jalur Lebar Berkeupayaan Tinggi,
Realiti Maya & Grafik Komputer, Pendidikan Inovatif dan Komunikasi Multimedia.
Ia juga menawarkan lebih daripada 60 kursus di peringkat Alpha (Asas), Diploma,
Ijazah dan Lepasan Ijazah dalam bidang-bidang seperti Pengurusan Ilmu,
Kejuruteraan Ilmu, Ekonomi Ilmu, e-Dagang dan Pengkomputeran Multimedia.
Dalam usaha mempelopori kajiannya dalam bidang teknologi serta mengambil
peluang daripada kepakaran global dalam pelbagai bidang teknologi, MMU telah
bekerjasama dengan organisasi-organisasi terkemuka, antaranya Microsoft, Intel,
NTT, Alcatel, Lucent Technologies, Fujitsu, Motorola, Matsushita, Cisco, Nokia
dan IBM.
131
 kecemerlangan pendidikan

MMU amat bangga menggunakan teknologi terkini serta mencuba kaedah-kaedah inovatif dalam kursus-kursus yang ditawarkan. Salah Sebagai sebahagian daripada inisiatif Telekom Malaysia untuk
satunya adalah e-Pengurusan, di mana perkongsian pengetahuan dicapai melalui Sistem Pengurusan Pendidikan Pengkomputeran Bersepadu menjangkau kepada seluruh masyarakat melalui penyediaan
(ICEMS) bagi memperkenalkan pentadbiran tanpa kertas. Selain itu, perisian Sistem Pembelajaran Multimedia juga telah dibangunkan sendiri pendidikan ICT, MMU pada bulan Disember 2002 telah
dan boleh didapati secara komersial. Ia berfungsi sebagai sokongan kepada aktiviti-aktiviti pengajaran dan pembelajaran. memperkenalkan Ijazah Sarjana Muda e-Niaga sebagai salah satu
daripada inisiatif pembelajaran jarak jauh berasaskan Internet.
Dalam tahun 2002, MMU telah mencatatkan pertambahan hasil sebanyak RM17 juta, iaitu pertumbuhan 17% daripada RM103.7 juta pada
tahun sebelumnya. Sumbangan utama kepada peningkatan pendapatan ini adalah melalui kerjasama dan gabungan luar serta penyediaan MMU terus mengkaji arah aliran dan peluang-peluang dalam
perkhidmatan perunding profesional. Jumlah pelajarnya juga bertambah kepada 14,200 orang berbanding hanya 1,300 semasa Universiti industri ICT, dan ini jelas ditunjukkan melalui pengenalan kursus-
tersebut mula beroperasi pada tahun 1997. Ia telah dapat menarik pelajar-pelajar tempatan dan luar dari lebih 40 buah negara di kursus baru dan terkini. Beberapa program baru, seperti Ijazah
Sarjana Muda IT dalam Realiti Maya dan Kepintaran Tiruan,
seluruh dunia.
masih menunggu akreditasi daripada Kementerian Pendidikan.
Untuk terus menjangkau ke seluruh negara, MMU sedang
Pada Oktober 2002, melalui kerjasama Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia dan Japan International Cooperation Agency (JICA),
merancang untuk mengembangkan program pendidikan jarak jauh
Universiti Multimedia telah melancarkan Sistem Perangkaian Pendidikan Multimedia (NMES). JICA telah menyumbang geran bernilai RM15
berasaskan Internet untuk program Diploma dalam IT. Kesemua
juta dalam bentuk peralatan kepada projek tersebut yang bertujuan membangunkan prasarana dan aplikasi tele-pendidikan berasaskan satelit
program baru yang diperkenalkan oleh MMU telah mengambil
bagi menggalakkan pendidikan peringkat tinggi secara interaktif di lokasi-lokasi terpencil.
kira keperluan-keperluan industri untuk memastikan pengetahuan
yang diperolehi oleh graduan adalah bersesuaian dengan alam Terus maju ke hadapan dalam bidang Penyelidikan dan Pembangunan.
pekerjaan.

TELEKOM RESEARCH & DEVELOPMENT SDN. BHD.

(TMR&D)
TMR&D telah ditubuhkan sebagai peneraju dalam aktiviti-aktiviti penyelidikan Telekom Malaysia. TMR&D kini mempunyai seramai 140
penyelidik dan hampir kesemuanya adalah pemegang-pemegang ijazah pertama dalam pelbagai bidang teknologi.

Dengan persekitaran persaingan yang hebat dalam sektor telekomunikasi, Telekom Malaysia telah memberikan penekanan kepada keperluan
mencipta produk-produk hasil penyelidikan yang inovatif dan berkualiti yang boleh ditawarkan sebagai perkhidmatan kepada orang ramai.

Berikutan keperluan yang mendesak, TMR&D telah memulakan program-program yang memberikan peluang kepada penyelidik-penyelidik
untuk memperoleh ijazah sarjana dan ijazah doktor falsafah.

Pada akhir tahun 2002, TMR&D telah memperkenalkan Skim Pengajian Lepasan Ijazah (PSS) yang memberi peluang kepada penyelidik-
penyelidik untuk menyumbang pelajaran di peringkat Ijazah Sarjana atau Doktor Falsafah (PhD) melalui penyelidikan secara sambilan di
institusi-institusi dan universiti-universiti tempatan. Salah satu daripada kelebihan program ini ialah pemegang-pemegang PSS berpeluang
memperolehi ijazah sarjana sambil menyiapkan projek-projek penyelidikan mereka.

TELEKOM SMART SCHOOL SDN. BHD. (TSS)

Telekom Smart School Sdn. Bhd. (TSS) telah ditubuhkan pada tahun 1999 untuk menerapkan proses pengajian dan pembelajaran
berasaskan teknologi terkini ke dalam sistem pendidikan negara sedia ada.

Atas dasar ini, TSS telah bekerjasama dengan tujuh firma tempatan dan tiga firma antarabangsa bagi melaksanakan Projek Rintis Sekolah
Bestari – salah satu aplikasi perdana Koridor Raya Multimedia. Projek ini melibatkan lebih 1,000 ahli profesional terlatih dan 81 buah
syarikat kecil dan sederhana di Malaysia. TSS telah menerima sijil Final Systems Acceptance (FSA) daripada Kementerian Pendidikan pada
Disember 2002 yang menandakan kejayaan menyiapkan projek rintis tersebut. Antara pencapaian-pencapaian Projek Rintis Sekolah Bestari
Malaysia termasuk:
• Pembangunan 1,494 bahan kursus
• Pembangunan Sistem Bersepadu Pengurusan Berkomputer Sekolah Bestari yang pertama di Malaysia
• Penubuhan 87 Sekolah Bestari Rintis Malaysia
• Melatih lebih 60 kakitangan dari Kementerian Pendidikan yang telah dipinjamkan kepada TSS

132 133
 kecemerlangan pendidikan
Sesi Sekolah Pintar sedang berlangsung.
134
Pada Julai 2002, TSS telah mencatat satu lagi peristiwa penting
dengan penerimaan perjanjian perlesenan daripada Kementerian
Pendidikan untuk hak cipta selama 50 tahun bagi memasarkan
konsep Sekolah Bestari di dalam dan luar Malaysia. TSS kini
memberi fokus kepada memasarkan Rumusan Sekolah Pintar
Bersepadu atau Smart School Integrated Solution (SSIS) kepada
sekolah-sekolah kerajaan dan institusi-institusi persendirian.
Kontrak untuk melaksanakan Projek Rintis Sekolah Bestari
Kebangsaan dengan Kementerian Pendidikan, yang berakhir pada
Disember 2002 ini bernilai RM300 juta. Dua lagi projek dengan
Kementerian Pendidikan, adalah Projek Penterjemahan Matematik
dan Sains serta Projek Perluasan Meja Bantuan – masing-masing
bernilai RM8 juta dan RM3.65 juta. Kedua-dua projek tersebut
dijangka siap pada suku ketiga tahun 2003.
Dengan pelaksanaan Projek Rintis Sekolah Bestari tersebut, TSS
telah mendapat gelaran yang diimpikan iaitu sebagai Pembekal
Sistem Pendidikan Multimedia Malaysia. TSS kini bersedia untuk
mengambil peluang dalam pasaran sekunder seperti sektor
kerajaan atau swasta di dalam dan luar negara. Antara
perkhidmatan yang ditawarkan ialah Runding Cara, Pengurusan
Projek, Pengurusan Prasarana Teknologi, Pengurusan Sistem,
Pengurusan Operasi dan Pengurusan Perubahan.
Dengan menggunakan pengalaman yang diperolehi semasa
pelaksanaan Projek Rintis Sekolah Bestari, TSS kini sedang
bekerjasama dengan Kerajaan bagi memastikan bahawa SSIS
berjaya diguna pakai oleh sekolah-sekolah di seluruh Malaysia.
Pelaburan akan dibuat untuk penyelidikan dan pembangunan bagi
mempertingkatkan produk yang sedia ada serta mengguna pakai
teknologi baru untuk digabungkan dalam sistem pendidikan. TSS
akan memperluaskan produknya yang sedia ada dengan
merangkumi e-pembelajaran (pendidikan dalam talian) dan
pendidikan berasaskan web.
Disokong oleh pengalaman yang mantap serta kemahiran ahli
profesional IT di TSS, konsep Sekolah Bestari boleh disesuaikan
dan dimajukan untuk pasaran tertentu di Asia dan Timur Tengah.
Bagi menerajui inisiatif ini, TSS sedang dalam proses meneliti
kaedah-kaedah untuk menyesuaikan prasarana Sekolah Bestari yang
sedia ada dengan keperluan di negara-negara lain. TSS juga sedang
merangka untuk menjalinkan usahasama strategik dengan syarikat-
syarikat tempatan dan antarabangsa bagi memenuhi permintaan pada
masa hadapan bagi Sistem Pendidikan Multimedia di luar negara.
KOLEJ LATIHAN TELEKOM
(KLT)
Kolej Latihan Telekom Kuala Lumpur telah ditubuhkan pada tahun
1948 oleh Jabatan Telekom Malaysia (KLT). Objektif penubuhan
KLT adalah untuk menyediakan anggota-anggota dengan latihan
yang mencukupi bagi membina kemahiran serta kemampuan yang
diperlukan. KLT telah menerima status “kolej” daripada Kementerian
Pendidikan pada tahun 1995. KLT kini mempunyai lebih 390
anggota termasuk di 5 kampus cawangan di Taiping, Kuala
Terengganu, Melaka, Kuching dan Kota Kinabalu. Kesemua premis-
premisnya dilengkapi dengan kelengkapan canggih, termasuk
sidang video dan perpustakaan digital.
KLT telah beroperasi sebagai sebuah institusi pendidikan tinggi
swasta (IPTS) semenjak tahun 2000, setaraf dengan sesetengah
kolej pendidikan dan teknikal yang terbaik di Malaysia. KLT
menawarkan kursus-kursus kepakaran yang meluas memenuhi
keperluan ekonomi berasaskan pengetahuan termasuk:-
1. Diploma Multimedia (Perniagaan & Pengkomputeran)
2. Diploma Teknnologi Multimedia
3. Diploma Teknologi (Kejuruteraan Telekomunikasi)
4. Diploma Sains Komputer
5. Diploma Pemasaran
6. Diploma Perakaunan
7. Diploma Pengurusan Pentadbiran
8. Diploma Pemasaran dengan Multimedia
9. Diploma Pengurusan dengan Multimedia
KLT juga menawarkan kursus-kursus sijil dalam bidang-bidang
seperti Web Mastering, ICT, Pengaturcaraan Komputer serta Latihan
dan Pembangunan.
Dalam mengejar matlamat untuk memberikan pendidikan berkualiti
kepada kumpulan sasaran yang lebih besar, KLT telah bekerjasama
dengan institusi-institusi antarabangsa seperti Curtin University of
Technology di Australia, University of Portsmouth, Staffortshire dan
De Monfort University di United Kingdom (UK). Di dalam negara
pada, KLT juga telah bekerjasama dengan Universiti Multimedia,
Universiti Malaysia Sarawak, Universiti Utara Malaysia dan
Universiti Terbuka Malaysia.
Kini KLT menawarkan lebih daripada 2,500 kursus, seminar dan
bengkel dalam bidang-bidang teknikal, pengurusan, IT dan
multimedia, yang dihadiri oleh lebih 40,000 pelatih dari dalam dan
luar negara pada setiap tahun.
Selain melatih anggota-anggota Telekom Malaysia, KLT juga
menyediakan program latihan kepada badan-badan luar seperti
pelanggan-pelanggan korporat, pembekal-pembekal dan kakitangan
kerajaan. Ia juga menyediakan perkhidmatan runding cara luaran
dalam bidang Analisis Keperluan Latihan, Balanced Score Card,
ISO dan Reka Bentuk IT dan Sistem.
Beberapa program e-pembelajaran yang dijalankan dan diselia
melalui Internet juga telah diperkenalkan, seperti Kursus Teknologi
Maklumat, Desktop Computing, Kursus-Kursus Pengurusan,
Teknikal dan Telekomunikasi.
Dalam tahun 2002, hasil operasi KLT terdiri daripada hasil latihan
(69%) diikuti dengan pendidikan (16%) dan pendapatan-pendapatan
lain (15%).
Sebagai pengiktirafan terhadap komitmennya kepada kualiti dan
sumbangannya kepada pendidikan telekomunikasi, KLT telah
menerima sijil MS ISO 9001:2000 daripada SIRIM pada tahun
2002 dan turut dilantik oleh Suruhanjaya Komunikasi &
Multimedia sebagai satu-satunya Agensi Pemerakuan bagi industri
telekomunikasi di Malaysia.
KLT telah memulakan misi menyediakan program pendidikan dan
latihan berkualiti tinggi sebagai memenuhi keperluan negara pada
masa sekarang dan akan datang. Kini semakin ramai pelatih dari
serata dunia menyedari faedah kursus-kursus yang ditawarkan
oleh KLT dan kesannya terhadap perkembangan karier mereka.
KLT berhasrat untuk menjadi sebuah institusi bertaraf dunia bagi
pendidikan telekomunikasi, di samping menyumbang kepada
pencapaian visi negara ke arah k-ekonomi.
Latihan berkualiti di KLT.
135
 Sistem Maklum Balas 360 Darjah secara dalam talian yang Pengurangan jumlah anggota telah dapat membantu mengurangkan
merupakan sistem penilaian prestasi menyeluruh juga telah jumlah kos penggajian Kumpulan dan pada masa yang sama
dibangunkan. Sistem maklum balas ini membantu menangani meningkatkan produktiviti anggota dan hasil setiap talian ibusawat

Sumber manusia
sensitiviti prestasi penilaian. Ia juga bertujuan menilai dan
mendapatkan maklum balas terhadap prestasi eksekutif-eksekutif
Syarikat dari semua perspektif termasuk daripada ketua, rakan
sekerja, pekerja bawahan dan juga pelanggan. Sistem maklum
balas 360 Darjah ini membantu menghapuskan kelemahan-
kelemahan sistem penilaian prestasi konvensional seperti
PENGENALAN pemarkahan yang tidak tepat serta percanggahan penilaian.
Selaras dengan wawasan Telekom Malaysia untuk menjadi Syarikat Seperti dalam industri-industri lain, langkah ke arah pembatalan
kawal selia telah banyak mengubah corak perniagaan Syarikat.
terus (DEL). Syarikat akan terus mengorak langkah ke arah
meningkatkan produktiviti serta mengurangkan jumlah anggota
kepada 27,983 orang bagi tahun 2003.
Sumber manusia turut memberikan penekanan kepada pembangunan
kepimpinan strategik di samping peningkatan pengetahuan dan
kemahiran pengurusan atasan melalui Program Pembangunan
Organisasi dan Perkhidmatan Nasihat. Program Pembangunan
dan Latihan Kepimpinan untuk 200 anggota terbaik Syarikat
diteruskan melalui program Pembangunan Eksekutif. Sebanyak

Komunikasi Pilihan Pelanggan dan misinya untuk muncul sebagai majikan Ia telah mewujudkan satu suasana persaingan hebat yang tidak
pernah dialami sebelum ini, baik dalam perniagaan mahupun
RM10.6 juta telah dilaburkan untuk pembangunan sumber manusia
pada tahun 2002.

pilihan, Bahagian Sumber Manusia telah mengguna dan melaksanakan untuk bakat-bakat pengurusan.
Telekom Malaysia kini menghadapi tekanan yang semakin hebat
beberapa strategi sepanjang tahun 2002. Tujuannya ialah hendak mewujudkan untuk memacu prestasi, memperkembang dan mempelbagaikan
perniagaan dengan pantas dan efisien, mengintegrasikan sasaran
tenaga kerja yang lebih tangkas di samping mengurangkan jumlah kos pemilikan serta meningkatkan nilai pemegang saham kepada
pasaran luar. Kebanyakan cabaran perniagaan ini bukan baru dan
pekerjaan supaya meningkatkan nilai Sumber Manusia Telekom Malaysia. ianya akan terus memberi cabaran yang lebih hebat terutama
dalam era yang tiada ruang kompromi dalam mewujud dan
Ini selaras dengan objektif untuk mengoptimumkan perkhidmatan, mengekalkan nilai pemegang-pemegang saham.
Sebagai sebahagian daripada sumbangan kepada pembangunan
masyarakat dan persekitaran pembelajaran yang berterusan,
Telekom Malaysia telah melaburkan sebanyak RM45.5 juta dalam
bentuk biasiswa dan pinjaman melalui Yayasan Biasiswa Telekom
Malaysia. Sehingga kini, Syarikat telah membiayai seramai 2,789
orang pelajar untuk melanjutkan pelajaran di dalam dan luar
negara. Daripada jumlah tersebut, seramai 841 orang pelajar telah
dipilih untuk berkhidmat dengan Syarikat.

mengurangkan masa perlaksanaan dan meningkatkan kecekapan pengendalian

kos melalui pemiawaian dan penyatuan keseluruhan proses sumber manusia.
Strategi-strategi dan inisiatif-inisiatif Sumber Manusia telah
dibentuk bagi menyokong serta meningkatkan prestasi
perniagaan Kumpulan. Fungsi sumber manusia banyak
tertumpu kepada prinsip khidmat pelanggan yang cemerlang,
produk dan perkhidmatan yang berkualiti tinggi dengan
menghubungkannya kepada ukuran penilaian prestasi
organisasi. Ini adalah inspirasi dari Nilai-Nilai Teras Telekom
Malaysia yang memberi penekanan kepada komitmen yang
menyeluruh terhadap pelanggan, kewibawaan tanpa
kompromi serta didorong oleh sikap hormat dan prihatin.
Nilai-nilai teras ini telah menjadi asas kepada perubahan
paradigma pemikiran di kalangan anggota.

Dalam menghadapi tekanan persekitaran perniagaan yang Keperluan untuk mengekal serta meningkatkan bahagian pasaran Syarikat telah menyumbang kepada dana latihan dan pembangunan
semakin hebat, cabaran utama strategi sumber manusia ialah jelas menunjukkan akan kepentingan tenaga jualan yang seperti yang ditentukan oleh Kerajaan. Selaras dengan Akta
untuk mewujudkan sekumpulan pekerja yang memberi menyokong matlamat perniagaan. Selaras dengan perubahan, Sumber Manusia 1992, Syarikat merupakan salah satu penyumbang
keutamaan kepada perkhidmatan dan kualiti. Syarikat memerlukan budaya kerja, kemahiran serta kepelbagaian utama kepada dana ini, dengan peruntukan sejumlah RM6 juta
Strategi dan inisiatif sumber manusia diselaraskan untuk meningkatkan prestasi
perniagaan Kumpulan. bakat yang tepat dan sesuai. Ia juga memerlukan pelbagai setahun.
Dalam menuju ke arah sebuah entiti yang benar-benar kemampuan, disokong oleh proses sumber manusia yang relevan,
berorientasikan perkhidmatan, satu inisiatif utama telah inovatif dan fleksibel. Bagi menyokong pembaharuan ini, Dalam memenuhi tanggungjawab sosial pula, Syarikat turut
diambil dengan menggunakan model Organisasi Perkongsian Perkhidmatan yang akan memperlihatkan fungsi sumber manusia menjadi lebih pengenalan dan integrasi ‘broad banding’ dalam proses sumber mengambil bahagian dalam program Majlis Tindakan Ekonomi
tertumpu kepada perkhidmatan operasi dan urus niaga yang berasaskan kualiti dan transaksi. Perancangan tenaga kerja telah dilakukan bagi manusia seperti pemberian pampasan, pengurusan bakat dan Negara (MTEN) yang menyediakan latihan praktikal untuk
memastikan kemahiran dan kemampuan yang bersesuaian diwujudkan bagi memenuhi matlamat organisasi dan keperluan perniagaan. pengurusan kerjaya adalah amat kritikal. pemegang Ijazah Sarjana Muda dan Diploma sepanjang tahun.
Ini merupakan satu inisiatif dalam menyediakan kemahiran dan
Selain daripada itu, Performance Consequence Management (PCM) juga diperkenalkan sebagai cara bagi pihak pengurusan memantau Dengan jumlah anggota Kumpulan seramai 29,800 pada hujung latihan untuk graduan serta pemegang Diploma dalam menghadapi
prestasi anggota-anggota dengan berkesan berdasarkan strategi perniagaan, sasaran dan pelan tindakan. tahun, pensaizan dan kemahiran yang tepat terus menjadi objektif kelembapan ekonomi. Melalui program ini, mereka yang terlibat
utama dalam mengoptimumkan produktiviti dan hasil pendapatan akan dilengkapi dengan latihan dan pengalaman kerja bagi
PCM telah diguna pakai bagi mengwujudkan pengurusan secara sistematik proses penilaian prestasi yang adil dan sesuai. Tujuan utama setiap anggota. Bagi mencapai matlamat ini, Syarikat telah meningkatkan nilai serta kebolehan mereka bagi memudahkan
perlaksanaan PCM adalah untuk memaksimumkan sumber-sumber Syarikat di samping meningkatkan produktiviti. Melalui PCM, anggota- menawarkan Skim Persaraan Sukarela sepanjang tahun 2002 mereka mencari pekerjaan. Dengan ini bakal majikan akan
anggota yang menunjukkan prestasi cemerlang akan diberi ganjaran setimpal manakala anggota-anggota dengan prestasi yang kurang yang telah diterima oleh seramai 1,763 kakitangan. memperoleh pekerja-pekerja yang mahir dan lebih produktif.
memuaskan akan ditangani mengikut amalan industri yang telah ditetapkan serta diberi kesedaran melalui kaunseling, bimbingan dan pengawasan.

136 137
 Pengurusan Perhubungan Pelanggan (CRM) secara umumnya boleh ditarifkan
sebagai alat dan proses untuk mendapat, memberi kepuasan, mengekal dan
membina asas pelanggan yang membawa keuntungan. Kesemua ini adalah
berkenaan dengan usaha memahami, memenuhi dan melampaui jangkaan
pelanggan. Untuk mencapai sasaran perniagaan, CRM memerlukan budaya
dan falsafah perniagaan yang memberikan tumpuan kepada pelanggan bagi
menyokong proses-proses pasaran, jualan dan perkhidmatan yang efektif.
Program CRM yang tulen menguruskan proses hujung ke hujung yang berkaitan dengan pelanggan untuk sesebuah organisasi,
mengoptimum strategi pemasaran merentasi pelbagai saluran di seluruh organisasi.

Ketika pada Telekom Malaysia sedang menjalani proses perubahan ke arah menjadi sebuah syarikat komunikasi pilihan, tujahan utama
Syarikat adalah untuk mengekalkan nilai untuk pelanggan. Perlaksanaan inisiatif-inisiatif CRM yang menyeluruh bertujuan merealisasikan
manfaat jangka panjang kepada pelanggan dan Syarikat.

Telekom Malaysia menawarkan pelbagai produk untuk melengkapkan perkhidmatan telefon.

PENGURUSAN Kajian ini menilai secara meluas keupayaan CRM Telekom Malaysia
yang sedia ada, serta membuat penilaian ke atas jurang antara
Sebaik sahaja peringkat asas ini selesai, inisiatif seterusnya akan
menumpukan kepada memenuhi keperluan pelanggan. Peringkat

PERHUBUNGAN
“yang sedia ada” dan “yang patut ada” untuk membolehkan
Syarikat muncul sebagai pengendali komunikasi terbaik dalam
industri. Program lengkap CRM untuk Kumpulan Telekom Malaysia
telah dilancarkan oleh Ketua Eksekutif pada 2 September 2002.
akhir pula ialah merealisasikan visi untuk menjadi sebuah organisasi
yang benar-benar berorientasikan pelanggan. Inisiatif-inisiatif yang
sedang diambil dalam peringkat 1 ialah seperti berikut:-

Pelanggan Sekumpulan 50 orang anggota daripada TM TelCo, TM Cellular

Sdn. Bhd., TM Net Sdn. Bhd. dan anak-anak syarikat lain telah
dipilih untuk merancang, merangka dan melaksanakan inisiatif-
inisiatif yang terkandung dalam Road Map CRM. Lapan pasukan
1.
projek telah dibentuk untuk menangani pelbagai bidang jualan dan
ROAD MAP CRM TELEKOM MALAYSIA perkhidmatan pelanggan, dengan dibantu oleh pakar-pakar dari
Telekom Malaysia telah menjalankan kajian Road Map CRM bersama pasukan pakar runding luar pada April 2002. Model kajian tersebut dalam dan luar Syarikat. Perunding Dalaman daripada Pejabat
dirumuskan dalam gambar rajah di bawah: Pengurusan Perubahan bertindak sebagai pemudah cara projek.
SEGMENTASI, KESETIAAN & PENGEKALAN PELANGGAN
Kita perlu menerokai peluang-peluang utama untuk
merangsang lebih banyak program-program pemasaran dan
perkhidmatan pelanggan dalam usaha memperluas profil
dan permintaan pelanggan. Pasukan Segmentasi Pelanggan
telah memulakan program-program penyelarasan strategi
segmentasi sedia ada bagi meningkatkan bahagian pasaran
dari segi pemerolehan dan pengekalan pelanggan.

Empat bidang teras, iaitu ‘Pemahaman’, ‘Sasaran’, ‘Perkhidmatan’
dan ‘Penjualan’ diterjemahkan kepada bidang-bidang yang
memberikan manfaat. Road map CRM menyediakan rangka kerja
dalam melaksanakan bidang-bidang manfaat ini atau fungsi-fungsi
teras CRM yang memberi tumpuan kepada strategi, kemanusiaan,
proses dan teknologi.
INISIATIF CRM SEMASA
Inisiatif-inisiatif CRM yang sedang dijalankan kini merangkumi
Peringkat 1 Road map CRM yang memberi tumpuan kepada
pembinaan asas yang kukuh. Secara umumnya, peringkat pertama
ini menangani isu-isu seperti penghasilan produk-produk yang
bertepatan, pendekatan pemasaran dan jualan yang bersesuaian,
mengenali pelanggan dan membina asas pelanggan yang setia
serta memberikan perkhidmatan yang berkualiti melalui pelbagai
saluran.
2. PENGURUSAN PRODUK & SALURAN
Bagi menangani kelemahan dalam pengurusan pasaran dan
saluran yang sedia ada, Pasukan CRM telah merumus strategi
dan program baru bagi meningkatkan keberkesanan dan
kecekapan pengurusan rakan niaga. Objektif utamanya ialah
untuk mempertingkatkan keupayaan saluran dalam usaha
memberi perkhidmatan yang lebih baik kepada pelanggan
melalui “up-selling”/jualan silang yang efektif, tempahan
secara dalam talian, pungutan bayaran bil dan sokongan
selepas jualan.
Pasukan Pembangunan Produk pula bertanggungjawab untuk
menyelaras dan mempercepatkan proses pengenalan produk
di pasaran. Kumpulan Kualiti dan Pengurusan Produk diberi
tugas untuk melaksanakan proses jangka hayat produk yang
rapi dan boleh diukur bagi meningkatkan keuntungan dan
pengenalan produk.

138 139
 pengurusan perhubungan pelanggan

Peningkatan Sistem Respon Kecemasan Awam (PERS) telah pembaikpulihan talian tetap dalam tempoh 24 jam pula ialah TM Payphone telah meningkatkan tahap kebolehgunaan dan
diperkenalkan di Kuantan. PERS 999 ini dilengkapi dengan pada tahap 86%. Pusat Khidmat Pelanggan telah menjawab imej telefon-telefon awamnya. Kebolehgunaan keseluruhan
pengenalan nombor pemanggil dan sistem rakaman suara 97.8% panggilan dalam masa kurang dari 10 saat. di seluruh negara ialah 77%. Sejumlah 19,500 pondok-
yang membolehkan pengenalpastian panggilan-panggilan pondok telefon awam telah diperelokkan dan dibaik pulih
Sistem Maklumat Aduan dan Resolusi Telekom (SMART)
palsu seterusnya mengurangkan jumlah panggilan palsu di sepanjang tahun.
yang memantau aduan pelanggan telah dinaik taraf dengan
kawasan yang terlibat dengan peringkat percubaan ini.
pelbagai ciri dan fungsi baru. Aduan kini boleh dipantau dan Pada tahun 2002, Kedai Telekom telah mengambil inisiatif-
Kecekapan dan kualiti Operasi Rangkaian Pelanggan telah diselesaikan dalam tempoh antara satu hingga tujuh hari inisiatif peningkatan perkhidmatan pelanggan yang
meningkat terutamanya dalam penyediaan perkhidmatan dan melalui SMART di mana-mana dan pada bila-bila masa sahaja komprehensif. Kesemua 94 Kedai Telekom telah dianugerahkan
pembaikpulihan kepada pelanggan-pelanggan Telekom oleh anggota perkhidmatan Syarikat. Tempoh purata untuk pensijilan ISO 9001. Pada 18 Oktober 2002, Kedai Telekom
Malaysia. Pemasangan talian tetap dalam tempoh 24 jam menyelesaikan aduan bil bagi tahun 2002 ialah selama 12 hari. Shah Alam telah menerima Anugerah Prestasi Cemerlang di
secara keseluruhannya telah mencapai tahap 97% manakala bawah Anugerah Kualiti Menteri Tenaga, Komunikasi dan
Multimedia. Sistem pungutan pembayaran telah dinaik taraf
untuk memperbaiki tempoh urus niaga pembayaran dan
pengemaskinian akaun pelanggan. 25 Kedai Telekom telah
diperbaharui dengan kelengkapan dan kemudahan terkini
Pengendalian adunan adalah lebih efisien dengan sistem SMART baru yang telah untuk memberi keselesaan dan daya tarikan kepada pelanggan.
dipertingkatkan. Waktu urusan juga telah dilanjutkan untuk kedai-kedai utama
termasuk pada hari Sabtu dan Ahad untuk memberikan
kemudahan kepada para pelanggan serta orang awam.
3. KEBERKESANAN PASUKAN JUALAN TMTOUCH telah memperkenalkan pesanan alu-aluan kepada
Program-program Automasi Jualan sedang diperkenalkan pelanggan perayauan. Perkhidmatan sambungan semula
bagi membolehkan kakitangan jualan menumpukan usaha perkhidmatan secara automatik juga telah dilaksanakan sebaik
mereka dalam membina hubungan baik dengan para sahaja pelanggan membayar bil tertunggak. Sempena musim
pelanggan. Di samping itu, Pasukan Jualan Efektif sedang perayaan, pelanggan-pelanggan terpilih dengan kadar
berusaha untuk melengkapkan pasukan jualan dengan penggunaan yang tinggi diberi cenderahati berupa Kad Sim
kemahiran jualan, membekalkan pasukan jualan dengan 64K percuma, kad hari lahir, langganan IDD percuma,
peralatan bantuan jualan IT dan memperkenalkan Skim pembayaran melalui kad kredit di Pusat Telecare dan
Insentif untuk pasukan jualan. perkhidmatan pelanggan secara peribadi. Perkhidmatan di
Pusat Telecare ini beroperasi selama 24 jam sejak Disember
4. PASUKAN PENGURUSAN PERKHIDMATAN 2002.
Pasukan-pasukan CRM telah diamanahkan untuk meningkatkan
perkhidmatan pelanggan di barisan hadapan. Objektif utama Pusat Interaksi Pelanggan (CIC) TM Net telah melaksanakan
program ini adalah untuk memastikan kepuasan pelanggan program yang menyediakan tahap perkhidmatan pelanggan
yang menyeluruh bagi perkhidmatan yang ditawarkan oleh yang berlainan mengikut segmen pelanggan. Program ini
Telekom Malaysia. Proses keseluruhan untuk penyediaan membolehkan TM Net CIC mencapai tahap amalan pusat
perkhidmatan, pembaikpulihan kerosakan dan perhubungan sokongan perkhidmatan global. Secara purata, CIC telah
pelanggan sedang dibangunkan dengan pengenalan satu menerima sebanyak 80% daripada jumlah panggilan
sistem pengurusan automatik yang dipertingkatkan. pertanyaan semasa waktu pejabat.

5. PROGRAM PENINGKATAN PERKHIDMATAN PELANGGAN

YANG BERKAITAN
Sepanjang tahun 2002, pelbagai program perkhidmatan
pelanggan pada peringkat operasi telah dijalankan oleh Sembilan puluh empat buah
Syarikat bertujuan untuk memperbaiki tahap perkhidmatan. Kedai Telekom di seluruh
Program jangka pendek telah dilaksanakan bagi menyokong negara untuk memberi
perkhidmatan kepada
keseluruhan objektif Syarikat untuk menjadi syarikat 4.59 juta pelanggan.
komunikasi pilihan.

140 141
 PengurusanRisiko
Telekom Malaysia komited kepada satu sistem kawalan
dalaman yang berasaskan risiko untuk memastikan
pencapaian objektif perniagaan Kumpulan, di samping
melindungi serta meningkatkan pelaburan pemegang
saham dan juga aset Syarikat.
Pendekatan pengurusan risiko akan dikendalikan menerusi
program serta rangka kerja bersepadu yang akan
dilaksanakan di seluruh Kumpulan. Program ini menyediakan
cara yang sistematik dan proaktif untuk mengenal pasti
ancaman ke atas sumber-sumber dan pada masa yang sama
menggalakkan rumusan strategi yang meminimumkan risiko.
Bersesuaian dengan saiz serta kepelbagaian unit operasi
dalam Kumpulan, program pengurusan risiko akan
dikendalikan oleh pelbagai jawatankuasa dengan berpandukan
manual serta metodologi penaksiran sendiri terkawal. Berikut
adalah struktur jawatankuasa-jawatankuasa utama yang
menetapkan hala tuju, melaksana serta memantau program
pengurusan risiko:
142
• JAWATANKUASA AUDIT LEMBAGA (BAC)
BAC berfungsi untuk menyokong tugas Lembaga Pengarah sebagai badan pengawas. Tanggungjawab utama jawatankuasa ini ialah
untuk mengenal pasti risiko-risiko utama dan memastikan perlaksanaan sistem-sistem yang sesuai untuk mengurus risiko tersebut. Ia
perlu memahami risiko-risiko utama yang menggugat semua syarikat dalam Kumpulan di samping mengakui bahawa keputusan
perniagaan melibatkan pengambilan risiko. Proses serta sistem yang relevan dalam pengurus risiko-risiko terbabit akan dilaksanakan
bagi memastikan pengimbangan antara pengambilan risiko dan kawalan dalaman.
• BAHAGIAN AUDIT DALAMAN KUMPULAN
Bahagian Audit Dalaman Kumpulan menggalakkan pengurusan risiko melalui penganjuran bengkel Pengurusan Risiko Perniagaan, serta
membantu pihak pengurusan dalam mengenal pasti, menilai serta merumus pelan tindakan risiko untuk mengurus risiko-risiko terbabit.
Juru Audit Dalam perlu menjalankan penilaian secara bebas ke atas keberkesanan sistem pengurusan risiko Kumpulan dan semua
Syarikat di bawahnya.
• PASUKAN PETUGAS AMALAN TERBAIK (TFBP)
Pasukan Petugas Amalan Terbaik (TFBP) terdiri daripada Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan, Ketua Audit Kumpulan, Ketua Pegawai
Kewangan TM Telco dan juga Setiausaha Syarikat. TFBP bertanggungjawab untuk memantau, mengikuti serta menilai perlaksanaan risiko
perniagaan oleh pihak pengurusan. Pada dasarnya, TFBP mengkaji profail risiko syarikat-syarikat operasi, pelan tindakan dan tahap
penerimaan untuk mengambil risiko. TFBP juga menyemak laporan serta ringkasan keseluruhan risiko kumpulan yang dikeluarkan oleh
Ketua Pegawai Risiko (CRO) dan membentangkannya kepada BAC.
• JAWATANKUASA PENGURUSAN RISIKO (RMC)
Jawatankuasa Pengurusan Risiko (RMC) yang diketuai oleh Ketua Pegawai Risiko bertanggungjawab menyelaras perlaksanaan
pengurusan risiko perniagaan (ERM) untuk kumpulan. JPR ditugaskan untuk merumus program dan pelan tindakan ERM, mengenal
pasti risiko utama organisasi dan melaporkan aktiviti-aktiviti kepada TFBP, yang akan membentangkan laporan susulan kepada BAC.
Ketua Pegawai Risiko menguruskan sistem serta rekod senarai profail risiko dan pelan tindakan, serta mekanisme tindakan susulan
untuk memastikan keberkesanan sistem pengurusan risiko Kumpulan dan semua Syarikat dalam Kumpulan.
• SYARIKAT OPERASI
Pengurusan syarikat operasi bertanggungjawab untuk:
• merumus objektif perniagaan secara jelas, mengenal pasti, menganalisis, menilai risiko-risiko penting dan merangka strategi risiko
• merangka piawaian dan amalan pengurusan risiko dalam bidang tanggungjawab mereka
• memastikan amalan tersebut disebarkan dan disokong secara aktif oleh setiap anggota
• mengenal pasti dan menganalisis risiko kerugian secara sistematik dan kerap
• merangka, mengendali dan menyelia satu sistem kawalan dalaman yang kukuh
• memastikan bahawa kawalan dalaman mengambil pendekatan berasaskan risiko dan ianya diterapkan dalam semua proses
perniagaan
RISIKO UTAMA DAN PELAN TINDAKAN RISIKO
Berikut adalah huraian risiko-risiko utama yang dialami oleh Kumpulan, yang mungkin memberikan kesan buruk kepada perniagaan, hasil,
keuntungan, aset, kecairan, sumber modal dan reputasi serta langkah-langkah kawalan yang diambil.
• Risiko Strategik
• Risiko Operasi
• Risiko Sistem
• Risiko Pematuhan
• Risiko Kewangan
143
 pengurusan risiko
• RISIKO STRATEGIK
Risiko Strategik merupakan kemungkinan kerugian sama ada
kewangan atau masalah-masalah lain seperti pemegang saham
yang tidak puas hati, rakan perniagaan yang lemah, kehilangan
pelanggan utama, polisi kerajaan yang memudaratkan, kualiti
barangan yang rendah daripada pembekal, kehilangan reputasi,
peningkatan saingan antara pengendali TelCo dan pengawasan
pencapaian Kumpulan yang tidak efektif.
Menyedari bahawa Telekom Malaysia terdedah kepada risiko-
risiko ini, beberapa jawatankuasa peringkat tinggi telah
diamanahkan untuk menilai risiko tersebut dari semasa ke
semasa, merangka pelan tindakan dan melaporkan keputusan
kepada Lembaga Pengarah. Para pemegang saham sentiasa
dimaklumkan mengenai pencapaian Kumpulan melalui sesi
penerangan oleh penganalisis, persidangan serta ‘roadshow’,
sementara tahap kepuasan pelanggan dipantau melalui
Program Perhubungan Pelanggan yang dimulakan sejak
tahun 2001.
• RISIKO OPERASI
Risiko operasi merupakan kemungkinan kerugian sama ada
kewangan ataupun masalah-masalah lain disebabkan oleh
operasi yang tidak efisien. Ini termasuk strategi pemasaran
yang tidak efisien, pengurusan rangkaian yang lemah,
teknologi lapuk atau kerosakan kepada aset yang menjana
hasil akibat daripada kemalangan atau bencana alam.
Sebagai syarikat utama yang menyediakan infrastruktur
telekomunikasi negara, salah satu fungsi Kumpulan ialah
membekal kemudahan telekomunikasi tanpa gangguan, Pusat
Kawalan Operasi Rangkaian telah disediakan untuk mengawas
operasi dan menilai keadaan rangkaian 24 jam sehari. Ini
meminimumkan gangguan perkhidmatan dan mempercepat
pembaikpulihan. Perlindungan dalaman serta kepelbagaian laluan
sememangnya sentiasa diterapkan dalam proses perancangan
dan perlaksanaan.
Untuk memelihara dan meminimumkan risiko kerugian hasil
kebocoran akibat daripada penipuan telekomunikasi, Bahagian
Pengurusan Fraud telah ditubuhkan dalam operasi TelCo dan
selular.
• RISIKO SISTEM
Sebagai sebuah syarikat yang mempunyai aset-aset
berasaskan eletronik yang terbesar, Telekom Malaysia perlu
menguruskan kesemua risiko yang berkaitan dengan teknologi
maklumat. Oleh yang demikian, Pelan Induk IT telah dirumus
untuk menangani 6 bidang – keselamatan; rangkaian; aplikasi;
144
desktop; mel elektronik, internet dan intranet, pengurusan aset
perisian dan kemudahan kesinambungan perniagaan. Program
kesinambungan perniagaan IT adalah sebahagian daripada
Projek Pelantar Kesinambungan Perniagaan Enterprise (EBCP). PENYELIDIKANdan
PEMBANGUNAN
Sistem Automasi Kilang Dokumen (ADF) telah diguna pakai
sebagai salah satu langkah automasi untuk keseluruhan proses
pengeluaran bil bermula daripada pengimbasan data kepada
penghasilan output terakhir. Kedua-dua sistem iaitu Sistem
kewangan dan akaun bersepadu menggunakan landasan
e-kewangan, penyambungan aktiviti pemasaran menggunakan
platform e-pemasaran, kini sedang dimajukan sebagai salah Dengan persaingan global serta cabaran yang semakin hebat melanda adalah
satu pelan tindakan risiko untuk meminimumkan kemungkinan
kehilangan hasil disebabkan oleh risiko berkaitan dengan
amat perlu untuk meningkatkan keupayaan inovasi serta kualiti produk dan
pengebilan. perkhidmatan untuk mengekalkan daya saing. Sehubungan dengan itu, Telekom
• RISIKO PEMATUHAN Research & Development Sdn. Bhd. (TMR&D) telah dipertanggungjawabkan
Risiko Pematuhan adalah kemungkinan kerugian sama ada
kewangan atau sebaliknya akibat daripada kegagalan mematuhi
untuk mengendalikan aktiviti-aktiviti berkaitan dengan inovasi teknologi
undang-undang serta peraturan termasuk Peraturan Penyenaraian
BSKL dan Kod Tadbir Urus Malaysia. Menyedari kesan yang
dan juga peningkatan proses dan untuk perkhidmatan Telekom Malaysia.
bakal ditanggung akibat daripada pendedahan risiko ini, TFBP
telah ditubuhkan untuk menyelia serta mengawas isu-isu
berkaitan dengan pematuhan undang-undang. Bahagian kawal
selia korporat dan Setiausaha Syarikat merupakan ejen utama
yang membantu TFBP dalam mengurus risiko berkaitan dengan
pematuhan.
• RISIKO KEWANGAN
Risiko kewangan merupakan kemungkinan kerugian akibat
urus niaga kewangan seperti kawalan pelaburan yang lemah,
prosedur kawalan kredit yang lemah, kegagalan pencarian
sumber kewangan untuk pengembangan perniagaan, pergerakan
kadar faedah serta kadar tukaran asing yang merugikan,
ketidakupayaan mengekalkan aset-aset cair yang cukup untuk
membiayai komitmen kewangan dan jenayah pecah amanah
kewangan. Risiko-risiko ini diurus secara tetap melalui pelbagai
jawatankuasa, dibantu oleh arahan dan garis panduan bertulis.
Urus niaga kewangan dan perniagaan kumpulan dipandu oleh
Manual Proses Perniagaan yang menggariskan polisi pelan
perniagaan, belanjawan, perbelanjaan modal dan pengurusan,
hasil perolehan, pelaburan dalam anak syarikat, pentadbiran
kewangan, audit, pencegahan pembaziran dan lain-lain.
Jawatankuasa Belanjawan pula akan menilai dan menetapkan
pengagihan belanjawan Kumpulan, termasuk kedudukan aliran
tunai, suntikan ekuiti dan pinjaman kepada anak syarikat,
perbelanjaan operasi dan juga kedudukan perbelanjaan modal.
145
 penyelidikan dan pembangunan

TMR&D kini mempunyai seramai 140 penyelidik, yang dibahagikan mengikut unit berdasarkan kemahiran dan kecekapan mereka. Empat produktif dan keberkesanan kos menerusi pengoptimuman sistem, perkhidmatan
bidang utama penyelidikan ialah: dan pengurusan serta hubungan antaranya.
• Teknologi Rangkaian dan Wayarles
• Teknologi Aplikasi dan Keselamatan Sebagai pengiktirafan terhadap komitmennya dalam meningkatkan kualiti, TMR&D
• Teknologi Bahan dan Peranti telah dianugerahkan persijilan ISO 9001:2000 oleh SIRIM pada November 2002.
• Teknologi Model dan Simulasi Sejumlah 11 Kerja Selidik Kepuasaan Pelanggan (SKP) telah dijalankan sebagai
sebahagian daripada inisiatif Syarikat untuk meningkatkan kualiti. Tahun 2002 juga
Dua kumpulan kerja penyelidikan telah dibentuk untuk meneliti strategi-strategi teknikal dan penyelidikan Telekom Malaysia bagi operasi menyaksikan pelancaran Jurnal Penyelidikan TMR&D, yang mendokumentasikan
perniagaan masa depan. inisiatif-inisiatif penyelidikan dan inovasi teknologi.

TMR&D telah mencatatkan prestasi yang membanggakan dengan peningkatan

hasil sebanyak 48% iaitu RM39.7 juta pada tempoh berakhir 31 Disember 2002,
berbanding dengan RM26.9 juta bagi tahun kewangan sebelumnya. Bahagian
Perundingan juga mencatatkan sumbangan yang lebih tinggi sebanyak RM6.4 juta.

Sejajar dengan aktiviti penyelidikan yang sedia ada, beberapa kerjasama penyelidikan
juga telah dirancang yang melibatkan sembilan universiti tempatan dan Institut
Penyelidikan Teknologi Nuklear Malaysia. TMR&D yakin bahawa aktiviti penyelidikan
dan pembangunan ini akan meningkatkan keupayaan Telekom Malaysia dalam
menerajui industri dengan produk, perkhidmatan dan proses yang baru serta mantap.

• Mengenal pasti bidang penyelidikan utama
untuk sistem wayarles generasi ketiga (3G)
• Mengenal pasti strategi penyelidikan 3G
untuk Telekom Malaysia
• Merumuskan panduan teknologi dan produk
untuk Telekom Malaysia
• Mengenal pasti bidang penyelidikan utama dalam arena teknologi
NGN yang lebih luas
• Membangunkan medan ujian yang membolehkan sistem dan
penyelesaian baru diuji dengan yakin
• Merumuskan penyelesaian tanpa wayar dan wayar bersepadu
secara optimum untuk urus niaga Telekom Malaysia pada masa
depan

TMR&D – mencari rumusan talian wayar dan

wayarles bersepadu untuk perniagaan masa
Tiga unit telah ditubuhkan untuk menyokong aktiviti-aktiviti penyelidikan dan pembangunan TMR&D iaitu:
hadapan.
• Pembangunan Pemasaran & Perniagaan – Bertanggungjawab mengumpulkan maklumat teknologi dan pengurusan hak harta intelek (IPR)
• Sokongan Kejuruteraan & IT – Terlibat dalam proses seperti tentukuran, prototaip dan fungsi sokongan IT
• Kewangan, Pentadbiran, Sumber Manusia dan Unit Perundangan – bertanggungjawab dalam fungsi sokongan perniagaan

Pada akhir tahun 2002, TMR&D telah memperkenalkan Skim Pengajian Lepasan Ijazah (SPLP), yang membuka peluang kepada calon-calon
untuk menyambung pengajian mereka ke peringkat Ijazah Sarjana dan Doktor Falsafah menerusi penyelidikan secara sambilan di institusi
pengajian tinggi tempatan.

Para penyelidik TMR&D juga turut serta dalam mesyuarat dan perbincangan projek-projek negara antaranya Projek Photonic MIGHT dan
Projek Penyelidikan Dipergiatan Untuk Bidang Keutamaan (IRPA).

TMR&D telah berjaya membangunkan dua inovasi teknologi, iaitu Sistem Pengurusan Bangunan Pintar (IBMS) dan Sistem Akses Pintu
(ID Secure) untuk Kompleks Telekom di Cyberjaya. IBMS telah diilhamkan berdasarkan tujuan untuk mewujudkan persekitaran yang

146 147
 Keselamatan dan kesihatan dalam persekitaran kerja;
satu keutamaan untuk Telekom Malaysia.

Inisiatif-inisiatif Alamsekitar,
KESELAMATAN dan
kesihatan pekerjaan

Keselamatan di tempat kerja adalah amat penting dan tetap menjadi tumpuan
utama kepada Telekom Malaysia. Sebagai sebahagian daripada usaha berterusan
untuk meningkatkan piawaian keselamatan secara menyeluruh, Telekom Malaysia
telah menerbitkan satu manual Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (OSH)
yang lengkap yang mengandungi garis panduan keselamatan semasa bekerja
untuk mencegah musibah serta mengurangkan risiko malapetaka. Manual ini
terbahagi kepada beberapa bahagian yang meliputi pelanggan, pembekal,
kontraktor dan para anggota. Ia merupakan faktor penyumbang yang penting
terhadap Telekom Malaysia memenangi Anugerah Kebangsaan 2002, yang
diberikan oleh Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (DOSH).

Untuk memenuhi keperluan dalaman dan perundangan, manual ini juga mengandungi Prosedur Laporan Kemalangan dan Penyiasatan dalam usaha
menambah kesedaran terhadap kepentingan melaporkan kemalangan, sama ada yang telah atau hampir berlaku.

148 149
 Inisiatif-inisiatif Alam Sekitar, Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan
Telekom Malaysia telah diberi pengiktirafan terhadap usaha-usahanya
yang konsisten untuk meningkatkan kualiti keselamatan dan kesihatan
dengan apabila Telekom Malaysia Pulau Pinang diberi Anugerah
Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Kebangsaan 2002. Anugerah
tahunan yang diberi oleh DOSH, Kementerian Sumber Manusia adalah
untuk menggalakkan peningkatan piawaian keselamatan dalam
organisasi. Antara kriteria yang diambil kira dalam pemilihan penerima
anugerah tersebut adalah:
• terdapat penyataan Polisi Keselamatan dan Kesihatan syarikat
• terdapat Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan yang efisien
dan efektif
• terdapat Sistem Pengurusan Keselamatan dan Kesihatan yang
berkesan
• jumlah kemalangan yang rendah, tanpa kehilangan nyawa dalam
tahun yang berkenaan
Ini merupakan kali pertama Telekom Malaysia menerima anugerah
OSH sungguhpun Kumpulan sentiasa memberikan penekanan
sepenuhnya kepada keselamatan anggota-anggotanya. Sebagai contoh,
Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 mewajibkan mana-
150
mana syarikat yang mempunyai lebih daripada 40 pekerja menubuhkan
satu jawatankuasa keselamatan dan pekerjaan. Namun, Telekom
Malaysia telahpun menubuhkan beberapa jawatankuasa mengikut
hierarki. Bermula dengan jawatankuasa bangunan/premis yang melapor
kepada jawatankuasa di negeri-negeri, yang seterusnya melapor kepada
jawatankuasa induk.
Berdasarkan piawaian keselamatan dan kesihatannya yang
membanggakan, DOSH telah meminta Telekom Malaysia menjadi
‘mentor’ untuk membimbing dan berkongsi pengetahuan dan kepakaran
dengan syarikat-syarikat industri kecil dan sederhana (IKS) dalam
bidang kesihatan dan keselamatan. Untuk selama dua tahun,
tanggungjawab Telekom Malaysia termasuklah membantu IKS merumus
dan menjalankan langkah-langkah keselamatan dan kesihatan. Ini
dilakukan pertamanya dengan mengenal pasti risiko-risiko dan
bahaya-bahaya yang mungkin mereka hadapi, dan kemudian menjalankan
program latihan yang sesuai untuk pekerja-pekerja Syarikat.
Telekom Malaysia telah berperanan sebagai ‘mentor’ dan menjadi
teladan kepada Ramly Food Processing Sdn. Bhd. di bawah program
Mentor dan Kejiranan.
Dalam hal ini, Syarikat telah melantik sekumpulan pakar dari Institut
Teknologi Nuklear Malaysia (MINT) untuk mengkaji pendedahan
radiasi yang tidak diionkan di tiga buah stesen bukit iaitu di Genting
Highlands, Gunung Serapi, Sarawak dan Bukit Keratong, Sabah.
Kajian tersebut telah dijalankan dengan menggunakan alat pengesan
medan elektrik dan magnetik yang berasaskan ukuran piawaian dan
protokol yang disyor dan digunapakai di peringkat antarabangsa.
Kajian tersebut telah mendapati bahawa kadar radiasi frekuensi radio
dan gelombang mikro di kawasan berhampiran dengan premis stesen
komunikasi dan penyiaran Telekom Malaysia berbeza dari satu lokasi
dengan lokasi yang lain. Walaupun begitu, purata ketinggian medan
elektrik dan magnetik di semua lokasi adalah dalam lingkungan yang
selamat kepada pekerja-pekerja dan orang ramai seperti yang ditetapkan
oleh garispanduan Komunikasi Kebangsaan yang digunapakai oleh
Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (MCMC) (Garis
panduan JTM) dan seperti yang disyorkan oleh Jawatankuasa
Perlindungan Radiasi Tidak Diionkan Antarabangsa (ICNIRP).
Berdasarkan hasil kajian ini, Telekom Malaysia yakin bahawa antena
penyiaran dan komunikasi milik Syarikat di stesen-stesen bukit tidak
akan menyebabkan peningkatan tahap radiasi radio frekuensi dan
gelombang mikro yang berbahaya kepada anggota-anggota yang
bekerja di lokasi tersebut. Ini disokong oleh maklumat semasa dan
bukti saintifik yang meyakinkan bahawa tahap radiasi yang rendah ini
tidak akan membawa kesan buruk kepada kesihatan.
Dalam skop yang lebih luas, Telekom Malaysia kini sedang dalam
usaha menggantikan gas halon yang digunakan dalam sistem
Selain daripada peranannya sebagai mentor, Telekom Malaysia juga
pencegahan kebakaran di ibusawat-ibusawat sebagai mematuhi garis
telah mewakili industri telekomunikasi dalam merangka Kod Amalan
panduan Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) yang melarang
Keselamatan Bekerja di Ruang Sempit, yang telah dilancarkan oleh
penggunaan gas tersebut kerana ketoksikannya. Ini bertujuan
Menteri Sumber Manusia pada tahun lepas. Ini merupakan kod amalan
mengurangkan pencemaran alam sekitar dan penipisan lapisan ozon.
yang pertama yang diterbitkan oleh Kerajaan dalam menangani isu-
Telekom Malaysia telah memperuntukkan sejumlah wang yang besar
isu keselamatan dan kesihatan ketika bekerja di ruang-ruang sempit
untuk menggantikan sistem pencegahan kebakaran gas halon ini
seperti di lurang-lurang. Bahaya berkaitan yang mungkin timbul
dengan sistem bebas klorofluorokarbon (CFC) yang diluluskan serta
adalah seperti kekurangan oksigen, paras gas beracun yang tinggi
mesra alam sekitar. Ianya akan dilaksanakan secara berperingkat dan
dan letupan akibat api yang terdedah kepada gas-gas yang mudah
dijangka akan selesai pada tahun 2005. Telekom Malaysia percaya
terbakar.
usaha ini akan menyumbang ke arah persekitaran yang lebih selamat,
sihat dan berkekalan untuk manusia sejagat.
Telekom Malaysia amat berbesar hati kerana dapat bekerjasama
dengan syarikat-syarikat gergasi yang lain dalam Jawatankuasa
Telekom Malaysia bukan sahaja komited kepada kebajikan pekerja
Teknikal Kebangsaan untuk membangunkan kod amalan yang amat
malah sebagai entiti korporat yang penyayang, Syarikat juga prihatin
penting ini.
kepada kebajikan negara dan alam sekitar secara keseluruhannya.
Antara aspek yang dititikberatkan oleh Jawatankuasa Keselamatan
dan Kesihatan Telekom Malaysia ialah risiko pendedahan pekerja-
pekerjanya di stesen-stesen bukit kepada radiasi gelombang mikro
dan frekuensi radio yang tidak diionkan.
151
Berbakti
Kepada Negara
Kami penjana pertumbuhan negara
Meningkatkan kehidupan warganya

Melaksanakan amanah yang dipikul

Peranan warga korporat prihatin yang terunggul

Kami berusaha merapatkan jurang

Dengan komunikasi dan juga sumbangan

Agar anak-anak kita dan jenerasi mendatang

Mewarisi hari esok yang cerah dan gemilang

Dengan berbakti kepada negara

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara
Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan
 sumbanganKAMI kepada
Telekom Malaysia bukan sahaja merupakan peneraju perkhidmatan
NEGARA Namun rasa tanggungjawabnya terhadap masyarakat tetap tegar.
Telekom Malaysia terus memainkan peranannya dalam merangsang
pertumbuhan di seluruh negara di mana perkhidmatannya diperlukan.
Ia komited dalam menyediakan perkhidmatan komunikasi kepada
Pembangunan prasarana fizikal sememangnya satu cabaran, namun
penyediaan minda masyarakat adalah lebih sukar dan semestinya
Telekom Malaysia terus berusaha untuk menyediakan kedua-duanya.
Sebahagian besar usaha Syarikat telah ditumpukan kepada sasaran
kawasan-kawasan terpencil seperti di pedalaman Sarawak. Syarikat yang paling praktikal dan efektif iaitu di peringkat sekolah.
juga terlibat sepenuhnya dalam usaha merapatkan jurang digital di
telekomunikasi negara, malah dari pelbagai segi, ia telah memainkan samping memainkan peranan penting dalam mendidik masyarakat Telekom Malaysia telah memastikan agar sumbangan diberi
yang kurang terdedah kepada revolusi digital agar mereka juga sebanyak mungkin kepada peningkatan prasarana dan persekitaran
peranannya sebagai rakan setia yang sentiasa menyokong pertumbuhan sama-sama dapat menikmati peluang-peluang yang dibawa oleh pembelajaran di sekolah-sekolah awam terutamanya di kawasan
dunia multimedia. Syarikat juga komited untuk mewujudkan sebuah yang kurang membangun dalam negara ini. Sejak tahun 2001,
serta kemajuan negara. Walaupun tumpuannya telah dan tetap diberikan masyarakat yang sihat kerana kecergasan dan ketahanan fizikal Syarikat telah menyertai Program Kecemerlangan Pendidikan yang

kepada penyediaan perkhidmatan komunikasi yang terkini, Telekom Malaysia akan menyumbang secara positif kepada kekuatan minda rakyat
secara keseluruhan. Akhir sekali, Telekom Malaysia juga komited
dianjurkan oleh Yayasan Pembangunan Ekonomi Islam Malaysia
(YPEIM). Pada dasarnya, program tersebut membantu memberikan

juga memandang serius tanggungjawab sosialnya kepada masyarakat. dalam menonjolkan Malaysia di mata dunia dengan menyumbang
kepada acara-acara kebangsaan, yang tidak semestinya berkaitan
bantuan kewangan kepada pelajar-pelajar yang memerlukan daripada
sekolah-sekolah terpilih di Wilayah Persekutuan, Selangor, Kedah,
dengan industri. Ini bukan sekadar didorong oleh rasa kemegahan Terengganu, Kelantan, Pahang dan Sabah. Telekom Malaysia telah
tetapi lebih kepada usaha untuk membuktikan kepada dunia, bahawa bersetuju untuk menyumbang sebanyak RM12,000 kepada setiap
Sesungguhnya Telekom Malaysia sedar akan tanggungjawab ini dan kesedaran yang menebal ini boleh dijelaskan jika dilihat kepada bidang
kita mampu berada setaraf dan seiring dengan yang terbaik. sekolah setiap tahun untuk tempoh lima tahun sehingga tahun
perniagaannya. Negara kini sudah pesat berkembang dan penyediaan kemudahan-kemudahan asas bukanlah satu masalah lagi. Tidak lama
2005. Pada tahun 2002, ia telah menyumbang untuk tahun kedua
dahulu, kereta begitu juga telefon merupakan sesuatu yang luar biasa. Manakala komputer dan peranti mudah alih pula adalah sesuatu yang
Seperti tahun-tahun yang lalu, tahun 2002 turut menyaksikan dengan keseluruhan jumlah sebanyak RM60,000 kepada program
terlalu asing. Pada ketika itu, hanya lebih kurang 50 tahun yang lalu, penyediaan telefon talian tetap di rumah-rumah dan bagi perniagaan
Telekom Malaysia terus menyumbang kepada negara dengan tersebut.
lebih merupakan perkhidmatan yang sukar diperolehi – ia membantu meningkatkan kualiti hidup di negara ini di samping mewujudkan
menyokong pelbagai aktiviti yang memperkenalkan kemakmuran
potensi untuk kemajuan. Tanpa kemudahan komunikasi, skop pembangunan adalah amat terhad.
Malaysia walaupun tidak relevan secara langsung dengan lingkungan Walaupun program bersama YPEIM menumpukan kepada
perniagaannya. Walaupun Telekom Malaysia tidak menghadkan peningkatan tahap pendidikan secara keseluruhan, Telekom
Pada hari ini komunikasi juga telah melalui kemajuan yang amat pesat seiring dengan pertumbuhan negara. Telekom Malaysia kini tidak
penglibatannya kepada mana-mana usaha pembangunan sosial Malaysia turut menitikberatkan bidang pendidikan IT serta
hanya menawarkan perkhidmatan-perkhidmatan asas. Malah Syarikat lebih menumpukan kepada peningkatan proses dan sistem sedia ada
yang tertentu, kebanyakan aktivitinya yang tidak berorientasikan penyediaan kemudahannya di sekolah-sekolah. Selain daripada
yang canggih serta efisien selain membina di atas kejayaan yang telah dicapai untuk memacu perubahan negara ke era global.
keuntungan, boleh dikategorikan secara umumnya kepada tiga penglibatan secara langsung dalam perluasan penggunaan IT di
bidang: pembangunan intelektual, sukan dan kemasyarakatan. sekolah-sekolah di seluruh negara melalui Projek Sekolah Bestari,
Syarikat juga menyokong usaha-usaha serius oleh sekolah-sekolah
serta institusi-institusi pengajian tinggi dalam meningkatkan lagi
TELEKOM MALAYSIA DAN PEMBANGUNAN kadar celik IT di kalangan pelajarnya.
INTELEKTUAL
Telekom Malaysia menyokong sepenuhnya visi Kerajaan untuk
membentuk negara menjadi sebuah pusat pertumbuhan multimedia.
Bagi merealisasikan matlamat ini, rakyat harus dididik dalam
persekitaran IT dan multimedia agar mereka bukan sahaja
berpengetahuan dalam bidang IT, malah berupaya mengaplikasikannya
dalam kehidupan mereka.

Ketika ini, terdapat ketidakseimbangan dalam tahap kesedaran dan

kemahiran IT di kalangan rakyat Malaysia. Ini amat ketara antara
penduduk bandar dan luar bandar. Menyedari akan hal ini, Kerajaan
telah menetapkan usaha untuk merapatkan jurang digital sebagai
salah satu objektif utamanya. Usaha-usaha yang terancang telah
dilaksanakan untuk membekalkan perkhidmatan komunikasi seperti
capaian Internet ke kawasan luar bandar agar penduduknya
mendapat faedah daripada kelebihan tersebut. Telekom Malaysia telah
terlibat sepenuhnya dalam semua program untuk menghubungkan Sebagai sebuah syarikat korporat yang prihatin tentang tanggungjawab
sosialnya, Telekom Malaysia sentiasa menyumbang dalam bidang pendidikan,
kawasan luar bandar di Malaysia ke seluruh negara dan seterusnya
kesihatan, sukan dan kebajikan.
ke serata dunia.

154 155
 sumbangan kami kepada negara
Telekom Malaysia terus memainkan peranannya dalam menonjolkan
imej Malaysia ke peringkat antarabangsa. Tahun 2002 merupakan
tahun kelima berturut-turut Telekom Malaysia menjadi penaja utama
Dialog Antarabangsa Langkawi (LID), iaitu satu perjumpaan yang
melibatkan 450 orang peserta termasuk ketua-ketua kerajaan,
menteri-menteri, ahli-ahli perniagaan, penasihat-penasihat
perundangan, wartawan-wartawan serta ahli-ahli pertubuhan
perdagangan yang kebanyakannya mewakili negara-negara Komanwel
untuk membincangkan isu-isu global secara jujur dan terbuka. Tema
persidangan pada tahun lepas ialah “Ke Arah Dunia yang Lebih Bijak
– Meningkatkan Keselamatan dan Kemakmuran untuk Kemajuan
menerusi Perkongsian Pintar”. Telekom Malaysia telah menjadi
penaja utama Dialog tersebut dengan sumbangan sebanyak RM2 juta.
Telekom Malaysia menjadikan perjalanan Jemaah Haji lebih selesa.
Syarikat juga merupakan salah satu penaja utama kepada Anugerah
Teknologi Maklumat dan Komunikasi Asia Pasifik (APICTA) 2002.
Anugerah Kategori e-Dagang telah diberikan atas nama Telekom
Malaysia sebagai mempamerkan kesungguhan serta penglibatan
Syarikat dalam industri tersebut. Anugerah ini telah diberikan
kepada rumusan ICT yang paling inovatif, dibangunkan untuk
meningkatkan lagi urus niaga berasaskan web. Acara tersebut
bermatlamat untuk menyediakan landasan kepada pengusaha
serta penginovasi ICT di rantau ini untuk membuat perbandingan
ke atas produk-produk mereka di samping merangsang hubungan
perdagangan serta ekonomi, perpindahan teknologi serta penciptaan
peluang-peluang perniagaan.
156
Telekom Malaysia juga merupakan penaja platinum untuk tiga siri
program terbitan Asia News Broadcasting – MSC Online Musim I
dan II yang disiarkan melalui televisyen tempatan dan siaran di
dalam penerbangan MAS. Siri ini merupakan medium yang
popular untuk menyampaikan maklumat terkini selain mendidik
penonton mengenai aktiviti-aktiviti dalam MSC. Untuk setiap siri,
Telekom Malaysia menyumbang sebanyak RM450,000. Dalam
musim ketiga siri tersebut, Ketua Eksekutif Telekom Malaysia,
Y.Bhg. Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman telah muncul dalam tiga
episod untuk memberi penjelasan tentang “pendidikan semula
masyarakat” dan “keperluan untuk mengkaji semula kemahiran
pengetahuan teras bagi memastikan kejayaan bangsa dalam
mengharungi era digital berangkai yang mencabar” – dua topik
yang telah beliau utarakan dalam musim yang lalu.
Telekom Malaysia membantu dalam meningkatkan bidang ICT.
TELEKOM MALAYSIA DAN MASYARAKAT
Adalah amat sukar untuk mengenal pasti aktiviti-aktiviti berupa
sumbangan kepada masyarakat kerana hampir kesemua usaha
yang dilakukan akan sedikit sebanyak membawa kesan kepada
masyarakat. Walau bagaimanapun, sebahagian besar daripada
program serta projek anjuran Telekom Malaysia pada tahun 2002
boleh dikategorikan sebagai sumbangannya kepada masyarakat
secara keseluruhan.
Sumbangan Syarikat kepada komuniti telah bermula pada bulan
Januari apabila Telekom Malaysia sekali lagi menyumbang kepada
bakal Jemaah Haji. Semenjak tahun 1995, Syarikat telah memberikan
sumbangan aksesori praktikal berupa beg selendang, tuala muka,
teg bagasi dan punjut kasut di samping buku-buku doa kepada
bakal-bakal haji yang akan ke Mekah. Pada tahun 2002, Telekom
Malaysia menyumbang sebanyak RM615,000 untuk tujuan yang
sama. Selain daripada itu, Telekom Malaysia juga menyediakan
kemudahan kepada para jemaah Haji dengan menawarkan
perkhidmatan Malaysia Direct yang membolehkan mereka
membuat panggilan dari Arab Saudi dengan caj panggilan
ditanggung oleh nombor yang dipanggil di Malaysia. Selain itu,
Syarikat juga telah menawarkan kadar istimewa kepada pelanggan-
pelanggan perkhidmatan talian mudah alih TMTOUCH ketika
berada di Mekah.
Untuk program Telekanser 2002 anjuran Majlis Kanser Nasional
(MAKNA), Telekom Malaysia merupakan pembekal utama
perkhidmatan telekomunikasi dan telah menyediakan lapan talian
bebas tol, talian faksimili serta capaian Internet. Kempen tersebut
bertujuan untuk mengumpul derma melalui panggilan telefon
untuk para pesakit kanser yang memerlukan bantuan kewangan.
Pada tahun 2002, satu kempen istimewa sepanjang tahun telah
diadakan oleh Majlis AIDS Malaysia. Telekom Malaysia merupakan
salah satu daripada penaja korporat utama kempen tersebut
dengan sumbangan sebanyak RM250,000 dalam membantu
menarik sokongan untuk acara-acara serta matlamatnya sempena
sambutan ulang tahun penubuhannya yang ke-10.
Tahun lepas juga merupakan tahun keempat berturut-turut Telekom
Malaysia terlibat dalam OPS Sikap, iaitu kempen keselamatan
jalan raya yang dianjurkan oleh Polis DiRaja Malaysia bersempena
dengan musim perayaan. Objektif kempen tersebut adalah untuk
meningkatkan kesedaran keselamatan jalan raya di kalangan
penggunanya di samping menggalakkan panduan yang berhemah.
Syarikat telah menyumbang RM155,000 dalam bentuk barangan
seperti kanopi, kain rentang dan juga poster.
TELEKOM MALAYSIA DAN SUKAN
Telekom Malaysia yakin tubuh badan yang cergas akan
menyumbang kepada pembinaan minda yang cerdas, lantas
merangsang pertumbuhan negara. Atas sebab itulah, Telekom
Malaysia sering menjadi penaja untuk pelbagai acara sukan,
daripada perlawanan bola sepak pelajar tempatan, sukan Paralimpik
dan Sukan Malaysia (SUKMA), kepada acara antarabangsa seperti
Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi. Telekom Malaysia turut
menyumbangkan kepakaran komunikasi untuk Sukan Komanwel
ke-16 pada tahun 1998, di samping Sukan SEA ke-21 pada tahun
2001, yang kedua-duanya diadakan di Kuala Lumpur. Baru-baru
ini, Kejohanan Larian Menara Dunia yang pertama kali diadakan
merupakan pencapaian terbaru Telekom Malaysia dalam bidang
sukan.
Jelas sekali, acara-acara sukan antarabangsa ini tidak hanya
menggalakkan pembentukan minda serta badan yang sihat di
samping menyemarakkan semangat kecemerlangan, malah ia
adalah medan untuk menonjolkan Malaysia di mata dunia. Ini
bukan sahaja melalui bakat-bakat sukannya, malahan keindahan
pemandangan, kemesraan rakyatnya serta kemajuan dan kepakaran
dalam bidang teknologi selain pertumbuhan ekonomi. Dengan
menyokong usaha-usaha ini, Telekom Malaysia memainkan
peranannya dalam membantu Kerajaan untuk memperkenalkan
negara sebagai destinasi pelancongan yang menarik di samping
sebagai sebuah lokasi penganjuran sukan yang ideal dan
berkemampuan.
Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi merupakan acara
berbasikal yang terbesar dianjurkan di luar Eropah. Ia telah
diiktiraf sebagai acara lumba basikal di luar Eropah yang utama
dan kini mencapai status dunia 2.2 oleh Persatuan Lumba Basikal
Antarabangsa (UCI). Perlumbaan tersebut pada mulanya dikenali
sebagai Le Tour de Langkawi, tetapi semenjak Telekom Malaysia
meningkatkan jumlah tajaannya dan menjadi Penaja Acara pada
tahun 2001, perlumbaan tersebut kini dikenali sebagai Telekom
Malaysia Le Tour de Langkawi. Selain daripada sumbangan dalam
bentuk tunai, Telekom Malaysia juga menyediakan tajaan dalam
bentuk sokongan logistik dan kemudahan telekomunikasi untuk
pusat media serta sekretariat di kesemua lokasi permulaan dan
penamat. Pengendali selular Telekom Malaysia, TM Cellular Sdn.
Bhd. merupakan Pembekal Rasmi Perkhidmatan Selular bagi
perlumbaan tersebut dan telah menyediakan telefon bimbit kepada
pegawai serta anggota bertugas. TM Net Sdn. Bhd., satu lagi anak
syarikat Telekom Malaysia, telah menjadi Pembekal Rasmi
Perkhidmatan Internet dengan menyediakan capaian Internet.
157
 sumbangan kami kepada negara

Pada tahun 2002, perlumbaan tersebut menarik seramai 154 pelumba profesional mewakili 22 buah
pasukan dan buat pertama kalinya Telekom Malaysia menyediakan siaran televisyen secara langsung bagi
aksi-aksi penamat kesemua peringkat perlumbaan. Perkhidmatan telekomunikasi serta sokongan yang
disumbang oleh Telekom Malaysia ini kesemuanya bernilai RM10 juta. Berikutan kejayaan acara tersebut,
Syarikat telah menandatangani perjanjian dengan penganjur, First Cartel (M) Sdn. Bhd. pada bulan
November 2002 untuk sekali lagi menaja acara ini bagi tahun 2003. Perjanjian tersebut bernilai RM10 juta
dan ini termasuk RM6 juta dalam bentuk tunai,
RM2 juta dalam bentuk penajaan siaran langsung
manakala RM2 juta lagi untuk penyediaan
keperluan-keperluan lain.

Anugerah &
Walaupun Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi
mungkin merupakan acara sukan tajaan Telekom
Malaysia yang paling menonjol pada tahun 2002,
Kejohanan Larian Menara Dunia juga tidak kurang
hebatnya. Statusnya sebagai kejohanan towerthon

Pengiktirafan
antarabangsa yang pertama seumpamanya di
mana-mana negara sudah boleh dibanggakan.
Pemilihan Menara Kuala Lumpur (MKL), Malaysia
sebagai lokasi penganjuran pula adalah hasil
rundingan selama dua tahun antara pengurusan
Menara Kuala Lumpur dengan World Federation
of Great Towers (WFGT) yang dianggotainya.
WFGT mempunyai 22 ahli yang terdiri daripada Anugerah NACRA 1997 Anugerah NACRA 2000
menara-menara yang terhebat di dunia. Atas • Anugerah Kecemerlangan Industri (kategori Dagangan/Khidmat) • Anugerah Kecemerlangan Industri
inisiatif MKL ini, ahli-ahli WFGT akan bergilir-gilir (kategori Dagangan/Khidmat)
menganjurkan Kejohanan Larian Menara Dunia Anugerah NACRA 1998 • Laporan Tahunan Bahasa Malaysia Terbaik
setiap tahun, bermula dengan penganjuran julung • Anugerah Kecemerlangan Industri (kategori Dagangan/Khidmat)
kali pada tahun 2002 di MKL. Setiap ahli telah dijemput untuk menghantar tiga orang pelari untuk Dewan Bahasa dan Pustaka Anugerah Citra
kejohanan ini sementara Malaysia, sebagai tuan rumah telah diwakili oleh 50 pelari lelaki dan 50 pelari Anugerah NACRA 1999 Laporan Tahunan Sektor Swasta 2000
wanita terbaik yang telah melayakkan diri di Larian Menara Malaysia yang dianjurkan oleh MKL. Telekom • Anugerah Kecemerlangan Industri (kategori Dagangan/Khidmat) • Anugerah Utama Citra Iklan (Televisyen)
Malaysia merupakan Penaja Acara kepada kejohanan antarabangsa sebagai sokongan kepada MKL yang “Amazing Telekom”
merupakan anak syarikatnya. Penajaan ini telah bermula pada tahun 1999 dan pada tahun 2002 jumlah • Anugerah Khas Citra Iklan (Televisyen)
tajaannya bernilai RM500,000. “Tunaikan Zakat Fitrah”
• Anugerah Khas Juri Laporan Tahunan
Selain itu, sumbangan Syarikat kepada Sukan Malaysia ke-9 (SUKMA) juga boleh diketengahkan.
Sumbangan sebanyak RM800,000 dalam bentuk perkhidmatan menjadikan Telekom Malaysia sebagai Anugerah Sektor Korporat BSKL 2000
penaja bersama serta pembekal rasmi perkhidmatan telekomunikasi untuk acara tersebut. Syarikat • Papan Utama (kategori Dagangan/Khidmat)
bertanggungjawab memastikan penyediaan segala bentuk kemudahan teknikal yang diperlukan daripada
prasarana sehingga rangkaian transmisi radio dan televisyen kepada stesyen radio dan televisyen tempatan Anugerah NACRA 2001
serta luar negara. Manakala anak syarikat Telekom Malaysia, TM Cellular Sdn. Bhd. yang merupakan • Anugerah Kecemerlangan Industri
Pembekal Rasmi Perkhidmatan Selular telah meminjamkan 100 telefon bimbit di samping menaja 100 unit (kategori Dagangan/Khidmat)
Pek Permulaan TOUCH Advance berharga RM178 setiap satu selain kad tambah nilai berharga RM50 untuk • Laporan Tahunan Bahasa Malaysia Terbaik
kegunaan setiap pegawai ketika sukan tersebut berlangsung.
Dewan Bahasa dan Pustaka Anugerah Citra
Secara keseluruhannya, tahun 2002 jelas merupakan tahun yang bermakna buat Telekom Malaysia dalam Lapotan Tahunan Sektor Swasta 2001
menunaikan tanggungjawab sosialnya. Adalah menjadi harapan murni Kumpulan untuk turut terlibat dalam • Anugerah Utama Laporan Tahunan
pembangunan negara di samping memberi khidmat apabila diperlukan. Tahun 2002 telah menyaksikan • Anugerah Khas Citra Iklan (Papan Iklan) “Good 2 Talk”
kejayaan Telekom Malaysia dalam mencapai aspirasi ini.

158 159
 Rentetan Peristiwa
2002
4 Januari 2002
Telekom Malaysia telah menandatangani perjanjian dengan First Cartel Sdn. Bhd. sebagai
Penaja Acara Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi 2002. Telekom Malaysia telah diwakili
oleh Y.Bhg. Dato’ Ir. Md. Radzi Mansor, Pengerusi, Y.Bhg. Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman,
Ketua Eksekutif dan Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud, Timbalan Ketua Eksekutif
manakala First Cartel telah diwakili oleh Pengerusi Eksekutifnya, Y.Bhg. Datuk Wan Lokman
Dato’ Paduka Wan Ibrahim dan Encik Abdul Kamal Shafi’i, Pengarah Eksekutif. Majlis ini telah
disaksikan oleh Y.B. Datuk Hishammuddin Tun Hussein, Menteri Belia dan Sukan.
Telekom Malaysia telah memberi sumbangan sebanyak RM8 juta dalam bentuk tunai dan
perkhidmatan. Sebagai Penaja Acara, Telekom Malaysia telah menyediakan perkhidmatan
telefon, selular, faks, trunk radio dan krew-krew teknikal termasuklah akses Internet serta
kemudahan “video streaming” untuk menyiarkan perlumbaan secara langsung. TMTOUCH
merupakan penaja rasmi perkhidmatan telefon selular manakala TM Net adalah Pembekal
Rasmi Internet untuk perlumbaan ini. Pelepasan perlumbaan ini telah bermula pada 1 Februari
dan berakhir pada 10 Februari 2002.
25 Januari 2002
Telekom Malaysia telah dianugerahkan sebagai Pembayar Cukai Perkhidmatan Tertinggi oleh
Jabatan Kastam Diraja Malaysia. Y.Bhg. Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman, Ketua Eksekutif
Telekom Malaysia telah menerima anugerah tersebut daripada YAB Dato Seri Dr. Mahathir
Mohamad, Perdana Menteri Malaysia semasa Sambutan Hari Kastam Sedunia ke-20, yang
diadakan di Akademi Kastam Diraja Malaysia (AKMAL), Melaka.
31 Januari 2002
TM Multimedia, Bahagian Multimedia Telekom Malaysia telah menandatangani perjanjian dengan
empat buah syarikat untuk mengedarkan kad prabayar “tmnet prepaid”. Empat syarikat pengedar
tersebut ialah KAT Technologies Sdn. Bhd., Dancom Sdn. Bhd., Milreach Sdn. Bhd. dan Telekom
Sales and Services Sdn. Bhd. Perlantikan syarikat-syarikat pengedar ini telah membantu
meningkatkan jualan kad tersebut yang telah mencapai sasaran melebihi satu juta kad.
160
1Februari 2002
Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi 2002 telah dirasmikan dalam satu majlis pelepasan
oleh YAB Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad, Perdana Menteri Malaysia di Putrajaya pada
1 Februari 2002. Turut hadir ialah Y.Bhg. Dato’ Ir. Md. Radzi Mansor, Pengerusi Telekom
Malaysia, Y.Bhg. Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman, Ketua Eksekutif dan Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul
Rahim Haji Daud, Timbalan Ketua Eksekutif. Perlumbaan 10 hari ini telah menjelajahi Tapah,
Bentong, Bangi, Melaka, Muar, Johor Bahru, Kluang, Tampin, Port Dickson, Petaling Jaya,
Menara Telekom, Genting Highlands dan berakhir di Kuala Lumpur pada 10 Februari 2002.
Sebagai Penaja Acara, Telekom Malaysia telah diberi penghormatan untuk menjadi salah satu
“Host Venue” kepada perlumbaan ini.
8 Februari 2002
Telekom Malaysia telah mengadakan karnival sempena Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi
2002. Pelbagai acara seperti pertandingan mewarna, pertandingan karaoke, pertunjukan
kebudayaan dan pameran telah dianjurkan di karnival ini. Karnival sehari ini adalah sebahagian
daripada sambutan Telekom Malaysia kerana telah diberi penghormatan sebagai tuan rumah
perlumbaan peringkat ke-9.
19 Februari 2002
Telekom Malaysia telah memberikan taklimat kepada pihak media mengenai Rangkaian Kabel
Asia Pasifik 2 (APCN 2) yang canggih dan terkini, yang telah dibina oleh Telekom Malaysia
bersama pengendali telekomunikasi antarabangsa yang lain. APCN 2 yang dibina dengan kos
sebanyak US$1 bilion (RM3.8 bilion) merupakan rangkaian sistem kabel dasar laut fiber optik
Asia Pasfik yang berkeupayaan tinggi dan mempunyai konfigurasi gegelang dengan ciri-ciri
baikpulih sendiri.
19
Mac 2002
MTN Networks, anak syarikat milik penuh Telekom Malaysia di Sri Lanka telah memenangi
anugerah yang berprestij untuk dua tahun berturut-turut di Kongres GSM Sedunia di Cannes,
Perancis. Anugerah GSM Sedunia 2002 ini telah menarik penyertaan sebanyak 500 pengendali
dari seluruh dunia. Panel antarabangsa yang terdiri daripada syarikat telekomunikasi selular
terkemuka telah menyenarai pendek calon-calon dalam 10 kategori yang berlainan.
161
 rentetan peristiwa 2002

28 Mac 2002
Telekom Malaysia dengan kerjasama Biro Bantuan Guaman, Bahagian Hal Ehwal Perundangan,
Pejabat Perdana Menteri telah melancarkan INFOGUAMAN BBG yang memberi maklumat
perundangan kepada orang ramai melalui talian Infoline 600 82 7713.
13
Mei 2002
Telekom Malaysia telah menjadi tuan rumah kepada persidangan lima hari Commonwealth
Telecommunications Organisation yang bertemakan Akses Jalurlebar dan Multimedia.
Perkhidmatan tersebut telah dilancarkan oleh Y.B. Datuk Seri Utama Dr. Rais Yatim, Menteri di
Persidangan yang telah dihadiri oleh 38 delegasi daripada 35 negara Komanwel ini
Jabatan Perdana Menteri, di sebuah majlis yang diadakan di KL Sentral. Turut hadir ialah
membincangkan pelbagai isu berkisarkan kepada tema persidangan. Persidangan ini telah
Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Hj. Daud, Timbalan Ketua Eksekutif. Adalah diharapkan
dirasmikan oleh Y.B. Datuk Amar Leo Moggie, Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia.
perkhidmatan INFOGUAMAN BBG ini akan memudahkan maklumat perundangan disebarkan
secara lebih telus kepada semua lapisan masyarakat, terutamanya kepada pengguna-pengguna
di kawasan pedalaman yang memerlukan maklumat serta nasihat guaman.

22 April 2002
Telekom Malaysia telah menandatangani perjanjian Sistem Bayaran Pukal dengan Kerajaan
Negeri Pulau Pinang. Antara kerajaan negeri lain yang telah menggunakan sistem ini ialah
Terengganu, Kedah, Johor, Sarawak, Sabah, Perak, Kelantan dan Selangor. Sistem Bayaran
Pukal ini menjadikan pembayaran bil lebih mudah untuk organisasi yang mempunyai banyak
bil telefon dengan tarikh bil dan nombor-nombor akaun yang berlainan. Antara perkhidmatan
yang boleh dibayar menggunakan sistem ini ialah perkhidmatan telefon talian tetap, telefaks
dan TM ISDN.
23 Mei 2002
Dengan kerjasama TV3, Telekom Malaysia telah memperkenalkan rancangan permainan
interaktif yang menggabungkan hiburan baru dan format rancangan permainan yang belum
pernah disiarkan di Malaysia. “Telekom Malaysia Talking Telephone Numbers” terbuka kepada
semua pelanggan Kumpulan Telekom Malaysia termasuklah pelanggan-pelanggan talian tetap
dan juga TMTOUCH yang boleh menyertai acara ini dari rumah masing-masing.

3 Mei 2002
Telekom Malaysia dan Standard Chartered Bank Malaysia Berhad telah memeterai perjanjian
baru untuk melaksanakan program jenama Kad TM Visa secara bersama. Program Kad TM
20
Jun 2002
Dengan kerjasama Jabatan Kaji Cuaca Malaysia, Syarikat telah melancarkan Infocuaca, iaitu
Visa ini menyediakan kemudahan kad kredit eksklusif yang bersesuaian dengan kehendak
perkhidmatan teleinfo terbaru yang memberikan maklumat mengenai ramalan keadaan cuaca
pelanggan selaras dengan usaha berterusan Syarikat untuk mengekalkan hubungan baik
dan laut di seluruh Malaysia. Perkhidmatan ini disasarkan kepada pusat-pusat peranginan,
dengan pelanggan-pelanggan. Di majlis tersebut, Telekom Malaysia dan Standard Chartered
hotel-hotel, agensi-agensi pelancongan dan para nelayan serta penggemar-penggemar aktiviti
juga melancarkan reka bentuk baru kad TM Visa yang menampilkan logo Telekom Malaysia
luar. Infocuaca boleh dihubungi di talian 600 82 7752.
yang timbul di bahagian tengah kad. Dr. Idris Ibrahim, Ketua Pegawai Operasi TM TelCo, telah
merasmikan upacara menandatangani perjanjian ini.

7 Mei 2002
Yang di-Pertuan Agong, Tuanku Syed Sirajuddin Ibni Al-Marhum Tuanku Syed Putra Jamalullail
telah melawat pejabat Telekom Malaysia di Jalan Raja Chulan. Lawatan ini telah disiarkan
secara langsung kepada anggota-anggota Telekom Malaysia melalui sidang video ke seluruh
negara. Rombongan DiRaja ini telah memulakan lawatan di Pusat Pengurusan Rangkaian atau
NetCare dan seterusnya ke Pusat Bantuan Pelanggan Antarabangsa.
Seri Paduka Baginda telah disambut oleh Y.B. Datuk Amar Leo Moggie, Menteri Tenaga,
Komunikasi dan Multimedia, Y.Bhg. Dato’ Ir. Md. Radzi Mansor, Pengerusi Telekom Malaysia
dan Y.Bhg. Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman, Ketua Eksekutif Telekom Malaysia serta Ahli
Lembaga Pengarah dan Pengurusan Kanan Telekom Malaysia.
11 Julai 2002
Telekom Malaysia merupakan penaja utama “Langkawi International Dialogue (LID) 2002” atau
Dialog Antarabangsa Langkawi 2002 untuk lima tahun berturut-turut dengan tajaan sebanyak
RM2 juta. Persidangan ini telah disertai oleh 450 orang peserta yang terdiri daripada ketua-
ketua negara dan kerajaan, menteri-menteri, usahawan ternama serta pihak media dari negara-
negara Komanwel. Ketua Eksekutif, Y.Bhg. Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman menyampaikan
mock check kepada Perdana Menteri, YAB Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad.

162 163
 rentetan peristiwa 2002

14 Julai 2002 19 Ogos 2002

Y.B. Datuk Tan Chai Ho, Timbalan Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia dan pegawai-
Majlis Penghargaan Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi 2002 telah diadakan di Hotel Marriot,
pegawai kanan dari Kementerian dan Telekom Malaysia telah melawat Pusat Perkhidmatan
Putrajaya. Perdana Menteri Malaysia, YAB Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad selaku penaung
Bantuan Pelanggan Telekom Malaysia di Kuantan yang merupakan salah satu daripada
perlumbaan telah hadir di majlis ini. Turut hadir ialah Y.Bhg. Tan Sri Dato’ Ir. Md. Radzi Mansor,
sembilan Pusat Bantuan Kecemasan (999) di Malaysia. Sepanjang lawatan tersebut,
Pengerusi Telekom Malaysia dan Y.Bhg. Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman, Ketua Eksekutif.
Y.B. Timbalan Menteri dan rombongan telah diberi penerangan mengenai perkhidmatan
Para penaja, pelumba-pelumba dan sukarelawan perlumbaan berbasikal tahunan ini masing-
kecemasan (999) dan dibawa melawat ke sekitar pusat tersebut. Encik P. Sritharan, Pemangku
masing telah menerima sijil penghargaan daripada Perdana Menteri. Telekom Malaysia Le Tour
Naib Presiden Kanan Pengguna & Perniagaan, TM TelCo, Telekom Malaysia, telah memberikan
de Langkawi telah dianjurkan oleh First Cartel (M) Sdn. Bhd.
taklimat kepada Y.B. Timbalan Menteri dan rombongan.

19 Julai 2002
Telekom Smart School Sdn. Bhd. telah menjalinkan usahasama strategik dengan Kementerian
Pendidikan di mana ia telah diberi mandat untuk mengkaji pelaksanaan Penyelesaian Sekolah
Bestari Bersepadu di kalangan sekolah-sekolah kerajaan dan institusi-institusi swasta. Lanjutan
daripada itu, satu majlis menandatangani Perjanjian Perlesenan Utama telah diadakan.
22
Ogos 2002
Telekom Malaysia bersama dengan TV3 telah mengadakan majlis penyampaian hadiah kepada
tiga pemenang mingguan rancangan kuiz interaktif, “Telekom Malaysia Talking Telephone
Numbers (TMTTN)” di Kedai Telekom, Shah Alam. Cik Nur Nadila Sapari, pelajar berusia
15 tahun dari Kampung Pandan telah membawa pulang RM30,000 manakala dua orang
pemenang lain iaitu Encik Asrul Sanee Jaafar dan Encik Nor Hanizam Mohd Noor telah
menerima RM10,000 setiap seorang. Hadiah-hadiah telah disampaikan oleh Timbalan Ketua
Eksekutif, Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Hj. Daud.

6 Ogos 2002 26 Ogos 2002

Telekom Malaysia telah bersetuju untuk menjadi mentor pengurusan kesihatan dan
Telekom Malaysia telah memberikan hadiah-hadiah menarik kepada para pemenang
keselamatan pekerjaan kepada Ramly Food Processing Sdn. Bhd. Pada majlis menandatangani
Pertandingan Fotografi TMLTdL 2002 yang dianjurkan sempena Telekom Malaysia Le Tour de
perjanjian tersebut, Telekom Malaysia telah diwakili oleh Encik Md. Fauzi Said, Naib Presiden
Langkawi 2002. Peraduan ini yang telah menarik lebih daripada 170 penyertaan, dianjurkan
Kanan, Sumber Manusia Kumpulan manakala Ramly Food Processing diwakili oleh Pengurus
berdasarkan dua tema iaitu “The People’s Race” dan “Pedal to Glory”. Sejumlah tiga hadiah
Kanan, Encik Samizan Saion. Program ini selaras dengan aspirasi Telekom Malaysia untuk
utama dan 20 hadiah saguhati telah diberikan kepada para pemenang. Hadiah pertama telah
menyediakan persekitaran kerja yang sihat, selamat dan kondusif kepada semua anggota,
dimenangi oleh Encik Aswad Yahya, jurugambar dari Utusan Melayu Bhd.
kontraktor-kontraktor, para pelanggan dan orang ramai.

12 Ogos 2002
Telekom Malaysia telah menganjurkan Seminar Teknologi Maklumat dan Komunikasi Kerajaan
Negeri Melaka dengan kerjasama Perbadanan Kemajuan Negeri Melaka (PKNM). Objektif utama
26 Ogos 2002
Telekom Malaysia telah menyumbang sebanyak RM150,000 dalam bentuk wang tunai kepada
seminar ini adalah untuk menyokong aspirasi Kerajaan Negeri dalam melahirkan golongan
Anugerah ICT Asia Pasifik 2002 (APICTA) yang diadakan bersempena Mesyuarat MSC
pekerja yang berpengetahuan melalui peningkatan pemahaman para peserta mengenai
International Advisory Panel (IAP) Ke-6. Dengan sumbangan ini, Telekom Malaysia merupakan
teknologi telekomunikasi terkini. Seminar ini telah menarik penyertaan seramai 120 orang
Penaja Kategori Anugerah bagi kategori e-Dagang selaras dengan penekanan Syarikat terhadap
peserta termasuk Y.A.B. Datuk Seri Hj. Mohd Ali Mohd Rustam, Ketua Menteri Melaka,
bidang tersebut dan aktiviti yang berkaitan dengannya.
Ahli-Ahli Exco Negeri, Ketua-Ketua Jabatan, bakal-bakal penyewa MITC dan pelanggan-
pelanggan korporat Telekom Malaysia.

164 165
 rentetan peristiwa 2002
26 Ogos 2002
Telekom Malaysia merupakan Penaja Bersama dan Pembekal Rasmi Telekomunikasi untuk
Sukan Malaysia ke-9 (SUKMA IX) dengan sumbangan sebanyak RM800,000 dalam bentuk
perkhidmatan. Anak Syarikat milik penuhnya TM Cellular Sdn. Bhd. di bawah jenama
TMTOUCH telah diberi penghormatan sebagai Pembekal Rasmi Perkhidmatan Selular.
Perkhidmatan yang disediakan ini amat penting demi memastikan kelancaran Kejohanan
tersebut.
3 September 2002
Telekom Malaysia telah menyertai Ekspo Komunikasi & Multimedia Asia 2002 (ACM) bermula
dari 3 hingga 6 September 2002 yang telah diadakan sempena Minggu ICT Malaysia 2002.
Tema yang dipilih “Reaching Out” menggambarkan aspirasi Syarikat untuk berkembang ke
peringkat global. Sebagai peneraju komunikasi di negara ini, Telekom Malaysia sering
menyertai inisiatif-inisiatif di dalam negara dan juga di peringkat antarabangsa dalam usaha
menjadikan Malaysia sebagai pusat komunikasi dan multimedia.
16 September 2002
Telekom Malaysia telah memberi sumbangan sebanyak RM70,000 untuk menjadi penaja utama
siaran secara langsung Sidang Video TM Live Gunung Kinabalu dengan menyediakan
kemudahan telekomunikasi dan sidang video. Sidang video ini merupakan acara kemuncak
ekspedisi pendakian gunung oleh pelajar-pelajar Universiti Multimedia (MMU). Ia merupakan
julung kalinya Syarikat mengadakan sidang video dari puncak tertinggi di Asia Tenggara itu.
21-22 September 2002
Tiaranita dengan kerjasama Menara Kuala Lumpur telah menganjurkan Tower Camp di Menara KL
bertemakan “Good Fun at Great Heights: Where Fun and Learning Become One”. Pada acara
tersebut, anak-anak ahli Tiaranita berumur 9 hingga 14 tahun telah menghabiskan masa selama
dua hari tanpa pengawasan ibu bapa mereka. Mereka telah dibahagikan mengikut kumpulan
dengan program yang diatur untuk merangsang serta menggalakkan pertumbuhan minda
mereka. Antara lain, peserta telah dibawa menaiki LRT, lawatan ke Petrosains, Zoo Negara
serta Muzium Telekom selain menyertai aktiviti membina semangat berpasukan di samping
sessi aerobik di Mega View Deck. The Tower Camp ini telah dirasmikan oleh Puan Shahidah
Ridhwan, Ketua Pegawai Eksekutif, Menara Kuala Lumpur.
166
30
September 2002
Satu lagi majlis penyampaian hadiah untuk pemenang-pemenang mingguan Telekom Malaysia
Talking Telephone Numbers (TMTTN), suatu rancangan kuiz interaktif telah diadakan di Kedai
Telekom, Shah Alam. Empat pemenang utama kali ini ialah Y.M. Tengku Noorihan Tengku Ali,
Puan Nurzuliza Jamirsah, Shashindra A/L Muniyandi dan Zanizam Md. Suji yang telah
memenangi hadiah RM10,000 setiap seorang.
26
Oktober 2002
Seramai 199 orang graduan telah menghadiri Konvokesyen Ke-7 Kolej Latihan Telekom di
Kuala Lumpur. Y.B. Datuk Tan Chai Ho, Timbalan Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia
telah menyampaikan diploma kepada graduan-graduan Telekomunikasi, Teknologi Maklumat,
Pengurusan Perniagaan dan Multimedia. Turut hadir ialah Y.Bhg. Tan Sri Dato’ Ir. Md. Radzi
Mansor, Pengerusi Telekom Malaysia.
31 Oktober 2002
Telekom Malaysia telah menerima ‘Anugerah Kecemerlangan Industri’ bagi kategori Perdagangan
dan Perkhidmatan untuk kali ke-6 berturut-turut di Majlis ‘Anugerah Laporan Tahunan Korporat
Kebangsaan 2002’ yang diadakan di The Palace of the Golden Horses. Di majlis tersebut,
Telekom Malaysia turut menerima anugerah untuk Laporan Terbaik dalam Bahasa Malaysia
untuk tahun ke-2 berturut-turut. Timbalan Ketua Eksekutif, Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Hj. Daud
telah menerima anugerah-anugerah tersebut daripada Y.B. Tan Sri Muhyiddin Mohd. Yasin,
Menteri Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna.
20 November 2002
Telekom Malaysia telah menandatangani perjanjian dengan First Cartel Sdn. Bhd. sebagai Penaja
Acara, Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi 2003. Telekom Malaysia telah diwakili oleh
Timbalan Ketua Eksekutif, Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Hj. Daud yang diiringi oleh Encik Kairul
Annuar Mohamed Zamzam, Pengurus Besar Hal Ehwal Korporat. First Cartel pula telah diwakili
oleh Y.Bhg. Datuk Wan Lokman Dato’ Paduka Wan Ibrahim, Pengerusi Eksekutif dan Encik Abdullah
Kamal Shafi’i, Pengarah Eksekutif. Majlis menandatangani perjanjian ini telah disaksikan oleh
Y.B. Datuk Hishammuddin Tun Hussein, Menteri Belia dan Sukan serta Y.Bhg. Tan Sri Dato’ Ir. Md.
Radzi Mansor, Pengerusi Telekom Malaysia.
Sebagai Penaja Acara, Telekom Malaysia telah bersetuju untuk menyumbang sebanyak RM10 juta
dalam bentuk tunai dan perkhidmatan dengan menyediakan perkhidmatan telefon, selular dan
faks, radio trunk, krew teknikal serta akses Internet dan perkhidmatan ‘video streaming’ untuk
keputusan rasmi harian. TMTOUCH merupakan Penaja Rasmi Perkhidmatan Selular manakala
TM Net pula merupakan Pembekal Rasmi Perkhidmatan Internet untuk perlumbaan tersebut.
167
 rentetan peristiwa 2002

tanggungjawab
29-30 November 2002
Hasil usaha Pihak Penaja, Telekom Malaysia, para peminat siri sitkom popular dari Singapura
korporat & SOSIAL
Pua Chu Kang telah berpeluang untuk berjumpa sendiri dengan barisan pelakon siri komedi
tersebut. Pua Chu Kang serta barisan pelakon telah mengadakan persembahan secara langsung
di Pusat Konvensyen dan Pameran, Dewan Wawasan, Menara PGRM. Beberapa acara menarik
seperti pertandingan meniru gaya Pua Chu Kang turut diadakan sempena persembahan tersebut.

...prihatin terhadap

16 Disember 2002
Telekom Malaysia dengan kerjasama Unit Teknologi Maklumat, Setiausaha Kerajaan Negeri,
PEMEGANG SAHAM
26 Februari 2002
Telekom Malaysia telah mencatatkan pendapatan sebanyak
Negeri Sembilan telah mengadakan satu seminar bertajuk Teknologi Maklumat dan Komunikasi RM9.67 bilion untuk tahun berakhir 31 Disember 2001
Kerajaan Negeri Sembilan. Objektif utama seminar ini diadakan adalah untuk menyokong iaitu peningkatan sebanyak 9.7% daripada tahun
aspirasi Kerajaan Negeri dalam melahirkan komuniti pekerja berpengetahuan. Seminar tersebut sebelumnya. Keuntungan bersih Kumpulan meningkat
berjaya menarik seramai 150 orang peserta termasuk Y.A.B. Dato’ Seri Utama Tan Sri Hj Mohd sebanyak 156.9% kepada RM1.8 bilion untuk tahun
Isa Dato’ Hj Abdul Samad, Menteri Besar Negeri Sembilan, Ahli-ahli Exco Kerajaan Negeri, 2001. Peningkatan tersebut disebabkan pertumbuhan
ketua-ketua jabatan, agensi-agensi Kerajaan Negeri serta pelanggan korporat Telekom Malaysia. dalam keuntungan sektor selular ditambah pula dengan
keuntungan daripada perkhidmatan data. Peningkatan
ketara ini juga berikutan penjualan sebuah syarikat
bersekutu bernilai RM927.6 juta. Sektor telefoni telah
menyumbang sebanyak 67.2% daripada pendapatan
operasi manakala sektor selular dan data, yang
merupakan sektor-sektor yang pesat berkembang
masing-masing telah menyumbang sebanyak 15.5%
16 Disember 2002 dan 8.4%.
Telekom Malaysia telah menandatangani Perjanjian Pengurusan Perkhidmatan dan Teknikal
dengan Sotelgui s.a., sebuah syarikat telekomunikasi di Guinea, Afrika. Di bawah perjanjian
tersebut, Telekom Malaysia akan terus menawarkan kakitangan yang berpengalaman bagi
membantu pihak pengurusan Sotelgui s.a. menjalankan projek telekomunikasi yang efektif 21 Mei 2002
selain daripada urusan perniagaan harian. Sejak penglibatan Telekom Malaysia pada tahun Mesyuarat Agung Tahunan ke-17 dan Mesyuarat
1995, Sotelgui s.a. telah berjaya menjadi sebuah syarikat yang progresif dari segi kualiti serta Agung Luar Biasa telah diadakan di Hotel Legend,
skop perkhidmatannya. Kuala Lumpur. Mesyuarat ini telah dipengerusikan
oleh Y.Bhg. Dato’ Ir. Md. Radzi Mansor, Pengerusi
Telekom Malaysia. Ketua Eksekutif, Ahli-Ahli Lembaga
Pengarah dan Pengurusan juga turut hadir. Kira-kira
1,400 orang pemegang saham dan proksi telah
menghadiri mesyuarat di mana beberapa resolusi
telah diluluskan termasuk pengisytiharan dividen akhir
sebanyak 10% dan dividen istimewa sebanyak 5%.

17 Disember 2002
Telekom Malaysia telah memenangi Anugerah Utama untuk Laporan Tahunan 2001 bagi
kategori Sektor Swasta sempena Anugerah Citra Wangsa Malaysia. Majlis tahunan ini telah
dianjurkan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka.

168 169
 tanggungjawab korporat & sosial
1 2
3 3
1 12 Januari 2002
Telekom Malaysia telah meraikan anggota-anggotanya dengan
satu sambutan Hari Raya di Menara Telekom, Kuala Lumpur.
Seramai 7,000 anggota berserta keluarga dari sekitar Lembah
Klang telah menghadiri perhimpunan tahunan ini, yang bertujuan
untuk meningkatkan hubungan di antara pihak pengurusan dan
anggota-anggota Syarikat. Y.B. Datuk Amar Leo Moggie, Menteri
Tenaga, Komunikasi dan Multimedia adalah antara tetamu kehormat
yang hadir, bersama-sama dengan Pengerusi Telekom Malaysia,
Y.Bhg. Dato’ Ir. Md. Radzi Mansor, Ketua Eksekutif, Y.Bhg. Dato’
Dr. Md Khir Abdul Rahman dan Timbalan Ketua Eksekutif,
Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud.
170
...prihatin terhadap
ANGGOTA
2 10 April 2002
Sebagai menghargai sumbangan dan pencapaian cemerlang
anggota-anggota dan bahagian-bahagian, Telekom Malaysia telah
menyampaikan sejumlah 78 anugerah dalam satu majlis khas iaitu
Majlis Anugerah Cemerlang. Acara tahunan tersebut, yang
diperkenalkan pada tahun 1994, menjadi sebahagian daripada
program Penghargaan & Pengiktirafan Telekom Malaysia untuk
meningkatkan kualiti dan “Total Customer Satisfaction (TCS)”.
Anugerah-anugerah telah disampaikan oleh Y.Bhg. Dato’ Dr. Md
Khir Abdul Rahman, Ketua Eksekutif Telekom Malaysia.
3 24 April 2002
Kelab Telekom Malaysia Kuala Lumpur telah mengadakan satu
majlis makan malam dan penyampaian anugerah bagi menghargai
sumbangan dan pencapaian cemerlang cawangan-cawangan dan
ahli-ahli kelabnya. Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud,
Timbalan Ketua Eksekutif Telekom Malaysia yang juga Presiden
kelab telah menyampaikan anugerah-anugerah, yang terbahagi
kepada empat kategori, iaitu Ahli Kelab Terbaik Peringkat Cawangan,
Ahli Kelab Terbaik Keseluruhan, Cawangan Kelab Terbaik Keseluruhan
dan Anugerah Sukan. Anugerah-anugerah adalah berdasarkan
kriteria-kriteria seperti tempoh keahlian, penglibatan dan sumbangan
kepada kelab, peratus pertambahan anggota-anggota kelab, aktiviti
yang dijalankan dan juga sumbangan dan penglibatan kelab-kelab
di peringkat negeri dan kebangsaan.
1 2
1 2 Mei 2002 2 9 Julai 2002
Sejumlah 1300 anggota Telekom Malaysia daripada kontinjen Satu majlis makan malam yang dikenali sebagai Malam Jasamu
13 negeri telah berkumpul di Kompleks Sukan Universiti Utara Dikenang telah diadakan di Hotel City Bayview, Pulau Langkawi bagi
Malaysia di Sintok, Kedah, untuk menyertai Kejohanan Sukan meraikan seramai 187 orang pesara-pesara. Bekas anggota-anggota
Kebangsaan Kelima Syarikat. Kejohanan setiap dua tahun sekali ini, Telekom Malaysia dan pasangan telah diraikan selama tiga hari
yang meliputi sembilan acara sukan terdiri daripada bola sepak, bermula dari 7 hingga 10 Julai di pulau peranginan yang indah di
hoki, sepak takraw, bola jaring, bola tampar, badminton, pingpong, Kedah. Mereka telah dibawa melawat, membeli belah dan diberi
golf dan boling, telah dianjurkan oleh Kelab Telekom Malaysia layanan yang istimewa. Y.Bhg. Dato’ Dr. Md Khir Abdul Rahman,
Kedah/Perlis. Menteri Besar Kedah, Y.A.B. Dato’ Seri Haji Syed Ketua Eksekutif dan Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud,
Razak Haji Syed Zain telah merasmikan upacara pembukaannya. Timbalan Ketua Eksekutif Telekom Malaysia telah menyampaikan
cenderamata kepada para pesara di majlis makan malam sebagai
tanda penghargaan atas sumbangan mereka tehadap kemajuan
Syarikat.
3 31 Oktober 2002
Telekom Malaysia telah memberi penghormatan kepada 52
pemegang-pemegang biasiswanya, termasuklah sembilan orang
yang telah pulang dari Kanada, Jepun, Perancis dan Britain, di
satu majlis penyampaian anugerah yang diadakan di Holiday Villa,
Subang, sebagai penghormatan kepada pencapaian-pencapaian
akademik dan ko-kurikulum mereka. Di upacara tersebut, setiap
graduan Ijazah dan Ijazah Kehormat telah menerima wang tunai
RM1,000, sijil penghargaan dan cenderamata sementara setiap
graduan Diploma dan pelajar-pelajar SPM pula telah menerima
wang tunai RM500, sijil penghargaan dan cenderamata.
171
 tanggungjawab korporat & sosial
1 2
1 26 Januari 2002
Program Sehari Bersama Pelanggan yang dianjurkan oleh
Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia, telah diadakan
untuk mengeratkan hubungan antara pembekal-pembekal
perkhidmatan dengan para pelanggan. Ianya juga memberi
peluang kepada para pelanggan untuk menyuarakan pendapat
serta berbincang tentang isu dan masalah yang dihadapi dengan
Kementerian dan pengurusan yang di antaranya ialah Telekom
Malaysia, MAXIS, Celcom, TV3, Astro dan Time dotCom.
Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia, Y.B. Datuk Amar Leo
Moggie telah hadir di majlis tersebut yang diadakan di Mersing,
Johor. Y.Bhg. Dato’ Dr. Abdul Rahim Haji Daud, Timbalan Ketua
Eksekutif telah mewakili Telekom Malaysia di majlis tersebut.
Sebanyak empat majlis yang sama telah diadakan sepanjang
tahun iaitu di Jelebu, Negeri Sembilan; Kulim, Kedah; Sri Aman,
Sarawak dan Besut, Terengganu.
172
...prihatin terhadap
PELANGGAN
2 11 Jun 2002
Syarikat telah melancarkan Pusat Pensuisan Bergerak CDMA yang
baru di Putrajaya. Ia adalah salah satu daripada tiga pusat
pensuisan yang memastikan keberkesanan proses panggilan
masuk dan keluar rangkaian wayarles CDMA. Dua lagi pusat
pensuisan terletak di Penrissen, Sarawak dan Menggatal, Sabah.
Perkhidmatan Talian Tetap Wayarles CDMA Telekom Malaysia ini
menawarkan perkhidmatan data dan Internet dengan kelajuan
sehingga 144 kilobits sesaat (kbps) dengan menggunakan
protokol CDMA 2000 1X yang membolehkan penggunaan aplikasi
multimedia yang canggih. Perkhidmatan ini disasarkan kepada
kawasan-kawasan pedalaman dan juga pinggiran bandar serta
kawasan di luar liputan perkhidmatan selular Telekom Malaysia.
3 10 Ogos 2002
Telekom Malaysia telah melancarkan Perkhidmatan CDMA Wayarles
di Menggatal, Sabah. Majlis Pelancaran ini telah disempurnakan oleh
Y.B. Kol (Kehormat) Datuk Seri Panglima (DR) Hj. Lajim Hj. Ukin,
JP, Timbalan Ketua Menteri dan Menteri Perindustrian Makanan
dan Pertanian Sabah. CDMA yang menggunakan teknologi capaian
digital tanpa wayar ini beroperasi pada frekuensi 800 Mhz. Projek
ini diharap akan menjadi salah satu cara yang efektif dalam
merapatkan jurang digital selaras dengan usaha Kerajaan untuk
memperluaskan capaian komunikasi.
3 4
4 30 Disember 2002
Telekom Malaysia telah menganjurkan Majlis Hari Raya Jalinan
Kemesraan di Aidilfitri bersama para pelanggannya di Carcosa Seri
Negara. Antara yang hadir di majlis tersebut ialah 700 pelanggan
korporat dan 40 anak yatim orang asli dari Asrama Darul Falah
bersama pihak pengurusan Telekom Malaysia. Majlis tersebut
diadakan untuk sama-sama meraikan kemeriahan Aidilfitri.
173
 tanggungjawab korporat & sosial
1 3
2 4
1 5-14 Januari 2002
Telekom Malaysia bersama-sama dengan NTV7 telah menganjurkan
satu program amal yang dikenali sebagai Aidilfitri Bersama Insan
Istimewa Ikhlas dari Telekom Malaysia dan NTV7 bersempena
dengan sambutan Hari Raya. Projek ini merupakan satu cara
kedua-dua syarikat mendekati mereka yang kurang bernasib baik
semasa musim perayaan. Tujuh buah rumah anak-anak yatim
telah dilawati dan sejumlah RM100,000 telah diperuntukkan
sebagai sumbangan kepada mereka, dengan setiap satu menerima
sama ada satu unit TV atau komputer peribadi.
2 8 Januari 2002
Telekom Malaysia telah meneruskan tradisi murninya dengan
menyumbang 50,000 beg sandang, tuala muka, buku panduan
sembahyang sunat dan 100,000 set teg bagasi bernilai RM615,000
kepada jemaah-jemaah haji yang akan ke Mekah. Syarikat juga
menyediakan jemaah-jemaah haji dengan perkhidmatan istimewa
“Malaysia Direct”, yang membolehkan mereka menelefon ke tanah
air di mana caj panggilan yang dikenakan akan ditanggung oleh
nombor tempatan yang didail. Perkhidmatan ini telah disediakan
kepada mereka yang mengerjakan haji semenjak tahun 1995.
174
...prihatin terhadap
MASYARAKAT
3 14 Mac 2002
Sebagai organisasi korporat yang prihatin, Telekom Malaysia telah
menyumbang tiket-tiket Formula 1 Petronas Malaysia Grand Prix
bernilai RM140,000 kepada lebih 1,400 pelajar di Selangor dan
Wilayah Persekutuan. Selain daripada tiket-tiket, pelajar-pelajar
juga dihadiahkan kemeja-T, topi, kipas kertas dan teropong, yang
menjadikan sumbangan keseluruhan Telekom Malaysia mencecah
RM250,000.
4 28 Mac 2002
Atas keprihatinan akan tanggungjawab sosialnya, Telekom Malaysia
telah menyumbangkan sejumlah RM300,000 kepada Program
Kecemerlangan Pelajaran oleh Yayasan Pembangunan Ekonomi
Islam Malaysia sepanjang lima tahun bermula dari tahun 2001. Ini
menjadikan jumlahnya RM60,000 setahun sehingga tahun 2005.
Di bawah program tersebut, pelajar-pelajar miskin dari sekolah-
sekolah bandar dan luar bandar akan diberikan bantuan pelajaran
melalui dana tersebut. Sepuluh sekolah dari Wilayah Persekutuan,
Selangor, Kedah, Terengganu, Kelantan, Pahang dan Sabah telah
dipilih, yang setiapnya menerima RM12,000 dari sumbangan
Telekom Malaysia yang berjumlah RM120,000 untuk tahun 2001
dan 2002.
1 20 Mei 2002
Telekom Malaysia telah mengadakan Hari Terbuka bersempena
dengan Hari Telekomunikasi Sedunia 2002. Bersesuaian dengan
tema “Merapatkan Jurang Digital Melalui Konverjen”, Telekom
Malaysia telah menjemput 1,000 pelajar dari 32 sekolah menengah
dan rendah dari sekitar Lembah Klang, Negeri Sembilan dan
Pahang untuk melibatkan diri dalam Hari Terbuka tersebut.
Y.B. Datuk Tan Chai Ho, Timbalan Menteri Tenaga, Komunikasi
dan Multimedia telah merasmikan upacara pembukaannya.
Pelbagai aktiviti yang menarik, termasuklah Lawatan ke Muzium
Telekom, permainan dan acara-acara interaktif, telah dianjurkan
oleh Telekom Malaysia dan anak-anak syarikatnya.
2 19 Ogos 2002
Telekom Malaysia menyumbangkan RM140,000 dalam bentuk
perkhidmatan kepada Majlis Kanser Nasional (MAKNA) untuk
Program Telekanser 2002 yang telah diadakan dari 19 Ogos
hingga 31 Disember 2002. Sebagai penaja utama kemudahan
telekomunikasi, Telekom Malaysia telah menyediakan talian bebas
tol, merangkumi lapan talian (1-800-88-3313), talian-talian faksimili
dan kemudahan Internet. Program amal ini yang bertemakan
Menghayati MAKNA Kehidupan ini telah diadakan bagi mencari
dan memungut dana menerusi panggilan telefon untuk pesakit-
pesakit barah di Malaysia yang memerlukan bantuan kewangan.
1 3
2 4
3 13 November 2002
Telekom Malaysia telah menganjurkan Majlis Berbuka Puasa
bersama pihak media di Hotel Hilton, Petaling Jaya. Seramai 150
orang wakil daripada media tempatan dan pengurusan atasan
Telekom Malaysia telah menghadiri majlis tersebut. Majlis ini
diadakan untuk mengeratkan lagi hubungan antara Telekom Malaysia
dengan pihak media.
4 26 November 2002
Telekom Malaysia sekali lagi berganding bahu dengan Polis DiRaja
Malaysia (PDRM) dengan menyumbang RM155,000 dalam bentuk
barangan kepada kempen keselamatan jalanraya yang dikenali
sebagai OPS SIKAP bersempena dengan musim perayaan.
Anak syarikat Telekom Malaysia, TM Cellular Sdn. Bhd. dan
Telekom Applied Business Sdn. Bhd., telah menyerahkan 15,000
keping poster keselamatan jalan raya kepada PDRM sebagai
sumbangan kepada kempen tersebut.
175
 Menyediakan
Keselesaan
Berdiri tegak di bandaraya metropolitan

Berdiri megah di kampung-kampung kecil

Mudah dan senang didapati

Di merata tempat, di sana sini

Ia bukti komitmen kami

Memenuhi keperluan segenap komuniti

Dengan menyediakan keselesaan

Pada setiap masa, dengan pelbagai cara

Kami membuka jalan... mencipta kemungkinan

 Laporan Pengarah bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

1. Pengarah-pengarah dengan sukacitanya membentangkan laporan tahunan mereka dan penyata kewangan Kumpulan serta Syarikat
yang telah diaudit bagi tahun berakhir 31 Disember 2002.

KEGIATAN UTAMA
2. Kegiatan utama Syarikat dalam tahun ini ialah membangun, menyelenggara dan menyediakan kemudahan telekomunikasi dan
perkhidmatan yang berkaitan di bawah lesen yang dikeluarkan oleh Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia. Kegiatan utama
syarikat-syarikat subsidiari adalah seperti yang dinyatakan dalam catatan 17 kepada penyata kewangan. Tiada perubahan ketara dalam
kegiatan-kegiatan ini di sepanjang tahun.

KEPUTUSAN
3. Keputusan operasi Kumpulan dan Syarikat untuk tahun ini adalah seperti berikut:

Kumpulan Syarikat
RM juta RM juta

Keuntungan/(kerugian) selepas cukai 1,082.7 (326.2)

Kepentingan minoriti (26.4) —

Keuntungan/(kerugian) yang boleh diagihkan kepada pemegang saham 1,056.3 (326.2)

4. Pada pendapat Pengarah-pengarah, keputusan operasi Kumpulan dan Syarikat bagi tahun ini tidak terjejas dengan ketara oleh

Laporan dan Penyata Kewangan sebarang perkara, urusniaga atau peristiwa penting dan luarbiasa.

DIVIDEN
5. Sejak akhir tahun yang lepas, dividen-dividen yang telah dibayar, diumumkan atau dicadangkan oleh Syarikat adalah seperti berikut:

RM juta

(a) Bagi tahun berakhir 31 Disember 2001, seperti yang dicadangkan di dalam Laporan Pengarah untuk
tahun tersebut,
– dividen kasar akhir sebanyak 10.0 sen sesaham ditolak cukai sebanyak 28% telah dibayar pada
Laporan Pengarah-pengarah 179
24 Jun 2002 227.7
Polisi-polisi Perakaunan yang Penting 185
– dividen kasar istimewa sebanyak 5.0 sen sesaham ditolak cukai sebanyak 28% telah dibayar pada
Penyata Pendapatan 190 24 Jun 2002 113.9
Kunci Kira-kira 191
Penyata Perubahan dalam Ekuiti yang Disatukan 192 341.6

Penyata Perubahan dalam Ekuiti 193

Penyata Aliran Tunai 194 (b) Pengarah-pengarah telah mencadangkan pembayaran dividen kasar akhir sebanyak 10.0 sen sesaham ditolak cukai sebanyak
Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan 195 28% berjumlah RM228.0 juta, untuk kelulusan ahli-ahli pada Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat yang akan datang pada 20 Mei
Penyata Pengarah-pengarah 242 2003. Dividen akan dibayar pada 23 Jun 2003 kepada pemegang-pemegang saham yang didaftarkan dalam Daftar Rekod
Pendeposit Syarikat pada penutupan perniagaan pada 28 Mei 2003.
Surat Sumpah 242
Laporan Juruaudit 243
Maklumat Am 244

179
 Laporan Pengarah bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

SKIM OPSYEN SAHAM KAKITANGAN (SKIM OPSYEN) SKIM OPSYEN SAHAM KAKITANGAN (SKIM OPSYEN) (sambungan)
6. Skim Opsyen Saham Kakitangan 2 (Skim Opsyen 2) telah diluluskan oleh pemegang-pemegang saham pada Mesyuarat Agung Syarikat telah diberikan pengecualian oleh Komisen Syarikat-syarikat Malaysia daripada melaporkan senarai pemegang-pemegang
Luarbiasa yang diadakan pada 28 Mac 1997. Dalam tahun tersebut, opsyen untuk melanggan sebanyak 217,704,000 saham biasa opsyen dan pegangan mereka selaras dengan Seksyen 169 (11) Akta Syarikat, 1965 kecuali maklumat mengenai kakitangan-kakitangan
RM1 setiap satu pada harga perlaksanaan sebanyak RM10.50 sesaham telah diberikan kepada anggota-anggota Eksekutif dan Bukan yang telah diberikan opsyen melebihi 100,000 saham setiap orang.
Eksekutif Syarikat yang layak (dikenali sebagai Skim Opsyen 2, fasa 1).
Selain dari opsyen-opsyen Pengarah-pengarah yang dinyatakan dalam perenggan 17 di bawah, senarai kakitangan dalam Syarikat dan
Pada 31 Julai 2001, opsyen untuk melanggan sebanyak 89,536,000 saham biasa RM1 setiap satu di bawah Skim Opsyen 2 telah syarikat-syarikat subsidiarinya yang telah diberikan opsyen melebihi 100,000 setiap orang di bawah Skim Opsyen 3 adalah seperti berikut:
diberikan kepada anggota-anggota Eksekutif dan Bukan Eksekutif Syarikat yang layak pada harga perlaksanaan RM8.53 sesaham
Bilangan Bilangan
(dikenali sebagai Skim Opsyen 2, fasa 2). Skim Opsyen 2, fasa 1 dan fasa 2 telah tamat pada 15 April 2002.
opsyen yang saham yang
Nama Jawatan diberikan dilaksanakan
Skim Opsyen Saham Kakitangan 3 (Skim Opsyen 3) yang baru telah diluluskan oleh pemegang-pemegang saham pada Mesyuarat
Agung Luarbiasa yang diadakan pada 21 Mei 2002. Pada 1 Ogos 2002, opsyen untuk melanggan sebanyak 259,014,000 saham biasa Dato’ Dr. Ir. Mohamad Khir Harun Ketua Pegawai Eksekutif, TM Cellular Sdn. Bhd.* 120,000 Nil
RM1 setiap satu di bawah Skim Opsyen 3 telah diberikan kepada anggota-anggota Eksekutif dan Bukan Eksekutif Syarikat dan Dr. Idris Ibrahim Ketua Pegawai Operasi, TM TelCo 120,000 Nil
syarikat-syarikat subsidiarinya yang layak pada harga perlaksanaan RM7.09 sesaham. Hj. Hamis Hasan Ketua Pegawai Kewangan, TM TelCo 120,000 Nil
Baharum Salleh Ketua Pegawai Eksekutif, TM Net Sdn. Bhd.* 108,000 Nil
Ciri-ciri utama Skim Opsyen 3 adalah seperti berikut: Abdul Majid Abdullah Naib Presiden, Perancangan dan Strategi Korporat, TM 108,000 Nil
Mohd Yahaya Mohd Shariff Naib Presiden Kanan, Perkhidmatan Rangkaian, 120,000 Nil
(a) Kelayakan untuk mengambil bahagian dalam Skim Opsyen adalah atas budi bicara Jawatankuasa Opsyen yang dilantik oleh
TM TelCo
Lembaga Pengarah.
Adnan Rofiee Naib Presiden Kanan, Perniagaan Utama & Kerajaan,
(b) Jumlah bilangan saham yang akan ditawarkan tidak boleh melebihi 10% daripada jumlah saham Syarikat yang diterbitkan. TM TelCo 108,000 Nil
Tan Chian Khai Ketua Pegawai Strategi, Telkom SA Limited* 120,000 Nil
(c) Opsyen yang kurang daripada 1,000 saham atau lebih daripada 550,000 saham adalah tidak dibenarkan melainkan diselaraskan
Towfek Elias Naib Presiden, Pembangunan Rangkaian, TM TelCo 120,000 Nil
menurut perkara (f) di bawah.
Yusof Ampuan Kechil Ketua Pegawai Eksekutif, VADS Berhad* 120,000 Nil
(d) Harga opsyen bagi setiap saham RM1 adalah harga purata bagi sebut harga pasaran pertengahan bagi saham-saham tersebut
sebagaimana dinyatakan dalam senarai rasmi harian yang dikeluarkan oleh Bursa Saham Kuala Lumpur bagi lima (5) hari TM – Telekom Malaysia Berhad
urusniaga sebelum tarikh tawaran dengan diskaun sebanyak 10%. * Kakitangan-kakitangan TM, dipinjamkan kepada syarikat-syarikat yang berkenaan

(e) Merujuk kepada perkara (f) di bawah, seseorang kakitangan boleh melaksanakan opsyen-opsyen mereka berdasarkan kepada had
MODAL SAHAM
yang berikut:
7. Di dalam tahun ini, modal saham Syarikat yang diterbitkan dan berbayar penuh telah meningkat dengan penerbitan 57,500, 58,785,500
Bilangan opsyen yang Peratus opsyen yang boleh dilaksanakan (%) dan 4,658,000 saham biasa RM1 setiap satu pada harga tawaran masing-masing sebanyak RM10.50, RM8.53 dan RM7.09 sesaham
diberikan untuk tunai di bawah Skim Opsyen 2 dan Skim Opsyen 3. Saham-saham ini bertaraf “pari passu” dalam semua aspek berhubung
Tahun 1 Tahun 2 Tahun 3 Tahun 4 Tahun 5 dengan kesemua saham biasa Syarikat yang sedia ada.
Kurang dari 20,000 100 — — — —
20,000 – 99,999 *40 30 **30 — —
BON-BON BOLEH TUKAR
100,000 dan lebih 20 20 20 20 20
8. Pada 31 Disember 2002, Syarikat mempunyai USD359.9 juta Bon-bon Boleh Tukar matang 2004 yang masih lagi belum ditukarkan.
* 40% atau 20,000 opsyen, mana yang lebih tinggi Bon-bon ini boleh ditukar kepada saham biasa berbayar penuh Syarikat bernilai RM1 sesaham pada harga tukaran asas RM15.60
** 30% atau baki bilangan opsyen yang belum dilaksanakan sesaham dengan kadar pertukaran tetap pada RM2.5553 bersamaan USD1, pada atau selepas 3 November 1994 sehingga dan
termasuk 26 September 2004. Bon-bon ini sekiranya tidak ditukar, akan ditebus pada 3 Oktober 2004 pada amaun pokok termasuk
(f) Dalam keadaan terdapatnya sebarang perubahan dalam struktur saham Syarikat di sepanjang jangkamasa opsyen yang akan
faedah terakru. Bon-bon ini juga boleh ditebus oleh Syarikat pada bila-bila masa pada atau selepas 21 Oktober 1999 pada amaun
tamat pada 31 Julai 2007, perubahan tersebut perlu dilakukan dalam:
pokok, termasuk faedah terakru.
(i) jumlah bilangan saham-saham baru berhubung dengan Skim Opsyen yang belum dilaksanakan;
(ii) dan/atau harga tawaran.
PERUBAHAN KE ATAS RIZAB DAN PERUNTUKAN
Pada 31 Disember 2002, opsyen untuk melanggan sebanyak 254,208,000 saham biasa RM1 setiap satu pada harga opsyen sebanyak 9. Kesemua pindahan penting kepada atau daripada rizab atau peruntukan di sepanjang tahun telah dinyatakan di dalam penyata kewangan.
RM7.09 sesaham di bawah Skim Opsyen 3 masih belum dilaksanakan. Opsyen-opsyen ini akan terus berkuatkuasa sehingga 31 Julai
2007. Opsyen-opsyen ini tidak memberi sebarang hak untuk menyertai mana-mana penerbitan saham syarikat lain.

180 181
 Laporan Pengarah bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

LAIN-LAIN MAKLUMAT BERKANUN PENGARAH-PENGARAH (sambungan)

10. Sebelum penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat disediakan, Pengarah-pengarah telah mengambil langkah-langkah yang sewajarnya 16. Mengikut Artikel 103 kepada Tataurusan Syarikat, Pengarah-pengarah berikut bersara daripada Lembaga pada Mesyuarat Agung
untuk: Tahunan ke-Lapanbelas dan kerana layak menawarkan diri mereka untuk dilantik semula:

(a) menentukan bahawa tindakan telah diambil berhubung dengan hapuskira hutang lapuk dan peruntukan untuk hutang ragu dan Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman
berpuashati bahawa semua hutang lapuk yang diketahui telah dihapuskira dan peruntukan yang mencukupi telah dibuat untuk Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud
hutang ragu; dan

(b) memastikan bahawa sebarang aset semasa yang tidak dapat diperolehi nilai bukunya melalui urusniaga biasa telah dikurangkan KEPENTINGAN PENGARAH
ke nilai yang dijangka boleh diperolehi.
17. Menurut Daftar Pegangan Saham Pengarah-pengarah, kepentingan dalam saham-saham dan opsyen ke atas saham-saham Syarikat di
sepanjang tahun bagi Pengarah-pengarah pada akhir tahun ini adalah seperti berikut:
11. Pada tarikh laporan ini, Pengarah-pengarah tidak maklum tentang sebarang keadaan yang:
Bilangan saham biasa RM1 sesaham
(a) boleh menyebabkan jumlah hutang lapuk yang dihapuskira atau jumlah hutang ragu yang diperuntukkan dalam penyata
kewangan Kumpulan dan Syarikat tidak mencukupi ke tahap yang akan menyebabkan nilai aset semasa dalam penyata kewangan Baki pada Baki pada
Kumpulan dan Syarikat mengelirukan; dan 1.1.2002 Belian Jualan 31.12.2002

(b) telah timbul di mana boleh menyebabkan kepatuhan kepada kaedah penilaian aset atau tanggungan Kumpulan dan Syarikat yang Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor
sedia ada mengelirukan atau tidak sesuai. – Secara Langsung 123,500 — — 123,500

Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman

12. Dalam tempoh berakhirnya tahun kewangan sehingga tarikh laporan ini disediakan: – Secara Langsung 200,000 — 200,000 —
(a) tiada sebarang perkara, urusniaga atau peristiwa penting dan luarbiasa keadaannya telah timbul di mana, pada pendapat Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud
Pengarah-pengarah akan menjejaskan pendapatan operasi Kumpulan dan Syarikat untuk tahun kewangan di mana laporan ini – Secara Langsung 12,000 130,000* 45,000 97,000
dibuat; dan
Y.B. Joseph Salang Gandum
(b) tiada sebarang cagaran telah timbul ke atas harta mana-mana syarikat dalam Kumpulan yang menjamin tanggungan pihak lain – Secara Langsung 15,000 — — 15,000
dan tidak wujudnya sebarang tanggungan kontingen di dalam mana-mana syarikat dalam Kumpulan. – Tidak Langsung (saham yang dipegang oleh isteri) 1,500 — — 1,500

13. Tiada tanggungan kontingen atau lain-lain tanggungan mana-mana syarikat dalam Kumpulan yang telah atau akan berkuatkuasa dalam Tan Poh Keat
tempoh dua belas bulan selepas berakhirnya tahun kewangan di mana pada pendapat Pengarah-pengarah, akan atau boleh – Secara Langsung 15,000 — — 15,000
menjejaskan keupayaan Kumpulan atau Syarikat untuk menjelaskan tanggungan-tanggungan tersebut apabila tiba masanya.
* Opsyen yang dilaksanakan dalam tahun ini
14. Pada tarikh laporan ini, Pengarah-pengarah tidak maklum tentang sebarang keadaan yang mana jika tidak diambilkira dalam laporan
ini atau penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat akan menyebabkan amaun yang dinyatakan dalam penyata kewangan ini mengelirukan. Bilangan opsyen ke atas saham biasa RM1 sesaham

Baki pada Baki pada

1.1.2002 Diberikan Dilaksanakan 31.12.2002
PENGARAH-PENGARAH
Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman — 178,000 — 178,000
15. Pengarah-pengarah yang telah berkhidmat dari tarikh laporan lepas adalah seperti berikut:
Pengarah-pengarah Pengarah-pengarah Gantian Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud 130,000 171,000 130,000 171,000
Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor
Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman
Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud 18. Mengikut Daftar Pegangan Saham Pengarah-pengarah, tiada Pengarah-pengarah lain yang mempunyai sebarang kepentingan secara
Dato’ Abdul Majid bin Haji Hussein Mohammad Zanudin bin Ahmad Rasidi langsung atau tidak langsung di dalam saham Syarikat dan syarikat-syarikat berkaitan di sepanjang tahun. Tiada Pengarah-pengarah
Datuk Dr. Halim bin Shafie Suriah binti Abd Rahman Syarikat yang berkhidmat pada akhir tahun mempunyai kepentingan di dalam saham syarikat-syarikat subsidiari.
Y.B. Joseph Salang Gandum
Dato’ Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid
Y.B. Dato’ Ir. Haji Mohd Zin bin Mohamed
Ir. Prabahar N. K. Singam
Lim Kheng Guan
Rosli bin Man
Tan Poh Keat

182 183
 Laporan Pengarah bagi tahun berakhir 31 Disember 2002 Polisi-polisi Perakaunan yang Penting bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

FAEDAH-FAEDAH PENGARAH Polisi-polisi perakaunan yang berikut telah digunakan dengan konsisten di dalam menguruskan perkara-perkara yang penting berkaitan
19. Sejak akhir tahun lepas, tiada Pengarah-pengarah telah menerima atau berhak menerima sebarang faedah (selain daripada yuran, dengan penyata kewangan.
ganjaran dan lain-lain imbuhan untuk Pengarah-pengarah, yang dinyatakan dalam catatan 3 kepada penyata kewangan) dari kontrak
yang dibuat oleh Syarikat atau syarikat-syarikat berkaitan dengan Pengarah atau dengan firma di mana beliau merupakan seorang ahli 1. ASAS PENYEDIAAN PENYATA KEWANGAN
atau dengan syarikat yang beliau mempunyai kepentingan kewangan yang banyak dan sebarang faedah yang dianggap telah diterima Penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat telah disediakan menurut kelaziman kos sejarah kecuali yang dinyatakan di dalam Polisi-
oleh Pengarah tertentu berhubung dengan kontrak dalam catatan 30 kepada penyata kewangan. polisi Perakaunan yang Penting di bawah.

20. Sama ada di sepanjang atau pada akhir tahun ini Syarikat atau mana-mana syarikat-syarikat berkaitan, tidak menjadi pihak kepada Penyata kewangan mematuhi piawaian perakaunan berkenaan yang diluluskan di Malaysia dan peruntukan-peruntukan Akta Syarikat,
sebarang persetujuan yang matlamatnya ialah untuk membolehkan Pengarah-pengarah mendapat faedah melalui pengambilalihan 1965. Piawaian perakaunan baru yang telah diluluskan yang dipatuhi di dalam penyata kewangan ini adalah seperti berikut:
saham, atau debentur milik Syarikat atau lain-lain perbadanan korporat, selain dari opsyen yang diberikan kepada Pengarah-pengarah
(i) Perlaksanaan Secara Retrospektif
menurut Skim Opsyen 3.
Angka-angka perbandingan telah diselaraskan atau ditambah untuk mematuhi perubahan dalam pembentangan disebabkan oleh
peruntukan-peruntukan piawaian-piawaian baru MASB berikut yang telah dilaksanakan secara retrospektif:
– Piawaian MASB 19 “Perkara Selepas Tarikh Kunci Kira-kira”
JURUAUDIT
– Piawaian MASB 20 “Peruntukan, Tanggungan Kontingen dan Aset Kontingen”
21. Juruaudit, Tetuan PricewaterhouseCoopers, telah menyatakan kesediaan mereka untuk meneruskan khidmat mereka.
– Piawaian MASB 22 “Pelaporan Berpetak”

Angka-angka perbandingan telah diselaraskan atau diubah untuk mengambil kira peruntukan-peruntukan piawaian MASB 19 dan
Menurut resolusi Lembaga Pengarah-pengarah bertarikh 27 Februari 2003. 22 seperti yang dinyatakan masing-masing dalam catatan 39 dan 34 kepada penyata kewangan. Pembentangan Pendapatan
Operasi telah diubah untuk memastikan ketekalan dengan Pendapatan Berpetak seperti yang dinyatakan masing-masing dalam
catatan 2 dan 34 kepada penyata kewangan.

Tidak ada perubahan dalam polisi perakaunan yang memberi kesan ke atas keuntungan bersih tahun ini akibat dari perlaksanaan
piawaian-piawaian di atas dalam penyata kewangan ini kerana Kumpulan telah pun mematuhi prinsip-prinsip pengiktirafan dan
penilaian piawaian-piawaian tersebut.
TAN SRI DATO’ IR. MUHAMMAD RADZI BIN HAJI MANSOR
Pengerusi (ii) Perlaksanaan Secara Prospektif

Piawaian MASB 21 Kumpulan telah mengambil kesempatan di atas pengecualian yang diberikan untuk
“Penggabungan Perniagaan” mematuhi piawaian ini secara prospektif. Oleh itu, penggabungan perniagaan sebelum
1 Januari 2002 tidak dinyatakan semula.

Piawaian MASB 23 Piawaian ini tidak membenarkan perlaksanaan secara retrospektif.

DATO’ DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN “Penjejasan Nilai Aset”
Ketua Eksekutif
Piawaian MASB 24
“Instrumen Kewangan:
Pendedahan dan Pembentangan”
Kumpulan telah mengambil kesempatan di atas pengecualian yang diberikan untuk
mematuhi piawaian ini secara prospektif. Oleh itu, pembentangan dan pendedahan yang
berikut telah digunakan dalam penyata kewangan ini:
– klasifikasi instrumen kompaun
Komponen ekuiti dan tanggungan bon-bon boleh tukar tidak diklasifikasikan semula
kerana ianya telah diterbitkan sebelum 1 Januari 2002.
– maklumat perbandingan
Oleh kerana tahun ini adalah tahun pertama perlaksanaan piawaian, sebagaimana yang
dibenarkan di bawah piawaian, maklumat perbandingan bagi tahun sebelumnya tidak
dibentangkan kerana maklumat perbandingan tidak tersedia.

Penyediaan penyata kewangan bagi mematuhi piawaian-piawaian perakaunan yang diluluskan di Malaysia dan peruntukan-
peruntukan Akta Syarikat, 1965 memerlukan Pengarah-pengarah membuat anggaran dan andaian yang mempengaruhi jumlah
aset dan tanggungan yang dibentangkan dan pendedahan aset dan tanggungan kontingen pada tarikh penyata kewangan serta
jumlah hasil dan perbelanjaan yang dibentangkan di sepanjang tempoh laporan. Keputusan yang sebenar mungkin berbeza dari
anggaran-anggaran tersebut.

184 185
 Polisi-polisi Perakaunan yang Penting bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

2. ASAS PENYATUAN 5. ASET DAN PERALATAN (sambungan)

Penyata kewangan yang disatukan termasuk penyata kewangan Syarikat dan syarikat-syarikat subsidiari yang telah disediakan sehingga (ii) Susutnilai (sambungan)
akhir tahun. Syarikat-syarikat subsidiari adalah syarikat-syarikat yang mana Kumpulan mempunyai kuasa untuk mengawal polisi-polisi Anggaran hayat guna bagi lain-lain aset dan peralatan (dalam tahun) adalah seperti berikut:
kewangan dan operasi untuk mendapat faedah daripada aktiviti-aktiviti mereka. Rangkaian telekomunikasi 3 – 20
Harta bergerak dan peralatan 5 – 8
Syarikat-syarikat subsidiari adalah disatukan berdasarkan perakaunan kaedah pengambilalihan di mana keputusan syarikat-syarikat Sistem sokongan komputer 3 – 5
subsidiari yang diambilalih atau dijual di sepanjang tahun ini telah diambilkira dalam Penyata Pendapatan yang Disatukan dari tarikh Bangunan 5 – 40
pengambilalihan atau sehingga tarikh penjualan. Urusniaga-urusniaga dan baki terkumpul di antara syarikat telah dihapuskan semasa Susutnilai untuk aset dan peralatan yang masih di dalam pembinaan bermula apabila aset dan peralatan sedia untuk digunakan.
penyatuan. Apabila diperlukan, pelarasan adalah dibuat kepada penyata kewangan syarikat-syarikat subsidiari untuk memastikan
Untuk lain-lain tanah yang dinyatakan dalam catatan 16(a) kepada penyata kewangan, sementara menunggu keputusan dari pihak
ketekalan dengan polisi-polisi perakaunan Kumpulan.
berkuasa berkenaan dengan tempoh pegangan pajakan tanah-tanah ini, pelunasan telah diperuntukkan pada jumlah anggaran
RM0.3 juta setahun.
Kepentingan minoriti ditentukan pada bahagian minoriti dalam nilai saksama aset dan tanggungan yang boleh dikenalpasti selepas
pengambilalihan sesebuah syarikat. Kepentingan minoriti adalah dinyatakan secara berasingan. (iii) Penjejasan nilai
Di mana wujudnya tanda penjejasan nilai, nilai buku aset dan peralatan adalah dinilai semula dan dikurangkan serta merta kepada
nilai dijangka dapat diperolehi.
3. SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU
Syarikat-syarikat bersekutu adalah syarikat-syarikat yang mana Kumpulan mempunyai pengaruh penting. Pengaruh penting adalah (iv) Keuntungan atau kerugian di atas pelupusan adalah ditentukan dengan membandingkan perolehan dengan nilai buku dan
kuasa untuk menyertai proses penentuan polisi-polisi kewangan dan operasi bagi syarikat-syarikat bersekutu tetapi tidak mempunyai dimasukkan di dalam Penyata Pendapatan.
kawalan ke atas polisi-polisi berkenaan.

6.
Bahagian Kumpulan dalam keuntungan ditolak kerugian syarikat-syarikat bersekutu telah diambilkira dalam Penyata Pendapatan yang
Disatukan, dan bahagian Kumpulan dalam keuntungan tersimpan dan rizab selepas pengambilalihan adalah dicampurkan ke dalam nilai
pelaburan di dalam Kunci Kira-kira yang Disatukan. Jumlah ini diambil dari penyata kewangan yang telah diaudit dan telah disediakan
sehingga tarikh yang tidak melebihi enam bulan sebelum tarikh penyata kewangan Syarikat, ataupun penyata kewangan pengurusan
yang disediakan sehingga tarikh penyata kewangan Syarikat sekiranya penyata kewangan yang telah diaudit tidak dapat diperolehi, bagi
setiap syarikat-syarikat yang berkenaan. Pelarasan yang perlu telah dibuat ke atas penyata kewangan syarikat-syarikat bersekutu untuk
memastikan ketekalan dengan polisi-polisi perakaunan Kumpulan.
4. IHSAN
Ihsan merupakan lebihan harga belian atas bahagian Kumpulan dalam nilai saksama aset bersih syarikat-syarikat subsidiari dan
bersekutu pada tarikh pengambilalihan. Ihsan dihapuskirakan kepada rizab di dalam tahun pengambilalihan.
PELABURAN
Pelaburan di dalam syarikat-syarikat subsidiari dan bersekutu adalah dinyatakan pada kos. Di mana wujudnya tanda penjejasan nilai,
nilai buku pelaburan adalah dinilai semula dan dikurangkan serta merta kepada nilai dijangka dapat diperolehi.
Pelaburan dalam Pertubuhan Satelit Telekomunikasi Antarabangsa dan lain-lain saham yang tidak disebutharga adalah dinyatakan pada
kos tolak peruntukan untuk rosotnilai yang kekal. Peruntukan untuk rosotnilai yang kekal adalah diiktiraf sebagai perbelanjaan di dalam
tempoh di mana rosotnilai tersebut dikenalpasti.
Pelaburan dalam saham yang disebutharga di Bursa Saham Kuala Lumpur adalah dinyatakan pada nilai terendah di antara kos dan
nilai pasaran yang ditentukan berdasarkan agregat portfolio bagi kategori pelaburan. Kos adalah diperolehi berdasarkan asas purata
wajaran. Nilai pasaran adalah dikira dengan merujuk kepada harga jualan yang disebutharga di bursa saham pada penutupan
perniagaan pada tarikh kunci kira-kira. Peningkatan/pengurangan dalam nilai buku sekuriti pasaran adalah dikreditkan/dicajkan kepada
Penyata Pendapatan.

5. ASET DAN PERALATAN
Aset dan peralatan adalah dinyatakan pada kos ditolak susutnilai terkumpul dan kerugian penjejasan nilai.
(i) Kos
Kos bagi rangkaian telekomunikasi mengandungi perbelanjaan sehingga dan termasuk peti agihan yang akhir sebelum
perkarangan pelanggan dan termasuk kos kontraktor, bahan-bahan, tenaga buruh dan overhed yang berkaitan. Kos untuk lain-
lain aset dan peralatan mengandungi kos belian dan sebarang kos sampingan perolehan.
(ii) Susutnilai
Tanah milik bebas tidak dikenakan susutnilai memandangkan ia mempunyai hayat infiniti. Tanah pajakan diperlunaskan di
sepanjang tempoh pajakan masing-masing. Tanah pajakan jangka panjang mempunyai tempoh pajakan belum lunas sebanyak 50
tahun dan ke atas. Lain-lain aset dan peralatan dikenakan susutnilai mengikut kaedah garis lurus dari tarikh ianya sedia
digunakan untuk menghapuskira kos aset dan peralatan di sepanjang anggaran hayat gunanya.
7. INVENTORI
Inventori mengandungi terutamanya barang-barang untuk kerja-kerja modal dan penyelenggaraan. Inventori dinyatakan pada nilai
terendah di antara kos dan nilai realisasi bersih. Kos ditentukan berdasarkan asas purata wajaran. Untuk mendapatkan nilai realisasi
bersih, kesemua inventori yang usang dan perlahan pengalirannya telah diambilkira.
8. PENGHUTANG PERNIAGAAN
Penghutang perniagaan adalah dinyatakan pada nilai yang dijangka boleh direalisasikan. Hutang lapuk dihapuskira dan peruntukan
khusus dibuat untuk penghutang perniagaan yang kutipannya meragukan. Sebagai tambahan, peruntukan am dibuat berdasarkan
peratus penghutang perniagaan untuk melindungi kerugian yang mungkin timbul yang tidak dapat dikenalpasti.
9. TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI
Tunai dan bersamaan tunai mengandungi tunai di tangan, baki bank, deposit permintaan dan overdraf bank. Bersamaan tunai adalah
pelaburan jangka pendek yang mudah cair dan sedia ditukarkan kepada jumlah tunai tertentu serta mempunyai risiko perubahan dalam
nilai yang rendah.

186 187
 Polisi-polisi Perakaunan yang Penting bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

10. BON-BON, NOTA-NOTA DAN DEBENTUR-DEBENTUR
Bon-bon, nota-nota dan debentur-debentur yang diterbitkan oleh Syarikat adalah dinyatakan pada perolehan bersih yang diterima dari
penerbitan. Kos-kos pembiayaan yang merupakan perbezaan di antara perolehan bersih dan jumlah amaun pembayaran pinjaman
adalah diagihkan di sepanjang tempoh jangkamasa pinjaman pada kadar tetap di atas jumlah baki dan diambilkira di dalam Penyata
Pendapatan.
15. MATA WANG ASING (sambungan)
Ihsan dan pelarasan nilai saksama yang timbul dari pengambilalihan syarikat-syarikat subsidiari/bersekutu luar negara adalah
ditukarkan kepada Ringgit Malaysia mengikut kadar pertukaran pada tarikh urusniaga.
Lain-lain keuntungan atau kerugian pertukaran mata wang asing adalah diambilkira di dalam Penyata Pendapatan.

Untuk Bon-bon Boleh Tukar, jumlah yang diambilkira di dalam dana pemegang saham bagi saham-saham yang diterbitkan apabila
Kadar tutup pertukaran mata wang asing utama (unit Ringgit Malaysia bagi setiap mata wang asing) yang digunakan bagi menukar
pertukaran dibuat adalah jumlah tanggungan bagi Bon-bon pada tarikh pertukaran. Lebihan di antara jumlah pertukaran ke atas nilai
baki-baki yang ketara pada akhir tahun adalah seperti berikut:
saham adalah dianggap sebagai premium saham. Tiada keuntungan atau kerugian akan diambilkira semasa pertukaran.
Mata Wang Asing 2002 2001 Mata Wang Asing 2002 2001

11. CUKAI TERTUNDA Dolar AS RM3.80000 RM3.80000 Rupee Sri Lanka RM0.03940 RM0.04093
Peruntukan dibuat bagi cukai tertunda, menggunakan kaedah tanggungan ke atas kesemua perbezaan masa yang nyata kecuali kesan Yen Jepun RM0.03198 RM0.02885 Rand Afrika Selatan RM0.44471 RM0.31746
cukai dari penundaan itu dianggap berkemungkinan akan berterusan di masa-masa depan. Franc Guinea RM0.00193 RM0.00194 Special Drawing Rights RM5.16620 RM4.77580
Taka Bangladesh RM0.06592 RM0.06702

12. PAJAKAN-PAJAKAN OPERASI

Pajakan-pajakan aset di mana sebahagian besar daripada risiko dan ganjaran hakmilik yang penting adalah dikekalkan oleh tuan punya 16. INSTRUMEN KEWANGAN
pajakan adalah dikategorikan sebagai pajakan-pajakan operasi. Pembayaran yang dibuat di bawah pajakan-pajakan operasi (ditolak (i) Instrumen Kewangan yang Diiktiraf dalam Kunci Kira-kira
sebarang insentif yang diterima dari tuan punya pajakan) adalah dicajkan kepada Penyata Pendapatan berdasarkan kaedah garis lurus Kaedah pengiktirafan dan penilaian khusus bagi instrumen kewangan yang diiktiraf dalam kunci kira-kira adalah dinyatakan dalam
di sepanjang tempoh pajakan. penyata polisi yang berkaitan dengan setiap instrumen kewangan.

Apabila pajakan operasi ditamatkan sebelum tamat tempoh pajakannya, sebarang pembayaran pampasan yang perlu dibuat kepada
tuan punya pajakan adalah diiktiraf sebagai perbelanjaan di dalam tempoh di mana penamatan berlaku.
13. PENGIKTIRAFAN PENDAPATAN
Pendapatan operasi mewakili hasil yang diperolehi daripada penjualan barangan dan penyediaan perkhidmatan setelah mengambilkira
pulangan, bayaran duti, diskaun jualan dan cukai jualan, selepas menghapuskan hasil sesama Kumpulan. Pendapatan operasi diiktiraf
atau diakru apabila barangan dan perkhidmatan diperuntukkan.
Pendapatan dividen daripada pelaburan dalam syarikat subsidiari, bersekutu dan lain-lain pelaburan diambilkira apabila hak untuk
menerima pembayaran dipastikan.
Pendapatan pembiayaan termasuk pendapatan daripada deposit dengan bank-bank berlesen, syarikat-syarikat kewangan, lain-lain
institusi kewangan dan pinjaman kakitangan yang diiktiraf berdasarkan asas akru.
14. KOS PEMBIAYAAN
Kos yang wujud berkaitan dengan pembiayaan pembinaan dan pemasangan aset dan peralatan dipermodalkan sehingga aset dan
peralatan berkenaan sedia untuk digunakan. Lain-lain kos pembiayaan adalah diambilkira di dalam Penyata Pendapatan.
15. MATA WANG ASING
Urusniaga mata wang asing adalah ditukar mengikut kadar pertukaran pada tarikh urusniaga. Aset-aset dan tanggungan-tanggungan
kewangan di dalam mata wang asing adalah ditukar mengikut kadar pertukaran pada tarikh kunci kira-kira. Perbezaan pertukaran yang
timbul dari penyelesaian urusniaga mata wang asing dan dari pertukaran aset-aset dan tanggungan-tanggungan kewangan di dalam
mata wang asing adalah dimasukkan di dalam Penyata Pendapatan.
Penyata Pendapatan syarikat-syarikat subsidiari/bersekutu asing adalah ditukarkan kepada Ringgit Malaysia mengikut purata kadar
pertukaran untuk tempoh semasa dan kunci kira-kira ditukarkan pada kadar tutup pertukaran pada tarikh kunci kira-kira. Perbezaan
pertukaran yang timbul dari pertukaran penyata kewangan syarikat-syarikat subsidiari/bersekutu asing adalah dinyatakan dalam Rizab
Perubahan Pertukaran. Pada masa penjualan syarikat subsidiari/bersekutu asing, perbezaan pertukaran ini adalah diiktiraf di dalam
Penyata Pendapatan sebagai sebahagian keuntungan atau kerugian penjualan.
(ii) Instrumen Kewangan yang Tidak Diiktiraf dalam Kunci Kira-kira
Instrumen kewangan derivatif lindungnilai digunakan dalam pengurusan risiko Kumpulan terhadap pendedahan tanggungan
kewangan kepada mata wang asing dan kadar faedah. Prinsip-prinsip perakaunan lindungnilai digunakan dalam perakaunan
pendedahan-pendedahan ini dan instrumen-instrumen lindungnilainya. Instrumen-instrumen lindungnilai ini tidak diiktiraf di
dalam penyata kewangan pada permulaan urusniaga. Tanggungan mata wang asing adalah ditukarkan pada kadar tukaran
lindungnilai masing-masing dan perbezaan di antara penerimaan dan pembayaran faedah yang timbul daripada instrumen
derivatif kadar faedah adalah diakrukan supaya dapat memadankan perbezaan bersih dengan perbelanjaan berkaitan tanggungan
lindungnilai.
Keuntungan dan kerugian pertukaran yang berkaitan instrumen lindungnilai adalah diiktiraf di dalam Penyata Pendapatan dalam
tempoh yang sama dengan perbezaan pertukaran bagi butir-butir asas lindungnilai. Tiada sebarang amaun diiktiraf berhubung
tempoh masa hadapan.
(iii) Anggaran Nilai Saksama untuk Tujuan Pendedahan
Nilai saksama bagi instrumen kewangan yang diniagakan adalah berdasarkan harga-harga pasaran yang disebutharga pada tarikh
kunci kira-kira.
Dalam menentukan nilai saksama instrumen kewangan yang tidak diniagakan, Kumpulan menggunakan pelbagai kaedah dan
membuat andaian berdasarkan keadaan pasaran pada setiap tarikh kunci kira-kira. Harga-harga pasaran yang disebutharga
sekiranya ada atau lain-lain teknik, seperti anggaran aliran tunai masa hadapan yang didiskaunkan adalah digunakan untuk
menentukan nilai saksama. Khususnya, nilai saksama bagi tanggungan kewangan adalah dianggarkan dengan mendiskaunkan
aliran tunai masa hadapan yang telah dipersetujui mengikut kontrak pada kadar faedah pasaran semasa yang tersedia kepada
Kumpulan bagi instrumen kewangan yang serupa.
Nilai saksama instrumen kewangan derivatif adalah dikira sebagai nilai kini bagi anggaran aliran tunai masa hadapan.
Nilai buku bagi aset dan tanggungan kewangan dengan tempoh matang kurang dari satu tahun adalah dianggap menghampiri
nilai saksamanya.
Polisi-polisi perakaunan ini merupakan sebahagian dari penyata kewangan yang dibentangkan pada muka surat 190 hingga 241.

188 189
 Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2002 Kunci Kira-kira p a d a 3 1 D is e m b e r 2 0 0 2

Kumpulan Syarikat Kumpulan Syarikat

Amaun adalah di dalam juta Catatan 2002 2001 2002 2001 Amaun adalah di dalam juta Catatan 2002 2001 2002 2001
kecuali jika dinyatakan sebaliknya RM RM RM RM kecuali jika dinyatakan sebaliknya RM RM RM RM

PENDAPATAN OPERASI 2 9,834.1 9,673.2 7,977.1 7,907.8 MODAL SAHAM 9 3,167.0 3,103.5 3,167.0 3,103.5
KOS OPERASI 3 (8,115.1) (7,839.3) (7,829.7) (6,365.7) PREMIUM SAHAM 2,536.5 2,065.0 2,536.5 2,065.0
RIZAB PERUBAHAN PERTUKARAN 10 (307.1) (383.2) — —
KEUNTUNGAN OPERASI 1,719.0 1,833.9 147.4 1,542.1 KEUNTUNGAN TERSIMPAN 10 9,848.9 10,381.8 11,127.5 11,795.3
LAIN-LAIN PENDAPATAN OPERASI 4 112.5 137.0 291.4 305.9
JUMLAH MODAL DAN RIZAB 15,245.3 15,167.1 16,831.0 16,963.8
KEPENTINGAN MINORITI 225.7 175.8 — —
KEUNTUNGAN OPERASI SEBELUM KOS
PEMBIAYAAN 1,831.5 1,970.9 438.8 1,848.0 Bon Boleh Tukar 11 1,361.6 1,358.2 1,361.6 1,358.2
KOS PEMBIAYAAN BERSIH 5 (303.9) (398.9) (365.3) (452.5) Pinjaman 12 4,826.9 5,349.8 4,997.0 5,493.0
SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU Deposit pelanggan 13 704.5 690.2 614.4 614.3
– bahagian keuntungan tolak kerugian 42.5 43.8 — — Cukai tertunda 14 56.7 26.9 — —
– keuntungan daripada penjualan — 827.8 — — Faedah persaraan 15 — 318.7 — 317.4

KEUNTUNGAN SEBELUM CUKAI 1,570.1 2,443.6 73.5 1,395.5 TANGGUNGAN JANGKA PANJANG DAN
CUKAI TERTUNDA 6,949.7 7,743.8 6,973.0 7,782.9
– syarikat dan syarikat-syarikat subsidiari 6 (454.4) (569.3) (399.7) (536.9)
22,420.7 23,086.7 23,804.0 24,746.7
– bahagian cukai syarikat-syarikat bersekutu 6 (33.0) (38.5) — —

KEUNTUNGAN/(KERUGIAN) SELEPAS CUKAI 1,082.7 1,835.8 (326.2) 858.6

ASET DAN PERALATAN 16 19,566.5 18,926.7 15,251.0 16,010.8
KEPENTINGAN MINORITI (26.4) (23.9) — — SYARIKAT SUBSIDIARI 17 — — 6,993.5 4,891.6
SYARIKAT BERSEKUTU 18 1,539.0 1,066.5 96.4 22.0
KEUNTUNGAN/(KERUGIAN) YANG BOLEH PELABURAN 19 139.6 105.5 98.3 98.3
DIAGIHKAN KEPADA PEMEGANG SAHAM 1,056.3 1,811.9 (326.2) 858.6 PENGHUTANG JANGKA PANJANG 20 685.4 657.8 684.6 657.0

PEROLEHAN SESAHAM (sen) Inventori 21 172.5 153.4 105.7 95.5

– asas 7 33.5 58.6 Penghutang perniagaan dan lain-lain
– dicairkan 7 33.3 58.4 penghutang 22 3,592.0 3,735.6 2,942.2 3,535.2
Pelaburan jangka pendek 23 197.7 222.5 197.7 222.5
Tunai dan bersamaan tunai 24 1,821.0 2,520.1 1,138.2 2,110.5
DIVIDEN SESAHAM (sen)
– akhir 8 10.0 10.0
ASET SEMASA 5,783.2 6,631.6 4,383.8 5,963.7
– istimewa 8 — 5.0

Pemiutang perniagaan dan lain-lain pemiutang 25 3,596.7 3,268.5 2,576.5 2,249.9

Pinjaman 12 1,474.2 366.7 920.4 4.6
Cukai 222.1 666.2 206.7 642.2

TANGGUNGAN SEMASA 5,293.0 4,301.4 3,703.6 2,896.7

ASET SEMASA BERSIH 490.2 2,330.2 680.2 3,067.0

Penyata Pendapatan di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 185 hingga 189 22,420.7 23,086.7 23,804.0 24,746.7
dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 195 hingga 241.

Kunci Kira-kira di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 185 hingga 189 dan
Laporan Juruaudit – Muka surat 243.
Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 195 hingga 241.

Laporan Juruaudit – Muka surat 243.

190 191
 Penyata Perubahan dalam Ekuiti yang Disatukan Penyata Perubahan dalam Ekuiti bagi tahun berakhir 31 Disember 2002
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

Diterbit dan Dibayar Penuh Boleh Diterbit dan Dibayar Penuh Tidak Boleh Boleh
Bernilai RM1 Setiap Satu Tidak Boleh Diagihkan Diagihkan Bernilai RM1 Setiap Satu Diagihkan Diagihkan
Saham Istimewa*/Saham Biasa Rizab Saham Istimewa*/Saham Biasa
Amaun adalah di dalam Bilangan Premium Perubahan Keuntungan
juta kecuali jika Catatan Saham Nilai Saham Pertukaran Tersimpan Jumlah Bilangan Premium Keuntungan
dinyatakan sebaliknya RM RM RM RM RM Amaun adalah di dalam juta Catatan Saham Nilai Saham Tersimpan Jumlah
kecuali jika dinyatakan sebaliknya RM RM RM RM
Pada 1 Januari 2002
– dilaporkan sebelum ini 3,103.5 3,103.5 2,065.0 (383.2) 10,038.6 14,823.9 Pada 1 Januari 2002
– pindaan tahun lepas 39 — — — — 343.2 343.2 – dilaporkan sebelum ini 3,103.5 3,103.5 2,065.0 11,452.1 16,620.6
– pindaan tahun lepas 39 — — — 343.2 343.2
– yang dinyatakan semula 3,103.5 3,103.5 2,065.0 (383.2) 10,381.8 15,167.1
– yang dinyatakan semula 3,103.5 3,103.5 2,065.0 11,795.3 16,963.8
Pelupusan ihsan — — — — (1,247.6) (1,247.6)
Rizab Perubahan Pertukaran — — — 76.1 — 76.1 Kerugian untuk tahun ini — — — (326.2) (326.2)
Pembayaran dividen bagi tahun berakhir
Kerugian bersih tidak diiktiraf
– 31.12.2001 8 — — — (341.6) (341.6)
dalam penyata pendapatan — — — 76.1 (1,247.6) (1,171.5)
Saham yang diterbitkan
Keuntungan untuk tahun ini — — — — 1,056.3 1,056.3 – opsyen saham yang dilaksanakan 63.5 63.5 471.5 — 535.0
Pembayaran dividen bagi
tahun berakhir Pada 31 Disember 2002 3,167.0 3,167.0 2,536.5 11,127.5 16,831.0
– 31.12.2001 8 — — — — (341.6) (341.6)
Saham yang diterbitkan
– opsyen saham yang Pada 1 Januari 2001
dilaksanakan 63.5 63.5 471.5 — — 535.0 – dilaporkan sebelum ini 3,087.3 3,087.3 1,940.3 10,935.9 15,963.5
– pindaan tahun lepas 39 — — — 223.2 223.2
Pada 31 Disember 2002 3,167.0 3,167.0 2,536.5 (307.1) 9,848.9 15,245.3
– yang dinyatakan semula 3,087.3 3,087.3 1,940.3 11,159.1 16,186.7
Keuntungan untuk tahun ini — — — 858.6 858.6
Pada 1 Januari 2001
Pembayaran dividen bagi tahun berakhir
– dilaporkan sebelum ini 3,087.3 3,087.3 1,940.3 (174.2) 8,569.1 13,422.5
– 31.12.2000 8 — — — (222.4) (222.4)
– pindaan tahun lepas 39 — — — — 223.2 223.2
Saham yang diterbitkan
– yang dinyatakan semula 3,087.3 3,087.3 1,940.3 (174.2) 8,792.3 13,645.7 – opsyen saham yang dilaksanakan 16.2 16.2 124.7 — 140.9

Rizab Perubahan Pertukaran — — — (209.0) — (209.0) Pada 31 Disember 2001 3,103.5 3,103.5 2,065.0 11,795.3 16,963.8
Kerugian bersih tidak diiktiraf
dalam penyata pendapatan — — — (209.0) — (209.0)
* Saham yang diterbit dan dibayar penuh termasuk Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus (Saham Istimewa) bernilai RM1. Rujuk
Keuntungan untuk tahun ini — — — — 1,811.9 1,811.9
catatan 9 kepada penyata kewangan untuk keterangan berkenaan syarat-syarat dan hak-hak bagi Saham Istimewa.
Pembayaran dividen bagi
tahun berakhir
– 31.12.2000 8 — — — — (222.4) (222.4)
Saham yang diterbitkan
– opsyen saham yang
dilaksanakan 16.2 16.2 124.7 — — 140.9

Pada 31 Disember 2001 3,103.5 3,103.5 2,065.0 (383.2) 10,381.8 15,167.1

* Saham yang diterbit dan dibayar penuh termasuk Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus (Saham Istimewa) bernilai RM1. Rujuk
catatan 9 kepada penyata kewangan untuk keterangan berkenaan syarat-syarat dan hak-hak bagi Saham Istimewa.
Penyata Perubahan dalam Ekuiti di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 185
hingga 189 dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 195 hingga 241.
Penyata Perubahan dalam Ekuiti yang Disatukan di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di
muka surat 185 hingga 189 dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 195 hingga 241. Laporan Juruaudit – Muka surat 243.

Laporan Juruaudit – Muka surat 243.

192 193
 Penyata Aliran Tunai bagi tahun berakhir 31 Disember 2002 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

Kumpulan Syarikat Amaun adalah di dalam juta kecuali jika dinyatakan sebaliknya

Amaun adalah di dalam juta Catatan 2002 2001 2002 2001

1. KEGIATAN UTAMA
kecuali jika dinyatakan sebaliknya RM RM RM RM
Kegiatan utama Syarikat dalam tahun ini ialah membangun, menyelenggara dan menyediakan kemudahan telekomunikasi dan
ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI OPERASI 26 3,223.4 3,283.2 2,584.6 2,749.2 perkhidmatan yang berkaitan di bawah lesen yang dikeluarkan oleh Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia. Kegiatan utama
syarikat-syarikat subsidiari adalah seperti yang dinyatakan dalam catatan 17 kepada penyata kewangan. Tiada perubahan ketara dalam
ALIRAN TUNAI YANG DIGUNAKAN DALAM kegiatan-kegiatan ini di sepanjang tahun.
AKTIVITI PELABURAN 27 (4,725.6) (1,688.6) (4,095.2) (1,168.0)

2. PENDAPATAN OPERASI
ALIRAN TUNAI DARIPADA/(YANG DIGUNAKAN
Kumpulan Syarikat
DALAM) AKTIVITI PEMBIAYAAN 28 809.8 (1,285.8) 538.3 (1,400.3)
2002 2001 2002 2001
(PENGURANGAN)/PERTAMBAHAN BERSIH RM RM RM RM
DALAM TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI (692.4) 308.8 (972.3) 180.9 Sewa
Perniagaan 650.7 513.3 652.3 517.1
KESAN DARI PERUBAHAN KADAR Kediaman 789.9 745.6 788.6 744.0
PERTUKARAN (6.7) (4.4) — —
Jumlah kecil 1,440.6 1,258.9 1,440.9 1,261.1
TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI PADA
AWAL TAHUN 2,520.1 2,215.7 2,110.5 1,929.6 Panggilan
Perniagaan 2,884.4 3,043.5 2,904.1 3,102.1
TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI PADA Kediaman 1,900.7 2,032.0 1,879.3 1,984.6
AKHIR TAHUN 24 1,821.0 2,520.1 1,138.2 2,110.5
Jumlah kecil 4,785.1 5,075.5 4,783.4 5,086.7

Lain-lain
Perniagaan 123.5 81.7 131.6 93.2
Kediaman 79.6 84.3 78.9 84.0

Jumlah kecil 203.1 166.0 210.5 177.2

Jumlah
Perniagaan 3,658.6 3,638.5 3,688.0 3,712.4
Kediaman 2,770.2 2,861.9 2,746.8 2,812.6

Jumlah Talian Tetap 6,428.8 6,500.4 6,434.8 6,525.0

Perkhidmatan data 812.8 809.6 1,120.0 1,008.0

Internet dan Multimedia 394.5 296.9 126.7 144.9
Lain-lain perkhidmatan berkaitan telekomunikasi 395.4 304.8 264.5 216.9

Jumlah talian tetap, data, internet dan

multimedia serta lain-lain perkhidmatan
berkaitan telekomunikasi 8,031.5 7,911.7 7,946.0 7,894.8

Penyata Aliran Tunai di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 185 hingga 189 Selular 1,588.9 1,494.6 31.1 13.0
dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 195 hingga 241. Perkhidmatan tidak berkaitan telekomunikasi 213.7 266.9 — —

JUMLAH PENDAPATAN OPERASI 9,834.1 9,673.2 7,977.1 7,907.8

Laporan Juruaudit – Muka surat 243.

194 195
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

3. KOS OPERASI 3. KOS OPERASI (sambungan)

Kumpulan Syarikat Kumpulan Syarikat

2002 2001 2002 2001 2002 2001 2002 2001

RM RM RM RM
RM RM RM RM
Lain-lain kos operasi termasuk:
Peruntukan untuk hutang lapuk dan ragu Yuran audit
(ditolak pemulihan hutang lapuk) 564.4 869.5 322.2 423.1 – tahun semasa 1.2 1.1 0.4 0.4
Peruntukan untuk kerugian penjejasan nilai aset Pengarah-pengarah Syarikat
dan peralatan — 84.3 — — – yuran 0.5 0.3 0.3 0.2
– ganjaran-ganjaran lain 1.2 0.9 1.0 0.8
Peruntukan untuk rosotnilai dalam nilai
pelaburan yang disebutharga 33.7 20.3 33.7 20.3
Peruntukan untuk rosotnilai dalam nilai (a) Skim Faedah Persaraan telah ditamatkan berkuatkuasa daripada 31 Disember 2000. Di sepanjang tahun ini, tanggungan faedah
pelaburan bagi Pertubuhan Satelit persaraan telah dicarum kepada Kumpulan Wang Simpanan Pekerja. Kredit tahun semasa merupakan lebihan peruntukan di
Telekomunikasi Antarabangsa — 12.6 — 12.6 dalam buku berbanding tanggungan faedah persaraan sebenar dan telah diselaraskan.
Komisen dan caj 251.9 215.0 88.9 84.4
(b) Anggaran nilai wang untuk faedah kepada Pengarah-pengarah berjumlah RM44,500 (2001: RM57,600) untuk Syarikat dan
Susutnilai aset dan peralatan 2,481.8 2,377.6 2,088.3 2,087.2
RM109,480 (2001: RM57,600) untuk Kumpulan.
Pembayaran domestik dan antarabangsa 1,209.0 1,032.2 1,176.4 1,014.9
Tenaga pekerja 1,307.7 1,216.9 1,044.4 972.1 (c) Opsyen-opsyen yang telah diberikan kepada Pengarah-pengarah Eksekutif Syarikat menurut Skim Opsyen Saham Kakitangan
Penyelenggaraan 323.9 326.7 292.1 242.3 (Skim Opsyen 3) di sepanjang tahun adalah seperti berikut:
(Keuntungan)/kerugian bersih ke atas pertukaran Diberikan Opsyen yang
mata wang asing – Direalisasi (5.6) 1.7 (5.6) (0.4) di sepanjang tidak dilaksanakan
Kerugian/(keuntungan) bersih ke atas pertukaran tahun berakhir pada akhir tahun
mata wang asing – Belum direalisasi 102.3 (79.3) 89.8 (103.5) 31.12.2002 31.12.2001 31.12.2002 31.12.2001
Sewa – tanah dan bangunan 102.3 109.0 100.9 102.2 Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman 178,000 200,000 178,000 —
Sewa – peralatan 11.8 20.3 23.6 26.1 Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud 171,000 130,000 171,000 130,000
Sewa – lain-lain 79.6 89.6 45.8 80.1
Faedah persaraan (catatan kecil a) (20.7) 60.9 (21.7) 60.2
Opsyen-opsyen telah diberikan kepada Pengarah-pengarah ini dengan syarat-syarat dan terma yang sama seperti yang
Penyelidikan dan pembangunan — — 21.8 24.3 ditawarkan kepada lain-lain kakitangan Syarikat dan syarikat-syarikat subsidiarinya (Catatan 9(c)).
Bekalan dan inventori 342.7 324.7 237.5 241.3
Universal Service Provision (USP) 230.5 — 209.2 —
Utiliti 164.0 167.9 137.4 137.8
Hapuskira/peruntukan untuk pinjaman dan 4. LAIN-LAIN PENDAPATAN OPERASI
pendahuluan kepada syarikat-syarikat subsidiari — — 1,074.4 406.1 Kumpulan Syarikat

Pengurangan pelaburan dalam sebuah syarikat 2002 2001 2002 2001

subsidiari — — 316.0 — RM RM RM RM
Hapuskira aset dan peralatan 50.9 9.5 50.9 4.7 Pendapatan dividen dari syarikat-syarikat subsidiari — — 26.4 34.7
Lain-lain kos operasi 884.9 979.9 503.7 529.9 Pendapatan dividen dari saham disebutharga 4.0 2.6 3.8 2.3
Pendapatan dividen dari saham tidak disebutharga 1.5 1.1 1.5 1.1
JUMLAH KOS OPERASI 8,115.1 7,839.3 7,829.7 6,365.7 Pendapatan daripada pelaburan dalam Pertubuhan
Satelit Telekomunikasi Antarabangsa 0.5 5.4 0.5 5.4
Faedah dari syarikat-syarikat subsidiari — — 87.0 153.4
Keuntungan/(kerugian) di atas penjualan
pelaburan jangka pendek 3.8 (2.3) 3.8 (2.3)
Keuntungan/(kerugian) di atas penjualan
sebahagian syarikat-syarikat subsidiari 2.8 8.7 — (1.5)
Keuntungan di atas pelupusan aset dan peralatan 18.2 26.0 80.8 27.5
Pendapatan sewa dari bangunan 6.5 6.0 25.8 14.4
Pendapatan sewa dari kenderaan 0.1 1.2 3.1 3.2
Penjualan barangan usang 4.1 5.0 4.0 4.9
Lain-lain 71.0 83.3 54.7 62.8

JUMLAH LAIN-LAIN PENDAPATAN OPERASI 112.5 137.0 291.4 305.9

196 197
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

5. KOS PEMBIAYAAN BERSIH 7. PEROLEHAN SESAHAM

2002 2001 (a) Perolehan asas sesaham
Prinsip Prinsip Perolehan asas sesaham bagi Kumpulan adalah dikira dengan membahagikan keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada
Asing Domestik Islam Jumlah Asing Domestik Islam Jumlah pemegang saham dengan purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan di sepanjang tahun.
RM RM RM RM RM RM RM RM
Kumpulan
Kos pembiayaan bagi:
Pinjaman 263.2 91.1 28.0 382.3 335.7 130.5 30.9 497.1 2002 2001
Bon-bon Boleh Tukar 54.7 — — 54.7 54.7 — — 54.7
Keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada pemegang saham (RM juta) 1,056.3 1,811.9
Jumlah kos pembiayaan 317.9 91.1 28.0 437.0 390.4 130.5 30.9 551.8
Pendapatan pembiayaan — (49.5) (22.2) (71.7) — (76.9) (22.4) (99.3) Purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan (juta) 3,155.3 3,091.6

KOS PEMBIAYAAN Perolehan asas sesaham (sen) 33.5 58.6

BERSIH SYARIKAT 317.9 41.6 5.8 365.3 390.4 53.6 8.5 452.5
Kos pembiayaan syarikat-
syarikat subsidiari 5.8 (53.5) 0.3 (47.4) 5.9 (50.6) 0.2 (44.5)
Pendapatan pembiayaan (b) Perolehan sesaham yang dicairkan
syarikat-syarikat Bagi perolehan sesaham yang dicairkan, purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan adalah diubahsuai untuk
subsidiari (3.9) (4.7) (5.4) (14.0) (0.8) (4.1) (4.2) (9.1) mengandaikan penukaran bagi kesemua saham biasa yang berpotensi untuk dicairkan. Bagi tujuan ini, Bon Euro Boleh Tukar
matang 2004 tidak diambilkira memandangkan ianya bukan saham biasa yang berpotensi untuk dicairkan bagi tahun kewangan
JUMLAH KOS
PEMBIAYAAN BERSIH berakhir 31 Disember 2002. Ianya dianggap tidak dicairkan memandangkan harga perlaksanaannya lebih tinggi dari harga
KUMPULAN 319.8 (16.6) 0.7 303.9 395.5 (1.1) 4.5 398.9 sebenar saham Syarikat bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember 2002. Skim Opsyen 2, fasa 1 dan fasa 2 juga tidak
diambilkira memandangkan tempohnya telah tamat pada 15 April 2002.

6. CUKAI Bagi Skim Opsyen 3 (Skim Opsyen baru yang ditawarkan pada tahun ini), pengiraan dilakukan untuk menentukan bilangan
Kumpulan Syarikat saham yang boleh diperolehi pada harga pasaran (ditentukan sebagai purata harga saham tahunan bagi saham Syarikat)
2002 2001 2002 2001 berdasarkan nilai mata wang hak langganan opsyen-opsyen saham tertunggak. Pengiraan ini menentukan saham yang tidak
RM RM RM RM dilaksanakan untuk ditambahkan kepada saham biasa yang tertunggak bagi tujuan pengiraan pencairan. Tiada pelarasan dibuat
Cukai yang dikenakan untuk Kumpulan dan kepada keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada pemegang saham bagi pengiraan opsyen saham.
Syarikat termasuk:
Malaysia Bagi butir-butir Skim Opsyen Saham Kakitangan, sila rujuk catatan 9(c) kepada penyata kewangan.
Cukai tahun semasa 417.9 551.8 399.7 536.9 Kumpulan
Berkenaan tahun lepas 1.2 0.1 — —
Cukai tertunda 21.4 2.5 — — 2002 2001

Keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada pemegang saham (RM juta) 1,056.3 1,811.9
440.5 554.4 399.7 536.9
Luar negara
Cukai tahun semasa 0.9 5.9 — —
Berkenaan tahun lepas 4.1 (0.4) — — Purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan (juta) 3,155.3 3,091.6
Cukai tertunda 8.9 9.4 — — Pelarasan bagi Skim Opsyen 3 (2001: Skim Opsyen 2, fasa 2) (juta) 19.5 11.3

13.9 14.9 — —
Purata wajaran bilangan saham biasa bagi perolehan sesaham yang dicairkan (juta) 3,174.8 3,102.9
454.4 569.3 399.7 536.9
Bahagian cukai syarikat-syarikat bersekutu 33.0 38.5 — — Perolehan sesaham yang dicairkan (sen) 33.3 58.4

JUMLAH CUKAI 487.4 607.8 399.7 536.9

Kadar cukai sebenar bagi Syarikat adalah lebih tinggi daripada kadar berkanun terutamanya disebabkan oleh perbelanjaan yang tidak dibenarkan
pemotongan cukai yang terutamanya terdiri daripada pinjaman dihapuskira dan pengurangan pelaburan dalam sebuah syarikat subsidiari.

Kadar cukai sebenar bagi Kumpulan adalah lebih tinggi daripada kadar berkanun disebabkan oleh kerugian syarikat-syarikat subsidiari
tertentu, di mana bagi tujuan cukai tidak boleh ditolak daripada keuntungan yang boleh dicukai syarikat-syarikat lain dalam Kumpulan
dan perbelanjaan tertentu yang tidak dibenarkan pemotongan cukai.

198 199
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

8. DIVIDEN 9. MODAL SAHAM (sambungan)

Syarikat (b) Di dalam tahun ini, modal saham Syarikat yang diterbitkan dan berbayar penuh telah meningkat dengan penerbitan 57,500,
58,785,500 dan 4,658,000 saham biasa RM1 setiap satu pada harga tawaran masing-masing sebanyak RM10.50, RM8.53 dan
2002 2001
RM7.09 sesaham untuk tunai di bawah Skim Opsyen 2 dan Skim Opsyen 3. Saham-saham ini bertaraf “pari passu” dalam
RM RM
semua aspek berhubung dengan kesemua saham biasa Syarikat yang sedia ada.
Dividen kasar akhir sebanyak 10.0 sen sesaham ditolak cukai sebanyak 28% bagi
tahun 2001/2000 227.7 222.4 (c) Skim Opsyen
Dividen kasar istimewa sebanyak 5.0 sen sesaham ditolak cukai sebanyak 28% bagi Skim Opsyen Saham Kakitangan 2 (Skim Opsyen 2) telah diluluskan oleh pemegang-pemegang saham pada Mesyuarat Agung
tahun 2001 113.9 — Luarbiasa yang diadakan pada 28 Mac 1997. Dalam tahun tersebut, opsyen untuk melanggan sebanyak 217,704,000 saham
biasa RM1 setiap satu pada harga perlaksanaan sebanyak RM10.50 sesaham telah diberikan kepada anggota-anggota Eksekutif
JUMLAH DIVIDEN 341.6 222.4 dan Bukan Eksekutif Syarikat yang layak (dikenali sebagai Skim Opsyen 2, fasa 1).

Pada Mesyuarat Agung Tahunan yang akan datang pada 20 Mei 2003, dividen kasar akhir sebanyak 10.0 sen sesaham ditolak cukai
sebanyak 28% berjumlah RM228.0 juta akan dicadangkan untuk kelulusan pemegang-pemegang saham. Penyata kewangan tidak
menunjukkan dividen akhir ini yang mana ianya hanya akan diakru sebagai tanggungan apabila diluluskan oleh pemegang-pemegang
saham. Ini merupakan perubahan di dalam kaedah perakaunan daripada tahun sebelumnya seperti yang dinyatakan di dalam catatan 39
kepada penyata kewangan.
Pada 31 Julai 2001, opsyen untuk melanggan sebanyak 89,536,000 saham biasa RM1 setiap satu di bawah Skim Opsyen 2
telah diberikan kepada anggota-anggota Eksekutif dan Bukan Eksekutif Syarikat yang layak pada harga perlaksanaan RM8.53
sesaham (dikenali sebagai Skim Opsyen 2, fasa 2). Skim Opsyen 2, fasa 1 dan fasa 2 telah tamat pada 15 April 2002.
Skim Opsyen Saham Kakitangan 3 (Skim Opsyen 3) yang baru telah diluluskan oleh pemegang-pemegang saham pada Mesyuarat
Agung Luarbiasa yang diadakan pada 21 Mei 2002. Pada 1 Ogos 2002, opsyen untuk melanggan sebanyak 259,014,000 saham
biasa RM1 setiap satu di bawah Skim Opsyen 3 telah diberikan kepada anggota-anggota Eksekutif dan Bukan Eksekutif Syarikat
dan syarikat-syarikat subsidiarinya yang layak pada harga perlaksanaan RM7.09 sesaham.

Ciri-ciri utama Skim Opsyen 3 adalah diringkaskan dalam perenggan 6 Laporan Pengarah.

9. MODAL SAHAM Pergerakan di sepanjang tahun di dalam bilangan opsyen ke atas saham biasa RM1 setiap satu Syarikat adalah seperti berikut:
Syarikat Skim Opsyen 3 Skim Opsyen 2 Skim Opsyen 2
2002 2001 2002 2002 2001
RM RM Fasa 2 Fasa 1 Fasa 2 Fasa 1
Juta Juta Juta Juta Juta
Dibenarkan:
Saham biasa bernilai RM1 sesaham 5,000.0 5,000.0 Syarikat
Saham istimewa bernilai RM1 (catatan kecil a) — — Pada 1 Januari — 74.8 127.1 — 128.6
Ditawarkan 259.0 — — 89.5 —
Diterbit dan dibayar penuh: Dilaksanakan (catatan kecil b) (4.7) (58.8) — (14.7) (1.5)
Saham biasa bernilai RM1 sesaham 3,167.0 3,103.5 Selang waktu (0.1) (16.0) (127.1) — —
Saham istimewa bernilai RM1 (catatan kecil a) — —
Pada 31 Disember 254.2 — — 74.8 127.1
JUMLAH MODAL SAHAM DITERBIT DAN BERBAYAR PENUH 3,167.0 3,103.5
Pada 31 Disember 2002, opsyen untuk melanggan sebanyak 254,208,000 saham biasa pada RM1 setiap satu pada harga opsyen
sebanyak RM7.09 sesaham di bawah Skim Opsyen 3 masih belum dilaksanakan. Opsyen-opsyen ini akan terus berkuatkuasa
(a) Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus (Saham Istimewa) bernilai RM1 akan membolehkan Kerajaan melalui Menteri sehingga 31 Julai 2007. Opsyen-opsyen ini tidak memberi sebarang hak untuk menyertai mana-mana penerbitan saham syarikat lain.
Kewangan memastikan keputusan penting tertentu yang melibatkan operasi Syarikat adalah selaras dengan dasar-dasar Kerajaan.
Pemegang Saham Istimewa, yang mana hanya Kerajaan atau wakil atau orang perseorangan yang bertindak bagi pihaknya,
berhak menerima notis mesyuarat-mesyuarat tetapi tidak membawa sebarang hak untuk mengundi pada mesyuarat-mesyuarat
Syarikat. Walau bagaimanapun, Pemegang Saham Istimewa berhak menghadiri dan bercakap di mesyuarat tersebut.

Perkara-perkara tertentu, khususnya, perubahan Tataurusan Syarikat yang berkaitan dengan hak Pemegang Saham Istimewa,
pembubaran Syarikat, sebarang perolehan dan pelupusan aset yang besar, penyatuan, penggabungan dan pengambilalihan,
memerlukan persetujuan Pemegang Saham Istimewa terlebih dahulu.

Pemegang Saham Istimewa mempunyai hak untuk meminta Syarikat menebus Saham Istimewa pada harga par pada bila-bila
masa. Dalam pengagihan modal semasa pembubaran Syarikat, Pemegang Saham Istimewa berhak mendapat pembayaran balik
modal berbayar ke atas Saham Istimewa mendahului pembayaran balik modal kepada ahli-ahli lain. Saham Istimewa tidak
memberi sebarang hak untuk mengambil bahagian dalam modal atau keuntungan Syarikat.

200 201
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

10. RIZAB 12. PINJAMAN

Kumpulan Syarikat KUMPULAN 2002 2001

2002 2001 2002 2001 Purata Purata

RM RM RM RM Wajaran Jangka Jangka Wajaran Jangka Jangka
Kadar Panjang Pendek Jumlah Kadar Panjang Pendek Jumlah
Keuntungan Tersimpan 9,848.9 10,381.8 11,127.5 11,795.3
Pembiayaan RM RM RM Pembiayaan RM RM RM
Rizab Perubahan Pertukaran yang timbul
daripada pertukaran syarikat-syarikat DOMESTIK
subsidiari/bersekutu asing (307.1) (383.2) — — Bercagar
– Pinjaman daripada Cagamas
JUMLAH RIZAB 9,541.8 9,998.6 11,127.5 11,795.3 (catatan kecil a) 6.65% 91.7 3.3 95.0 6.65% 100.4 2.7 103.1

6.65% 91.7 3.3 95.0 6.65% 100.4 2.7 103.1

Tertakluk kepada persetujuan dengan Lembaga Hasil Dalam Negeri, Syarikat mempunyai kredit cukai yang mencukupi di bawah
Seksyen 108 Akta Cukai Pendapatan, 1967 dan pendapatan dikecualikan cukai di bawah Seksyen 8 Akta Cukai Pendapatan (Pindaan), Tidak bercagar
1999 pada 31 Disember 2002 bagi pembayaran dividen bersih sebanyak lebih kurang RM9,266.3 juta (2001: RM8,422.1 juta) daripada – Pinjaman daripada institusi
jumlah rizab yang boleh diagihkan sebanyak RM11,127.5 juta (2001: RM11,795.3 juta) tanpa melibatkan cukai tambahan. kewangan 3.92% 627.6 659.4 1,287.0 4.42% 686.4 349.3 1,035.7
– Pinjaman di bawah kaedah
Perbankan Islam 5.56% 689.0 7.3 696.3 5.69% 489.0 6.6 495.6

11. BON-BON BOLEH TUKAR 4.49% 1,316.6 666.7 1,983.3 4.83% 1,175.4 355.9 1,531.3
(a) Bon-bon Boleh Tukar merupakan USD359.9 juta (2001: USD359.9 juta) Bon Euro Boleh Tukar matang 2004.
Jumlah Domestik 4.59% 1,408.3 670.0 2,078.3 4.95% 1,275.8 358.6 1,634.4
(b) Ciri-ciri utama Bon-bon Euro adalah seperti berikut:
ASING
(i) Kecuali ditebus atau dibeli dan dibatalkan sebelumnya, Bon-bon tersebut boleh ditukar pada atau selepas 3 November 1994
Bercagar
sehingga dan termasuk 26 September 2004 kepada saham biasa berbayar penuh Syarikat sebanyak RM1 sesaham pada
– Pinjaman daripada institusi
harga tukaran permulaan sebanyak RM15.60 sesaham biasa dan dengan kadar pertukaran tetap pada RM2.5553
kewangan (catatan kecil b) 5.99% 85.1 12.0 97.1 6.54% 67.7 — 67.7
bersamaan USD1.
– Lain-lain pinjaman
(ii) Kecuali ditebus, dibeli dan dibatalkan ataupun ditukar sebelumnya, setiap Bon akan ditebus pada 3 Oktober 2004 pada (catatan kecil b) 2.95% 2.7 5.7 8.4 3.83% 8.4 6.2 14.6
amaun pokok, termasuk faedah terakru. Bon-bon tersebut juga boleh ditebus, sepenuhnya ataupun sebahagiannya, oleh
Syarikat pada bila-bila masa pada atau selepas 21 Oktober 1999 pada amaun pokok, termasuk faedah terakru. 5.75% 87.8 17.7 105.5 6.06% 76.1 6.2 82.3

(iii) Bon-bon tersebut mempunyai kadar faedah sebanyak 4% setahun dibayar secara tunggakan setiap setengah tahun melalui
Tidak bercagar
ansuran yang sama pada 31 Mac dan 30 September setiap tahun sepanjang tempoh pegangan dan pada tarikh matang.
– Nota dan Debentur
Setiap Bon yang telah ditukar tidak lagi menikmati faedah dari tarikh pembayaran faedah yang terakhir berkuatkuasa serta
(catatan kecil c) 7.28% 2,643.0 — 2,643.0 7.32% 2,623.0 — 2,623.0
merta selepas tarikh tukarmilik.
– Pinjaman daripada institusi
(iv) Bon-bon tersebut merupakan tanggungan tidak bercagar Syarikat, tertakluk kepada cagaran negatif. kewangan 3.08% 644.4 780.8 1,425.2 5.48% 1,343.1 — 1,343.1
– Lain-lain pinjaman 4.18% 43.4 5.7 49.1 5.26% 31.8 1.9 33.7
(c) Tiada bon-bon yang selebihnya telah ditebus, dibeli atau dibatalkan dalam tahun semasa.
5.79% 3,330.8 786.5 4,117.3 6.69% 3,997.9 1.9 3,999.8

Jumlah Asing 5.79% 3,418.6 804.2 4,222.8 6.67% 4,074.0 8.1 4,082.1

JUMLAH PINJAMAN 5.39% 4,826.9 1,474.2 6,301.1 6.18% 5,349.8 366.7 5,716.5

202 203
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

12. PINJAMAN (sambungan) 12. PINJAMAN (sambungan)

2002 2001 2002 2001

Domestik Asing Jumlah Domestik Asing Jumlah Domestik Asing Jumlah Domestik Asing Jumlah
RM RM RM RM RM RM RM RM RM RM RM RM
Pinjaman-pinjaman jangka Pinjaman-pinjaman jangka
panjang bagi Kumpulan akan
panjang bagi Syarikat akan
dibayar balik seperti berikut:
dibayar balik seperti berikut:
Selepas satu tahun dan
Selepas satu tahun dan
sehingga lima tahun 641.5 858.8 1,500.3 467.5 1,627.1 2,094.6
Selepas lima tahun dan sehingga lima tahun 537.7 770.6 1,308.3 304.9 1,510.3 1,815.2
sehingga sepuluh tahun 243.0 1,796.5 2,039.5 284.5 1,702.8 1,987.3 Selepas lima tahun dan
Selepas sepuluh tahun dan sehingga sepuluh tahun 243.0 1,701.3 1,944.3 284.5 1,649.2 1,933.7
sehingga lima belas tahun — 20.2 20.2 — 1.5 1.5 Selepas sepuluh tahun dan
Selepas lima belas tahun sehingga lima belas tahun — 1.3 1.3 — 1.5 1.5
(catatan kecil d) 523.8 743.1 1,266.9 523.8 742.6 1,266.4 Selepas lima belas tahun
(catatan kecil d) 1,000.0 743.1 1,743.1 1,000.0 742.6 1,742.6
1,408.3 3,418.6 4,826.9 1,275.8 4,074.0 5,349.8
1,780.7 3,216.3 4,997.0 1,589.4 3,903.6 5,493.0

SYARIKAT 2002 2001

Purata Purata Profil pendedahan mata wang bagi pinjaman adalah seperti berikut:
Wajaran Jangka Jangka Wajaran Jangka Jangka
Kadar Panjang Pendek Jumlah Kadar Panjang Pendek Jumlah Kumpulan Syarikat
Pembiayaan RM RM RM Pembiayaan RM RM RM 2002 2002
DOMESTIK RM RM
Bercagar
– Ringgit Malaysia 2,078.3 1,939.0
– Pinjaman daripada Cagamas
– Dolar AS 3,345.8 3,208.5
(catatan kecil a) 6.65% 91.7 3.3 95.0 6.65% 100.4 2.7 103.1
– Yen Jepun 757.2 757.2

6.65% 91.7 3.3 95.0 6.65% 100.4 2.7 103.1 – Lain-lain mata wang 119.8 12.7

Tidak bercagar 6,301.1 5,917.4

– Pinjaman daripada institusi
kewangan 7.29% 1,000.0 155.0 1,155.0 8.00% 1,000.0 — 1,000.0
– Pinjaman di bawah kaedah (a) Ini merupakan pinjaman daripada Cagamas Berhad yang dicagar dengan cara penyerahan hakmilik harta berkaitan dengan
Perbankan Islam 5.59% 689.0 — 689.0 5.72% 489.0 — 489.0 pinjaman perumahan kakitangan.

6.65% 1,689.0 155.0 1,844.0 7.25% 1,489.0 — 1,489.0 (b) Dicagar dengan cara kenaan tetap dan terapung ke atas aset dan peralatan syarikat-syarikat subsidiari tertentu (catatan 16
kepada penyata kewangan).
Jumlah Domestik 6.65% 1,780.7 158.3 1,939.0 7.21% 1,589.4 2.7 1,592.1

(c) Terdiri daripada USD200.0 juta 7.125% Nota matang 2005, USD300.0 juta 7.875% Debentur matang 2025 dan USD300.0 juta
ASING
Tidak bercagar 8.0% Nota Jaminan matang 2010.
– Nota dan Debentur
(catatan kecil c) 7.28% 2,643.0 — 2,643.0 7.32% 2,623.0 — 2,623.0 (d) Kumpulan dan Syarikat mempunyai pilihan untuk membayar balik jumlah pinjaman domestik yang tertunggak masing-masing
– Pinjaman daripada institusi sebanyak RM523.8 juta (2001: RM523.8 juta) dan RM1,000.0 juta (2001: RM1,000.0 juta) pada tahun 2004.
kewangan 2.62% 554.1 760.0 1,314.1 5.70% 1,261.2 — 1,261.2
– Lain-lain pinjaman 2.65% 19.2 2.1 21.3 2.65% 19.4 1.9 21.3

Jumlah Asing 5.71% 3,216.3 762.1 3,978.4 6.77% 3,903.6 1.9 3,905.5

JUMLAH PINJAMAN 6.02% 4,997.0 920.4 5,917.4 6.90% 5,493.0 4.6 5,497.6

204 205
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

12. PINJAMAN (sambungan) 12. PINJAMAN (sambungan)

(e) Tukar Ganti Jangka Panjang (g) Tukar Ganti Kadar Faedah Mata Wang Bersilang (CCIRS) (sambungan)
Tanggungan Instrumen Lindungnilai (sambungan)
USD300.0 juta 7.875% Debentur Matang 2025 Syarikat menamatkan USD200.0 juta prinsipal ‘notional’ tukar ganti tanpa kos dengan memasukkan kadar faedah maksimum
Pada tahun 1998, Syarikat menandatangani perjanjian tukar ganti jangka panjang, yang akan matang pada 1 Ogos 2025. 7.25% setahun pada kadar terapung dari baki USD200.0 juta jumlah ‘notional’ IRS. Dengan kadar faedah maksimum ini, kadar
faedah terapung yang diterima dari pihak-pihak yang menyertai urusan ini telah dihadkan kepada kadar maksimum 7.25%
Instrumen Lindungnilai setahun. Urusniaga ini bertujuan untuk menetapkan kadar faedah kenabayar pada USD200.0 juta bagi pinjaman USD tersebut,
Syarikat membuat bayaran sebanyak USD5.0 juta dan dikehendaki membayar jumlah yang ditetapkan sebanyak JPY209.9 juta kepada 6.75% setahun dengan syarat kadar faedah adalah di bawah 7.25% setahun. Jika kadar faedah pasaran melebihi paras
dua kali setahun pada 1 Februari dan 1 Ogos, sehingga dan termasuk pada 1 Ogos 2025. tersebut, kadar faedah kenabayar bertukar kepada kadar terapung. Tukar ganti dijadualkan matang pada 14 Januari 2005.

Sebelum 1 Februari 2004, pihak-pihak yang menyertai urusan tukar ganti berkenaan tidak semestinya bersetuju terhadap
sebarang permintaan penamatan urusniaga oleh Syarikat. Bermula dari 1 Februari 2004, Syarikat mempunyai hak untuk
menamatkan urusniaga tersebut pada kadar yang dipersetujui bersama pihak-pihak yang menyertai urusan tukar ganti berkenaan.
Walau bagaimanapun, Syarikat berhasrat untuk meneruskan kontrak sehingga tempoh matangnya.
Pada 1 Ogos 2025, Syarikat akan menerima RM750.0 juta daripada pihak-pihak yang menyertai urusan tukar ganti berkenaan.
Jumlah ini akan ditukar ganti untuk USD300.0 juta pada kadar pertukaran asing yang telah ditentukan iaitu RM2.5 bersamaan
USD1.0, di mana ia akan digunakan untuk membayar balik USD300.0 juta 7.875% Debentur tidak bercagar boleh ditebus.
Urusniaga ini adalah untuk membina suatu ‘sinking fund’ secara berkesan dengan nilai yang pasti sebanyak USD300.0 juta pada
1 Ogos 2025 untuk pembayaran balik Debentur tersebut.
(f) Tukar Ganti Kadar Faedah Mata Wang Bersilang (CCIRS)
Tanggungan
USD200.0 juta 7.125% Nota Matang 2005
Pada tahun 1995, Syarikat menerbitkan Nota 7.125% matang 2005 bernilai USD200.0 juta. Nota ini boleh ditebus sepenuhnya
pada 1 Ogos 2005.
Pada 26 Julai 2001, Syarikat telah menyusun semula IRS sedia ada yang bernilai USD200.0 juta kepada CCIRS bernilai
USD150.0 juta. Tukar ganti yang disusun semula ini mempunyai terma-terma baru di mana, Syarikat akan menerima USD150.0
juta daripada bayaran balik sebanyak JPY17,324.0 juta apabila pinjaman bersindiket berpenggal yang bernilai USD150.0 juta
matang pada 29 Jun 2007. Tukar ganti yang disusun semula ini juga melayakkan Syarikat menerima faedah terapung pada kadar
6 bulan USD Libor, dan mewajibkan Syarikat membayar faedah pada 1.504% setahun kurang daripada kadar 6 bulan USD Libor.
Kesan daripada CCIRS ini adalah untuk menukar tanggungan Syarikat sebanyak USD150.0 juta kepada JPY pada kadar
pertukaran prinsipal JPY115.4933 pada tarikh matang iaitu 29 Jun 2007.
Objektif urusniaga ini adalah untuk menukar liabiliti USD kepada liabiliti prinsipal JPY secara efektif, dan untuk mengurangkan
faedah kenabayar ke atas USD150.0 juta pinjaman bersindiket berpenggal. Faedah kenabayar CCIRS kini adalah faedah terapung
USD dengan margin berkurangan yang dikira berdasarkan prinsipal ‘notional’ sebanyak USD150.0 juta.
13. DEPOSIT PELANGGAN
Kumpulan Syarikat

2002 2001 2002 2001

Instrumen Lindungnilai
RM RM RM RM
Pada tahun 1999, Syarikat menandatangani CCIRS berdasarkan kepada USD50.0 juta Nota di atas, bagi tempoh dari 5 Mac 1999
hingga 1 Ogos 2005. Urusniaga ini bertujuan untuk menukarkan Nota pada kadar tetap USD50.0 juta kepada JPY berkadar tetap Telefon 662.1 648.1 579.5 578.5
sebanyak 1.25% setahun dengan premium boleh tebus. Premium boleh tebus JPY ini bergantung kepada kadar pertukaran Perkhidmatan data 32.6 33.3 32.6 33.3
USD/JPY pada tarikh matang. Walau bagaimanapun, jumlah akhir boleh tebus adalah di antara jumlah minimum JPY6,080.0 juta Lain-lain 9.8 8.8 2.3 2.5
tambah pembayaran balik kupon sebanyak jumlah maksimum JPY1,520.0 juta.
JUMLAH DEPOSIT PELANGGAN 704.5 690.2 614.4 614.3
Syarikat memperolehi jumlah pembayaran balik kupon maksimum berdasarkan kadar pulangan yang stabil ke atas tempoh hayat
instrumen dengan andaian jumlah boleh tebus yang terakhir adalah jumlah bayaran yang maksimum. Walau bagaimanapun, jika
jumlah boleh tebus yang terakhir kurang daripada jumlah tersebut, jumlah terlebih akru akan diselaras semula.
Deposit pelanggan telefon tertakluk pada kadar rebet 5% setahun mengikut Perundangan Telefon, 1996.

(g) Tukar Ganti Kadar Faedah Mata Wang Bersilang (CCIRS)

Tanggungan
USD350.0 juta Pinjaman Bersindiket Berpenggal tidak bercagar
14. CUKAI TERTUNDA
Pada tahun 1998, Syarikat menandatangani perjanjian pinjaman bersindiket berpenggal tidak bercagar selama 5 tahun bernilai
USD350.0 juta, dengan kadar faedah terapung dan tempoh matang pada 11 Mei 2003. Di sepanjang tahun berakhir 31 Disember Kumpulan Syarikat
2000, kemudahan ini telah dibiayai semula dalam dua peringkat yang mengandungi USD200.0 juta matang 30 Jun 2003 dan 2002 2001 2002 2001
USD150.0 juta matang 29 Jun 2007. RM RM RM RM

Instrumen Lindungnilai Pada 1 Januari 26.9 15.3 — —

Pada tahun 1998, Syarikat menandatangani perjanjian tukar ganti kadar faedah (IRS) dengan prinsipal ‘notional’ sebanyak Pindah daripada Penyata Pendapatan 30.3 11.9 — —
USD400.0 juta yang melayakkannya untuk menerima kadar faedah terapung dan mewajibkannya untuk membayar faedah pada Perbezaan pertukaran mata wang (0.5) (0.3) — —
kadar yang ditetapkan sebanyak 6.75% setahun.
Pada 31 Disember 56.7 26.9 — —

206 207
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

14. CUKAI TERTUNDA (sambungan) 16. ASET DAN PERALATAN

Kesan cukai ke atas perbezaan masa yang dijangka akan berterusan di masa-masa hadapan dan tidak diperuntukkan pada 31 Disember KUMPULAN
adalah: Kerja Modal
2002 2001 Dalam
Sistem Kemajuan, Jumlah
Wujud dalam Pada akhir Wujud dalam Pada akhir Rangkaian Harta Sokongan Tanah pada Kos Aset dan
tahun semasa tahun tahun semasa tahun Telekomunikasi Bergerak Komputer (catatan kecil a) Bangunan (catatan kecil b) Peralatan
RM RM RM RM RM RM RM RM RM RM RM

Kos
Syarikat
Baki pada 1.1.2002 29,247.7 1,120.5 2,200.0 412.1 2,691.4 4,249.0 39,920.7
Di antara susutnilai dan elaun modal 146.2 1,648.3 128.6 1,502.1
Aset dan peralatan syarikat
Lain-lain perbezaan masa 26.1 (114.7) (67.9) (140.8) subsidiari baru
diambilalih 20.8 4.0 1.4 — — — 26.2
172.3 1,533.6 60.7 1,361.3 Tambahan 2,393.8 129.4 549.5 49.4 1,379.1 (1,316.1)* 3,185.1
Syarikat-syarikat subsidiari Pelupusan (202.7) (21.1) (0.7) (0.7) (1.2) — (226.4)
Di antara susutnilai dan elaun modal (149.2) (394.9) (138.1) (245.7) Hapuskira (1,132.5) (3.1) (0.7) — — — (1,136.3)
Kerugian-kerugian cukai yang tidak diserapkan (10.6) (350.2) (4.9) (339.6) Perbezaan pertukaran
mata wang (23.0) (0.5) (0.4) 0.6 — — (23.3)
Lain-lain perbezaan masa 51.6 (138.6) (66.0) (190.2)

Baki pada 31.12.2002 30,304.1 1,229.2 2,749.1 461.4 4,069.3 2,932.9 41,746.0
JUMLAH BERSIH KESAN CUKAI YANG TIDAK
DIPERUNTUKKAN 64.1 649.9 (148.3) 585.8 Susutnilai Terkumpul
Baki pada 1.1.2002 17,112.2 885.7 1,617.0 5.7 985.1 — 20,605.7
Aset dan peralatan syarikat
15. FAEDAH PERSARAAN subsidiari baru
diambilalih 9.4 3.6 1.2 — — — 14.2
Kumpulan Syarikat
Susutnilai 1,926.4 81.0 360.7 0.2 113.5 — 2,481.8
2002 2001 2002 2001 Pelupusan (202.0) (16.3) (0.7) — (0.7) — (219.7)
RM RM RM RM Hapuskira (1,081.8) (2.9) (0.7) — — — (1,085.4)
Perbezaan pertukaran
Pada 1 Januari 318.7 276.7 317.4 275.7 mata wang (5.1) (0.1) (0.1) — (0.1) — (5.4)
(Diselaraskan)/dicajkan kepada Penyata
Pendapatan (20.7) 60.9 (21.7) 60.2 Baki pada 31.12.2002 17,759.1 951.0 1,977.4 5.9 1,097.8 — 21,791.2
Caruman kepada KWSP (298.0) (18.9) (295.7) (18.5)
Penjejasan Nilai

Pada 31 Disember — 318.7 — 317.4 Baki pada 1.1.2002 dan

31.12.2002 388.3 — — — — — 388.3

Skim Faedah Persaraan telah ditamatkan berkuatkuasa daripada 31 Disember 2000. Di sepanjang tahun ini, tanggungan faedah Nilai Buku Bersih
persaraan telah dicarum kepada Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP). Kredit tahun semasa merupakan lebihan peruntukan Baki pada 1.1.2002 11,747.2 234.8 583.0 406.4 1,706.3 4,249.0 18,926.7
di dalam buku berbanding tanggungan faedah persaraan sebenar dan telah diselaraskan. Aset dan peralatan syarikat
subsidiari baru
diambilalih 11.4 0.4 0.2 — — — 12.0
Tambahan 2,393.8 129.4 549.5 49.4 1,379.1 (1,316.1)* 3,185.1
Susutnilai (1,926.4) (81.0) (360.7) (0.2) (113.5) — (2,481.8)
Pelupusan (0.7) (4.8) — (0.7) (0.5) — (6.7)
Hapuskira (50.7) (0.2) — — — — (50.9)
Perbezaan pertukaran
mata wang (17.9) (0.4) (0.3) 0.6 0.1 — (17.9)

Baki pada 31.12.2002 12,156.7 278.2 771.7 455.5 2,971.5 2,932.9 19,566.5

* Nilai bersih setelah pemindahan ke aset dan peralatan

208 209
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

16. ASET DAN PERALATAN (sambungan) 16. ASET DAN PERALATAN (sambungan)
KUMPULAN Nilai buku bersih aset dan peralatan syarikat-syarikat subsidiari tertentu yang dicagarkan untuk pinjaman (catatan 12 kepada penyata
Kerja Modal kewangan):
Dalam
2002 2001
Sistem Kemajuan, Jumlah
Rangkaian Harta Sokongan Tanah pada Kos Aset dan RM RM
Telekomunikasi Bergerak Komputer (catatan kecil a) Bangunan (catatan kecil b) Peralatan
Rangkaian telekomunikasi 272.8 214.6
RM RM RM RM RM RM RM
Harta bergerak 5.0 5.3
Kos Sistem sokongan komputer 1.4 1.4
Baki pada 1.1.2001 27,752.6 1,017.6 1,795.7 403.9 2,588.0 3,926.1 37,483.9 Tanah 0.9 0.9
Tambahan 1,753.2 115.1 409.9 10.1 105.8 322.9* 2,717.0 Bangunan 1.9 2.2
Pelupusan (118.1) (5.7) (4.1) — (0.3) — (128.2)
Hapuskira (122.2) (3.5) (1.0) — — — (126.7) 282.0 224.4
Perbezaan pertukaran
mata wang (17.8) (3.0) (0.5) (1.9) (2.1) — (25.3)
SYARIKAT
Baki pada 31.12.2001 29,247.7 1,120.5 2,200.0 412.1 2,691.4 4,249.0 39,920.7
Kerja Modal
Dalam
Susutnilai Terkumpul Sistem Kemajuan, Jumlah
Baki pada 1.1.2001 15,442.0 788.5 1,329.3 5.1 909.0 — 18,473.9 Rangkaian Harta Sokongan Tanah pada Kos Aset dan
Telekomunikasi Bergerak Komputer (catatan kecil a) Bangunan (catatan kecil b) Peralatan
Susutnilai 1,901.8 105.9 292.7 0.6 76.6 — 2,377.6
RM RM RM RM RM RM RM
Pelupusan (111.5) (4.5) (4.0) — (0.2) — (120.2)
Hapuskira (114.3) (2.1) (0.8) — — — (117.2) Kos
Perbezaan pertukaran Baki pada 1.1.2002 26,226.5 869.7 1,855.7 383.1 2,290.7 3,642.7 35,268.4
mata wang (5.8) (2.1) (0.2) — (0.3) — (8.4) Tambahan 1,451.1 99.7 421.4 1.2 876.5 (691.6)* 2,158.3
Pelupusan (225.0) (24.8) (156.7) (86.4) (35.6) (557.0) (1,085.5)
Baki pada 31.12.2001 17,112.2 885.7 1,617.0 5.7 985.1 — 20,605.7 Hapuskira (1,126.0) (3.1) (0.7) — — — (1,129.8)

Penjejasan Nilai Baki pada 31.12.2002 26,326.6 941.5 2,119.7 297.9 3,131.6 2,394.1 35,211.4
Baki pada 1.1.2001 304.0 — — — — — 304.0
Kerugian penjejasan nilai 84.3 — — — — — 84.3 Susutnilai Terkumpul
Baki pada 1.1.2002 16,183.3 740.5 1,428.0 5.1 900.7 — 19,257.6
Baki pada 31.12.2001 388.3 — — — — — 388.3 Susutnilai 1,691.8 49.6 268.5 0.5 77.9 — 2,088.3
Pelupusan (192.3) (18.1) (79.8) — (16.4) — (306.6)
Nilai Buku Bersih Hapuskira (1,075.3) (2.9) (0.7) — — — (1,078.9)
Baki pada 1.1.2001 12,006.6 229.1 466.4 398.8 1,679.0 3,926.1 18,706.0
Tambahan 1,753.2 115.1 409.9 10.1 105.8 322.9* 2,717.0 Baki pada 31.12.2002 16,607.5 769.1 1,616.0 5.6 962.2 — 19,960.4
Susutnilai (1,901.8) (105.9) (292.7) (0.6) (76.6) — (2,377.6)
Pelupusan (6.6) (1.2) (0.1) — (0.1) — (8.0) Nilai Buku Bersih
Hapuskira (7.9) (1.4) (0.2) — — — (9.5) Baki pada 1.1.2002 10,043.2 129.2 427.7 378.0 1,390.0 3,642.7 16,010.8
Kerugian penjejasan nilai (84.3) — — — — — (84.3) Tambahan 1,451.1 99.7 421.4 1.2 876.5 (691.6)* 2,158.3
Perbezaan pertukaran Susutnilai (1,691.8) (49.6) (268.5) (0.5) (77.9) — (2,088.3)
mata wang (12.0) (0.9) (0.3) (1.9) (1.8) — (16.9) Pelupusan (32.7) (6.7) (76.9) (86.4) (19.2) (557.0) (778.9)#
Hapuskira (50.7) (0.2) — — — — (50.9)
Baki pada 31.12.2001 11,747.2 234.8 583.0 406.4 1,706.3 4,249.0 18,926.7
Baki pada 31.12.2002 9,719.1 172.4 503.7 292.3 2,169.4 2,394.1 15,251.0
* Nilai bersih setelah pemindahan ke aset dan peralatan
* Nilai bersih setelah pemindahan ke aset dan peralatan
# Termasuk di dalam pelupusan ialah RM774.3 juta aset dan peralatan yang dipindahkan ke syarikat-syarikat subsidiari hakmilik penuh

210 211
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

16. ASET DAN PERALATAN (sambungan) 17. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI

SYARIKAT Syarikat
Kerja Modal 2002 2001
Dalam
RM RM
Sistem Kemajuan, Jumlah
Rangkaian Harta Sokongan Tanah pada Kos Aset dan Pelaburan-pelaburan, disebutharga:
Telekomunikasi Bergerak Komputer (catatan kecil a) Bangunan (catatan kecil b) Peralatan
Malaysia – pada kos 19.5 —
RM RM RM RM RM RM RM
Pelaburan-pelaburan, tidak disebutharga:
Kos Malaysia – pada kos 470.5 1,704.8
Baki pada 1.1.2001 25,224.8 809.9 1,549.2 381.7 2,195.0 3,504.2 33,664.8
– pada nilai yang dikurangkan (catatan kecil a) 1,684.4 —
Tambahan 1,236.8 87.2 325.6 1.4 105.7 138.5* 1,895.2
Luar Negara – pada kos 179.2 243.0
Pelupusan (118.1) (23.9) (18.3) — (10.0) — (170.3)
Hapuskira (117.0) (3.5) (0.8) — — — (121.3)
2,353.6 1,947.8
Baki pada 31.12.2001 26,226.5 869.7 1,855.7 383.1 2,290.7 3,642.7 35,268.4 Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat subsidiari (catatan kecil b) 5,046.0 3,349.9

Susutnilai Terkumpul 7,399.6 5,297.7

Baki pada 1.1.2001 14,691.6 683.0 1,220.2 4.7 829.0 — 17,428.5 Peruntukan untuk pinjaman dan pendahuluan (406.1) (406.1)
Susutnilai 1,718.5 70.7 223.0 0.4 74.6 — 2,087.2
Pelupusan (112.9) (11.1) (14.6) — (2.9) — (141.5)
JUMLAH KEPENTINGAN DALAM SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI 6,993.5 4,891.6
Hapuskira (113.9) (2.1) (0.6) — — — (116.6)

Baki pada 31.12.2001 16,183.3 740.5 1,428.0 5.1 900.7 — 19,257.6 Nilai pasaran pelaburan disebutharga 72.9 —

Nilai Buku Bersih

Baki pada 1.1.2001 10,533.2 126.9 329.0 377.0 1,366.0 3,504.2 16,236.3 (a) Pelaburan di dalam syarikat-syarikat subsidiari tertentu telah dikurangkan kepada nilai dijangka dapat diperolehi atau RM1 setiap satu.
Tambahan 1,236.8 87.2 325.6 1.4 105.7 138.5* 1,895.2
Susutnilai (1,718.5) (70.7) (223.0) (0.4) (74.6) — (2,087.2)
Syarikat-syarikat subsidiari adalah seperti berikut:
Pelupusan (5.2) (12.8) (3.7) — (7.1) — (28.8)#
Hapuskira (3.1) (1.4) (0.2) — — — (4.7) % Pegangan
Nama Syarikat Saham Modal Berbayar Kegiatan Utama
Baki pada 31.12.2001 10,043.2 129.2 427.7 378.0 1,390.0 3,642.7 16,010.8 2002 2001 2002 2001
Juta Juta
* Nilai bersih setelah pemindahan ke aset dan peralatan
Citifon Sdn. Bhd. 100 100 RM65.0 RM65.0 Perkhidmatan rangkaian telefon
# Termasuk RM23.5 juta aset dan peralatan yang dipindahkan ke syarikat-syarikat subsidiari
berbayar dan yang berkaitan
(a) Butir-butir tanah (pada kos) adalah seperti berikut:
Kumpulan Syarikat Fiberail Sdn. Bhd. 60 60 RM14.2 RM14.2 Pemasangan, penyelenggaraan dan
operasi sistem telekomunikasi fiber
2002 2001 2002 2001
RM RM RM RM optik

Tanah milik bebas 254.5 207.0 92.5 178.9

GITN Sdn. Bhd. 100 — RM20.0 RM– Infrastruktur rangkaian telekomunikasi
Tanah pajakan jangka panjang 130.3 94.7 130.3 93.8
bersepadu
Tanah pajakan jangka pendek 3.3 2.0 2.0 2.0
Lain-lain tanah 73.3 108.4 73.1 108.4
Intelsec Sdn. Bhd.* 100 100 RM3.0 RM3.0 Perkhidmatan keselamatan pintar
461.4 412.1 297.9 383.1
Mediatel (Malaysia) Sdn. Bhd. 100 100 RM4.0 RM4.0 Pemegangan pelaburan

Surat hakmilik bagi lain-lain tanah belum lagi didaftarkan atas nama Syarikat dan sebuah syarikat subsidiari. Sementara Meganet Communications Sdn. Bhd. 70 70 RM11.0 RM11.0 Perkhidmatan telekomunikasi
menunggu keputusan dari pihak-pihak berkuasa yang berkenaan, tanah-tanah tersebut tidak diklasifikasi mengikut tempoh
multimedia interaktif
pegangan pajakan.

(b) Termasuk di dalam kerja modal dalam kemajuan ialah kos pembiayaan yang dipermodalkan sebanyak RM5.2 juta (2001: RM4.0
juta) bagi Kumpulan.

212 213
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

17. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI (sambungan) 17. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI (sambungan)

% Pegangan % Pegangan
Nama Syarikat Saham Modal Berbayar Kegiatan Utama Nama Syarikat Saham Modal Berbayar Kegiatan Utama
2002 2001 2002 2001 2002 2001 2002 2001
Juta Juta Juta Juta

Menara Kuala Lumpur Sdn. Bhd. 100 100 RM91.0 RM91.0 Pengurusan dan operasi Menara Telekom Technology Sdn. Bhd. 70 70 RM13.0 RM0.1 Membangun, menubuhkan,
Kuala Lumpur menyelenggara, mengendali dan
memasarkan teknologi canggih
Mobikom Sdn. Bhd. 100 100 RM260.0 RM260.0 Perkhidmatan telekomunikasi selular dalam e-dagang

Parkside Properties Sdn. Bhd.* 100 100 RM0.1 RM0.1 Pemegangan pelaburan Telesafe Sdn. Bhd.* 100 100 RM4.0 RM4.0 Perkhidmatan pencegahan kebakaran
dan keselamatan industri
Societe Des Telecommunications 60 60 GFR75,000.0 GFR75,000.0 Perkhidmatan telekomunikasi dan
De Guinee## yang berkaitan Telekom Malaysia (S) Pte. Ltd.** 100 — SGD# SGD– Kemudahan telekomunikasi
antarabangsa
Telekom Applied Business Sdn. Bhd. 70 70 RM1.6 RM1.6 Pembangunan dan penjualan produk
perisian Telekom Malaysia (UK) Limited** 100 100 STR# STR# Kemudahan telekomunikasi
antarabangsa
Telekom Consultancy Sdn. Bhd.* 51 51 RM# RM# Perkhidmatan perundingan dan
kejuruteraan telekomunikasi TM (Hong Kong) Limited** 100 100 HKD# HKD# Kemudahan telekomunikasi
antarabangsa
Telekom Enterprise Sdn. Bhd. 100 100 RM0.6 RM0.6 Pemegangan pelaburan
TM (USA) Inc.** 100 100 USD# USD# Kemudahan telekomunikasi
Telekom Infotech Sdn. Bhd.* 100 100 RM0.5 RM0.5 Pemegangan pelaburan antarabangsa

Telekom Malaysia-Africa Sdn. Bhd. 100 100 RM0.1 RM0.1 Pemegangan pelaburan TM Cellular Sdn. Bhd. 100 100 RM1,565.0 RM1,000.0 Perkhidmatan telekomunikasi selular

Telekom Management Services 100 100 RM# RM# Perkhidmatan perundingan TM Global Incorporated## 100 100 USD# USD# Pemegangan pelaburan
Sdn. Bhd. pengurusan dalam telekomunikasi
dan yang berkaitan TM Facilities Sdn. Bhd. 100 — RM2.3 RM– Perkhidmatan pengurusan kemudahan

Telekom Multi-Media Sdn. Bhd. 100 100 RM1.6 RM1.6 Perkhidmatan dan penyelesaian TM International (Bangladesh) 70 70 TK340.0 TK340.0 Perkhidmatan telekomunikasi selular
telekomunikasi multimedia interaktif Limited##

Telekom Networks Malawi Limited** 60 60 MKW350.0 MKW65.0 Perkhidmatan telekomunikasi dan TM International (Cayman) Ltd.* 100 100 USD# USD# Pemegangan pelaburan
yang berkaitan
TM International Leasing 100 100 USD# USD# Pemegangan pelaburan
Telekom Payphone Sdn. Bhd. 100 100 RM9.0 RM9.0 Pemegangan pelaburan Incorporated##

Telekom Publications Sdn. Bhd. 100 100 RM6.0 RM6.0 Percetakan dan penerbitan buku TM International Sdn. Bhd. 100 100 RM16.2 RM16.2 Pemegangan pelaburan/perkhidmatan
panduan telefon serta pengagihan telekomunikasi dan perundingan
maklumat pada skala antarabangsa

Telekom Research & Development 100 100 RM20.0 RM20.0 Penyelidikan dan pembangunan TM Net Sdn. Bhd. 100 — RM180.0 RM– Perkhidmatan berkaitan internet
Sdn. Bhd. dalam bidang telekomunikasi
Universiti Telekom Sdn. Bhd. 100 100 RM1.0 RM1.0 Pengurusan universiti swasta
Telekom Sales and Services 100 100 RM14.5 RM7.5 Perdagangan alat telekomunikasi
Sdn. Bhd. pengguna VADS Berhad 69.52 100 RM40.0 RM15.0 Perkhidmatan penambahan nilai
data dan telekomunikasi elektronik

214 215
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

17. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI (sambungan) 17. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI (sambungan)

% Pegangan Kesemua syarikat-syarikat subsidiari diperbadankan di Malaysia kecuali yang berikut:

Nama Syarikat Saham Modal Berbayar Kegiatan Utama Nama Syarikat Tempat diperbadankan
2002 2001 2002 2001
Juta Juta Cambodia Samart Communications Co. Ltd.** – Cambodia
Syarikat subsidiari yang diperolehi G-Com Limited** – Ghana
melalui Telekom Publications MTN Networks (Pvt) Limited## – Sri Lanka
Sdn. Bhd. Societe Des Telecommunications De Guinee## – Republik Guinea
Cybermall Sdn. Bhd. 100 100 RM2.7 RM2.7 Perkhidmatan telekomunikasi, Telekom Networks Malawi Limited** – Malawi
multimedia dan teknologi maklumat
TM Global Incorporated## – Wilayah Persekutuan, Labuan
Syarikat subsidiari yang diperolehi TM International (Bangladesh) Limited## – Bangladesh
melalui Universiti Telekom TM International (Cayman) Ltd.* – British West Indies, Amerika Syarikat
Sdn. Bhd.
TM International (L) Limited## – Wilayah Persekutuan, Labuan
Unitele Multimedia Sdn. Bhd. 100 100 RM# RM# Pemegangan pelaburan/melaksana
idea-idea penyelidikan untuk TM International Lanka (Pvt) Limited## – Sri Lanka
pembangunan, menghasilkan TM International Leasing Incorporated## – Wilayah Persekutuan, Labuan
prototaip, projek khidmat nasihat TMI Mauritius Limited## – Mauritius
dan bekerjasama dengan pihak luar Telekom Malaysia (S) Pte. Ltd.** – Singapura
Syarikat-syarikat subsidiari yang Telekom Malaysia (UK) Limited** – United Kingdom
diperolehi melalui VADS Berhad TM (Hong Kong) Limited** – Hong Kong
VADS e-Services Sdn. Bhd. 100 100 RM1.0 RM1.0 Perkhidmatan perdagangan elektronik TM (USA) Inc.** – Amerika Syarikat
VADS Solutions Sdn. Bhd. 100 100 RM1.5 RM1.5 Sistem Bersepadu Internet dan TESS International Ltd.* – Mauritius
kemudahan rangkaian berkaitan
dengan teknologi maklumat * Tidak aktif pada 31 Disember 2002
Syarikat-syarikat subsidiari yang ## Diaudit oleh ahli firma PricewaterhouseCoopers
diperolehi melalui TM ** Tidak diaudit oleh ahli firma PricewaterhouseCoopers
International Sdn. Bhd. # Jumlah-jumlah kurang daripada 0.1 juta di dalam mata wang masing-masing
MTN Networks (Pvt) Limited## 100 100 SLR370.0 SLR370.0 Perkhidmatan telekomunikasi selular

TM International (L) Limited## 100 100 USD# USD# Pemegangan pelaburan CED Cedi Ghana
TM International Lanka (Pvt) 100 100 SLR200.0 SLR200.0 Pemegangan pelaburan GFR Franc Guinea
Limited## HKD Dolar Hong Kong
MKW Kwacha Malawi
TMI Mauritius Limited## 100 100 USD# USD# Pemegangan pelaburan
SGD Dolar Singapura
G-Com Limited** 85 85 CED22.9 CED22.9 Pemegangan pelaburan SLR Rupee Sri Lanka
Cambodia Samart Communications 51 51 USD8.5 USD8.5 Perkhidmatan telekomunikasi selular STR Pound Sterling
Co. Ltd.** TK Taka Bangladesh
Syarikat-syarikat subsidiari yang USD Dolar AS
diperolehi melalui Telekom
Multi-Media Sdn. Bhd. (b) Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat subsidiari
TM Orion Sdn. Bhd.* 100 100 RM# RM# Perkhidmatan perdagangan elektronik Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat subsidiari mewakili pinjaman pemegang saham dan pendahuluan untuk tujuan
dan yang berkaitan
modal kerja. Pinjaman dan pendahuluan-pendahuluan ini adalah tidak bercagar dan menghasilkan faedah di antara 0% hingga
Telekom Smart School Sdn. Bhd. 51 51 RM15.0 RM15.0 Pembangunan dan pengagihan 4.88% (2001: 0% hingga 8.0%) tanpa syarat-syarat pembayaran balik yang tetap. Walau bagaimanapun, Syarikat telah
perisian pendidikan dan peralatan menyatakan bahawa ia tidak akan menuntut pembayaran balik dalam jumlah yang besar dalam tempoh dua belas bulan akan
Syarikat subsidiari yang diperolehi datang.
melalui Telekom Enterprise
Sdn. Bhd.
Mobitel Sdn. Bhd.* 55 55 RM8.0 RM8.0 Perkhidmatan telekomunikasi selular

Syarikat subsidiari yang diperolehi

melalui TM International (L)
Limited##
TESS International Ltd.* 100 — USD# USD– Pemegangan pelaburan

216 217
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

18. SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU 18. SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU (sambungan)

Kumpulan Syarikat % Pegangan
Nama Syarikat Saham Kegiatan Utama
2002 2001 2002 2001
2002 2001
RM RM RM RM
Syarikat-syarikat bersekutu yang
Pelaburan, pada kos (disebutharga):
diperolehi melalui TM Multi-Media
Malaysia 1,654.9 — 84.2 —
Sdn. Bhd.
Luar Negara 198.9 198.9 — —
Mahirnet Sdn. Bhd. 49 49 Perkhidmatan pembelajaran jarak jauh
Pelaburan-pelaburan, pada kos
(tidak disebutharga):
Mutiara.Com Sdn. Bhd. 30 30 Teknologi maklumat dan infrastruktur telekomunikasi
Malaysia 2.9 11.1 1.5 9.7
Luar Negara 1,292.5 1,389.3 10.3 10.3
Syarikat-syarikat bersekutu yang
diperolehi melalui TM International
3,149.2 1,599.3 96.0 20.0
Sdn. Bhd.
Pelupusan ihsan (1,820.0) (761.1) — —
Cambodia National Communication Inc.* 42 42 Perkhidmatan radio selular panggilan jarak jauh (darat)

1,329.2 838.2 96.0 20.0

Samart Corporation Public Company 19.73 19.73 Perkhidmatan telekomunikasi dan penyiaran
Bahagian Kumpulan dalam keuntungan tolak
Limited
kerugian selepas pengambilalihan 209.4 202.5 — —

Syarikat bersekutu yang diperolehi

Bahagian aset bersih syarikat-syarikat bersekutu 1,538.6 1,040.7 96.0 20.0
melalui Telekom Malaysia-Africa
Jumlah yang perlu dibayar oleh
Sdn. Bhd.
syarikat-syarikat bersekutu (catatan kecil a) 0.4 25.8 0.4 2.0
Thintana Communications Llc. 40 40 Pemegangan pelaburan

JUMLAH KEPENTINGAN DALAM

Syarikat bersekutu yang diperolehi
SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU 1,539.0 1,066.5 96.4 22.0
melalui G-Com Limited
Ghana Telecommunications Company — 30 Perkhidmatan telekomunikasi dan yang berkaitan
Nilai pasaran pelaburan disebutharga:
Limited (catatan kecil b)
Malaysia 1,512.5 — 101.1 —
Luar Negara 16.0 15.2 — —
Syarikat bersekutu yang diperolehi
melalui Thintana Communications Llc.
Telkom SA Limited 30 30 Perkhidmatan telekomunikasi dan yang berkaitan
Syarikat-syarikat bersekutu adalah seperti berikut:

% Pegangan
Nama Syarikat Saham Kegiatan Utama Kesemua syarikat-syarikat bersekutu diperbadankan di Malaysia kecuali yang berikut:
2002 2001
Nama Syarikat Tempat diperbadankan
GITN Sdn. Bhd. — 45 Infrastruktur rangkaian telekomunikasi bersepadu
Cambodia National Communication Inc.* – Cambodia
5by5 Networks Inc. – Amerika Syarikat
5by5 Networks Inc. 16.5 16.5 Penyelidikan dan pembangunan produk telekomunikasi
Samart Corporation Public Company Limited – Thailand
(sebelum ini dikenali sebagai Itopia Inc.)
Thintana Communications Llc. – Amerika Syarikat
Telkom SA Limited – Afrika Selatan
MYSPEED.COM Sdn. Bhd. 16.2 15 Perkhidmatan e-dagang

Semua syarikat bersekutu mempunyai akhir tahun kewangan yang sama dengan Syarikat kecuali MYSPEED.COM Sdn. Bhd. dan
Sistem Iridium Malaysia Sdn. Bhd.* 40 40 Perkhidmatan telekomunikasi tanpa wayar
Telkom SA Limited yang mempunyai tahun kewangan masing-masing berakhir pada 31 Januari dan 31 Mac.

Celcom (Malaysia) Berhad** 31.25 — Perkhidmatan selular, talian tetap dan multimedia
* Tidak aktif pada 31 Disember 2002
** 29.16% diperolehi melalui Telekom Enterprise Sdn. Bhd.

218 219
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

18. SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU (sambungan) 20. PENGHUTANG JANGKA PANJANG

(a) Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat bersekutu Kumpulan Syarikat
Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat bersekutu adalah tidak bercagar dan tanpa faedah serta tiada syarat-syarat 2002 2001 2002 2001
pembayaran balik yang tetap. Walau bagaimanapun, Syarikat telah menyatakan bahawa ia tidak akan menuntut pembayaran balik RM RM RM RM
dalam jumlah yang besar dalam tempoh dua belas bulan akan datang.
Pinjaman kakitangan di bawah prinsip Islam 431.7 359.9 431.7 359.9
Pinjaman kakitangan 331.8 388.0 331.7 387.9
(b) Kepentingan ekuiti Telekom Malaysia (TM) dalam Ghana Telecommunications Company Limited (GT) ialah 25.5%, yang
diperolehi melalui TM International Sdn. Bhd. dan G-Com Limited (G-Com). Pada 3 Jun 2002, Mesyuarat Agung Luar Biasa
Jumlah pinjaman kakitangan (catatan kecil a & b) 763.5 747.9 763.4 747.8
(EGM) GT meluluskan resolusi bagi melantik semula Lembaga Pengarah GT yang terdiri daripada empat wakil daripada G-Com Jumlah yang akan diterima dalam tempoh
(85% dimiliki TM) dan tiga wakil daripada Kerajaan Ghana (GoG) kepada tiga wakil daripada G-Com dan enam wakil daripada dua belas bulan yang termasuk di bawah
GoG. Resolusi ini telah diluluskan walaupun mendapat tentangan daripada G-Com yang persetujuannya diperlukan di bawah lain-lain penghutang (99.3) (100.6) (99.3) (100.6)
Peraturan Syarikat GT.
664.2 647.3 664.1 647.2
Susulan daripada itu, G-Com memfailkan permohonan di Mahkamah Tinggi Ghana pada 13 Jun 2002, untuk mendapatkan satu
Lain-lain penghutang jangka panjang
pengisytiharan bahawa EGM yang diadakan pada 3 Jun 2002 adalah tidak sah.
(catatan kecil c) 21.2 10.5 20.5 9.8
Pada 11 Julai 2002, GoG tanpa persetujuan pihak-pihak lain telah menamatkan kontrak pekerjaan Pengarah Urusan (MD) dan
melantik sebuah Jawatankuasa Pengurusan Sementara untuk mengawasi dan mengendalikan urusan harian GT sehingga JUMLAH PENGHUTANG JANGKA PANJANG 685.4 657.8 684.6 657.0
perlantikan MD yang tetap oleh pemegang-pemegang saham GT.

Pada 31 Julai 2002, Mahkamah Tinggi Ghana menolak permohonan G-Com untuk mendapatkan pengisytiharan pembatalan EGM yang
diadakan pada 3 Jun 2002. Pada 25 September 2002, G-Com memfailkan rayuan di Mahkamah Agung Ghana terhadap keputusan
Mahkamah Tinggi bertarikh 31 Julai 2002. Mahkamah Agung masih belum menetapkan tarikh perbicaraan permohonan tersebut.
Berikutan perkara-perkara di atas, TM kehilangan pengaruh penting ke atas penentuan polisi kewangan dan operasi GT. Oleh
sebab itu, TM tidak lagi mengakaunkan secara ekuiti keputusan kewangan GT.
Nilai buku pelaburan dalam GT telah diklasifikasikan semula daripada syarikat bersekutu kepada pelaburan jangka panjang di
dalam catatan 19 kepada penyata kewangan. Tambahan pula, TM juga berusaha untuk mendapatkan kembali deposit bagi
pelaburan tambahan dalam GT (rujuk catatan 33(a) kepada penyata kewangan untuk keterangan selanjutnya).
(a) Pinjaman kakitangan terdiri daripada pinjaman perumahan, kenderaan, komputer dan keahlian kelab yang ditawarkan kepada
kakitangan-kakitangan dengan kos pembiayaan 4.0% setahun mengikut kaedah baki berkurangan kecuali pinjaman keahlian kelab
yang tidak dikenakan kos pembiayaan. Tiada satu pendedahan yang ketara kerana jumlah ini adalah penerimaan daripada penghutang
individu. Pinjaman kakitangan termasuk kos pembiayaan perlu dibayar secara ansuran bulanan tetap seperti yang berikut:
(i) Pinjaman perumahan – 25 tahun atau apabila kakitangan mencapai usia 55 tahun, yang mana terdahulu
(ii) Pinjaman kenderaan – maksimum 8 tahun bagi kereta baru dan 6 tahun bagi kereta terpakai
(iii) Pinjaman komputer – 3 tahun
(b) Pinjaman kakitangan sebanyak RM92.8 juta (2001: RM100.0 juta) telah diserah hak bagi menjamin pinjaman-pinjaman Syarikat
daripada Cagamas Berhad.

(c) Lain-lain penghutang jangka panjang Syarikat merupakan pinjaman pendidikan yang diberikan kepada mahasiswa-mahasiswa dan
boleh ditukarkan kepada biasiswa sekiranya kriteria-kriteria prestasi tertentu dipenuhi. Pinjaman ini tidak dikenakan kos
19. PELABURAN pembiayaan dan sekiranya tidak ditukarkan kepada biasiswa akan dibayar balik dalam tempoh tidak melebihi 8 tahun.
Kumpulan Syarikat

2002 2001 2002 2001

RM RM RM RM 21. INVENTORI
Pelaburan-pelaburan dalam Pertubuhan Satelit Kumpulan Syarikat
Telekomunikasi Antarabangsa, pada kos 133.5 133.5 132.6 132.6 2002 2001 2002 2001
Pelaburan-pelaburan dalam saham tidak RM RM RM RM
disebutharga, pada kos 96.4 62.3 56.0 56.0
Pada kos:
Kabel dan kawat 38.7 27.8 38.7 27.8
229.9 195.8 188.6 188.6
Bahan-bahan rangkaian 30.6 29.2 29.2 29.2
Peruntukan untuk rosotnilai yang kekal (90.3) (90.3) (90.3) (90.3) Peralatan telekomunikasi 24.3 20.1 21.1 17.2
Barang ganti dan lain-lain 37.4 55.3 16.7 21.3
JUMLAH PELABURAN SELEPAS PERUNTUKAN 139.6 105.5 98.3 98.3
131.0 132.4 105.7 95.5

Pada nilai bersih yang boleh diperolehi:

Barang ganti dan lain-lain 41.5 21.0 — —

JUMLAH INVENTORI 172.5 153.4 105.7 95.5

220 221
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

22. PENGHUTANG PERNIAGAAN DAN LAIN-LAIN PENGHUTANG 22. PENGHUTANG PERNIAGAAN DAN LAIN-LAIN PENGHUTANG (sambungan)
Kumpulan Syarikat Jadual yang berikut menunjukkan pendedahan risiko kredit penghutang perniagaan, ditolak peruntukan hutang ragu dan tanpa
mengambilkira sebarang cagaran yang dibuat:
2002 2001 2002 2001
RM RM RM RM Kumpulan Syarikat

Hutang dari pelanggan telefon 2,358.0 2,971.5 1,459.0 1,674.9 2002 2002
Hutang dari pelanggan bukan telefon 1,678.9 1,516.3 1,224.8 1,342.9 RM RM
Hutang dari syarikat-syarikat subsidiari — — 326.4 639.1
Perniagaan 1,638.9 1,076.8
Kediaman 752.4 455.3
4,036.9 4,487.8 3,010.2 3,656.9
Syarikat-syarikat subsidiari — 326.4
Pendahuluan pengebilan sewa (494.4) (451.4) (522.8) (507.1)

2,391.3 1,858.5
3,542.5 4,036.4 2,487.4 3,149.8
Peruntukan hutang ragu (1,151.2) (1,485.2) (628.9) (722.3)

Kumpulan dan Syarikat tidak terdedah kepada konsentrasi risiko kredit yang ketara oleh kerana kepelbagaian pelanggan. Tambahan
Jumlah penghutang perniagaan selepas
pula, risiko kredit dikurangkan ke tahap yang tertentu dengan deposit tunai dan jaminan bank yang diperolehi daripada para pelanggan
peruntukan 2,391.3 2,551.2 1,858.5 2,427.5
serta Kumpulan dan Syarikat menganggap peruntukan hutang ragu pada tarikh kunci kira-kira adalah mencukupi bagi menampung
kemungkinan kerugian kewangan.
Bayaran terdahulu 574.4 556.3 528.0 534.7
Deposit untuk pelaburan tambahan
(rujuk catatan 33(a) kepada penyata
kewangan) 190.0 190.0 190.0 190.0
23. PELABURAN JANGKA PENDEK
Lain-lain penghutang 436.3 438.1 348.4 337.2
Kumpulan Syarikat
Lain-lain penghutang daripada syarikat-syarikat
subsidiari — — 17.3 45.8 2002 2001 2002 2001
RM RM RM RM
JUMLAH PENGHUTANG PERNIAGAAN DAN
Saham disebutharga di Bursa Saham
LAIN-LAIN PENGHUTANG SELEPAS
Kuala Lumpur 197.7 222.5 197.7 222.5
PERUNTUKAN 3,592.0 3,735.6 2,942.2 3,535.2

JUMLAH PELABURAN JANGKA PENDEK 197.7 222.5 197.7 222.5

Profil pendedahan mata wang bagi penghutang
perniagaan dan lain-lain penghutang selepas
Nilai pasaran saham disebutharga 197.7 222.5 197.7 222.5
peruntukan adalah seperti berikut:

– Ringgit Malaysia 2,616.8 2,262.4

– Dolar AS 660.4 566.0
– Special Drawing Rights 83.9 83.9
– Franc Guinea 110.4 —
– Lain-lain mata wang 120.5 29.9

3,592.0 2,942.2

Terma kredit bagi penghutang perniagaan adalah di antara pembayaran pendahuluan hingga 90 hari.

222 223
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

24. TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI 25. PEMIUTANG PERNIAGAAN DAN LAIN-LAIN PEMIUTANG
Kumpulan Syarikat Kumpulan Syarikat

2002 2001 2002 2001 2002 2001 2002 2001

RM RM RM RM RM RM RM RM

Deposit dengan: Pemiutang perniagaan 2,369.4 2,249.0 1,597.3 1,479.2

Bank-bank berlesen 345.3 495.6 85.0 453.1 Duti dan lain-lain cukai kenabayar 113.8 198.2 58.9 132.5
Syarikat-syarikat kewangan berlesen 3.0 164.5 3.0 159.5 Kos pembiayaan kenabayar 124.9 128.8 119.7 127.9
Lain-lain institusi kewangan 740.0 1,063.4 740.0 970.0 Deposit dan wang-wang amanah 97.0 130.0 87.3 120.1
Deposit di bawah prinsip Islam 424.4 682.0 208.2 450.7 Peruntukan untuk USP 230.5 — 209.2 —
Lain-lain kenabayar bukan perniagaan 661.1 562.5 504.1 390.2
Jumlah Deposit 1,512.7 2,405.5 1,036.2 2,033.3
Tunai dan baki di bank 241.9 120.8 102.0 77.2 JUMLAH PEMIUTANG PERNIAGAAN DAN
Tunai dan baki di bank di bawah prinsip Islam 80.2 0.8 — — LAIN-LAIN PEMIUTANG 3,596.7 3,268.5 2,576.5 2,249.9
Overdraf bank (13.8) (7.0) — —
Profil pendedahan mata wang bagi pemiutang
JUMLAH TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI perniagaan dan lain-lain pemiutang adalah
PADA AKHIR TAHUN 1,821.0 2,520.1 1,138.2 2,110.5 seperti berikut:

– Ringgit Malaysia 3,333.1 2,484.4

Profil pendedahan mata wang bagi tunai dan
– Dolar AS 130.7 71.1
bersamaan tunai adalah seperti berikut:
– Lain-lain mata wang 132.9 21.0
– Ringgit Malaysia 974.2 466.8
– Dolar AS 770.8 671.4 3,596.7 2,576.5
– Lain-lain mata wang 76.0 —

1,821.0 1,138.2 Terma kredit bagi pemiutang perniagaan dan lain-lain pemiutang berbeza-beza di antara 30 hingga 90 hari bergantung kepada terma
kontrak-kontrak.

Deposit adalah disimpan terutamanya dengan beberapa institusi kewangan yang mempunyai taraf kredit yang baik. Tiada konsentrasi
utama deposit di dalam sesebuah institusi kewangan. Deposit mempunyai kematangan masing-masing di antara satu malam hingga
182 hari dan satu malam hingga 94 hari bagi Kumpulan dan Syarikat. Baki di bank adalah deposit yang disimpan dan sedia ditunaikan 26. ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI OPERASI
di bank. Kumpulan Syarikat

2002 2001 2002 2001

Purata wajaran kadar faedah deposit (tidak termasuk deposit di bawah prinsip Islam) pada 31 Disember 2002 masing-masing ialah
RM RM RM RM
2.32% dan 1.94% bagi Kumpulan dan Syarikat.
Penerimaan daripada pelanggan 9,402.2 8,988.5 7,634.7 7,568.0
Overdraf bank adalah tidak bercagar dan faedah adalah dibayar pada kadar yang berbeza mengikut kadar pinjaman asas yang lazim. Pembayaran kepada pembekal dan kakitangan (4,861.3) (4,230.3) (3,769.6) (3,384.8)
Kadar faedah di sepanjang tempoh ini adalah di antara 6.5% hingga 8.9% (2001: 6.0% hingga 7.0%) setahun kecuali syarikat-syarikat Pembayaran kos pembiayaan (449.3) (689.8) (445.3) (664.2)
subsidiari luar negara yang mempunyai kadar faedah di antara 13.5% hingga 44.0% (2001: 19.0% hingga 46.0%) setahun. Purata Pembayaran cukai pendapatan (868.2) (785.2) (835.2) (769.8)
wajaran kadar faedah overdraf bank pada 31 Disember 2002 ialah 14.8% bagi Kumpulan.
JUMLAH ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI
OPERASI 3,223.4 3,283.2 2,584.6 2,749.2

224 225
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

27. ALIRAN TUNAI YANG DIGUNAKAN DALAM AKTIVITI PELABURAN 28. ALIRAN TUNAI DARIPADA/(YANG DIGUNAKAN DALAM) AKTIVITI PEMBIAYAAN
Kumpulan Syarikat Kumpulan Syarikat

2002 2001 2002 2001 2002 2001 2002 2001

RM RM RM RM RM RM RM RM

Pelupusan aset dan peralatan 24.9 34.0 22.7 32.8 Penerbitan modal saham 535.0 140.9 535.0 140.9
Pembelian aset dan peralatan (3,164.2) (2,709.9) (2,114.9) (1,895.4) Penerbitan modal saham kepada kepentingan
Penjualan pelaburan 24.5 32.6 24.5 32.6 minoriti 27.3 4.8 — —
Pembelian pelaburan (30.8) (85.0) (30.8) (83.3) Perolehan daripada pinjaman 1,631.2 829.3 1,090.0 489.0
Pengambilalihan sebuah syarikat subsidiari* (3.4) — (11.0) — Pembayaran balik pinjaman (1,037.7) (2,033.5) (745.1) (1,807.8)
Pelaburan tambahan dalam syarikat-syarikat Pembayaran dividen kepada pemegang saham (341.6) (222.4) (341.6) (222.4)
subsidiari — — (46.1) (4.5) Pembayaran dividen kepada kepentingan minoriti (4.4) (4.9) — —
Pengambilalihan sebuah syarikat bersekutu (1,653.7) — (83.0) —
Pelaburan tambahan dalam sebuah syarikat JUMLAH ALIRAN TUNAI DARIPADA/(YANG
bersekutu (0.7) (0.6) (0.7) (0.6) DIGUNAKAN DALAM) AKTIVITI PEMBIAYAAN 809.8 (1,285.8) 538.3 (1,400.3)
Penjualan sebuah syarikat bersekutu — 927.6 — —
Pembayaran balik daripada syarikat-syarikat
subsidiari — — — 926.1 29. URUSNIAGA-URUSNIAGA BUKAN TUNAI YANG KETARA
Pendahuluan kepada syarikat-syarikat subsidiari — — (1,947.7) (294.8) Urusniaga-urusniaga bukan tunai yang ketara di sepanjang tahun ini adalah seperti berikut:
Pembayaran balik daripada syarikat-syarikat Syarikat
bersekutu — 0.4 — 0.4
2002 2001
Pendahuluan kepada syarikat-syarikat bersekutu — (1.0) — (0.1)
RM RM
Pembayaran balik pinjaman oleh kakitangan 99.7 100.6 98.8 100.6
Pinjaman kepada kakitangan (115.2) (119.6) (114.4) (119.6) (a) Permodalan hutang perniagaan, pinjaman dan pendahuluan kepada modal berbayar
Penerimaan faedah 87.7 128.6 75.7 99.7 syarikat-syarikat subsidiari 633.0 318.3
Penerimaan dividen 5.6 3.7 31.7 38.1 (b) Pemindahan aset dan peralatan dan kerja modal dalam kemajuan ke syarikat-syarikat
subsidiari hakmilik penuh pada harga yang dibayar dengan penerbitan saham 837.0 15.9
JUMLAH ALIRAN TUNAI YANG DIGUNAKAN (c) Pemindahan pelaburan di dalam sebuah syarikat subsidiari luar negara kepada
DALAM AKTIVITI PELABURAN (4,725.6) (1,688.6) (4,095.2) (1,168.0) sebuah syarikat subsidiari pegangan pelaburan yang bertempat di Malaysia 72.4 —

* Ringkasan kesan pengambilalihan sebuah syarikat subsidiari di dalam tahun ini: 30. URUSNIAGA-URUSNIAGA PIHAK BERKAITAN

2002 Tambahan kepada pernyataan urusniaga pihak berkaitan yang dinyatakan di bahagian lain di dalam penyata kewangan ini, urusniaga
RM dan baki terkumpul pihak berkaitan yang lain adalah seperti di bawah.

Ihsan 39.7 (a) Pada tahun 1996, Daewoo-Peremba Construction J/V (D-PC J/V) telah dianugerahkan kontrak bagi pembinaan Menara Telekom
Aset dan peralatan 12.0 pada anggaran nilai kontrak sebanyak RM572.4 juta. Dato’ Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid, Pengarah Syarikat juga merupakan
Aset semasa 18.8 Pengarah Peremba Construction Sdn. Bhd. semenjak 13 Ogos 1999. Peremba Construction Sdn. Bhd. adalah rakankongsi D-PC
Tanggungan semasa (59.5) J/V. Pengebilan berperingkat daripada D-PC J/V dalam tahun ini berjumlah RM3.3 juta (2001: RM28.9 juta) dengan tiada baki
tertunggak pada 31 Disember 2002. Urusniaga ini telah dijalankan mengikut kegiatan perniagaan yang biasa dan pada syarat-
Harga pembelian dibiayai secara tunai 11.0 syarat yang telah dirunding.
Tunai dan bersamaan tunai diambilalih (7.6) (b) Pada 1 Ogos 2002, surat anugerah telah dikeluarkan oleh sebuah syarikat subsidiari kepada Edward & Sons Sdn. Bhd. (ESSB)
berhubung tender untuk kerja-kerja membaikpulih jalan dan menstabilkan cerun di Stesen Gelombang Mikro TM Bukit Dabei,
Aliran tunai atas pengambilalihan, selepas ditolak tunai diambilalih 3.4 Marudi Sarawak pada nilai kontrak sebanyak lebih kurang RM1.6 juta. Y.B. Joseph Salang Gandum, pengarah Syarikat dan
pemegang saham ESSB dianggap mempunyai kepentingan di dalam transaksi ini. Pengebilan berperingkat daripada ESSB dalam
tahun ini berjumlah RM0.2 juta yang masih tertunggak pada 31 Disember 2002.

226 227
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

31. KOMITMEN 32. TANGGUNGAN KONTINGEN (Tidak Bercagar) (sambungan)

Kumpulan Syarikat (b) Terdapat satu tuntutan yang timbul daripada perjanjian bertarikh 10 Februari 1998 yang dimeterai di antara Telekom Malaysia
2002 2001 2002 2001 (TM) dan Tan Sri Mustapha Kamal Haji Abu Bakar, Eastborne Corporation Berhad, Projass Engineering Berhad dan Shorefield
RM RM RM RM Holdings Sdn. Bhd. (yang akan dirujuk secara kolektif sebagai “MEPS JV”), MEPS JV bersetuju untuk merekabentuk, membina
dan menyiapkan cadangan Kampus Universiti Multimedia di Cyberjaya, Selangor Darul Ehsan.
(a) Aset dan peralatan
Komitmen berhubung dengan perbelanjaan Perselisihan di antara pihak-pihak yang terlibat, antara lain termasuk penyudahan kerja-kerja yang tertunda, pemulihan kecacatan,
yang telah diluluskan dan ada perjanjian 3,065.3 3,896.6 2,826.5 3,326.8 penyimpanan jaminan prestasi tunai, pengurangan penyelesaian akibat penangguhan serta perakuan dan pembayaran wang jaminan.
Komitmen berhubung dengan perbelanjaan Perselisihan ini telah dirujuk kepada Jabatan Kerja Raya (JKR) yang mana, pada 27 Jun 2002 JKR telah memberi gantirugi
yang telah diluluskan tetapi belum ada sebanyak RM63.8 juta kepada MEPS JV. TM sedang dalam proses merayu kepada JKR terhadap keputusan yang dibuat.
perjanjian 24.4 12.2 — —
TM telah memfailkan permohonan rayuan bagi mengkaji semula keputusan yang dibuat oleh JKR di Mahkamah Tinggi.
Mahkamah pada mulanya telah menetapkan 27 November 2002 sebagai tarikh perbicaraan permohonan tersebut yang kemudian
Pada 31 Disember 2001, telah wujud kemungkinan tuntutan untuk memperolehi kembali kerugian dan perbelanjaan berjumlah telah ditunda kepada Mei 2003.
RM527.5 juta bagi pembinaan Menara Telekom. Berikutan beberapa siri rundingan di sepanjang tahun ini, kontraktor telah menerima
RM91.0 juta sebagai penyelesaian penuh dan muktamad. Selain daripada yang di atas, Pengarah-pengarah tidak maklum tentang sebarang kemungkinan perbicaraan yang lain terhadap Syarikat
dan/atau syarikat-syarikat subsidiarinya atau sebarang fakta yang berkemungkinan boleh menimbulkan apa-apa perbicaraan yang akan
Syarikat memberi kesan ketara ke atas kedudukan atau perniagaan Syarikat dan/atau syarikat-syarikat subsidiarinya.
2002 2001
Pembayaran Pembayaran Tidak ada lain-lain tanggungan kontingen atau dakwaan ketara atau jaminan selain daripada apa yang timbul dari kegiatan perniagaan
pajakan minimum pajakan minimum
masa hadapan masa hadapan yang biasa bagi Kumpulan dan Syarikat dan tidak ada kerugian ketara yang dijangkakan daripada perkara-perkara ini.
RM RM

(b) Komitmen pajakan operasi tidak boleh dibatalkan

Tidak lebih dari satu tahun 53.2 53.2
Selepas satu tahun dan tidak lebih dari lima tahun 226.3 226.4 33. PERISTIWA-PERISTIWA KETARA
Selepas lima tahun 121.8 146.6 (a) Pada 18 September 2002, TM mengeluarkan Pemberitahuan Tuntutan kepada Kerajaan Ghana (GoG) selaras dengan Persetiaan
Antarabangsa Dua Hala di antara Kerajaan Malaysia dan GoG pada 11 November 1996 (BIT) berkenaan dengan perselisihan-
401.3 426.2 perselisihan berikut:

Pembayaran pajakan di atas berkaitan dengan pajakan operasi tidak boleh dibatalkan bagi menara telekomunikasi daripada sebuah
syarikat subsidiari hakmilik penuh.
(i) Layanan GoG terhadap pelaburan TM dalam Ghana Telecommunications Company Limited (GT) yang dipegang melalui TM
International Sdn. Bhd. dan G-Com Limited (rujuk catatan 18(b) kepada penyata kewangan untuk keterangan).
(ii) Kegagalan GoG membayar balik deposit sebanyak USD50.0 juta (RM190.0 juta) untuk cadangan pengambilalihan tambahan
sebanyak 15% kepentingan ekuiti dalam GT (seperti yang dinyatakan dalam catatan 22 kepada penyata kewangan) sejajar
dengan Penjanjian Utama yang ditandatangani oleh TM dan GoG bertarikh 10 Ogos 2000.

32. TANGGUNGAN KONTINGEN (Tidak Bercagar) Oleh kerana pihak-pihak yang terlibat tidak dapat mencapai penyelesaian secara damai, TM melalui peguamcaranya di London,
(a) Pada 31 Disember 2002, Syarikat mempunyai tanggungan kontingen yang berkaitan dengan: menghantar Notis Timbangtara kepada GoG pada 10 Februari 2003 sebagai permulaan prosiding timbangtara di bawah Peraturan
Timbangtara UNCITRAL selaras dengan peruntukan BIT. Berikutan penerimaan Notis Timbangtara tersebut oleh GoG, pihak-pihak
(i) Jaminan yang diberikan kepada bank-bank berjumlah USD26.0 juta (RM98.8 juta) (2001: USD32.0 juta (RM121.6 juta))
bagi kemudahan perbankan yang ditawarkan kepada syarikat-syarikat subsidiari luar negara. yang terlibat akan menentukan penubuhan Tribunal Timbangtara untuk memutuskan proses prosiding timbangtara. Adalah dijangka
bahawa prosiding timbangtara ini akan dapat diselesaikan dalam tempoh 18 hingga 24 bulan dari tarikh Notis tersebut difailkan.
(ii) Jaminan korporat telah diberikan kepada sebuah institusi kewangan berkenaan dengan kemudahan pembiayaan sebanyak
USD21.0 juta (RM79.8 juta) yang diperolehi sebuah syarikat subsidiari hakmilik penuh, MTN Networks (Private) Limited.
Jaminan tersebut telah dilaksanakan pada 6 Mei 2002 dan akan tamat pada Mac 2010. Jaminan tersebut menggantikan
jaminan terdahulu yang berjumlah USD6.0 juta bertarikh 20 September 2001 yang diberikan kepada institusi kewangan
yang berkenaan.

(iii) Jaminan bagi satu siri Nota Perjanjian Hutang berjumlah lebih kurang USD6.679 juta (RM25.4 juta) yang diberikan oleh
Sotelgui S.A., sebuah syarikat subsidiari, kepada pembekal peralatan pada 18 April 2002. Nota Perjanjian Hutang tersebut
perlu dibayar dalam tempoh di antara November 2003 hingga Disember 2005.

228 229
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

33. PERISTIWA-PERISTIWA KETARA (sambungan) 34. ANALISIS BERPETAK (sambungan)

(b) Pada 28 Oktober 2002, Telekom Malaysia (TM) dan Celcom (Malaysia) Berhad (Celcom) telah memeterai perjanjian jualbeli bagi 2002
tujuan penjualan 100% kepentingan ekuiti TM di dalam TM Cellular Sdn. Bhd. kepada Celcom dengan harga pertimbangan Talian tetap,
sebanyak RM1,684.0 juta yang akan dibayar dengan penerbitan saham biasa Celcom yang baru sebanyak 635,471,698 bernilai data, internet
RM1 setiap satu pada harga RM2.65 untuk setiap saham Celcom (Cadangan Penjualan). dan multimedia Selular Lain-lain Jumlah
RM RM RM RM
Apabila Cadangan Penjualan selesai, kepentingan ekuiti TM, secara langsung dan tidak langsung, di dalam Celcom akan
Pendapatan Operasi
meningkat daripada 31.25% kepada 47.93%. Justeru itu, TM dan pihak yang bertindak bersama-sama dengannya (PAC) Jumlah pendapatan operasi 8,373.9 1,674.6 341.5 10,390.0
dimestikan membuat Tawaran Am Mandatori (MGO) bagi saham undi selebihnya di dalam Celcom yang tidak dipegang oleh TM Antara petak* (342.4) (85.7) (127.8) (555.9)
dan PAC berdasarkan Bahagian II Kod Malaysia berkenaan Pengambilalihan dan Penggabungan, 1998 pada harga RM2.75 setiap
saham Celcom, yang merupakan harga tertinggi yang dibayar oleh TM dan PAC bagi saham Celcom dalam tempoh enam (6) Pendapatan operasi dari luar 8,031.5 1,588.9 213.7 9,834.1
bulan sebelum pengumuman Cadangan Penjualan.
Keputusan
TM dan PAC telah berjanji akan memenuhi tanggungjawab mereka untuk melaksanakan MGO.
Keputusan berpetak 1,891.6 100.5 33.4 2,025.5
Proses permohonan kepada pihak berkuasa yang berkenaan untuk Cadangan Penjualan tersebut telah dibuat oleh TM tetapi Pendapatan tidak teruntuk 85.4
masih lagi belum selesai pada 27 Februari 2003. Perbelanjaan korporat (213.1)
Kerugian pertukaran mata wang asing (66.3)

Keuntungan operasi sebelum kos pembiayaan 1,831.5

Kos pembiayaan (389.6)
34. ANALISIS BERPETAK
Pendapatan pembiayaan 85.7
Mengikut Perniagaan Bahagian keuntungan tolak kerugian
Secara global, Kumpulan beroperasi di dalam tiga petak perniagaan utama: syarikat-syarikat bersekutu 38.5 4.0 — 42.5
(a) Talian tetap
Keuntungan sebelum cukai pendapatan 1,570.1
– merangkumi talian tetap, data, internet dan multimedia dan lain-lain perkhidmatan berkaitan dengan telekomunikasi
Cukai pendapatan (487.4)
(b) Selular
– merangkumi perkhidmatan telekomunikasi selular Keuntungan selepas cukai pendapatan 1,082.7
Kepentingan minoriti (26.4)
(c) Perkhidmatan tidak berkaitan dengan telekomunikasi
– merangkumi perkhidmatan yang disediakan oleh syarikat-syarikat subsidiari yang mana perniagaan utamanya adalah Keuntungan bersih 1,056.3
perundingan, pengurusan hartanah, pendidikan dan lain-lain aktiviti

Keputusan berpetak merupakan pendapatan operasi berpetak setelah ditolak perbelanjaan berpetak. Pendapatan tidak teruntuk Lain-lain maklumat
Aset berpetak 19,808.5 3,922.4 1,321.8 25,052.7
termasuk pendapatan faedah, pendapatan dividen dan keuntungan atau kerugian di atas penjualan pelaburan. Kos tidak teruntuk
Syarikat-syarikat bersekutu 986.1 552.9 — 1,539.0
merupakan perbelanjaan korporat dan perbezaan bersih pertukaran mata wang asing yang timbul daripada penilaian semula pinjaman
Aset korporat tidak teruntuk 1,122.0
korporat. Polisi perakaunan yang digunakan untuk mendapatkan keputusan berpetak yang dilaporkan adalah selaras dengan polisi
perakaunan yang dinyatakan di dalam Polisi-polisi Perakaunan yang Penting. Jumlah aset 27,713.7
Aset berpetak yang dinyatakan bagi setiap petak merupakan aset yang diuruskan secara langsung oleh setiap petak, termasuk
terutamanya penghutang, aset dan peralatan, inventori serta tunai dan bersamaan tunai. Aset korporat tidak teruntuk termasuk Tanggungan berpetak 3,200.4 1,587.3 157.7 4,945.4
Tanggungan tidak teruntuk 7,297.3
terutamanya pinjaman kakitangan, lain-lain penghutang jangka panjang dan pelaburan.

Tanggungan berpetak mengandungi tanggungan operasi dan tidak termasuk pinjaman korporat, kos pembiayaan pinjaman korporat Jumlah tanggungan 12,242.7
kenabayar, tanggungan cukai dan cukai tertunda.
Perbelanjaan modal 2,162.5 1,004.6 18.0 3,185.1
Perbelanjaan modal berpetak mengandungi penambahan aset dan peralatan serta penambahan kesan daripada pengambilalihan syarikat Susutnilai 2,145.4 280.7 55.7 2,481.8
subsidiari seperti yang dinyatakan dalam catatan 16 kepada penyata kewangan. Aset dan peralatan dihapuskira 50.9 — — 50.9
Perbelanjaan bukan tunai yang ketara mengandungi terutamanya peruntukan-peruntukan dan kerugian pertukaran mata wang asing Perbelanjaan bukan tunai yang ketara 347.6 253.0 0.2 600.8
yang belum direalisasi (tidak termasuk perbezaan bersih pertukaran mata wang asing yang timbul daripada penilaian semula pinjaman
korporat) seperti yang dinyatakan dalam catatan 3 kepada penyata kewangan.

230 231
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

34. ANALISIS BERPETAK (sambungan) 34. ANALISIS BERPETAK (sambungan)

2001 * Pendapatan operasi antara petak telah dihapuskan dalam menentukan pendapatan operasi berpetak masing-masing. Pendapatan
Talian tetap, operasi antara petak tersebut telah dijalankan mengikut kegiatan perniagaan yang biasa dan pada harga tersedia kepada pihak
data, internet ketiga atau pada syarat-syarat yang telah dirunding.
dan multimedia Selular Lain-lain Jumlah
RM RM RM RM
Mengikut Lokasi Geografi
Pendapatan Operasi Walaupun Kumpulan beroperasi di banyak negara seperti yang dinyatakan di dalam catatan 17 kepada penyata kewangan, permetakan
Jumlah pendapatan operasi 8,208.9 1,562.5 441.2 10,212.6 operasi Kumpulan mengikut lokasi geografi hanya terbahagi kepada Malaysia dan luar negara kerana tiada negara luar yang
Antara petak* (297.2) (67.9) (174.3) (539.4) menyumbangkan lebih daripada 10% pendapatan operasi atau aset yang disatukan.

Pendapatan operasi dari luar 7,911.7 1,494.6 266.9 9,673.2 Dalam membentangkan maklumat bagi petak geografi Kumpulan, jualan adalah berdasarkan negara lokasi pelanggan. Tiada jualan di
antara petak. Jumlah aset dan perbelanjaan modal adalah ditentukan berdasarkan lokasi aset.
Keputusan
Keputusan berpetak 2,167.5 (216.9) 73.1 2,023.7 Pendapatan Operasi Jumlah Aset Perbelanjaan Modal
Pendapatan tidak teruntuk 95.4
Perbelanjaan korporat (256.2) 2002 2001 2002 2001 2002 2001
Keuntungan pertukaran mata wang asing 108.0 RM RM RM RM RM RM

Malaysia 9,292.8 9,179.5 23,590.4 24,049.3 2,897.2 2,511.2

Keuntungan operasi sebelum kos pembiayaan 1,970.9
Luar Negara 541.3 493.7 1,462.3 1,185.9 287.9 205.8
Kos pembiayaan (507.3)
Pendapatan pembiayaan 108.4
9,834.1 9,673.2 25,052.7 25,235.2 3,185.1 2,717.0
Bahagian keuntungan tolak kerugian
syarikat-syarikat bersekutu 54.8 807.6 9.2 871.6
Syarikat-syarikat bersekutu 1,539.0 1,066.5
Aset korporat tidak teruntuk 1,122.0 1,086.4
Keuntungan sebelum cukai pendapatan 2,443.6
Cukai pendapatan (607.8)
Jumlah aset 27,713.7 27,388.1
Keuntungan selepas cukai pendapatan 1,835.8
Kepentingan minoriti (23.9)

Keuntungan bersih 1,811.9

35. OBJEKTIF DAN POLISI PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN
Lain-lain maklumat Risiko utama yang timbul dari aset dan tanggungan kewangan Kumpulan ialah risiko pertukaran mata wang asing, kadar faedah, kredit
Aset berpetak 21,425.7 3,140.0 669.5 25,235.2 dan kecairan. Pengurusan risiko Kumpulan secara keseluruhannya berusaha untuk mengurangkan kesan negatif yang mungkin timbul
Syarikat-syarikat bersekutu 933.1 132.8 0.6 1,066.5 dari risiko-risiko tersebut terhadap prestasi kewangan Kumpulan.
Aset korporat tidak teruntuk 1,086.4
Kumpulan telah menggubal polisi pengurusan risiko, garis panduan dan prosidur kawalan untuk menguruskan pendedahannya
Jumlah aset 27,388.1 terhadap risiko kewangan. Urusniaga-urusniaga lindungnilai adalah ditentukan berpandukan komitmen komersil. Instrumen kewangan
derivatif hanya digunakan untuk melindungnilai pendedahan komersil dan tidak dipegang atau dijual bagi tujuan spekulasi.
Tanggungan berpetak 3,216.4 1,301.7 163.9 4,682.0
Tanggungan tidak teruntuk 7,363.2 Risiko Pertukaran Mata Wang Asing
Risiko pertukaran mata wang asing Kumpulan timbul daripada pinjaman dalam mata wang asing. Kumpulan mempunyai tukar ganti
Jumlah tanggungan 12,045.2 jangka panjang dan tukar ganti kadar faedah mata wang bersilang yang digunakan terutamanya untuk melindungnilai pinjaman mata
wang asing jangka panjang tertentu bagi mengurangkan pendedahan mata wang asing ke atas pinjaman-pinjaman ini. Pendedahan
Perbelanjaan modal 1,937.8 741.4 37.8 2,717.0 mata wang yang utama adalah Dolar Amerika Syarikat dan Yen Jepun.
Susutnilai 2,117.7 220.3 39.6 2,377.6
Kerugian penjejasan nilai — 84.3 — 84.3 Kumpulan juga mempunyai syarikat-syarikat subsidiari dan bersekutu yang beroperasi di negara-negara asing, yang menghasilkan
Aset dan peralatan dihapuskira 4.7 4.8 — 9.5 pendapatan dan berbelanja dalam mata wang asing. Pendedahan mata wang yang utama adalah Franc Guinea, Taka Bangladesh, Rupee
Perbelanjaan bukan tunai yang ketara 503.1 408.8 12.4 924.3 Sri Lanka dan Rand Afrika Selatan.

232 233
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

35. OBJEKTIF DAN POLISI PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (sambungan) 36. RISIKO KADAR FAEDAH (sambungan)
Risiko Kadar Faedah KUMPULAN
Kumpulan mempunyai tunai dan baki di bank serta deposit yang disimpan dengan bank berlesen dan institusi kewangan yang Kadar faedah tetap yang matang
mempunyai taraf kredit yang baik. Kumpulan menguruskan risiko kadar faedahnya dengan menyimpan baki-baki ini pada tempoh atau dinilai semula dalam Jumlah Tidak Baki di
matang dan terma kadar faedah yang berlainan. Kadar 1 tahun Lebih sensitif sensitif bawah
faedah atau 1 hingga dari kepada kepada prinsip
RM juta W.A.I.R.* terapung kurang 5 tahun 5 tahun faedah faedah Islam Jumlah
Hutang Kumpulan termasuk overdraf bank, pinjaman bank, bon, nota dan debentur. Objektif pengurusan risiko kadar faedah Kumpulan
ialah untuk menguruskan kos pembiayaan bagi mengekalkan tahap pendedahan yang munasabah terhadap kadar faedah yang berubah- Aset Kewangan
ubah. Bagi mencapai objektif ini, Kumpulan mensasarkan gabungan hutang berkadar tetap dan terapung berdasarkan penilaian ke atas Jumlah Yang Perlu Dibayar
pendedahan yang sedia ada dan profil kadar faedah yang dikehendaki. Bagi memperolehi gabungan ini, Kumpulan menggunakan oleh Syarikat-syarikat
kombinasi tukar ganti kadar faedah mata wang bersilang untuk menukarkan pinjaman-pinjaman mata wang asing jangka panjang Bersekutu — — — — — — 0.4 — 0.4
tertentu daripada kadar terapung kepada kadar tetap ataupun sebaliknya. Pelaburan Jangka Panjang — — — — — — 139.6 — 139.6
Penghutang Jangka Panjang 4.00% — — 262.7 29.0 291.7 21.4 372.3 685.4
Risiko Kredit Penghutang Perniagaan dan
Aset kewangan yang berpotensi untuk mendedahkan Kumpulan kepada konsentrasi risiko kredit terdiri terutamanya daripada Lain-lain Penghutang 3.47% 12.0 39.9 — — 51.9 3,480.7 59.4 3,592.0
penghutang perniagaan, tunai dan bersamaan tunai, sekuriti boleh dipasarkan dan instrumen kewangan yang digunakan dalam aktiviti- Pelaburan Jangka Pendek — — — — — — 197.7 — 197.7
aktiviti lindungnilai. Tunai dan Bersamaan Tunai 2.17% (13.8) 1,132.8 — — 1,119.0 197.4 504.6 1,821.0

Bertepatan dengan sifat perniagaan Kumpulan, para pelanggan terutamanya terbahagi kepada perniagaan dan kediaman. Kumpulan Jumlah (1.8) 1,172.7 262.7 29.0 1,462.6 4,037.2 936.3 6,436.1
tidak mempunyai konsentrasi risiko kredit yang ketara selain daripada penghutang perniagaan dan kediaman disebabkan oleh
kepelbagaian bilangan pelanggan. Risiko kredit diuruskan melalui aplikasi penilaian dan kelulusan kredit, had kredit serta prosidur Tanggungan Kewangan
kawalan. Sekiranya perlu, Kumpulan mendapatkan deposit atau jaminan bank daripada para pelanggan. Bon Boleh Tukar 4.00% — — 1,361.6 — 1,361.6 — — 1,361.6
Jumlah Pinjaman 5.14% 1,506.2 669.1 964.4 2,459.3 5,599.0 5.8 696.3 6,301.1
Kumpulan menyimpan tunai dan bersamaan tunai serta sekuriti boleh dipasarkan dengan beberapa institusi kewangan yang Deposit Pelanggan — — — — — — 704.5 — 704.5
mempunyai taraf kredit yang baik. Polisi Kumpulan menghadkan konsentrasi pendedahan kewangan kepada sesebuah institusi kewangan. Pemiutang Perniagaan dan
Lain-lain Pemiutang — — — — — — 3,596.7 — 3,596.7
Semua instrumen lindungnilai telah dilaksanakan dengan institusi kewangan yang mempunyai taraf kredit yang baik untuk menghadkan
pendedahan risiko kredit Kumpulan. Kumpulan, walau bagaimanapun, adalah terdedah kepada kerugian yang berkaitan dengan kredit Jumlah 1,506.2 669.1 2,326.0 2,459.3 6,960.6 4,307.0 696.3 11,963.9
akibat kegagalan perlaksanaan dari pihak yang menyertai instrumen derivatif kewangan, tetapi tidak menjangkakan mana-mana pihak
yang menyertai sesuatu urusan gagal untuk memenuhi obligasi mereka. Perbezaan kepekaan faedah
yang dinyatakan di dalam
Risiko Kecairan kunci kira-kira (1,508.0) 503.6 (2,063.3) (2,430.3)
Dalam pengurusan risiko kecairan dan aliran tunai, Kumpulan mengawasi dan mengekalkan jumlah tunai dan bersamaan tunai yang Perbezaan kepekaan faedah
dianggap mencukupi oleh pihak pengurusan bagi membiayai operasi Kumpulan dan mengurangkan kesan ketidakstabilan dalam aliran yang tidak dinyatakan
tunai. Oleh kerana sifat perniagaan yang dinamik, Kumpulan berhasrat untuk mengekalkan pembiayaan yang fleksibel dengan di dalam kunci kira-kira — — — —
memastikan kesediaan kemudahan kredit komited dan tidak komited.
Jumlah perbezaan kepekaan
faedah (1,508.0) 503.6 (2,063.3) (2,430.3)

36. RISIKO KADAR FAEDAH

*W.A.I.R. – Purata Wajaran Kadar Faedah pada 31 Disember 2002
Jadual di bawah meringkaskan pendedahan Kumpulan dan Syarikat kepada risiko kadar faedah. Termasuk di dalam jadual tersebut
ialah aset dan tanggungan Kumpulan dan Syarikat pada nilai buku, yang dikategorikan mengikut tarikh terawal di antara tarikh nilai
semula dan tarikh matang mengikut perjanjian. Perbezaan yang tidak dinyatakan di dalam kunci kira-kira merupakan amaun bersih
‘notional’ kesemua instrumen derivatif yang sensitif kepada kadar faedah. Kepekaan terhadap kadar faedah timbul daripada
ketidakpadanan tarikh nilai semula, aliran tunai dan ciri-ciri lain aset dengan tanggungan pembiayaannya.

234 235
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

36. RISIKO KADAR FAEDAH (sambungan) 36. RISIKO KADAR FAEDAH (sambungan)
Jadual di bawah meringkaskan purata wajaran kadar faedah pada 31 Disember 2002 mengikut mata wang utama bagi setiap kelas SYARIKAT
aset dan tanggungan kewangan: Kadar faedah tetap yang matang
atau dinilai semula dalam Jumlah Tidak Baki di
KUMPULAN Kadar 1 tahun Lebih sensitif sensitif bawah
faedah atau 1 hingga dari kepada kepada prinsip
USD JPY RM RM juta W.A.I.R.* terapung kurang 5 tahun 5 tahun faedah faedah Islam Jumlah
% % %
Tanggungan Kewangan
Aset Kewangan Bon Boleh Tukar 4.00% — — 1,361.6 — 1,361.6 — — 1,361.6
Penghutang Jangka Panjang — — 4.00% Jumlah Pinjaman 5.94% 1,314.0 160.0 860.6 2,888.0 5,222.6 5.8 689.0 5,917.4
Penghutang Perniagaan dan Lain-lain Penghutang 1.73% — 4.00% Deposit Pelanggan — — — — — — 614.4 — 614.4
Tunai dan Bersamaan Tunai 1.44% — 2.92% Pemiutang Perniagaan dan
Lain-lain Pemiutang — — — — — — 2,576.5 — 2,576.5
Tanggungan Kewangan
Bon Boleh Tukar 4.00% — — Jumlah 1,314.0 160.0 2,222.2 2,888.0 6,584.2 3,196.7 689.0 10,469.9

Jumlah Pinjaman 6.24% 2.09% 2.73%

Perbezaan kepekaan faedah
yang dinyatakan di dalam
kunci kira-kira 180.1 707.9 (1,951.8) (2,859.0)
SYARIKAT Perbezaan kepekaan faedah
Kadar faedah tetap yang matang yang tidak dinyatakan
atau dinilai semula dalam Jumlah Tidak Baki di di dalam kunci kira-kira — — — —
Kadar 1 tahun Lebih sensitif sensitif bawah
faedah atau 1 hingga dari kepada kepada prinsip
RM juta W.A.I.R.* terapung kurang 5 tahun 5 tahun faedah faedah Islam Jumlah Jumlah perbezaan
kepekaan faedah 180.1 707.9 (1,951.8) (2,859.0)
Aset Kewangan
Jumlah Yang Perlu Dibayar
oleh Syarikat-syarikat *W.A.I.R. – Purata Wajaran Kadar Faedah pada 31 Disember 2002
Subsidiari ditolak
peruntukan 1.88% 1,494.1 — 7.7 — 1,501.8 3,138.1 — 4,639.9 Jadual di bawah meringkaskan purata wajaran kadar faedah pada 31 Disember 2002 mengikut mata wang utama bagi setiap kelas
Jumlah Yang Perlu Dibayar aset dan tanggungan kewangan:
oleh Syarikat-syarikat
SYARIKAT
Bersekutu — — — — — — 0.4 — 0.4
Pelaburan Jangka Panjang — — — — — — 98.3 — 98.3 USD JPY RM
Penghutang Jangka % % %
Panjang 4.00% — — 262.7 29.0 291.7 20.6 372.3 684.6 Aset Kewangan
Penghutang Perniagaan dan Jumlah Yang Perlu Dibayar oleh Syarikat-syarikat Subsidiari
Lain-lain Penghutang 4.00% — 39.9 — — 39.9 2,842.9 59.4 2,942.2 ditolak peruntukan 4.16% — 1.54%
Pelaburan Jangka Pendek — — — — — — 197.7 — 197.7 Penghutang Jangka Panjang — — 4.00%
Tunai dan Bersamaan Tunai 1.94% — 828.0 — — 828.0 102.0 208.2 1,138.2 Penghutang Perniagaan dan Lain-lain Penghutang — — 4.00%
Tunai dan Bersamaan Tunai 1.46% — 2.92%
Jumlah 1,494.1 867.9 270.4 29.0 2,661.4 6,400.0 639.9 9,701.3
Tanggungan Kewangan
Bon Boleh Tukar 4.00% — —
Jumlah Pinjaman 6.37% 2.09% 4.67%

Bertepatan dengan peruntukan peralihan MASB 24, maklumat risiko kadar faedah pada 31 Disember 2001 tidak dibentangkan.

236 237
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

37. RISIKO KREDIT 38. NILAI SAKSAMA ASET DAN TANGGUNGAN KEWANGAN (sambungan)
Bagi instrumen kewangan yang dinyatakan di dalam kunci kira-kira, pendedahan risiko kredit yang utama telah dinyatakan di bahagian (a) Dinyatakan di dalam kunci kira-kira
lain dalam penyata kewangan. Nilai buku bagi aset dan tanggungan kewangan Kumpulan dan Syarikat pada tarikh kunci kira-kira menghampiri nilai saksamanya
kecuali yang berikut:
Instrumen kewangan yang tidak dinyatakan di dalam kunci kira-kira Kumpulan Syarikat
Kumpulan dan Syarikat adalah terdedah kepada risiko kredit apabila nilai saksama kontrak menguntungkan, di mana pihak yang 2002 2002 2002 2002
menyertai urusan dikehendaki membayar kepada Kumpulan dan Syarikat sekiranya kontrak ditamatkan. Jadual yang berikut Jumlah Nilai Jumlah Nilai
meringkaskan nilai saksama yang menguntungkan daripada kontrak, menandakan pendedahan risiko kredit. buku saksama bersih buku saksama bersih
RM juta RM juta RM juta RM juta

Aset kewangan
Kumpulan dan Syarikat
Pelaburan jangka panjang 139.6 184.9 98.3 143.6
Jumlah kontrak Nilai Pinjaman kakitangan 331.8 289.8 331.7 289.7
atau prinsipal saksama yang
‘notional’ menguntungkan
2002 2002 Tanggungan kewangan
RM juta RM juta Bon boleh tukar 1,361.6 1,378.0 1,361.6 1,378.0
Tukar ganti jangka panjang 750.0 47.5 Jumlah pinjaman 5,604.8 6,294.0 5,228.4 5,627.0
Tukar ganti kadar faedah mata wang bersilang 190.0 1.8

940.0 49.3 Jumlah nilai buku dan nilai saksama bersih bagi jumlah pinjaman tidak termasuk tukar ganti yang telah dinyatakan di dalam
catatan 38(b) kepada penyata kewangan ini.

Bertepatan dengan peruntukan peralihan MASB 24, maklumat konsentrasi risiko kredit pada 31 Disember 2001 tidak dibentangkan. Aset kewangan
Nilai saksama pelaburan jangka panjang dianggarkan berpandukan petunjuk perolehan pasaran atau bahagian Kumpulan dan
Syarikat dalam aset nyata bersih. Di mana peruntukan untuk rosotnilai yang kekal atau penjejasan nilai, di mana berkaitan, dibuat
berkenaan sesuatu pelaburan, jumlah buku selepas ditolak peruntukan yang dibuat dianggap sebagai anggaran terdekat nilai
38. NILAI SAKSAMA ASET DAN TANGGUNGAN KEWANGAN saksamanya.

Nilai saksama sesuatu instrumen kewangan adalah diandaikan sebagai jumlah di mana instrumen tersebut boleh ditukarkan atau
diurusniagakan di antara pihak-pihak yang berpengetahuan dan berkemahuan dalam sesuatu urusniaga yang adil, selain daripada jualan
paksaan atau pembubaran.
Harga-harga pasaran yang disebutharga, apabila tersedia, digunakan sebagai penentu nilai saksama. Walau bagaimanapun, bagi
sebahagian besar instrumen kewangan Kumpulan dan Syarikat, harga pasaran yang disebutharga tidak wujud. Bagi instrumen
kewangan tersebut, nilai saksama yang dibentangkan adalah anggaran yang diperolehi dengan menggunakan teknik nilai kini bersih
atau lain-lain teknik penilaian. Teknik-teknik ini membabitkan ketidakpastian dan banyak dipengaruhi oleh andaian yang digunakan serta
keputusan yang dibuat berkenaan ciri-ciri risiko pelbagai instrumen kewangan, kadar diskaun, anggaran aliran tunai masa hadapan,
jangkaan kerugian masa hadapan dan lain-lain faktor. Perubahan dalam andaian-andaian mungkin memberi kesan yang ketara terhadap
anggaran-anggaran ini dan nilai saksama instrumen kewangan tersebut.
Nilai saksama pinjaman kakitangan telah dianggar dengan mendiskaunkan anggaran aliran tunai masa hadapan dengan
menggunakan kadar pasaran yang lazim untuk risiko kredit dan baki tempoh matang yang serupa. Nilai saksama bagi pinjaman
kakitangan adalah lebih rendah daripada nilai buku pada tarikh kunci kira-kira kerana Syarikat dan subsidiari-subsidiarinya
mengenakan kadar faedah ke atas pinjaman kakitangan pada kadar yang lebih rendah daripada kadar pasaran semasa. Pengarah-
pengarah berpendapat bahawa nilai buku dijangka dapat diperolehi sepenuhnya memandangkan mereka tidak bercadang untuk
merealisasikan aset kewangan tersebut melalui pertukaran dengan pihak yang menyertai sesuatu urusan tetapi akan
memegangnya sehingga tempoh matang kontrak. Cagaran diambil bagi pinjaman-pinjaman ini dan Pengarah-pengarah
berpendapat bahawa kemungkinan kerugian sekiranya terdapat kegagalan pembayaran akan dapat dilindungi oleh nilai cagaran
ke atas setiap pinjaman.
Bagi pinjaman pendidikan boleh tukar dan jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat subsidiari dan bersekutu, adalah tidak
praktikal untuk menentukan nilai saksama pinjaman-pinjaman tertentu yang tidak mempunyai terma pembayaran balik yang tetap
dan tidak dikenakan kadar faedah. Walau bagaimanapun, jumlah buku yang dicatatkan dijangka tidak melebihi nilai saksamanya
dengan ketara pada tarikh kunci kira-kira.

Tanggungan kewangan
Nilai saksama bon boleh tukar dan bon disebutharga telah dianggarkan dengan menggunakan harga tawaran masing-masing
yang disebutharga. Untuk pinjaman yang tidak disebutharga dengan kadar faedah tetap, nilai saksama telah dianggarkan dengan
mendiskaunkan anggaran aliran tunai masa hadapan dengan menggunakan kadar pasaran yang lazim untuk risiko kredit dan
baki tempoh matang yang serupa. Untuk pinjaman yang tidak disebutharga dengan kadar faedah terapung, nilai buku secara
amnya merupakan anggaran munasabah bagi nilai saksamanya.

Bagi semua instrumen kewangan jangka pendek lain yang dinyatakan di dalam kunci kira-kira yang matang dalam tempoh satu
tahun atau yang dibayar atas permintaan, nilai buku adalah dianggap menghampiri nilai saksamanya.

238 239
 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan
bagi tahun berakhir 31 Disember 2002

38. NILAI SAKSAMA ASET DAN TANGGUNGAN KEWANGAN (sambungan) 39. PELARASAN TAHUN LEPAS (sambungan)
(b) Tidak dinyatakan di dalam kunci kira-kira SYARIKAT
Instrumen derivatif kewangan digunakan untuk melindungnilai pertukaran mata wang asing dan risiko kadar faedah yang Yang dilaporkan Kesan daripada Yang dinyatakan
berkaitan dengan pinjaman mata wang asing jangka panjang tertentu. Jumlah ‘notional’ mengikut kontrak bagi derivatif dan nilai sebelum ini perubahan polisi semula
saksamanya adalah dianalisa seperti berikut: RM juta RM juta RM juta

Kumpulan dan Syarikat Keuntungan tersimpan – pada 1 Januari 2001 10,935.9 223.2 11,159.1
– pada 31 Disember 2001 11,452.1 343.2 11,795.3
Jumlah kontrak Nilai saksama bersih
atau prinsipal Yang Yang tidak
‘notional’ menguntungkan menguntungkan Dividen dicadangkan – pada 1 Januari 2001 223.2 (223.2) —
RM juta RM juta RM juta – pada 31 Disember 2001 343.2 (343.2) —
Instrumen Derivatif Kewangan Yang Tidak Dinyatakan
di Dalam Kunci Kira-kira
Tukar ganti jangka panjang 750.0 47.5 —
Tukar ganti kadar faedah mata wang bersilang 760.0 1.8 (9.8)
40. MATA WANG
Semua amaun dinyatakan dalam Ringgit Malaysia (RM) kecuali dinyatakan sebaliknya.
Nilai saksama instrumen derivatif kewangan adalah nilai kini bagi aliran tunai masa hadapan dan ditentukan berdasarkan
penilaian yang dibuat oleh pihak bank Syarikat. Nilai saksama yang menguntungkan menunjukkan jumlah yang akan diterima
oleh Syarikat sekiranya kontrak-kontrak tersebut ditamatkan pada 31 Disember 2002 atau sebaliknya.

Bertepatan dengan peruntukan peralihan MASB 24, maklumat nilai saksama pada 31 Disember 2001 tidak dibentangkan.

39. PELARASAN TAHUN LEPAS

Dalam suku pertama tahun 2002, Kumpulan telah menukar polisi perakaunan berkaitan pengiktirafan tanggungan bagi cadangan
dividen untuk mematuhi piawaian baru MASB 19 iaitu “Perkara selepas Tarikh Kunci Kira-kira”.

Dalam tahun sebelumnya, dividen telah diakru sebagai tanggungan apabila ianya dicadangkan oleh Pengarah-pengarah. Selaras dengan
MASB 19, Kumpulan kini telah menukar polisi perakaunan ini di mana dividen akan diiktiraf di dalam ekuiti pemegang saham sebagai
pengagihan keuntungan tersimpan dalam tempoh di mana obligasi untuk membayar ditentukan. Oleh itu, dividen akhir kini diakru
sebagai tanggungan selepas ianya diluluskan oleh pemegang-pemegang saham Syarikat pada Mesyuarat Agung Tahunan.

Penukaran polisi perakaunan ini telah diambilkira secara retrospektif. Kesan daripada perubahan di dalam polisi perakaunan adalah
seperti berikut:

KUMPULAN
Yang dilaporkan Kesan daripada Yang dinyatakan
sebelum ini perubahan polisi semula
RM juta RM juta RM juta

Keuntungan tersimpan – pada 1 Januari 2001 8,569.1 223.2 8,792.3

– pada 31 Disember 2001 10,038.6 343.2 10,381.8

Dividen dicadangkan – pada 1 Januari 2001 223.2 (223.2) —

– pada 31 Disember 2001 343.2 (343.2) —

240 241
 Penyata Pengarah-pengarah selaras dengan Seksyen 169(15) Akta Syarikat, 1965 Laporan Juruaudit kepada Ahli-ahli Telekom Malaysia Berhad (No. Syarikat 128740-P)

Kami, Tan Sri Dato’ Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor dan Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman, dua ahli daripada Pengarah-pengarah
Telekom Malaysia Berhad, dengan ini memaklumkan bahawa, pada pendapat Pengarah-pengarah, penyata kewangan di muka surat 185
hingga 241 telah disusun supaya menunjukkan pandangan yang benar dan saksama berkenaan kedudukan Kumpulan dan Syarikat pada
31 Disember 2002 dan keputusan dan aliran-aliran tunai Kumpulan dan Syarikat bagi tahun berakhir pada tarikh tersebut adalah menurut
piawaian perakaunan yang diluluskan di Malaysia dan peruntukan-peruntukan di dalam Akta Syarikat,1965.
Menurut resolusi Lembaga Pengarah-pengarah bertarikh 27 Februari 2003.
Kami telah mengaudit penyata kewangan yang dibentangkan di muka surat 185 hingga 241. Penyata kewangan tersebut adalah
tanggungjawab para Pengarah Syarikat. Tanggungjawab kami adalah untuk menyatakan pendapat ke atas penyata kewangan tersebut
berdasarkan audit kami.
Kami telah melaksanakan audit kami menurut Piawaian-piawaian Audit yang diluluskan di Malaysia. Piawaian-piawaian itu memerlukan kami
merancang dan melaksanakan audit untuk memperolehi keyakinan yang munasabah sama ada penyata kewangan tersebut bebas daripada
salah nyata yang ketara. Sesuatu audit meliputi pemeriksaan, berasaskan ujian, bukti yang menyokong jumlah dan penyataan di dalam
penyata kewangan. Sesuatu audit juga meliputi penaksiran prinsip-prinsip perakaunan dan anggaran-anggaran penting yang dibuat oleh para
Pengarah serta penilaian ke atas pembentangan penyata kewangan secara keseluruhan. Kami percaya bahawa audit kami menyediakan asas
yang munasabah untuk kami memberi pendapat.

Pada pendapat kami:

(a) penyata kewangan telah disediakan menurut peruntukan-peruntukan Akta Syarikat, 1965 dan piawaian-piawaian perakaunan berkenaan
TAN SRI DATO’ IR. MUHAMMAD RADZI BIN HAJI MANSOR
yang diluluskan di Malaysia untuk memberikan gambaran yang benar dan saksama tentang:
Pengerusi
(i) perkara-perkara yang dikehendaki oleh Seksyen 169 Akta Syarikat, 1965 yang berkaitan dengan penyata kewangan; dan

(ii) kedudukan Kumpulan dan Syarikat pada 31 Disember 2002 dan keputusan serta aliran tunai Kumpulan dan Syarikat bagi tahun
yang berakhir pada tarikh tersebut;

dan
DATO’ DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN
Ketua Eksekutif
(b) rekod perakaunan dan rekod-rekod lain serta daftar-daftar yang dikehendaki oleh Akta tersebut untuk disimpan oleh Syarikat dan
syarikat-syarikat subsidiari yang kami bertindak sebagai juruaudit telah disimpan dengan sempurna menurut peruntukan-peruntukan
Akta tersebut.

Nama syarikat-syarikat subsidiari yang kami tidak bertindak sebagai juruaudit adalah dinyatakan dalam catatan 17 kepada penyata kewangan.
Surat Sumpah Kami telah mempertimbangkan penyata kewangan syarikat-syarikat subsidiari tersebut dan juga laporan juruaudit yang berkaitan.

Saya, Gazali bin Harun, Pegawai yang terutamanya bertanggungjawab atas pengurusan kewangan Telekom Malaysia Berhad, dengan
sesungguh dan seikhlasnya mengaku bahawa penyata kewangan yang dibentang di muka surat 185 hingga 241 adalah sebaik-baik
pengetahuan dan kepercayaan saya adalah betul, dan saya membuat pengakuan ini bersungguh-sungguh dengan kepercayaan bahawa ianya
benar dan menurut peruntukan Akta Akaun Berkanun, 1960.
Kami berpuashati bahawa penyata kewangan syarikat-syarikat subsidiari yang telah disatukan dengan penyata kewangan Syarikat adalah
dalam bentuk dan kandungan yang bersesuaian dan teratur untuk tujuan penyediaan penyata kewangan yang disatukan, dan kami telah
menerima maklumat yang memuaskan dan keterangan-keterangan yang diperlukan untuk tujuan tersebut.
Laporan juruaudit ke atas penyata kewangan syarikat-syarikat subsidiari tidak tertakluk kepada sebarang pengecualian ketara dan tidak
mengandungi sebarang teguran mengikut subseksyen (3) Seksyen 174 di bawah Akta tersebut.

Ditandatangani dan diakui benar )

di Kuala Lumpur pada )
27 Februari 2003 ) GAZALI BIN HARUN

PRICEWATERHOUSECOOPERS ABDUL RAHIM HAMID

Di hadapan saya: (AF: 1146) [904/03/04(J/PH)]
Akauntan Bertauliah Rakan Kongsi

Kuala Lumpur
Tarikh: 27 Februari 2003
T. THANAPALASINGAM
Pesuruhjaya Sumpah

Kuala Lumpur

242 243
 Maklumat Am pada 31 Disember 2 0 0 2 Perangkaan Pemegang Saham pada 17 Mac 2003

1. Telekom Malaysia Berhad adalah Syarikat awam tanggungan terhad, diperbadankan dan bermastautin di Malaysia, dan tersenarai di ANALISIS PEMEGANG SAHAM
dalam Papan Utama Bursa Saham Kuala Lumpur. Modal Saham
Modal Saham yang Dibenarkan : 5,000,000,001
2. Alamat pejabat yang didaftarkan bagi syarikat adalah: Modal Diterbitkan dan Dibayar Penuh : 3,171,835,381
Tingkat 51, Zon Utara Jenis saham : 3,171,835,380 saham biasa bernilai RM1 sesaham dan 1 (satu) Hak Istimewa Saham Keutamaan
Menara Telekom Boleh Tebus bernilai RM1 sesaham dibayar penuh.
Off Jalan Pantai Baharu Hak Mengundi : Satu hak mengundi untuk satu saham biasa.
50672 Kuala Lumpur Saham Istimewa tiada hak mengundi selain dari yang dinyatakan dalam catatan 9(a) kepada
penyata kewangan.
3. Alamat tempat perniagaan utama bagi Syarikat adalah:
Bahagian Setiausaha Syarikat
PENGAGIHAN PEMEGANG SAHAM UTAMA
Tingkat 51, Zon Utara
Saiz Pemegang Pemegang Saham Saham
Menara Telekom
Off Jalan Pantai Baharu Malaysia Asing Malaysia Asing
50672 Kuala Lumpur No % No % No % No %

Kurang dari 1,000 731 2.94 616 2.48 230,019 0.01 254,393 0.01
4. Purata bilangan kakitangan pada akhir tahun kewangan berjumlah:
1,000 – 10,000 20,442 82.21 1,392 5.60 48,656,994 1.53 3,704,830 0.12
2002 2001 10,001 – 100,000 1,036 4.16 246 0.99 28,578,695 0.90 9,187,392 0.29
100,001 – 158,591,769
Kumpulan 31,940 32,694
(5% daripada modal saham
yang diterbitkan) 250 1.00 148 0.60 465,221,696 14.67 80,428,224 2.53
Syarikat 24,354 24,754
Lebih dari 158,591,769 5 0.02 — — 2,535,573,138 79.94 — —

JUMLAH 22,464 90.33 2,402 9.67 3,078,260,542 97.05 93,574,839 2.95

JUMLAH DAGANGAN BULANAN SAHAM 2002 & HARGA TINGGI-RENDAH SAHAM

244 245
 Senarai 30 Pemegang Saham Utama pada 17 Mac 2003

No. Nama Saham Peratus No. Nama Saham Peratus

Dipegang (%) Dipegang (%)

1. Khazanah Nasional Berhad 1,079,724,854 34.04 25. Kumpulan Wang Amanah Pencen 4,712,000 0.15

2. Minister of Finance 605,394,784 19.09 26. Malaysia Nominees (Tempatan) Sendirian Berhad 4,686,000 0.15
Great Eastern Life Assurance (Malaysia) Berhad (PAR 2)
3. Employees Provident Fund Board 429,384,500 13.54
27. Kumpulan Wang Amanah Pencen 4,676,000 0.15
4. Bank Negara Malaysia 251,680,000 7.93
28. Kumpulan Wang Amanah Pencen 4,615,000 0.15
5. Permodalan Nasional Berhad 169,389,000 5.34
29. Lembaga Tabung Haji 4,583,500 0.14
6. Kumpulan Wang Amanah Pencen 57,551,000 1.81
30. Citicorp Nominees (Asing) Sdn. Bhd. 4,570,000 0.14
7. Amanah Raya Nominees (Tempatan) Sdn. Bhd. 28,217,000 0.89
CB Ldn For Stichting Shell Pensioenfonds
Amanah Saham Malaysia

8. Lembaga Tabung Haji 26,598,136 0.84 JUMLAH 2,837,351,805 89.44

9. Malaysia Nominees (Tempatan) Sendirian Berhad 23,571,220 0.74

Great Eastern Life Assurance (Malaysia) Berhad (PAR 1)

10. Amanah Raya Nominees (Tempatan) Sdn. Bhd. 20,410,000 0.64

Skim Amanah Saham Bumiputera
PEGANGAN SAHAM BAGI PEMEGANG SAHAM UTAMA (5% DAN LEBIH)
11. Bank Simpanan Nasional 19,822,000 0.62
No. Nama Saham Peratus
12. Valuecap Sdn. Bhd. 17,498,000 0.55 Dipegang (%)
13. Amanah Raya Nominees (Tempatan) Sdn. Bhd. 13,627,000 0.43 1. Khazanah Nasional Berhad 1,079,724,854 34.04
Skim Amanah Saham Nasional
2. Minister of Finance 605,394,784 19.09
14. Pertubuhan Keselamatan Sosial 9,797,500 0.31
3. Employees Provident Fund Board 429,384,500 13.54
15. Kumpulan Wang Amanah Pencen 7,416,000 0.23
4. Bank Negara Malaysia 251,680,000 7.93
16. Kumpulan Wang Amanah Pencen 6,105,000 0.19
5. Permodalan Nasional Berhad 169,389,000 5.34
17. Malaysia National Insurance Berhad 5,966,000 0.19

18. AMMB Nominees (Tempatan) Sdn. Bhd. 5,940,000 0.19 JUMLAH 2,535,573,138 79.94
AMTrustee Berhad For BHLB Pacific Dana Al-Ihsan (5/2-7)

19. Lembaga Tabung Angkatan Tentera 5,749,000 0.18

20. Amanah Raya Nominees (Tempatan) Sdn. Bhd. 5,703,000 0.18

Amanah Saham Wawasan 2020

21. Citicorp Nominees (Tempatan) Sdn. Bhd. 5,250,000 0.17

Ing Insurance Berhad (INV-IL PAR)

22. Kumpulan Wang Amanah Pencen 5,124,000 0.16

23. Citicorp Nominees (Asing) Sdn. Bhd. 4,867,311 0.15

American International Assurance Company Limited (P Core)

24. Kumpulan Wang Amanah Pencen 4,724,000 0.15

246 247
 Maklumat Pemegang Saham dan Pelabur Nilai Buku Bersih Tanah & Bangunan pada 31 Disember 2002

PENDAFTAR Nilai Buku Nilai Buku

Tenaga Koperat Sdn. Bhd. (118401-V) Pegangan Pegangan Lain-lain Tanah Bersih Bersih
Tingkat 20, Plaza Permata (dahulunya dikenali sebagai IGB Plaza) Bebas Pajakan Tanah* Terkecuali** Tanah Bangunan
Jalan Kampar Bilangan Kawasan Bilangan Kawasan Bilangan Kawasan Bilangan Kawasan RM RM
Off Jalan Tun Razak Lokasi Lot (’000 kp) Lot (’000 kp) Lot (’000 kp) Lot (’000 kp) (juta) (juta)
50400 Kuala Lumpur
Tel : 03-4041 6522 1. Wilayah Persekutuan
Faks : 03-4042 6352 a. Kuala Lumpur 15 1,152 5 411 9 1,343 – – 126.9 1,463.1
b. Labuan – – – – 4 262 – – – 9.1
2. Selangor 8 8,720 16 25,429 8 295 97 16,698 147.7 598.8
PENYENARAIAN 3. Perlis – – 4 52 – – 14 750 0.4 4.5
Saham-saham Syarikat disenaraikan di Bursa Saham Kuala Lumpur, Malaysia. 4. Perak 4 17 13 616 6 131 119 7,780 40.8 91.2
5. Pulau Pinang 2 5 18 1,398 – – 60 15,431 7.8 44.9
6. Kedah 7 488 13 1,388 – – 55 2,818 11.2 79.2
CUKAI KE ATAS DIVIDEN DI MALAYSIA 7. Johor 5 106 25 1,223 16 539 138 14,097 4.4 103.4
Malaysia mengamalkan satu sistem dalam pembahagian dividen, di mana cukai pendapatan dikenakan ke atas pembahagian dividen yang 8. Melaka 2 3 16 50,956 4 11,563 38 4,457 8.2 128.9
dibayar kepada pemegang-pemegang saham syarikat. 9. Negeri Sembilan 19 47,565 9 321 6 317 71 9,371 52.3 38.1
10. Terengganu – – 13 713 3 65 41 6,285 1.4 46.2
Cukai Pendapatan di Malaysia adalah ditolak atau dianggap sebagai telah ditolak pada kadar cukai korporat semasa sebanyak 28% dari 11. Kelantan – – 8 356 2 43 41 2,234 0.8 28.0
jumlah dividen yang dibayar oleh syarikat yang bermastautin di Malaysia. 12. Pahang 4 87 25 1,420 8 174 98 8,409 3.6 95.5
13. Sabah – – 13 140 6 196 76 26,290 7.4 95.2
Cukai Pendapatan ditolak atau dianggap telah ditolak dari dividen adalah diambil kira di dalam cukai pendapatan syarikat. Tiada cukai lain 14. Sarawak 5 202 27 860 10 218 109 10,284 26.1 117.7
atau cukai pegangan dikenakan ke atas pembayaran dividen kepada semua pemegang-pemegang saham. 15. Sri Lanka 7 92 – – – – – – 5.5 9.0
16. Malawi – – 18 92 – – – – – 0.7
17. Republik Guinea 61 5,751 – – 10 162 – – 7.7 13.1
18. Bangladesh 7 357 – – – – – – 0.9 1.2
19. Afrika Selantan 6 53 – – – – – – 2.4 2.1
20. Cambodia – – – – – – – – – 1.6
Penyata Tahunan ini boleh diperolehi oleh orang awam yang bukan pemegang saham Syarikat, dengan menulis kepada:
Jumlah 152 64,598 223 85,375 92 15,308 957 124,904 455.5 2,971.5
Pengurus Besar
Unit Komunikasi Korporat
Bahagian Hal Ehwal Korporat Tidak ada sebarang penilaian semula dibuat bagi mana-mana tanah dan bangunan.
Telekom Malaysia Berhad
Aras 8 Selatan, Menara Telekom * Surat hakmilik bagi lain-lain tanah belum lagi didaftarkan atas nama Syarikat. Sementara menunggu keputusan dari pihak-pihak
Off Jalan Pantai Baharu berkuasa yang berkenaan, tanah-tanah tersebut tidak diklasifikasi mengikut tempoh pegangan pajakan dan keluasan tanah adalah
50672 Kuala Lumpur berdasarkan anggaran.
Faks : 03-7955 2510
** Tanah terkecuali ialah tanah yang terletak di luar Wilayah Persekutuan sama ada tanah diberi milik, tanah rizab yang dimiliki oleh
Kerajaan Persekutuan atau yang diduduki, diguna, dikawal dan diurus oleh Kerajaan Persekutuan untuk tujuan persekutuan (di Melaka,
Pulau Pinang, Sabah dan Sarawak) sepertimana disebut di dalam Seksyen 3(2) Akta Perkhidmatan Telekomunikasi (Syarikat Pengganti)
1985. Kerajaan telah bersetuju untuk memajakkan tanah-tanah ini kepada Telekom Malaysia Berhad bagi tempoh 60 tahun dengan
opsyen dilanjutkan tempoh pajakannya, di bawah Artikel 85 dan 86 Perlembagaan Persekutuan.

248 249
 Kegunaan Harta pada 31 Disember 2002 Direktori Kumpulan

Satelit/ Kedai TM/ Menara

Stesen Primatel/ Teleko-
Stesen Bangunan Stor/ Kabel Tempat Pusat munikasi/
Lokasi Ibusawat Pemancar Pejabat Kediaman Gudang Dasar Laut Peranginan Perniagaan Universiti Pelancongan
IBU PEJABAT:
1. Wilayah Persekutuan Aras 51, Utara, Menara Telekom, Off Jalan Pantai Baharu, 50672 Kuala Lumpur
a. Kuala Lumpur 25 6 22 27 19 1 – – – 1 Tel. : 03-2240 9494
b. Labuan 3 2 1 4 12 2 – – – – Faks : 03-2283 2415
2. Selangor 85 12 17 – 41 – – 6 1 – Laman Web : www.telekom.com.my
3. Perlis 10 – – 2 1 – – 1 – –
4. Perak 68 19 32 81 42 – – 2 – –
5. Pulau Pinang 23 – 17 33 23 2 1 4 – –
6. Kedah 48 10 4 26 11 – 1 2 – 1
7. Johor 85 16 7 51 22 1 – 3 – –
8. Melaka 18 2 5 23 7 2 – 1 1 – WILAYAH PERSEKUTUAN KUALA LUMPUR
9. Negeri Sembilan 31 14 4 16 – 1 2 1 – – Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri Pusat Perkhidmatan Pelanggan Pusat Perniagaan Primatel
10. Terengganu 33 12 5 15 6 – – – – – TELEKOM MALAYSIA BERHAD
11. Kelantan 23 3 7 18 13 – – 1 – – Tingkat 25, Menara Weld TELEKOM MALAYSIA BERHAD TELEKOM MALAYSIA BERHAD
76, Jalan Raja Chulan Pengguna dan Perniagaan Tingkat 25, Menara Weld
12. Pahang 44 20 13 49 17 3 4 1 – – Tingkat 1A, Bangunan Bukit Mahkamah 76, Jalan Raja Chulan
50200 Kuala Lumpur
13. Sabah 40 33 21 22 22 2 1 3 – – Tel. : 03-2020 6186 Jalan Raja Chulan, 50200 Kuala Lumpur 50200 Kuala Lumpur
14. Sarawak 72 39 24 47 25 1 – – – – Faks : 03-2070 2355 Tel. : 03-2026 1010 Tel. : 03-2020 5335
Faks : 03-2031 4460 Faks : 03-2070 2020
15. Sri Lanka – 2 3 – 2 – – – – –
16. Malawi – 21 – – – – – – – –
17. Republik Guinea 19 78 26 5 4 1 – – – – Kedai Telekom SETAPAK CHERAS
Tingkat Bawah, Bangunan Ibusawat 62, Jalan Manis 3
18. Bangladesh – 7 – – – – – – – – BUKIT MAHKAMAH Telekom Setapak, 44, Persiaran Kuantan Taman Segar, Cheras
19. Afrika Selatan – – – 6 – – – – – – Tingkat 1B, Bangunan Telekom 53200 Kuala Lumpur 56100 Kuala Lumpur
Jalan Raja Chulan, 50200 Kuala Lumpur Tel. : 03-4022 9191 Tel. : 03-9132 4379
20. Cambodia 1 – – – – – – – – –
Tel. : 03-2072 9191 Faks : 03-4022 9292 Faks : 03-9132 4373
Faks : 03-2031 6730
KEPONG SELAYANG
MUZIUM 16, Jalan 54, Desa Jaya, 52100 Kepong No 115, Jalan 2/3A
Tingkat Bawah, Bangunan Muzium Telekom Tel. : 03-6276 9191 Pusat Bandar Utara, KM 12
Jalan Raja Chulan, 50200 Kuala Lumpur Faks : 03-6275 0445 Jalan Ipoh, 68100 Kuala Lumpur
Tel. : 03-2072 6084 Tel. : 03-6136 9766/9813
Faks : 03-2070 2569 BILIK PAMERAN Faks : 03-6136 9866/9877
Tingkat Bawah, Wisma Telekom
KOMPLEKS DAMAI Jalan Pantai Baharu WISMA TELEKOM SEMARAK
Tingkat 1, Wisma Kotamas 59200 Kuala Lumpur Aras 1 No. 82, Wisma Telekom Semarak
94, Jalan Dato Hj Eusoff Tel. : 03-2020 2059 Jalan Raja Muda Abdul Aziz
50400 Kuala Lumpur Faks : 03-7956 4543 Kuala Lumpur
Tel. : 03-4041 0289 Tel. : 03-2687 3838
Faks : 03-4041 1988 Faks : 03-2681 0421
Pusat Perkhidmatan TMTOUCH
MALURI MEDAN TUANKU
Lot 1 & 2, Blok 154 PEJABAT TEMPATAN Tingkat Bawah, No 7 & 9
Maluri Business Centre Tingkat 7, Wisma Telekom Semarak Jalan Medan Tuanku Satu
Jalan Jejaka, Taman Maluri 82, Jln Raja Muda Abdul Aziz 50300 Kuala Lumpur
55100 Kuala Lumpur 50300 Kuala Lumpur Tel. : 03-2694 1313
Tel. : 03-9285 9292 Tel. : 03-2687 3838 Faks : 03-2694 3463
Faks : 03-9285 9595 Faks : 03-2681 0385

Pusat Perkhidmatan TM Net

Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
bil Internet terdapat di Kedai Telekom.

250 251
 Direktori Kumpulan

SELANGOR/PETALING JAYA Kedai Telekom LANGKAWI SG. PETANI

Jalan Pandak Mayah 6, 07000 Kuah No. C-68 Jalan Permatang Gedong
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri KANGAR Tel. : 04-966 7202 Taman Sejati Indah, 08000 Sungai Petani
Pusat Perkhidmatan Pelanggan Pusat Perniagaan Primatel Jalan Bukit Lagi, 01000 Kangar Faks : 04-966 7292 Tel. : 04-431 1313
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Tingkat 1, Wisma Telekom Shah Alam TELEKOM MALAYSIA BERHAD TELEKOM MALAYSIA BERHAD Tel. : 04-976 2101 Faks : 04-431 0303
No. 6, Persiaran Damai, Seksyen 11 MBS PJ, Tingkat 2 Menara PKNS Tingkat Bawah, Wisma Telekom Shah Alam Faks : 04-976 4688 SUNGAI PETANI
40000 Shah Alam Jalan Sultan, 46050 Petaling Jaya No. 6, Persiaran Damai, Seksyen 11 Bgn. Telekom, Jalan Petani LANGKAWI
Tel. : 03-5518 8700 Tel. : 03-7968 2010 40000 Shah Alam ALOR SETAR 08000 Sungai Petani No. 2 Jalan Pandak Mayah 1
Faks : 03-5512 5133 Faks : 03-7955 9495 Tel. : 03-5518 8888 Menara Alor Setar, Lebuhraya Darul Aman Tel. : 04-420 9186 Pusat Bandar Kuah, 07000 Langkawi
Faks : 03-5518 8800 05100 Alor Setar Faks : 04-421 9912 Tel. : 04-966 1800
Tel. : 04-731 9191 Faks : 04-966 2800
Faks : 04-733 2733 KULIM
Kedai Telekom KUALA SELANGOR AMPANG
71 & 72, Jalan Raya, 09000 Kulim
Bangunan Telekom Unit B2/1/1, One Ampang Business Avenue
PORT KLANG Jalan Klinik, 45000 Kuala Selangor Jalan Ampang Utama, Off Jalan Ampang JITRA Tel. : 04-496 1011 Pusat Perkhidmatan TM Net
2-1, Tingkat 2, Hentian Pelabuhan Klang Tel. : 03-3289 3030 68000 Ampang 19A, Jalan PJ 1, Pekan Jitra 2 Faks : 04-490 1667
06000 Jitra Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
Persiaran Raja Muda Musa Faks : 03-3289 3300 Tel. : 03-4253 5400
Tel. : 04-918 2043 bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
42000 Port Klang Faks : 03-4257 4299/5299
Tel. : 03-3166 9191 SABAK BERNAM Faks : 04-917 1210 Pusat Perkhidmatan TMTOUCH
Faks : 03-3166 9292 35, Jalan Menteri, 45200 Sabak Bernam KLANG ALOR SETAR
Tel. : 03-3216 2716 No. 1, Lorong Tiara 1A No 163, Jalan Putra, 05100 Alor Setar
AMPANG Faks : 03-3216 2058 Bandar Baru Klang, 41150 Klang Tel. : 04-734 3030
42, Jalan Memanda 7 Tel. : 03-3343 1003 Faks : 04-734 3131
Ampang Point, 68000 Ampang DAMANSARA UTAMA Faks : 03-3343 1001
Tel. : 03-4251 9191 91-93, Jalan SS21/1A
Faks : 03-4252 8282 Damansara Utama, 47400 Petaling Jaya DAMANSARA UTAMA
Tel. : 03-7727 9191 43-45 Tingkat Bawah & Mezanin PULAU PINANG
RAWANG Faks : 03-7726 9292 Jalan SS21/1A, Damansara Utama
Lot 21, Jalan Maxwell, 48000 Rawang 47400 Petaling Jaya Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri Pusat Perkhidmatan Pelanggan
Tel. : 03-6091 9191 PETALING JAYA Tel. : 03-7729 3600 TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Faks : 03-6091 8000 20, Jalan Yong Shook Lin Faks : 03-7727 3600 TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Tingkat 1, Bangunan ESK
46050 Petaling Jaya 10400 Pulau Pinang Tingkat 1, Jalan Burmah
KUALA KUBU BARU Tel. : 03-7956 9191 10050 Pulau Pinang
Tel. : 04-227 8000
Tingkat 1, Ibusawat Telekom Faks : 03-7954 0326 Pusat Perkhidmatan TM Net Faks : 04-227 3122 Tel. : 04-226 9595
Kuala Kubu Bahru, Jalan Rasathurai Faks : 04-226 0254
44000 Kuala Kubu Baru SUBANG JAYA HOUSE OF INTERNET
Tel. : 03-6064 1191 85, Jalan SS15/5A, 47500 Subang Jaya Tingkat Bawah, Kelana Park View Tower
Faks : 03-6064 3700 Tel. : 03-5631 9191 No. 1, Jalan SS 6/2 Kedai Telekom BUKIT MERTAJAM SEBERANG JAYA
47301 Kelana Jaya Jalan Amurugam Pillai No. 31, Jalan Todak 4
Faks : 03-5633 6764 BAYAN BARU
Tel. : 03-7804 8176 14000 Bkt. Mertajam Pusat Bandar Sunway
BUKIT RAJA (KELANG)
Faks : 03-7804 5910 No. 68, Tingkat Bawah Tel. : 04-539 9191 13700 Seberang Jaya, Pulau Pinang
Jalan Meru, 41050 Kelang KAJANG
E-mail: custcare@tm.net.my Jalan Mahsuri, 11950 Bayan Baru Faks : 04-539 9339 Tel. : 04-397 3131
Tel. : 03-3341 9191 Tingkat Bawah, Bangunan Ibusawat Tel. : 04-642 9292 Faks : 04-398 3131
Faks : 03-3342 9292 Telekom Kajang
Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran Faks : 04-642 2929 SUNGAI BAKAP
Bt 14 1/2, Jalan Cheras, 43400 Kajang
bil Internet terdapat di Kedai Telekom. 1282, Jalan Besar, 14200 Sungai Bakap JELUTONG
SHAH ALAM Tel. : 03-8736 9191 JALAN BURMAH Tel. : 04-582 4444 No. 354, KLMN, Jalan Jelutong
Bgn. Telekom Shah Alam, Persiaran Damai Faks : 03-8733 2000 Jalan Burmah, 10050 Pulau Pinang Faks : 04-582 2014 11600 Jelutong, Pulau Pinang
Seksyen 11, 40150 Shah Alam
Tel. : 04-220 9191 Tel. : 04-282 4941
Tel. : 03-5510 9191
Faks : 04-228 2929 Faks : 04-281 8501
Faks : 03-5510 5500 Pusat Perkhidmatan TMTOUCH Pusat Perkhidmatan TMTOUCH
PETALING JAYA LEBUH DOWNING
BANTING PEJABAT KAWASAN
Bangunan Ibusawat Telekom No. 12B, Jalan 14/20 Bgn. Tuanku Syed Putra Pusat Perkhidmatan TM Net
Lebuh Downing, 10300 Pulau Pinang Plot 1, Lot 5344, Lorong Jelawat 4
Jalan Chempaka, 42400 Banting 46100 Petaling Jaya
Tel. : 04-220 9321 Seberang Jaya, 13700 Pulau Pinang Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
Tel. : 03-3187 2422 Tel. : 03-7958 7299
Faks : 04-262 7500 Tel. : 04-397 3030 bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
Faks : 03-3187 9791 Faks : 03-7958 6466/7466
Faks : 04-397 4040/398 3232
BUTTERWORTH
4819, Tingkat 1, Jalan Pantai
KEDAH/PERLIS Taman Selatan, 12000 Butterworth
Tel. : 04-331 9191
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri Pusat Perkhidmatan Pelanggan Pusat Perniagaan Primatel Faks : 04-332 3399
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Jalan Kolam Air TELEKOM MALAYSIA BERHAD TELEKOM MALAYSIA BERHAD
05672 Alor Setar Jalan Kolam Air 71-72, A&B, Pusat Perniagaan Primatel
Tel. : 04-730 2552 05672 Alor Setar Lebuhraya Darul Aman
Faks : 04-733 9090 Tel. : 04-731 9255 05100 Alor Setar
Faks : 04-730 0630 Tel. : 04-720 2143
Faks : 04-733 4770
252 253
 Direktori Kumpulan

PERAK Kedai Telekom KUALA PILAH Pusat Perkhidmatan TMTOUCH

Jalan Bahau, 72000 Kuala Pilah
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri SEREMBAN Tel. : 06-481 1191 SEREMBAN
Pusat Perkhidmatan Pelanggan Pusat Perniagaan Primatel Jalan Dato Hamzah, 70000 Seremban Faks : 06-481 2000 Lot 3-G & 3-1 Wisma Arab-Malaysian
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Aras 2, Wisma Telekom TELEKOM MALAYSIA BERHAD TELEKOM MALAYSIA BERHAD Tel. : 06-765 1085 Jalan Tuanku Munawir
Jalan Sultan Idris Shah, 30677 Ipoh Bangunan Telekom Aras Mezanin, Wisma Telekom Faks : 06-762 9394 TAMPIN 70000 Seremban
Tel. : 05-241 2195/249 9121 Jalan Dato’ Onn Jaafar, 30300 Ipoh Jalan Sultan Idris Shah, 30672 Ipoh Jalan Besar, 73000 Tampin Tel. : 06-761 5080
Faks : 05-241 2185 Tel. : 05-249 9171 Tel. : 05-249 9192/9189 PORT DICKSON Tel. : 06-441 2191 Faks : 06-764 0920
Faks : 05 255 1717 Faks : 05-254 9696 Jalan Pantai, Batu 2, 71000 Port Dickson Faks : 06-441 4191
Tel. : 06-647 2191
Faks : 06-647 4200 Pusat Perkhidmatan TM Net
Kedai Telekom TELUK INTAN SITIAWAN
Bangunan Telekom 178 & 179 Taman Sitiawan Maju Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
IPOH Jalan Jawa, 36672 Teluk Intan 32000 Sitiawan bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
Wisma Telekom, Jalan Sultan Idris Shah Tel. : 05-625 9221 Tel. : 05-691 9191
30672 Ipoh Faks : 05-621 8453 Faks : 05-691 6252
Tel. : 05-253 7788
Faks : 05-254 8111 PARIT BUNTAR TAPAH
36, Persiaran Perwira Bangunan Telekom
MELAKA
BATU GAJAH Pusat Bandar, 34200 Parit Buntar Jalan Stesyen, 35672 Tapah Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri Pusat Perkhidmatan Pelanggan Pusat Perniagaan Primatel
No. 26, Jalan Dewangsa Tel. : 05-716 9191 Tel. : 05-401 9191 TELEKOM MALAYSIA BERHAD
31672 Batu Gajah Faks : 05-716 9600 Faks : 05-401 3932 TELEKOM MALAYSIA BERHAD TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Aras 2, Kompleks Kotamas
Tel. : 05-366 9191 Bangunan Unit 2, Jalan Banda Kaba Lot F9-F15 Bangunan Peringgit Point
Leboh Ayer Keroh, 75450 Melaka
Faks : 05-366 2988 KUALA KANGSAR TANJUNG MALIM 75000 Melaka Jalan Batu Hampar
Tel. : 06-252 2366
Bangunan Telekom Jalan Besar, 35900 Tanjung Malim Faks : 06-230 8220 Tel. : 06-292 9292 75350 Peringgit Melaka
TASEK Jalan Raja Chulan, 33000 Kuala Kangsar Tel. : 05-459 7210 Faks : 06-282 8534 Tel. : 06-292 5012
Jalan Sultan Azlan Shah Utara Tel. : 05-776 9191 Faks : 05-459 6633 Faks : 06-281 4445
31400 Ipoh Faks : 05-716 1522
Tel. : 05-545 9191
Faks : 05-547 2257 GRIK Pusat Perkhidmatan TMTOUCH Kedai Telekom ALOR GAJAH
No. 68, Jalan Tun Saban, 33300 Grik
Batu 14 1/2, Jalan Melaka Kendong Pusat Perkhidmatan TM Net
IPOH MELAKA 78000 Alor Gajah, Melaka
KAMPAR Tel. : 05-791 1191 Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
95 & 97, Jalan Sultan Iskandar Shah 527&529 A, Plaza Melaka Tel. : 06-556 2292
Bangunan Telekom Faks : 05-791 1701 bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
30000 Ipoh Jalan Gajah Berang, 75200 Melaka Faks : 06-556 5724
Jalan Baru, 31900 Kampar
Tel. : 05-253 3313 Tel. : 06-292 5801
Tel. : 05-466 9191 SUNGAI SIPUT
Faks : 05-254 3313 Faks : 06-281 1000
Faks : 05-466 9393 Jalan Sungai Buloh
31000 Sungai Siput
Pusat Perkhidmatan TMTOUCH
TAIPING Tel. : 05-598 9191 MELAKA
Bangunan Telekom, Jalan Berek Faks : 05-598 5519 Pusat Perkhidmatan TM Net No. 233, Taman Melaka Raya
34672 Taiping Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran 75000 Melaka
Tel. : 05-808 5600 bil Internet terdapat di Kedai Telekom. Tel. : 06-281 4800
Faks : 05-808 4331 Faks : 06-281 1311/283 3800

JOHOR
NEGERI SEMBILAN
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri Pusat Perkhidmatan Pelanggan Pusat Perniagaan Primatel
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri Pusat Perkhidmatan Pelanggan Pusat Perniagaan Primatel TELEKOM MALAYSIA BERHAD
TELEKOM MALAYSIA BERHAD Aras 5, Wisma Telekom TELEKOM MALAYSIA BERHAD TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Jalan Dato’ Hamzah TELEKOM MALAYSIA BERHAD TELEKOM MALAYSIA BERHAD Jalan Sutera 3, Taman Sentosa Tingkat 4, Ibusawat Telekom Senai Wisma Telekom Pelangi
70000 Seremban Jalan Dato’ Hamzah Suite 7, Wisma Arab-Malaysian 80150 Johor Bahru 81400 Senai Jalan Sutera 3, Taman Sentosa
Tel. : 06-765 1888 70000 Seremban Jalan Tuanku Munawir Tel. : 07-228 1001 Tel. : 1050 80150 Johor Bahru
Faks : 06-767 7888 Tel. : 06-765 1190 70000 Seremban Faks : 07-339 1919 Faks : 1 800 88 9393 Tel. : 1 800 88 9595
Faks : 06-763 4444 Tel. : 06-765 1010/1257 Faks : 1 800 88 9696
Faks : 06-761 3366/9696

Kedai Telekom SKUDAI PONTIAN

Tingkat Bawah Ibusawat Telekom Tingkat 1, Ibusawat Telekom
JOHOR BAHRU Bt. 9 1/2 Jalan Skudai, 81300 Skudai Jalan Alsagoff, 82000 Pontian
Jalan Abdullah Ibrahim, 80672 Johor Tel. : 07-557 9191 Tel. : 07-687 9191
Bahru Faks : 07-557 1999 Faks : 07-687 3800
Tel. : 07-228 1128
Faks : 07-222 7171

254 255
 Direktori Kumpulan

KLUANG PELANGI PERMAS JAYA TERENGGANU

Jalan Sultanah, 86000 Kluang Pelangi Business Centre, Jalan Kasa No. 6, Jalan Permas 10/7
Tel. : 07-771 9191 Taman Sentosa, 80150 Johor Bahru Bandar Baru Permas Jaya Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri
Faks : 07-772 9111 Tel. : 07-228 1151 81750 Masai, Johor
Pusat Perkhidmatan Pelanggan
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Faks : 07-331 9999 Tel. : 07-387 8662/8613 Tingkat 4, Bangunan Telekom TELEKOM MALAYSIA BERHAD
SEGAMAT Faks : 07-387 6268 Jalan Sultan Ismail Ibusawat Telekom Hiliran
Jalan Pawang, 85000 Segamat MERSING 20200 Kuala Terengganu Jalan Sultan Muhamad
Tel. : 07-933 3235 Jalan Dato Timur, 86800 Mersing JOHOR BAHRU Tel. : 09-620 2525 20710 Kuala Terengganu
Faks : 07-933 2517 Tel. : 07-799 5291 No. 1, Jalan Kuning 2, Taman Pelangi Faks : 09-624 2727 Tel. : 09-620 9292
Faks : 07-799 5000 80400 Johor Bahru, Johor Faks : 09-624 4628
BATU PAHAT Tel. : 07-335 3199
40 & 42, Jalan Rahmat, 83000 Batu Pahat YONG PENG Faks : 07-335 3200/332 7200
Tel. : 07-435 9292 Jalan Muar, 83700 Yong Peng Kedai Telekom DUNGUN Pusat Perkhidmatan TM Net
Faks : 07-431 4888 Tel. : 07-467 1191 BATU PAHAT Jalan Nibong, 23000 Dungun
KUALA TERENGGANU Tel. : 09-845 5354 Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
Faks : 07-467 3888 No 22, Jalan Maju, Taman Maju
Bangunan Telekom, Jalan Sultan Ismail Faks : 09-844 4111 bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
MUAR 83000 Batu Pahat, Johor Darul Takzim
20200 Kuala Terengganu
37A Jalan Ibrahim, 84000 Muar PASIR GUDANG Tel. : 07-433 8677
Tel. : 09-623 2191
Tel. : 06-952 9595 17 & 19, Jalan 9/7, Jalan Perjiranan 9 Faks : 07-433 5277
Faks : 06-951 5916 81700 Pasir Gudang
Faks : 09-624 5200 Pusat Perkhidmatan TMTOUCH
Tel. : 07-251 9191 KUALA TERENGGANU
KEMAMAN
KOTA TINGGI Faks : 07-251 4999 Pusat Perkhidmatan TM Net Jalan Masjid, 24000 Kemaman Tingkat Bawah & Mezanin
No. 2-4, Jalan Indah, Taman Medan Indah No. 42 Wisma Isaacs, Jalan Dato’ Isaacs
Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran Tel. : 09-859 3191
81900 Kota Tinggi Pusat Perkhidmatan TMTOUCH Faks : 09-859 2411 20000 Kuala Terengganu
Tel. : O7-883 1191 bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
PEJABAT TEMPATAN Tel. : 09-622 6800/624 1186
Faks : 07-883 4999 Faks : 09-623 0800/624 6161
No. 6, Jalan Permas 10/7
KULAI Bandar Baru Permas Jaya
Jalan Air Hitam, 81000 Kulai 81750 Masai, Johor
Tel. : 07-663 9191 Tel. : 07-387 8633
Faks : 07-663 5800 Faks : 07-388 1623 KELANTAN
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri Pusat Perkhidmatan Pelanggan
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
PAHANG Tingkat 1, Bangunan Pentadbiran TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Jalan Doktor, 15000 Kota Bharu Tingkat 3, Bangunan Unit 1
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri Tel. : 09-743 4545 Bhg. Pusat Perkhidmatan Pelanggan
Pusat Perkhidmatan Pelanggan Faks : 09-744 3447 Telekom Malaysia Berhad
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Tingkat 5, Bangunan UMNO TELEKOM MALAYSIA BERHAD Jalan Doktor, 15000 Kota Bharu
Jalan Hj. Abdul Aziz, 25000 Kuantan Tingkat 4, Bangunan Telekom Tel. : 09-744 9292 Samb. 421
Tel. : 09-512 9353 Jalan Mahkota, 25000 Kuantan Faks : 09-743 1568
Faks : 09-513 6644 Tel. : 09-515 2292
Faks : 09-514 5151 Kedai Telekom KUALA KRAI Pusat Perkhidmatan TMTOUCH
Lot 1522, Jalan Tengku Zainal Abidin
KOTA BHARU 18000 Kuala Krai KOTA BHARU SERVICE CENTRE
Kedai Telekom KUALA LIPIS KUANTAN
Jalan Doktor, 15000 Kota Bharu Tel. : 09-966 6191 Lot PT166, Seksyen 26
10, Jalan Bukit Bius, 27200 Kuala Lipis 45, Jalan Tanah Putih
KUANTAN Tel. : 09-312 2191 25100 Kuantan Tel. : 09-744 9191 Faks : 09-966 3228 Jalan Dusun Muda
Tingkat Bawah, Bangunan UMNO Faks : 09-312 3191 Tel. : 09-513 8686 Faks : 09-743 8079 15400 Kota Bharu, Kelantan
Jalan Hj. Abd. Aziz, 25000 Kuantan Faks : 09-512 1088 PASIR PUTEH Tel. : 09-747 8800
Tel. : 09-514 2088 RAUB PASIR MAS 258B, Jalan Sekolah Laki-Laki Faks : 09-747 9800
Faks : 09-513 9289 Jalan Kuala Lipis, 27600 Raub 606 Jalan Masjid Lama, 17000 Pasir Mas 16800 Pasir Puteh
Tel. : 09-355 3191 Tel. : 09-790 9191 Tel. : 09-786 7191
MENTAKAB Faks : 09-355 5191 Pusat Perkhidmatan TM Net Faks : 09-790 0427 Faks : 09-786 7313 Pusat Perkhidmatan TM Net
Jalan Tun Razak, 28400 Mentakab Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
Tel. : 09-270 1164 TANAH MERAH
bil Internet terdapat di Kedai Telekom. 4088 Jalan Ismail Petra bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
Faks : 09-277 2191 Pusat Perkhidmatan TMTOUCH
17500 Tanah Merah
BENTONG PEJABAT TEMPATAN Tel. : 09-955 6191
111, Bgn. Persatuan Bola Sepak 45, Jalan Tanah Putih Faks : 09-955 7431
Jalan Ah Peng, 28700 Bentong 25100 Kuantan
Tel. : 09-222 7977 Tel. : 09-512 1265/1088
Faks : 09-222 8050 Faks : 09-515 8686

256 257
 Direktori Kumpulan

SABAH Kedai Telekom SIBU KUCHING (SATOK)

Persiaran Brooke, 96000 Sibu Tingkat Bawah & Tingkat 1
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri BATU LINTANG Tel. : 084-339 191 Lot 314, Jalan Satok
Pusat Perkhidmatan Pelanggan Pusat Perniagaan Primatel Jalan Batu Lintang, 93200 Kuching Faks : 084-314 708 93400 Kuching
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Jalan Tunku Abdul Rahman TELEKOM MALAYSIA BERHAD TELEKOM MALAYSIA BERHAD Tel. : 082-429 191 Tel. : 082-239 800
88672 Kota Kinabalu Tingkat Bawah Telekom Malaysia Tingkat 1, Lot 67-69, Blok J Faks : 082-243 511 SARIKEI Faks : 082-259 800
Tel. : 088-299 888/838 Jalan Tunku Abdul Rahman Jalan Ikan Juara 3, Sadong Jaya Complex Jalan Berek, 96100 Sarikei
Faks : 088-248 378 88672 Kota Kinabalu 88100 Kota Kinabalu, Sabah PENDING Tel. : 084-655 550 BINTULU
Tel. : 088-299 714 Tel. : 088-299 257 Jalan Gedong, 93450 Pending Faks : 084-653 588 Lot 3637, Tingkat 1
Faks : 088-299 716 Faks : 088-269 696 Tel. : 082-489 191 Blok 31 Medan Jaya Commercial Centre
Faks : 082-337 797 KAPIT Jalan Tun Hussein Onn, 97000 Bintulu
Jalan Kapit By Pass, 96800 Kapit Tel. : 086-338 423
Kedai Telekom BEAUFORT SANDAKAN
SRI AMAN Tel. : 084-796 991 Faks : 086-314 800
Choong Street, P.O Box 269 Lot 78, Tingkat Bawah
SADONG JAYA 89800 Beaufort Bandar Pasaraya, Jalan Utara Batu 4 Jalan Club, 95000 Sri Aman Faks : 084-796 515
Bangunan Telekom, 88100 Sadong Jaya Tel. : 087-212 292 90000 Sandakan Tel. : 083-322 125 SIBU
Tel. : 088-299 380 Faks : 087-211 411 Tel. : 089-201 800/313 Faks : 083-321 490 Lot 145, Tingkat Bawah & Tingkat 1
Faks : 088-257 979 Faks : 089-201 333/224 800 Pusat Perkhidmatan TMTOUCH Jalan Kampung Nyabor
KUDAT MIRI 96000 Sibu
Jalan Post, 98000 Miri PEJABAT TEMPATAN Tel. : 084-321 800/324 800
L. TERBANG K. KINABALU Jalan Wak Siak, 89058 Kudat TAWAU
Tel. : 085-429 191 Tingkat 1, 2 & 3, No. 322, Lot 2734 Faks : 084-310 800
88100 K. Kinabalu Tel. : 088-611 022 TB330A, Tingkat Bawah, Blok 42
Faks : 085-422 400 Central Park Commercial Centre
Tel. : 088-261 261 Faks : 088-612 690 Jalan Merdeka 2, Fajar Complex 3rd Mile, Jln Tun Ahmad Zaidi Adruce MIRI
Faks : 088-232 311 91000 Tawau
LIMBANG 93150 Kuching Lot 935, Tingkat Bawah & Tingkat 1
Tel. : 089-769 800/777 800 Tel. : 082-203 888
TAWAU Pusat Perkhidmatan TMTOUCH Faks : 089-771 013 Jalan Kubu, 98700 Limbang Blok 9, MCLD Jalan Asmara
Tel. : 085-211 334 Faks : 082-203 851 98000 Miri
T.B. 307, Blok 35, Kompleks Fajar
Jalan Perbandaran, 91000 Tawau PEJABAT KAWASAN LAHAD DATU Faks : 085-212 798 Tel. : 085-420 800/429 235
Tingkat 2 & 3, Lot 4 KUCHING (CENTRAL PARK) Faks : 085-439 445
Tel. : 089-773 131 Lot 53, MDLD 3318
Blok B, Damai Plaza LAWAS Tingkat Bawah, No 322, Lot 2734
Faks : 089-761 600 Tingkat Bawah, Fajar Centre
Fasa 3, Jalan Damai, Luyang Jalan Punang, 98850 Lawas Central Park Commercial Centre
91100 Lahat Datu 3rd Mile, Jln Tun Ahmad Zaidi Adruce
LAHAD DATU 88000 Kota Kinabalu Tel. : 089-888 802 Tel. : 085-285 667 Pusat Perkhidmatan TM Net
Tel. : 088-282 811/812/810 Faks : 085-285 248 93150 Kuching
MOLD 3307, Tingkat Bawah Faks : 089-887 800
Faks : 088-235 522 Tel. : 082-203 888/865 Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
Kompleks Fajar, Jalan Segama
BINTULU Faks : 082-419 084 bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
91100 Lahad Datu KENINGAU
Tel. : 089-881 160 DAMAI, LUYANG c/o Kedai Telekom Keningau Jalan Law Gek Soon, 97000 Bintulu
Faks : 089-888 500 Wisma CTF, Lot 4 Peti Surat 113, 89008 Keningau Tel. : 086-318 181
Blok B, Damai Plaza Fasa 3 Tel. : 087-336 800 Faks : 086-333 222
SANDAKAN Luyang, 88300 Kota Kinabalu Faks : 087-338 179
Tingkat 6, Wisma Khoo Siak Chiew Tel. : 088-282 802/808
Jalan Buli Slim, 90009 Sandakan Faks : 088-282 805 KUDAT
Tel. : 089-219 191
WILAYAH PERSEKUTUAN LABUAN
c/o Kedai Telekom
Faks : 089-216 000 ASIA CITY Peti Surat 340, 89058 Kudat
Blok E, Lot 36 & 37 Pegawai Perhubungan Negeri Pusat Perniagaan Primatel
Tel. : 088-615 800 Lot E001, Tingkat 1 Podium Level
KENINGAU Fasa 1B Asia City Faks : 088-612 690 Labuan Financial Park TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Pusat Komersial 88000 Kota Kinabalu
Jalan Merdeka, 87000 WP Labuan Lot E001 Tingkat 1 Podium Level
Jalan Arusap, Off Jalan Masak Tel. : 088-268 800/263 036
Tel. : 087-408 888 Labuan Financial Park
Blok B7, Lot 13 & 14 Faks : 088-261 779 Pusat Perkhidmatan TM Net Faks : 087-453 899 Jalan Merdeka, 87000 WP Labuan
89007 Keningau Tel. : 087-408 878
Tel. : 087-333 496 Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
Faks : 087-441 446
Faks : 087-335 000 bil Internet terdapat di Kedai Telekom.

Kedai Telekom Pusat Perkhidmatan TMTOUCH Pusat Perkhidmatan TM Net

SARAWAK
Pengurus Besar, Operasi Perniagaan Negeri
Pusat Perniagaan Primatel
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Tingkat 6, TM 100 TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Jalan Simpang Tiga, 93672 Kuching Sub Lot 14, Section 11 KTLD
Tel. : 082-200 200 Jalan Kulas Utara Satu, 93400 Kuching
Faks : 082-257 505 Tel. : 082-203 900/901/904
Faks : 082-250 686
TELEKOM MALAYSIA BERHAD
Tingkat Bawah, Lot 1076, 1077
Bintang Jaya Commercial Complex
98000 Miri
Tel. : 085-432 223/410 041
Faks : 085-433 301
LABUAN SERVICE CENTRE
Lot 8, Lazenda Commercial Centre
Jalan Tun Mustapha, Wilayah Persekutuan
87008 Wilayah Persekutuan Labuan
Tel. : 087-425 300/100/400
Faks : 087-415 013/425 900
PUSAT PERKHIDMATAN LABUAN Perkhidmatan pendaftaran dan pembayaran
Lot 8, Lazenda Commercial Centre bil Internet terdapat di Kedai Telekom.
Jalan Tun Mustapha, Wilayah Persekutuan
87008 Wilayah Persekutuan Labuan
Tel. : 087-425 300/100/400
Faks : 087-415 013/425 900

258 259
 Direktori Kumpulan

ANAK-ANAK SYARIKAT/SYARIKAT-SYARIKAT TERGABUNG LUAR NEGERI

CAMBODIA SAMART COMMUNICATIONS
CO. LTD
33rd Floor
No. 3, Samdech Sothearos Blvd.
Khan Doun Penh, Phnom Penh
Kingdom of Cambodia
Tel. : +855-16-810081
Faks : +855-16-810006
MTN NETWORKS (PVT) LTD
No. 475, Union Place
Colombo 2 Sri Lanka
Tel. : +94-1-678688
Faks : +94-1-678703
SAMART CORPORATION PLC
92, Moo Software Park
Chaengwattana Rd.
Klong Gluar, Pak-Kred
Nonthaburi, 11120 Thailand
Tel. : +66-2-5026070
Faks : +66-2-5026072
SOTELGUI s.a.
B P 2066, Conakry
Republic of Guinea
Tel. : +224-450200
Faks : +224-411535
TELEKOM NETWORKS MALAWI LIMITED
Munif House, Livingstone Avenue
Limbe P.O. Box 3039
Blantyre, Malawi
Tel. : +265-1-645915
Faks : +265-1-642805
TELKOM SA LIMITED
Private Bag 8780
Pretoria 0001
South Arica
Tel. : +27-12-3113910
Faks : +37-12-3118302
TM INTERNATIONAL BANGLADESH
LIMITED
9th Floor, Brac Centre
75 Mohakhali Commercial Area
Dhaka 1212, Bangladesh
Tel. : +880-2-9887115
Faks : +880-2-9887112

ANAK-ANAK SYARIKAT TEMPATAN

FIBERAIL SDN. BHD.
Tingkat 7, Wisma Telekom
Jalan Desa Utama
Pusat Bandar Taman Desa
58100 Kuala Lumpur
Tel. : 03-7980 9696
Faks : 03-7980 9900
GITN SDN. BHD.
Tingkat 31, Menara Telekom
Jalan Pantai Baharu
50672 Kuala Lumpur
Tel. : 03-2240 0708
Faks : 03-2240 0709
MEGANET COMMUNICATIONS SDN. BHD.
Aras 14, Wisma Pantai
Plaza Pantai, Jalan Pantai Baharu
59200 Kuala Lumpur
Tel. : 03-2284 5515
Faks : 03-2284 3464
MENARA KUALA LUMPUR SDN. BHD.
Jalan Punchak, Off Jalan P. Ramlee
50250 Kuala Lumpur
Tel. : 03-20205446
Faks : 03-20342609
UNIVERSITY TELEKOM SDN. BHD.
Jalan Multimedia
63100 Cyberjaya
Selangor Darul Ehsan
Tel. : 03-8312 5000/5020
Faks : 03-8312 5022
TELEKOM APPLIED BUSINESS SDN. BHD. TELEKOM TECHNOLOGY SDN. BHD.
Tingkat 16, Menara 2 Aras 3, Wisma Telekom Semarak
Menara Faber, Jalan Desa Bahagia No. 82, Jalan Raja Muda Abdul Aziz
Taman Desa, Off Jalan Klang Lama 50300 Kuala Lumpur
Kuala Lumpur Tel. : 03-2681 2681
Tel. : 03-7984 4989 Faks : 03-2681 2680
Faks : 03-7980 1605
TM CELLULAR SDN. BHD.
TELEKOM PUBLICATIONS SDN. BHD. Tingkat 10, Wisma Telekom Semarak
Tingkat 10, Menara D No. 82, Jalan Raja Muda Abdul Aziz
Persiaran MPAJ, Jalan Pandan Utama 50300 Kuala Lumpur
Pandan Indah Tel. : 03-2687 8888
55100 Kuala Lumpur Faks : 03-2681 0998
Tel. : 03-4292 1111
Faks : 03-4291 9191 TM FACILITIES SDN. BHD.
Tingkat 27, Menara Telekom
TELEKOM RESEARCH & DEVELOPMENT Jalan Pantai Baharu
SDN. BHD. 50672 Kuala Lumpur
Idea Tower, UPM-MTDC Tel. : 03-2240 1004
Technology Incubation Centre 1 Faks : 03-2284 1233
Lebuh Silokon
43400 Serdang TM INTERNATIONAL SDN. BHD.
Selangor Tingkat 17, Menara Telekom
Tel. : 03-8933 1820 Jalan Pantai Baharu
Faks : 03-8945 1591 50672 Kuala Lumpur
Tel. : 03-2240 2254
TELEKOM SALES & SERVICES SDN. BHD. Faks : 03-7956 0266
Menara Mutiara Bangsar
Jalan Liku Off Jalan Riang TM NET SDN. BHD.
59100 Bangsar 3300, Lingkaran Usahawan 1 Timur
Kuala Lumpur 63300 Cyberjaya
Tel. : 03-2283 3888 Selangor Darul Ehsan
Faks : 03-2282 6184 Tel. : 03-8318 8027
Faks : 03-8318 8077
TELEKOM SMART SCHOOL SDN. BHD.
45-8, Aras 3, Blok C VADS BERHAD
Plaza Damansara, Jalan Medan Setia 1 Tingkat 8, Plaza IBM
Bukit Damansara No. 1, Jalan Tun Mohd Fuad
50490 Kuala Lumpur Taman Tun Dr. Ismail
Tel. : 03-2092 5252 60000 Kuala Lumpur
Faks : 03-2093 4993 Tel. : 03-7712 8888 Muka surat ini sengaja dibiarkan kosong.
Faks : 03-7728 2584

260
 Annual Report 2002
Laporan Tahunan

To / Kepada : Tenaga Koperat Sdn. Bhd. Date :

Share Registrar / Pendaftar Syarikat Tarikh :

Please send me/us a copy of the 2002 Annual Report in Bahasa Malaysia :
Sila hantar kepada saya/kami senaskhah Laporan Tahunan 2002 dalam Bahasa Malaysia :

Name / Nama :

Address / Alamat :

Signature of Shareholder / Tandatangan Pemegang Saham :

 1. Fold here/ Lipat di sini

2. Fold here/ Lipat di sini

TENAGA KOPERAT SDN. BHD.

20th Floor, Plaza Permata
(formerly known as /Dahulu dikenali sebagai IGB Plaza)
Jalan Kampar, Off Jalan Tun Razak
50400 Kuala Lumpur

3. Fold here/ Lipat di sini

 borang proksi

Saya/Kami _________________________________________________________________________________________________
dari ______________________________________________________________________________________________________
sebagai Ahli/Ahli-ahli TELEKOM MALAYSIA BERHAD dengan ini melantik ______________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________
dari ______________________________________________________________________________________________________
atau jika beliau tidak dapat hadir _______________________________________________________________________________
dari ______________________________________________________________________________________________________
atau jika beliau tidak dapat hadir, Pengerusi Mesyuarat tersebut, sebagai proksi saya/kami untuk menghadiri dan mengundi bagi pihak
saya/kami di Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat yang ke-Lapanbelas yang akan diadakan di Legend Grand Ballroom, Tingkat 9, Hotel
The Legend, 100 Jalan Putra, 50350 Kuala Lumpur pada hari Selasa, 20 Mei 2003 jam 10:00 pagi dan pada sebarang penangguhannya.

Proksi saya/kami hendaklah mengundi sebagaimana yang dinyatakan di bawah ini:

Resolusi Menyokong Menentang

1. Penerimaan Akaun Beraudit dan Laporan bagi Tahun Kewangan

berakhir 31 Disember 2002 – Resolusi Biasa 1
2. Pengisytiharan dividen akhir sebanyak 10 sen sesaham dan
(setelah ditolak 28% Cukai Pendapatan Malaysia) – Resolusi Biasa 2
3. Perlantikan semula Pengarah-pengarah berikut di bawah Artikel 103:-
(i) Dato’ Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud – Resolusi Biasa 3
(ii) Dato’ Dr. Md Khir bin Abdul Rahman – Resolusi Biasa 4
4. Meluluskan yuran dan ganjaran Pengarah-pengarah – Resolusi Biasa 5
5. Perlantikan Tetuan PricewaterhouseCoopers sebagai
Juruaudit Syarikat – Resolusi Biasa 6
6. Urusan Khas
– Seksyen 132D, Akta Syarikat 1965 – Resolusi Biasa 7
Terbitan Saham Baru

(Sila tandakan dengan “X” dalam ruangan yang disediakan untuk pengundian yang anda kehendaki. Jika anda tidak berbuat
demikian, Proksi akan mengundi atau tidak akan mengundi atas budibicaranya.)

Ditandatangani pada _________ haribulan ______________ 2003

Bilangan Saham No. Akaun CDS

__________________________________
Tandatangan/Cop Mohor Pelantik

Nota:
1. Seorang ahli yang berhak menghadiri dan mengundi dalam Mesyuarat ini berhak melantik seorang proksi untuk menghadiri dan mengundi bagi
pihak dirinya. Seorang proksi tidak semestinya ahli syarikat dan peruntukan Seksyen 149(1)(b) Akta ini adalah tidak terpakai bagi Syarikat.
2. Seorang ahli tidak boleh melantik lebih dari dua (2) proksi untuk menghadiri dan mengundi di dalam mesyuarat yang sama kecuali ahli syarikat
itu adalah penama yang diberikuasa di bawah peruntukan Akta Industri Sekuriti (Depositori Pusat) 1991 yang dibenarkan melantik sekurang-
kurangnya satu (1) proksi bagi setiap akaun sekuriti yang dipegangnya yang masih mempunyai kredit saham-saham biasa Syarikat.
3. Sekiranya seorang ahli melantik dua (2) proksi, perlantikan itu adalah tidak sah kecuali ia menyatakan bilangan saham yang diwakilkan kepada
setiap proksi.
4. Suratcara perlantikan proksi hendaklah dibuat secara bertulis oleh pelantik atau pihak yang berkuasa yang dilantik di bawah surat wakil kuasa
atau jika pelantik merupakan sebuah perbadanan, ianya hendaklah sama ada dimeterai dengan cop mohornya atau disempurnakan oleh pegawai
atau wakil kuasa yang dilantik di bawah surat wakil kuasa tersebut.
5. Sebuah perbadanan atau mana-mana Badan Berkanun yang menjadi ahli, boleh, melalui resolusi pengarah-pengarah, memberi kuasa kepada
sesiapa yang difikirkan wajar sebagai wakil ke Mesyuarat, menurut Artikel 92, Tataurus Syarikat.
✂

6. Suratcara perlantikan proksi mestilah dikemukakan ke Pejabat Pendaftar Saham Syarikat, Tenaga Koperat Sdn. Bhd., Tingkat 20 Plaza Permata
(dahulu dikenali sebagai IGB Plaza), Jalan Kampar, Off Jalan Tun Razak, 50400 Kuala Lumpur tidak lewat dari 48 jam sebelum waktu yang
ditetapkan untuk mengadakan Mesyuarat tersebut atau sebarang penangguhannya.
 1. Lipat di sini

2. Lipat di sini

Pendaftar Saham
TENAGA KOPERAT SDN. BHD.
Tingkat 20, Plaza Permata (dahulu dikenali sebagai IGB Plaza)
Jalan Kampar, Off Jalan Tun Razak
50400 Kuala Lumpur

3. Lipat di sini