INSYIRAH MOHAMAD NOH UKM LAW SCHOOL SEM 5/18

EVOLUSI PERUNDANGAN PERBANKAN ISLAM DI MALAYSIA

(SEBELUM DAN SELEPAS IFSA 2013)

TAHUN PERUNDANGAN HURAIAN

SEBELUM APKI/IFSA 2013
1959 Ordinan Bank Negara Tanah  Dikuatkuasakan
Melayu 1958  Menyediakan asas bagi pelesenan &
peraturan perniagaan urusan bank di
Persekutuan Tanah Melayu
26/1/59 Bank Negara Tanah Melayu  Ditubuhkan
(sekarang: Bank Negara Malaysia)  Tujuan:-
 Mengeluarkan mata wang
 Sebagai jurubank dan penasihat
untuk Kerajaan
 Mengawal kedudukan kredit
negara
1963 Perbadanan Wang Simpanan Bakal-  Ditubuhkan
bakal Haji  Institusi pertama yang
(sekarang: Lembaga Tabung Haji) mengaplikasikan konsep transaksi
Islam
 Tujuan:-
 Membolehkan orang-orang Islam
menyimpan secara beransur-
ansur bagi memenuhi
perbelanjaan menunaikan haji
atau lain-lain perbelanjaan
bermanfaat
30/7/81 Jawatankuasa Pemandu  Ditubuhkan
Kebangsaan Bank Islam  Dipengerusikan oleh Tan Sri Raja
Mohar
 Tujuan:-
 Menyediakan rangka asas
penubuhan bank Islam
 Menggunakan operasi Faisal Islamic
Bank of Egypt dan Faisal Islamic Bank
of Sudan sebagai panduan
menyediakan laporan
7/4/83 Akta Bank Islam 1983  Diluluskan
 Menggariskan peraturan-peraturan
yang perlu dipatuhi oleh mana-mana

1
INSYIRAH MOHAMAD NOH UKM LAW SCHOOL SEM 5/18

bank Islam yang mahu beroperasi di

Malaysia
1983 Akta Pelaburan Kerajaan 1983  Diluluskan
 Beri kuasa kepada kerajaan untuk
keluarkan Sijil Pelaburan
berdasarkan prinsip Syariah
1/7/83 Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB)  Mula beroperasi
 Modal: RM 80 juta
 Bank Islam pertama di Malaysia yang
ditubuhkan di bawah Akta Bank
Islam 1983
 Operasi dan transaksi kewangan
dijalankan berlandaskan prinsip
Syariah
 Kontrak yang mendasari transaksi
perbankan BIMB:-
Qardhul hassan (pinjaman tanpa
faedah)  Bay’ al-innah (kontrak
yang membabitkan urus niaga jualan
dan pembelian semula aset oleh
penjual)
 Skim Perbadanan Tanpa Faedah 
Skim Perbankan Islam (tukar istilah
pada tahun 1998)
1984 Syarikat Takaful Malaysia Sdn. Bhd.  BIMB perkenalkan skim takaful
untuk melengkapi sistem perbankan
Al-Wakalah Nominees (Tempatan) Islam
Sdn. Bhd.  Jalankan perniagaan takaful Islam
 Takaful keluarga
 Takaful am
1993 Bank komersial dibenarkan untuk  Menawarkan lebih 40 jenis
menawarkan kemudahan operasi instrumen perbankan
perbankan Islam dengan membuka - Mudharabah, Musyarakah,
Islamic windows Murabahah, Bay Bithaman Ajil,
Ijarah, Qardhul Hassan dsb.
1997 Majlis Penasihat Syariah  Ditubuhkan di bawah Bank Negara
Malaysia
 S. 3(5)(b) Akta Bank Islam 1983 & S.
124(3) Akta Bank & Institusi
Kewangan Islam 1989:-

2
INSYIRAH MOHAMAD NOH UKM LAW SCHOOL SEM 5/18

Mensyaratkan semua bank Islam dan

bank konvensional yang menyertai
sistem perbankan Islam untuk
menubuhkan Majlis Penasihat
Syariah
1999 Bank Muamalat Malaysia Berhad  Ditubuhkan
(BMMB)
2009 Akta Bank Negara Malaysia 2009  Gantikan Akta Bank Negara Malaysia
1958
 Fungsi:-
- Kawal & selia institusi kewangan
- Sediakan pengawasan pasaran
wang dan pertukaran asing
- Jalankan pengawasan sistem
pembayaran
- Pelihara kestabilan wang
2/09 Mahkamah Mualamat  Sebahagian daripada bidang
Komersil Mahkamah Tinggi Kuala
Lumpur
 Bidang kuasa: Asal & Rayuan yang
sama dengan Mahkamah Tinggi di
Malaysia – Peruntukan Akta 91
 Ditubuhkan untuk dengar semua kes
berkaitan perbankan dan kewangan
Islam
 Rujukan: Berpandukan S.56 ABNM –
isu syariah di Mahkamah Muamalat
hendaklah dirujuk kepada Majlis
Penasihat Syariah (MPS sbg. pihak
paling berautoriti untuk tentukan
hukum berkaitan urusan kewangan
Islam)
SELEPAS APKI/IFSA 2013
Perkara 7 Senarai I Jadual  Urus niaga perbankan tertakluk
Kesembilan Perlembagaan kepada perundangan Persekutuan
Persekutuan  Undang-undang berkaitan urus niaga
kewangan Islam mesti digubal
mengikut prosedur yang ditentukan
Parlimen

3
INSYIRAH MOHAMAD NOH
2013 Akta Perkhidmatan Kewangan
Islam 2013 (APKI)
2013 Akta Perkhidmatan Kewangan 2013 
(APK)
Majlis Penasihat Syariah
UKM LAW SCHOOL SEM 5/18
 Gantikan Akta Bank Islam 1983 dan
Akta Takaful 1984
 Akta tunggal dalam mengawal selia
institusi perkhidmatan kewangan
Islam yang berada di bawah selia
BNM
 Fokus: Pematuhan & tadbir urus
syariah dalam sektor kewangan
Islam
 Sediakan rangka kerja undang-
undang yang menyeluruh yang
patuh syariah dalam semua aspek
pengawalan & penyeliaan
 Tak halang institusi yang dilesenkan
dengan APKI untuk jalankan
perniagaan kewangan Islam dengan
syarat:-
- Dapat kebenaran bertulis
daripada BNM – S.15(1) APKI
- Memenuhi kehendak
peruntukan APKI – S.14 APKI
 Komponen APKI:-
- Pematuhan syariah
- Tadbir urus syariah
- Audit pematuhan syariah
Gantikan Akta Bank dan Institusi-
institusi Kewangan 1989, Akta
Insurans 1996, PSA dan Akta
Kawalan Pertukaran Wang 1953
 Diperkemas
 S.51 Akta Bank Negara Malaysia
2009 & Akta Perkhidmatan
Kewangan Islam 2013
 Berfungsi sbg. badan yang
berautoriti untuk:-
- Menyelaras & menetapkan
piawaian kemudahan perbankan
Islam
4
INSYIRAH MOHAMAD NOH UKM LAW SCHOOL SEM 5/18

- Memastikan pematuhan Syariah

dalam keseluruhan operasi &
aktiviti institusi perbankan Islam
- Pihak berkuasa tunggal untuk
tentukan hukum syarak bagi
perniagaan perbankan Islam
KES
 Bank Islam Malaysia Bhd. v Lim Kok
Hoe & Anor
- Majlis Penasihat Syariah di
bawah naungan BNM telah
jalankan kewajipan statutori
untuk pastikan operasi bank
Islam berada dalam lingkungan
prinsip Islam
 CIMB Bank Bhd v LCL Corp Bhd &
Anor
 Bank Kerjasama Rakyat Malaysia
Bhd v Brampton Holdings Sdn Bhd
 Mohamed Alias Ibrahim v RHB Bank
Berhad
- Keabsahan S.56 & 57 ABNM
2009
- Didakwa bercanggah dengan
Perkara 4(1) dan 121(1)
Perlembagaan Persekutuan
- Hakim Zawawi Salleh:
Peruntukan yang dipersoalkan
telah digubal menurut
Perenggan 4(k) Senarai I Jadual
Kesembilan Perlembagaan
Persekutuan  Parlimen
mewakilkan kuasa kepada Majlis
Penasihat Syariah apabila ABNM
2009 dikanunkan

5
INSYIRAH MOHAMAD NOH UKM LAW SCHOOL SEM 5/18

PERBEZAAN PERBANKAN ISLAM DAN KONVENSIONAL

KOMPONEN ISLAM KONVENSIONAL

Definisi S.2(1) Akta Bank Negara Malaysia 2009
Institusi kewangan Islam:- Institusi kewangan:-

Institusi kewangan yang menjalankan Seseorang yang menjalankan

perniagaan kewangan Islam perniagaan kewangan yang
dikawal selia di bawah
undang-undang yang
dikuatkuasakan oleh Bank
Negara dan sebagai
tambahan termasuklah
mana-mana —

(a) orang yang

Perspektif Wahyu daripada Allah
asas
 Berlandaskan Al-Quran dan Sunnah
 Surah Al-Baqarah 2:2
“Kitab Al-Quran ini tidak ada
keraguan padanya, petunjuk bagi
mereka yang bertaqwa.”
 Prinsip asas: Keadilan
 Untuk menepati keperluan umat Islam
dalam segala urusan bank secara adil,
saksama dan memenuhi kepentingan
masyarakat
 Mengelakkan pengaplikasian unsur
riba dalam mana-mana transaksi yang
dijalankan
 Surah An Nahl 16:90
mengendalikan apa-apa
sistem pembayaran atau
mengeluarkan apa-apa
instrumen pembayaran; dan
(b) orang yang menjalankan
apa-apa perniagaan
kewangan yang lain
sebagaimana yang
ditetapkan oleh Menteri;
Pemikiran manusia
 Berlandaskan pemikiran
& nafsu manusia
 Prinsip asas: Keuntungan
 Memenuhi tuntutan
manusiawi
 Terdapat unsur riba, judi
& ketidaktentuan

6
INSYIRAH MOHAMAD NOH UKM LAW SCHOOL SEM 5/18

“Sesungguhnya Allah menyuruh

berlaku adil, berbuat baik dan
memberi bantuan kepada kaum
kerabat; dan melarang daripada
melakukan perbuatan mungkar
dan kezaliman. Ia mengejar kamu
supaya kamu mengambil
peringatan.”
 Tiada unsur riba (Surah Al-Baqarah:
275) , maysir (Surah Al-Maidah: 90) &
gharar (Surah Al Baqarah: 188)
Perundangan  Akta Bank Negara 2009  Akta Bank Negara 2009
 Akta Perkhidmatan Kewangan Islam  Akta Perkhidmatan
2013 Kewangan 2013
 Majlis Penasihat Syariah
 Majlis Audit Syariah
Tadbir urus Hubungan antara bank dengan pelanggan
& operasi  Pembiaya dan pelanggan:-  Pemberi pinjam (lender)
- Penjual, pembeli dan rakan kongsi dan peminjam
- Terhasil daripada transaksi jual (borrower):-
beli, pelaburan atau perkongsian - Terhasil daripada
untung rugi aktiviti pinjaman atau
hutang
- Penghakiman oleh
Lord Cottenham LC,
Lord Lyndhurst dan
Lord Campbell dalam
kes Folley v Hill
[1843-60]
Tindakan lambat bayar
 Caj yang dikenakan berdasarkan kos  Denda yang dikenakan
sebenar atau 1% bukan berdasarkan kos
 Seperti yang digariskan BNM sebenar
 Ganti rugi/ta’widh  Denda digandakan
 Disalurkan kepada kebajikan  Jumlah hutang
pelanggan akan
bertambah
(compounding)

7
INSYIRAH MOHAMAD NOH UKM LAW SCHOOL SEM 5/18

Produk Deposit
Produk Akaun simpanan/semasa Akaun simpanan/semasa
deposit
Kontrak Wadi’ah Yad Dhamanah Tidak relevan
(simpanan dengan jaminan)
Pulangan Hibah/hadiah boleh Faedah – telah dijamin
diberikan kepada pelanggan  Pelanggan telah
(tak wajib) – berdasarkan dijanjikan pulangan
budi bicara pihak bank tertentu terhadap
simpanan yang
dibuat
 Berlaku riba – pihak
bank pinjam duit
yang disimpan
pelanggan untuk
jalankan aktiviti
perniagaan
 Pertambahan dalam
bentuk pulangan dari
transaksi pinjaman
(riba)
Pembiayaan
Kemudahan Pembiayaan peribadi Pinjaman peribadi
Kontrak  Tawarruq Pinjaman
 Bai al innah
Keuntungan Terhasil daripada jualan Terhasil daripada faedah
- Menerusi kontrak jual atas transaksi pinjaman
beli yang menghasilkan - Menerusi pinjaman wang
hutang daripada pihak bank
Aset  Komoditi Tiada
 Aset yang dibenarkan
syarak
Amaun  Tetap sepanjang  Berubah
yang perlu tempoh pembiayaan  Ikut Perubahan Kadar
dibayar  Dikurangkan/diberikan Pinjaman Asas
rebat jika pelanggan (Base Lending Rate ‘BLR’)
bayar keseluruhan
pembiayaan lebih awal
Pemilikan Mesti dimiliki penjual Tidak relevan
aset

8
INSYIRAH MOHAMAD NOH UKM LAW SCHOOL SEM 5/18

Lewat Ganti rugi (ta’widh) Penalti (compounding)

bayar
Insurans Takaful Konvensional
Pelaburan
Produk  Akaun pelaburan am Deposit tetap
deposit  Akaun pelaburan khas
Kontrak Al-Mudharabah Tidak relevan
Pulangan Perkongsian keuntungan Faedah/dividen
mengikut peratusan yang
dipersetujui