ُ َ ُ َ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ ُ َ َّ َ

‫هللا َو َب َركات ُه‬ ِ ‫السالم عليكم ورحم‬

‫ة‬ Hadirin Jamaah Jum’ah Rahimakumullah,
Monggo kita sesarengan ngunjukaken syukur dateng ngarso dalem Allah SWT,
ْ َ َ َّ َ َ ْ َ َََََ ّ َ َّ َ ْ َ َ ْ ّ َ َ َ ْ َّ
َ ‫الل‬ ُ ‫الح ْم‬َ awit sampun peparing rahmat, taufiq, hidayah serto inayah ipun dateng kito sedoyo,
‫اس وأمرن ا أن ت زود ِبه ا ِليوم‬ ِ ‫ب‬ ِ ‫و‬ ‫اد‬ِ ‫الز‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫خ‬ ‫ى‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫الت‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫ي‬ ‫ذ‬
ِ ‫ال‬ ‫له‬
ِ ‫ل‬ِ ‫د‬
ََّ ُ َ ْ َ َ َّ ُّ َ ُ َ َ ْ َ ‫َ ْ َ ُ َ ْ َ َ َ َّ ُ َ ْ َ ُ اَل‬ َ
sahinggo siang puniko kito tasih dipun paringi kesempatan saget nglampahi kwajiban
‫اس وأش هد أن‬ ِ ‫الحس اب اش هد أن ال ِال ه ِاال هللا وح ده ش ِريك ل ه رب الن‬ ِ sholat jum’at. Kanthi raos syukur ingkang mekaten menika mugi-mugi Allah SWT.,

َ ْ َ َ َ ْ َ ُ ْ ُ ْ َ ُ ُ ْ ُ َ َ ُ ُ ْ َ ً َّ َ َ َ ّ َ tansah nambah-nambah nikmat karunianipun dhumateng kita sedaya khusus ipun

.‫اص‬ ِ ‫ات األشخ‬ ِ ‫س ِِّيدنا حمدا عبده ورسوله املوصوف ِبأكم ِل ِصف‬ nikmat iman ugi taqwa. Pramilo keparengaken langkung rumiyin kulo ngaturaken
َّ ّ َ َّ ْ ُّ َّ َ ُ َ ّ َ َ َ ْ َ ْ ّ َ َ ّ َ َّ ُ َ pepémut dhumateng diri pribadi kula piyambak, sumrambah dhumateng para
‫الس ِر الس ِاري‬ ِ ‫ات و‬ ِ ‫اللهم ص ِل وس ِلم وب ِارك على س ِي ِدنا محم ِد ِن النو ِر الذ‬ jamaah jum’at, kanthi atur, sumangga tansah ngiyataken iman, ningkataken taqwa
َ َ ‫ص ْحبه َو َس ّل ْم‬ َ َ ََ َ َ ّ َ َ ْ َ َ
،‫هللا‬ ِ ‫عباد‬، ِ ِ ِ ِ ‫ات وعلى ِآل ِه و‬ ِ ‫الصف‬ ِ ‫ِفي سا ِئ ِر االسم ِاء و‬ kita dhumateng Allah SWT., tansah nindakaken sedaya perintah lan dawuh-

َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ُ ْ َ َّ َ َ َّ َ َ ْ َ ْ ْ ََ ْ ُ ْ ُْ dawuhipun Allah, saha nilar lan nebihi sedaya awisanipun, supados tansah pikantuk
،‫هللا عز وجل حيث قال تبارك وتعالى‬ ِ ‫أو ِصيكم ونف ِسي ِبتقوى‬ rahmat saking ngarsa dalem Allah SWT sahinggo gesang kito meniko dados gesang
َ ُ َّ َ َ ُ َّ ُ َ َ ْ َّ َ ُّ َ َ ْ َّ َ ْ َّ َ ُ ُْ َ ingkang haqiqi.
‫ يا أيها ال ِذين آمنوا اتقوا هللا ح ق تقا ِت ِه‬:‫أعوذ ِباهللِ ِمن الشيط ِان الر ِجي ِم‬ Hadirin Jamaah Jum’ah Rahimakumullah,
َ َّ ُ َّ ُ َ َ َّ َ ُّ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ ُ ْ ُّ ْ ُ ْ َ َ َّ َّ ُ ْ ُ َ َ َ Bileh gesang ingkang haqiqi meniko inggih gesang ingkang manut, taat dateng Allah
‫وال تم وتن ِإال وأنتم مس ِلمون وقالتع الى ي ا أيه ا ال ِذين آمن وا اتق وا الله‬
ُ ْ َ َ ْ ُ َ ُ ُ ْ ُ َ ْ ْ َ َ ْ ُ َ َ ْ َ ْ ُ َ ْ ْ ُ ً َ ‫َ ُ ُ َ ْ اًل‬ swt ugi manut marang kanjeng Rasul saw. Amergi sedoyo dawuh ipun Allah swt ugi
‫وقول وا ق و س ِديدا يص ِلح لكم أعم الكم ويغ ِف ر لكم ذن وبكم ومن ي ِط ِع‬ Rasulullah SAW minongko nyowonipun manah. Ateges sedoyo perintah ugi

َ‫ َو َخ ْير‬،‫اب هللا‬ ُ ‫ص َد َق ْال َحد ْي ِث ك َت‬ ْ ‫إن َأ‬ ّ َ ً َ ً ْ َ َ َ ْ َ َ ُ َ ُ َ َ َ َّ

‫ ف‬.‫الله ورسوله فقد فاز فوزا ع ِظيما‬
laranganipun minongko sumber kehidupan ugi kebahagiaanipun manungso. Pramilo
ِ ِ ِ mustahil sanget manawi tiyang gesang meniko boten purun mangsuli dhawuh-dawuh

ّ‫ َو ُك ل‬،‫ َو َش ّر ْا ُأل ُم ْور ُم ْح َد َث ُات َها‬،‫ص ّلى هللا َع َل ْي ِه َو َس ّل َم‬ َ ‫ْال َه ْدى َه ْد ُى ُم َح ّم د‬
ٍ
ipun Allah ugi Rasulullah SAW. Sampun kaserat dateng kitab suci Al-qur’anul karim,
ِ ِ Surah Al-Anfal : ayat 24 Allah Ta'ala ngendika:
ّ ََ َ ُ ً ََ َ ُ ٌ َ
.‫ َوك ّل ضالل ِة ِفي الن ِار‬،‫ُم ْح َدث ٍة ِب ْد َعة َوك ّل ِب ْد َع ٍة ضاللة‬ …ۖ ‫يَا أَيُّهَا الَّ ِذينَ آ َمنُوا ا ْستَ ِجيبُواـ لِلَّـ ِه َولِل َّرسُو ِل إِ َذا َدعَا ُك ْم لِ َما يُحْ يِي ُك ْم‬
َ ْ ُ َ َ َ ُ َّ َ َّ ُ َ ْ ُ َ َ َّ َ ُّ َ َ َ َ َ َ َ
‫ول ِإذا دع اكم مِل ا‬ ِ ‫وق ال تع الى ي ا أيه ا ال ِذين آمن وا اس ت ِجيبوا ِلل ِـه و ِللرس‬
" He para wong Mukmin! Menawa siro podho didawuhi supaya nindaake syariat Agama,
siro kabeh nuli podo sendikoho marang Allah lan Utusane kang ngajak siro kabeh
ُ ْ َ َّ َ ْ ُ ْ ُ menyang prekara kang nggawe sampeyan urip ..."
، ‫يح ِييكم ۖ… أما بعد‬
Al-Imam Ibnul Qayyim Rahimahullah, ulama’ syuriah ahli tafsir, hadis, penghafal Al-
Quran, ugi mujtahid. paring penafsiran ayat meniko dateng kitab Al-Fawaid kanthi
penjelasan:

‫فالحياة الحقيقية الطيبة هي حياة من استجاب هلل والرسولـ‬
"Urip kang saktemene ateges urip kang haqiqi tur kang endah iku mung urip kang gelem
nyambut panggilan utawo nglakoni dawuhipun Allah lan Utusane."
Selajengipun Al-Imam Ibnul Qayyim paring tambahan keterangan bilih:
‫أكمل الناس حياة أكملهم استجابة لدعوة الرسول صلى هللا عليه وسلم‬
“Manungso kang sampurno uripe yaiku kang gelem nyambut dakwah ipun Rasul
Shallallahu ‘Alaihi wa Sallam.”
Dateng mriki saget kito simpulaken bilih sinten mawon ingkang bener-bener ta’at
dateng Allah ugi Rasulullah, Allah bakal paring kebahagiaan ugi kasempurnaan dateng
gesang ipun.
Milo monggo kita sami-sami berusaha giataken nglampahi syariat agami islam kanthi
bingah, mboten kanthi manah ingkang awrot,. Amargi tiyang ingkang iman meniko
yakin bilih sedoyo tatanan syari’at agami pasthi betho kemaslahatan utawi manfaat
kangge gesang wonten donyo ugi akhirotipun. Dados papan dununge kebahagiaan
tumprap kito selaku hamba meniko namung kumawula dateng Allah Subhanahu wa
Ta'ala. Fainsyaallah kanthi pepareg soho katresnan dateng syariat agami meniko,
Allah paring gesang ingkang bahagia.
Hadirin Jamaah Jum’ah Rahimakumullah,
Saestunipun kita punika hamba ingkang dipun takdiraken dening Allah kadawuhan
ngibadah. Dawuhipun Allah SWT:
َ ِ ‫ت ْال ِج َّن َواإْل‬
ِ ‫نس إِاَّل لِيَ ْعبُد‬
‫ُون‬ ُ ‫َو َما َخلَ ْق‬
“Lan ingsun ora nitahake jin lan manungso, kejobo supaya padha nyembah (ibadah)
marang ingsun. " (qs. az-zariyat: 56)
Supados kito saged pepareg utawi ngawulo dateng Allah ingih meniko mboten sanes
kejawi namung nglampahi ibadah, ibadah inggih punika wastanan ingkang nyakup
sedaya amaliah arupi tindakan ugi pangandikan, ingkang zhahir utawi ingkang bathin
ateges amaliah hati, lisan, ugi anggota badan, ingkang sedayanipun dipun nilai sae
utawi dipunridhai deneng Allah SWT,.
Hadirin Jamaah Jum’ah Rahimakumullah,
Wonten tigang perkawis pokok utawi unsur ibadah ingkang saged dadosaken ibadah
meniko kagolong ibadah ingkang leres, inggih meniko: al-khauf (ajrih), lajeng roja’
(pengarep-arep) ugi raos al-hubb (raos trisno/cinta).
unsur ibadah ingkang sepindah al-khauf artosipun raos ajrih, maksudipun ajrih
dateng Allah sahinggo raos ajrih meniko dadosaken kito soyo keparek dateng Allah.
Amergi raos ajrih dateng Allah meniko benten kalian raos ajrih dateng makhluk.
Umpaminipun kito ajrih dateng makhluk arupi khayawan ing mesthi kito badhe
ngadoh saking khayawan niku, utawi ajrih dateng setunggaling tiyang amergi wonten
sebabipun, ugi kito badhe ngindar. Nanging ajrih dateng Allah meniko benten, malah
dadosaken kito soyo giat ngibadah.
Lajeng sak sampunipun kito ibadah kanthi raos ajrih / khouf, kito kedah imbangi
kalehan raos roja’ utawi harapan.
Roja’ inggih meniko berharap dateng rahmat ipun Allah, supados kita mboten
berputus asa ibadah dateng Allah. Sahinggo umpami kito nglampahi maksiat utawi
kagungan dosa niku purun taubat supados pinaringan ampunan saking Allah SWT.
Allah SWT dawuh dateng surah al ankabut 23:
‫ك يَئِسُوا ِم ْن َرحْ َمتِي َوأُو ٰلَئِ َـ‬
‫ك لَهُ ْم َع َذابٌ أَلِي ٌم‬ َ ِ‫ت هَّللا ِ َولِقَائِ ِه أُو ٰلَئ‬
ِ ‫َوالَّ ِذينَ َكفَرُوا بِآيَا‬
“Dene wong kang podho ingkar marang ayat-ayate Allah, serto ingkar anggone
bali sowan ing ngarsaNe, mongko wong kang podo koyo mengkono mau wus
putus asa marang rahmat ingsun, lan wong mau bakal pada kapatrapan siksa
kang nglarani.”
Hadirin Jamaah Jum’ah Rahimakumullah,
Unsur ibadah ingkang ongko 3 inggih meniko al-hub utawi mahabbah. Artosipun raos
trisno, demen, suko atawin cinta. Nikmatipun Ibadah dateng Allah meniko jalaran
wontenipun raos mahabbah, sahinggo saking mahabbah meniko badhe nglahiraken
kebahagiaan, menawi kito pirsani tiyang ingkang demen dateng nopo mawon
piyambakipun mboten awrat nindak’aken nopo ingkang dipun trisnani senajan Khutbah Kaping Kalih
َّ َ َ َ ْ َ ْ َْ َ ْ ْ َ َ ّ ْ َ َ َ َّ َّ ُ َ ْ َ
‫ أش َه ُد أ ْن ال ِإل َه ِإال‬.‫ــي ِن‬ َْ
wonten aral rintangan. Semanten ugi dateng ibadah, kranten wonten raos mahabbah
‫هللا الـم ِت‬ ِ ‫ ِبحب ِل‬ ‫الح ْم د ِلل ِه ال ِذ ْي أم َرن ا ِبا ِال ِتح ِاد وا ِالع ِتص ِام‬
dateng Allah, dawuh syariat agami badhe ringan dipon lampahi kanti istiqomah.
ُ َ ْ َ َ ُ َ َ ََ
Amergi tujuan ibadahipun namung dateng Allah SWT. Kanthi raos mahabbah meniko, ،‫ َوأش َه ُد أ َّن ُم َح َّم ًدا َع ْب ُد ُه َو َر ُس ْول ُه‬ .‫ ِإ َّي ُاه ن ْع ُب ُد َو ِإ َّياه ن ْس َت ِع ْي ُن‬،‫ َو ْح َد ُه الش ِر ْي َك ل ُه‬ ‫هللا‬ ُ
َ ْ ‫آله َو َأ‬ ‫ص ّل َع َلى ُم َح َّم ٍد َو َع َلى‬ َ َّ ُ َّ َ َ ْ َ َ ْ ً َ ْ َ ُ ْ ُ ْ َ ْ َ
kito ugi saged nampi ketetapan soho dawuh perintah ugi laranganipun saking Allah .‫ص َح ِاب ِه أ ْج َم ِع ْي َن‬ ِِ ِ ‫ اللهم‬.‫رحمة ِللعالـ ِمين‬ ‫الـمبعوث‬
ugi Rasulullah SAW anggenipun nglampahi gesang meniko. Allah sampun dawuh ُّ َ ُ ُ َ َ َ َ َ َ َّ َ ْ ُ ْ ُ ْ ُ ْ َ َ ‫َ اَل َ ُ ْ ُ َّ اَّل‬ َُ
dateng Surah Ali Imron : 31 ‫ص ل ْو َن‬ ‫ومال ِئكت ه ي‬ ‫ ِإن هللا‬.‫تقا ِت ِه و تم وتن ِا وانتم مس ِلمون‬ ‫هللا َح َّق‬ َ ‫ ا َّت ُق وا‬،‫ع َب َاد هللا‬
ِ ِ
َ َ ْ َ َ ْ ّ َ َ ّ َ َّ ُ َّ َ ً ْ ْ َ ْ ُ ّ َ َ ْ َ َ ْ ُّ َ ْ ُ َ َ َ ْ َّ َ ُّ َ َ ّ َّ َ َ
‫وس ِلم وب ِارك على‬ ‫ اللهم ص ِل‬.‫ءامن وا ص لوا علي ِه وس ِلموا تس ِليما‬ ‫ ياأيها ال ِذين‬،‫على الن ِب ِي‬
َ ُ َ َ ْ ‫ُم َح َّم ٍد َو َع َلى آله َو َأ‬
.‫ َوق َر َاب ِت ِه َوأ ْز َو ِاج ِه َوذ ّ ِر َّيا ِت ِه أ ْج َم ِع ْي َن‬ ‫ص َح ِاب ِه‬
         
ِِ
     َ ْ َ ْ ُ ْ َ ْ َ ْ َ ْ ُ ْ َ َ ْ ْ ُ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ ْ ْ ُ ْ ْ ْ َّ ُ َّ َ
“Dawuho siro Muhammad: menowo siro pancen podho dhemen ing Allah, mongko ‫ ِإ َّن َك‬،‫ات‬ ِ ‫و‬َ ‫م‬ْ ‫أل‬ ‫ ِمنهم وا‬ ‫ات األحي ِاء‬ ِ ‫ات والـمؤ ِم ِنين والـمؤ ِمن‬ ِ ‫والـمس ِلم‬ ‫اللهم اغ ِف ر ِللمس ِل ِمين‬
َ َْ ْ َ َ ْ َّ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َّ ُ ْ ُ ٌ ْ َ
‫ ِب ال َح ِ ّق َوان َت خ ْي ُر‬ ‫ الل ُه َّم اف َت ْح َب ْين َنا َو َب ْي َن ق ْو ِم َّنا‬.‫ات‬ ِ ‫اض َي الحاج‬
podho andhereake ing aku, Allah bakal remen marang siro kabeh, lan paring pangapuro
ِ ‫ق‬ ‫ات ويا‬ ِ ‫قريب مجيب الدعو‬
marang siro ing dosa-dosa siro kabeh. Sak temene Allah Maha Ngapuro Maha Asih.”
َْ َ َ ْ ْ ُ ْ َ َ َ ْ ْ ُ ْ َ َ ْ ْ ُ ْ َ َ ُ َ ْ َ ْ ْ َ َّ ُ َّ َ َِ ْ َِ ْ
‫ وأه ِل ِك‬،‫والـمس ِل ِمين‬ ‫ وانص ِر ا ِإلس الم‬،‫أص ِلح ج ِمي ع والة الـمس ِل ِمين‬ ‫ اللهم‬. .‫الف ا ِت ِحين‬
َ ‫ال ُّد ْن َيا َح َس َن ًة‬ ‫ َر َّب َن ا آت َن ا في‬.‫ َكل َم َت َك إ َلى َي ْوم ال ّد ْين‬ ‫ْال َك َف َر َة َو ْال ُـم ْشرك ْي َن َو َأ ْع ل‬
Hadirin Jamaah Jum’ah Rahimakumullah,
Makaten ingkang saged kula aturaken ing khutbah Jum’at menika. Menawi kito ‫اآلخ َر ِة‬ ِ ‫ي‬ ‫ف‬ ِ ‫و‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِِ
َ ً
.‫َح َس َنة َو ِق َنا َعذاب النار‬
َّ َ
simpulaken bilih gesang ingkang haqiqi meniko inggih gesang ingkang manut, taat
dateng Allah swt ugi manut marang kanjeng Rasul saw. Kanthi nglampahi ibadah.
َ ُ ْ َ ْ ْ
‫لع ْد ِل َوا ِإل ْح َس ِان َو ِإ ْي َت ِاء ِذى ا ُلق ْر َبى َو َي ْن َهى َع ِن ا َلف ْحش ِاء َوامل ْنك ِر‬
ْ َ ‫هللا َي ْأ ُم ُر ب ْا‬َ ‫ إ َّن‬،‫ع َب َاد هللا‬ 
Supados ibadah kito leres kedah wonten raos al-khauf (ajrih), roja’ (pengarep-arep)
ِ ِ ِ ِ
ugi raos mahabbah (demen). Mugi-mugi wonten guna lan manfaatipun. Ugi ُْ ْ ُ ْ َ ْ ُ ْ ُ َ ْ َ ْ ُ ْ َ َ َ َ ُ ْ ُ ُ ْ َ َ ْ ُ َّ َ َ ْ ُ َّ َ َ ْ ُ ُ َ ْ َ ْ َ
,‫ واس ئلوه ِمن فض ِل ِه يع ِطـكم‬,‫واش كروه على ِنع ِم ِه ي ِزدكم‬  ,‫والبغ ِى ي ِعظكم لعلكم ت ذكرون‬
َْ ْ ََ
.‫هللا أك َب ُر‬
ngemutaken bilih sedaya kasampurnan namung kagunganipun Allah SWT., mekaten
ugi menawi atur kula ingkang leres, awit pitedah saking Allah SWT., Menawi atur kula ِ ‫ول ِذك ُر‬
wonten ingkang lepat, awit saking kirangipun pangertosan pribadi kula, mugi
panjenengan sedaya kersa nglubèraken samudra pangaksami. Akhirul kalam Mugi-
mugi Alloh tansah paring doyo lan pikuatan dhateng kito sahinggo kito saged dados
ahli ibadah, aamiin ya rabbal’alamiin.
ُ ‫نس إاَّل ل َي ْع ُب‬
َ ‫َّ ْ َ َ َ َ ْ ُ ْ َّ َ إْل‬ َ ْ َّ َ ُ ُْ َ
‫ون‬
ِ ‫د‬ ِ ِ ِ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ن‬‫ج‬ِ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫ق‬‫ل‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫و‬ . ‫م‬ ‫ي‬‫ج‬
ِ ِ ‫الر‬ ‫ان‬
ِ ‫ط‬ ‫ي‬ ‫الش‬ ‫ن‬‫م‬ِ ‫هلل‬
ِ ‫ا‬ ‫ب‬
ِ ‫أعو‬
‫ذ‬