Anda di halaman 1dari 14

LABORATORIUM PERMINYAKAN

PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN


Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Penentuan Porositas Efektif


Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. .....................................................................................................................
2. .....................................................................................................................
3. .....................................................................................................................
4. .....................................................................................................................
5. .....................................................................................................................

Analisa:
A. Penentuan Porositas dengan Metode Menimbang
a. Berat core kering di udara (W1) = .................................. gr
b. Berat core jenuh di udara (W3) = .................................. gr
c. Berat core jenuh di kerosin (W2) = .................................. gr
d. Densitas kerosin (θ) = .................................. gr/cc
e. Volume bulk (Vb) = .................................. cc
f. Volume grain (Vg) = .................................. cc
g. Volume pore (Vp) = .................................. cc
h. Φo= ...................................................................................... %

B. Penentuan Porositas dengan Mercury Injection Pump


1. Penentuan Skala Picnometer
 Skala Awal = .................................... cc
 Skala Akhir = ..................................... cc
 Volume Picnometer kosong = (skala awal – skala akhir)
= ..................................... cc
2. Penentuan Volume Bulk
 Skala Awal = ..................................... cc
 Skala Akhir = ..................................... cc

31
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

 Volume Picnometer + Core = (skala awal – skala akhir)


= ...................................... cc
 Volume Bulk Batuan = [(vol.pikno + core) – (vol.pikno
kosong)]
= ...................................... cc
3. Penentuan Volume Pori
 Skala Awal = ................................. cc
 Skala Akhir = .................................. cc
 Volume Pori = (skala awal – skala akhir)
= .................................. cc
4. Φeff= .................................................................................... %

Kesimpulan Sementara:
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

Anggota Kelompok:
1. .....................................................
Balikpapan, 2019
2. .....................................................
Disetujui untuk laboratorium
3. ..................................................... Analisa Inti Batuan
4. ..................................................... Oleh
5. .....................................................
6. .....................................................
7. .....................................................
8. .....................................................
9. .....................................................
10. ..................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

32
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Pengukuran Saturasi dengan Metode Destilasi


Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. .....................................................................................................................
2. .....................................................................................................................
3. .....................................................................................................................
4. .....................................................................................................................
5. .....................................................................................................................

Analisa:
BJ Minyak = ....................................................................gr/cc
Timbangan Core Kering =................................................ gr
Timbangan Core Jenuh = ............................................... gr
Volume Pori = ............................................... gr
(didapat dari metode penimbangan)
Volume Air yang didapat= ................................................ cc
Berat Air yang didapat = ................................................ gr
Berat Minyak = (Berat Core Jenuh – Berat Core Kering – Berat Air)
= ......................................................... gr
Volume Minyak=.............................................................. cc
So =................................... %
Sw= ............................................................ %
Sg = ............................................................ %

Kesimpulan Sementara:
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

33
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Anggota Kelompok:
1. ..................................................... Balikpapan, 2019
2. ..................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ..................................................... Analisa Inti Batuan
4. ..................................................... Oleh
5. .....................................................
6. .....................................................
7. .....................................................
8. .....................................................
9. .....................................................
10. ..................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

34
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Pengukuran Permeabilitas Absolut


Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. .....................................................................................................................
2. .....................................................................................................................
3. .....................................................................................................................
4. .....................................................................................................................
5. .....................................................................................................................

Analisa:
Pengukuran Permeabilitas Absolut dengan Gas Permeameter
Rumus yang digunakan:
𝝁𝒈 × 𝒒𝒈 × 𝑳
𝒌=
𝑨 × ∆𝒑
Keadaan 1:
Diameter Core = ................................ cm
Panjang Core (L) = ................................ cm
Luas Penampang Core (A) = ................................ cm2
Beda Tekanan (Δp) =................................ atm
Flow Reading = ................................ cm
Laju Aliran Gas = ................................ cc/detik
Viskositas Gas (μg) = ............................... cp
Permeabilitas (k) = ................................ darcy

Keadaan 2:
Diameter Core = ................................ cm
Panjang Core (L) = ................................ cm
Luas Penampang Core (A) = ................................ cm2
Beda Tekanan (Δp) =................................ atm
Flow Reading = ................................ cm
Laju Aliran Gas = ................................ cc/detik

35
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Viskositas Gas (μg) = ............................... cp


Permeabilitas (k) = ................................ darcy

Keadaan 3:
Diameter Core = ................................ cm
Panjang Core (L) = ................................ cm
Luas Penampang Core (A) = ................................ cm2
Beda Tekanan (Δp) =................................ atm
Flow Reading = ................................ cm
Laju Aliran Gas = ................................ cc/detik
Viskositas Gas (μg) = ............................... cp
Permeabilitas (k) = ................................ darcy

Dari data-data antara permeabilitas (k) dan 1 di atas, kemudian kita plotkan ke
∆𝑃

dalam suatu grafik.

Kesimpulan Sementara:
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

36
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Anggota Kelompok:
1. ..................................................... Balikpapan, 2019
2. ..................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ..................................................... Analisa Inti Batuan
4. ..................................................... Oleh
5. .....................................................
6. .....................................................
7. .....................................................
8. .....................................................
9. .....................................................
10. ..................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

37
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Sieve Analysis


Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. .....................................................................................................................
2. .....................................................................................................................
3. .....................................................................................................................
4. .....................................................................................................................
5. .....................................................................................................................

Analisa:
Berat Sampel = ......................... gr

US Sieve Opening Diameter Berat Berat Kumulatif


Series No. (mm) (gr) (gr) (%)
16 1.19
30 0.59
40 0.42
50 0.297

Membuat grafik semilog, hubungan antara Opening Diameter vs % Berat


Kumulatif. Dari hasil plot didapatkan data sebagai berikut:
1. Opening Diameter pada berat kumulatif 40 % : d40...............................................mm
2. Opening Diameter pada berat kumulatif 50 % : d50...............................................mm
3. Opening Diameter pada berat kumulatif 90 % : d90...............................................mm

Koefisien keseragaman butir pasir (C) adalah:


𝑑40
𝐶= = . . . . . . . . . . . . . . … ..
𝑑90
Menurut Schwartz adalah:
C < 3, merupakan pemilahan yang seragam

38
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

C > 5, merupakan pemilahan yang jelek


3 < C < 5, merupakan pemilahan yang sedang

Kesimpulan Sementara:
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

Anggota Kelompok:
1. ..................................................... Balikpapan, 2019
2. ..................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ..................................................... Analisa Inti Batuan
Oleh
4. .....................................................
5. .....................................................
6. .....................................................
7. .....................................................
8. .....................................................
9. .....................................................
Assisten Praktikum
10. .....................................................

NILAI: ..........................

39
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Penentuan Kadar Larut Sampel Formasi dalam


Larutan Asam
Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. .....................................................................................................................
2. .....................................................................................................................
3. .....................................................................................................................
4. .....................................................................................................................
5. .....................................................................................................................

Analisa:
1. Jenis Core = Batupasir
 Berat Core sebelum Pengasaman = ............................gr
 Berat Core setelah Pengasaman =............................gr
 Berat Solubility Core = 𝑊−𝑤 × 100%
𝑊

= ......................... %

2. Jenis Core = Batugamping


 Berat Core sebelum Pengasaman = ............................gr
 Berat Core setelah Pengasaman =............................gr
 Berat Solubility Core =𝑊−𝑤 × 100%
𝑊

= ......................... %

Kesimpulan Sementara:
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

40
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Anggota Kelompok:
1. ..................................................... Balikpapan, 2019
2. ..................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ..................................................... Analisa Inti batuan
4. ..................................................... Oleh
5. .....................................................
6. .....................................................
7. .....................................................
8. .....................................................
9. .....................................................
Assisten Praktikum
10. .....................................................

NILAI: ..........................

41
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Pengukuran Tekanan Kapiler


Hari/Tanggal :
Kelompok :
AssistenPraktikum :

Tujuan Praktikum:
1. .....................................................................................................................
2. .....................................................................................................................
3. .....................................................................................................................
4. .....................................................................................................................
5. .....................................................................................................................

Analisa:
Hasil Percobaan:
Vb = 60 cc
Vp = 30 cc

Kolom 1 Kolom 2 Kolom 3 Kolom 4 Kolom 5 Kolom 6


Indicator Actual
Pressure
Indicator Correct Volume of Volume of Mercury
No. Volume
Pressure Pressure Mercury Mercury Saturation
Correction
(atm) (atm) Injection Injection (%)
(cc)
(cc) (cc)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Perhitungan:

42
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Kolom 1 dan Kolom 3 didapat dari percobaan.


Kolom 2 = Kolom 1 + 0,05 atm (Mercury Hydrostatic Head Correction)
Kolom 4 = Grafik PVcorrection dengan P = Kolom 1
Kolom 5 = Kolom 3 – Kolom 4
Kolom 6 = (Kolom 5 : Vp) x 100 %

Tabel Pressure Volume Correction


Pressure (atm) Volume (cc)

Kesimpulan Sementara:
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

43
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Anggota Kelompok:
1. ..................................................... Balikpapan, 2019
2. ..................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ..................................................... Analisa Inti Batuan
4. ..................................................... Oleh
5. .....................................................
6. .....................................................
7. .....................................................
8. .....................................................
9. .....................................................
10. ..................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

44

Anda mungkin juga menyukai