SEJARAH HOROG-HOROG

PANGANAN KHAS JEPARA

Diatur dening ;

Nami : Wulandari

Kelas : XII APHP

No.abs : 23

SMK N JATENG PATI

TAHUN PELAJARAN 2020/2021

1
 HALAMAN PENGESAHAN

Laporan Ujian Praktek

Judul : Sejarah Horog-Horog

Ingkang sampun ditindakaken dateng siswa;

Nami : Wulandari

NISN/NIS : 0028953526/201805070119

Jurusan : Agribisnis Pengolahan Hasil Pertanian

Diserat kangge bukti nglaksanaken Ujian Praktek

Dipun setujui dateng;

Guru Mapel Sejarah Guru Mapel Basa Jawa

Lina Aryani,S.Pd Siti Khonifah,S.Pd

NIP.- NIP.-

Guru Mapel Simulasi Digital

Habit Nursila,S.Pd

NIP.-

Dipun ngertosi dateng,

Kepala SMK Negeri Jateng di Pati

Hardo Sujatmiko, S.Pd., M.Pd

NIP. 197109022002121008

2
 ATUR PRAWACANA

Alhamdulillah,puji syukur panyerat aturaken wonten ngarsanipun Gusti Allah Ingkang

Maha Agung sahengga laporan punika saged kasusun kanthi sae.Boten kesupen kula aturaken
matur sembah nuwun kagem tiyang sepuh kawula ingkang tansah paring donga pangestu saha
para dwija ingkang sampun paring kawruh lan seserepan sahengga laporan ingkang kasusun sae
punika saged purna.

Laporan karya tulis kanthi irah-irahan "Sejarah Horog-Horog" punika minangka salah
satunggaling sarana gladhen nyerat. Laporan menika kasusun kagem njangkepi tugas semester II
mata pelajaran Sejarah,Basa Jawa lan Simulasi Digital.

Mugi-mugi laporan ingkang kaserat dening panyerat menika saged paring mapinten-
pinten manfaat dumateng para sinten kemawon ingkang maos. Kula minangka panyerat ugi
kathah kakirangan, pramila panyaruwe saha panyendu tansah kula antu-antu.

Jepara,25 Maret 2021

Panyerat

Wulandari

3
 DAFTAR ISI
HALAMAN JUDUL ..................................................................................................................... 1

HALAMAN PENGESAHAN............................................................... .........................................2

ATUR PRAWANCARA ........................................................ ..................................................... .3

DAFTAR ISI........................................................................ .................. .......................................4

DAFTAR GAMBAR............................................................... ......................................................5

BAB I PAMBUKA

A. Latar Belakang...............................................................................................................6

B. Tujuan ............................................................................................................................6

C. Manfaat ..........................................................................................................................6

BAB II ISI

A. Sejarah Horog-Horog.....................................................................................................7

B. Variasi Horog-Horog......................................................................................................9

C. Proses Ndamel Horog-Horog................................... .. ...................................…....……9

D Mitos Horog-Horog...................................... .. .................................. .. .........................9

BAB III PANUTUP

A. Kesimpulan...................................................................................................................10

B. Saran..............................................................................................................................10

DAFTAR PUSTAKA..................................................................................... ..............................11

DAFTAR LAMPIRAN

A.Gambar.......................................................................................................................................12

4
 DAFTAR GAMBAR
1.1 Gambar Horog-Horog kang dikombinasi kalian sate kikil

1.2 Gambar Horog-Horog kombinasi kalian Pecel

1.3 Gambar Horog-Horog

5
 BAB I

PAMBUKA
A.Latar Belakang

Budaya minangka cara urip utawa pakulinan sing tuwuh ing kelompok masyarakat ing
sawijining wilayah lan diwarisake kanthi turun-tumurun. Budaya mulang bebarengan karo
kelompok masyarakat sing urip ing wilayah kasebut. Budaya bisa awujud seni , adat istiadat,
omah tradhisional lan panganan khusus.Panganan Khusus yaiku panganan sing biasane
dikonsumsi dening wong tartantu kanthi rasa lan aroma khas. Panganan tradhisional bisa arupa
panganan komplit, omben-omben,lan cemilan. Ing Indonesia ana akeh wilayah sing duwe
panganan lan omben-omben khusus saka dhaerah masing-masing.Ning Indonesia panganan
tradhisional kapengaruh dening kabiasaan mangan masyarakat lan dilebokake ing sistem sosial
kelompok etnis Indonesia. Panganan tradhisional dimasak miturut aturan sing tuwuh ing wilayah
kasebut.

Jepara kondhang minangka kutha ukiran. Kajaba iku, Jepara uga wis dingerteni dening
jagad liwat paraga R.A Kartini. Jeneng Jepara asale saka tembung Tanjung Para, Ujung Mara lan
Jumpara sing sabanjure dadi Jepara, sing tegese papan dununge para pedagang sing dagang ing
macem-macem wilayah. Kutha Jepara, sing dikenal kanthi jeneng "Kutha Ukiran" ana ing
Provinsi Jawa Tengah. Kutha kanthi jembar 1.004.122 ha kalebu 16 kecamatan (16) kecamatan
ing 11 kecamatan lan 184 desa, 1.041 Rukun Warga (RW), lan 4.467 Rukun Tetangga (RT).
Pengetan Jepara yaiku tanggal 10 April 1549 lan ditandhani karo Candra Sengkala "Terus Kerja
ing Tataning Bumi" utawa Terus Kerja Kanggo Mbangun Wilayah (Kantor Pendhidhikan lan
Pendaftaran Sipil Kabupaten Jepara, 2016). Ing Jepara, ana akeh jinise panganan tradhisional,
yaiku pindang serani, adon-adon coro, horog-horog, moto belong, lan blenyik. Salah sawijining
panganan khas Jepara sing saiki wis arang ditemokake yaiku horog-horog. Mula, panganan iki
penting banget amarga horog-horog nate digunakake minangka panganan pokok kanggo
masyarakat Jepara minangka sulih sega nalika penjajahan Jepang. Sajrone penjajahan Jepang,
horog-horog dadi simbol kasengsaran masyarakat Jepara.

B.Tujuan

a) Ngerti asale jeneng horog-horog.

b) Ngerti teges tersirat saka proposisi horog-horog.
c) Ngerti sejarah horog-horog sadurunge lan sawise jaman kolonial Walanda.
d) Ngreksa salah sawijining budaya nasional, salah sijine kalebu panganan tradhisional.
C.Manfaat

a) Kita bisa duwe ilmu babagan sejarah horog-horog sing bocah jaman saiki umume ora
ngerti.
b) Nambahake katresnan saka ibu tanah menyang wilayah kita kanthi konteks nasionalisme
nuwuhake rasa empati nalika maca sejarah horog-horog ndeleng perjuangane wong kuno
nalika kepengin mangan pari.
c) Nglestariaken budaya turun-temurun.
d) Kita iso luweh ngajeni panganan tradhisional amerga reti sejarah e nalika biyen kaya
piye.

6
 BAB II

ISI
A.Sejarah horog-horog.

Asale jeneng horog-horog minangka panganan sing khas, kalebu saka jenenge lan cara
nggawe. Asale jeneng horog-horog unik banget, diarani horog-horog amarga yen dikukus
bentuke ngegorog (ngegumpel ngawujud bentuk glintiran cilik). Ing jaman biyen masyarakat
seneng nglantur nalika nyebutake barang , kalebu jeneng panganan. Biasane jeneng panganan
asale saka bentuk fisik utawa panganan sing digawe, kayata horog-horog amerga bentuk e sing
menggorog.

Sadurunge Penjajahan Jepang (1930)

Sadurunge penjajahan jepang horog-horog wis dikonsumsi dening masyarakat Jepara.

Kaloro informan, kulawarga Ibu Purwati lan Ibu Sudewi ujar manawa dheweke wis nggawe lan
ngonsumsi horog-horog wiwit taun 1930. Ing taun 1930, horog-horog dikonsumsi minangka
sajian, tegese dimasak nalika pengin mangan horog-horog. Malah wong sing nggawe horog-
horog sadurunge penjajahan Jepang durung akeh wong,lan seng damel biasane urip ing desa-
desa kang wonten ing Jepara, kayata Bondo, Kedung Penjalin lan Jondang. Kanggo ndamel
horog-horog masyarakat kudu tuku wit aren ing kebon tanggane utawa ngetok wit aren ing
kebone dhewe. Yen sampeyan tuku ing kebone wong liya, kudu tuku 10 sen saben wit kanggo
wit aren.

Ing taun 1935, ana sawetara wong ing desa Bondo lan Kedung Penjalin sing adol
genggeman glepung aren dibungkus godhong gedhang. Nalika semana masyarakat tuku glepung
aren kanggo nggawe horog-horog lan cendhol. Kepelan glepung aren uga didol 10 sen.

Sadurunge jaman Jepang, mung sawetara wong sing duwe kebon wit aren, contone
kulawarga Ibu Sudewi duwe kebon wit aren dhewe ing wilayah Kedung Penjalin. Ana udakara
10 wit aren sing tuwuh ing kebon kulawarga Bu Sudewi. Kadhangkala ana wong sing tuku wit
aren ing kebon kulawarga Bu Sudewi. Cara tuku yaiku wit sing dituku regane 10 sen (1 Rupiah),
banjur ditegor langsung ing kebon, sawise dijupuk sagu, sagu sing dijupuk saka bonggole
dilebokake ing paso (baskom). Sawise tekan omah, tumbuk sagu nganggo lesung saka kayu.
Sawise iku, jupuk sarine banjur garingke. Sawise iku, glepung disangrai banjur dikukus dadi
horog-horog.

Horog-horog Sajrone Penjajahan Jepang

Jepara minangka kabupaten sing duwe hak istimewa. Kejaba dikenal minangka Kutha
Ukiran Jepara,dheweke uga duwei pesona amerga panganan tradhisional kang diduweni , salah
sawijine yaiku horog-horog. Horog-horog minangka panganan tradhisional sing digawe saka
glepung aren lan bentuké kaya sterofoam. Horog-horog duwe tekstur kenyal, rasa asin lan warna
putih semu coklat. Horog-horog minangka panganan khas Jepara lan umume ditemokake ing
Jepara. Horog-horog minangka panganan tradhisional sing nggunakake bahan alami lan ora
duwe risiko ngemot bahan kimia.Horog-horog ngemot karbohidrat lan digunakake minangka
panganan pokok kanggo nganti beras nalika penjajahan Jepang. Tibane panganan kanggo ganti
beras amerga dipicu sawetara faktor, salah sawijine yaiku kurang e panganan pokok ing sak
panggonan. Horog-horog dadi gantine sega amarga warga Jepara kurang anggone bahan
panganan dhasar minangka asil saka penjajahan Jepang. Pungkasane, wong-wong sing duwe
pengetahuan winates nalika semana nggunakake bahan ing sakiwa tengene, yaiku glepung aren
kang diolah dadi horog-horog, sing dadi salah sawijining panganan tradhisional khas ing
Jepara.Kaya sadurunge Jepang, masyarakat tuku wit aren 10 sen. Iki amarga ora akeh wong sing
duwe wit aren utawa kebon wit aren, isih ana sing adol glepung aren 10 sen. Cara tuku kasebut
padha karo jaman sadurunge Jepang, yaiku ditegor ing kebon seng dhewe. Ana udakara 10-15

7
wit aren sing ditandur ing kebon kasebut. Kulawarga Bu Sudewi minangka salah sawijining
kulawarga sing duwe kebon aren sadurunge jaman Jepang nganti penjajahan Jepang.

Panganan tradhisional iki wis dikonsumsi masyarakat Jepara minangka gantine sega
wiwit jaman penjajahan Jepang (1942-1945). Sajrone penjajahan Jepang, masyarakat Jepara ora
diolehi mangan pari. Yen kulawarga kecekel lagi mangan pari, kulawarga bakal diwenehi
ukuman nganti ukuman mati. Ora ana kulawarga sing oleh mangan sega. Kanggo nyukupi
kabutuhane, masyarakat kudu nggawe panganan pokok kanggo ngganti sega, salah sijine yaiku
horog-horog.Masyarakat Jepara uga ngarani horog-horog minangka sego radio(nasi radio). Asale
sego radio dhewe saka guyonane warga Jepara nalika ora bisa mangan sega lan mung bisa
mangan horog-horog. Horog-horog dipangan karo sayuran lan lawuh. Kejaba kerja dadi
nelayan, sawetara wong Jepara uga kerja dadi tani. Nalika panen pari teka, masyarakat kudu
menehno kabeh pari kanggo wong Jepang, wong-wong mung diolehi nggawa menir(beras sing
ora utuh) kanggo dimasak. Menir dimasak lan diwenehake marang bocah-bocah, yen wong tuwa
luwih seneng mangan liyane. Kasunyatane, kadang-kadang masyarakat ora pareng nggawa menir
ing omah. Sajrone penjajahan Jepang, akeh kulawarga ora duwe sega, mula saben kulawarga
nggawe lumbung ing ruang paling ngisor omah kanggo ndhelikake pari. Pungkasane, akeh wong
sing kejiret lan pari sing diduweni rakyat kanthi paksa dijaluk tentara Jepang. Nalika mangan
sega, saben kepala rumah tangga njaga kulawargane dhewe ing ngarep lawang omah supaya
tentara Jepang ora nyekel dheweke, yen kejiret mangan kulawargane bakal diancam ukuman
mati. Ing meja kasedhiya sega, horog-horog, telo, lan blendung (jagung di godhog diwenehi
klapa parut). Sawise anake rampung mangan, wong tuwa nembe bisa mangan sega. Wong tuwa
ing jaman biyen mrioritasake kesehatan bocah supaya entuk nutrisi sing cukup. Yen ana tentara
Jepang, pari bakal didhelikake mula kulawarga biasane mangan horog-horog dicampuran karo
sega kanggo ngindhari ukuman mati. Uga ana kulawarga sing ndhelikake beras nalika lagi
mangan, mula ora bisa dicekel wong Jepang. Nanging, sawise tentara Jepang lunga, kulawarga
bakal mangan sega maneh. Sawise mangan jubin kudu resik, aja nganti ana sego sek
kececeran.Yen ana sisa beras, kulawarga bakal diamok lan diukum. Akeh wong tuwa sing sedhih
yen kudu menehi panganan marang bocah-bocah karo horog-horog.Sanajan horog-horog
dianggep panganan sing enak lan asale saka bahan alami, wong tuwa ing Jepara nganggep pari
minangka panganan pokok sing dibutuhake kanggo proses pertumbuhan bocah.

Sajrone penjajahan Jepang, masyarakat Jepara kudu setor pari ing lumbung menyang
kuminyai (kaya koperasi ing jaman Jepang). Saben dina utusan Jepang utawa Pamong Desa
ngubengi desa kasebut lan ngumumake sapa sing duwe pari kudu diklumpukake ing lumbung.
Pamong Desa lagi mlaku-mlaku nggawa lan muni bendhe (gong) kanggo menehi sinyal supaya
masyarakat bisa langsung golek pari. Pari mau digunakake kanggo mangan prajurit Jepang.
wong Jepang menehi doktrin manawa beras minangka panganan "kelas siji" sing mung bisa
dipangan dening wong Jepang. Indoktrinasi iki sengaja ditindakake amarga nalika semana
kebutuhan pari kanggo prajurit Jepang ing wilayah Pasifik durung cukup, mula dheweke kudu
nindhakake macem-macem cara kanggo nyukupake.

Sajrone penjajahan Jepang, masyarakat Jepara ngalami penderitaan, mbutuhake akeh

perjuangan kanggo golek pari. Sadurunge lan sawise penjajahan Jepang, kulawarga Ibu Purwati
ngonsumsi lan nggawe horog-horog. Horog-horog minangka panganan pokok kanggo ngganti
beras sing biasane dikonsumsi kulawarga nganggo lawuh lan sayuran sak anane. Kulawarga Ibu
Purwati golek cara supaya bisa mangan sega,malah bapak Ibu Purwati ndhelikake pari ing
lumbung lemah lan dikubur cedhak kebon sawah. Nalika njupuk sega, bapak Ibu Purwati njupuk
sega nganggo jas sing suwek (lengenane wis dicabut), supaya tentara Jepang ora curiga. Banjur
sega sing dijupuk saka lumbung dilebokake rong kanthong. Bapake Ibu Purwati iki mangkat
esuk saka omah kanggo ngoleki sega lan mulih wengi. Sawise tekan omah beras diinggahno ing
tampah (nampan pring). Sawise masak, sega dideleh ing piring lan ditutupi horog-horog supaya
ora ketangkep wong Jepang. Iki mbuktekake manawa masyarakat Jepara ora bisa mangan pari
sajrone penjajahan Jepang lan kudu golek panganan ganti kanggo beras sing digawe saka bahan-

8
bahan ing sekitar lingkungan sing dipanggoni sing diolah dadi panganan,salah sijine horog-
horog.

B.Variasi Horog-Horog

Horog-Horog saiki lagi berkembang kanthi macem-macem topping kayata;

1. Horog-Horog Petis;
2. Horog-Horog Bakso;
3. Horog-Horog Cecek;
4. Horog-Horog Pecel;
5. Wedang Horog-Horog.
C.Resep Horog-Horog

Bahan kang diperlukake:

a. Uyah sacukupe
b. Glepung aren secukupe
c. Godhong gedhang secukupe

Cara ndamel ;

1. nyiapake bahan-bahan sing dibutuhake.

2. Resikna tepung aren sacukupe, banjur garingke.

3. Yen wis garing, sangrai sawetara menit.

4. Banjur kukus nganti mateng.

5. Yen wes mateng pindahke menyang wadhah lan aduk nganggo sisir.

6. Gosok sagu saka wet palem banjur resiki maneh.

7. Garing glepung kanthi awu ing ndhuwur adonan.

8. Kukus nganti garing lan wujud bongkahan.

9. Baleni maneh kukus kaping pirang-pirang nganti dadi grindilan kristal sing kenyal.

10. Yen wis diangkat, deleh ing piring sing wis dilapisi godhong gedhang.

D.Mitos Horog-horog

Apa asile enak utawa ora gumantung saka ati sing nggawe. Ketulusan pandhuan horog-horog
pancen nemtokake kualitas produke, dene yen produsen nggawene nalika mangkel utawa nesu,
produk kasebut bakal gagal. Kajaba iku, produsen uga kudu ngresiki awake dhewe. Sing nggawe
horog-horog kudu resik kanthi fisik, utamane tangan. Yen tangan isih duwe mambu anyir lan
kepeksa ngolah, asile bakal cepet bosok. Keterampilan sing diduweni dening pabrikan horog-
horog bisa uga ora ngasilake asil produk sing nyenengake. Amarga, manawa asile enak utawa
ora gumantung saka ati sing ngasilake. Ketulusan atiene sing gawe horog-horog pancen
nemtokake kualitas produke, dene yen produsen nggawene nalika mangkel utawa nesu, produk
kasebut bakal gagal. Kajaba iku, produsen uga kudu ngresiki awake dhewe. Sing nggawe horog-
horog kudu resik kanthi fisik, utamane tangan. Yen tangan isih isih ngiwa ambune ora enak lan
kepeksa diproses, asile bakal cepet bosok.

9
 BAB III

PANUTUP

A. Kesimpulan

Horog-horog dadi panganan pokok nalika penjajahan Jepang. Wong Jepara nggawe
horog-horog amarga ora bisa mangan sega. Masyarakat Jepara nggunakake bahan alami ing
sakiwa tengene kanggo nggawe panganan kanggo ganti pari, yaiku wit aren. sajrone jaman
Jepang nalika lagi mangan, wong tuwa kudu ndhisikake anak-anake supaya mangan sego. Wong
tuwa nonton ing lawang supaya wong Jepang ora nyekel. Malah kanggo ngapusi prajurit Jepang,
wong tuwa nuli numpuk pari ing ndhuwur horog-horog saengga luwih bebas nalika mangan. Yen
kejiret mangan pari, tentara Jepang bakal menehi ukuman. Masyarakat ra diolehi mangan pari
amarga sajrone penjajahan Jepang, pari mung dipangan wong Jepang. Wong Jepang menehi
doktrin manawa beras minangka panganan "kelas siji" sing mung bisa dipangan wong Jepang.
Indoktrinasi iki sengaja ditindakake amarga nalika semana kebutuhan pari kanggo prajurit
Jepang ing wilayah Pasifik durung cukup, mula dheweke kudu nindakake macem-macem cara
kanggo nggayuh kabutuhanne.

B.Saran

Kanggo Pamaca Kritik lan saran konstruktif saka para pamaca penting banget kanggo
nggawe tulisan sing luwih apik babagan sejarah horog-horog ing mangsa ngarep, utamane
kanggo siswa ing Jepara, utamane Jawa Tengah.

10
 DAFTAR PUSTAKA

https://widyasari-press.com/horok-horok-pengganti-makanan-pokok-masyarakat-jepara-pada-
masa-pendudukan-jepang/

http://www.masakandapurku.com/2015/09/resep-membuat-horok-horok-khas-jepara.html?m=1

https://images.app.goo.gl/zRcDQjF3GVJLNhL36

https://images.app.goo.gl/byLcktnZcvbcKPjv6

11
 DAFTAR LAMPIRAN
A.GAMBAR

Gambar 1.1 Horog-horog kang dikombinasi kalian sate kikil

Gambar 1.2 Horog-horog kang dikombinasi kalian Pecel

Gambar 1.3Horog-horog

12