‘De Vakman Centraal’.

nl

Het transformeren van leegstaande kantoor- en bedrijfs-

gebouwen, het hergebruik van woongebouwen en industrieel
Sander Smoes // architect erfgoed, het creëren van diversiteit in woonwijken en het
stimuleren van de wijkeconomie ten behoeve van bewoners, wijk
Smoes Ontwerpen // architecture & urban planning
en stad.
Robert Fruinstraat 20 B
3021 XE Rotterdam
Daar gaat het momenteel over!
T +(31) (0)6 – 222 877 69
F +(31) (0)84 – 871 91 50
Ons project ‘De Vakman Centraal’ haalde vorig jaar een eerste
info@sandersmoes.nl prijs bij de prijsvraag ‘Zo Wil Ik Wonen’ (BNA / Neprom / Nederland
www.sandersmoes.nl Wordt Anders).
www.devakmancentraal.nl

Een derde prijs bij de ‘Holland-Ontwerp Award’ volgde in 2011

(Innovatieplatform bestaande woningbouw / BouwhulpGroep).

In 2011 gaan we door met het project ‘De Vakman Centraal’!

Het ontwikkelen en testen van het transitie-model ‘De Vakman

Tool’ is een van onze doelen voor dit jaar. Dit kunnen we niet
alleen! Wilt u meedenken, heeft u gebouwvoorraad beschikbaar
voor transformatie of bent u gewoon geïnteresseerd?

Ook in 2011 dagen wij u uit!

Onderzoek en ontwerp ‘De Vakman Centraal’.

De visie en strategie van het onderzoek ‘De Vakman Centraal’, zet in

op het stimuleren van de economische vitaliteit van binnenstedelijke

2e verdieping -

2e verdieping -
woongebieden. De focus ligt hierbij op bestaand, verouderd
en / of leegstaand vastgoed in woonwijken en richt zich op de

variant 2

variant 3
functiemenging in de bestaande woonomgeving, ten behoeve van
de huidige en nieuwe bewoner en gebruiker van de wijk.

De mix van de functies (wonen / werken / (wijk)voorzieningen)

binnen bestaande gebouwstructuren kunnen de oplossing zijn voor
verouderde en leegstaande gebouwen en bieden een impuls voor de

1e verdieping -

1e verdieping -
vitaliteit van woonwijken.

variant 2

variant 3
+

Begane grond -

Begane grond -
wonen werkplaats / atelier /
etalage (wijk)voorzieningen

variant 2

variant 3
>

staand of Flex-vloersysteem
Overspanning vloeren > be-

Fragment totaalbeeld met

optopping verdiepingen
+ =
invulling schakeling

Vervlechting van de functies wonen, werken en (wijk)functies

© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 15 // 16
Varianten woon- werktypologieën binnen bestaand casco (woon)ge-
bouwen of tussen de kolomstramienen van bedrijfs- kantoorgebouwen. Door middel van het combineren van woonprogramma’s met
functies die aansluiten op de vraag en behoefte uit de wijk, wordt
er gestreefd naar multifunctionaliteit in woonwijken, waarbij de

verdieping - basis
kwaliteit van de woonomgeving wordt versterkt door diversiteit.

2e verdieping -
Fragment 2e
Met als doel het leven, wonen, werken, vermaken, studeren,

variant 1
wandelen, genieten, lachen en oud worden in de eigen woonwijk en
woonomgeving gemakkelijk te maken!

Ontwikkeling van het transitie-model ‘De Vakman Tool’.

verdieping - basis
Het transitie-model ‘De Vakman Tool’ is een instrumentarium voor

1e verdieping -
de implementatie van de visie en de strategie van het onderzoek ‘De
Fragment 1e

Vakman Centraal’ in bestaand verouderd en / of leegstaand vastgoed

variant 1
en wordt in 2011 verder ontwikkeld en getoetst.

+ >
Fragment begane

Begane grond -
grond - basis

faciliteitenzone / gedeelde
voorzieningen / ontsluiting

variant 1
Constructieprincipe > flexibele vloeren binnen bestaand casco of
kolomstramienen van bedrijfs- en kantoorgebouwen.
=
Lateien of kolommen >
Trappenhuis of lift-

open vloervelden

+
schacht als kern

© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 3 // 16
Innovatie in en gebruik van de bestaande gebouwvoorraad. Hierdoor komt er per 2 of 3 woon- (werk)units een faciliteitenzone
met hierin 2, onafhankelijk van elkaar functionerende trappen. Dit
Bestaand casco, kolomstructuur en / of de gevels van bestaande zorgt voor relatief veel, vrij indeelbare, vloervelden rondom deze
gebouwen worden gebruikt, waardoor het karakter, de kernen, waarbij functies in de toekomst makkelijk inwisselbaar zijn.
architectonische kwaliteit en hiermee de herkenbaarheid van de
gebouwen behouden blijft voor de woonwijk. Het vergroten en De vloeren bestaan uit een Flex-vloersysteem, waarin leidingen
toevoegen van nieuwe verdiepingen is ook mogelijk. makkelijk bereikbaar, aanpasbaar en uitbreidbaar zijn. Hiermee
wordt het gebruik van het woon- werkcomplex zeer elastisch, waarbij
Binnen de bestaande gebouwstructuur wordt de mix van de functies de levensvatbaarheid wordt vergroot.
(bijv. wonen met werken en (wijk)voorzieningen) op zodanige flexibele
manier ingezet, opgetuigd en ingericht dat er relatief eenvoudig
aanpassingen te realiseren zijn voor nu en in de toekomst.
3
Ontwerpstudie: het transformeren en herinrichten van het
‘Gouwblok’ in de woonwijk Oud Charlois, Rotterdam-Zuid.
trappenhuis of
Casus waarbij het woongebouw middels het transitie-model ‘De liftschacht als kern
Vakman Tool’ is getransformeerd. Het technisch en functioneel
verouderde woonblok in de woonwijk Oud Charlois werd
getransformeerd naar een open woon- werkgebied met werkplaatsen
Impressie doorgang naar werkhof met werkplaatsen / ateliers en trap naar woondek
In de faciliteitenzone twee onafhankelijk van elkaar functionerende trappen in 1
trappenhuis voor flexibele ontsluiting van de mix van de functies

totale flexibiliteit

Het trappenhuis / liftschacht als stabiliteitskern met rondom vrije vloervelden

maakt het mogelijk om de functies geheel flexibel in te delen (mogelijkheid tot
optoppen en aanbouwen)

© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 13 // 16
Flexibiliteit in het gebruik en de invulling van het programma.
De mix van de functies wordt op een zodanige wijze ingepast, dat er
relatief eenvoudig aanpassingen en uitbreidingen te realiseren zijn
in de toekomst. Hierdoor wordt het makkelijk om veranderingen in
gebruik of samenstelling van woningen en andere functies in de loop
van de tijd eenvoudig te realiseren. Om de flexibiliteit te waarborgen,
moeten de bouwdelen en installaties aanpasbaar, vervangbaar en
naar gewenst uitbreidbaar zijn.
1 Wonen gebeurt op het woondek aan het binnenhof. Er ontstaat er
stramien woon-
of kantoorgebouw
Principe gebouwinvulling binnen het casco van de bestaande verouderde woning-
voorraad of inpassing binnen kolomstramienen van leegstaande (kantoor)gebouwen
faciliteitenzone
Introduceren van een faciliteitenzone ten behoeve van de vervlechting van de
functies en mogelijk maken van flexibiliteit in invulling
Flexibiliteit en invulling (functies wonen met werken en (wijk)functies)
© januari 2011_
en ateliers binnen de kleinschalige stedelijke bedrijvigheid. Hierdoor
ontstaat er een bepaalde levendigheid die de wijk momenteel nog
mist. Etalages en deuren naar de werkplaatsen / ateliers zorgen
voor het openen van het gevelbeeld en interactie met de directe
woonomgeving.
Doorgangen openen het gesloten bouwblok en geven toegang tot het
binnenterrein. Werkplaatsen strekken zich uit tot de binnenhoven in
het binnenterrein.
Er ontstaan informele routes door het bouwblok en in de
binnenhoven. Hier staat het ensceneren van ontmoetingen centraal.
een beter gebruik van het bouwblok, de wijk en de woonomgeving.
Door de functiemenging, de doorgangen en de hoven wordt het
bouwblok weer onderdeel van de openbare ruimte en wordt het
verankerd met de omliggende straten en de andere binnenhoven en
pleinen in de wijk.
Impressie werkplaats van een instrumentenmaker
Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 5 // 16
 Invulling van de mix van de functies wonen / werken / (wijk)functies
binnen zowel bestaand casco van bestaande woonvoorraad als
(kantoor)gebouwen

Binnen bestaand casco (woon)gebouw

Binnen stramien- / kolomstructuur (kantoor)gebouwen

© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 11 // 16
© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 7 // 16
Stedenbouwkundige transformatie en ingrepen middels het
transitie-model ‘De Vakman Tool’ in het ‘Gouwblok’ 1
Ingrepen: transformatie bouwblok en woonomgeving
° creëren doorgangen met toegang tot binnengebied
° schakeling door verschillende binnenhoven
° verdichten met functies werkplaatsen / ateliers
Vervlechten functies wonen met werken:
° werkplaatsen aan binnenhoven
° ateliers / werkplaatsen met etalages aan straatzijde
° clustering van kleinschalige bedrijvigheid in hoven
° wonen aan het woondek Gesloten gevelbeeld en volgebouwd en ontoegankelijk binnenterrein

Openbare ruimte 2
° aaneenschakeling van hoven
° creëren informele routes door het bouwblok
° stedenbouwkundige verankering van het bouwblok met omliggende
straten en andere binnenhoven
° beter gebruik openbare ruimte
° kwaliteit van de woonomgeving wordt versterkt door diversiteit

werkplaatsen / ateliers
bestaande bebouwing
Creëren van doorgangen naar binnenhoven en etalages aan de staatzijde

straten
nieuwe groene binnenhoven
bestaande binnenterreinen
bestaand groen
legenda
Schakeling van binnenhoven > stedenbouwkundige verakering in de wijk
> relatie openbare ruimte
© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 9 // 16
Stedenbouwkundige transformatie en ingrepen middels het
transitie-model ‘De Vakman Tool’ in het ‘Gouwblok’ 1
Ingrepen: transformatie bouwblok en woonomgeving
° creëren doorgangen met toegang tot binnengebied
° schakeling door verschillende binnenhoven
° verdichten met functies werkplaatsen / ateliers
Vervlechten functies wonen met werken:
° werkplaatsen aan binnenhoven
° ateliers / werkplaatsen met etalages aan straatzijde
° clustering van kleinschalige bedrijvigheid in hoven
° wonen aan het woondek Gesloten gevelbeeld en volgebouwd en ontoegankelijk binnenterrein

Openbare ruimte 2
° aaneenschakeling van hoven
° creëren informele routes door het bouwblok
° stedenbouwkundige verankering van het bouwblok met omliggende
straten en andere binnenhoven
° beter gebruik openbare ruimte
° kwaliteit van de woonomgeving wordt versterkt door diversiteit

werkplaatsen / ateliers
bestaande bebouwing
Creëren van doorgangen naar binnenhoven en etalages aan de staatzijde

straten
nieuwe groene binnenhoven
bestaande binnenterreinen
bestaand groen
legenda
Schakeling van binnenhoven > stedenbouwkundige verakering in de wijk
> relatie openbare ruimte
© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 9 // 16
© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 7 // 16
 Invulling van de mix van de functies wonen / werken / (wijk)functies
binnen zowel bestaand casco van bestaande woonvoorraad als
(kantoor)gebouwen

Binnen bestaand casco (woon)gebouw

Binnen stramien- / kolomstructuur (kantoor)gebouwen

© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 11 // 16
Flexibiliteit in het gebruik en de invulling van het programma.
De mix van de functies wordt op een zodanige wijze ingepast, dat er
relatief eenvoudig aanpassingen en uitbreidingen te realiseren zijn
in de toekomst. Hierdoor wordt het makkelijk om veranderingen in
gebruik of samenstelling van woningen en andere functies in de loop
van de tijd eenvoudig te realiseren. Om de flexibiliteit te waarborgen,
moeten de bouwdelen en installaties aanpasbaar, vervangbaar en
naar gewenst uitbreidbaar zijn.
1 Wonen gebeurt op het woondek aan het binnenhof. Er ontstaat er
stramien woon-
of kantoorgebouw
Principe gebouwinvulling binnen het casco van de bestaande verouderde woning-
voorraad of inpassing binnen kolomstramienen van leegstaande (kantoor)gebouwen
faciliteitenzone
Introduceren van een faciliteitenzone ten behoeve van de vervlechting van de
functies en mogelijk maken van flexibiliteit in invulling
Flexibiliteit en invulling (functies wonen met werken en (wijk)functies)
© januari 2011_
en ateliers binnen de kleinschalige stedelijke bedrijvigheid. Hierdoor
ontstaat er een bepaalde levendigheid die de wijk momenteel nog
mist. Etalages en deuren naar de werkplaatsen / ateliers zorgen
voor het openen van het gevelbeeld en interactie met de directe
woonomgeving.
Doorgangen openen het gesloten bouwblok en geven toegang tot het
binnenterrein. Werkplaatsen strekken zich uit tot de binnenhoven in
het binnenterrein.
Er ontstaan informele routes door het bouwblok en in de
binnenhoven. Hier staat het ensceneren van ontmoetingen centraal.
een beter gebruik van het bouwblok, de wijk en de woonomgeving.
Door de functiemenging, de doorgangen en de hoven wordt het
bouwblok weer onderdeel van de openbare ruimte en wordt het
verankerd met de omliggende straten en de andere binnenhoven en
pleinen in de wijk.
Impressie werkplaats van een instrumentenmaker
Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 5 // 16
Innovatie in en gebruik van de bestaande gebouwvoorraad. Hierdoor komt er per 2 of 3 woon- (werk)units een faciliteitenzone
met hierin 2, onafhankelijk van elkaar functionerende trappen. Dit
Bestaand casco, kolomstructuur en / of de gevels van bestaande zorgt voor relatief veel, vrij indeelbare, vloervelden rondom deze
gebouwen worden gebruikt, waardoor het karakter, de kernen, waarbij functies in de toekomst makkelijk inwisselbaar zijn.
architectonische kwaliteit en hiermee de herkenbaarheid van de
gebouwen behouden blijft voor de woonwijk. Het vergroten en De vloeren bestaan uit een Flex-vloersysteem, waarin leidingen
toevoegen van nieuwe verdiepingen is ook mogelijk. makkelijk bereikbaar, aanpasbaar en uitbreidbaar zijn. Hiermee
wordt het gebruik van het woon- werkcomplex zeer elastisch, waarbij
Binnen de bestaande gebouwstructuur wordt de mix van de functies de levensvatbaarheid wordt vergroot.
(bijv. wonen met werken en (wijk)voorzieningen) op zodanige flexibele
manier ingezet, opgetuigd en ingericht dat er relatief eenvoudig
aanpassingen te realiseren zijn voor nu en in de toekomst.
3
Ontwerpstudie: het transformeren en herinrichten van het
‘Gouwblok’ in de woonwijk Oud Charlois, Rotterdam-Zuid.
trappenhuis of
Casus waarbij het woongebouw middels het transitie-model ‘De liftschacht als kern
Vakman Tool’ is getransformeerd. Het technisch en functioneel
verouderde woonblok in de woonwijk Oud Charlois werd
getransformeerd naar een open woon- werkgebied met werkplaatsen
Impressie doorgang naar werkhof met werkplaatsen / ateliers en trap naar woondek
In de faciliteitenzone twee onafhankelijk van elkaar functionerende trappen in 1
trappenhuis voor flexibele ontsluiting van de mix van de functies

totale flexibiliteit

Het trappenhuis / liftschacht als stabiliteitskern met rondom vrije vloervelden

maakt het mogelijk om de functies geheel flexibel in te delen (mogelijkheid tot
optoppen en aanbouwen)

© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 13 // 16
Varianten woon- werktypologieën binnen bestaand casco (woon)ge-
bouwen of tussen de kolomstramienen van bedrijfs- kantoorgebouwen. Door middel van het combineren van woonprogramma’s met
functies die aansluiten op de vraag en behoefte uit de wijk, wordt
er gestreefd naar multifunctionaliteit in woonwijken, waarbij de

verdieping - basis
kwaliteit van de woonomgeving wordt versterkt door diversiteit.

2e verdieping -
Fragment 2e
Met als doel het leven, wonen, werken, vermaken, studeren,

variant 1
wandelen, genieten, lachen en oud worden in de eigen woonwijk en
woonomgeving gemakkelijk te maken!

Ontwikkeling van het transitie-model ‘De Vakman Tool’.

verdieping - basis
Het transitie-model ‘De Vakman Tool’ is een instrumentarium voor

1e verdieping -
de implementatie van de visie en de strategie van het onderzoek ‘De
Fragment 1e

Vakman Centraal’ in bestaand verouderd en / of leegstaand vastgoed

variant 1
en wordt in 2011 verder ontwikkeld en getoetst.

+ >
Fragment begane

Begane grond -
grond - basis

faciliteitenzone / gedeelde
voorzieningen / ontsluiting

variant 1
Constructieprincipe > flexibele vloeren binnen bestaand casco of
kolomstramienen van bedrijfs- en kantoorgebouwen.
=
Lateien of kolommen >
Trappenhuis of lift-

open vloervelden

+
schacht als kern

© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 3 // 16
Onderzoek en ontwerp ‘De Vakman Centraal’.

De visie en strategie van het onderzoek ‘De Vakman Centraal’, zet in

op het stimuleren van de economische vitaliteit van binnenstedelijke

2e verdieping -

2e verdieping -
woongebieden. De focus ligt hierbij op bestaand, verouderd
en / of leegstaand vastgoed in woonwijken en richt zich op de

variant 2

variant 3
functiemenging in de bestaande woonomgeving, ten behoeve van
de huidige en nieuwe bewoner en gebruiker van de wijk.

De mix van de functies (wonen / werken / (wijk)voorzieningen)

binnen bestaande gebouwstructuren kunnen de oplossing zijn voor
verouderde en leegstaande gebouwen en bieden een impuls voor de

1e verdieping -

1e verdieping -
vitaliteit van woonwijken.

variant 2

variant 3
+

Begane grond -

Begane grond -
wonen werkplaats / atelier /
etalage (wijk)voorzieningen

variant 2

variant 3
>

staand of Flex-vloersysteem
Overspanning vloeren > be-

Fragment totaalbeeld met

optopping verdiepingen
+ =
invulling schakeling

Vervlechting van de functies wonen, werken en (wijk)functies

© januari 2011_ Lees alles over het onderzoek en het ontwerp op www.devakmancentraal.nl 15 // 16
 ‘De Vakman Centraal’.nl

Het transformeren van leegstaande kantoor- en bedrijfs-

gebouwen, het hergebruik van woongebouwen en industrieel
Sander Smoes // architect erfgoed, het creëren van diversiteit in woonwijken en het
stimuleren van de wijkeconomie ten behoeve van bewoners, wijk
Smoes Ontwerpen // architecture & urban planning
en stad.
Robert Fruinstraat 20 B
3021 XE Rotterdam
Daar gaat het momenteel over!
T +(31) (0)6 – 222 877 69
F +(31) (0)84 – 871 91 50
Ons project ‘De Vakman Centraal’ haalde vorig jaar een eerste
info@sandersmoes.nl prijs bij de prijsvraag ‘Zo Wil Ik Wonen’ (BNA / Neprom / Nederland
www.sandersmoes.nl Wordt Anders).
www.devakmancentraal.nl

Een derde prijs bij de ‘Holland-Ontwerp Award’ volgde in 2011

(Innovatieplatform bestaande woningbouw / BouwhulpGroep).

In 2011 gaan we door met het project ‘De Vakman Centraal’!

Het ontwikkelen en testen van het transitie-model ‘De Vakman

Tool’ is een van onze doelen voor dit jaar. Dit kunnen we niet
alleen! Wilt u meedenken, heeft u gebouwvoorraad beschikbaar
voor transformatie of bent u gewoon geïnteresseerd?

Ook in 2011 dagen wij u uit!