Anda di halaman 1dari 66

Kabwarabwaraan

aia mwakuri Tekinitian


n abamakoro

Administrative manual for island technicians


8. ACP. KI. 02 “Solar energy for outer islands”
Administrative Manual for Island Technicians

This manual was originally designed during the implementation of the project
“Solar Energy for outer islands”. The funding and technical assistance were
provided by the European Union. The first objective of the project is to install
1,700 solar home systems and electrify 96 maneabas (community buildings) in
all the 18 islands of the Gilbert Atoll. Republic of Kiribati. The second objective
is to enhance the organizational capabilities of the Solar Energy Company, Ltd
in order to ensure the long term viability of the power utility service. The manual
will assist island technicians in the successful implementation of the
administrative procedures, which will contribute to the second objective of the
terms of reference.

Administrative manual for island technicians i


Prepared by With contributions from

Terubentau Akura Jens Merten


General manager Solar Energy Expert
Solar Energy Company, Ltd 8.ACP.KI.02 Solar Energy for outer islands
sec@tskl.net.ki drjmerten@gmx.net
Marc Torra Griso Claudia Villalobos Montoya
Business Management Expert Social Development Expert
8.ACP.KI.02 Solar Energy for outer islands 8.ACP.KI.02 Solar Energy for outer islands
marct@bubusi.net clauvm@web.de

Special thanks to Herb Wade, whose UNESCO manual was so


Illustrations by inspiring to write the technical content of this book.

Natang Itonga & Roberto López

An electronic copy of this manual may be obtained from the project web site: http//:www.solar.net.ki

Original text in English with translation into Gilbertese by Terubentau Akura & Teawaki MacKenzie

Published with financial assistance from the European Union

Copyright © 2004 Solar Energy Company, Ltd


All rights for commercial/for profit reproduction or translation, in any form, reserved. The reproduction
or translation of this material for educational or research purposes is authorised, provided that the
source document is properly acknowledged.

Administrative manual for island technicians


KANOANA

page
Abokana …………………………………………………………………………………. 1
8 taabe (taatike) aika a riai ni katiaaki ni katoa namakaina.…………..................... 3
Aika riai ni katiaaki inanon 3 te wiiki………………………………………… 5
Tabe 1. Kawaran taian kaawa……………………………………………. 6
Tabe 2. Kawaraia taan kabonganaa te tiora……………………………. 15
Tabe 3. Butimaean bwaai man te aobiti i Tarawa……………………… 37
Katoa Kanimabong.…………………………………………………………….. 39
Tabe 4. Kanoakin taian kaati (user balance kaati)…………………… 40
Tabe 5. Buokaia am katitama ……………………………………………. 44
Kabanea ni wiikin te namakaina……………………………………………… 46
Tabe 6. Kanoan taian booma aika kakawaki…………………………… 47
Tabe 7. Anaakin taura ……………………………………………………. 58
Tabe 8. Merinan booma aika kakawaki ao bwain taura aika uruaki….. 60

Administrative manual for island technicians


Administrative manual for island technicians 5
Abokana

Aio am boki ae koreaki ibukin kabutan kauran taura iaon


abamakoro n reita te koaua are am mwakuri raoi bon
kiingin te nakoraoi n te waaki.

A bane n toa abamakoro ma aia tekiniitian are ngaiia


taan tei ibukin te kambwana n aia abamakoro.

Koteami nakon te nakoa e na tiku bwa taben te komete


ni boutoka n ami abamakoro inanon aia reitaki ma
aobitin te kambwana i Tarawa.

Ana kona ni karekeaki tekinitian n te kaawa ngkana e kainnanoaki. Rineaia ena tiku bwa
taben te tekiniitian n te abamakoro n reitaki ma te komete ni boutoka n te abamakoro ao
unimwaane n te kaawa are e nanonaki. Imwin tian te rinerine e rang ni kakaawaki bwa ana
kamatoaaki araia tekiniitian ni kaawa man boton aobitin te kambwana.

Te boto ni iango ibukin kateirakean te tekiniitian n te kaawa bon ti buokam ao kabeebeteam


bwa ena karaoi tabem tabeua aika a riai ao karekean te anga are ena ibuobuoki naba kain te
kaawa bwa e aonga ni butiraoi am mwakuri.

Administrative manual for island technicians 1


Abokana

Te tai ae angaraoi ibukin rinean te tekiniitian n te kaawa


E boboto rineakin te tekiniitian n te kaawa iaon baikai:

• Mwaitin taura: E na kona n rineaki te tikiniitian n te kaawa n taabo ake a mwaiti iai taian taura. Te
mwaiti ae 75 n te abamakoro e taraa n uareereke ao ko bon kona n tararuai. Ko a kona n rinea
buokam ngkana e raka mwaitin te taura iaon 75.

• Mwaitin taura n te kaawa: N te tai are e keerake mwaitin taura n te kaawa ko a kona n rinea te
tekiniitian n te kaawa anne. Taabo ake a karako iai taura tao e na bon aki materaoi rinean te
tekiniitian bwa ena bon karako naba mwaitin te kaniwanga are e na karekea maiai.

• Maneaba aika a kanimaki tauraia: E na angaraoi kateirakean te tekiniitian n te kaawa are iai
tauran maneabana. E na kona naba ni katika nanoia kain te kaawa bwa iai katabeaia ibukin boon
tauran maneabaia. E kona n rang ni ibuobuoki nakon rikoan boon tauran maneaba ao auti n ana
kaawa.

• Raroan te kaawa ao kaangaangan reken te bao ni mwamwananga: Taabo ake a raroa mai
iroum ana bon tangira kateirakean te tekiniitian n te kawa. E na karaoi tabem ni kabane ao ena ti
tangira kawarana iroum te taina ni katoa namakaina.

Administrative manual for island technicians 2


Wanuua taabe aika ana karaoaki te namakaina koraki

Katabeam a tia n tibwaaki nakon wanua. Tenua mai iai a riai ni katiaaki inanon te moan,
te kauoua ao te katenua ni wiiki. Uoua mai iai a tei bwa kanoan te kanimabong koraki ao
ake nikarana aika tenua ana katiaaki inanon kabanean wiikin te namakaina.

A tia n nambanaki tabem nako ao iai mai ibuakoia aika a manga tibwaaki nakon mwakuri
aika uarereke. Te moan tabe bon kawaran kaawa ao te kabanea n tabe bon merinakin
booma ao bwaai aika a uruaki nakon boton te kambwana. E kakaawaki bwa ana tia
tabem ni kabane n taiia n te aro bwa e na itiaki kanoan te namakaina ao ena bwaka am
bwakabwai n taina ae riai.

Antai tabena karaon taabe aikai?


Bon tabem ngkai ko riki bwa te tekiniitian n te abamakoro ao taraia
bwa ana akea te tabe teuana mai buakon 8 taabe aika ana aki
karaoaki.
Teraa kaokoron te tabe ao mwakuriana?
Taian tabe tabeua a tibwatibwaaki nakon mwakuri aika kakaokoro ao tabeua mwakuri a
kona n anganaki tekiniitian n te kaawa bwa ana karaoi. E ngae n anne te bukinaki e toka
iaom ngaia are bon tabem katiaan mwakuri ni kabane ni ikotaki naba ma mwakuri ake ko
angan te tekiniitian n te kaawa bwa ena karaoi.

Administrative manual for island technicians 3


8 taabe aika kanoan te namakaina

1 2 5
Butimaeaia
Kawaran Kawaraia
katitama
kaawa katitama
(SC)

3 4 6
Butimaean Kanoakin te Kanoakin booma
kaakoo userbalance kaati riki tabeua

Tabem aika wanua


aikai a riai ni karaoaki
n teiia ae kaotaki. E
7
kakaawaki irakin te Kamaingan
8
Meerinakin booma
kaetieti aio! taura
ao bwaai aika uruaki

Administrative manual for island technicians 4


8 taabe aika kanoan te namakaina

A riai n tia taabe namba 1,2 ao 3 inanon 3 moan wiikin te namakaina koraki n aron:
• Tabe 1 – Kawaran kaawa
• Tabe 2 - Kawaraia am katitama n aia auti
• Tabe 3 - Butimaean kaakoo

Administrative manual for island technicians 5


Tabe 1. Kawarakin kaawa

TABE NAMBA 1. KAWARAKIN KAAWA


1. A riai ni kawaraki kaawa ake akea te tekiniitian n te kaawa iai.
2. Ana kawaraki kaawa ake iai te tekiniitian n te kaawa iai ma e karako mwaitin aia taura
3. Kawarii kaawa ake a mwaiti taura iai ao iai naba aia tekiniitian n te kaawa

Bukin tera ae kakaawaki irakin


tein taabe aikai?
Te bwai ae kakaawaki bwa a riai n tia ana
mwakuri te tekiniitian n te kaawa imwain kawarana
iroum. Ko riai n anganna ana tai ae tau ibukin
katiaan ana mwakuri. Mwakuri akanne a taekinaki ni
iteranibaa 16 n te boki aei. Engae n anne te bwai
ae kakaawaki bon irakin karaoan taabe aikai n
teina ae koreaki n te boki aei.!

Katei am tai ni kawarii kaawa ao reitaki ma te tekiniitian ni kaawa, kain te


komete ni boutoka n te kaawa ao unimwaane n te kaawa bwa ana atai am bong
ake kona kawara iai aia kaawa. Reitaki n taainako ma naakai iaon taian bitaki
nakon am tai ke te bong are ko na kawariia
Administrative manual for island technicians 6
Tabe 1. Kawaran kaawa

Tera booma aika ko riai ni uoti n am tai ni kawari kaawa?


1 Monitoring sheet
The monitoring sheet e bon riai ibukin tauan namba ke
rongorongo ibukin kateimatoaan mwakurin taura. N tebaana
te booma e tau ibukin 22 te auti. Ko riai ni uouoti am tibea
booma bwa e aonga n tauraoi ngkana iai kainnanoakina iroun
te tekiniitian n te kaawa ao n te aro bwa e na teimatoa
tararuaakin taura ni katoa namakaina.!

2 beba ni mwakuri (Activity Sheet)


E boongana te beba ni mwakuri (Activity Sheet) ibukin aikai:
1. Ngkana iai te mwakuri ni katamaroa ae karaoaki
2. Iai kainnanoan riki karakaan mwaitin ana taura te tia kaboongana te
tiora
3. Iai bitakin te bwakamwane ke tao e aki mwakuri te taura n aron ane e
oti ni iteraniba 35.
Mwakuri aikai bon tabem ao tiaki taben te tekiniitian n te kaawa. N aei are ko riai ni
kawakin booma aikai ibon iroum.
Administrative manual for island technicians 7
Tabe 1. Kawaran kaawa

Baikara riki bwaai aika ko riai ni uoti?

3 Te boki n ritiiti
N am tai ni kawari kaawa e na kona ni iai aika
tauraoi ni kabwakai boon aia taura. Tai maninga
ni uota te ritiiti.

4 Araia ake a riai ni koreaki aia taura


Bon tabem katauraoan am ara. N rokom ao anganiia aia tai bwa ana
kabwakai boon aia taura. Ngkana aki tauraoi ao waakina te korotaura.

Am ara ana bon reke man te User Balance Kaati (te kaati ae bingke)
are araia ake e a tia ni koro ke n raka mwaitin aia taarau n te mwaiti
ae uoua te namakaina ke n raka.

Administrative manual for island technicians 8


Tabe 1. Kawaran kaawa

Am Tools aika ko riai ni uoti


Tools ibukin te
tararua:
Tai maninga ni uoti am Hydrometer: Ko
bwai ni mwakuri aika kainnanoa te
ko a tia n anganaki hydrometer ibukin
ibukin te tararua. kanoakin booma.

Am note boki ao Volt Meter: Ko


kainikoroboki: Tau kainnanoa naba te Volt
mwiin aia tangitang am meter n aron naba te
katitama n te boki bwa hydrometer.Tai katikua
ko na aki maninga ni ma uotia bwa iriam.
karaoi ao n nooria bwa
ana bane n tia n te tai
ae waekoa.

Administrative manual for island technicians 9


Tabe 1. Kawaran kaawa

Bwaai aika ko riai ni uoti


Bwaai aika ana kaboaki
nako:
Taura, wiikin taura a kona n
iai tangiraia ao tai maninga
ni uoti tabeua. Tibean bwain taura: Mai
ibuakon am stock iai naba
bwaai aika a kona ni
kaboonganaaki n te utility ke n
riki bwa tibea n aron te wiiki
inverter ibukin taura. Noora te
Ranin te baetere: Tai maninga ni kabwarabwara iaon te kanban
uota am container n ran. E ngae sheet. Irarikin aikai ko kona ni
ngkana e atia ni karaoia te uoti baika a kainnanoaki ao ni
tekiniitian n te kaawa. Bon tabem beebeta uotaia n aron te cable
katauraoan te ran ae itiaki ibukin clip.
te baetere.

Administrative manual for island technicians 10


Tabe 1. Kawaran kaawa

Kabonakoan bwaai Catalogue of


Items 2003

Cash on delivery
Cash on Delivery

Kawaran kaawa bon te tai ae e angaraoi Item #

BP007
INDP002
Description
Electronic components
BP006 Fluro Inverter 24V 10-20W
Fluro Inverter 12V 10-20W T8
Inverter 24V 11W
Price

$35
$35
$24
Advance

0
0
0

ibukin te kabobwai nakoia am katitama. Tai


INDP003 Inverter 12V 11W $28 0
Lighting
BP010 Flourescent light 12v 18w $120 0
INDP005 Pl light 12V 11W $58 0
INDP006 Pl light 24V 11W $54 0

maninga ni uota te beeba are e koreaki iai


Manufacturing
MANF003 DC-DC Converter $50 0

Delivery Order

bwaai ma booia.(te kataroka) Item #


Generation
BP011
Description

Solar Panel BP 50W


Price

$580
Advance

$580
BP012 Solar Panel BP 75W $770 $770
BP013 Solar Panel BP 80W $885 $885
BP014 Solar Panel BP 60W $815 $815
Accumulation
ALC001 Battery 100Ah 12V $300 $300
ALC002 Battery 105Ah 6V $260 $260

Ni mwaitin am bobwai ao iai kaniwangam ae


ALC005 Battery T205 6V $240 $240
FB001 FB Battery 110Ah 12V $345 $345
Electronic components
ASSEM008 Capacitor 16V,1000 uf $300 $300
BP016 Inverter 350w 12V $885 $885
CHSP003 LBC SOLAR JACK $250 $250

3% ae e na bwaka nakoim man bootan am


CHSP010 Fuse KPT 160a 500V $23 $23
PLA0001 Plastm. Controller 20amp 12v $185 $185
SELC002 Selco Lumninaire $105 $105
Lighting
BH003 Fluro - light 2 feet $45 $45
OLD002 Hat Tupy Solagen light $50 $50

bobwai n teuana te ririki itinanikun am


SELC001 Led lamp with six white led $145 $145
Cabling
KSCL03 Hytide $36 $36
Tools & Appliances
BP008 Volt Meters + bags(multi m.) $85 $85

bobwai. E na bwaka te kaniwanga aei te


BP009 Hydrometer $35 $35
CHSP017 Motor 12V $145 $145
OLD006 Video Set $1,185 $1185
SELC004 Solar Fan DC 8 inch $85 $85
Manufacturing
MANF001 Controller SEC 20amp 12v $185 $185

taina n te ririki imwain te kiritimati.


MANF002 Controller SEC 20amp 24v $185 $185
Others
CHSP011 Drive Assemble $34 $34
CHSP012 Diapharam Kit $25 $25

Page 1 of 2

Administrative manual for island technicians 11


Tabe 1. Kawaran kaawa

Bwaai aika a riai n reke iroun te tekinitian n te kaawa


Aikai bwaai aika e riai n reke iroun te tekinitian n te kawa:
 te booma ae te Monitoring sheets
 te boki ao te kainikoroboki
 te Hydrometer
 te Voltmeter
 ran ibukin te baetere
 bwai ni mwakuri ibukin te tararua

N tabem ae te tekinitian n te abamakoro, e kakawaki bwa ana iai ni kabane bwaai aika
taekinaki i eta iroun te tekinitian n te kawa.

Teuana naba te bwai ae e riai ni iai iroun te tekinitian n te kaawa ke are e onimakinaki
ibukin rikoan boon te taura bon:

 te boki n ritiiti
Bon tabem bwa e na tauraoi te boki n ritiiti iroun te tekinitian n te kaawa ke are e na karaoa
te rikomwane ibukin boon te taura.

Administrative manual for island technicians 12


Tabe 1. Kawaran kaawa

Kawaran te maneaba
Karaoa aio n angaraoina riki ngkana e kauraaki tauran te maneaba n te iti man otan taai ao
a kariaia kawaran maneabaia. Iai katein te maneaba aika a kakawaki aika ko riai ni irii riki
ngkana ko kaaitara ma te kaawa ae banin ke unimwane. Taetae n aron ae riai ma te nano
ni karinerine nakon te maneaba ke te tabwanin. Tewean te maneaba e riai ni karaoaki n
riaina ao ko riai n roko n am tai ke te bong are a kainnanoiko iai kain te kaawa.

Kanoan te marooroo iaan te maneaba:


1. Rinanoakin booma iaon te monitoring sheets . Aikai bon kanoan tabem ae namba 2 ae kaineti
ma kawaraia katitama (nora iteranibaa 16).
2. Kaungaa te ikakarabakau n te aro bwa ana bane am katitama n taekin aia kaangaanga ke taian
nakorai. Kabongana tauran te maneaba bwa kairan aia iango iaon te mwakuri n tararua ke
kaboonganakina n te aro ae riai.
3. N am kariaia ao ena kona n angaraoi te maneaba bwa te tabo are ana kabwakai iai boon aia
taura. Te mwakuri aei are bon kanoan te mwakuri namba 4 iaan te karinan n tabe ae namba 2.
4. Aanga am karabwarabwa ibukin nakoraoin ana mwakuri te tekinitian n te kaawa ke am
kaunganano bwa e na keiaki riki ni karaoa tabena ae tamaroa. Tuangiia ake ko na kawariia n aia
auti ni karaoi mwakuri aika kanoan te karinan n tabe ae namba 2.
5. Anga am taeka ni kaaitau ni banen te marooroo nakoia unimwane, katitama ao ai kain te komete
ni boutoka.
Administrative manual for island technicians 13
Tabe 1. Kawaran kaawa

Antai ae ko riai ni kawariia?


Ko riai ni kawariia am katitama ni kabane n kaawa are akea iai te tekiniitian n te kaawa ao
ni karaoi rinanin mwakuri iaan te tabe ae namba 2 – kawaraia katitama. Ngkana iai te
tekinitian n te kaawa anne ko kona n ti kawariia katitama ake:

1. Ena iai bitakin aia bwakamwane


2. Iai aia kaangaanga nakon aia taura are e riaon ana kona te tekinitian n te kaawa.
3. Naake a kanamakinaki bwa a urutua (noora iteraniba 28 ibukin taekana ae
bwanin).
4. Naake a reke iaan te korotaura

Ribootinakin mwakuri aika irekereke ma taian keiti aika 4 n aron


ane oti ieta a karaoaki ni kanoakin te booma ae te beba ni
mwakuri (Activity Sheet). Bon tabem kanoakina ngaia anne
bukina ae e aki anganaki te tekinitian n te kaawa te booma aei.

Administrative manual for island technicians 14


Tabe 2. Kawaraia katitama

TABE NAMBA 2. KAWARAIA KATITAMA


E tibwaki te tabe aei nakon wanua mwakorona. 1 nakon 4 ena riai ni karaoi te tekinitian
n te kaawa imwain kawaran te kaawa iroum.

.
Aikai rinanin mwakuri ake ana karaoaki iroun te tekinitian n te kaawa:
1. Tutuoan te taura ao kanoakin te booma
ae te Monitoring sheet.
2. Tararuaan te taura.
3. Taraan tuan kabonganaakin te taura bwa
e na aki uruakaki
4. Rikoan boon te taura (ngkana e kariaia
kain te kaawa – noora iteranibaa 29)
Rinanin mwakuri aika ko bukinaki bwa ko na
karaoi
5. Karaoan te uruaki
1. Te korotaura
2. Karaoan bitaki aika riai n ribootinaki
3. Bitakin boon te taura

Administrative manual for island technicians 15


Tabe 2. Kawaraia katitama

Tera ae ko riai ni karaoia?

Ongoraa nakon ana


ribooti am katitama ao
koroi baika kakawaki
ake e taekin!
Kaotan te katei ao arom ae tamaroa nakon am katitama bon
te moan bwai ae kakaawaki. Titiraki ao kabatiaa te ongoraa.

Iangoi baike e taekin bwa kairan am iango nakon am mwakuri


n tararua.

Administrative manual for island technicians 16


Tabe 2. Kawaraia katitama

Mwakuri namba 1. Tutuoan te taura

Imwiin ongoraam aron te taura ao


imwain karaoan mwakuri n tararua, ko
riai ni kanoa te booma ae monitoring
sheet ao te monitoring kaati (te kaati
ae buru).

Booma aikai a oti iai aran te tia


kaboonganaa te taura, namban te
taura ao a mwaiti riki.

Ko riai ni kanoai booma aikai imatan


te tia kaboonganaa te taura bwa e na
ataia ae e rangin tabeakinaki ana
taura.

Administrative manual for island technicians 17


Tabe 2. Kawaraia katitama

Ngkana ko tiroi kanoan te monitoring sheet ao te monitoring kaati (buru kaati) ko na nooria
bwa a kuri n ti teakina. Ti tabeua te kaokoro n aron:
1. Tebaana te monitoring kaati e onoti nakon teuana te taura ma a mwaiti namakaina iai; te
monitoring sheet a mwaiti taura aika kona tauaki mwiia iai ma te namakaina bon ti teuana.
2. Te monitoring kaati e na tiku inanon baokin te baetere n taai nako ao booma ni kabane a riai ni
kanakoaki nakon boton aobitin te kambana.

Administrative manual for island technicians 18


Tabe 2. Kawaraia katitama

Te bwai ae ko riai ni katikua n am iango bon te koaua are te monitoring card ngaia ae e
anganiko rongorongon mwakurin te taura man te tai are e moan mwakuri iai.

Te monitoring sheet are ko merinna e karauaki ni karaiaki kanoana nakon te kombiuta ao ni


kawakinaki iai. Maiai are riirinanoaki aron mwakurin te taura iroun are tabena n tearo bwa ko
na waekoa ni kaongoaki mwakuri n tararua aika ko riai ni karaoi ibukin tematoan tamaroan te
taura teuana ma teuana. N am itera ko bon kona ni karaoa naba aio rinanon rongorongo ake
a oti n te monitoring card.

Administrative manual for island technicians 19


Tabe 2. Kawaraia katitama

N rokom n te auti ao moana am mwakuri ma kanoakin te booma ae te


monitoring sheet ao te kaati ae te monitoring card.

Kanoakin te booma tai maninga ni kaota namban te taura, aran te tia


kaboongana, bongin namakaina ao tauan kanoan te bong.

Tuoan ranin te baetere ke te specific gravity n te hydrometer e karinanaki man te burati (+)
nakon te mainati (-) ke namba teuana nakon onoua. E karaoaki aei ibukin kabeebetean te
mwakuri ao bon kanoan kooti ake ko a tia ni irii.

Mwaitin ranin te baetere are ko na aanga bon ti te katautau ae tangiraki.

Ana voltage te baetere kaboongana te voltmeter ao n te ran are ko karinna n te baetere e


riai naba ni kaotaki.

LVD e kaota mwaitin maten te taura ibon irouna ke man te controller inanon 1 te
namakaina.

SAT e bon kaota nanon te tia kaboongana te taura

Administrative manual for island technicians 20


Tabe 2. Kawaraia katitama

Mwakuri namba 2. Mwakuri n tararua


Te tararua nakon bwain te taura e bon riai ni karaoaki n te aro bwa ana teimatoa raoiroia n
taai nako. Mwakuri n tararua a bon rang ni beebete aroia n aron te kaitiaki ao kakooan
tikuru ao noran toman uaea bwa a raoiroi.

Bwain te taura aika a riai tuoakia bon:

1. Tiora baenora
2. Konturora
3. Batere
4. Uaea; ao
5. Taura

Administrative manual for island technicians 21


Tabe 2. Kawaraia katitama

Te baenera

1. Baon te baenera a riai n toka ni matoa man


aki kona ni kakamwakuri. Kamatoai tikuru ke
onea te kai ngkana e a mka.
2. Tuoa kiratina. Onea te baenera ngkana e
raeuaaki
3. Kakooi uaean te baenera inanon baokina ao
tuoa te baoki are a kawakinaki iai tooma n
uaea bwa e aki uruaki.
4. E na aki nuu man aroka ngaia are e raoiroi
korean aroka aika kanuua te baenera.

Te Konturoora
1. E riai ni matoa man aki kakamwakuraki.
2. Kaitiakia n taai nako.

Administrative manual for island technicians 22


Tabe 2. Kawaraia katitama

Te baetere
1. Kaitiaka te baetere. Kamatoai tikurun ana temino.
2. Tuoi taian ruu ibukin te specific gravity teuana imwiin
teuana ao kainna imwiin tuoan ranna. Tai biririmoa ni
kauki matan ruu ni kabane. Tuoi kanoan teuana te
cell n te hydrometer ao taui mwiina.
3. Ranii ruun baetere ake a bwaka mwakeia ao karokoa
n te mwaake ae riai. E taburoroko raniakin te baetere
n te acid. Kaboongana ti ranin te baetere ae onoti are
ko raweia man te karau. E taburoroko ranian te
baetere n taari, ranin te tangke ni karau, ranin te
manibwa, raan mooi n aekaia nako. Bon ti am ran are
ko raweia n te karau ae e tamaroa ibukin ranin te
baetere.
1. Ngkana e bua tikurun matan ruun te baetere teuana onea mwiina n te buratiteke ke te
mwakoro ni kiraati ni karokoa e reke bonotana ae boou. E riai n reke nnen te ang n rin
mai inanon te baetere n otinako. Tai kaboongana te beeba, katibooti ke te mwakoro ni
biti.
2. Kaitiaka te baetere n te kunnikai ae itiaki man n tia n ongiraki ranna.

Administrative manual for island technicians 23


Tabe 2. Kawaraia katitama

Te uaea
1. Tuoa te raeuaaki iaon te uaea. Onea ane e
raeuaaki. Ngkana te uaea e mena i tinanikun te
auti ao kabongana te uaea are e a tia ni
katauaki i bukin tinanikun auti.
2. Tuoii toma ni uaea ake a toma nakon te auti
bwa ana riai ni matoatoa raoi ao man aki kona n
uruaki man korakoran te ang ke te mainging.
3. Ngkana iai te ono uaea ae ea manga waakinaki
imwin are ea tia ni karaoaki ao e riai moa ni
kakoauaki bwa te tiaiti(size) ke te bubura n te
uaea e na boraoi ma are mai mwaina ao man
karaoaki raoi nakon te kabanea n tamaroa.
Toma ni uaea ariai naba n taraki bwa ana
matoa ao man tara raoi n nakon n neia ae
boou.
1. A riai ni kanakoaki n te tai ae waeko uaea ake a kuneaki n raka n nim n te Solar Sytem
ibukin kamauan riki bwaai tabeua ao man oki rikaki nakon te iteraniba 30 mwakuri ni
katuua ake ana irekereke ma te bure ae taekinaki.
2. Tuoa n tainako toma ni uaea bwa ana riai n tainako ni ko ao man aki rotaki n te mka ke
te rara.
Administrative manual for island technicians 24
Tabe 2. Kawaraia katitama

Taura
1. Kaurai taura ni kakoaua bwa e
mwakuri raoi.
2. Ana nim man matoa raoi. Kakooi
tikuruna aika marau n te aro bwa ena
nim raoi.
3. Kaitiaka rabwatan te taura ma wiikina
ma taraia bwa ena aki uruaki.

Administrative manual for island technicians 25


Tabe 2. Kawaraia katitama

Mwakuri namba 3. Totokoi itera aika e na karekea te kaangaanga


Tuoa te tititem (System) ni
kakoaua bwa ena akea te karaka
ae ena karaoaki nako iai ngkana
akea te kariaia.

Te Tekinitian n te kawa ao kain


ana tiim ni ibuobuoki te Solar n te
kawa bon taan ibuobuoki n
nakoim ibukin itera aika mwaiti.Iai
te onimakinaki irouia bwa ana
ibuobuoki ni kaongoko mwakuri n
aki rau ake a tia ni waakinaki ke n
tia n noraki bwa a karaoaki nakon
te tititem.

Administrative manual for island technicians 26


Tabe 2. Kawaraia katitama

7 karinan ni mwakuri aika aki kariaiakaki


1. Tomakin bwai ake akea iaan te kaonturaeki.
2. Uruakakin bwaai ake atia n tiiu (seals) ke ni
katabuakaki kumeaia.
3. Buobuokan te tititem n akea te kariaia.
4. Tiatinakin aia baetere aomata.
5. Kabonganakin te baetere ni itera tabeua.
6. Urubwai nakon te tititem ni itera aika mwaiti.
7. Anganakia aomata te kariaia bwa ana kona
n tangoi bwain am tititem.

Ngkana ko kunea bwa te tia kamanena te tititem e irekereke ma mwakuri n aki tarabwai
ake 7 ao e riai ngkanne bwa :
• Ngkana ai tibwa te moan tai ao e riai n anganaki te bebwa are e babobo are ea tei naba
bwa te moan reirei ao ngkana ea manga karaoia riki ao ena kona ni kamwaingaki ana
tititem n akea manga te boraraoi. E na riai naba n tiaina iaon te te beba ni mwakuri n
irianaki ma am koroboki bukin kakoauan te katuaeaki.
• Ngkana ai te kaua tai ao te bebwa are uruara ea riai n anganaki are nanona bwa ai bon
taekan naba kamwaingan ana taura mai irouna n akea te borararaoi ae e na manga
karaoaki. Kanoa te bebwa ni mwakuri ao kaongoa te aobiti ae te tititem anne ea tia ni
kamwaingaki.
Administrative manual for island technicians 27
Tabe 2. Kawaraia katitama

Mwakuri namba 4. Rikoan te bwaka mwane


Aikai aanga ma taai aika e kona ni karaoaki iai te riko-mwane:
1. Iroun te tekiniitian n te kaawa ke te tekiniitian n te abamakoro ni katoaa te tai
are e kawariia iai aomata,
2. N tain te marooroo n te kaawa iaan te maneaba n te tai are e kawarii kaawa
akanne te tekiniitian n te abamakoro.
3. Iroun te unimwaane iaan ana kariaia te tekiniitian n te abamakoro, te kaawa ao
imwiin kamatoaakina iroun te SEC.
4. N aobitin te SEC n te abamakoro ngkana iai ake a roko ni kabwakaa boon aia
taura.
Rikoan boon taura bon oin raoi tabem ao bukinam ngkai ko a
riki bwa te tekiniitian n te abamakoro. Uringnga are iai
kaniwangam iai are e baireaki man mwaitin are ko rikoia ao ni
karokoa n atuun te SEC. E nakoim kakaean angaraoina ao
karaoan are te kabanea n tamaroa ma n rinanoa iai (1) te
tekiniitian n te kaawa , (2) am koaua bwa e tau n anganaki
te onimakinaki bwa e na karaoa te tabe aei, (3) iangoan te
unimwane bwa e na nakoraoi riki ke e na aki. E riai ni
waakinaki are te kabanea n tamaroa ibukin te waaki.

Administrative manual for island technicians 28


Tabe 2. Kawaraia katitama

Kabanean rinanin beku aika 4


N aron are ko a tia n ataia, nikiran beeku aika 4 ae kanoan
tabe 2 bon oin tabem ao akea ae ena bukinaki bwa tabena.
A bon rangin kakaawaki mwakuri aikai ao a bane ni kaineti
nakon kanoakin te booma ae te beba ni mwakuri (activity
sheet).

E na kamataataaki raoi nakoim te beku teuana imwiin


teuana ao arom ni kanoaa te beba ni mwakuri (activity
sheet), ma uringnga:

Imwain are ko waakina kanoaakin te


booma aei ko riai n taai nako ni kanoai
are a kaota iai namban te tiora tititem,
aran te tia kaboonganaa, etc.

Te bwai ae kakaawaki ae riai ni karaoaki


imwiin kanoakin te beba ni mwakuri
(activity sheet) bon tiainakina iroun te tia
kaboonganaa te taura ao imwiina ko
tiainaia.
Administrative manual for island technicians 29
Tabe 2. Kawaraia katitama

Mwakuri namba 5. Kakaean oin bukin te uruaki ao te onobwai

Kabonganaa niniwanam ma konabwaim, n nenerii oin


kaangaanga ao waaki ni karaoa are e bon riai moa ni
karaoaki teuana imwiin teuana ni karokoa ae e reke
raoi oin te kaangaanga. Akea ara nanououa bwa ko
na tia ni karekei konabwai aika ririeta ibukin katokan
aia kaangaa aomata.

Ngkana ko kainanoa riki te ibuobuoki man te


Headquater, ao ko kona ni korei am kanganga iaon te
beba ni mwakuri(activity sheet) are ena kona n ataia
te tia tararua te utility anne.

Te tia tararua ma te tia mwakuri are e na boutokaiko ena anganiko te ibuobuoki ae bati. Iai
ana tai ni kawari abamakoro ao anne are ena kona n reke ana tai n reirei ma ngkoe ibukin
kanakoraoan ana waaki te SEC iaon katokan aia kaangaanga aomata ke am katitama.

Administrative manual for island technicians 30


Tabe 2. Kawaraia katitama

Imwiin tian tabem are e a karika


manga mwakurin te tiora, ko a riai
ni kanoaa te booma ae te beba ni
mwakuri (activity sheet) are e kaeti
ma Neneran oin bukin te
kaangaanga ao katokana.

Te moan bwai bon katereterean raoi mwakuri ake ko karaoi ni karau ni karinanii man te
moan ni karokoa te kabane n iira raoi am mwakuri. Kaota maanin te tai are ko kabanea
iaon te mwakuri teuana ma teuana.

Te tabo teuana ae katauaki ibukin am kaoti, koroi am iango ni ibuobuoki nakoia kain te
management bwa ana atai. N te aro aei ao ti kona ni kawakina rongorongon te tiora tititem
teuana ma teuana ma n atai kaanganga nako ake a tia n reke nako iai. A kawakinaki
rongorongo n aron aikai iaon te kaombiuta n te aro bwa ana aki kona ni bua.

Administrative manual for island technicians 31


Tabe 2. Kawaraia katitama

Mwakuri namba 6. Korean te iti

Ngkai bon ngkoe ana tekiniitian te SEC n te


abamakoro aio tabem ae kona kakaonimaki nako
iai. Imwiin are ko a tia n rinanoa aia tarau aomata n
am boki, ko a tau araia ake a riai ni koreaki aia
taura imwain mwanangam ni kawariia n aia kaawa.

Naakai are e a tia ni koro 3 aia namakaina n aki


kabwakai aia tarau. Karaoa aio imwiin karaoan te
bowi n te kaawa ao ngkana akea ae kabwaka
nakoim n te tai anne..

Tai maninga n rokana te konturoora bwa akea ae na kona ni manga


kaura ana taura.

Administrative manual for island technicians 32


Tabe 2. Kawaraia katitama

Korean te iti bon te katootoo are e


kaota bitakin te tiora tititem. E na
mataata riki ae nanonaki ikai n
tabem are imwiin aei.

Kanoakin te booma n aron tein mwakurin te tiora ana baeranti ma kaotan aron teina mai
imwaina nakon ae boou.
1. Teina mai imwaina: n angiin te tai ao ena bon riai ni mwakuri raoi bwa anne oin ara
kantaninga
2. Teina ae boou: n teina ae ngkai ao “E koreaki” are bon kanoan beku 7 – Korean te iti.

Bukin tera ko aki ekitina (X) ae “E aki mwakuri: E na toki ana bwakamwane te tia
kaboongana te tiora” ? Bukina bwa a kauntaeka rongorongo ao akea etina. E aki
kona ni koreaki te tiora ae e aki mwakuri ibon irouna ao tiaki man ana tokobito te
tia kaboonganaa?

Teraa bukina ngkai ko aki kona n aranna bwa “(E a tibwa tia ni kanimaki)” Bukina
bwa a kauntaeka rongorongo aikai. E aki kona ni koreaki te tiora ae e a tibwa
kanimaki ao e tuai koro 3 namakaina maanna are bon tain te koro-iti.
Administrative manual for island technicians 33
Tabe 2. Kawaraia katitama

Mwakuri namba 7. Bitakin tein te tiora


Moan baan te kakaawaki iroura
ngaira kain boton aobitin te SEC
ataakin tein taian tiora iaon
abamakoro. Ti riai n atai taura aika
a mwakuri, a koreaki, aki mwakuri
etc. Man kanoakin te booma aei
ao warekana iroura e buoka
kanakoraoan tabera ae kakaawaki
ibukia ara katitama ni kabane.
N te tamnei aei ko kona n noora
aron bitakin te tiora aika a kona n
reereke man te tai are a kanimaki
iai nakon te tai are karaiaki iai.

Te katootoo teuana, N te tai ae e aki maan imwiin kanimakin te tiora, e kona ni karina n reke te uruaki.
Ngkana bukin te uruaki bon man te aki mwakuri raoi irouia kain te SEC, te kai ni koto ngkanne e na kotea
are e na toki ana kabwaka mwane te tia kaboongana te taura. E na aki tiaatinaki teuanne ke neinne ni
karokoa te tai are e a manga mwakuri iai te tititem. Ngkana te uruaki aei e reke man ana urutua te katitama,
ara kai ni koto ngkanne e na kotea are e uruaki imwiin kabonganaakinabuaka iroun te katitama ao kain te
aobiti ana bon teimatoa n tiaatina te katitama anne ibukin boon te taura, e ngae ngkana e mate ke e aki ura.
Kamatenikunaa raoi te tamnei aei ao oota n aron tein kain koto ma kakaokoron karaia.
Administrative manual for island technicians 34
Tabe 2. Kawaraia katitama

Noria are te beba ni mwakuri


(Activity Sheet) e titiraki aron tein
te taura mai imwaina ao ae boou
ngkana iai te bitaki ae karaoaki
nako iai.

N te katootoo ae e oti ieta ao ko noria bwa ti makena ae “e mwakuri” n tein te tiora mai
imwaina ao ae “e uruaki: te tia kaboongana te taura ena aki tiaatinaki teina ae ngkai. Aio are
e tuangira te booma aei bwai iai te uruaki nakon te taura anne ma ko aki kona ni karaoia. A
kamataataaki kaangaanga n te boki aei iaan “Neneran bukin kaangaanga ma katokaia” am
kabwarabwara iaon te kaangaanga anne are e koreaki iaon te beba ni mwakuri (Activity
Sheet) a bon kamatoa raoi nakoira bwa te tia kaboongana te taura e na aki tiaatinaki boon te
taura n te namakaina ae e na roko ni karokoa are tia manga karekea iroum rongorongona

A bane ni bongana rongorongo aikai nakoira. Ti man tein te booma ao kanoakina ti a kona n
atai kangaangaa aika riiriki nakon te taura teuana ma teuana ao mai iai are ti kona ni karaoi
kataneiai aika riai man tau bwa kam na kataneiaaki iai. Ti ataa manim ni katiaa te
kaangaanga ao n ataia bwa aekakira aron tein am mwakuri. Ti na ataia naba bwa ko tangira
te supervisor ke ko aki . E bon rangin kakanoa te booma aei ao a mwaiti rongorongo aika
kakawaki inanona.

Administrative manual for island technicians 35


Tabe 2. Kawaraia katitama

Mwakuri namba 8. Bitakin boon te taura


Mai ibuakon karinan ni beku iaon tabem #2 are kawaraia am katitama, aio bon te kabanea
ni beku. E bitaki boon te taura ti ngkana e raka te aburaianti(appliance) nakon are a bon
nim mai imwaina. Rakan te aburaianti e na bon raka naba boon te taura. Ai aron naba
keerikaakina. Ti kainnanoa aio n te etekuata bwa ti na ataa ae riai n tiaatinaki iai te katitama
nakon te namakaina ae e na roko.

N te katootoo ae e oti ieta ao e tuangiira te booma bwa ngaiai iai te dc/dc converter ae e a
tibwa manga kanimaki. N te Beku 6. Kanoaakin te booma, ko na kainnanoa te inverter ae
boou man te kambwana. Kakoroan nanon te kaantainga aei e bon ti reke man karinakin
rongorongo n te kanban sheet. E bae n teretere iroum ngkanne aron kakaawakin te beba
ni mwakuri (Activity Sheet) bwa e kaota te tabo are e a tia ni kanimaki iai te inverter ni
kawai. E kamaataataa naba nakoira are ti riai ni kanakoa te inverter ae boou nakoim.

Administrative manual for island technicians 36


Tabe 3. Butimaean kaakoo ke meeri

TABE NAMBA 3. BUTIMAEAN KAAKOO KE MEERI


Teraa baika ko kariai bwa ana rooroko ni katoa namakaina man aobitin SEC i
Tarawa?
E na bon teimatoa ni kaakarokoaki nakoim meeri n aron booma ao bwaai riki ake ko
kainnanoi. Tenua aekan aanga ni karokoi bwaai nakoim mai Tarawa: (1) meeri, tokin
rawatana bon 20 kg, (2) eea kaakoo, ke (3) kaako aika uotaki n te kaibuke.
Iai riki?
• Bwaai ake ko tangiri ao n riibotin taekaia n te namakaina
ae nako.
• Taian spare ake ko otanii ao bwain nako te tiora, am
kaako aika boou n aron aika a kona ni kabooaki nako ao
ake a ribootinaki kainnanoaia n te Kanban sheet inanon te
namakaina ae nako.
• Te booma ibukin boon te taura n te namakaina aei
• Taian oota riki ibukin te karaii taura n te namakaina aei

Teraa baika ko kantaningai n tokin te ririki?


Kaakoo ao meeri n aron akana koreaki ieta ao ai:
• 12 te kanban sheets ibukin te ririki ae boou
• Taian kaati ao booma aika a tuai kanoaaki ibukin am tibea
• Bwain nako te aobiti
Administrative manual for island technicians 37
Tabe 3. Butimaean kaakoo ke meeri

Bwain te tiora aika a na kanimaki ana bon bae ni


irianaki ma te Installation Sheet. Te sheet aei e kaotii
rongorongo iaon:
• Te tititem are e na kanimaki iai te bwai anne ni
ikotaki ma rongorongona riki ae e na ataaki iai.
• Kabwarabwaraan te mwakuri are e na katiaaki.
• Bongin te namakaina ma aia tiaaina naake ana
ruruamwiin te sheet
• Ana tabo te Tekinitian n te Abamakoro ni
kabwarabwarai baike e riai ataakina.

Imwiin kanimakin bwain te tiora, korea bongin te


namakaina, am tiaaina ao ana tiaaina te user a riai n
oti. Ti te arona kanoan aei ma te bwai ae ko na
karaoia imwiin kauraan te taura (Commissioning).
Rongorongo riki ake a riai ataakiia, ko a korei n te
tabo ane e a tia ni katauraoaki ibukim.

Ko tia ni kamaeua te PV tititem anne,


waekoa kaoka te installation sheet nakon
aobitin SEC, Betio, Tarawa.

Administrative manual for island technicians 38


8 taabe aika kanoan te namakaina

Tabe 4. Kanoaan te kaati


Tabe 5. Butimaeaia katitama n te aobiti

Te Kanimabong bon te bong ae onoti bwa bon am


kabanea ni bong ni mwakuri ao tain te bwakabwai.
Kabanea am tai ni mwakuri n te aobiti ao are ai bon am
tai ni kanoai kaati imwiin am tutuo ake ko a tia ni karaoi.
Iai angaraoina naba bwa bon te bong are a kona ni
kabwakai nakoim boon aia taura am katitama ake tao a
tia n aki reke aia tai ni kabwakai inanon am tai ni
kawariia n aia kaawa.

Administrative manual for island technicians 39


Tabe 4. Kanoan te User Balance Kaati

TABE NAMBA 4. KANOAN TE USER BALANCE KAATI


N teina ae koaua ao karaoan nanon kanoaakin booma n tutuo, te
booma ibukin kabwarabwaraan mwakuri ao ritiitinakin te mwane
ana karaoaki iroun te tekiniitian n te kaawa. Tabem ngkanne bon
tuoaia ao anaakia inanon am tai ni kawari kaawa. Karau
baarongai raoi ao karinii n am folder.

Kaati a kawakinaki n te binding


folder ae bubura, aron karinanaia
bon nakon are ko tangiria. A kona
ni karinanaki n te kaawa, nambaia
ke n araia. Rinea ane tangiria riki.
Administrative manual for island technicians 40
Tabe 4. Kanoan te User Balance Kaati

Karaoan aei ko tangira te user balance kaati (te kaati ae bingke) :


• te boki n riitiiti.
• te booma ibukin mwakuri ake a karaoaki n tain te tutuo (beba ni mwakuri
”Activity Sheet”)

:1. Katauraoa te boki n riitiiti.


2. Nooria bwa te beba ni mwakuri (Activity Sheet) e riai ni kanoaki ibukin te tia
kamanena te tititem.
3. Kakoaua bwa mwin ana baka mane te tia kamanena te tititem are e oti iaon ana
kaati ena boaraoi ma are n te rititi(receipt)
4. Karina mwin bwaka mane ake a tia n rititinaki ao man tia naba n rin n te beba ni
mwakuri (Activity Sheet) nakon ana baranti kaati (User Balance Card) te tia
kamanena te tititem.
• Rititina te mwaiti ni mane are e reke ni ikotaki ma namban te rititi.
• Beba ni mwakuri (Activity Sheet): e na ibuobuoki n taui mwin ke rongorongon
mwakuri ake atia ni waakinaki n raonaki ma bongi namwakaina ao te mwakuri are e
na manga karaoaki.
1. Ana te rititi are imwina.

Administrative manual for island technicians 41


Tabe 4. Kanoan te User Balance Kaati

Administrative manual for island technicians 42


Tabe 4. Kanoan te User Balance Kaati

Te booma ae te user balance


kaati (te kaati ae bingke) e
ibuobuoki n ataan ana nikira n
taarau te tia baibai.

Teimatoan ruruamwiian ana


baeranti te tia baibai e na kona
ni kaota te auti are e na koreaki
ana iti. N te tai are e oti bwa te
tarau uoua okiokin boon te
taura, anne ngkanne are ko a
korea arana bwa iaon kawaina
ni koreaki ana iti n am tai n riko- Debt
Total Debt
mwane n te namakaina ae
boou.
Te namakaina - Paid + Fee
= Te namakaina
are imaina aei

Uringnga are e na bon tiaatinaki te tia baibai n te tai are e mwakuri iai ana tiora ke e aki
kaboonganaa raoi. Ngkana e koreaki ana iti te tia baibai ao e na riai n tiatinaki boon te
taura n te namakaina anne. Te kabootau bwa inanon Tianuare e uruaki te tiora bwa e
uruaki bwaina teuana. Ikai are e na toki tiaatinakin te tia baibai boon te taura ibukin te
namakaina anne.
Administrative manual for island technicians 43
Tabe 5. Butimaeia katitama n te service center

TABE NAMBA 5. BUTIMAEIA KATITAMA N TE SC


Oin bukin kawaram irouia katitama bon aikai:

1. Te boobwai
2. A tangira te kamaataa nakon aia
titiraki
3. A na kabwakai boon aia taura

1. Te boobwai
Ataakin ae kona tiku n te SC e na bon bebete nakoia am katitama ao e na kai
reke tokin aia kaangaanga ni baike a kainnanoia ni kan kabooa.

Administrative manual for island technicians 44


Tabe 5. Butimaeia katitama n te service center

2. Te kairiiiri nakoia am katitama


Buokaia am katitama man am taeka ni kamaataata e bon
rangi ni kakaawaki. Aio bon iteran ana waaki SEC nakoia
aomata nako. Te bwai ae e rang ni kakaawaki iroum bon te
kokoaua n taai nako. Ngkana e aki reke boon aia titiraki,
kaota te koaua nakoia ao tuangiia bwa ko na karekea buokaia
man SEC n te tai ae waekoa ao n reken boon aia titiraki ko na
manga waekoa n reitaki ma ngaiia.

3. Kabwakaan boon aia taura


Iai mai ibuakoia am katitama e angaraoi riki irouia bwa
ana kabwakai boon aia taura iroum n te Service Centre
SC. Tabeman tao ko na bon ataia man kantaningaia bwa a
boraraoi ma ngkoe n am tai ni kawari kaawa bwa ana bon
roko iroum n te SC ni kabwakai aia nikira n taarau ibukin
boon aia taura.

Administrative manual for island technicians 45


8 taabe aika kanoan te namakaina

Tabe 6. Kanoaakin sheets ake aki reke taiia


Tabe 7. Karaaian taura
Tabe 8. Kanako-bwai nako Tarawa

Administrative manual for island technicians 46


Tabe 6. Kanoaan taian sheets

TABE NAMBA 6. KANOAAN TAIAN SHEETS


Te monitoring sheet , te beba ni mwakuri (activity sheet) a bon tia ni kanoaaki iroum n am
tai ni kawari kaawa ao anne kanoan te tabe 2. Taian sheets aika a nanonaki iaan Tabe 6
bon aikai:

Te beba are ena kanoaki ibukin tabe 6 bon:


• Te beba ae te Kanban Sheet
• Te beba ibukin te riko mwane.

Administrative manual for island technicians 47


Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Mwakuri namba 1. Te kanban sheet


N tokin te ririki koraki ko na karekei 12 kanban sheets ibukin te ririki ae
boou. Aio te sheet ae e mwaiti te rongorongo ae kona n anganiira
ibukin kanakoraoan te mwakuri n tutuo nakon taura iaon abamakoro.

Kamatenikunaa raoi te sheet aei ao kaootako raoi n aron kanoaakin te kanban sheet. Ataa
bukina ngkai iai uoua mwakorona, teuana bon te nikira ni kako are mena inanon baim n
te SC (Balance of items stored in the SC) ao taian tibea, te onobwai, ao ai te oota ao
Invoices.

Oin kabonganan te beba ae te kanban sheet bon buokan riki te bobwai iaon bwaai ake ana
kainanoaki ibukin te solar n am abwamakoro.Am konabwai iaon mwakurian te beba aio ni
karikirakea e na bon rangi ni ibuobuoki nakon te Kambana ao n reke naba iai am raka ni
mwane ae 3%. Waeremem ni mwakuria te beba aio bon kabuan am raka ni mane ae 3%
bwa te oota e na manga mena taekana n te aobiti (Headquaters). E bon matata naba iroura
bwa mai buakon ami beba ake kam na mwakuri mangaia ao bon ti aio ae rangi ni matoa
aron karaoana. Ao ai ngaia aio ngkanne bukina ae te nikira ni iteranibaa ake ruaiua a bon
boboto iaon te beba ae te Kanban sheet.
Administrative manual for island technicians 48
Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Te kanban sheet karokoi rongorongo aikai


nakon SEC etekuata:

Nikiran te inventories n
Abamakoro

Bwai aika kabonganaaki


bwa tibea

Te sales ni katoa nama-


kaina

Bwaai ake kabonganaaki


bwa taian assets

Taian oota iaon bwaai ake


a kawakinaki n te etekuata

Taian bwakamwane iaon


bwaai ibukin oota nikawai
ake a tia ni kanakoaki

Mwaane ake a rikoaki n te


namakaina anne
Administrative manual for island technicians 49
Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Nikiran te inventory n
te abamakoro

N te column ane e koreaki iai ae Qty Left ko na kaboonganaa te formula aei:


Opening – Qty Used – Qty Sold = Qty Left
Ngkana ngaira man te HQ ti atai nikiran kaakoo n tokin te namakaina anne, ti kona n
tuangko mwaitin te kaakoo ae ko na tangiria ibukin manga karokoan mwaitin am
kaako are ko riai ni kawakinna n taai nako.

Bwai aika kabonganaaki


bwa tibea

Te moan mwakoro n te kanban sheet e tuangko mwaitin kaako aika a kawakinaki n te


SC. Aikai ake ko kona ni kabooi nako ke ni kaboonganai bwa tibea ke ni kanim n te PV
tititem. Te kabootau bwa aongkoa 3 te fuse ae kaboonganaaki n onean mwiin aika bue,
teuana te DC/DC Converter bwa iai ae kan kamaeua ana reerio, te uaea, te taura ao te
tiwiiti bwa iai te kamaing ae boou.
Taraia raoi bwa rongorongo ni kabane ana boraoi ma taekan bwaai ake a
koreaki taekaia iaon te beba ni mwakuri (Activity Sheet) are a kaai ni
kanakoaki n te namakaina anne.
Administrative manual for island technicians 50
Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Te sale n te namakaina
Man te bobwai

Aio bon te mwane ni bobwai are e reke mai irouia aomata ke te “cash on delivery”
bukina bwa akea ae kabooaki n te taarau.
Uringnga naba are e kakaawaki korean te ritiiti. N tokin te namakaina booti ritiiti ni
kabane, korea botan mwaneia. Botan bwaai aika kaboakinakoaki iaan Qty Sold ao
mwaneia iaan Amount. Ikota te Sales COD. Uringnga are Qty Sold x Price = Amount.

Bwaai aika kabonganaaki


Ibukin te onobwai(assets)

Bwaai aikai ake aranaki bwa assets n te kambwana ao e kaokoro aron tauan mwiia.
Te kabootau bwa ngkana e kaboonganaaki te baetere ibukin onean mwiin teuana n te
utility bon anne ana karekemwane te kambwana ae bubura. Ngaia are ti na anganiko
te beba ni mwakuri (Activity Sheet) are ko na kaota iai tian am tutuo ao e kaota
kainnanoan onean te baetere. E tia ni karaoaki aei ao tai mwaninga ni kanakoa nakon
te HQ te baetere are e uruaki.

Administrative manual for island technicians 51


Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Te oota iaon bwaai n te


headquarters (HQ)

Ti tabeua bwaai aika a kona ni kawakinaki n te SC bwa ti bwaai ake a rangin korakora
tangiraia. Bwaai itinanikun are a tia ni katauaki bwa am kaako a riai n otanaki man te
HQ n te tai are iai ae kan kabooi ke iai kainnanoaia n te utility. Akea am kaangaanga
bwa iai iroum te kataroka ao te kanban sheets. Oota n aron aikai a riai ni
kabwaakaaki 10% man booia. Teremooa te mwane anne ao kaairia ma am oota.

E na bwaka boon te bwai


Imwain are a kanakoaki

Am oota e na airi ma te invoice. Tuanga am katitama bwa e na kabwakaa ana


baerenti are 90% imwain anganakina te bwai. Kaongoaakin te HQ anne ko riai ni
korea nambwan te invoice n te moan column, aran te katitama iaan te description
ao nikiran boon te bwai iaan Paid Today, ni ikotaki ma te ritiiti nambwa.

Administrative manual for island technicians 52


Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Mwaane ake rikoaki n te


namakaina

Te bobwai iaon Sales COD + Payments e tuangiira mwaitin te mwane ae reke n te


namakaina ao anne te mwaiti are e na telemoaki nakon te HQ. Ngkana iai riki irarikin
anne e tuangira bootan am sale n te namakaina, aio are Sales COD + Total orders. N
tokin te ririki tina ikooti ware aikai man 12 kanban sheets ake a tia ni kanoaaki ao ti a
kona n ataia bwa iraua tibwam man te mwaiti are e reke. E kakawaki bwa ko na ataia
are 3% man am sales (COD or by order) e na kabwakaaki nakoim bwa tibwam.

Te kauring riki bwa tai mwaninga ni kaota nambwan te telmo, bongin te namakaina are
e kanakoaki iai ao tiaati ake a irekereke ma te telmo. Tiainaia ao kanakoa nakon HQ.

Administrative manual for island technicians 53


Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Mwakuri namba 2. Kanoakin te fee collection sheet


Aikai oin kaantaninga ibukin te fee
collection sheet:

E na karokoi rongorongo aika


boou nakon HQ n etiia.

Kaongoa te HQ botan boon


taura ao namban ritiiti

Kaongoa te HQ boon kabane-


mwane ni kabane imwiin taian
tiiati.

Administrative manual for island technicians 54


Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Norana bwa rongorongo ake


a roko man te HQ a bon eti ao
ni boureirei

Man reken te beba ni mwakuri (Activity Sheet) ae boou iaon boon te taura ao aron tein te
PV tititem ao e na kaota naba aran te tia baibai ae boou ngkana iai te kamaing, te HQ e
na karinii rongorongo aikai n te kombiuta ao mai ikanne are e a kotinakoa te Fee
Collection Sheet . N reken te fee collection sheet iroum te moan bwai ae ko riai ni karaoia
bon nooran ware ke kanoan te sheet aei bwa a etiruru n akea te tibanako teutana iai.
Ngkana iai te tibanako n te ware ke te ara ao waekoa ribootinna nakon te HQ.

Uoua itera ke bwaai aika a kona ni karekea te tibanako n te Fee Collection Sheet :

1. Ko aki kanoa te beba ni mwakuri (Activity Sheet) n te tai are e


bitaki iai boon te taura ke iai bitaki aika riki nakon te PV tititem.
2. Te beba ni mwakuri (Activity Sheet) e kanoaaki ma e bua inanon
ana tai ni meerinaki imwain rokona n te HQ.

E kakaawaki kanoakin te beba ni mwakuri (Activity Sheet) bwa e na kaoti


rongorongo aika boou ao ni karokoi n te HQ. Anne bukina are e aki
katauaki are ana bon akea te sheet ae e na wene n aki kanoaaki n te SC n
ai aron naba are ko karaoia nakon te kanban sheet.
Administrative manual for island technicians 55
Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Kaongoa te HQ mwaitin
bootan boon taura aika
reke ao n raonaki ma
namban riitiiti

Iaan te total paid korea te mwaiti are e reke mai iroun te tia baibai n te namakaina anne.
Iaan receipt # korea nambwan te ritiiti ni kaitaraa are ko karekea mai iroun te tia baibai .
Iaan Debt ko korea mwaitin te nikira n taarau ni iira nanon te formula ae kaotaki inano:

Ngkana te tititem:
1. Mwakuri Fee + Arrears – Total Paid = Debt
2. Aki kabonganaaki raoi
n ae riai
3. E koreaki
Ngkana te tititem:
4. E aki riai n tiaatinaki
Arrears – Total Paid = Debt

E aki riai SEC n tiaati boon te taura ngkana exempted ke disconnected.

Administrative manual for island technicians 56


Tabe 6. Kanoaan taian sheets

Ribooti nakon HQ am
kabwane mwane n te
namakaina:

Iai boon te teremo . Mai ieta n te sheet korei taekan te teremo ni kabane n aron te
bongi n namwakaina te tiaati ao ake a kainanoaki riki. Mai inano manga koroi riki kaua
ni ikotaki ma am kabane mwane riki tabeua n te namakaina anne n aron te kabootau:

• Kainanoan tangoan te rebwerebwe ibukin kawaran kawa aika a raroa.


• Kainanoan kateirakeaia taan mwakuri ibukin mwakuri tabeua.

N tokina ko riai n tiainaaia ao ni kanakoa nakon te HQ ni ikotaki ma raon am meeri ao


bwaai ake ko na kanakoi naba. Te kanakobwai bon tabem iaan No. 8.

Administrative manual for island technicians 57


Tabe 7. Karaiaian taura

TABE NAMBA 7. KARAIAIAN TAURA


E na teretere naba bwa kamaingan te tititem e na bon
irekereke ma te kabane mane ao ni kana naba am tai n te
kambana. .Ai ngaia are ibukin katamaroan aei nakon tai
aika ana roko ao e riai n totokoaki iango ibukin kamaingan
tititem n tain waakinan te mwakuri ni katamaroa ke n riko
mane.
Ai ngaia are e na rangi ni ibuobuoki ngkana ko bairea raoi
am tai nakon am mwakuri. Ma e na bon riai naba
kamwaingan te tititem ngkana arona bwa (1)Ai aua ke e
nako riki mwaitin te namwakaina ae aki itiaki iai ana
tarau ke (2) Ibukina bwa te tia kamanena te tititem eaki
raoi taraua ana bwai.

Bon oin tabem bwa kona kamatatai ana oin tua te Kambana nakoia taan kamanena te tititem iaon te
korokoro ao te kamwaing taura.Te kantaninga bwa am kamatata e na bon rangi ni ibuobuoki nakon
otaia n akea manga te minotaki ae e na kona ni manga reke. E na matata raoi naba bwa aki iran nanon
am mwakuri ni wakina te korokoro imwin noran te tinetine ae e a tia n riaon 2 te namakaina bon tiaki
karaoan te mwakuri n akoi bwa n te tai are e roko iai te babaire man te aobiti (Headquater) bwa e a riai
ni kamwaingaki ao ai bon te kairoro naba nakoia taan kamanena te tititem bwa a riai ni kaitiaka aia
tarau ni kabanea ngkana a tangira tauan te tititem irouia n raonaki ma te tua are iriana ni kabakaki.

Administrative manual for island technicians 58


Mwakuri 7.Kamwaingan te tittitem.

Ni kabane babaire iaon te manga kamwaing taura ana bon riai ni kabane ni karaoaki ao man tauaki n te
koroboki. Kataia totokoi waaki aika ana irekereke ma kamwaingan tititem ngkana akea bebaia ke retaia
ni kamatoaki ae e a ti n tiainaki mai iroun te Manatia ni Kabuta. Te reta e na bon koreaki nakoia ake a
tia ni baireaki bwa ana kamwaingaki aia taura ike ana kaongoaki iai taekan te kamwaing. Uota te reta
ao man kaotia nakoia imwain ae koa waakina kamwaingan te tititem.

Te kamwaing e kona ni karaoaki ni uoua aeakakina.


1. Kamwaingana nakon teuana te kawa: te babaire e na katerea bwa te kawa ra ae e na kamwaingaki nako iai.
2. Kamwaingana nakon te abwamakoro teuana. Aio bon te kamwaing ae e okoro ao e eti kona ni karaoaki ngkana
arona bwa te tarau n te abwmakoro anne e rangi ni mwaiti. Ngkana aio te kanganga ao te Logistic Manager e na
kainanoaki bwa e na kawara am abwamakoro ibukin katauraoan kamwaingana man am abwamakoro..

E na rangi ni ibuobuoki aio nakoim ngkana ko waekoa ni kaongoia taan bwaibwai ae ena kamwaingaki
aia tititem. E kona ni karaoaki aio n am tai ni kawaria taan bwaibwai are ko wawakinna ni katoa te
namwakaina.
N te tai are e reke iai iroum te babaire man te aobiti ibukin te kamwaing ao te tia kamanena
te tititem ti uoua ana kawai ae e kona n nako iai bwa:-
1. E na kaitiaka ni kabane ana tarau n ikotaki ma te tua
iaon te kamwaing ke,
2. Te tititem ena kamwaingaki nakon temanna n te kawa
are teuana.

Uringa bwa n te tai are ko kamwainga


iai te tititem ao a riai naba ni kanoaki
beba ni mwakuri (Activity Sheet).
Administrative manual for island technicians 59
Tabe 8. Kanakoan booma ma baika a uruaki n te SEC

TABE NAMBA 8. Kanakoan booma ma baika a uruaki nakon te SEC


Aron tein am mwakuri ma nakoraoina e na rangin kainnanoaki ibukin kanakoraoan te SEC.
Kakaonimaki ni kanoai booma ake a riai ni kanoaaki ao kanakoi n te meeri n te tai ae
waekoa nakon aobitin te SEC i Betio, Tarawa ni katoa tai. Booma ake ko kanakoi ao n
reke iroura ana rinanoaki bwa ngaia are ko na kabooaki ma iai. Roorokon am booma ma
nakoraoin kanoaakina e na bon riki bwa kaotan aron am mwakuri ae tamaroa. Mai iai ao te
management e kona ni kinako bwa te tia mwakuri ae kakaonimaki man konabwai ke tiaki.
Bwaai ake a uruaki ao ni kona ni karaoaki n aron te inverter,
te konturoora ao te DC/DC converter a riai ni kaokaki nakon
aobitin te SEC. Bwaai ake e bwainii te katitama imwiin koron
teuana te ririki man te tai are a kanimaki iai ao ana bwai te
kambwana are e urui, e na tabeakina boon kantokaia nako
Tarawa ao n oki. Kantokan te baetere ma te konturoora etc.,
ana kabakaaki kantokaia iroun SEC. Tai maninga ni karokoa
am kaongoongo ibukin butimaeakin bwai ake ko kanakoi ma
iriana am reta ni kabwarabwarai taekaia ma mwaitiia.

Ao tai maninga are a riai ni kanakoaki baikai imwain kabanean bongin te


namakaina koraki.

Administrative manual for island technicians 60


The aim of this manual is to assist Island technicians of the Solar Energy
Company Ltd in fulfilling their monthly responsibilities. This will greatly
improve the quality of the utility service supplied to the outer islands of
Kiribati.

The Solar Energy Company is a renewable energy service company (RESCO).


A RESCO is a company that supplies electricity to users in exchange of a
monthly fee. The equipment is usually located at the user’s premises, although
it remains the property of the RESCO or Government and the electricity is
generated through renewable energy sources such as solar or wind.

With this manual, we have suggested potential solutions suited not only to
Kiribati but to any other location worldwide. Poor infrastructure in the outer
islands and lack of proper communication with the headquarters meant the
project had to define a system that would function by the mere exchange of
documents by ordinary mail, and still work when even this failed.

Administrative manual for island technicians

Anda mungkin juga menyukai