Anda di halaman 1dari 6

Tema I.

Sromis ekonomikis sagani da adgili ekonomikur


mecnierebaTa sistemaSi

Sroma aris adamianis mizanmimarTuli qmedeba materialuri dovlaTis, momsa-


xurebis an sulieri faseulobebis Sesaqmnelad. adamiani Tavisi cxovrebis
mniSvnelovan nawils uSualod SromiT procesSi an misTvis mzadebaSi atarebs.
SromiTi procesis Sedegia, agreTve, is materialuri da momsaxurebiTi sikeTe,
riTac igi sapensio asakSi Sromis unaris daqveiTebis dros sargeblobs.
Sroma warmoebis mTavari faqtoria. mis gareSe materialur - momsaxurebiTi
da sulieri sikeTis Seqmna SeuZlebelia. rac dro gadis, Sromis procesi ufro
mravalmxrivi, rTuli xdeba. Sromis garTuleba obieqturi procesia.
Sromis procesSi iqmneba ara marto adamianisaTvis Semdgom mosaxmari sike-
Te, aramed xdeba adamianisa da mis garemomcvel samyarosTan urTierToba. mimdina-
reobs momuSavis organizmis funqcionirebasTan dakavSirebuli fiziologiuri
procesebi, fsiqonervuli energiis xarjva. adamiani Tavisi urTulesi pirovnuli
sistemiTaa Cabmuli Sromis procesSi.
kacobrioba rac ufro viTardeba da SromiTi procesi rTuldeba, miT ufro
rTuli xdeba damokidebuleba fsiqofiziologiuri energiis xarjvasa da Sromis
Sedegs Soris. amJamad es Sedegi dakavSirebulia adamianis, am rTuli fenomenis
moqmedebis mraval aspeqtTan.
Sesabamisad, Sromis procesis Seswavla erTi dargis mecnierebaSi veRar
eteva. igi mecnierebis ramdenime dargis sagania. mTlianad ki iqmneba mecniereba
Sromis Sesaxeb, romelsac pirobiTad SeiZleba SromaTmcodneoba daerqvas. misi
konkretuli, ekonomikuri aspeqtiT integrirebuli nawilia Sromis ekonomika.
igi ekonomikur mecnierebaTa sistemas ganekuTvneba da, cxadia, misi saganic eko-
nomikuri xasiaTisaa, ekonomikuri mecnierebis mniSvnelovani segmentia. Sromis
ekonomika Seiswavlis Sromis procesSi warmoqmnil socialur-SromiT urTirTo-
bebs. Tumca sakmaod Rrmadaa SeWrili masSi Sromis procesis araekonomikuri as-
peqtebic da, Sesabamisad, adamianTan da Sromis procesTan dakavSirebuli sxva
mecnierebebic, rogoricaa sociologia, fsiqologia, fiziologia, medicina, de-
mografia, maTematika, statistika da a.S. agreTve, maTgan warmoebuli Sromis so-
ciologia, Sromis fsiqologia, Sromis fiziologia, Sromis dacva, mosaxleobis
ekonomika, ekonometrika, Sromis statistika, Sromis samarTali da a.S. es mecnie-
rebaTa diferenciaciaintegraciis uwyveti procesis gamoxatulebaa.
bevri mecnieri ekonomikis ganviTarebaSi socialuri faqtoris win wamowevas
miawers bolo naxevari saukunis manZilze ekonomikuri zrdis miRwevebs. amitoma-
caa, rom Sromis ekonomikis samecniero literaturasa da qrestomaTiul naS-
romebSi sul ufro meti yuradReba eTmoba socialur aspeqtebs.
Tanamedrove msoflioSi gabatonebuli adgili ukavia sabazro urTierTobebs.
sxvadasxva saxis bazarTa Soris Sromis bazari erT-erTi yvelaze rTuli da mra-
valmxrivia. igi ekonomikuri da socialur urTierTobaTa farTo wres moicavs.
magram aq umTavresia SromiTi urTierTobani, romelic mraval problemas aerTia-
nebs. Sromis bazari sul ufro mravalmxrivi xdeba da misi Seswavlac met siR-
rmes Txoulobs. amitomac Sromis bazari `Sromis ekonomikis~ kursis arsebiTi,
mTavari nawilia, Tumca, cxadia, amiT ar amoiwureba mTeli kursi.
saukuneze metia, rac Camoyalibda `Sromis ekonomika~ rogorc mecniereba. am
xnis ganmavlobaSi man bevri cvlileba ganicada. is viTardeboda sazogadoebrivi
cxovrebis winsvlasTan erTad. TviT sazogadoebrivi cxovrebac bevrad icvleboda
Sromis procesis srulyofis kvalobaze.
am cvlilebaTagan unda gamoiyos Sromis procesis inteleqtualizacia, go-
nebrivi Sromis wilis mateba fizikur SromasTan SedarebiT. gonebrivi SromisaT-
vis momzadeba adamianTa cxovrebis ciklis mniSvnelovani nawili gaxda rogorc
winaswari Sromis procesamdeli zogadsaganmanaTleblo da profesiuli swavlis,
ise Sromis procesis dros misi permanentuli gadamzadebis saxiT. cxadia, swav-
la, romelic Tavis mxriv urTules process warmoadgens, udides finansur dana-
xarjebTanaa dakavSirebuli. swavlis procesSi xdeba misi dagroveba adamianur ka-
pitalad. igi uSualod rTuli Sromis ganxorcielebis procesis winapiroba gax-
da da organulad daukavSirda mas. bunebrivia, aman `Sromis ekonomikis~ saganSic
hpova asaxva.
Tanamedrove Sromis procesi xasiaTdeba imiT, rom sul ufro da ufro izrde-
ba Sromis saSualebebis wili ZiriTad kapitalSi, amiTaa, rom Sromis Sedegis
yovel erTeulze miiRweva adamianis kunTuri energiis minimizacia.
rogorc aRiniSna, bolo erTi saukunis manZilze sul ufro meti mniSvne-
loba SeiZina Sromis socialurma aspeqtebma. cnobili mecnieri
s. leviti mas meoce saukunis meore naxevarSi ekonomikuri zrdis umTavres faq-
torad miiCnevs. Sromis mwarmoeblurobaze udides zegavlenas axdens muSis Sro-
misadmi ganwyoba, koleqtivSi misi adaptaciis xarisxi, janmrTeloba, ojaxisadmi
damokidebuleba, sazogadoebaSi SromiT urTierTobaTa ganviTarebis socialuri
mxare, Sromis stimulTa sistema, samarTlianoba da socialuri garantiebi. xdeba
Sromis humanizacia. es aspeqti Sromis ekonomikis kursSi aqcentirebuli iqneba.
Sromis Sedegebis miRwevaSi sul ufro matulobs personalis marTvis mniS-
vneloba. adre igi ifargleboda daqiravebis sistemis srulyofiT. 1990-iani
wlebidan ki yuradReba gaZlierda iseTi sakiTxebisadmi, rogoricaa Sromis dac-
vis srul- yofili sistemis formireba, ojaxis evolucia, genderi, ekologia,
socialuri dazRveva, metad gaizarda kvalifikaciis amaRlebis mniSvneloba.
TandaTan cvlilebas ganicdis profkavSirebis roli. igi ufro metad ereva
personalis ganviTa- rebasa da socialuri mxardaWeris formirebaSi. paralelu-
rad iqmneba damqiravebelTa gaerTiane bebic. aucilebeli xdeba saxelmwifos Care-
vac. es ukve urTierTobaTa axal sistemas ayalibebs da Seswavlas saWiroebs.
principul cvlilebas ganicdis damokidebuleba warmoebis muSakisadmi. maTi
xelfasi aRar ganixileba yovelTvis ise, rogorc warmoebis danaxarjebSi xelfa-
sis SemcirebiT mogebis zrdis gza. aqciaTa SeZeniT isini Tanamepatroneebi xdebi-
an da dainteresebulni arian mogebis zrdiT. es aZlierebs maT motivacias ufro
SemoqmedebiTi Sromisaken.
Sromis ekonomikiT Sesaswavl sakiTxTa struqturuli ierarqia Taviseburad
damokidebulia im specifikaze da problemebzec, romlebic romelime konkretul
qveyanaSi iqmneba misi ganviTarebis donisa da specifikis gamo. kursis Seswavli-
sas saWiro xdeba aqcentireba im sakiTxebze, romelic mocemuli qveynisaTvis
problematuria da momavalSic mniSvnelovani yuradReba unda daeTmos. aranaklebi
mniSvneloba aqvs axlo da Soreul perspeqtivSi mosalodneli problemebis gan-
sazRvras da kursis SinaarsSi gaTvaliswinebas.
2
am mxriv saqarTvelos amJamindel ekonomikas, romelmac udidesi dartyma mi-
iRo 1990-iani wlebis yovlismomcveli kraxis gamo, Tavis ganviTarebaSi mniSvne-
lovani Taviseburebebi axasiaTebs. socialur-ekonomikuri reabilitaciis proces-
Si Sromis ekonomikis problemebi yvelaze mwvave problemaTa ricxvSia. maTgan Se-
iZleba gamoiyos:
1.SromiTi potencialis daqveiTebis SeCereba, reabilitacia da zrdis
miRweva;
2.masStaburi siRaribis daZleva;
3.mosaxleobisa da SromiTi resursebis intensiuri emigraciis SeCereba da
optimizacia;
4masobrivi umuSevrobis Semcireba da dasaqmebis sistemis optimizacia;
5.Semosavlebisa da cxovrebis donis zrda.
6.xelfasis diferenciaciis optimizacia, qaosuri viTarebis daZleva da a. S.
aRniSnuli problemebis jerovani mogvareba dros moiTxovs da didxans iqne-
ba saqarTvelos ekonomikasa da socialur ganviTarebaSi. Seqmnili viTarebis kom-
pleqsuri Seswavla Sromis ekonomikis farglebSi Tanamedrove ekonomistis for-
mirebis aucilebel pirobas warmoadgens.
meore mxriv, TandaTan yalibdeba saerTaSorisod aRiarebuli principebi,
normebi, romelic misaRebia progresuli socialuri ganviTarebis mqone qveynebis-
Tvis. am mxriv, Sromis humanuri principebis dacvaze zrunavs bevri Sromis saer-
TaSoriso organizacia. masSi gaerTianebuli saxelmwifoebi bolo 90 wlis man-
Zilze, SeZlebisamebr, cdiloben Camoayalibon da daicvan Sromis procesis huma-
nuri principebis Sesabamisi normativebi. Sromis ekonomikis saxelmZRvanelo li-
teraturaSi calkeuli sakiTxebis Seswavlisas metnaklebadaa gaTvaliswinebuli
maTi mniSvneloba, principebi da raodenobrivi maxasiaTeblebi. mis safuZvelze iq-
mneba saxelmwifoebSi Sromis normatiul kanonTa sistemebi, Sromis kodeqsebi.
saqarTvelos momavals Cven vxedavT socialurad orientirebuli saxelmwi-
fos saxiT. amitom winamdebare kursi aRniSnuli orientirisaa da srulad Seesa-
bameba Sromis saerTaSoriso organizaciis funqcionirebis principebs. Tavis
mxriv, socialurad orientirebul qveyanaSi Sromis ekonomikis mniSvneloba gaz-
rdilia.
`Sromis ekonomikis~ sagnis gansazRvra ukavSirdeba momijnave konkretuli
mecnierebis dargebsa da Sesabamis saswavlo kursebs, romelTanac Sromis ekono-
mikas mWidro kavSiri aqvs.
pirvel rigSi, esaa ekonomikur mecnierebaTa sistema, romlis Teoriuli sa-
fuZvelia ekonomikis Teoria(ekonomikis principebi). Sromis ekonomikis kursSi
xdeba ekonomikis zogad kanonTa konkretizacia Sromis procesis ganxorcielebis
aspeqtiT. ekonomikuri kvlevis zogadi meTodikis gamoyeneba, konkretuli sakiT-
xis fundamentalur ekonomikur mecnierebaTa sistemaTa sibrtyeSi gaazreba.
Sromis ekonomikaSi Sesaswavli procesebi aucileblad saWiroeben raodenob-
riv analizs da maTematikur-statistikuri modelebis gamoyenebas. amitomaa igi
mWidro kavSirSi ekonometrikasTan da statistikasTan, maT Soris uSualod
`Sromis statistikasTan~.
Sromis ekonomikasTan, organuladaa dakavSirebuli sociologia, konkretu-
lad ki `Sromis sociologia~. kavSiri imdenad mWidroa da uSualoa, rom zog
qveyanaSi gaerTianebuli kursi `Sromis ekonomika da sociologia~ iswavleba. mar-
3
Tlac, Sromis ekonomikuri Sedegic didadaa damokidebuli sazogadoebis SromiT-
socialuri ganviTarebis, sazogadoebaSi jandacvis, ganaTlebisa da kulturis gan-
viTarebis doneze. udidesi mniSvneloba aqvs momuSavis Sromis motivacias, Sromis
humanizacias da a. S.
Sromis procesi mimdinareobs garkveul samarTlebriv garemoSi. Sromis eko-
nomikasTan uSualo kavSiri aqvs momuSaveTa daqiravebisa da ganTavisuflebis sa-
kanonmdeblo bazas, waxalisebas da dasjas da, saerTod, Sromis disciplinas,
Sromis procesSi warmoSobil konfliqtebis samarTlebriv regulirebas, SromiTi
davebis mowesrigebas, muSakis dacvis iuridiul normebs. amitomacaa, rom Sromis
ekonomikis kurss `Sromis samarTalTan~ mWidro kavSiri aqvs.
metad didi mniSvneloba aqvs momuSavis funqcionirebis ekonomikur mxares,
mis mier Tanamdebobrivi saqmianobis pirovnul aspeqtebs, Sesrulebuli samuSao-
sadmi damokidebulebis ekonomikur Sedegebs, rac personalis ekonomikaSi Seis-
wavleba.
masTan axlosaa personalis marTva (personalis menejmenti, adamianuri resur-
sebis menejmenti). misi Seswavlis ZiriTadi obieqtia administraciis mier persona-
lis saqmianobis organizacia: maTi SerCeva, daqiraveba, karieruli winsvla, kvali-
fikaciis zrda, pirovnuli ganviTareba, mastimulirebeli sistemebis SerCeva da ga-
moyeneba, amisTvis danaxar- jebis swori ganawileba, xarjvis optimizacia da a. S.
Sromis ekonomika mWidrodaa dakavSirebuli Sromis fsiqologiasTan. fsiqo-
logiis kategoriebi, rogoricaa aRqma, yuradReba, azrovneba, mexsiereba, emocia
da maTi optimizacia - esaa Tanamedrove Sromis procesis efeqtianobis miRwevis,
Sromis Sedegebis maqsimizaciis aucilebeli piroba. gansakuTrebiT saWiroa igi
kadrebis SerCeva-Sefasebisa, maTi swavlebisa da kvalifikaciis amaRlebis proces-
Si, Sromis disciplinis sistemis formirebasa da, saerTod, Sromis procesebis
marTvaSi. aRniSnul sakiTxTan Zlier axlosaa Sromis pedagogika, mecnierebis
dargi profesiuli swavlebis Sesaxeb. igi farTo gagebiT muSakis profesiuli
momzadebis mTel process moicavs.
rogorc aRiniSna, Sromis procesi marto warmoebis procesi araa, igi ada-
mianisa da bunebriv garemosTan urTierTobis procesicaa, roca xdeba nivTiereba-
Ta cvla, adamianis organizmis fiziologiuri funqcionireba, momuSavis energi-
is xarjva, Sromis procesSi muSaobisunarianobis cvlilebis kanonzomierebaTa
Sesabamisad. Sromis procesis ganxorcielebas xels uwyobs an aferxebs sanita-
rul-higienuri garemo. amitom Sromis ekonomika mWidrod ukavSirdeba discipli-
nebs: `Sromis fiziologias~ da `Sromis dacvas~.
amrigad, Sromis procesis ganxorcielebis Seswavlis dros erT mxriv, Tavs
iyris Sromis problemaTa jgufi, meore mxriv, mis Semswavlel urTierTdakavSi-
rebul mecnierebaTa sistema, sadac Sromis ekonomika ekonomikuri mecnierebis as-
peqtSi integracias ukeTebs masTan dakavSirebul mecnierebaTa aparatis im na-
wils, romelic gansazRvravs Sromis efeqtianobas. sqematurad igi ase warmog-
vidgeba:

4
5
kiTxvebi TviTSemowmebisaTvis:

1. ras Seiswavlis Sromis ekonomika? ra aris Sromis ekonomikis sagani?


2. ra aris Sromis ekonomikis Seswavlis obieqti?
3. ra ZiriTadi cvlilebebi xdeba Sromis procesSi?
4. Sromis ekonomikis ra problemebia amJamad yvelaze mwvave saqarTveloSi?
5. daaxasiaTeT Sromis ekonomikis kavSiri Sromis sociologiasTan;
6. daaxasiaTeT Sromis ekonomikis kavSiri sxvadasxva mecnierul discipli-
nebTan.

Sromis bazarze samuSao Zalis xarisxisadmi wayenebuli moTxovnebi dina-


miuria. igi unda pasuxobdes Tanamedrove mecnierul-teqnologiuri progresis
moTxovnebsac. bunebrivia, ganuwyvetliv icvleba Sromis Sinaarsic, xdeba
Sromis universalizacia, erTferovan funqciaTa nacvlad yalibdeba rTu-
li, kompleqsuri funqciebi, rogoricaa: marTva, kontroli, gawyoba da a.S.
mkveTrad icvleba Sromis daZabulobis done da datvirTvis struqtura.
daZabuloba adre, fizikur datvirTvasTan iyo dakavSirebuli. kunTuri dat-
virTva adgils uTmobs nervul-fsiqikur daZabulobas. TandaTan Zlierdeba
stresi, xolo `stresmedegoba~ ukve momuSavis SerCevis mniSvnelovani faqto-
ri xdeba. mimdinareobs
Sromis unikalizacia. swrafad izrdeba axal, maRalkvalifikaciur profe-
siaTa raodenoba, TviT kvalifikaciis Sinaarsi.

Anda mungkin juga menyukai