Anda di halaman 1dari 113

H" SAYUTI

JWID
II. SAYUTI

ILMU
TAJWID
LENGKAP
Qaidah bagaimana seharusnya membaca
Al-Qur'an dengan baik dan benar

.8,
Songkolo
#

Disusun oleh: ,.

Design cover, seting,lay out:


-!-

1., Team Redaksi Penerbit l


aa ,,
Sangkala

Penerbit " Sangkala"

.$,
Songkolo

ifl
DAFTAR ISI

KATAPENGANTAR ..........................:............. V

BAB I HUKUMNI.IN SUKUNDANTANWIN.......... g

2. IDGHOM BIG-HLII\rNAH ...........,.....;................. I 3


3. IDGHOMBILAGHUNNAH........................,..... l5
4. IQLAB ...............;.............;................ 17

BAB II HUKUMMIMSUKUN .................. 25


l. IDHARSYAFAWI- ..........,...............'25
2. IKFFAA'SYAFAWI 29
3. IDGHOMMIMI....,...........................................; 30
BAB III HTiKUMMIMTASYDID&NI.]NTASYDID..... 3 1

BAB IV MACAM-MACAM IDGHOM 32


l. IDGHOM MU'[AN4rq\r{ISILAIN 32

BAB V HUKUMLAMTA',RIF................ 38
1. TDHARQOMARIYAH...;.............. .. 38

BAB VI TEBAL
TIPIS DAN 44
l. LAM DIBACA TEBAL ...........:,...... 44

3. RO'DIBACATEBAL.............:........................... 48
4. RO' DIBACA TIPIPS 52
5. RO'DIBACATIPISATAUTEBAL 55
BAB VII LAM SLIKUN YANGTERDAPAT PADAKATA

BAB Vrrr QOLQOLAH ................ 58

iii
l. QOLQOLAH SUGHRO ............... s8
2. QOLQOLAH KUBRO................... 60
BAB D( HA',DLOMIR(KINAYAH)................. 62
BAB X HUKUMBACAANPANJA}IGATAUMAD... 63

2, MADWAJIBMUTTASHIL...............................; 65
3. MADJAZMUNFASHIL......... 66
4. MADLAZIMMUTSAQQOLKILMI 67
5. MADLAZIMMUKHOFFAFKILMI 68
6. MADLAY\aIN ................... 69
7. MADARIELLISSUKUNi.........r.r.r.................... 7o
8. MADSHrLAHQOSHrROH.............................',. 7l

11. MAD BADAL ................... 76


12. MADLAZIMHARFIMUKHOFFAF 78
13. MADI A7IMHARFIMUTSAQQOL.......:....... 79
14. MADLAZIMMUSYABBA'.. 80
15. MADTAMKIN.......... ..................... 81
16. MAD FARQ 82

- TANDAJTANiDAWAQOFDAI-AJVIALQI.IR'A}I 90
- AS SAKIAH 94
- NAQOL............... ............................ 94
- TASHIL................ ...:........................ 95
- IMALAH............... 95
- ISYMAAM.................:. 95
NUN' IWADLATAU NUN WASHOL . 96
- SHIFIRMUSTADIR 97
- SHIFIR MUSTAIHIL ......................................... 97
- SUruDTILAWAH 98
BAB )fl MAKHORIJULHURUF 102

lv

j
KATA PENGANTAR

Alhamdulillah, segala puji hanya bagi Allah S.W.T. yang telah


memberikan rahmat dan petunjuk-Nya kepada kita sekalian. Semoga
sholawat serta salam senantiasa tercurah kepadajunjungan kitaNabi
besar Muhammad s.a.w. beserta keluargu a* p*L sihabatnya.
Kami bersyukur kepada Allah S.WT. yang telah memberikan
kesempatan kepada kami untuk menyelesaikan penyusunan buku
ILMU TAJWID PRAKTIS ini.
Buku ini berisi qaidah-qaidah bagair4ana seharusnya membaca
Al-Qur'an dengan baik dan benm. Semoga dengan adanya buku ini,
kita lebih dapat mengerti dan memahami tentang tajwid. Sebab ilrnu
tajwid termasuk ilmu yang menuntun seseorang untuk bisa membaca
kalimat-kalimatAl-Qur'an dengan tepat dan benar.
SernogaAllah S.W.T rnemberikanridho danberkahNyakepada
.
-siapa saj a yaflg mempelaj ari buku ihau taj wid.prakti s ini.

Amin

Penyusun
ILMU TAJTITID PKAKTIS

d
e+iltf'ltJjt,, , ':,,
PELAJAKAN PENDAHUI,UAN
t

1. ILMUTAJWID
Ilmutajwidadatah : Irnuyang digunakanuntukrnengeta|uikaidatl
dan cara mernbaca (membunyikan) huruf-hurufAl-Qur'an secara
baikdanbenar.

TUJUAN ILMU TAJWID


Tujuan mempelajari ilrnu tajwid adalah : Memelihara hacaanAl-
memelihara lisan
- eur, an dari tesalahan <lan perubahan serta
(mulut) dari kesalahanmembaca'

3. YANG TERUTAMA DIBAHAS ATAU DIPELAJARI


DALAM ILMU TAJ.WID
FIal yang paling penting dipelaj mi dalam ilrnu
y'. q
?jyg(barisnya)
' turufi
serta
fr.*ufnijayan, dalam bermacam-macam harakah
dalam bermacam-macaln hubtlrgan.

HUKUM MEMPELAJARI ILMU TAJWID


Mempelaj ari i lrnu tajwid hukumny a F ardlu Kifay ah.1'"d*+T
*.rnLu.u Al-Qur?an dengan baik sesuai dengan ilmu tajwid
hukumnyaFardlu'Ain.,

f. HURUF' - HURUF HIJAIYAH YANG MENJADI PEM'


BAHASAN DALAM ILMU TAJWID
hxulhurufhijaiyahyangdibal)as dalam ilrnudwid adalah sebagai

7
ILMU TATWID PRAKTIS
I (Alo ) QA') c9 tqoo
? (Ba') gr (Sin) J (Kaf)

r.}. (Ta')
g.
Ul (Syrn)
J c*r
(Tsa')
,ra (Shod)
f (tvtim)
C (Itm)
Ul2 @bd) 0 Nun)
C (Haa') L (Tho') ) (Wau)

C (Kho') b (Dho') A (Ha')


) (Dal) ?
L CAin) Y G-amAlO
i (Dzal) i (Ghoin) I (I{arnzah)
L
) (Ro') r.-9 (Fa') tJ {vaa')

tersebut di atas itu selain hurufAlif.


- Huruf-huruftersebutsemuanyamenerimaharokat
/ (fathah), (kasroh), t (dlommah)

: Danyangtidakmenerimaharokathanyasatu,),aituhmfalif, Ia
tidak dapat berdiri sendiri. Huruf alif selamanya harus berada
di belakang hurufyang lain.

Kalau fruruf ailf aiberi harokat seperti ,'l : u l=i 1= u,


maka ia tidak dinamai huruf alif lagi, akan tetapi dihamai huruf
harnzaft, dankedudukannya samasepertihaffrzah.

I ILMA TAJWID PRAKTIS


,?

J
. BABI
o
HIJKUM NUN SI'KUN (d )

DANTANwIN( " > ')


o
NUN SUKUN adalah huruf rJ yang ditandai seperti : i.)
TANWIN adalatr suaraNUN SUKTIN (bukan nun sukun tetapi
bunyi suara nun sukun) yang terdapat diakhir kata bendu ( O^,rl ).
"t
TANWIN merupakan tanda harakat rangkap, misalnya :

Suara AN ditandai dengan FAIHAIAIN

Suara IN ditandai dengan KASROTAIN


I
Suara UN ditandai dengan DLOMMATAIN (t

HukumNunSukun(d )danTanwin ( ",'t )ada5macarn,


yaitu:
I. IDHARHALQI
<eFiWY>
2. IDGHOMBIGHUNNAH
@,$3D
3. :IDGHOM BILAGHUNNAH (*\r(6'ry)
4. TQLAAB ( +95D
5. IKHFAury
<;a;y>
ILMA TATWID PRAKTIS 9
1.

w
IDHARHALQI

IDHARartinya:menjelaskan. 1't'

HALQI berasal dari kata" HALQ " artinya : tenggorokan.


Huhum bacaan disebut IDHAR HALQI , yakni apabila nun
( u,,'
.ollz
sukunli 1 atau tanwin ) bertemu dengan salatr satu
huruf-firuiFlalqi. 4
Huruf-huruf Halqi ada 6, yaitu :

9 ( hamzah, ha', haa', kho', 'ain, ghoin )


L L C CA
Hurllthuruf ini disebut Halqi tcarena rnat<*ul15 ( tempat keluamp
suara huruf ) tersebut adalah kerongkongan.
Cara membaca nun sukun atautanwin yang demikian itu harus
teran-g jelas dan pendelc bunyi sraranya tetap jelas, tidak samar dan
tidakmendengung.

Contoh:
?.'
o
d e , iG'lfi
uertemu dibacaWRuRNAHSAlIA
?. - o !?
rJbertemu A' & dibacaMINHUM
o ,. tt ^t
rJ bertemu ( : Oi*S dibacawATUNHITUUNA

3 *.rn, a, WAdibacaMINKHoLFIHIM
i u*"*, \-? : e3i aiuacaRN'AMTn

O o*.*r,,'J'ttSdibacaFASAYUNGHIDLU-
\* UN,A.

t0 ILMA MIWID PRAKTIS ,1,


,,,]

f
f.
-1 uot -., e , Ai6tk
hprus dibaca dengan j el*'aJeegaN ALIIMAN

'bertem, A, e-i{";?
harus dibaca dengan jelas KULLAN HADAINAA

3b.rt*u C: C"*C\F
harus dibaca denganjelas'ALIIMAN HAKIIMAN

-1 b.rt *u i\- , ikyt;"{ti


l)' z.z
harus dibaca denganjelas QIRODATAN KHOOSI-IIN

3bertemu ?
\-
, L:J+"flA
harusdibacadengan jelasSYUF{AAD{TAN'INDAHUU

3b",t"*,,
L,Uiryetr"*
harus dibaca dengan jelas QOULAN GHOIROLLADZII

7-berternu e ,'JrGtit;re
harus dibaca denganjelas HAASIDIN IDZAA HASADA
l9 o

7-bertemu .A : ,Sb*
harus dibaca dengan jelas 'ILMIN HUDAN

.= J3i
, krternu I7 , t;, A;t*-
--r>
harus dibaca dengan jelas Btr'IJLIN HANIIDZIN

ILMA TAJWID PRAKTIS 11


*.o*,,,l7,..',{t4#l.,.,],':,,.
,. \- 4
harus dibaca dengan jelas SYAI-IN KHOLAQOFfi{U'

7ry*u L: W*
harus dibaca depganjelas SYAI-IN 'ALIIMLIN

7 ----'- ? , b.fbrrll-G
4'/ i
-bs.emu L
harus dibacJengan3elas'ADZAABIN GHOLIIDHIN

abertemu e: t#lt:S
harus dibaca dengan jelas' ADZAABLIN ALIIMLTN

4 bot r* A , *!Gl
harus dibacadenganjelas WIJHAIUN HUWA'l

iu*rrru
C, W'3'* HALIIMLIN
hanrs dibaca denganjelas GHOFUURTIN

abertemu
t:
\-
i};-i.f
J2 J

harus dibaca"dengan jelas I(ARROTLIN KHOOSIROTUN

ab.rtem.,
L,'fr[;tfr*
harus dibaca dengan jelas
SAWAA-UN'ALAIHIM

abertemu
?: tpfi
\-
harus dibaca denganjelas AJRUN GHOIRU

12 ILMA AJWID PNIXNS


l

fl
2. IDGHOMBIGHUNNAH
,61 ot <ot
4-i-r.,.
lLr)I
IDGFIOM artinya : memasukkan atau mentasydidkan.
BIGHI-INNAH artinya : dengan mendengung.
Hukum bacaan disebut IDGHOM BIGHUNNAH, yakni apabila
,, o,)bertemu
nun sukun (d
) atau tanwin ( " dengan salah
,
satu dari hurufyang empat ini, yartu :

) I dg (Ym',nun,mim,wau)

Cara mernbacanya : nrur sukun atau anwin itu dimasul<kan menj adi
mtudenganhmfsesudatxt)aataudiusydidkannyadengmrnerdengung.

Contoh:

€ , WUJ
o O, 6/- /

iu.rt"-,,
dibACA FAMAYY/TMALIidAK bOIEh EAMAN Y/f MAL

!u"n"*, ,J ;p*5
dibaca LANNASHBIRO' ALA\r{

!u.n*u
dibaca
I, #b
MIMMITSLIHII tidak boleh MIN MITSLIHII
o ltro
d bertemu ) i ,)S rt
dibaca MIWWALIYYIN tia'at Uotefr MIN WALIYYIN

ILMA TAJWID PRAKTIS 13


rberte,mu q, LAI'F
dibacaI(HOIROYYAROHW

3, bertemu d : i#GtYt
dibaca' IDHOOMAIINAHIROTAN

' bertenru ?
\
:

dibaca
^s";srrg
MAf SALAIvIMAAB,af UUOL OfaN
/
'bertemu ) : di9'r5
dibaca MAISALAWWAIIASIYA

a-
-bertenru
dibaca
G:
WASHIYYATIYflTSHIIN
,ryi*i
, d r '

F,,FJL
-berternu
dibaca ILAA SYAIINNUKURIN

, bertemu I :
,#efi
dibaca QORNIMMAKKANNAAHUM

a berlgmu ) :
e6:\5,y-e1
dibaca WASHIILATIWWALA\r{IIA\r{vIIN

abertemrr q,iqstJiqi*
dibacaHAYMAIBAAB
t4 ILMU TATWID PN,E,XNS

{
4 b.rt"*, d =;AJIFLE,
dibACA HITHTHOC,TUNNAGT{FIRULAKUM

4b..t"*u
I ,;*"rFYt
dibaca WA-AJLUMMUSAMMAN

abotrru ):
dibaca
{ji#i
MUTHOHHAROTUWV/AHUM

Akan tetapi, apabila nun sukun atau tanwin bertemu dengan


salah satu dari hunrfyang empat tersebut di atas di dalam satu perka-
taan (kalimaQ, maka bukanlah bacaan IDGHOM ( tidak dibaca
sgbagar IDGHOM) dan tidak di tasydidkan, bahkan harus dibaca

dengan terang danjelas atau IDHAR}WL)


Hukum bacaannya disebut IDHARWAJIB (
+rfS:WL>
Contoh:
L.o1
dtJ harusdibacaBUNYAANUNtidakbolehBUYYAANILIN

Lt'* harus dibaca aNWAANUN tidak boleh eIWW,AAI\IID.I


,zo !
Li: harus dibaca DUNYAAtidak boleh DUYYAA

3. IDGTIOM BILAGHIJIYNAH

u}i],t $sv
IDGHOM artinya : memasukkan atau mentasydidkan.
BILAGHUNNAH artinya : dengan tidak mendengung.

ILMA TATWID PRAKTIS 15


,srf f
Hukum bacaan $isebut IDGHOM BILAGHUNNAH, yakni
/ ffim
apabila nun sukun (d ) atau tanwi n(\J)bertemu
dengan
I

J (turr,) dan J (ro')


Cara membacanya yaitu dengan meng-idghomkan nun atau
tanwin pada LAM dan RO' , tetapi tanpa mendengung.

&ffi J , 6'ffi,#i
Contoh:

dibaca WALAAKILLAAY/f LAMWNA

d bertemu ,t
dibaca MIRROBBIHIM
:
&jb
-1 tertemu J :
#6:t
dibacaRIZQOLLAKUM

' bertemu ) ': k"-;6W


dibaca TAWWAABARROHIIMAN

bertemu I :
-,UdibACA DHULUMAATILLAAYUBSHIRUUNA
Itl'*$#L
,'.//
-beilemu ) , ti:fiF
dibaca TSAMAROTI'R RIZQOO '

' U.rt"*u J
dibacaKHOIRULLAKUM
:
&P
4 bertemu )
dibaca GHOFUURURROHIIMUN
:
VrW
l6 ILMA TAIWID PRAKTIS
4.

IQLAAB artinya: menukarataumengganti


o
Hukum bacaan disebutIQLAAB, yakni apabila nun sukun ( d)
atau tanwin (ry) bertemu dengan huruf ? ( ba, ).
Cara membacanya adalah dengan menyuarakan hurufnun atau
tanwin menjadi suara ( mim ), dengan merapatkan dua
sertamendengung
| bibir

Contoh:
iJ bertemu ? : 6*".b
dibacaMIMB,af DIMAA

3. bertem., q : taft.i
dibacaABADAMBIMAA
t
t-) - '.tt- l
- ,.
bertemu :
t 2; uJl
t*
dibaca A,{YA\r{TIMBAYYINA'T{TIN

'b.rt"., q:l:ir:At*W;
dibACA BASHIRUMBIIVIAA Y/f MALUUNA

t.

IKHFAA'artinya : mehyamarkanataumenyembunyrkan. o
Hukum bacaan disebut IKHFAA', yakni apabilanun sukun ( d
)

ILMA TATWID PRAKTIS l7


atau tanwin (, +)bertemu
4,
dengan salah satu huruf hijaiyah,

selain huruf-huruf Halqi, huruthuruf idghom bighunnah, huruf-


huruf idghom bilaghunnah, dan huruf-htruf iqlaab, yaitu :

Jd obb;ejd) rrCt>t>
( tal, tsa', jim,dal,dzal,za' ,sin,syin, shod, dlod, tho', dho', fa',
qof, kaf)
Cara membacanya adalah suara nun maupun tanwin masih tetap
terdengar tetapi samar antara idhar dan idghom, lagipula terus
bersambwrg dengan makhrrrj hurufberikrmya sehinggakedengarannya

berbunyi seperti 66NG" jika bertem, ( J O -9 b ) )


mirip suara "NY" dan'(NG" jikabertem" ( ei ,l .: O )
((NY" jika bertemu (
ada kalarrya seperti e )
huruf d huruf-
dan ada kalanya tetap berbunyi
o
j ika bertemu dengan

huruf(-b rf )O) ,

Contoh:
,.o
,t
t) Memu O : P;*:)i
dibacaANNTAS-ALUU

/,. o
J bertemu l) : 0 .,o., 'J
t) L)./
dibaca MINYNGTSAMARIHII
o
o
-o)a>'-c
d bertemu e Y
et/
v
:

dibaca MINYJUU'IN

t
i.
18 II,MU TAIWID PRAKTIS
0u"nonu ) , ol6b
dibaca 'INNDALLAAHI
-//,t
(-
o -t
d bertemu i : 2 .

' \>-/ ).?


,o7in
L
dibacaWr\MINYNGDZURRI;i-{^llf:

.-r**,u
dibaca
):
ANGZALNAAILAIKA
Artii
d berternu L/ :

' dibacaMANYNGSAFIHA
o ]-
d berternu J, : *
/d)l r/sL^r,?(-)/
dibaca MINYNGS YA" AAIRILLAAHI

o*", e: 6i'A'i'lS
dibaca WALAAHUM YUNNSHORUUNA
o l.oz
d bertrrnu O" :
)t4* ^

dibacaMANNDLWDIN
o
rl
d bertemu -b :
w:,i
dibacaANNTHOHHIROO
o

d bertemu b : i,i'P
dibacaYLINGDHORULINA

ILMA TAJWID PRAKTIS t9


o

0 bertemu j : I

dibacaANGFUSIKUM

i bertemu O
O

:
lO-
L9..,e
U'L)z
O

dibacaMINGQOBLU

(,) bertemu J :
#:,y
dibacaINGKUNTUM

3 bertemu l) :
'J'tfrfrrii;
,/
dibaca FARIIQ ONNTAQTULULINA
t4o /
/t&,1'
3 Uerternu dJ :
gr u**
dibaca JAMII' ANYNGTSUMMA

' berte*u
C , qV*tt
dibaca QOUMANYJABBAARIINA

-1 Uertemu ) : 6a2r1K5
dibaca WAKA' SANNDIHAAQON

z beriemu i - / _o..zt( ,l o z
: At'atl)
z-'J
t a^I.l
4/-

dibaca YAIIIMANYNGDZAAMAQROBATIN

4 bertern
) ,6Y)6b/;#
dibaca FATUSHBIHA SHO' IIDANGZALAQON

20 ILMU TATWID PRAKTIS


' berternu cf : tfu ,lt, -
t-.1*^,
dibaca SALAAMANYNGSALA.T{V{r{N

Tbertemu.b:
lJ
lk-i'6tk
-//
dibaca' ADZA\ABANIYNG S YADtrDA]rl
jb"n"*u
e: LJ1";6.tk
. dibaca' ADZAABANNSHO'ADAN

' Ln"*, o? : ti:4e.G


dibaca' ADZAABANNDLI' FAN

'bertemu b: WtJ,
dibaca HALAALAl.JNrnoivlgAN
'"J89"5
' b"rte*u b
dibaca MAISALANGDiIOTM

3 ue
-rtunu i :fiA;
dibaca DIINANGFALAN

'bertemu O : WA
dibaca TSAMANANGQOLIILAN

3bertemu J : $'FG'y
dibaca QOUMANGKAFARUU

ILMU TAIWID PRAKTIS 2t


1',
'i

I
bertemu t> : 7J/ r*tOS&.
&, I
dibaca JANNAATU' ADNINNTAJRII

bertemu & : '"luV,j:u


, \ 2 r t)/
dibaca MINNTUROOBINYGTSUMMA

, bertemu e , 6G"& t
dibacaLIKULLINYJ.{ALNAA
l:^*i'r"Ki
9\
bertemu ) :
U/J
-4 I
dibaca WALIKULLINNDARO JAATUN

dibaca DHILLINYNGDZII TSALAATSI


\6rt - .t/11
I >))@-v
bertemu
dibaca
) :

FAAKIHAIINGZAUJAAIil
8)sff,
,w)
-bertemu
dibaca
,r :

KALIMAIINYNGSAWAA
riw iii

i:

, bertemul) n, ffi*{
- L)z
.t

dibaca NAFS INYNGS YAI-AN

, bertemu ,-p': **ry:y


dibaca MIMMAA-INNSHODIIDIN

, frtemu
dibaca S
I :

YAI-INNDLOORIN
*x* 1
.t,,
t!.

:il,l
lf;,
*,t,
n3
22 ILMU TAJWID PRAKTIS YJ.

d
, bertemu b , 6tP.gF
dibaca SAMAAWAATINNTHIBAAQON

7- bertemu b : t*J*lr;i
dibacaQOUMINGDHOLAMW

- bertemu i,'.'JJ,.IJ$,.*U
dibACA MINYN GS YAI-W CTKTT.TNALLAAHA
'aiT
- bertemu O , nQ
dibaca BITAABI'INGQIBLATA'

-,
bertemu
dibaca
J :

DLOLAALINGKABIIRIN
f,y
4 e t<2/z z
b..t rr,,, l) :
/ a:*,^>
'
dibaca IIASA]{ATUNNTASU'

4 bot *, dr '{;rl3 $t<+


' dibacaSYIHAABUNYNGTSAAQIBUN
-b"t"rr,l
dibaca
e ,'$eWW.
FIIHAA' AINUNYJAARIYAruN

suertemu ) : Q!;Lrrt
dibaca QINWAANI-INDAANIYATUN
4 ,7ot!ooz
b"rt ) ' e[.oi;Jlc)
/J J-J/! !9
^u V
dibaca'AZIIZI-INNYNGDZUNTIQOOMIN

ILMU TAIWID PRAKTIS 23


3u.rt-u
) : 'j$w
dibaca' ALIIMLINGZUYYINA LAHU
/
3o -uertemu L_f , ol(1 .'9
&iti
dibacaFAUJLINYNGSAALAHUI\4=

' boton, ,;, , 3"F$k


dibaca' Ar)7A ABUNYNGSYADIIDUN

3 tT2 ,2 /-..
bot"*u e : gYrn-c o<r-at
dibaca BAQOROTUNNSHOFROO-U

-1 b.rt *u Ob : li,3u;1;
dibaca DZURRIYYATNNpIS' 6f4,q
3b"rt*u b : s'f6?'*
dibaca QOUMUNNTI{OOGHUUNA

9bot*, i :

dibaca'UMYUNGEAHUM
trw
^
!( o! &i
iW.
Si
'l$*
&
3bot"-., O , U;'iA ffi,
fti
tijd'
.t3
dibaca UMMAIUNGQODKHOLAT Id."

3urt"*u J : 'il4#.F ,{.r.


uj'

dibaca' AS YAROTLINGKAAMILATTIN

24 ILMA TAJWID PRAKTIS


BAB II
o
Hr.muM MrM sr.JKUN (I)
Hukum-hukum bacaan mim sukun ada 3 macam :

1. TDHAnsYATL{\u GS*3$L)
2. IKHTAA'SYAT Awr
'-"; ( ,"< \ef JiinGitr
-- i)
3. TDGHOM MrMr (&(6'rL)

1. IDHARSYAEAWI

(,vjr&y
IDI{AR artinya : menjelaskan.
'
SYAFAWI asal katanya'SYAFATUN artinya : bibir.
Hukum bacaan disebut IDHAR SYAFAWI, yakni apabila ada
')
mim sukun ( p U.rt rnu dengan salah satu hurufyang ke 26, yaitu
semuahtrufhijaiyahselainhurufmim(
| ) dan ba ( ../ ).
Cara membacanya adalah terang danjelas di bibir dengan mulut
terhnrp. Dan harus lebih dijelaskan (di Idh-ha*an) lagi apabila mim
sukun(
i )U..t"mudenganhurufwau () )iaia,?J, -

ILMA TAJWID PRAKTIS 25


Contoh:

'f u"rtemu e , fr?'r'j:i;&


harus dibaca' ALAIHIM-A-ANYNGDZARTHUM
'J't"f
I bertemu
harus dibaca
r> :
#
LA ALLAKUM-TAITAQUUNA

( bertemu r.) :

harus dibaca TSUMMA YUMIITUKUM-TSUMMA

I bertemu
C :
*'&':)i
har.us dibaca ANNA LAHUM-JANNAATIN
lt, ot1 ..o),
I bertemu
_ 6 :
FrM:g;
harus dibaca RU-I-IUSAKUM-II{IYIA\r{

I bertemu
C, '&W"iA
harus dibaca LAKUM-KHOTHOOYAAKUM

t bercmu ) : (&1";A
harus dibaca LAKUM-DIINUKUM

):
'*i't'#U
f rercnu
harus dibaca MIN KHOLFIHIM-DZURzuYYATAN

r bertemu ) , tr'ii'*t
harus dibaca FIIHIM-ROSUULAN

26 TTfr,TU TATWID PRAKTIS


e
bertemu
) w$v
harus dibaca ILLAA ROM-ZAN

( bertemuL),,r : tk'r4'lii
harus dibaca AIDIIHIM-SADDAN

(
harus dibaca' ALAIKUM-SYAHIIDAN

I bertemu
e , L{";W
harus dibaca''ALAIHIM-SHOLAVIAAruN

e
bertemu O"
harus dibaca
:

ANTUM-DLOROBTUM
v*'ii
r bertemu
harus
L :

dibaca'ALAIHIM-THOIRON
ww
berr$nu b , 'A'AleiS
f
harus dibaca WA ANTUM-DHOOLIMWNA

( bertemu I
L
:
,)""frH
harus dibaca LAMASAKHNAAHUM-' AT A,{

I bertemu
L,';i4el6i
harus dibaca AB S HOO RIHI M -GHI S YAAV/ATUN

ILMU TATWID PRAKTIS 27


f trt* i , J:;#6&n
harus dibaca BIROBBIKUM-FASMA' ULINI

fu"rton O Ut*
hmus dibaca QULWBAHUM-QOO SIYATAN

I b".t"mu -
\ ----
r\ , V,k"jljt;:t
J l' / */
harus dibaca IIMAANIKUM-KUFFAARON

'O'tl;';:'&Y
f uertgrnu
J ,
harus dibaca ILAIKUM-LAMURSALUI-INA
go 7,t(
i\ bertemu r,J #&
4i

harus dibaca LAHUM-NASHIIBI-IN

i*.,r, ): W*'f+:fi
harus dibaca ROKUUBUHUM-WAMINHAA

f r.m.,.nu ,o , Ll4AliilL
harus dibaca INNAHUM-HUMUS SUFAHAA-U

f ry" q ,'J';nf-'r#iJY
harus dibaca ILAAAHLIHIM-YAzuI'UI-INA

28 ILMU TATWID PRAKTIS di


n.
2. IKHFAA'SYAIiIA\{fl
// /
6pert;L
O t'. 61. Ot

IKHFAA' artinyf menyamarkan atau menyembunyikan.


SYAEAWI asal kalanya SYAIIATUN artinya : bibir.
Hukum bacaan disebut IKHFAA' SYAFAWI, yakni apabila
mimsukun(f )U.rt"-u,denganba'(?
- r
).
Cara membacanya harus disuarakan samar-samar dibibir dan
didengungkan.

Contoh:

harus dibaca SABAQOKUMMBIHAA

I bertemu ? ,rr*r&;;;S
harus dibaca WALANABLUWANNAKUMMBI S YAI-IN

I bertemu ? , "afr.'Jb\I'
.1.u---J
harus dibaca WALAYA TIYANNAHUMMBAGHTAIAN

I bertemu q , G;:*,eiv"t
harus dibaca WAMAA ANTUMMBIMU,ZIINA
t4 o.ot1 l. o/
f tuternu ? : t-A.r-'ff.l1
harus dibaca BA DLUKUMMBIt'DLON

ILMU ruJWID PRAKTIS 29


3. }GHOM MIMI ;

i
. ,a. rt
.l)z'/\
-A,*.Pl9)l/
{

1'

IDGHOM artinya : memas-ukkan atau mentasydidkan


MIM artinya : mim / mendengung.
Hukum bacaan disebut IDGHOM MIMI a3u IDGHOM MU-
TAMAISILAIN, yakni apabilamim sukun ( | ) bertemu sesama
mim(f).
Cara membacaeya adalah menyuarakan mim rangkail atau
ditasydidkair.

Contoh:

I
harus dibaca FAIDZAAHUMMUDHL,IMUUNA
',*r'fi"€ttL
I bertemu f :

harus dibaca INGKUNNTUMMU' MINIINA

I bertemU I : 6Weis
harus dibaca IVAANNTUMMUSLIMUUNA

.\ ,o bertemu
I : 3:*e:
harus dibaca WAHUMMUHTADUUNA

( bertemu I
hanrs dibaca
i
*t'#'ill
LAHUMMASYAUUFIIHI

30 ILMU TAJIYID PRAKTIS


BAB III
HI.JKIIM MIM TASIDID,& NIJN TASYDID
(l&d)
, Apabilaadamimyangbertasydid ( p )dannunyangMasydid
( 6 ), maka dibaca dengan mendengunpf dan disebut dengan bacaan
o 7l
GHUNNAH ( a-LJ, ).
GHUNNAH artinya: mendengung (di pangkal hidung). Jadi
cara membacanya dengan mendengungkan huruf mim dan nun
bertasydiddipangkal hidung selama2 - 3 harokat.

Contoh:
zl
I (
harus dibaca TSUMMA (dengan mendengung)
tidak boleh di baca TSUMA
0 zl
I 4rl harus dibaca UMMAruN (dengan mendengung)
tidak boleh di baca UMAIUN

I e harus dibacaMIMMA (dengan mendengung)


tidak bolehdi bacaMIMA

d
)si harus dibacaANNAARI (dengan mendengung)
tidak boleh di baca:ANAARI

0 V\ harus dibacaAAIvIANNAA(dengan mendengung)


tidak boleh di bacaAAMANAA
! i'er
d U,+l harusdibacaALIANNATI(denganmendengung)
tidak boleh di baca ALJANATI

ILMU TAJWID PRAKTIS 31


BAB IV

MACAM-MACAM IDCHOM

Ada 3 macam idghom yang hrbeda karena perbedaan makhroj


dan sifatry4 yaitu :

r. TDGHoMMUTAMAATsTLATN ( et\#l6S)>
2. O*W$SY>
TDGHoMMUTAAJANTsATN

3 rDGHoMMUrAeooRrBArN <ql& (6i't)

1. IDGHOM MUTAMAATSILAIN

,"rftt*;tist
V-'/
\ "

IDGHOM artinya : memasukkan alau mentasydidkan.


MUTAMAAISILAIN artinya : dua samajenis (samamakhroj
dansifafirya)
tri
Uutcum Uicaan disebut IDGHOM MLTF"AMAISILAIN, yakni
apabila suatu huruf bertemu huruf sesam anya,yangsama makhroj
dan sifatry4 htrufyang pertama sukun (mati) danhurufyang kedua
berharakah.
Cara membacanya adalah dengan memasukkan (mentasydid-
kan) huruf sukunyang pertamapada hurufberharokat yang kedua.
Dan ditekan serta ditahan tidak lebih dari satu harokat.

32 ILMU TAJWID PRAKTIS


Contoh:
o o2ro., tf.1(
berternu ./ ' f1.+L-:tL
harus dibaca FALYAKTUBBAINAKI-IM
o

l) befiemu g :

harus dibaca THOLA' ATTAZA,T{WAIIU


o
) bertemu ) : ip;"-q
?
) bertemu i : *^';\y
harus dibac aIDZDZAIIABA
i.rl /o/-
P bertemu 9 4)9t<bJ,*l
z' e'
LL :

harus dibaca TASTAIHI';ALAI}il

! u"n *u J , l'
'{K|i J.
'hu*, dibacaYUDRIKKUM

J u.rt* J '
eryi{'
harus dibacaAlAM AQULLAKA

I
harus dibaca WAANNTUMMUSLIMUUNA
o/
..
l./ o
:) tertemu
harus dibaca
d :
Vrt
MINNAF' IHIMA

ILMA TAJWID PRAKTIS" 33


Yang terkecuali :
Dari kaidah Idghom Mutaamatsilain ini ada kecualiny4 yakni :

Apabilaada: .

huruf WAU SUKLIN (j ) U.tt"-r, dengan WAU (r- )


huruf YA SUKUN <q lbertemu dengan YA'(g )
Maka membacanya tidak boleh di Idghomkan (dimasukkan)
dalam huruf yang kedua, tetapi harus dibaca panjang atau MAD
sebagaimana mestinnya.

Contoh:

Itrt*u ) , WI'*W
WAMAA
dibaca UUWAMA DLOO'

lu".t"*u
dibaca
) ,
ISHBIRWWASHOOBIRW
l:)'1,).4b'*L

9 u"rt *., ) : iW)l';A


dibacaAAMANUUWf AMILW

ft b"rt r.,, q :
oy"a",
dibaca FIIYAUMIN

2. TDGHOM MUTAJAANISAIN
o ,/.tz/9 o1(o
e\9)
1

,'il*r,JL*.i.r
v..* / I
\ '/

IDGHOM artinya : memasukkan atau mentasydidkan.


MUTAJAANISAIN artinya : dua huruf yang sejenis.

34 ILMU TAJWID PRAKTIS


Hukum bacaan disebut DGHOM MUT,qJA\r{}[SAD{, yakni
apabila ada suatu huruf yang sukun berhadapan dengan hunrfyang
berharakat, keduaduanya itu sama maktrojnya tapi lain sifatnya.
Uunrf-hurufyang sama maktrojnya tapi lain sifaihya yaitu, misal-
nya:
ol
TA SUKUN (? THO'(Ja )
) bertemu dengan
TA' SUKUN (..) ) bertemu dengan DAL ( ) )
DAL SUKUN ( 3, ) Ue.temu dengan TA' (i) )
DZALSUKLIN ( ) ) bertemu dengan DHO' <-b I l

THO' SUKUN <Llbertemu dengan TA'(42 )


LAMSUKUNf
J IbertemrrdenganRO'( J)
Caramernbacanyaalaafraenganmemasukkan*aumengidgfrom-
kan huruf pertama pada huruf yang kedua.

Contoh:

L b ,#)Y,*s\y
/
harus dibaca IDZMAMMAruITHOOIFATAA\II
o
bertemu ) :
'11iY;l>clri
harus dibaca ATSQOLADDIt'AWALI AAHA
o
'/ io.7(
) bertemu r) r-J[JJ4J
harus dibaca LAQOTTAABA
o
o
) il
harus dibaca IDHDHOLAMW

" ILMU TAJWID PRAKTIS 35


'z P ,"zo (
-f, .U"rt.,, \>b-4 jt
harus dibaca LA-IMBASATTA

J bertemu
;;,j'
harus dibacaQURROBBII
l'

s
It., '
3. IDGHOM MUTAQOORIBAIN
oz ,7/e or4 , , ^k
,'rtr r\-Q5.\9) I / t,
Y.''l \ #
,8,
{|
,rt,

{i
IDGHOM artinya : memasukkan atau mentasydidkan. ltI

MUTAQOORIBAIN artinya : dua huruf yang berdekatan.


l
Hukum bacaan disebut IDGHOM MUTAQOORIBAIN, yakni
apabila ada huruf bersukun bertemu dengan huruf yang brharokat '1,, .

kedua huruf itu berdekatan makhroj dan sifatnya.


Cara membacanya adalah dengan memasukkan atau mentasydid-
kan huruf pertama pada huruf yang kedua. rl

tn
Huruihurufyang sama makhojnya tapi lain sifaftrya yaitq misal-
li
nya:
r;i
o
BA' SUKLIN (V ) bertemu dengan MIM ( I ) ,?,
i1.
{,
!i
TA' SUKI-IN t& I bertemu dengan TSA ((.) )
TS.A' f&l bertemu dengan DZAL ( : )
SUKtru
o

QOF SUKLIN ( d ) bertemu dengan KAF ( .$ )

36 ILMU TAJWID PRAKTIS


ry+
j
o
bertemu ? , Cr{LK'ry
-----.-J
" \
' harusdibacalRl(AMMA'ANIA,A

(,o dr t^r7o A--


berternu
harus dibac
' sj;ljciJs
aI{ADZDZABATSTSAMWDU

Jr*o,,. i : $'r|X"
hanrs dibaca YALHADZDZ^AALIKA
o

o bertenru g :

hanrs dibaca NAKHLUKKUM

ILMU TAilTID PRAKTIS 37


i,

, BABV
*.

(4/r lvr
Yang disebut dengan LAM rA'ruF Q$Fl ii I rit
ALIF dan LAM (
J I ) yang selalu berada diaial1"iO":q| ,
'
sehinggaperkataantersebut menjadi M.A'RIFAT ( *.i ).
/
aI, jelas atau diIDHARkan
tJ | ) ada yang dibaca terang dan
bila berhadapan dengan huruf-huruf tertentu, adppula AL ( J l )
yang bunyinya dihilangkan/tidak diucapkan melainkan di IDGHOM-
kan pada huruf berikutrya.

Hukum LAM TA'RIF ada dua macam yaitu :

1. TDHARQ0MARTYAH GJ-F',)WD
\-..
z. TDGHoMSYAMSTYAH ('a*;tl3tr
\--,, \ .//

1. IDHARQOMARIYAH

-";s:wy
IDHAR artinya : menerangkan atau menjelaskan.
QOMARIYAH berasal dari kata QOMAR artinya : bulan.

38 ILMU TAJWID PRAKTIS


,d
y).
QOMARIYAH berarti : sebangsa bulan.
Hukum bacaarr disebut IDHAR QOMARIYAH, yakni apablla
ALIF dan LAM (,(J
, I I I bertermr dengan salatr satuhuruf eOL,IA.
RIYAH yang bedumlah empat belas ( I 4), yaitu :

,6 I $ o Lo C) J e a Lql
( alif jim,
ba', ghoin, haa',
fa', kaf,wau, kho', 'ain, qof, ya',
mim,ha')
HUTfQOMARIYAH terkumpul dalam kalimal

'q;;.:O3;!
:

Karena Laam Ta'rief itu diumpamakan bintang, dan huruf itu


*.rf.ip*
diumpamakan bulan. Bintang itu etap terang fcef inafannp
botemu dalgan bul6n. Oleh sebab itu Cara membacanya hanrs terang
ataudildharkan.

Jtq.rt*ru I ' ., t)::S


harus dibaca AL-AllIlqir{ItU

JlU.rt"*u q :
,t+,ql
harus dibaca AL-BAATHILU
I

Jluot*u Li : g;:t
harus dibaca AL-GHOMYYU
t. ).c
7
,llbertemu \- d-)
harus dibacaAL-HAQQU

ILMA TAJWID PRAKTIS 39


ll bertemu 7
ur*"-^^'- c (
harus dibaca AL-JAAHILIINA

Jl u"rt rnu J : JXir


harusdibacaAL-KITAABA

'orrr)t
Jtu"rt","" t :

harus dibaca AT -WAARITSUUNA

Jluert"*, a:
harus dibaca AL-KHOO SYI' IINA

Jlu"rt"*,, i,
harus dibacaAL-FADLLI
;t;t
b"rt.-r, ? ';at
\),
,11
L : ,-,r l
harus dibac a N-: ADZAABI

Jlu.rt"*, O , Wl
. harus dibacaAL-QIYAAMATI
Jlurt 'ou € ;

harus dibaca AL-Yr\TAAMAA .

JIu.n *u
harus dibaca
t:
AL-MUHSINIINA

Jl *.*u A :

harus dibaca AL-HAAKUMU

40 ILMU TAJWID PRAKTIS


) IDGHOM SYAMSIYAH
i.t o( 6r(o,
'4-,*-.u+.&C\g)I

IDGHOM artinya : memasukkan atau mentasydidkan.


' SYAMSIYT\H berasal dari kata syarnsun, artinya: matahari.
SYAMSIYAH berarti : sebangsa matahari.
Hukum bacaan disebut IDGHOM SYAMSTAH yakni apabila
t,
ALIF danLAM 1 J I I uertemu denganhuruf-hunrfhijaiyah selain
huruf-huruf QOMARIYAH, yaitu :

0J bb eej C ) ) ) ) .> .>


( ta', tsa', dal, dzal, ro', za', sin, syin, sho4 dlo4 tho,, dho,, lam,
ntn)
Karcna l^aamTa'riefitu diurnparnakan bintang, danhuufitu dium-
pamakan matahari. Bintang bila bertemu dengan matahari di siang
hari, bintangnya sima, hilang, tidak nampak j elas kelihatan. Oleh
sebab ituAliflam (Al-nya) tak terbac4 sim4 hilang. Cara memba_
canya dengan mengidghomkan/mentasydidkan pada htnufhijaiyah,
sehingga alif dan lam ( I ) tidak teruaca meskipun tulisannya ada.
J

Contoh:
t,
jlbertemu O :
4rpl
harus dibacaATTAWWAABU

JlU"rt.-u O : g lr#
harus dibaca ATSTSAMAROOTI

ILMU TATWID PRAKTIS 4t


Jlu"rt., ) :
rfur
harusdibacaADDUNYAA
tie
Jtu.rt*ru i : ilJt
harus dibac a ADZDZtr-L NU
t&91
Jlu.rt"*, .1 ,
harusdibacaARROHIIMU

Jlu.rtrnu ) : ;f'")t
harus dibacaAZZAKA/ A

Jluot.,, ,J i 6p\
harusdibacaASSALWAA

J I uot"-u , ;;t6ll
,fASYSYAHAADATA
harus dibaca

J I u.rt"ni re ;)at :

harus dibaca ASHS HOLA\r{TA


-6.
J U.rt"*"
I ,)" , i \'"*)
harus dibaca ADLDLORROO-A'

Jlu".t*.', b : J)>2
harus dibacaATHTHO YYIBI

42 ILMU TAJWID PRAKTIS


Jlu"rt.*u b :
\

:,Jpl
harus dibaca ADHDHOOLIMIINA
'Oy$t
J I u.rt -., J, '
harus dibaca ALLAA' INUUNA

J I u.,tr*, tJ : Gle\
harus dibaca ANNASHOOROO

Sekali lagi perlu diingat, apabiia alif dan lam (J I ) bertemu


dengan salah satu huruf SYAMSIYAH, misalnyabila bertemu dengan

hurufsHoD': ;*At (ASHSHoLAATA),

J I tetap ada tetapi tidak dibunyikan.


Huruf I adalahhuruf syamsiyah yang harus ditasydidkan. Jadi
harus dibacdASHSHOLA\r{TA, tidak boleh dibacaAL-SHOLAATA.

ILMU TAJI(ID PRAKTIS 43


rm
BAB VI &
ft,'
?.

,:

TIPIS DAN TDBAL


(,i"ieH)
t
Huruflam( d )danhurufRo' ( ) )adayangdibacatebal/
TAFKHIM ( #;E ) danadapulayangdibacatipis/TARete
( ,iuj ).'
Sedangkan huruf RO' ada yang boleh keduanya, dibaca tipis
maupun dibaca tebal.

1. LAMDIBACA TEBAL
'a*-r{t7'l
'I
Apabilaada huruf LAM ( i.J ) V*g terdapat dalam perkataan
ALLAH f j.-iJt
I dan didatrului oleh humfyang berharokat EAIHAH
13; atau DLOMMAHI : ; frarus dibacatebal atauTAFKHIM
ya",ni dengan cara mengano^<at semua lidah dan menekannya ke
langit-langit atas sambil menekankan suarayang cukup kuat.
perkataan ALLAH dinamakan :

LAFADH TALALAH ( iltJ;tba t


Contoh:
t a\ z

' bertemu A-Ul , iijl;V'fi --

44 ILMA TAJWID PRAKTIS


"W
harus dibaca WALAU SYAA-ALLAAHU
-ii
3 bertemu nltf : af
harus dibacaANNALLAAHA

3 bertemu olt : ilrrri \;


harus dibaca HADAANALLAAHU

3bertemu olr ' iijalSll


harus dibaca IvLMS YA\r{-ALLAAHU

3.bertemu Jt ' Afi?',*J.


/
harus dibaca ZIINATALLAAHI

-.a,b"rtn* Jf : ilt*Ki
harus dibaca DZATIABALLAAHU

.''. brternu nltf ' _/


i.I6-e;,.
harus dibaca SYAHIDALLAAHU
\, , .o
' bertemu Jt : eJJlt*i
harus dibaca ROHMAIALLAAHI

berternu nlr : etfiV


harus dibaca WATTAQULT .AAHA

a berternu unt :

^JstJ'ii
harus dibaca RO SLIULULLAAHI

ILMU TAJWID PRAKTIS 45


fril
?
' b".t"-, nlr , nlt iU;'; *ir
t"
harus dibaca DZUKIRO ,i.
SMULLAAHI

a r.rt *u oilt : iil13r;


harus dibaca DZAALIKUMULLAAHU

l- u.rt r" 4ljl : AtJsfI


htrus dibaca ALLA NATULLAAHI

-L urt rn Jl , ,J:t
,{*l
harus dibaca ROZAKUMULLAAHU

) LAM DIBACA TIPIS


o/i.og
iu,Ati t
A. Apabilaadah$uflAM (J ) yang terdapat dalam perkataan
ALLAH filt I dan didahului oleh hurufyang berharokat
KASROH (_).
'/'
Contoh:

/elt.dL
,. *:) dibacaBtAAyAArrLLAAHr

$9;, :y dibacaMrNDULrNrLLAAHr

46 ILMA TAJWID PRAKTIS


4lJ dibaca SABIILILLAAFII

-n
/,/ 3,*i dibacaALHAMDULILLAAHI
\
4- /

dibacaARDLILI A,{I{I
!lL)r)l
\f

}TI.ii dibACAROSULILLAAHI

dibacaBISMILLAAHI
ll *,
o.irri;
/./,/ dibaca 'INDILLAAHI

'dtilt
v.*J dibaca WALYATTAQILLAAHI

{tvi dibaca WAJHILLAAHI

B. HurufLAMf J ly*gterdapatdalamsemuaperkataan
bahasa Arab selain perkataan JALALAH ( iijl ) harus di -
baca tipis ( g""j )pada semua harokat, baik harokat
fathah; kasroh dhommah atau sukun (mati).

Contoh:

) z 6.9
- ),r4"$
9
dibacaQUL.A'UUDZU
JU
TLMU TAJWID PRAKTIS :- 47
tlI],,'t
/v/
dibacaFIL'UQODI

&r& dibacaLAKUM DIINUKUM

'#,$ dibaca LAIUS-ALUNNA

w"pi dibacaARSALA'ALAIHIM

c;fat
//. dibacaASHSHOOLIHAATI

ihCt
/
dibaca WALIYADIIM

<:-rl* dibaca KHOOLIDIINA


L)t zz
,
q,il6 dibaca IvIAALUHUU WAMA

i;6 dibacaFAQOOLUU

3. RO' DIBACATEBAL
'a:J;ttL
Huruf RO' harus dibaca tebal, yaitu apabila :

A. RO' (, FATHAH ( 3)atau FAIHATAIN


) berharokat
'
1 1dan yang berharokat DLOMMAU atau 1a;
DLOMMATATN ( ). 3
48 ILMU TAJWID PRAKTIS
Contoh:
oa 0

oL>134 dipaca RODLUU BI -AN

9t
tl'fry dibacaWAMROATUHW

1 o.,/t
l-J*9)t dibacaARO-AITA

t#i dibacaANI{AARON

,///
.}tiSv dibaca NAARONYNI GDZAu{TA

YtW dibacaNAHAARON

3:fx dibacaYADZKURLIUNA

'Ct'# dibacaTUHBARULiNA

dibaca YUFATTARU' ANHUM

dibacaGHOFWRLIN

dibaca MUZDAJARLIN

dibacaKHOIRLIN

49
o
B. RO' SUKUN( .l )V*gsebelumnyaterdapathurufyang
berharokat FATHAH (J-) atau hurufyang berharokat
DLOMMAH (-11.

Contoh:

Yang didahului FATHAH (3) ,

/o
dibacaFILARDLI
e'rYl,,
dibacaBIARruLIHINNA
WV
t*l .

'ff dibacaMARYAMA

- 9Uf dibacaMARDLooII

Yang didahului DLOMMAH (-L; :

: €';''ti
dibacaADZKURKUM

'fri aiua.uwPJLI:NA

W,$,d dibaca LAMINALMURSALIINA

I
dibacaAL-QUR-AANI

dibacaTURIIfUUNA

50 ILMU TAIWID PRAKTIS


C. RO' SUKLIN ( ]), sedangkanhurufyang sebelumnyaber-
harokat KA S ROH (-. ),tetapi kasroh itu bukan asl i dari
asal perkataanArab.

Contoh:

'dibacalRll'uu
l'biy
\..
- e3y dibacaIRIADLoo

*iy dibacarRHAMNAA

- , l'tl
l2 tJz
dibacalRMll

ti.$y dibacarRKABUU

D. RO' SLIKLIN 1 ]; OanfrumfsebelumnyaberharokatKAS-


ROH (7-) asli, tetapi setelah huruf RO' berupa huruf IS-
TI'LAA' ( LWf) v*g tidak berharokat kasroh.
ISTI' LAA' artinya : meninggi atau berat.
Huruflsti'laa' yaitu hunrfketika diucapkan lidah naik terang-
kat ke atas langit-langit mulut.
Huruf-hurufi rya adalah :

bobLeea
( Kho', Shod, Dlod, Choin; Tho', Qof, dan Dho' )
Huruf-huruf ISTI'LAA' itu terkumpul dalam suatu kalimat:

b--_br:r-_g
ILMA TAJWID PRAKTIS 51
Co-ntph:

6a
'ao
Lrr, a dibacaQIRSHUN
'o
e? dibacaQIRDLLrN

,frv9, dibaca QIRTHOOSUN

6v", dibaca MIRSHOODAN

(t/ .
4e'f
-a
dibacaFIRQATI-IN

4. RO'DIBACATIPIS
? <i .P,!
I

RO' ( ))yangharus dibacatipis ( yaitu:


#j ),

A. RO' ( J) yangberharokatKASROH (;)dimanapun


letaknya pada suatu perkataan, di aY,.di tengah maupun

di allrir perkataan, pada kata ke n^ ( "J1t ) ataupun pada


kata benda ( ,+.rrl ).
I

Contoh:
go(
dibaca FAzuIQUN
,J"l
ef> dibacaDIYAARIHIM

52 TLMU TAJWID PRAKTIS


,;i
9'')z
dibacaAKHRIJ

,,iJ I dibacaANNUURI

e# .-!Jlu
L)*z )/,l
dibaca

dibaca
LANUflmff eNNefUV

ARINALLADZIINA
otolr
/
4il
r--l-).e .-' dibacaILAIHI MURIIBIN
2
.o /
a)9
v z') dibaca'ARIIDLIN
/
)W\i dibaca WANNAHAARI

3r;, dibacaRIJAALUN

o
B. RO'( ))yangsebelumnyaterdapatrYA' SUKUN (C; )

Contoh:
'to7t'1
**t dibaca AFAGHOIRO"

';t# dibaca FASHOLATIL' IIRU

uru
.,t-z' dibacaBASHIIRUN
,-
- ',frYgl;
J-,2'
dibacaJAA-ALBASYIIRU

,(
,zl *-*,.1
- J-q9 dibaca BIGHOIzu 'AMADIN
t ,>
ILMU TA.JWID PRAKTIS 53
. ('ot,tP
-o<
- J*
dibaca GHOIRUHI-ru
'/
t'.\:Jl dibacaArHTHoIRU
'r* ttl

- G*u:F dibaoaKHOIRULLILLADZIINA
ot "o2 :
dibacaKABIIRUHUM
e?
vo?
l-Jd dibaca KABIIRON
a
o
C. RO' SUKLIN ( J) yang huruf sebelumnya berharokat
KASROH (Z)yangasli, tetapi yang sesudahnya bukan
huruf ISTI'LAA'.

Contoh:

dibacaTUNYNGDIMUM

dibaca FABASYSYIRHUM

\3,,
4'J /
dibaca MIRYAIIN

'o'i';: dibacaFIR'AUNA

#';t dibacaWADZAKKRIHUM

bi*t dibacaWABI'SALV/IRDU

dibaca WASTAGHFIRHU
A:f."3V
54 ILMU TATWID PRAKTIS
dibacaNAGHFTRLAKUM
€'i5
dibaca ATNYNGDZUKKTRTUM
i";'t'JLl
tto,'

dibACAFAGHFIRLILLADZIINA
GL\.*G

5. RO' DIBACA TIPIS ATAU TEBAL


'all;,tt
tlax,;t;rgt

Huruf RO' ( ,t ) boleh dibaca tebal atau tipis apabila RO' itu
o
SUKI-IN (J ) sedang hurufsebelumnya ituberharokat KASROH
(
z) dan huruf sesudahnya berupa huruf ISTI' r A A'.

Contoh:

0r,,
lr/
dibacaFIReIN
,(,
dibaca'IRDLUN
U"'t
(,

efi dibacaHIRSHUN
(t/
b't, ^
dibaca FIRQOTLTN /

j\E'], dibaca erRrHoosr.rN

ILMA TAJWID PRAKTIS 55


BAB VII
:

LAJVI ST.MUN YANG TERDAPAT PADA


0r o'
(
xnrn KEITIA rw.)
\
Ada}hukum bacaan LAM SUKLIN (J ) Vang terdapat pada
ilr o.
katakeria( . l.,r9:f
/ il)yaitu: .

1. HarusdibacalDHA&jelasdanterangbilasesudahlAMSLIKUN
o. I

1 j l fnAK terdapathuruf RO' (i ) dan LAM ( d )'

iontoh:

Wa* I tozl(
dibacaFAMAYYII'MAL

- J-r*19 dibacaFAL;YA'BUDU

"wi'6 dibaca FA-AL-HAMAHAA

dibaca QULNAA

dibacaLAMYAJ'AL
W"'f
2. Harus dibacaIDGHOM dan ditasydidkan
orl
bilaLAM SUKUN
( ) itu sesudahnya terdapat huruf RO' ( ) ) dan LAM ( d ).
J

56 ILMU TAJWID PRAKTIS


Contoh:
n or)-
- L)i,ls
i/u dibacaQURROBBI

o t(ot!
- f## dibacaQULLAHUM

Disamakan dengan ini yang diidghomkan adalah LAM SUKI,lN


or / ol.
dalam kata O* .

"}} "ll
Contoh:
9z) t

#i J. dibacaBARRoBBUKUM

A Jf dibacaHALLANAA

Kecuali hanya di satu tempat saj4 yaitu :

'rtr,
,j. ,F dibaca KALLA BAr.-RooNA

tidak boleh diidglomkan, tetapi harus IDHAR dan SAKAT.


SAKAT artinya diam sejenak, biar pltus dan pisah suaranya,
dengan tanpa berganti nafas.

ILMA TAJWID PRAKTIS 57


BAB VIII

. AOLQOLAH
( o / /o/
;,.u1, )

QOLQOLAH ('AiJS ) artinya goncanganataupantulan


suara dengan tiba-tiba sehingga terdengar suara membalik atau
terdengar getaran suara.
Huruf-hurufqolqolahadalah:
. ) e q bI O
r

(QOF, THO' , BAA' , JIM dan DAL)


terkumpul dalam kalimat :
./ ) P/-
J-*
I
t-b9
(QOTHBU JADIN)

Qolqolah adaduamacam, yakni :

?t ?"1 'j'*
1. QOLQOLAHSHUGHRO ( cS)*,caltlt )

2. QOLQOLAHKUBRO ( )

1. QOLQOLAHSHUGHRO
? t i('j7
6y-?AJ_cu

QOLQOLAH artinya : memantul /pantulan.


SHUGHRO artinya ; lebih kecil.

58 ILMU TAJWID PRAKTIS


;-

Hukum bacaan disetrut QOLQOLAH SUGHRO yakni apabila


salah satu huruf qolqolah itu berharokat sukun (mati), dan matinya .

itu dari asal kata-kata da.lam BahasaArab.


Cara mer.nbacanya han:s bergerak dan berbunyi seperti mernbalik.

I
Contoh:.
o
,A
dibaca WAAQBALA
o
,A
dibaca KHOLAQNAAHUM
o
,/ c oz
o o'r:rr: dibaca TAQROBWNA

L t-;* dibaca SYATHROHW

glo 'p1'y dibacaFAWASATHNA


t ,. lo'
Dt' dibacaYAIHMAU
C:*,J
q o
olor2
ff dibaca KASABTUM
o
q ,t(eC*
/ '2.
dibaca SHIB'ATALLAAHI
o t .(r-
? /*:Ja
\ >/./ dibaca QIBLATIHIM

o
J#;i dibaca WAJHAKA
.o /6/
7
\- e"2'? dibacaKHOROJTA
.o-7 o- o -'
\:_ QP dibacaTAJzul

ILMA TATWID PRAKTIS 59


o 1 ,.-*
) LSY re dibaca QODNAROO

o
) t"rU dibacaYAD'UU
o
) C,V dibacaBISHIDQIHIM

2. QOLQOLAHKUBRO
, rr-', ..f
6F 4l-4re

QOLQOLAH artinya : memarttul / pantulan.


KUBRO artinya : lebih besar.
Hukum bacaan disebut QOLQOLAH KUBRO yakni apabila
salah satu huruf qolqolah berhrirokat sukun (mati) karena waqof
(berhenti).
Cara membacanya lebih jelas dan lebih berkumandang.

Contoh:

o o,z%)ldju dibaca BIL BAITIL'ATIIQ

,e o./ n(
O , i.A-g 7:-9 dibaca FAJJI 'AMIIQ
l-.. 9
,e
"W:lM dibaca ZAFIRUWWASYAHIQ

b obJJ r's
z J \..J
dibaca QOUMI LUUTH

L ol;J,r,3i dibaca SYAI-IMMUHIITH

60 ILMU TATII/ID'PRAKTIS
b
"I'ys
j# dibaca FAYA-U SUNGQI-INIIIITI{

q dibacaTAQWALQULUUB
",;gAta::,
q o.-rr*\2; dibacaSARI'ULHISAAB

? ",3'*;iSy dibaca ISHAAQO YAQUUB


.,
dibacaZAUJIMMBAHIIJ
e
dibaca DZAAIILBIJRUIJJ
C
o.-. o

e o c)?u
?
dibacaMINGFURWJ

oxJY -J- dibacaMAAYURtrD

) dibaca WAAADLIIWATSAMULjD
";y$;rq
) r,'2*Al suruuD
" € 95 dibaca w'ARRUKKI' IS

ILMU TAJWID PRAKTIS 6t


BAB IX

HA: DLOMIB GUnnvAn)

H,Af DLOMIR (Kinayah) berbentuk: o (ha').


Hurufha' ini menunjukkan kata ganti narna orang ketiga tunggal
jenis laki-laki (dlomir lilmudzakkar lilehoibi).
Bila sebelumnya atau sesudalurya ada hurufhidup, maka di sebut
Ha'Kinayah.

Contoh:

u"l';y dibaca TNNAHUU LAAYUHIBBU

- : iSGVF dibacaQouMIHIIFAQooLA

Semua ha' dlomir ini dibaca panj ang dua ketukan, kecuali :

2//
- d;Jti
.//
dibaca.FA-ALQIHI

- o-b'|
. z zJ- dibacaYURDLIHI

- a->'ri
;2J
dibacaARIIHI

Jikaha' dlomir ituterletak sesudah hunrfmati, sedangkan sesudah-


nya hurufhidup, maka ia dibaca pendek. Kecuali firman ALLAH :

r(rzj o.
UW Dalamhalini dibacaduaharokat ; FIIfilMU-
P HAANAN

62 ILMA TAJWID PRAKTIS


BAB X

HI.JKT.IM BACAAN PATIJANG ATAU MAD


( 'J-1 )

Memanjangkan bacaan suara huruf dengan panjang satti ALIF


atau dua harokat, dua ALIF atau einpat harokat dan tigaALIF atau
enam harokat, ada bermacam-macam, yakni :

1. MAD THOBI'II

-5"fi
l>/ *)

MAD artinya: panjang.


THOPI'il artinya : biasa.

.
Hukum bacaan disebut MAD THOBI'Iyakni apabilahtrufyang
dipaaj angkan bunyi suaranya berupa :

a. . Hurufberharokat dlommah (-)


c
dan sesudahnyaterdapat-
huruf WAU SUKUN ( J ).
b. Huruf berharokat kasroh Q dan sezudahnyaterdapat
' huruf YAA'SUKLIN (g )
c. Hurufberharokat fathah (-)dan sesudahnya terdapat
hurufALIF ( ! ).

Huruf-huruf ! ,$dun I disebuthurufMAD.


a-

Cara membacanya harus dipanjangkan satuALIF / dua harokat.

ILMU TAJWID PRAKTIS 63


Contoh:

a bertemu
oq : 'OZt^ffi
J - Jf t-,---- -
harus dibaca YASTAB SYIRUUNA

J-6srtsrnu ) ': 3'f3'oi


harus dibacaANNTAKUUNA

i- bertemu , :
'o'iw
"'
harus dibacaWAYAQDZIFULINA

-j- bertemu 'n ):


harus dibacaUJUUROKUM
o ?" tt
fi'rt
a j
bertemu
harus dibaca
:
ei:ii
WAQWLWLAHUM

-!s6ernu A:
LAAYUDLII'U
harus dibaca
U\
-bertemu
,S , {;$},'pi
harus dibacaAJRUN'ADHIIMUN
/o. \

/Y ,'< : ,'al-a
-bertemu
harus dibaca SHOODIQIINA

,S , 'j4lqt-rii
-bertemu
harus dibaca ROAITALMUNAAFIQIINA

64 ILMU TATWID PRAKTIS


)
/Y/U.-2u*.fg , a-Ul, WU
-hlemu
harus dibaca FII SABIILILLAAHI

'bertemu I , gJ6i1,
harus dibaca JA ALNAA LAKUM

abertemu I i6/J5
harus dibaca FAQODFAAZA

abertemu i : &t';i
harus dibaca AMWAALAHUM

'bertemu 1 : '$y;t
harus dibacaAMWAALIKUM

'bertemu 1 eLay
harus dibaca MAA BISHOOHIBIKUM

) MAD WAJIB MUTTASHIL


t"t o
nbVrJ l-o,

artinya: paqiang.
YAD
WAJIB artinya: harus.
MUTTA SHIL artinya : bersambung.
Hulnmbacaandisebut MADWAJIB MUTIASHILyakni pabila

ILMU TAJWID PRAKTIS 65


ada MAD THOBI' II bertemu dengan HAMZAH ( g ) berharokat
hidup di dalam satu kataikalimat.
Cara membacanya waj ib dipanjangkan sarnpai dua setengah
ALIF atau lima harokat atau dua setengah kali panj ang MAD THOBI'IL

Contoh:

Lffi'^i dibaca MINHULi\4rdddd{-U


t7 2z
eY;a dibaca SHOFROOOOO-U
z7z )
e [r) dibaca DU'AAAAA-AN
tl/, io
e\f .z
dibaca MAYYASYA,rq,r4,rd{-U
t-'z(
ev dibacaFABAJ^rrdd{-U
Ot/ot
9td>t dibaca AHYA Auqrqir{-UN
ol''/
ety dibaca SAIMA\rA.rA\rAA-UN

{g,Arr\ dibaca AAMANAS SUFAHTL !A\r^\A:U

;fi4:" dibaca SYUFL{DA.IqJAAr{-A


(
zl-.2 :. ol.z
ewgJ dibaca WALAUSYATAJqTM-A

3. MAD JAIZMUNFASHIL

Jix';Yu
MAD artinya: panjang.
JAlZafiinya: boleh.

66 ILMU TATWID PRAKTIS


MUNFASHIL artinya : terpisah.
Hukum bacaan disebut MAD JAIZ MtlNFASHILyalcri apabila
MAD THOBI'IIbotradryandenganFIAMZAH ( I ) di lainperkataan.
Cara membacanya lebih baik dipar:$angkan seperti panjangnya
MAD WAJB MUTTASHIL, tetapi juga boleh dipanjangkan seperti
panjang bacaan MAD THOBI'II.

Contoh:

tT.;.17w.
ot'
o9r-
dibaca FI]LAuAJaIJA,r{-ABAD.AN

l'a
J.liilt:.{ 416aga gnvIAArq,rqr{-I-TNGZILA

Ji;, tr.)
ftkt
'w) dibaca \MAIv[qirdq.rM-UNGZILA

.!
lj 9 9- -zz
!
il ;5ir
4-e ,Tfr
)) dibacaDM
MATAN

f$t JyQ, dibaca BTHAAAAA-rr -A,L HUKKAAMT

4. MAD L AZIIM MUTSAQQ OL KILMI

MADartinya: panjang.
LAZIManinya: pasti.
MUTSAQQOL artinya : diberatkan.
KILMI berasal dari kata KALIMAH artinya : katalkalimat.
Hukum bacaan disebut MAD LAZM MUTSAQQOL KILM

ILMU TAIWID PRAKTIS 67


yakni apabila MAD THOBI'II berhadapan dengan huruf yang ber-
tasydid di dalam satuperkataan
Cara membacannya harus dipanjangkaq lebih dahulu sepanjang
3 alif atau 6 haroka! baru ditasydidkan.

Contoh:

i:']$rV dibaca HI-IMUDLDLOOOOOOLLWN

'A,i,fl:tV dibaca WALADLDLOOOOOOLLIIN

(:']:fl:$t dibaca ILLADLDLOOOOOOLLUUN

oxfiln;v ditaca JAAAAA-ATrIlIrHoooooo-


MMAru
"A|K#te dibaca FI S S ILMI KAAAAAAFFATAN

5. MAD L AZIN-{MUKHO FFAF KILMI


1./.4-t,.yjj
1.- . t o .(t o, .
o.6,

e.,-)i*-c|\)
MAD artinya: panjang.
LAZIMartnya: pasti.
MUKHOFFAF artinYa : diringankan.
.KILMI berasal dari kata KALIMAH artinya : katalkalimat'
. Hukum bacaan disebut IvfrAD LAZIM MUKHOFFAF KILMI
yakni apabila MAD THOBI',II bertemu dengan hurufyang berharokat
SUKUN tidak di akhir Perkataan

68 ILMU TATWID PRAKTIS


MAD I-AZM MUTSAQQOL KILMI
Caramernbacanya seperti
(dipanjangkan sampai tiga alifatau enam harokat).
Di dalam Al-Qur' an yang menurut hukum ini hanya ada satu
contoh yang ada di dua tempat dal4m surat Yunus fd-f- ) yaitu :

harusdibacaAL-ArdA\rArMNA
6Vi

6. MADLAYYIN
?lr5
MAD artinya: panjang.
LAY\fIN atau LEIN artinya : lunak atau lemas.
Hukum bacaan disebut MAD LAYYIN,yakni apabila ada huruf
M4D, baikyangberupaWAU SUKUN ( ] ) utuuVaa' SUKUN
o
( qj;) didahului oleh hurufyang berharokat FATHAH (Ll
-
Cara membacanya dengan lunak dan lemas.

Contoh:

,-*si,
//
dibacaBILGHOIBI
o('
A)9 dibaca'ALAIHI

{tE dibaca"ALAIKUM

,#L dibacaILAIKA
t /o/./
L#-+ dibacaYADAII{rM

ILMU TATWID PRAKTIS 69


a'$';{:, dibaca FATAMANNAWULMAUTA

t'*
.jz//

. /o/
dibacaYAUMA
\)-
^&,
l/
\,'g dibaca QOUMAN

' o t t'(o7
dibacaTAUBATUHUM
f{*ty

7. MAD'ARIDL LISSUKUN
'of3.rr4c13
MAD artinya: panjang.
'ARIDL artinya : tiba-tiba ada.
LI artinya : karena.
SUKLIN artinya: mati.
Hukum bacaan disebut MAD'ARIDL LISSUKLIN yakni apabild
ada Mad Thobi'i atau Mad Layyin dan sesudaluryaadawaqof(tempat
berhenti).
Cara membacanya ada 3 macaln :

a. Yang lebih utam4 yakni dibaca panjang, sama dengan MAD


WAJIB MUTASHII, (tiga alif atau enam harokat).
b. Yang pertengahan (sedang), yakni dibaca duaALIF atau
empat harokat (dua kali MAD THOBI'II).
c. Yang pendek. yakni boleh hanya dibaca seperti MAD
THOBI'II biasa (dua harokat).

70 ILMU TAJWID PRAKTIS


Contoh:

. oqw*
2//
./, "Gflr4:isfitY
- o ,-rf;AXl3 o
f;{a:"ihu*
. oqq/ e, "'J;,.J;#t
- o,(Jl <, Q)'/ "(:3*Ctl
, I
- o ulafifi "'q3g$
j';K$'1
"'alft:#A3t,
V*//
t7, ! z
. /
9_,O.
"3
o Jyiire "4,{di1",l
oWSrs "$itb""tr

8. MAD SHILAH OH
o /o/
-./o --
U-O 'J3
I
0 t\-.a3

MAD artinya: panjang.


SHILAH artinya : hubungan.
QOSHIROH artinya : pendek.
Hukum bacaan disebut MAD SHILAH QOSHIROH yakni
apabila ada hurufFIAA' DLOMIIR / kata ganti orang (benda) ketiga
yangberupa ( tu 0 ) berada sesudahhurufhidup (berharokat)
-
dan sesudahnya tidak bdrtemu i dihubungkan dengan hurufbersukun
atau huruf bertasydid dan atau huruf alif.

ILMU TATWID PRAKTIS 7l


Cara membacanya dipanjangkan sampai satuALIF atau dua
harokat atau sepertipanjang Mad Thobi'ii.

Contoh:
/g

J;p/ a:
\. dibaca BIHII 'INNDA
/
'#o'*rl dibaca WAROSWLIHII KUNNTUM

!.?t /
oJ-c-eoJ-l
. dibaca BIYADIHII' UQDATU
t/-)
.&ut dibaca AAYAAIIHII LA' ALLAKUM

iuu,* dibaca JUNUUDIHII QOOLUU

a$'r dibaca LAHUU MULKU

'&tFi dibacaAJRUHUU:INNDA

ry1:wr dibaca WA ADDADAHW YAHStsU

#*'r dibaca WAROHMAI UHtItJ


NTUM
LAKUN-

'*';Y dibaca INNAHUU HUWA

CATAIAN:
Apabila sebelum Ha' Dlomir tadi huruf mati (sukun) atau apabila
dihubungkan denganhurufyang lain sesudahny4 maka Ha' tadi tidak
boleh dipanjangkan.

72 ILMU TATWID PRAKTIS


Contoh:

Ha' dlo. rnir yang didalnlui huruf SUKIIN :

o/. a
tu
..2-
J.l dibacaYADAIHI
). o.
G) dibacaWAJHU
o7.
A-Jg dibaca'ALAIHI

43
z-/
dibacaFIIHI
e )i
o'fl dibacaAKHUUHU

Ha' dlomir yang dihubtmgkan dengan huuf lain :

jttii '.:3Jt'i
- ,zao, , !
U:r l4-:,e
o
: V*ty;
'rs-Af;3
.// L(l) + lA-ra:.Le
Kecuali satudidalamAl-Qur'an, yaitu: ,

((rzt o.
V\i3
9
4a harus dibacaFIIHII MUHAANAN
-*rt;

9. MAD SHILAHTHOWILAH
"J, ,t;
4L-)o-bilb'JJ
./
MAD artinya: panjang.
SHILAH artinya : hubungan.

TLMU TAJWID PR,AKTIS, 73


THOMLAH artinya : panj ang.
Hukum bacaan disebut MAD SHILAH THOWILAH yakni
apabila Mad Shilah Qoshiroh bertemu dengan HAMZAH i g )
didahului oleh hurufyang berharokat hidup.
Cara membacanya seperti bacaan MAD JAIZ MUNFASHIL,
artinya boleh dipa{angkan sampai dua setengatrAlifatau satuAlif
seperti Mad Thobi'ii.

Contoh:
/a_ /

7.tl-.ot
ttLL';l
o
i;,rlyt+
4.tF))U t:ivrziviti
$rpyb Qw:+
ggJyri tiw$)
'#r^:ri:ij $y*
10. MAD'IWADL

Jb'fi33
MAD artinya: panjang.
'IWI\DL artinya : ganti tanwin
Yakni tanwin tadi diganti dengar lv{ad *auAlifyang melryebabkan
bacaan panjang itu.
ffrrl.- U*aan disebut MAD 'IWADLyakni apabila ada EAI:
HAIAIN (L) Vat gjanrh pada waqof (pernterhentian), pada akhir

74 ILMU TATWID PRAKTIS


-*-W"it't.'r

kalirnat (selainta' martuthoh) atau disebutMAD pengganti TANWN


sehingga tanwin tidik berbunyi lagi.
Cara mernbacanya dipanjangkan satu.Alif seperti Mad Thobi'ii.

Contoh:

(:$ t3.tk d ibaca' ADZAABAN ALIIMAA

liltKi aiuacaarua[avMAA
o/ / tl or/
- ,lt-c.\>
-'g'rd',
t^,19 dibaca' ALIIMAN HAKIIMAA

- dibaca DAKKANNDAKKAA

WY,;J dibaca FIAJRONYJAI\4ILA.A

6w'a? dibaca KAANAMIIQOOTAA


l.z - ,/
- -3;
l:-t.p :(J. dibaca SYAI-IN 'ADADAA
I
' lir'r-.* dibaca MASRUUROO

- 6rkk,
/
dibaca SAB' ANffNG S YIDAADAA

- ' rro
r-Pw/ o,a,
dibacaNAHAATAFJIIROO

lro tll o /
- |J'.2'
iJ-aJE*q*o dibaca SAMII'AMMBASHIIROO
-/

dibaca ROBBUHUM RO SYADAA

' Wat\
ILMU TAJWID PRAKTIS
dibaca DZAALIKA SABIILAA

75
11.. MAD BADAL
J4-.

MAD atinya: paqiang.


BADALartinva: ganti.
Hukum bacaan disebtrt sebagai MAD BADAL yalcni apabila ada
HAIUZAH ( 9 ) bertemudenganMADyangberasal dad HAIvIZAH
SUKUN,kenrudianhramzahini diubahdandigantider,rgarAuF ( I ),
wAU())atmYAA',(f).
Cam membacanya hanrs dipanjanglran satu alif atau dua harokat
seperti MAD THOBI'II.

Contoh:
tl
- l'iijl dibacaUUruu
t
- i'":!-2I
,v/J dibaca IITUUNtr

lr\
- e)l
\
dibacaA.ADAIvIA
t'
- O15J-L dibacaIIMAANu
'l\
l'il dibacaAATUU
,
, 'O)1 diuu.awrlYA

. Karenayargsebernmy4hunrfMadyangadadi situtadiasalnya
HafZaU yangjatr{r mati (sukun), kemudian di gartti denganAllF
( I ), wAU ( J ) atau YAA' (€ ).

76 ILMU TATWID PRAKTIS


t2 .t ol
l'fu\ asalnya" / t'i 3\
i
asalnya a:fi1
":fry
l.\ g.r?/

t
lrl asalnya
i;ll
,)tiil asalnya
'r*L
t\ 's?4
l'il asalnya lirlI
.- ol
d9l
o1
asalnya cjl
Keterangan: s?/ .,?/e

a. Hamzahkeduapadakata l';l I a p:ll aigantidengan


J\
hurufMAD yang sesuai yaituhurufAl.lF ( | ), sehingga
menjadi:
t?/ t/
lFIl (a'tuu)kemudian lill (aatuu)

dihnis l"il (aatuu)


t z7/ g., /
(1'j;mu)kemudian (aadamu)
l)ll 1:ll
ditulis (aadamu)
Crl
b. Hamzah keduapada on^t$j't & G 3laig*,i dengan
' hurufMADyangsesuaiyaituhurufwAu SUKUN (
sehinsgameniadi
) ),
"i,2 ' :
tl
l'i 31 (u'tuu)kemudian l'i|l (uuruu)

ILMU TATWID PRAKTIS


t2
ditulis l'fu\ (ursuu)
ol 2

Cj\ (u'tiya)kemudian C)\ (uutiya)

q," 'rJfi(uutiya)

c. 'O*Ldiganti
Hamzatrkeduapadakata ,l:fL
dengan hurufMAD yang sesuai yaitu hurufYA/f SLIKUN
"
ot
( $ ), sehinggamenjadi :

la.
O:FL (i'tuurii) kemudian d:;,sL cl'y,,)
diulis ,vzJ*2
\'o:31 (iituudi)
J o t
OW L
r(i'
maanu) kemudian OV:SI r*,.,ry1
ditulis ;tw.L(iimaanuu)

L2. MAD LAZIM HARFI MUKHOFFAT'

,J,A;r:
i? < .^^/ o. j:r 'l:s t)

MAD artinya: paqiang.


LAZIMartinya: pasti.
HARFI berasal dari kata HARFUN artinya: huruf.
MUKHOFFAF artinya : diringankan
Hukum bacaandisebut MAD LAZIMMUKHOFFAF yakni
apabila adapermulan surat dariAl-Qur'an terdapat salah satu atau
lebihdarihuruf-hurufHAA'(
C ),YAA' (€ ),THO' ( b),

78 ILMA TAT$/ID PRAKTIS


HA'( A )danRo'(J ).
Huruf-huruf ini terhimpun dalam perkataan : '#F
Cara membacariyaharus dipanjangkan satuAlif atau dua harokat
atau sama dengan MAD THOBI'II.

Contoh:

r dibacaHAAMIIM

dibacaYAASIIN
L-f-
rl; dibaca THOQFLM

P dibacaTHOOSIIN

13. MAD LAZINI{HARFI MUTSA L

MAD artinya:panjang.
LAZIMartinya: pasti.
HARFI berasal dari kata HARFUN artinya : huruf.
MUTSAQQOL artinYa : diberatkan.
Hukum bacaan disebut MAD LAZ\VIHARFI MUTSAQQOL
yakni apabila permulaan surat dari Al-Qur'an terdapat salah satu atau
lebih dari huruf-hurufNqN ( d ), QOF ( Li 1, SHOO ( e ),
'ArN( ? ),srN ( Lr )'LAM( J )'KAF( j ;danMIIrA
\-
ILMA TAJWID PRAKTIS 79
(I l. Huruf-hurufiniterhimpundalamperkataan :

dan sesudah rtaeo,".a"pat suara hurufmati


*.G GI
ylngaiiOgto*t* atauo, vdidkan.
Cara membacanya harus dipanj angkan, yaitu ti ga ALIF atau
enamharokat

:
ry
pl dibacaALrFLAAlM,AAMMmrrrM

- 6flt dibaoaALTFLMSHOOOOOOD
-f;r- It
dibaca THOO SUIIIMMIIIIIIM

FJI dibacaALIFLArqrM\rq.,{v{MIIIIIIMROo

14. MAD LAZIMMUSYABBA'


t
il\3G
MAD artinya: panjang.
LAzlMartinya:pasti.
MU S YABBA' artinya : dikenyangkan.
Hukum bacdan disebut MAD LAZIM MUSYABBA adalah
seperti MAD LAZIM IIARFI MUSTAQQOL, hanya saja sesudah
MAD terdapat suara huruf mati yang tidak diidghomt<an a:tau ditasy-

r'

80 TI,MU TATWID PRAKTIS


Cara membacanya harus dipanjangkan seperti MAD LAZIM
HARFI MUTSAQQOL, yaitu tiga alif.

Contoh:
----:-
- .a dibacaSHOOOOOOD

!
O dibaca QOOOOOOF

15. MAD TAMKIN


,1 ,t-", ,
'-)\-qJ &c

MAD artinya: panjang.


TAMKIN artinya : tempat atau penetapan (tepat).
Hukum bacaan disebut MAD TAMKIN yakni apabila ada Yz\A'
o
SUKLIN ( f ) yang didahului dengan YAA'yang bertasydid dan

Cara membu.*yidit patkan dengan tasydid dan Uen fHO-


BI'II nya (sepanjang 2 harokat atau I alif).

Contoh:

"#t ryt dibaca wAIDZAAHUYYIITUM

- ffiteq dibacawAKHoorAMANNABryyrrNA
(o I .1t-
- tv*t4*rur dibacaROBBAANIYYIINA
>.2.J
't$iav dibaca FILUMMI YYIINA

ILMU TAIWID PRAKTIS 81


16. MAD F,
--.o)
O'P-b
MAD artinya: panjang.

Hukum bacaan disebut MAD FARQ adalah satu MAD yang


di dalamAl-Qur'an hanya terdapat di empat tempat'
Caramembacanyaharus dipanjang!<anunnrkmern$ala1 agtaxa
pertanyaan atau bukan, j adi dipanj angkannya itu supaya jelas batrwa
kalimat itu berbentuk pertanYaan.
Empat(4) tempat itu adalah':
- tempatdisuratAl-An'r-rTUj:.0,,,*rtj .,

W$tJ$+fxtt
(AADZAKAROINI HARRO MA AMIL UNT SAYAINI)

- 1 tempatdi suratYuntrsyangberbunyi :

'€J6'll'^XtlJ
(QULAALLAAHUADZINALAKUM) .

- ltempatdisuratAn-Namlyangberbunyt: \
-
tf;i\ii";;att
(AALLAAHU KHOIRUN AMMAA YUSYRIKUUN)

82 ILMU TATWID PRAKTIS


q

BAB XI

WAQOF'
( -h4 )o/

WAQOF adalah berhenti sej enak atau putus bunyi suara dan
berganti nafas. Tempatnya di aktrir kata.

Cara membunyikan kalimat yang diberhentikan (diwaqofl<an)


adalah sebagaiberikut

L Apabila akhir kata-kata (kalimat) berupa huruf SUKIIN,


maka ketika berhenti (waqof) dibaca mati dengan terang
dengan tidak ada perubahan.

Contoh:

.A316
.*v€xl.
+*V:u*V 'r3*cLY
:ib68 ,166:4
3$cP {t$!:;;
.#Jr: L,#!i;
'f6aui o )/1 /
fr.4
ILMU TAJWID PRAKTIS t3
2. Apabilaakhirkata-kata(kalimat) ituhunrfyang berharokat
FATHAH 131, XaSnOH (;;-) atau TaSROTAIN ('
danDLOMMAI'-) aIauDLOMMAIAIN (L),mern-
bacanyaharus dis, "rnkan lebih dahulu kemudrarr dibaca
mati dengan terang menurut bacaan masing-masing.

Contoh:

+stiy dibaca
+stiy
t-;r;(;t '1,;;1iy
dibaca

;?ra dibaca 6w
U--6tojt
// dibaca jfiirL
Pt& dibaca ;;lu&
#\::,+. dibaca lt;fiu
)fU-y;K dibaca Jfv
e'rb dibaca jF:t
-t:J;5.i qtk5.;dibaca

W'$ dibaca '+.fi'e


- Srt!stYd,;'>i dibaca ort1slY.!,;'>i

ii1,tS dibaca
ils\S
84 ILMA TAJWID PRAKTIS
d:,i,t:; dibaca 'li3tk
' o,1',i ?. ' o]'tn-"n' '
?FT dibaca
?FE
'F-rr;rrl, dibaca
.Hrg
3. Apabilaakhir$ta-kata (kalimat) ituberupaTA' MARB-[J-
THOH( a, L ),makaketikaberhentidibacadengan
membunyikan menjadi Hlt' SUKLIN ( 0
,4- ).
Cgntoh:

iry$t'* dibaca Z:-u9S:'&


';,i.r${tru dibaca
'';fl'A\{t:t
'aHst'#t* dibaca rS,lt'4tn
a^7LAt,'z
/Y/
dibaca at6At4
a#AYeu:ii dibaca i:SAv,.lu),si

f,iat$ dibaca di avf


;'r:jdr13 dibaca 'r'ri*JG
I
ll

i*!4u dibaca elxly'3i


z;;tev dibaca arf.nW

ILMU TAJWID PRAKTIS 85


o/ o,
{i5 dibaca AJ.?
o/.r2..1o
1,2(ta-*
l-.2 J I a,/ dibaca A---bl\4-;,-9
'.2Jl a,t'

us6^!6 dibaca 'dJ,:J.;'^16


gI;iqt2 o1'-qt2
4;*9t-) dibaca 4;*9!*D

4. Apabila akhirkata-kata ftalimaQ itu berupahurufyang di-


dahului dengan hunrf mati, maka dibaca dengan mematikan
dua huruf dengan suara per dek, atau dibunyikan sepenuhnya
tetapi hurufyang terakhir dibaca setengah suara.

Contoh:

dibaca BISHSHOBR
4su,
pt& dibaca
(Ro' dibaca setengah suara)
MAII{LA'ILFAJR
(Ro' dibaca setengah suara)

I,'iitilr
/'* dibaca LAILATILQODR
(Ro' dibaca setengah suara)

^r$t ' dibaca IDZAAYASR


)'"
(Ro' dibaca setengah suara)

r'Aaf, dibaca DZAATISHSHOD'


('Ain dibaca setengah suara)
o 17,2
dibaca KALQOSHR
/4lJl> (Ro' dibaca setengah suara)
dibaca WAL\I/ATR
frv (Ro' dibaca setengah suara)

86 ILMA TAJWID PRAKTIS


dibacaBILHAZL
)'rd\ . (Lamdibacasetengahsuara)

f,
L^AI
dibaca ADZDZIKR
(Ro' dibaca setengah suara)
dibaca BILQISTH
/./> (Tho' dibaca setengah suara)

5. Apabilaakhirkata-kataftalimat) itubaupahurufyangdi-
dahului dengan MAD atau MAD LAYYIN (sebelum huruf
akhirterdapat 3 hurufhijaiyahAlifl Ya' sukun dan Wau su-
kun), maka dibaca dengan mematikan hurufyang terakhir
itu dengan memanjangkan madnya 2 harokat atau 4 harokat
atau 6 harokat seperti MAD'ARIDL LISSUKUN.

Contoh:

e"b dibaca -oFb


,7;]ti dibaca ,-riev
'r#Y dibaca
ool.t
'J9L.,
/

,'t^<;il dibu.u
tJJ o.o I
*)*3 dibaca J-l-)-.l

I
1(i
u,/I -.
)O
.
dibaca v(i
u ->'
""-;lAe
Y*.* l' / dibaca
:Pu'*,
ILMU TAJWID PRAKTIS
'87
';t:'t; dibaca
'o:'l:ll
oo- \
dibaca '-OJ-A
dibaca o$e
/
dibaca sFs
dibaca 'r#j
dibaca 'rri.A,e
?.o\.,.
dibaca UJil.q,rJ-
?- t4.1.
dibaca OJ4i.Lr-

6. Apabilaaktrirkalirnat itu hr:nrfyangbertramkat FAIIIAIAIN;


FAIHAH TEGAK; EAIHAH bertemuAlif, maka dibaca
dengan membunyikan meqi adi fathah yang dipanj angkan 2
harokat dan berubatr menjadi MAD' IWADL.

Contoh:

C:f dibacaTAWWAABAA

w
4
dibacaQOLIILAA

ta> dibacaJAN{'A!A

(t'# dibaca SHO'UUDAA

88 ILMA TAJWID PRAKTIS


lfu'r'* dibacaMASRWROO

wq dibaca Wz\MAA BANIAu{Iq,A

wwi dibacaAISQOOLAHAA

tlJ' dibacaJALL|A}IAA

t|ti dibacaASYQOOHAA

wk . dibacaMANNDASSAAHAA

6f,l dibacaADZDZIKROO

\ o.6o.
*-d dibacaMAYYAKHSYA^A.
.\ lz
ef) o

\z
dibacaWAMUUSAA

i.Ys dibaca WA-ABQOO

u".
^;;J;tit dibacaIDZAAYAGHSYAA

7 . ApabilaakhirkalimatituadalahWausukundidahuluiharokat
dlommafu atauYa' sukun didahului harokat kasroh. Dibaca
panjang 2 harokat atau I alif.

Contoh:
o o7
- €il at ol
d'61
./
_ :\,i
VJ a/
_
o-t//
rl/-/ lt.*J
I

ILMA TAJWID PRAKTIS 89


$Q. t*.\*1"
o
*
6'
. \'*fitr
€tK - Yr'-&6
,rr_,
o-nd2.t
Q., /
.tt _

LAMAL.QUR'AN

Berhenti pada akhir ayat.


Contoh:
'9,pfifui6
WAQOF LAZIM: Harus berhenti.
Contoh:
't;1:tG,*i9*'&+r."v
WAQOF MUTLAK : Lebih baik'berhenti'

WAQOF J AV :Boleh berhenti boleh terus.


Contoh:
'rIaTJWri
90 ILMT| TATWID PRAKTIS
Tanda
No Keterangan
Waqof
5. ) WAQOF MUJAWV/AZ : Boleh berhenti, tapi lebih
baik disambung dengan kata berikutrya.
Contoh:
'rilrsrtrJtffitJ"$,!4i
6. _f WAQOF MUROKHKHOSH : Diberi kebebasan
berhenti pada kata yang terdapat tanda tersebut
karena darurag yang disebabkan oleh panjangnya
ayat atau kehabisan nafas.

,
Contoh:
.&15..{r:rqv
7. d, WAQOF AULA/ WAQOF MUSTAHAB : Se-
baiknyaberhenti, tetapitidaklah salatrbiladisanrbung
dengan kata berikutrya.
Contoh:

(t"t,f,g S,pU;L e Oqfi'* t\5


,.;$flui-Jir$j,
u."J / /
8. v LAAWAQFA FIIHI / WASHOL : Larangan ber-
henti, kecuali j ika di bawahnya terdapat tanda awal
ayat yang menrbolehkanwaqofsecaramuthlaq dan
kecuali pada akhir ayat
Contoh:
'#t;u;c
aa _ aa
9. aa WAQOF MU'ANAQOH : Boleh berhenti pada
salalr satu k atayangada tanda tersebut.

ILMU TATWID PRAKTIS 91


Tanda
No Keterangan
Waqof

'' t#i5"aKi)tJyfed"u,
10. t qilre'ALAIHILV/AQFU : Dikatakan di sini
bolehberhenti.
Contoh:
jl lo

t{ dt git i
-
' Ga; r7'r$t cti
,A:JLC'fJtli
11. 4 WAQOF MUSTAHAB\MASL{H /ALWASHLU
AULA : Disambung lebih utama
Contoh:

t^iiS#ti#'Jt&(.WU
"*3,iltEi
12. L AL-WAQFUAULA : Berhenti lebih utami.
Contoh:
'ty,6wqf,iTi'
13. WAQOF SA' I yaitu : tempaGtempat yang menun-
jukkan waqofNabi, WAQOF GF"IUFRON dan
WAQOF MUNZAL (waqof Jibril).
Contoh:

;,6;1; ill'^t-F:yvpW
" to-JJ6'^;
(q t : .rrr^eJD S3

92 ILMU TAIWID PMKTIS


Tanda
No Keterangan
Waqof
t4. J Tandawaqofyangmeru1fu}dsanberhenti lebihbaik
(Suatuundaurtuk menerangkan hukum waqofrryra
dan diisi sesuai dengan tanda waqof sebelumnya).

15. g-7 RUKU' : Isyarat batas tadarusan dan akhir ayat


(tanda pembagian berherrti setiap hari untuk omng
yang ingin menghafalAl-Qur'an dalamjangka dua
tahun).
Contoh:

16. $,
6*r^",Ffi'
SAKTAH : Thnda berhenti sejenak tanpa menge-
luarkan naf,as (tidak bernafas)
(.r) Contoh:

t i," " u$FbW;.Jlt3.$6


'oi,:"$\|-q';gt'^ti

ILMA TATWID PRAKTIS 93


AH
usai
SAKTAH / SAKAT iatah diam sejenak sambil inenahan nafas
(tidak menarik dan mengeluarkan nafas), tetapi bukan waqof.
Saktah dalamAl-Qur'an ada 4 tempat yang hanrs dibaca sakat,
yaitu:
l. SuratAL-KAHFIayat 1 : t#fr,c<o
2. SuTatYASIN ayat 52;
(i'6$f*
b,z!
3. SuraIAL-QIYAMAH ayat 27 : o"ti i&i
4. SuraIAL-MUTHOFFIFIN ayat 14 :
'ct1'g.K

NAQOL artinya : memindahkan.


Yakni memindatrkan harokat kamoh dari huruf Hamzah ke hmf
Ilm.
Seperti bacaan yang terdapat pada Q.S Al-Hujurat : I 1;

- f-,jt #, dibaca 'e.#,


94 ILMU TAIWID PRAKTIS
TASHIL artinya : memudahkan/meringankan.
Yakni memudahkan/meringankan bunyi hamzah yang berurutan.
Dibaca separuh antara hamzah dan aliftanpa mad.
Seperti bacaan yang terdapat pada Q.S Fussilat : 44 ;-

1r;-21; dibaca 3";ite


a

IMALAH artinya : memiringkan/mencondongkan.


Yakni merniringkan/mencondongkan suar4 bturyi harokat fathatr
pada posisi kasroh.
Seperti bacaan yang terdapat pada Q.S Hud : 41 ;

w't'wrs$*,
dibaca BISMILLAAHI MAIREEHAA WAMURSA\r{IIM

SYI\,IAAM artinya : mengumpulkan/memancungkan.


Cara membacanya dengarl mempergunakan mulut yang dimo-
nyongkan.

ILMU TATWID PRAKTIS 95


Seperti bacaan yang terdapat pada Q.S Yusuf : l1 ;

lili\, dibaca kli\


(LAA'I^*MANNAA) (LAATA'MANI.INNAA)

NUN 'IWADLatau NUNWASHOL


W
Mo'i /t ',o'i
'IWI\DL artinya : pengganti.
WASHOL artinya : mEnyambung/terus.
Nu:'Iwadl dauNurWastrol ialahhuufntmkecil sebagai per, gganti
tanwin an, iil, unyangberhadapan.dengan alif lam (AL) dan atau
berhadapan denganharnuhwashol padakatakerja. an, iq un dibaca
a i, upendekkemudiandiambahl<annunkecil (Nun'Iwadl) bertrarokat
kasroh i (ni).

Contoh:

'fuilt"rai dibaca
-iJo J-
.'*jy,F
- l^'tr'rto* dibaca ti");'>to #
', a

alto(?; dibaca Gl\"W


< 3i5t o ,',5
l)- z 'o JJ
dibaca 'lit*l*
- 61Affi"
oi
-l

L.-
dibaca ei^6y$
iSJ)tu3$)
l)* /. oJ-./ dibaca ;lylg
96 ILMU TATWID PRAKTIS
SIIIFIR MUSTADIR
,;#W
SHIFIR artinya : kosong bacaannya
MUSTADIR artinya : melingkar bundar.
Yakni apabiia ada tanda kosong melingkar bundar (o) di atas
huruf alif, maka kosong bacaannya tetapi tulisannyatetap ada. Di
baca pendek baik ketika Washol (terus) maupun Waqof (berhenti).

Contoh:

- V*LE dibaca e,lfr


- dibaca o4\
"fif\
Vrrr{'Ft dibaca
'rt14"
. v3'itW
,l{e dibaca 'il$ o

dibaca
'w
SHIFIR MUSTATIIIL

SHIFIR artinya : kosong bacaannya.


MUSTAI{L artinya : melingkar lonjong.

ILMU TAIWID PRAKTIS 97


Yakni apabila ada tanda melingkar lonj ong ( o) di atas hurufaHq
berarti kosong, bacaannya pendek ketikaWashol (terus) dan dibaca
panj ang 2 harokat / I alif ketika Waqof @erhenti).

Contoh:
O/
- V;)fr dibacajikawashol: ';)fr
/
jikawaqof : v;)fr
Qt1
U I dibacajikaWashol: cl
.//
UI

'v';kl aitu*il,--::, it'il;t


jika Waqof : t'rUt

SUJUDTILAWAH

;ii\ili;H
SUJUD artinya : kepatuhan toJalitas.
TILAWAH artinya : bacaan.
Sujud Tilawah ialah sujud yang dilakukan karena mendengar
atau memb aca ay at- ay at saj adah.
Ketika Sujud Tilawah seyogyanya:
- Suci dari hadaskepildanbesar
- Menutupaurat
- Menghadap kiblat
98 ILMA TAIWID PRAKTIS
Bacaan Do' a ketika Sujud Tilawah :

L.#j'^KrtLff)'$e
(W$'^hyjc$+;'#i{:n
Artinya:
" Telah kuhadopkaniiwa dan ragaht Kepada Dzot yang telah
menc ipt alrannya, memb entulorya (s e demikian rupa) dan t elah
membulalwn pendengaran dan pengelihatannya dengan segala
relra daya dan lwrsanya. Maka Maha BerkahAllah SWT. sebaik-
bailotya Dza! Pencipta'!.

Hadits texltang Sujud Tilawatr :

'v:se$*tr
W'$da*-r,{t1r'6

Artinya:
" Abdullahramengatakanbohwa Nabi saw. membaca suratAn
Najm di Mekah, lalu beliau sujud dan orang banyakpun sujud
pula mengihtti sujud beliau kecuali seorang orang tua. Dia hanya
mengamb,il segenggam pasir/tartah, kemudian'menganglat lce
dahinya sambil berlrata "ni sudah culatp bagiht". Taklalna lcc-
mudian ordng tua itu mati terbunuh dalgm lcelcafiran ".

Wii #Wi.A € i$f)K'J6'#4 ?


|
q
ILMA TATWID PRAKTIS 99
ry't"il;i'^riYT'Gi5'r;*6';,i;.At
/o/

Artinya:
" Dori lbnu (Jmar ra katanya, ketika Nabi saw membacakan
yang mengandung ayat Sajadah di hodapan kami, beliau
lurat
langsung sujud don'kamipun sujud pura sehiigga ada sahabat
yang tidak mendapat tempot untuk sujud ,,.

Di dalamAl-Qur'anayat-ayatSajadahada l5 tempat, yaitu :

Kalimat

: -rpYl oj't;X"...t+G$irt l-
\0:,rcrJt
@r6vv..'#"*i Y

t 1- 0. :
"fxJl
...'ti;-Ai \"
.l t t c t o.)
\. V-\.1 :eL-,Yt V')-*...1'A* t
0A: f-.r 0

;l:i"6 .:,,'r;s_'oJ)
u t,u t ,1!
W)u;ftrrr ... V

1 .: cr[i,.cJt
6ti'*i ,b(,Yt A

100 ILII4U TAJWtrD PRAKTIS


Ayat/Surat Kalimat rlc

Y0-Y1 :;!^;JI
fi;$sr'4 t
\0.:6-t**Jl
@$'i ...:L)/J-,.zJt;,t/ \.
\t:6 vdh3*i k a..,ifiJS \\
W-lA:o.r**jlr-- (:'r:SX"$,..*-lbi \Y
@
O1-1Y :^All
6';rp' t*Vk6...#) \r
Y\: r.lti:;Yl
@4:r;'. U'l "1iYt \t
\V- \t : .rIJl 6+#ti1i.:ry...'d# \0

ILMU TAJWID PRAKTIS 101


BAB XII

MAKHORIJUL HUKUF
( q.r,Ftt)e )

MAKHORIJUL HURUF artinya tempat atau letak dari mana


huruf-huruf itu dikeluarkan

Megurutpara ahliny4 tempat kehramya hurufyang pokok ada


Iimayaitu,*

1. ai-reuru < O';i > ;r.


Artinya : Dalam (Lubang tenggorokan dan mulut)
Huruf-hurufnya;ALIF( I ),WAU(J )danyaa'(g ).

2. AL-HALQU ( dgi )
Artinya: Tenggorokan.
-':- -HAA'
Huruf-hurufnya: (- /'
\\- ),KHO' (t
'\- ),'AIN
" ( F ),
' \-
(7'
GHOIN ,\- ),HA'( A)danHAMZNI(s).

3. ALLTsAANu r it ./i"iJl I
Artinya: Lidah.
Huruf-hurufirya:'lzr-(r-l ), TSA'(.) ), JNI ( e ), DAL
( )),DZAL1!;, )),ZA;(j,), Svnq (sP,), sHoD
RO,',1

( tf ),DLOD ( u" ), THO', (b),DHO' (b),QOF-

.(d ), KAF( J ),LAM( J I,NUN ( d ),YAA' ( g; ).

t02 ILMU TAIWID PRAKTIS


4, A'YSYAFATAAN tus|Jhl >

ArtinYa :Duabibir'
Ur*f-n r*frrva : BA' (./ ), FA'(ei )' IvIIM ( | ) dan
wAu(J).

5. AL-KHOISygM( L'#t>
1z -
futinya :Dalamhidung.

tNLrN J e 231 (;-tll (? - 1) t1- 1)

keltrar huruf
1). Lubang anaramulut dan teirggorolan adalatrtempat
mad(hnrufpanjang); .
- i (aa).
-SLo
,
- 3l (rnr)

dada ;
2). Keluamya dari : tenggorokan sebelah bawatr, atas
- (ha')

- ^9 Cartzatl)
:

3). Keluamyadari:tengatr-tengahtenggorokan;
-C Gaa')
- \-
? ('ain)

ILMA TETIUD PRAKTIS


4). Keluamya dari : pangkal tenggorokan sebelah atas i

- (_
; (kho')
\--_- /

- ? (ghoin)
\_,
5). . Keluamya dari : pangtial lidah dengan langit-langit yang lurus di
atasnya;

- O (qoO

6). Keluamyadari : pangkal lidahdengan langit-langityang lurusdi


atasnya ag+ keluar sedikit dari makhroj (qoD ;

- -{ Gaf)

7).
' Keluarnya dari : litlah bagian tengah dengan langit-langit yang
di atasnya;

et. (iim)

(sytn)
Lf
LS Oaa')

8). Keluarnya dari : antara salah satu tepi lidfi sebelah kanan atau
kiri dan geraham sebelahatas ;

A (dloO

9). Kehramyadari : lidatr bagian dedan setelahmaktroj dlod dengan


gusi yang atas ;

J rlam)

104 ILMU TATWID PRAKTIS


l0). Keluamya dari : ujung lidah agak ke dalam sedikit ;
- ) (ro')
- d (mnr)

Ro' lebih ke dalam dari pada nun, sedangkan ro' dan nun lebih
keluardaripadalam.

I 1). Keluarnya dari : antara ujung lidatr dengan pangkal kedua grgi
mukasebelahatas ;
- l) (ta')

- ) (dal)

- b I
(tho')

I 2). Keluamya dari : antara ujung lidah dan ujung glgi sebehrr
atas
bagianbawatr;
- ) @a')
' (srn)
'J
- n (shod)

l3). Keluamya dari : antara ujung lidah dan buatr gigi yang
atas ;
-. l) (tsa')
- ) (dzarl)

- ,)" (dlod)

l4). Keluamya dari : bagian tengah dari bibir bawatr dengan ujung
dua buah gigi depan yang sebelah atas
;
-i (fa')

ILMA MIWID PMKTIS r05


I 5 ). Keluamya dari : diantara drr,a belah bibir dan sedikit dircnggangkan

bagi"wau"( J ),
sedangbagi "mim danba"' (
I & r-r. )bibimyadirapatkan'
1 6). Pangkal hidung adalah tempat keluar GHUNNAH (dengung)'

AT - SIFAT HURU

l. ffiii 1er-Harrasq.
tidll t..*g,
Menurut bahasa berarti samar atau
Ivlaksudnya ialah hurufapabila diucapkan atau dimatikanberdesis
(nafas terlepas).

Contoh:

5.- i - q - e ;harusdibacafa-fi-tu-baf

Huruf-hurufHamas ada 10, yang dirumuskan dalam kalimat :

o ? .. q o ( t(.(
$\-"' l)'A*''4j>a9
(FAHATSTSAHUU S YAKHSHUN S AKAT)

2. 'Hi, (AL-JAHRU)

Menurut bahasaberarti tampak atau terang.


Maksudnya ialah huruf apabila diucapkan atau dimatikan tidak
mengeluarkan desis (nafas tertahan).

106 ILMU TA.TWID PRAKTIS


_r_.rjsrE:il%

Contoh:
o/t/
r..-.J
- a - t) - t) ;harusdibacaba-bi-bu-bab

Huruf-hurufirya adalah semua huruf selain huruf-hurufHamas.

3. l-i*^lr
/
(AsY-sYTDDAH)

Menurut bahasa berarti kuat.


Ivlaksudnya ialatr hurufapabila diucapkan atau dimatikan suaanya
tertahan atau berhenti.

Contoh:
g .z

-oa ej -e-c"-c ; harus dibaca ja-j i-ju-baj

lluruf-hurufrrya ada 8, dirumuskair dalam.kalimat :

A3.6't'l
(AJID QOTHIN BAKAT)
t
4. ;rfll (ARRtrHlvAn'
Menurut bahasa berarti kendor.
N,hlcrdnlaialahhurufapabiladiucapkanataudimatikan suararqa
terlepas atau masih berjalan beserta huruf itu.

Contoh:

p _?_ f _? ;han:sdibacaghoghi_ghu_bagh

Hurf-hurufirya ialah semua hunrfselain hunrf-hr:nrfsyiddah dan


huruf-huruf liawassuth.

ILMU TATWID PRAKTIS 10x


s. A"'il tirrawassurH)
Menurut bahasa berarti tengah-tengah.
Maksudnya ialah hunrfapabila diucapkan atau dimatikan suaftulya
antara yang tertahan dan terlepas. Yakni antara Syiddah & Rikhwah.
' a,
Contoh:

:p .1rJ-d-r,J/
o/
harus dibaca na-ni-nu-ban
\-/' / ;

*1,*rr**Hilkarimat
fU.
(LIN'UMAR)

6. ;i\U*[
// (ar-nu'LAA')
Menurut bahasa berarti naik atau terangkat.
Maksudnya ialahketika mengucapkan huruf, lidatrterangkatatau

Hwuf-huru fr:rya ada7, yatgdirumuskan dalam kalimat :

i t
e.#f
P,*r?1
(KHUSHSHO DLOGHTHI.N QIDH)

Tiap-tiap huruf ISTI' LAA' selal u disertai dengan suara tebal


,1a
( e:TAFKHIM).
). .t a
7.
JUIX)l (AL-IsrIFAAL)
Menurut bahasa berarti turun atau ke bawah.
Maksudnya : hurufketika diucapkan, lidah ttrun ke dasar mulut.

108 ILMA TATWID PRAKTIS


Huruf-h,nrfrrya adalatr semua h,ruf selain huruf-huruflsti,la,.
Tiap-tiap h,rufISTIEAAL selalu disertai derrgan tipis
suara---r--
( ,#.Y = TARQIIQ ).
SqLtt (er,rurnAAo
Menurut bahasa berarti melekat.
Maksudnya ialatr lidah melekat pada langit-rangit
murut ketika
huruf.
Huruf-hurufirya ada 4, yaitu :

bbrre
(SHOD), (DIOD), (THO') dan (DHO,)

9. (AL-INFITAAHU)
C$!t
Menurut bahasa berarti terbuka,
Maksrdnlraialah lidatr merenggang dari langit-langit
m,lutketika
mengucapkanhuruf
Huruf-h,rufnya adalatr semua ht*uf selain huruf-huruflthbaaq.

!.zo 6
10. dYill/ (AL-TDZLAAe)
Menurut batrasa berarti ujung.
Maksudnya ialah huruf-hurufyang keluar dari ujung
ridatr atau
ujung bibir, karena itu cepat terucapkan.
Htruf-hurufadalah: .

.
j,r,
(FIRRO MIN LUBBIN)

ILMU TAIWID PRAKTIS


109
rr. r>K..b]ftl
/ 1aP-rsnuaer)
Menurut bahasa berarti menahan alau diam.
Maksudnya ialah lawan daripada sifat idzlaaq. Yaitu huruf-hrruf
yang tidak bertempat di ujung lidah atau ujung bibir.
Huruf-huruf ini agak lemah atau kurang cepa! ketika terucapkan
dibanding dengan huruf-huruf ]dzlaaq
' Adapun huruf-hurufirya adalah selain huruf Idzlaaq.

12.
'ara (ASH-sHoFIIR)

Menurut bahasa berarti siul atau seruit.


Yaitu huruf-hurufyang mempunyai suara seruit bagaikan siul
burung atau belalang.

I',-f 'l
(ZN),(SIN) dan(SHOD)
t,/,/o/?. , ".
13. a]i]lj I (nt--QoLQoLAH)
Menurut bahasa berarti goncang.
Yaitu hunrfapabila diucapkan terjadi goncanganpada makhrojnya
sehingga terdengar pantulan suara kuat.
Huruf-hurufiryaadalah:

*+ / J P/-

(QOTHBU JADIN)

14. lir (ALLirNu)

Menurut bahasa berarti lunak.

r10 ILMU TAJWID PRAKTIS


Yaitu sifat dari padahuruf WAU ( yA ( gi
J ) dan ) yang mati
dan jatuh setelah fathatr.

Contoh:
/
ot
: ,l ;harusdibacaAU

ei ;harusdibacaAl
o, J.
ls. OV.p\_l (ar-nqurRooF)
Menurutbahasaberarticondong. :

Artinya ialah condong hurufdari makhrojnya sendiri


kepada
makluoj lain.
Yaitu sifatnya huruf : LAM (J ) dan RO,( , )
t
LAM ( J ) condong ke luar atau ke uj ung lidah.

RO' ( -, ) condongkedalamsertasedikitkearahlam.

16.
l&lt rr- *r
Menurut bahasa berarti mengulang-ulang.
ialah ujung lidah tergetar ketika mengucapkan
f!$ydnfa htruf
Ro,( -l ).
Akan yang dimaksud.ialahjika mengucapkan
!9t+i ro, supaya
ujung lidahnya tidak terlaluU*yuL bergetar.

17.
r'16,
(ATTAFASYSYT)
&^i.,uJt
Menurut bahasa berarti meluas atau tersebar.
Iv{aksrdryaialahmeratanyaangin dalam m,rutketikamengucafl<an

ILMU TAJWID PRAKTIS


111
huruf SYIN ( j ) UioSS" bersambung
dengan makhroi DHO(-b )'

r8. alf*Sl
//
(eursurnool,Aru)
Menurut bahasa berarti memaniang'
Yakni memaniangkan suara DLOD ( defari permulaantepi
lidah sehingga peighabisan lirlah (beFambung dengan makhroi
tan).
taAi
ts. (o,.-cuux*eru)
,i

Menurut bahasa berarti mendengung'


Yaitu suatu dengungyary enak dalam hidunq ITg tttt'-tT
rldam
huruf, baik hidup maupun mati yang idhar, ikhfa, atau idgho-.
Ghunnah arlalah sifat yang tetap bagi kedua huruf ini'
Hanya saia walrtu tasydirl Ltn kuat dari pada waktu sukun,
sedangkan wiktu sulcun lebih luat dari pada rraktu hidup.

rt2 ILMUTAIWID PMKTIS

Anda mungkin juga menyukai