PO 2 - Simplex
PO 2 - Simplex
Hartrisari H.
Tahun 1947 George Dantzig
(QSB+, STORM)
ALGORITMA
solusi awal
iterasi perhitungan
uji optimalitas
optimal
T
?
Y
selesai
# Dasar metoda simplex geometri dan aljabar
# Persiapan-persiapan sebelum menggunakan metoda simplex
BENTUK STANDAR LP
❶ Kendala-kendala pertidaksamaan (≤ / ≥) harus dikonversi ke dalam bentuk persamaan
yang ekivalen.
Mis : x1 + 2x2 ≤ 6
x1 + 2x2 + S1 = 6 ; S1 ≥ 0
S1 ~ var. slack
S2 var. surplus
❷ Sisi kanan suatu persamaan yang bernilai (-) dapat selalu dibuat non
negatif dengan cara mengalikan ke 2 sisi persamaan dengan -1
~ Solusi grafik
titik ekstrim
xE + 2xI + S1 =6
2xE + xI + S2 =8
-xE xI + S3 =1
xI + S4 =2
x E , x I , S 1, S 2, S 3, S 4 ≥ 0
XI 5
9 xE + 2x1 + S1 = 6
7 3
3 E D
F C 4
1 6
B 9
A 1 3 5 7
2
~ Cara mencari nilai max dari titik-titik ekstrim (A, B, C, D, E, F)
4
3
E D 1
F S 3=0 S4=0 S=
1 0 C
5 6
S= 2
2 0
A
xE
B
n–m=6–4=2
② untuk titik ekstrim yang berhubungan (A-B, A-F, B-C, C-D, D-E, E-F)
hanya berbeda pada 1 variabel
Iterasi perhitungan ~ mempertukarkan var. ∅ dengan var tidak ∅
mis : dari A B
var. ∅ var tidak ∅
A xE , x I S 1, S 2, S 3, S 4
B S 2, x I S 1, x E , S 3, S 4
4. Memilih variasi non basic yang harus dipertukarkan menjadi var. basic :
a) memilih kolom pivot
~ nilai minimal terbesar pada fungsi tujuan bila fungsi tujuan maksimal.
b) mencari index tiap baris dengan cara membagi nilai pada kolom solusi
dengan kolom pivot
~ tidak termasuk baris tujuan
c) baris pivot nilai positif terkecil.
Pivot = perpotongan kolom pivot dan baris pivot.
d) Menghitung baris pivot baru dengan cara membagi semua nilai pada baris pivot
lama dengan nilai pivot.
e) Menghitung nilai baris-baris lainnya.
cara :
Baris baru = baris lama – (koef. pada kolom pivot)
* Nilai Baru Baris Pivot
~ nilai pada kolom pivot = 0
kenapa ?
b) x1 + S1 =4
2x2 + S2 = 12
3x1 + 2x2 + S3 = 18
x 1, x 2, S 1, S 2, S 3 ≥ 0
x1 + x3 =4
2x2 + x4 = 12
3x1 + 2x2 + x5 = 18
x 1, x 2, x 3, x 4, x 5 ≥ 0
n = variabel ~ 5
5 - 3 = 2 var. ∅
m = persamaan ~ 3
Z : -3 -5 0 0 0 0
Pivot baru : 0 1 0 1/2 0 6 (-5)
-3 0 0 1/2 0 6
X3 : 1 0 1 0 0 4
Pivot baru : 0 1 0 1/2 0 6 (0)
1 0 1 0 0 4
X5 : 3 2 0 0 1 18
Pivot baru : 0 1 0 1/2 0 6 (2)
3 0 0 -1 1 6
⑤ Susun tabel simplex baru
Basic Z x1 x2 x3 x4 x5 Solusi
Z 1 -3 0 0 5/2 0 30
X3 0 1 0 1 0 0 4
X2 0 0 2 0 1/2 0 6
X5 0 3 2 0 -1 1 6
Z: -3 0 0 5/2 0 30
p.b : 1 0 0 -1/3 1/3 2 (-3)
0 0 0 3/2 1 36
x3 : 1 0 1 0 0 4
p.b : 1 0 0 -1/3 1/3 2 (1)
0 0 1 1/3 -1/3 2
x2 : 0 1 0 ½ 0 6
p.b : 1 0 0 -1/3 1/3 2 (0)
0 1 0 1/2 0 6
Tabel baru
S1 S2 S3
Basic Z x1 x2 x3 x4 x5 Solusi
Z 1 -3 -5 0 3/2 1 36
X3 0 0 0 1 1/3 -1/3 2
X2 0 0 2 0 1/2 0 6
X1 0 1 2 0 - 1/3 1/3 2
# x1 = 2
x2 = 6
Z = 36
CONTOH 2 :
max. Z = 8x1 + 4x2
Kendala : x1 + x 2 ≤ 10
5x1 + x2 ≤ 15
x 1, x 2 ≥0
JAWAB
kendala : x1 + x 2 + x 3 =
10
5x1 + x2 + x4 = 15
x 1, x 2, x 3, x 4 ≥0
n-m=4-2=2
2 persamaan (m)
4 variabel (n) var. ∅ = var non basic
Basic Z x1 x2 x3 x4 Solusi
Z 1 -8 -4 0 0 0
x3 0 1 1 1 0 10
x4 0 5 1 0 1 15
Z☹ -8 -4 0 0 0
p.b. 1 1/5 0 1/5 3 (-8)
0 -12/5 0 8/5 24
Basic Z x1 x2 x3 x4 Solusi
Z 1 0 -12/5 0 8/5 24
x3 0 0 4/5 1 -1/5 7
x1 0 1 1/5 0 1/5 3
kolom pivot
7
/4/5 = 7 x 5/4 = 35/4
3
/1/5 = 3 x 5 = 1
❖ pivot = 4/3 ~ x2 in, x3 out
pivot lama :
0 4/5 1 -1/5 7
: 4/5
p.b. 0 1 5/4 -1/4 35/4
Z 0 -12/5 0 8/5 24
p.b. 0 1 5/4 -1/4 35/4 (-12/5)
0 0 3 1 45
x1 1 1/5 0 1/5 3
p.b. 0 1 5/4 -1/4 35/4 (-1/5)
1 0 -1/4 1/4 5/4
Basic Z x1 x2 x3 x4 Solusi
Z 1 0 0 3 1 45
x2 0 0 1 5/4 -1/4 35/4
X1 0 1 0 -1/4 1/4 5/4
Kendala :
3x1 + x2 = 3
4x1 + 3x2 – x3 = 6
x1 + 2x2 + x4 = 4
x 1, x 2, x 3, x 4 ≥ 0
~ 4 var.
3 pers. 4 – 3 = 1 ~ hanya 1 var menjadi var non basic
ARTINYA : kita menggunakan var. buatan hanya sebagai alat bantu untuk
mendapat solusi awal dan harus menjadi = 0 pada solusi akhir
~ 2 metoda : - Teknik M
- Metoda 2 tahap
TEKNIK M
CONTOH 1 :
min Z = x1 - 2x2
Kendala :
x1 + x 2 ≥2
- x1 + x 2 ≥ 1
x2 ≤ 3
x 1, x 2 ≥0
min Z = x1 - 2x2
kendala :
x1 + x2 - x3 = 2 ……….(1)
-x1 + x2 -x4 = 1 ……….(2)
x2 + x5 = 3 ……….(3)
Pers. (1) dan (2) tidak mempunyai var. yang berfungsi sebagai var slack
harus (+) var. artificial
x1 + x 2 - x 3 + R1 = 2
-x1 + x2 -x4 + R2 = 1
kendala :
x1 + x 2 - x 3 + R1 = 2
- x1 + x 2 - x4 + R2 = 1
x2 + x5 = 3
x 1, x 2, x 3, x 4, x 5, R 1, R 2 ≥ 0
3 pers
7 var 7 - 3 = 4 var non basic
diset = ∅
x 1, x 2, x 3, x 4 = 0
❖ R1 = 2
R2 = 1
x5 = 3
Fungsi tujuan minimumkan
akan optimal bila R1 & R2 = ∅
R = f(x)
R1 = 2 - x1 - x2 + x3
R2 = 1 + x1 - x2 + x4
❖ Z = x1 - 2x2 + M R1 + M R2
= x1 - 2x2 + M (2 - x1 - x2 + x3) + M (1 + x1 - x2 + x4)
= x1 - 2x2 + 2M - Mx1 - Mx2 + Mx3 + M + Mx1 - Mx2 + Mx4
= x1 - Mx1 + Mx1 - 2x2 - Mx2 - Mx2 + Mx4 + 2M + M + Mx3
= x1 - (2 + 2M) x2 + Mx3 + Mx4 + 3M
Z - x1 + (2 + 2M) x2 - Mx3 - Mx4 = 3M
min Z = 4x1 + x2
kendala : 3x1 + x2 =3
4x1 + 3x2 - x3 =6
x1 + 2x2 + x4 =4
x 1, x 2, x 3, x 4 ≥0
~ Persamaan 1 dan 2 tidak memiliki var. slack harus ditambah var buatan
3x1 + x2 + R1 =3
4x1 + 3x2 - x3 + R2 = 6
dipilih x1, x2 , x3 =0
langsung didapat solusi awal
R1 = 3, R2 = 6, X4 = 4
Z - 4x1 - x2 - MR1 - MR 2 = 0
R2 = 3 - 3x1 - x2
R2 = 6 - 4x1 - 3x2 + x3
Z -4 + 7M 1 + 4M -M 0 0 0 9M
0 R1 3 1 0 1 0 0 3
R2 4 3 -1 0 1 0 6
x4 1 2 0 0 0 1 4
1 + 5M 4 – 7M
Z 0 -M 0 0 4 + 2M
3 3
1 x1 1 1/3 0 1/3 0 0 1
R2 0 5/3 -1 - 4/3 1 0 2
x4 0 5/3 0 - 1/3 0 1 3
Z 0 0 1/5 8/5 – M - 1/5 – M 0 18/5
:. x1 = 2/5
x2 = 9/5
Z = 17/5
TEKNIK M / METODA BIG M
kendala : x1 ≤ 4
2x2 ≤ 12
3x1 + 2x2 = 18
x 1, x 2 ≥0
Jawab
Z – 3x1 – 5x2 = 0 (maks)
Kendala : X1 + s 1 = 4
2x1 + s2 = 12
3x1 + 2x2 = 18 n – m = 4 –3 = 1 (?)
x1, x2, s1, s2 ≥ 0
3x1 + 2x2 + R1 = 18
kendala : n–m
x1 + s 1 =4 5–3=2
2x2 + s2 = 12
3x1 + 2x2 + R1 = 18
x1 x2
R1 = 18 – 3x1 – 2x2
Basic Z x1 x2 s1 s2 R1 solusi
Z 1 (-3M – 3) (- 2M – 5) 0 0 0 - 18 M
s1 0 0 1 1 0 0 4
s2 0 2 0 0 1 0 12
R1 2 0 0 0 1 18
Basic Z x1 x2 s1 s2 R1 solusi
Z 1 0 (- 2M-5) ( 3M+3 ) 0 0 - 6M + 12
x1 0 1 0 1 0 0 4
s2 0 0 2 0 1 0 12
R1 0 0 2 -03 0 1 6
Z 1 0 0 - 9/2 0 ( M + 5/2) 27
x1 0 1 0 1 0 0 4
s 22 0 0 0 3 1 -1 6
x2 0 0 1 - 3/2 0 1/ 2 3
Z 1 0 0 0 3/2 (M+1) 36
x1 0 1 0 0 - 1/3 1/3 2
s1 0 0 0 1 1/3 - 1/3 2
x2 0 0 1 0 1/ 2 0 6
optimal
Z = 36
x1 = 2
x2 = 6