Jelajahi eBook
Kategori
Jelajahi Buku audio
Kategori
Jelajahi Majalah
Kategori
Jelajahi Dokumen
Kategori
; l i : 6 l l $ . l l t : i l l r : c l l l . ' ; l l l : i l l t : , d i l F i l l ' . : dl l* .;
rFF F !€j !.;*:;l l"i:i*,! !,i"i,i-;! li.3;+: Li*:;l l**: Li;;J-: |!i*i-! lFri#trtt
I'LAMULMTJIilIAqI'IN
l<irLLL',,L
-,/Jtattt
ot
Penerjemah:
ASEPSAEFULLAHFM
KAMALUDDIM SA'DIYATULHARAMAIN
g
PenerbitBukulslamRahmatan
mmHHmimHElmt
'an
JudulAsli: I'lam al-Muwaqqi'in Rabbal-Alamin
Penulis:IbnuQayyimAlJauziyah
Editor:Muhammad AbdusSalamIbrahirn
Penerbit:Beirur;Daaral-Kutubal-Ilmiyah,14l'7
/1996
(Jilidl-lv)
Edisi Indonesia:
-.- ;i;
i-..; ".'-
x,xrx:x r
I'LAMULMUWAQI'IN
p""J"".
Penerjemah:AsepSaefullahFM
Kamaluddim Sa'diyatulharamain
D€sainCoYer:Singgasana
C€takan:Pertama,November2000
Penerbit:PUSTAKAAZZAM
Telp:(021)9198439
POBOX 7819JATCC 13340JKT
DAFTAR ISI
KATA PENGANTAR t7
/JJ" J6"n
PRAKA 2l
PENDAPATPARA IMAM SEPUTARALAT DAN SYARATFATWA,
SERTAORANGYANG BOLEH MEMBERIKAN FATWA .................47
RIWAYATDARI ORANG-ORANGTERPERCAYATENTANG
PENOLAKAN RA'YU (PENDAPAT) 6l
Daftar Isi - 7
PERDAMAIANDI ANTARA KAUM MUSLIMIN 101
HAK ALLAH I)AN HAK MANUSIA . 103
SEORANGHAKI1VIDAPATMENANGGUHKANPUTUSAN
HUKUN{SESUAIDENGANKEBUTUI{AN r05
DUSTAADALAH SALAH SATUDOSABESAR 111
MENOLAK KI'SAKSIAN ORANG YANG DIDERA KARENA
MENUDUHWANITA-WANITABAIK BERBUA'I'ZINA ............,.....
I13
PEMUTCARAANSEpUTARQIyAS (ANAT,OGI)...............................
tl7
MACA]VI-N,TACAM
QrYAS .............123
SUN,IBER (PA\"GKAL)KEJAHATANITU ADALAH BID,AH
DAN \IF,\GIKUTI HAWANAFSU 127
PERL}IPA\IAAN-PERUNIPAMAANDI DALAM AL-QUR'AN
D-\\ HIK\t-{HNYA.............. 137
I'E\C.\ RI'H KALIMAT TAUHID.. ls5
DALAT{ HUKUM SYARA'ADA PENYAMAANHUKUN,I
.{\TARA DUA HAL YANG SERUPA l6l
.ILI,AT (AI,ASAN)HUKUN,IYANG TERDAPATDALANl
AL-QI R'AN 165
.ILLAT HUKUM YANG TERDAPATDALAM HADITS..,................
I67
HADITS \IU'ADZ BIN JABAL KETIKA DIUTUS
RASULULLAHSAIVKE YANIAN........ 173
IJTIHAD DAN QIYAS(ANALOGDYANG DILAKUKAN OLEH
PARA SAHABATNABI SAW u5
IJMA'(KESEPAKA'IAN)PARA AHLI F'IKIH DALAM
l\lAsALAH QIIAS...................... 179
BEBERAPAKEKELIRUAN AHLUL ALFADZ (TEKTUALIS)
DAN AHLUL MA'ANI (KONTEKSTUALIS) 185
PERBEDAANANTARA PERUMPAMAANYANGBERASAL
DARI ALLAH DAN RASUL-NyADENGANQIyAS..........................
r93
QIVASTIDAK MENJADI HUJJAH (ARGUMEN)PADA ZAMAN
8 I'lamul\lurvaqi'in
CONTOHPERTI'N'IANGANPARA PENGGUNAQIYAS..............,.
209
CONTOHPENGGABUNGANHAI,-HAL YANGBERBEDA...........2I3
PERHATIANATASSEBAGIANSYARATTANPASYARAT
YANG LAIN 217
KETEIAPAN HUKUNI NABI DAUD DAN NAtsISULAIMAN..,.....223
APAKAH TINDAKAN HUKUT{ YANG DIKENAI{-ANKEPADA
SEORANGPENJAHATHARUSSANIADENGANTINDAKAN
YANG DIA PERBUATKEPADAORAN(} }ANG DIJAHATI? ...,,....225
PERT,T]NYAANALISA YAN(; NII,,NDAI,AN,l
DALAM
N{ENETAPKANKI]KUATANDAI-IL }:ANGDIKEMUKAKAN
231
PERBEDAANPENDAPATSI'PUTARNASH:APAKAH NASH
ITU MENCAKUPHUKUM SEGAI-.\PERISTI\\A 235
FANATISMEMASING.MASINGKELON{POKYANG N{ENG-
KLAIM DIRINYA BERPE(}ANGPADA KEBENARAN...............,..,
24I
ISTISHHABDAN PEN{IrAGrANNYA.............................................
L lstishhabKepadaKernurnian Menurul
Aslinya...............................
245
al-Washf
2. Istishhab untukMenetapkan
SuatuHukum......................216
Hukurnljma' dalamMasalah
3. Istishhab yangMenjadiPerdebatan ..248
DALIL YANG MENUNJUKKANKEHUJAHAN ISTISHHAB.........
2,5I
BANTAHANN{AYORITASULAMA TERHADAPJAWABAN
ORANG-ORANGYANGN'TELARANG ........................ 257
KESALAHANORANG-ORANGYANGRI'RPEGANGTEGUH
261
KEADILAN: ASASSEGALAPER.IANJIAN 273
EJ,,JCJ,,.
IJARAH SESUAIDENGANQIYAS 277
QIYASYANG RUSAKADALAH SUN{BERKEJAHATAN,..............283
I.IARAH WANITA UNTUK MENYUSUI ...... 285
BEBERAPAKERAGUANORANG YANG MENIADAKAN
Daftar Isi - 9
QIYAS.......................... 287
MANDI WAJIB KARENA JANABAH 293
PERBEDAANBAYI LAKI-LAKI DAN BAYI PEREMPUAN.....,.....295
PERBEDAANANTARA SHALAT YANG EMPAT RAKA'AT
DENGANSHALAI' YANG LAINNYA 297
299
PERBEDAANANTARA PENCURIDAN PERAMPOK..................."
CELAAN TERHADAPEMOSI DAN SABARDALAM MENCARI
KEtsENARAN.. 301
P e r t a m aC: e l a a nT e r h a d aE
pmosi . . . . . . . . . ... . . . . . . . 3 0 f
K e d u a :S a b a Dr allm MencarK i ebenaran . . . .. . . . . . . . . . 3 0 2
SEPUTARHARAMNYAMEMBERIKAN FATWADAI,AM
MASALAH AGAMA ALLAH TANPADIDASARIILMU
PENGETAHUANDAN IJMA' MENGENAI HAL TERSEBUT........319
CARA YANG DITEMPUH SALAFUSHSHALIH (ULAMA
KLASIK YANG SALEH) .)LJ
325
MANFA'ATMENGULANG.ULANGPERTANYAAN.........."............
URAIAN SEPUTARTAQLID .....".327
10 - I'lamul Muwaqi'in
HLKL\I-\YA -15-t
Daftar Isi - 11
J(ti,r,
/_1,,1,,,
12 - I'lamulMuwaqi'in
SE\lPURir-A..... ................................
525
S\ARAT YANG MENDAHUI,UI DAN MENYI.]RTAI....,,..................
535
KETENTUANHUKUM YANG BI'RLAKU BAGI TU.IUAN.
\llr.NJADI HtiKUN.lBAGI PFINYEIIABNYA
.......................................
539
PEMBOLEHANHIYAL IJERI'I'NTANGANDENGANPRINSIP
5,15
KEtsAN}AKAN SIASATI'I'TJBI]RTENTANGANDENGAN
LANDASANPIJAKAN PARA IMAN,INTU.ITAHII) 569
S11PU'IAR K I SA H N..
A It I A Y UI] A S .............. (el
JAWABANA'IASPITNDAIA'tYANC;NIITN(;A]]{KAN:,,SIASAT
IT'UADAI,AH MI'N(;ELAK DALA]\,tBENl'UK PERBTIATAN''
.....587
\IACAM-MACAMSIASAT ....595
SYARIA'I'TIDAK DIBENTUK I}ERDASARKANKEJADIAN
YANGLANGKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6. .0. 1. . . . . .
KEUTAN{AANPARA INIAN'I.I]VIANI
MAZHAts....,..........,...,.............
605
ITUJUKANYANG BERSIIT{BERI)ARI S}'AITANNlANUSIA.........6I3
SIASATUNTUK ]\,IENCAPAIKEI]ENARANDI'NGAN CARA
YANGDIIiOLEHKAN WAI,AUPUN1'IDAK DISYARI'ATKAN.....619
,/4I, J(.,.,,,,"1
DaftarIsi - 13
HADITS) PEMBERI FATWA. PEMBERI KEPUTUSAN
(HAKIM) DAN PEMBERISAKSI 675
BEBERAPASIKAP YANG HARUSDIMILIKI ORANG YANG
TELAH MENETAPKANDIRINYA UNTUK BERFATWA...,.....,...... 689
N i a td a nK e d u d u k a n n. .y. a ............... .........................
Ilmu, Sikap santun, Tenang dan Tenteram...... .........
690
H a k e k aKte t e n a n g. a
. .n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............6
. .9. .1. . . . .
K e t e n a n gKahnu s u s . . . . . . . . . . . . . . . . ..............................
PASAL:KETENANGANDALAM MELAKSANAKAN IBADAH....695
Sebab-sebab Ketenangan................ .......................... 695
Tekun M e n g k aijlin u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 9
. . .6. . . . .
MemilikiKecukupan ..................696
M e n g e t a hSui if aM t anusia...... ..............................
BEBERAPAKALIMAT YANG KUINGAT DARI IMAM AHMAD
TENTANGSIFAT-SIF}TSEORANGPEMBERIFATWA................. 699
OrangLain..............................
DariPendapat
DalilFatwaBersumber
Kepada
BolehBerfatwa TidakDiterima...702
OrangYangKesaksiannya
DensanKehendak
TidakBolehBerfatwa DanSeleraDiri ..................702
EMPATMACAM PEMBERIFATWA..... 705
KEDUDUKANSETIAPMACAM PEMBERIFATWA 709
FATWA SEORANGHAKIM DAN HUKUM DARI FATWAITU .....717
BEBERAPAKEADAAN PEMBERIFATWAYANG SAATITU
TIDAK BOLEH BAGINYAUNTUK BERFATWA 1)a
14 - I'lamul Muwaqi'in
MENGANDUNGBEBERAPAPENGER:I'IAN 747
PEMBERIFATWATIDAK BOLEH MENJADIKAN TUJUAN
ORANGYANG tsERTANYAMENJADI PENGENDALI
FATWANYA 751
APA YANG HARUSDILAKUKAN JIKA DUA ORANG
PEMBAWAFATWA BERSELISIH tJ I
FATWA-FATWA
RASULULLAHSAW.......,. 761
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hA k i d a h . . . . . . . . . . . . . . . . .7. .6. .1. . .
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hT h a h a r a h. . . . . . . . . . . . . . .7. .7. .2.
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hS h a l a t. . . . . . . . . . . . . . . . . . .7. 8
. .0. . .
F a t w a - f h t wR
a a s u l l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hK e m a t i a n. . . . . . . . . . . . . . 7
. .8. .6.
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hZ a k a t. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 8 7
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hP u a s a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 9 4
Fatwa-fatwaRasulullahSAW DalamMasalahHaji . . . . ........E02
Fatwa-fatwaRasulullahSAW DalamMasalahKeutamaanAlqur'an
d a nD z i k i r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8. l. l. . . . . . . . .
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hJ u a lB e l i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2 1
Fatwa-fatwaRasulullahSAW DalamMasalahKeutamaan
S e b a g i aA nm a l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .........826
Fatwa-1atwa RasulullahSAW Dllam MasalahHadiahdan Sedekah...827
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS h A W D a l a mM a s a l a hW a r i s a n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2 9
Fatwa-fatwaRasulullahDalamMasalahPemerdekaan
Budak............
832
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hP e r k a w i n a n . . . . . . . . . . .8.3. .5. . .
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hP e r s u s u a.n. . . . . . . . . . . . . 8
. .4. .5.
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hP e r c e r a i a n . . . . . . . . . . . 8
. .4. .7. . . .
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hK h u l u ' . . . . . . . . . . . . . . . . . .8. .5. 1
...
Fatwa-fatwaRasulullahSAW DalamMasalahDhihardan Li'an ........852
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hM a s a ' I d d a h. . . . . . . . . . . .8. 5. .5
F a t w af a t w aR a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hT e t a p n yN
a asab..........856
Fatwa-fatwaRasulullahSAW DalamMasalahBerkabungTerhadap
O r a n gM a t i . . . . . . . . . . . . . . . . . . - . . .8. .5. .7. . . . . . .
Fatwa-fatwaRasulullahSAW DalamMasalahNafkahdan Pakaian
W a n i t ay a n gB e r i d d a h
..................... ........................858
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hP e n g a s u h a. .n. . . . . . . . . .E
. .6. .l
F a t w a - f a t wR
a a s u i u l l aS
h A W D a l a mM a s a l a hP e m b u n u h a n . . . . . . . . .8. 6
. .2. . .
Fatwa-faiwaRasulullahSAW DalamMasalahSumpah
Daftar Isi - 15
Pembunuhan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8. 6
. .8
a a s u l u l l aS
F a t w a - f a t wR h A W D a l a n lM a s a i a hH u k u n r a n Z i n a . . - . - - - . 8 6 9
a a s u l u l l aS
F a t w a - f a t wR h A W D a l a mM a s a l a hM a k 4 n a n . .. . . . . . . . .. . . 8 7 4
i t a s u l u l l aS
F a t w a - f a l wR h i n u m a n. . . . . . . . . . 8 7 6
h A W D a l a n rn r a s a l aM
Fatwa-fatwaRasulullahSAW Dallm \4asalahSLrr.l.tprlh dan Nadzlr. . tl78
l a s u t u l l aSh A W D a l a r nM a s a l a hJ i h a d. . . . . . . . . . . . 8 8 f
F a t w a - f a t wR
a a s u l u l l aS
F a t w a - f a t wR h A W D a l l r nM l s a l a hI l e r v l n S c n r b e l i h a n
d a nH e r v a nB u r u a n. . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. . . . . .. . .88'1
h A W D a l a n lM l s a l a hP e n g o b a t a n . . . . . . . . . 8 8 8
a a s u l u l l aS
F a t w a - f a t wR
Fatwa-fatwaRasulullahSAW l)alarnMasalahFiraslt Baik dan
Fi'asatBuruk ,' . tt92
Fatwa-fatwaRasululiahSAW DalarnMasalahBclbagaiMasalah
v a n gP c r t a r t a . . . . . . . . . . . . . . . . - ... 8 9 3
F a t w af r t w a R l s u l u l l l hS A W D a h m M a s a l a hv l r r g K e d L r .a. . . . . . . . . 9 0 1
Fatwa-fatwrIlasulullahSAW Dalan BerbagaiMasalahvlng
Ketiga................. . . . . .. . . . . . . . . .9
. 05
B e b e r a pDao s ad o s l B e s l r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 9 0 9
l rA W . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1 3
i e p l d aF a t w a - l r i t wRaa s u l u l l aS
K e m b a lK
16 - I'lamulMuwaqi'in
KATA PENGANTAR
A n u g e r a hA l l a h S W T y a n g t e r b c s a rb r l i h a n b a N v a u n t L r kr r e n c u p a i
kebahagiaandunia akhirat adalahilmu yirn-gbcrnranlral dan rrmulshaleh.Kedua
h a 1i n i n r e r u p a k l r rt i t i k b a l r k d a l a m r n e l i h a tk l a s i l i k r s i h a n b r A l l a h n t c n j r r d i
u u t r h u n t d a n n t o l t r u n t ,y a n g m e n c l a p a rt a h r n a l t l a r t v a n - gl t t c r c l a p a tc e l l k a .
Kebaikandan kclrurukandapatdibedakansecatategasdengankctlLlrhal tersebtrl.
I l r n u s a n g l t b e r k a i t a nd e n g l n p e r b u a t a nd a n i l n r u p u l a v a n - rn t c n r b r ' t . i k l i n
syalaatpadl pc'rbualan.dan kctnuliaan ilmu sln.gatbertantunr pltclirobjc'k i)nrLt
t € r s c b u l . s e b a g a i r n r n aj l m u y r n g b e l . r l a n f a a tt c r l c t r t k l t r d l t h t t k u n t h u L u t l l
pcrbLlatan manLlsia.'l'rdak ada-jalaniain unluk n'rcn-qgrprti kcrlLtrclhlvrr iltt kecLttli
d e n g a nc u r a h a nc a h a y al e n t c r aR a s u l u l i a hy a n g k e s L t c i a r t n ys a n g r tt e r p c l i h t f i t .
b e l i a L ra d l l a h o r a n g y a n g . j u . j u r 1 . ' u r t gc l a p a tc l i p c l c a r a .) , r r 1 gt i ( l a k b e l b i c a t a
b e r d a s a r k a nh a r v a n a f s u n y r d a n u c l p a n n v u t i d r k l l r i n a t l a l a h r r u h v t t v a t r g
diturunkankepadanya.llnrLrldulah pcngctahtttnnrertgcnrti lltng lltk betdlsarkan
d a l i l , d e n p c n g e t a h u a tna n p ed a l i l a d l l u h t u k d i r .
" K d a k a n l o l t : ' l r t i l o h j o l a r t ( a g o n t u ) k u , r t k t tt l r t n o r t u t Q t ) t ( 1 t t . \q' ( t t , q
ntcttgikutikunutgujuk (kuuru) k<lttttlaAlluh dcngutt hu.ijult.tuttg rttutrt.tr'lulttt
Su<iAllalt, don ttku tiado tenrrusukorottg-rtrung tnrr''rrik. (Ytlsul. 108).
Mcnyarnpaikanbcritadari Allah SWT siingitttergantunqpadl perSclahuln
t e n t a n g r p a y a n g d i s a n p a i k l n i l a n k c y a } . i n u t ra k l i n k e b t ' t r a r a n) a r l - ! l
disaml.raikarrnva. Oleh kalena itu tidak ada kcnrarnpttarpc'rsoirlxn lllilnra InclalLri
r i w a y a t a t a u f a t $ a k e c u a l io l e h o r r n g y a n g b e r i l r n uc h n b c - r i u t . t tItl.l e r t g e t a l t t t i
u r u s a ny a n g d i s a m p a i k r n n y ad a n i a n r e t l p e t c a y l ik c b c n u r a t t n l ' 4 .
S y a r a tl a i n y a n g h a r r . rdsi p e n u h im u b l l i g h ( d : L l a np e r - l e r l i l np c n y a n r b u n g
lidah Allali dan Rasul Nya dllan menl,rmpaikan pL'rinlrh rnintlun lalungln)
adalabbahwa ia hrrus mernpergunrkancallr yrng blik d:rnbi.iaksrrrt.kchidLtpan
diridhai Allah. adil QLrjur') clalamperkutlrn drn lrcrblnlannyu. lahir nlrLtpttnbatin.
Orrrg ylng nrenjadi r v r k i l r l j r t e n t u m c n c l a p l l k c d u d t r l r r nv l n g t n L r l i ac l a n
delljatnya tidak dira.rLrkln lagi, lalu brgainranakedudukrn otang vang rncnjadi
wlkil Tuhan. pengursa kcrajaan langit dan bunri'l tidak dilagLrkrn lagi hahti'a
'jabatarr"
oran-gylilrg mendudtrki itu u ljib nrcnrpelsirpkrn cliri tlan ntcngctahui
s e c a r ab e n l r c l a n s a d a r a k u n p o s i s i v a n g t l i d u t l u k i n l l t . M l k u s c o l l t n g m u l t i
( p e m b e f il a t w l ) d i t u n t u t u n t u k r r e n g e t a h usi i a p uv a n g i l u r k i l i t l u n m e \ r k i n i
bahwa ia akan diluntut pen anggungijarvlbannya cli hutlrrprtnpengadilan lirhln
kclakdi hali kenrudilrn.
O r a n g l a n g p e r t a m ak a l i d i d l u l a t A l l a h u n t u k m e n j a d i" p c r t y l r t t b u n g
sau'.Beliau nrenyanrprikantunvrny'ahcrclasarkan
litlah-Nya" adalahI\,luhantntad
rvahyu.tseliauadalahsehagaiFlakim Yang1\4ahaBijaksartabcrlirntankepadlny-a:
(Shad, 136).Fatu,a-1at*anyaadalah ./rnlrairi o1'Krrllrr urgkapar senrpurnr clatt
mcncakup selurr.rhscgnren umat. Ia wajib diikuti. clilaksanakandrn tli-iatlikan
Kata Pengantar l7
lbndasi kchidupan setelahalqur'an. Akan tetirpi dalant mcnanggapi persoalan
umilt yrng sangat bcrrgarn. pcrbcdaanpendaprt seringkali tak telelrkal. Jika
h a l ( c r s c b u tp a d a a k h i r n y a t c r j a d i p u l r . , , \ l l r h t e l a h m c n t e r i n t l h k l n h a n r b a -
hambanya agar mengernbalikan urusan tcrscbut kepada-Nya dan Rasul-Nya.
Allah SWT berflrm tn " Kttnudicurjika ktntu bc rluinun puldapet t(11tatlg.tcsuutu,
ntnka kantbulikunluhio kt,ptuluAlluh (Alqrr'un) rlutt |lasul (.yunnqltntu)."(An
Nisa.59).
l l u s t r a s i d i : l t i l s n e n - t g l r n r b a l k a nb c t a p a I r r . r l i a n v ao l a n g o r a n g y a n g
m c n d a p a t" r e k o r n e n d a s i "d a r i T u h a n n y , l u l r t u k n r e n v t n p a i k a n a j a r a n N y a .
Dalarr kontckspcrlLuhasrn buku ini rnelekadiscbulscbag;ri l luntul Muv,tuli'in
'un 'ttlontiin.
rabbul yak:ni orlr)g-orln-s yang nrenyanrpaikansyari'at Allah.
Tuhan seru sekalianalrm. Dllam perkembangaun\.ilkt:nudian rtrelekadisebut
"rriufii" atau "penrberi fatwa". Muiii disini berkedudukanscbagai "pentegang
k c b i j a k a nl a n g r n e r r i l i k i o t o r i t a sn r c n r u l u s k a n h u k u n r s u a t up c r t r l r a " . K a r c n a
'bingkli 'yal-r
itulah nrcfekndilctakkanprda paramulii dapatnrencegahnereka
dali kcputusan yang salal]. Scbab, keputusan nrrrfti bcrlaku bagi sL-ri]l)(rflrn-c
d a n d i n r a n l s i l j a . l n e s k i p u n t c r l a d a n g d a p a t d i l l k s l n a k a n d a n c l a p a tp u l a
ditinggalkrn. Seclanekan keputusanhlkinr hanyabellaku bagi tcrddwa dan hrrus
dilaksanakan.Dcn-grn denikiln baik nrullr nrrupun hakim dihadapkrn paclri
baha,vabcsardan pahalabcsarpulr. Kcdulnl'l llksiina oran-gvlng beldili dengan
kaki kiri di nelaka clln kaki kanan di surga kcurlh mana ia akln bergerak'/
Paraularnatelah nrencurahkansegl)l daya dan upavanvauntuk nrcrna-qari
p a r a m u 1 - t ia g a r t i d l k t e l p e l e s e t k e d a l a r n j u r a n g k e s e s a t a n .D a s l r - d l s a r
p e n g a r l b i l l n l a t w a d i s i n i a n l a r al i i i n : ( l ) n a s h a l q u r ' a n ; ( 2 ) n a s h h a d i t s :( 3 )
Fatwa pam sahabat:(.1)Iratwa sahabatyang pliling lurus dan benarjika tcladi
perbedaan:(5) hadits nursrl dan hasan,.jikapersoalantidak terclapatpadl kc-4
c l a s adr i a t a sd a n ( 6 ) Q i y a s . j i k ai r e n a r - h c n acrl i p c r l u k a n .
D c n i k i a n l b n u Q a v l i m r r e n u l i s p a n j l n g l e t r a ld a l a m b u k u " l ' l a r n ' ' i n i
tentangpenrikirln hukLrmislam yang nrerjadi rvaclinl publik pada masanyadan
mrsa nrasascbclurrtnya. Pcrrjclasarnr,a rrcngungkappro-kontrapcrsoalanscputar
d n s a r - d a s ahr u k u n i s l a m s e p e l t i Q i y a s . I s t i h s l n , Q a u l . s h a h a b i .A ' m a l a h l u l
m a d i n a hd l l . P o l e I t t i kl e r s e b u tn e n j a c l il c b i h n r e n a r i ks e b l b d i l e n l k a p i d e n g a n
contoh-contohnyadalanr berbagaipcrsoahn hukum yang dihadapi masyarakat.
'fetapi
scpcrtj nrasalahrvarisan.thaharah.haji. puas:r.zakrl. sewir menyewa dll.
pcrlLLdisarnprikandisini bahu'aclikarenakitnalasantcknis.contoh kasustersebut
t i d i i k s e l n u a n l a d i s u j i k a nd i s i n i . D a l a n r e d i s i l c r j e r n l h a ni n i h a n y a d i a n r b i l
bcberapacontoh kasusyang di Ilandangdapat ikut mcnjclaskanpokok pelsoalan
yang menjadi pokok penlbahasanyang sedane dibicarakan. Mudlh muclahan
upa)'a tersebut tidak mcrcduksi milkna rtul nlen-guran_gi pcsln yan_qhcndirk
c l i s a n r p u i k apne n u l i s n v a .
T e r a k h i r 't,i r d a d a y a d r n u p a v a k e c u a ) i n r j l i k A l l a h S W T v l n g M a h l
m c r n i l i k i s c g a i ac l l y a d l n M a h a K u a s a r n e r c a l i s a ssi c m u a u p a y a . K e b e n a l a n
m u t h k h a n y a h h r t t i l i k A l h h s e m a t aW. a l l a h u a l - h a di il a a l S i r a t ha l N t u s t a q i e m
na billlahi at-Taufiq rva al Hidal'ah.
C j p u t a t , l 6 A _ s u s t u2s0 0 0
Asep Sacfullah FN{
Kamaluddin Sa'divatulharamain
18 I'lamul Murvaqi'in
T'TiT
i'ti'ii;
RJ"
pn,h,,o
-19
PRAKATA
Buku Pertuma... 2l
Kitab-Nyasrbagaipetunjuk.danrahmlt-Nyamengllahkanmurka-N1'a. Maha
B c s a r ' l ' u h r n y a n g l \ ' l a h aM e n g u a s a is e g a l as c s u a t ud c r t g u n r t r b u ltit,alt
(kctuhanan)Nya. keesaiinNye. ilmu-Nyadanhikmah Nya dannrcn.rilikibukti
s e r t as a k s il a n g p a l i n gb e n a ra t a si t u s e m u aJ. i k a t i d a kd c n i i k i a n D. ia tidak
akunrneletrihkltrr bcbcrapa pada
cliantarahanrbahamba-t'r-ya dcrajatkeutanaan
hing-ll I)ia rne-nve rnpumnkrtntibuan karya dari merekadcnganscotanEllaki-
llki. Hrl itu drlakukansupayahanrba-hatnba Nya rrengctrthuibah\\'aDia tclall
rncnulunkan njkqrat-N)'a padatenrpilttclrlpattNya.ntclctakkatt keutanllrnpada
kcdudukrrn-N-"'a, clrir Dia telah rnengkhLtsttskan rahnrat-Nyablgi si:tpltsrjl
lang D i l k e h e n d a k S
i . e s u n g g u h n A
y l l l a h M a h a M e n g e t a h ul ia g i M a h a
Biiuksanl.Keutlrlllan itLradadi tanganAllah 1,angdiberikattnya kcpadaoran-e
y a n gD i a k c h c n d a k d i .r n A l l a h M a h aM en i l i k i k eu t t m a l n y a n gb e s a r .
A k u m e m u j i - N y ad c n g a ns c g a l ap u j i a na t a sn i k I n a tN y a d a nb e r s y u k u t '
kepi(ia Nya atastambehlnkeuliimaln-Nyadankenruliaan-Nya kcpldaku.Aku
rrcnrohonrnrpunankcpada-Nvt dan bcrtaubatdlri segaladosa yang dapat
rncnghilangkan nikmlt Ny:r dan ttrcnurunkiitr siksl-Nya.
'l
Aku bcrsirksi scsungguhnya tidakada uhanselainAllah.tidakadasekutu
bagi-Nya, y a n gtclah m e n c i p t a k a)na n g i td a n b u m i s e r t as c l u r u hi s i n y a .D i a
telah menurunkanagatnadan menetapkankiblat, yang untuk lrernpcrtahan-
kannyatelahdikobarkan j ihad.dandengannya Allah SW'l'telahmemerintahkan
har.nbahamba-Nya.ltu adalahfitrah Allah yang merupakandasarpenciptlrtn
rrlnusia dan kunci ibadahkepada-Nyayang telah diserukankepadaseluruh
umal rranusiamelaluirasul-rasul-\ya,yaitu Islanr.la adalahkunci rlriar ris-
snlanlr (kantpungdamai/ sur-ta),fbndirsikcrvajibandan sunnith,dalt orang
)lng ucilpanterrkhirnya"tidak ldl l'uhanselainAllah", ia akal tnasuksurga.
Aku bersaksiblhwa Muhannrad adalahharnbaAllah. rasul-Nyadan
a i a n t a r ac i p t r a n - N y aa. r g u m e n t a s i - Nby a g ih a m b ah a m b a - N y a ,
p i l i h a n - N yd
dan perrblwa wahyu-\ya, yang telahdiutussebagairahmatdan tcladanbagi
seluluhalamscmesta. petuniuk.ialanbaginanusia,alasandanbuktikebcnatan-
Nya bagiorang-orangyang ingkar.dan kerugianbagi orang-orang yang kafir.
r\llah telahrnengutusnya denganmernbawa petunjuk dan aganla yang benar
sebrguikabargcmbila dan pcringatan,seruankepadaAllah dengln izin-t"..ya
d a n l e n t c I l y a n g t c ! ' a n -bqe n d e l a n g M . e l a l u i b e l i a up u l a A l l a h t e l a h
nr en g a nu g e r a kha n n i k n t a t - N y ak e p a d as e l u r u hp e n g h u n li a n g i t y a n g t i d a k
pcrnahdlpat nercka syukuli,dibentangkan oleh rnalaikatmalaikal-Nyttyan-s
dekat,dikuatkan olch perlolongirn-Nya dan orang-orangyarlgberinran.Allah
t c l a h m e n u r u n k i r nk e p a d a n y aK i t a b - N y a y a n g n y a t a ( A l - Q u r ' a n ) . y a n g
rnembcdakan antarayanghaqdanyln-sbathil,petunjukdarlkcscsatan. ketaatan
d a n k c i n g k a r a nk, e r a - q u adne n k c y a k i n a n K
. e r l . t u d i aAn l l a h m c r n bukakan
hatinya,menghlpuskart dosa-dosanya, dannreninggikan clernjatnya. rnenjadikan
hinaclankcrdil orrng-orang)'angmcngingkariperintahnyl,bersumpah dcn-lan
22 -- I'lamul Murvaqi'in
kchidupannya di dalamKitab-Nva.meng-sandengkan nanrabeliaudenltannama-
N1'a.dln jika nlma Ailah disebutkan. namanvtdisebutkan pr:ladllarn khutbah-
khutbah.tasyahhud (kctika shalat)d.rn adzan,mcwajibkankepadahamba-
h a m b a - N yu a n t u km e n t a l t i n y ar.n c n c i n t u i n ydaa nm e l a k s a n a k ahna k - h a k n y a .
n r c n u n j u k k asne l u m hj a l r n k c s u r g an r c l a l u i n ydaa nr i c l a kl r d a j a l a n l a i nk e c u r l i
melaiui j a l a n n y a .
I l c l i l u l d a l a h l i m b a n g a n1 ' a n gs c a d i lr d i l n y a d a n s e l u r u h
a k h l a kp . e r k a L a adna n p e r b u u t adni u k u ld e n g a na k h l a k n y ap.e l k a t a a n n ldaa n
p e r b u a t a n n y ad,a n j u g a s c b a g a p i c n r b c d av a n g n y l t a . O r a n g - o r a n g; , a n g
r n e n g i k u t i r y ac l a p a d t i b e d l k l n d r r i o r a n go f a n g v a n g s c s a t . , \ l l a hr r a s i h
nremberikan sllau,atdrn salantkcpadanl,ldan kepadakeluarranla. yanil tidak
adaseorlngpundapalnrenolirkl)'lsampaiil rrenl,tinrp:tikan rnisikerasulannyl.
nrenunaikanamilnaln)..a. nrcnrbcrikannlsehat kcpldlr rlanr.rsia dan berjuang
( b c r j i h a dd)i . j a l a n
A l l : i h .D c n g a nk e l a s u l a n n ybau. r r iv a n gg e J a g p u l i t ar n e n j a d i
terangbendcrlng,hatiyangtelcclui-bcrlirrrcnjadibcrsatu.bunripcnuhdcngln
cahayadan keagungrn,clannrlnusia nrasukkc tl:rlarr agarra Allah dcngan
b c r b o n d o n gb o n d o n g .S e t c l a hA l l a h T a a l a m c n l c m p u r n a k l na g a n r ad i
tan_qann)'a dan mcnycmpurnakilnniknrat-Nyabagi hanrba-hlrnba-N1,a, Diu
n e m a n g g i l n y ak e s i s i - N 1 ' 1d. i t e n p a t ) ' a n - st e r p u . j i I. l a s L r l u l i arhe l r h
n r c n i n g g a l k aunn l a t n y ld i j a J a nl , u n gt c r a n gd a nj c l a s .A l l : r h .n u J l r i k a t - N y l .
nabi-nabiN1'a.rasul-rasr"rl-Nya tlanoran-uorangshulchcliantarlhlntbl-hanrba-
N y a m e n y l m p a i k a ns a l a r , , nbt a g i n y ad l n k e l u t L r g l n v as. e b a g a i n r a niaa
mengesakan Allah.mengenal-Nylcllrnmcnvcrl kcpada-Nya. clanserrotasalarr
dilinrpahkankcptrdttny a. Anunub,t'dtr
Persoalanutamayang nrcnjadiajanuperlomblannanusir van-rdapat
membarva k e b a h a g i a adna l a r r kr e h i d r i p a dn L r n i ad l n k e h i d u p a nl k h i l a t t l u n
m e n j a t lpi e t u n i u ku n t u kr n e l a i hk c b l i h l - u i a ai tnu .a d a l a hi l r n uy a n gb e rm a n l r a t
drn amalshalch,yangmanatidakadakcbalragiaan bagiscoran-g hantbakccuali
d e n g a nk e d u r n y a ,d a n t i d a k l d l k c s L - l a n r i L tkaenc u a l id c n - l l n n ) e r ' r ' t e g t n g
k e d u a n y aO . r a n gy a n g r r e n d l p u l k r i rkr c r l L r a n l 'aad r l : r Jot n t r : gy l n g s a n g a t
bemntungdanorangyangtcla)rclijauhkan darikeduanya. rlaka scluruhkcbaikan
akan.jauhdarinva.Kcduanyl adalahsalanauntuk rrcnrbuginlinusia ntcujldi
)ang mendapatrahmatdrn vrrnsmcndryntsiksa.Den-tankccluanl'a puladtprt
dibedakankebaikandan kcjahatan.ketakrilan dan keinekurtn.l,ang dhalirn
d a n y l n g d i d h a l i m i . K a l e n a . i l n r u s c ) a l un t c n g i r i n - l p i c r h L r a t atnl a n
memberikannya syalaatdankcmulilannvarrengikutikcmuliaanob.jeknva. maka
ilmu y,angpalin.rnruliasccaranrutLrkadllahilrnutauhid(kecsaan AJIah),sedang
ilnru ylng paiin,gbcrmanllat adallh ilntu tcntanghuklul-hukunr perbultan
Allah. Tidak adajalan lain untuk rnendaprtkanclanrncraihkcdul clhlvanl,a
s e l a i nm e l a l u ic a h a y a( R a s u l u l l aS h A W ) ) ' a n - sk c s u c i l n n y rl , a n gc i i b u k t i k a n
dengandalil-dalilyangpasti(9.l1/r'l). dan1'an.rtellh didcngun-gkan oleh Kitrb-
kitab langit mcn_ecnai kervajibanmentaatinva dan mengikutinla.ia adalahor-
Buku I'ertama... 23
ang yang paljngiujur dan dapatdipercayayang tidak pernahberkataberda-
sarkanhawa nafsunya,kecualiperkataanitu adalahwahyu yang diturunkan
kepadanya.
Pengctahuln yangdiperolehdariRasulullahSAW terdiriatasduamacam:
P e n g e l l h u a nv r n g d i p e r o l e ht a n p ap e r a n t a r idr a n , v r n g m e l l l u i p c r a n t a r a .
\4cndiUlrtkanpcngctahuansccaralangsungtanpaperaltaradari llasulullah
S A W a d a l a hk e u n t u n s adna nk e l e b i h a n1 , a n g d i m i l i k is a h a b a t - s a h a b e a lti a u .
schirrgga tidakaclaollns lainsesudah generasisahabat vangIebihdekatdengan
beliausclainnreleka.Generasisclan-jutnya adalahorang-ortngylng rnen,eikuti
(lrzDi'ir).jc-jak sahabat yanelurusdanrretodenrereka yangbenar.danscllnjutnya
g e n e r a soi r a n go r a n -)r'rr n gd a t l n gk e m u c l i a(n. n t r t k h t o l t t l ivi na )n ga d ak a l a n y a
c o n d o n gk e k j r j d a nk e k a n a nd. a ny a n gt e r p u t uhs r r b u n g a n n yv a n gk e l n u d i a n
terjcbakdalan kesesatan dan terjerurnusdalurnkchancuran.
l ) c n g a n d e n r i k i a n .g e n e l a s is l h a b a t a d a l a ho r a n g o r a n ! l y a n - g
ncndaputkan p e n g l j a r a nl a n g s u n gd a r i R a s u l u l l a hS A W y a n g m a n as a n a d
r r c r e k ad a r iN u b iS A W d a r iJ i b r i l d a r A i l l a ha d a l a hs a n a dy a n gs h r h i h M
. ereka
m c n y a m p a i k aw n a s i a ld a n a J a r a n n ) 'kac p a c i ap a r at a b i ' j n .d a n p a r a t a b i ' i n
n r c n - q i k ujtej j a k s a h a h a tK. e m u d i a nd i t c r L r s k aknc p a d at a b i ' i t t a b i ' i n y a n g
menenrpuh . j a l a ny a n g l u r u s , d a n m e r e k ad i b a n d i n g k l nd e n g ; i ng e n c r r s i
sebelunrnya adalahscpcrtidiscbutklndalanrf irmanAllah "(taitu) saplolctngurr
besttr dori oreltg-orung ttrduhultr,tlutt .segolottgatt basorpulu lari orang-
nrurtgkcntudiun"(Al-\Vaqi'ah:39-40).SeJanjutnl,a Iahirlahgenerasiimam pada
abadke-.1ynng rnendapatkan kedLtclukan utamasepcrtidisebutkanprda salah
s a t ud i l r id u ar i w r y a ty a n gs h a h i hd a r iA b u S a ' i d .I b n uM a s ' u d .A b u l l u r a i r a h .
A ' i s y a h .d a n I m r r n b i n F l u s h a i nM. e r e k an r e n g i k u .t ji c j a kp e n d l h u l un r c r e k a
d a n t i d a k n e n t l a h u l u k apnc n d a p a t n ysae n d i r i a. k a lp i k i r a n n y as e n d i r rt.a k l i d
dan qiyas, sehinggeAllah rnenjadikanmerekasebagaipcnrbru'akcbcnaran
d a r i g e n e r a s ib e l l k a n g a n .J i k a t e l a h t a r n p a kb u k t i y a n g n y a t a , I r l c r c k a
r n en - e a r r h i l n y a . . j R
i kaas u l u l l arhn e r n e r i n t a h ksaens u a tm
u e r e k am e n g i k u t i n y a
tlantirlaknrempeltanyakan sesuatu yang sudahjelas pctunjuknva. nash-nashnya
rnenjed ijclas di dalanrdadanrerekadanmenjadiJebihbesardalamj iwa nrereka.
Meleka tidlk nrendahulukan pendapatorang lain ataurrenentangnya dengan
p e n d a p a t n vsae n d i l ia t r u q i y a s .
Generasiselanjutnylterpecahpecahnrenjldi beberapagolonganyang
n c r a s l b a n g g ad e n g a na p a y a n g r n e r e k am i l i k i m a s i n - q - m a s i nFga.n a t i s m e
goJon-ran dijadikanaganramereka,rnaterinrenjadiLrrusan mcrckadanseba-cian
y:rnglain rnerasacukup dengantaklid (mengikutiscsuatutanpaalasanyang
.jelas). dannrerekabcrkata:"Kami telahmenenukannenekmoyangkami sepeni
itu dan kanri mengikuti.jcjakmereka".lmam Syafi'i mengatakan: Orang-or-
ang sepakatbahwa rnerekaadalahorang yang membuatsunnahRasulullah
tanpasumberd.aisiapapun. Abu Umardrl ul na lainmengaL*anbahrvailmu adllah
24 - I'lamul Muwaqi'in
suatupengetahuiln dalil (bukti),dan or-
tentangkebenaranyang berdasarkan
ang-orangtidak berbedapendapatbahwa ilrru adalah pengetahuanyang
pengetahuan
diperolehdari suatudalil, sedangkan tanpadalil adalahtaklid.
Kesepakatan ini telah nrcngcluarklngolonganfanatik yang mengikuti
hawanafsudanrnuclallid(.yangbertaklid) butadari kelompokulama.Jatuhnya
merekaadalahkarenakesempumaan yangdicapaiolchgolonganyangmewarisi
paranabi, dan ulamaadalahpeuaris-peuarisparanabi sedangkannabi-nabi
tidakmewariskrndinarataupundirham,akantetapimerekahanyrmewariskan
ilmu. Maka oran,qyan-qrnenganrbililnu lang telahdiwariskanpara nabi, ia
akan mempcrolehkeuntungan1,angbesar.Jika dernikian.bagaimanaorang-
oreng yang bcrijtihadtlln bcrusrhl kerasnenolak ajlran yang dib:rwaoleh
RasulullahSAW den menisbatkannya kepadl olang orangyang bertakliddan
rnenghabiskan umurnyahanvauntuk rnengikutifanatismedanhawanafsudan
tidak mcrasatelah kehilangankcserrpatandapatrnenjadigolonganpewaris
RasulullahSAW'l Dcmi Allah, itu adaiahbencanayangrnelandaseluruhumat
manusiadanmembeJenggu hati.anak-anak menjadidewasadcnganberdasarkan
padahal itu danorangorangdewasamenjaditLra, dankarenanya pulaAl-Qur'an
rnenjadi ditinggalkan.Hal tersebuttelahditentukanolehAllah di dalamKitab-
Nya. dan ketika bencanatelahmelandaseluruhur.natmanusiadan karenanya
kerusakan menjadibesar,dinranasebagian bcsarmanusiatidak mengetahuinya
selainhal itu dan ilmu tidak lagi dinisbatkankecualikepadanya, sehinggaor-
ang yang mencarikebenarandi mata mercka adalahorang yang mendapat
bencanadan yang hanyamengikuti Rasulullahsebagaiorang yang merugi.
M e r e k ar r e l e t a k k a n j e r a t j e r a t p a d aj a ) a n m e r c k ad i h a d a p a no r a n gy a n g
n l c n c n t a n gm e r e k ad a n n r e n u d u h n y a d e n g l n k e b o d o h a n k, e s e s a t a d
nan
k e i n g k l r r n , k e r n u d i a nn c r c k a b e r k a t ak e p a d as a u d a r a - s a u d am r ae r e k a :
"Sungguhkamitakutia akanmenggantiagamakarniatauia akanmenampaklan
kerusakandi nrukaburni".
A d a l a h b e n a r b a h w a o r a n g y a n g r n a s i hn i c m i l i k i h a r g a d i r i d a n
kehornratan hendaknyatidak melirik mcrekadan tidak meridlaiapa-apayang
adapadr mereka.Jikailnrusunnlhnabitelahdisampaikan kepadanya, ia segera
meraihnyadrn tidak merrbelenggudirinyadalamlingkunganmereka,hingga
datanghali dinranascluruhpenghunikuburdibangkitkan.segalasesuatuyang
terdapatdalamdadadikeluarkandan derajatsenua ciptaansamadi hadapan
Allah, semuamanusianrelihatapa1,angtelahdiperbuatnya, orang-orang yang
benardapatdibedakandari orang-orang ylng scsat.dan dikctahuipull orlng-
orang yang menentangKitab Tuhan dan sunnahnabi bahwa merekaadalah
orang-orang yangberdusta.
Dua Kelonrpok Ulama
K e t i k a d a k w a h k e p a d a A l l a h d a n p e n y a m p a i r nd a r i R a s u l - N y a
merupakansyiar bagi golongannvayangberuntungdan pegikut-pengikutnya
Buku Pertana... - 25
darigoJongan ulama,sebagaimana Allah Ta'alaberfinnan"Katakunlnlt:" hilah
.ialan (agantu) ku, aku dan orang-oratlgttutg ntengikutikunengujuk (kanu1
kepadaAllah dengunhujjuh lu g trrate,Mnhu Su<:iAllah, dan uku tiutltt
t(nnft.rukoretlg-orangl uttgtnu.st'rik "." (\'usuf: 108).dandemikial pulahalnya
bahwapenylmpaiandarillasulullahtcrscbutadalahpenyallpilirnkata-katanya
d a n a p l a p a y a n g d i b a w a n y as e r t ap c n y a m p a i apne n g c n i a np e n s c r t j r n n ) r .
m a k ab e r d a s a r k ahna l i t u u l a n r ad i b l g i m e n j a ddi u ag o l o u g a n .
Pertama: PemeliharaHadits
K e l o m p c l ku l a m l l t n g p e r t l I r r t a d r l a hp a r a p c m c l i h a r .haa d i t sv a n g
nrenjagadan rnenrelihara hldits. scrtantenganralkannt'a. parapcnlnrpin _run..t
irerupakanirnanr-inamdanpenrukapenuka Islanr.I'anenerleliharatbndasj-
fbndasi agamadan alaran-:rjlrannva. rnenjagrnyadari pcnveJc'rvengan clln
perubahilnisinyl. sehing_ra orang vtng mendapatkehaikandliri Allah ber.sih
dari kehinaandantidak mengalanriperubahan denganmenyusupnya pcnilapat
individu.danmcrckamcngeluarkan"mataair" yangmcnjadJtcrnplitninLrrrnl'a
hanba-hanrbaAlhh. Mereka ldalth _rolonganyarrgdisebutkln oleh Inanr
Ahnradbin Hanbaldi dalarnkhutbahny:lyang terkcnal dalam pcnolakannya
tcrhadapgolonganZindiq dan Jahmiyah:"Segalapuji bagi AIlah vang telah
menjadjkanpadasetiapz:irranpetvarispervarispararasuldari ahli tlrnu l,ang
nenyeru orangyang scsatke jalan yang lurus.ntengajakbersabaratasdcritl
yan-qmenintpanya. menghidupkan orang-orans )tng n)atidenganKitab Allah,
dan menberikanpenerrnlantlcnutn cahayl Allah kcpadaoran-syang buta.
Ilerapabanyakorangyang telahmcrnerangiiblis dibidupkan.berapabanylk
orangyang sesatmcndapatkilnpctunjuk,alangklh baiknvajejak nrerekadan
allngkahburLrknyajejak orang orangvlng menyimpangdari merek:rlMereka
.ju-la mcnghilangkan pen_vclcu,enean oran-q-oran-lr ),angberlebihtn terhadap
Kitab AIlah danpengrusaklnoriing-orang )'ansscsilt.ta'wil orrnc orangyrng
b o d o hd a h i l ) . y a n g r r c n l i b a r k a nb c n d e r ab i d ' a h d a n m c n l , c b a r k afni t n a h .
Merekaad:rlah golon-ean yangrnenyinpangdari KitabAliah dannrenentan-qnya.
bersepakat untuk meninggalka Kitab Allah. Mereka mcngatakan tentitngAI-
iah drn Kitab-Nya tanpabcrdasarkan ilmLr.berbicaraden-uan ucapan-ucapan
yangtidakjelasmaknanya.clanmcntperdayai oranl orangyangbodohdenean
apa yang merekaumpamakan. Maka.kami berlindungkepadaAllah dari fltnah
dan bencanarkibat oranq-orang yang ntenyesatkan tersebut".
Kedua: Ahli Fikih Islam dan Kedudukan Mereka
Kclompok ulama yang kedua adalahahli fikih Islarn ilan para mulii
(pemberifatwa)yangmanapelkaraan nterekamenjaditentpatkerrbalimanusia
dalanrmcnyelcs:riklnbeberapapersoalan.yang men-gkhususkan mengarnbil
kesimpulansuatuhukunrdanketcntuanyangharusdiikuti,senamenrperhatikan
kctepatandan kebenarankaidah-kaidahhalal dan harant.Kedudukanmcreka
26 I'lamul Muwaoi'in
di bumi bagarkanbintang-bintang di langiL,yang dengankeberadaan mereka
o r a n - s - o r a n1g, a n gb i m b a n gd a l a r nk c g e i a p a rrtn e n d a p a t k apne t u n j u kd a n
kebutuhanmanusiakcpadarnorekalebih hesarcllripadakcbutuhanmanusta
akan rnakananclanntinumrn, ketaatallkeprda rrcreka lebih rvajib daripada
ketaatankepadaibu clanlyah sesuaiclengannlsh (tcks) Kitab Allah: "l/ai
oftutg-orerlgrungb,:r'utrtut, tdalilult,\llttlt lun tu utilultRusu!(Nt o ), rlunulil
anri di tntaru kurnu.Kcnrudittn.jiktt Lotttulrcrluirtutt ltaLklup{ilenlul!: sesuallk,
nukt kernbulikartlalt iu kelttulu,\llttlt (Al Qrrr'an) dart Ruutl(sunnahntv),.jikd
kanu bettar-berutr br:ritttttnkal,atluAlluh dttrthuri kenutdiun.Ytng tlentikiart
iru lebilt utunru(ba.qinu)clttt labih boik okibutnvu."(An-Nisa:59). Menurut
. a s a n A IB a s h r i .
I b n u lA b b a s d : r h nsrl l a hs a t ur i \ \a ) ' r t n l l .J a b i lb i n A b d u l l a hH
A b u l A l i y a h .A t h a ' b i n A b L rI l a b a h .D l a h h a kc. i a nN l u j a h i dd a l a r ns a l a hs a t u
r i u ' a y : r l n y l":U l u l l m l i a d r l l h p a r au l a m a .P e n d a p ai n t i juga dikcmukakan
o l e hl m a r nA h n r a dd a l a ms a l l hs r t ur i \ \ l ) a t n ) ' a A . b u H u l a i l a hd l n I b n uA b b a s
d a l a n r i u , a l a tl a i n .Z a i d b i n A s l a r n .A s S : r t l d i a n M u q a t i ls e r t ar i r v a v a lta i n
dlri Ahmadrnengatakln bahrva"Ulul arrli" adalahparapcnguasa (n1-tortataa).
Ket:ratanKeptrdaPenguasaN'IengikutiKetaatan Kepada Ulanra
P a r a p c n g u a s : rh a n y a d a p a t d i t a a t i a p a b i l a m e r e k a m e n t c r i n t a h
berdaslrkantLrntunan ilnlu (p!-ngetahuan). sehinggaketaatankcpadamereka
mengik[ti ketaatan kepada para ulatna. karena ketaatantcrscbuthanyapada
kebaikandan apa-apavang di"vaiibkanberdasalkanpengetahuan. Demikian
p u l a h a l n y a b a h w a k c t a a t a nk c p l d a u l a n r an l e r t g i k u t ik e t a a t a nk e p a d a
Rasulullah,nrakaketaatankepadaparapenguasamengikutiketaatankepada
para uhrna, danjuga karenategaknyalslam terletakpadadua kelompokini.
yakni parapenguasa dan paraulama.Semuatrtanusiauengikuti mereka,dan
kcbaikanalarnscnlestaterletakpadakebaikankeduakelonrpoktersebut,dan
kerusakannllterlctakpula padakeruslkankcduanya,sepertidikatak:Inoleh
A b d u l l a hb i n A l M u b a r a kd a nl a i n - J a idna r ig o l o n g asna l a f : ' A d a d u a
kelompok
nanusia.\'angapabilakeduanl'abaik, makt ntlnusia akan rneniadi baik, dan
apabilakeduanvarusak,manusiapun akan menjadirusak,keduanyaadalah
p a r a p e n - g u a s(ar a j a ) d a n p a r a u l l r n a " . A b d u l l a h b i n A l - M u b a r a k j u g a
berscnandun-g:
mematikanhati
AkLrmclihatdosa-dosa
d a nk e h a n c u r a n n tycl l a hn t c r v a r i s k akne h i n a a r t
M c r r i n g , l a l k l dn o s aa d a l u lht i d u p n y ah a t i
berpalingdari dosaadalahIebihbaik baginru
(rajl)
Ticlakkahaganrarusakkecualioleh parapenguasa
durtpcnyabarkclturuktutadt ah puru dhli ugann
Buku Pertama... 27
Syarat Memperoleh Pengetahuandari Allah dan Rasul-Nya
Peny:rmpaian segalasesuatuyang berasaldari Allah SWt bergantung
padapengetahuan tentangapayangdisampaikannya danpadakejujurandalam
menyampaikan k e b e n a r a n n y aO. l e h k a r e n ai t u . t i n g k a t p e n l r r r p r i u n
berdasarkan riwayatdan lntwa tidak akanbaik dln benarkecualiberdusalkan
pengetahuan dankejujuran,sehing-ea ia (pcnyampainya) ntcnjadiscorang 'llirn
yangmengetahui persoalan yangdisarlpaikannya danrnengakuikebenalannya.
Syaratlainnyaadalahcaranyayang baik. r'iwayuthidLrpnya tidak tercela,adil
(dan benar)dalam perkataannya dan perbualannya. scna keadaanlahir dan
batinnyaseimbangdantidakbertcntancan. Jika keduduklnpengetahuan orang
y a n g m e n d a p a t k a np e n g e s a h l nd a l i p e n g u a s at i c l a kc l i l a g u k a nI a - e i
keutamaannya, posisinyajuga tidak abstrak.dln itu me|upakankedudukan
y a n g p a l i n g t i n g g i , m a k a b a g a i m a n ak e d u d u k a np e n g e t a h u aonr a n gy t n - q
rnemperolehnya dar-iTuhanYaneMenguasailangitdanbumr'?
Berdasarkan hal tersebut. adalahsuatukeharusan bagiorangyanghendak
m e n e m p a t ip o s i s i i t u u n t u k m e m p e r s i a p k a dn i r i n y a s e c a r am a t a n gd a n
mempersiapkan bekalyangcukup.dania harusrnengetahui keberadaan posisi
yanghendak{liternpatinya. Di dalamhatinyatidak bolehadakeberatanuntuk
mengatakan kebenaran dantidak adapulayangmenghalanginya. karenaAllah
adalahpenoJongnya danpemberinyapetunjuk.Baeainrana derajatposisiyang
d i k e l o l a s e n d i r i o l e h T u h a n Y a n g M a h a M e n g u a s a si c g a l a n y ad. a n D i a
berfirman: "Dan ntereka ntinta.fetwo k<'pctdurnu tenteng purLt \ranito.
KatakanLah:"AIlah membcri.fatv'u kepadamutentatlgrtrcrektl, tltut uput,uttg
dibacakunkt'paduntulalant Al Qur'un (.ittguntenfutw.akun)t(rteng para
v,anitayotin t,angkunw tiduk tnenln rikankeltadunrcreku upa t urt1ltlitetapkan
untuknrcreka,sedortgktuturingirtntengtutiuintcr<:ka dart tctiunll dt1t1k-unuk
\ang rnasilttlipottdanglenah. Dan (Allalt nrenturuh ktntu) sultttn ktntu
nengurus orruk-atuk latinl secera adil. Dun kebajikun apa saja rarry kannt
kerjaktm,nnku sesungguhnyu Allalt adalahMaha Mstgeraluirr1a "." (An-Nisa:
127).Cukuplahkemuliaandan keagunganyang telahditentukansendirioleh
Allah Ta'ala,ketjkaDia berfirrnan:" Merckonentintu.[atwukepadtuttu (tentutg
kalalah). Katukunltrlt: "Allalt ntentberifatvttkt'ltuduntututtung kalalah (\'aitu):
jika seorangtrcninggaLdunia,dan iu tidak ntenryunyui anukdun nrcntputt.t,ti
nrulara per<ntpuun, nnka bagi .soudaral\'urang peteDrytrcrtitu sepcruluatlari
lnrtu )rng ditittggalkutrtlu, dan saudurunt'atang luki-luki nternpu.utkai
(selurult lrurto .sautlarupcrernltuun),jiku ia titlak nrcntputtvuianak; r(tepi.jika
saudaraperentpuartitu dua orattg, ntakal:togikeduunla dua p?fiiga duri harta
liungditingguLkart o!eh';rng nrcrtinggal. Dcttt.jika nereka(dlllirturis itu tcrdiri
duri) suudura-.saudqralqki dur ltercntltuart,nuku bugian seorang suudaru
laki laki sebanyakltagiun tluu orangsutktra lterentpuun.Allult ntenerungkut
(hukuntitti) kepada tu, supe.\'akerllutidaksesat.DtutAllalt Muhu Mtn,qetahui
28 I'lamul Muwaoi'in
segalase,tuatu."(An-Nisa: 176).OIeh klrena itu, seorarrgntufti hendaklah
mengetahulsccaratepatdari manaia mendapatkan fatwanyadan kepadasiapa
ia nrenyandarkannl,a.
dan ia harus meyakini pula bahwa ia akan climintai
pertanggung-Jawabannya dan akandibawake pengadilandi hadapanAllah.
Orang Pertama yang Mendapatkan pengetahuan dari Allah Adalah
RasulullahSAW
Orang1,angpertamakali menempati posisiyangnruliaini adalahtuannya
pararasul,irnarnorang-orang yangbertlk$'r. penutupparanabi.hambaAllah
dan rasul Nya. yang dipcrcayairncnyarnpaikan wahyu Nya, dura_Nyaantara
D i a d a n h a mb a - h a m b aN- y a , R a s u l u l l a hS A W . B e l i a u t c h h r n e n b e r i k a n
tat\\'anvabeldasarkan wahvuyang n),ttadarj Allah dan ia sepet.tidisebutkan
TuhanYangMaha Adil: "Kurukunlult(hui Multunmtutl);',Akutitlak nt,nintu
upah sedikityrn kepodunrueres lak\1dlllu; dun bukctuluhttku tcrnusukor
'(Shad:
ang-oretg \:atlgmengada,aduktut. 86). Fatrva-fatwa RasululiahSAW
adalahhintpunanhukum-hukunrdan berlakusccarauniversalbagi setiupor_
an-sdcngrnberbagairaganrnya. Kcu'ajib:rnnrengikutinya, pelaksanaannya dan
penentuan hukumberdasarkan kcpadanya adalalturutankeduasetelahAl_Kitab
(Al-Qur'an).Tidakadaseorangpundarikaurr Muslintinyangadil terhldapnya
t i d a kn r e n e m u k aj a
n l a n u n t u km e n c a p a i n y da a, n A l l a h t c l a hr n e n t c r i n t a h k a n
k c p a d ah a m b a h a n t b a - N v as u p a y , am e n g e n r b a l i k a sne g a l ap e r r e n r a n s a n
kepadanya,scpertifirman Nya: "Hui orutg-orong \,angberinun, tiatikth Alluh
don ta'atiluh Rusul(N\":r),dan ulil an.tritli urltert kemu. Kemudianjika kanut
bcrloinan pendopatt(ttotlg s('suatu,noka ktn nlikLntah ia kepattaAtLah(At
Qur'an) drut Rttsul(swmahntu),jika kunu benar-bennrberitnttnkepadnAl-
lah dut hctrikamudian.Yungdenikion itu lebih utana (busirnu) don lebih buik
ttkibatnya."(An-Nisa:59).
GolonganSahabatRA
SctelahRasulullahSAW, orang-orangyang member.ikan fatrvaadalah
para-eenerasi awa)lsiam.penyandang keimanan, prajuritAI-eur,an dantentara
A I l a hY a n gM a h aP e r r g r s i hm, e r e k aa d a l a hs a h a b a t - s a h aR b a ts u l u l l a S
h AW
Parasahabatadalahorangylng paling lemburhatinya,palingdalamilntunya,
palingsedikitbebannya, palingbaik penjclasannyl. palingbenarkcimunannya,
p a l i n g u n r u mn a s e h a t n y ad,a n p a l i n g d e k a tp e r a n t a r i l a n n yk ae p a d aA l l l h .
Mereka terdiri atastiga kcJompok.I'ang banyak ntengeluarkan fatwa, yang
sedikitdan pertcngahan.
- Sahabatyang Banyak Fatwanya
Parasahabat RlsulullahSAW yangfatwa-fatwanya dijagadandipelihara
k u r a n gI e b i hs e r a t utsi g ap ul u h ( 1 3 0 )o r a n g b. a i kl a k i - l a km
i a u p u np e re m p u a n .
Di antaramcrekayan{ banyakntengelulrkanfats,a ada tujuh oreng,yriru:
U m a rb i n K h a t h t h a bA.l i b i n A b i T h a l i b ,A b d u l l a hb i n M a s ' L r d, A
. i s v a hU m n r u l
Buku Pertama... 29
M u ' m i n i n . Z a i d b i n T s a b r t .A b d L r l l a hb i n A b b a sd a n A b d u l l a hh i n U m a r
M e n u r u tA b u M u h a r r m r db i n H a z m .f a t w as e t i a po r a n gd a r im e t e k at r r t i n g k i n
hanyadaprt dikutnpulkanclallnt scbuahbuku yang sangatbesar.
D i s e b L r t k abna h r v aA b u b l k a r M u h r m m a db i n M u s a b i n Y a ' k u b b i n
A m j r u l M u m i n i nA l M a ' m u nt c l : t ht n e n g r r r n p u l klar tnw i t - l i t t \ \ 'Aa b d u l l a hb i n
A b b a sR A c l a l a ncrl u ap u l u h( 2 0 )b u k u .A b c l L r l l abhi n M u h a m r n a nd t l a l a hs l l a h
seorang i m a r n( t o k o h )l s l a r nd a l a n b i t i l n g i l n t ud a nh a d i t s .
- Sahabatyang F:rtwanJ'af idak Banlnk dan 'fidak Pula Sedikit
Mcnulut Abu Muhamnrad.paru sahabat)ang tidak banyakdan tidrk
p u J as c d i k i tf l t r v a n y rl d a l l h : A b r rl l a k a rA s h S h i d d i k l.l m r n u S l l a n l h . A t t l s
b i n M a l i k , A b u S a ' i dA l K h u t l r i .A h u H u r a i l a hU . t s r n a nb i n , , \ l f a n A . bdullah
' A s h ,A b d u l l a hb i n Z L r b a i rA. b t rN 4 u s A l r l - A s y ' a l i .S a ' a db i n A h i
binArn: bin
W a q h l s .S a l m a nA l - F a r i s iJ. a b i lh i n A b d L r l l a hd ,l n M t t a d zb i n J a b a lJ. L t t n l a h
ncreka adl ti-sabelrs ( l3) orangdan falrl'amrsitrg tttrtsittgr:Llrinrereka(lapal
clihimpun d l l a m s c b u a hb u k uk c c i l .I ) i r p a p t u l ac i i t a n r b a h k al trl tt d ak e l o r n p o k
i n i b e b e r a po l r a n gs r h l h r t s c l c r t i T h i t l h a hZ. u b l i r . A b c l u r l r t h m abni n ' A u f .
L n r a nb i n I I u s h a i nA . b u B l k r a l r .L l b a d a hb i n S h a m i tc l a nM t r ' a r v i v a lhr i n A t r i
Sufyan.
- Para Sahabatyang Scdikit Fatuany:r
Selebihnya i l a r i p a r a s a h a b ultr n g t i d a k t e r n r a s u kd a l a n tk e l o r n p o k
pertamadan keduaadalahparasahiibrllyangscdikittnengeluark:tn fatwa.l)aIi
rncreka mungkin hanya dilirva-'-atkln sutu atau dua trasalah rttntt lebih sedikit.
yang keseluruhan fanva nereka rrungkin clapatdihimpundalantscbuahbuku
kecil cliscrtaipenjelasan dan pctnbahasan. Melckl vang scdikitfatrvanyadari
para sahabatadalalr: ;\bLrl Yasir. Abu Salarn:rh Al l'lakhzumi. Abu Ubaidah
b i n J a r r a hS, a ' i db i n Z a i c lH . a s a nt l a nH u s e i nb i n A I i , N u ' m a nb i n B a s y i r A , bu
'Athiyah,
Mas'ud,Ubal'binKa'ab.Abu Ayyub,Abu'fhalhlh,AbLrDzar.Ummu
Shafiyah U n r n r uM l u ' m i n i n .H l l s h a h ,U m m uH a b i b a hU, s a n t a b h i nZ l i d . J a ' f a r
'thalib. 'Azib. Abu
bin Abj A l - t s a r r ab i n Q L u a d h abhi n K a ' a b .N r f i ' s a u d a r a
B a k r a hd a r i i h u n y a .M i q d a d b i n A l A s r v a d A . b L rA s - S a n a b i lA. i - J a r L r dA.l -
' A b d i y ,L a i l ab i n t i
Q a ' i l .A h u M a h d z u n r hA. b u S y u r a i hA l - K a ' b i .A b u B r r z a h
A I A s l a m i .A s n r b i n t iA b u B a k a rU . r r r n uS y - a r i kA,i - H a u l ah i n tT u v a i t .A s y a d
. d h D h a h h ab
b i n A l - H a d l i rA k i nQ a i sF . I a h i b i n M a s l a r n l hA. h d u l h hb j n A n i s .
Hudzailirhhin Al-Yanran.Tsurrarnahbin Atsal. Anrnratbin Yasir'.Amltt hin
A s h ,A b u l G h a d i y a h A s S i l m i .U n r r r uA t l - D a r t l aA l K u b l a .A d h - l ) h a h h abki n
Khalifah Al Mazini. Al-H:rkur bin r\m.u Al-Cihifari,Wrbishahbin Ma'bad
'Aul bin Malik. 'Adi bin Hatim.
A l - A s a d i ,A b d u l l a hb i n J a ' 1 a ra l - B a r m a k i ,
A b d u l l a hb i n A u l a . A b t i u l l a hb i n S a l a r nA. m r u b i n A b a s a hA . t t a bb i n A s y . t d .
Utsman b i n A b u l A s h , A b d u l l a hb i n S : r r j a sA. b d u l l a hb i n R a w a h a hA, q i l b i n
A b i T h a l i b ,A i d z b i n A m r u . A b u Q a t a d a hA b d u l l a hb i n M a ' n a r A l - A d a r v i ,
30 - I'lamul i\luvaqi'in
'Ama
b i n S a l ' a hA . b d u l l a hb i n A b u B a k a rA s h S h i d d i qA. b c l u n . a n m saanu d a r a
A b d u i l a hA, t i k a hb i n t iZ a i d b i n A n r r u .A b d u l l a hh i n . A u f A z Z u h r i .S a ' a cbl i n
Mu'adz. Sa ad bin Ubadah.Abu Munib, eais bin Sa acl.Abdurrahmanbin
S a h a l ,S a m r a hb i n J L r n d a bS.a h a lb i n S a a d A s S a . i d i .A m r u b i n M u q a r a n ,
S u w a i d b i n M u q a r a n .M u ' a r . r ' i y a h b i n H a k a m . S a h l a hb i n t i S u h a i l .A b u
H u d z a i l a hb i n U t b a h .S a l a r n a hb i n A l - A k i v l r ' , Z a i c lb i n A r o a r n .J a r i r b i n
; \ b d u l l l h A l - B a j a l i .J a b i rb i n . S a l . r n r aJhu.r r r r r i r a h[ J n r n t u]l\ 4 r r : m i n i nI l.a s a n
b i n T s a b i t ,H a b j b b i n ' A d i . Q u d a r r a hb j n M a d h ' u n ,U r s r n a nb i n M a c l h . u n .
Maimunah U n t n r uN l , l un r i n i nM . a l i kb i nA I I I u u , a i r i t A s .b u U r n a r r a A lrl_Bahili.
Muhamnratibin Nluslliarnah, Khabblbbin,,\l Aratt.Khalidbin Wilicl.Dlamrah
bin Al Faidl.Thariqbin S1,ihrb.Dhahjr bin Rafi . Rati bin Khudai.j..!o,u.tr1alr
N i s a ' r .At ll u m i nF a r h i n r t rbhi n t i R a s u l u l l aS h A \ \ ' .I r l t h i n r a lbr i n t i e a i s .H i s ; , a n t
b i n H a k i mb j l H i s v a r na. l , l h n v a[ 1 a k i r rb. it n H i z a m .S l . u r l h b ibl i n A s - s l m i l r l ) ,
U m r n u S a l a n r a hD. i h yr h b i n K h a l i l i r hA l - K a l b i . T s a b i rb i n
eais bin Asy
S y a r l a s . ' f s u b abnu d a kR a s u l u l l aS h A W .A l N 4 L r s g h i rbai hn S 1 , u ' b a hI 3, a r i d a h
b i n A i K h a s h i bA l - A s l a m i .R u w a i l i ' b i n ' f s r b i r . A b u H a m i d . A b u A s y a d ,
F a d l a l l t hb i n U b a i d . A b u M u h a r r n r a dy a n g d a r i n v ak a n t i m c r i w a y , a r k a n
w q i b n l a r . v i t i r-.a k u m e n . l a t a k a A n :b u M u h a r n n a da d i t l a hM a s ' u db i n A u s
Al Anshari.seorlnl Najjlir.i),lng ikut per-aniiBrdlr . Zainab binti Urrmu
S a l a m a hU. t b a hb i n M a s ' u d ,B j l a l s i r u k a l ga d z a n( a l l V I u ' a d z i nU ) ,r u a h b i n
H a r i t s .S y i y a hb i n R u h r r a u R u h b i n S i y a h .A b L rS a , i dA l M a . l a ,A b b l s b i n
A b d u lM u t h a l i bB . a s v a r . b iAnn h l h . S h u h a i b i n S i n a n U . m n r ur \ i m i i n .U m m u
Y u s u l 'A. l - G h a m i d i y a hM. a ' i z . d a nA b u A b d u l l a h , , \ Il l a s h r i .
Para SahabatAdalah Mufti-nrulti 'I'erkemuka
Kedudukansahabttscbagaipcmukaulrat. intatl rncrekadarrperiltntplll
nrereka,makasahabal.luga nrcrLrpakan pentukapcrnukadalamnrasalahfirt\\,a
dansebagai pcntitnpirrnya puraulaml. MenrrrutLaitsdanMujahidullirnaadalah
para sahabatMuhanrrnldSAW dan Sa'id dali eatadahmenjelaskanfirman
Allah: "1)al orutlg-orungturtg diberi ilnw (Ahli Kitub)barpendaryttbuhwn
y,tth:-u,t,urtgditurunkun ktpulunu duri'fultunnu ittrLtlt
tong benur tlat
rnertttrtjtrki (ttruttttsirt) kclttdu julun Tuhan Ihng Maltu parka.satugi llluhu
Tcrpuji." (Saba:6). bahtvayang dirraksuddenqanr),at ini adelahs:rhablt_
sahabat Rasuiullah SAW.banyakrirvayatyansnlcnceritaken kccludukan sahabat
c l a l a mm a s l l a h l a t w a . d i a n t a r a n y ad i s e b u t k a nb a h w l y a z i c l b i n U r n a i r
m e r i r v a y a t k at nc n l a n gM u ' a d z b i n J a b a lk e t i k an t e n j e l l n ea j a l n v a M
, u.ldz
d i t a n y a :" W r h a i A b u A b t l u r r a h n r a nb,e r i l a hk a n r is e b u a hu , a s i a t l . ' M u , a c l z
berkata:"llmu drn imankeberatlaannya a.lajahorangyangmcncalikeduanya.
i a a k a nn t e n d a p a t k ak n e d u a n v a "l a. m e n g a t a k ahna l i t u t i g ak a l i .k c m u d i a ni a
nrelanjutkan:Car-ilahilrru kcpadaernpatorang: Uwlinar bin Abu Dar.da.
S a l r n aA n l - F a l i s iA
. b d u l l a hb i n M a s ' u dd a nA b d u l l a hb i n S a l a r n "d. a nr i u , a v a t _
r i w a y a tl a i n .
Buku Pertama... 3l
Siapa yang Menyebarkan Agama dan Fikilt
Agama.fikih danilmu telahtcrscbarkepadasc'luruh manusiadarisahabat-
sahabat IbnuMas'ud.sahabat-sahabat Zaidbin Tsabit,sahlbatsahabat Abdullah
bin Umal. dan sahabat-sahabat Abdullahbin Abbas.Secaraumum, ilmu yang
diperolehurnatIslamberasaldari sahabat-sahabat keempatorangini. Penduduk
Madinahmemperolehpengetahuan dari sahabat-sahabat Zaid bin Tsabitdan
A b d u l l a hb i n U m a r . s e d a n g k a np c n d u d u kM a k k a h m c n d a p a t k a n n ydaa r i
sahabatsahabatAbdullahbin Abbas,danpendudukIrtk mcmperolehnya da
sahabrt-sahabat Abdullahbin Mas'ud.
l b n u J a r i rm e n g a t a k abna h w l I b n u U m a r d a n s e k e l o m p ookr { n g y a n g
hidupdi Madinahsesudthnya da|i parasal'tabat IlasulullahSAW telahbcrtllt\\'a
-fsabit
denganmengantbilrnadzhab Zaid hin danapa-apa yangdiarnbildarinya
yang belurnn'rercka temukandari Rlsululllh SAW. lbnu \Vahabmengatakan:
M u s a b i n A l i A l - L a k h m im e n c c r i t a k akne p a d a k u d a r i l y l h n y a b a h * ' aL I n l r
bin Khaththabbelkhutbahdi htdapanltanusiri.scrayabcrkata:"Oran-lyang
ingin bertanyamengenaipersoalan /irrrl'irl1(hukurr rvaris)hendaklahdatang
kepada Z a i db i n T s a b i td. a no r a n gy l n g i n g i nb e l t l n y at e n t a n gl i k i h h c n d a k h h
i a d a t a n gk e p a d a M u ' a d zb i n J l b a l .s c d a n g k aonr a n gy a n gn r e n g i n g i n k ahna t a
agardatangkepadnku".
A ' i s y a h a d a l a hs a l a hs e o r a n gt o k o h w a n i t ay a n g t e r k e m u k l d a l a m
persoalanilmu, fara'idl, hukum-hukumhllal dan hiilam.Srtlahseoriln-llyang
meriwayatkandarinyayang hampir tidak malampauibatasal)ucapannyildan
salahseorang yangmemahaminl'a adalahQasin bin Muharrtnadbin AbLtIlaklr
putrasaLrdara laki-lakinyadln Urwahbin Zubairputrasaudlr-a pererlpurnnya.
Asma.Masruqjuga mengatakan bahwaheberrtpa tokolltua sahabatRasulullah
SAW telahbertanyakepadaA'isyrh tentangl ara idl. LIrsah bin Zubairbcrkata:
Sayatidak menemukanorangyang lcbih plndli dllam masalahperadiJan dan
p e m b i c a r a a nt e n t a n gj a h i l i y a h , s e r t a l i d a k a d a p u J a1 ' a n gl e b i h s e r i n g
m e r i r v a y a t k asny a i r ,l e b i h p a n d a id l l a m r n l s l l a h f a r a ' i d l d a n p e n g o b a t a n
(kedokteran) selainA'isyah.
Sumber Fatwa dari GolonganTabi'in
S u m b e ri a t w a d a r i g o l o n g a nl a b i i n . s r t l a hs a l u n y aa d a l l h S a ' i d b i n
Musayyab.vang nrengambi)riwayat dari Urnar dan nrerrpcl:tjariilrnunya
M e n u r u tI r a k b i n M a l i . s e p e r tdi i c e r i t a k aJna ' f a lb i n R a b i ' a h l. h l i f i k i h y a n g
paling utaml dan orangyang paling ntcngctahuipernlaslilahatr pertrasallhan
RasulullahSAW.Abu Bakar,U InardanU tslnan.sefta vall-lpalingmengetahui
a p ay a n gt e r j a ddi i k l l a n g a nu n l a tl s l a n d a r ig o l o n g l nt a b i ' i na d a l r r S h a ' i dh i n
Musayyab.Sedangkantabi'in yang paling luas wawasannyadalentnrasalal.t
haditsadalahUrwahbin Zubair.dantidakadl lautanyangtidakdapatdiarungi
oleh Ubaidillah.Athpun olang yang palingrnengcrtimasalahiitlih di antall
32 - I'lamul Muwaqi'in
nereka adalahlbnu Syilnb. karenaia mcnghilnpunihnu merekakc dalrrrr
j,rnunya.Az-Zuhri sentlirirrengatakanbahrvaia nencari ihru kcpadatiga or'-
ang:Sa'id bin Musayyab,ia ad.rlahahlj fikih palin-uutarna,kcnrudi:rnUrrvah
b i n Z u b a i r 'i.a l d a l a h l a u t a n) a n g t a k h a b i sd i t i r n b ad. a n U b a i d i l l a hs, e o r a n g
1 ' a n gk a r n ut i d a ka k a nr r c n d a p a t k a n . i a liul m
r u d a r i o r a n gl a i n k c c u a l ik l n . t u
ll]cndrpltkann]'lrclarirl]a.
Scdangkan mcnurutal-A rnasy,ah)iiikih Mrclinahlclacmpiit.yainl:Sn id
b i n M u s a l ' 1 a bt .J r w a i rQ . a b i s h edha nA b d u l M a l i k .A b d u r r a h r n abni n Z a i c b l in
A s l a n rm e n g a l a k u r r : " K e t j k a p a r aA b d u l l a h - l b n u A b b a s .I b n u Z u b r i r . I b r u
'.,\sh-rncningraldunia.l ikih belpindahkcpacla pan rrrllrrlr (keturunan
Arnr bin
'.,\tha
d a r ih a s i lp c r k a u ' i n aann t a r rA r a b n o nA r a b ) .A h l i f i k i h M a d i n n hr d a l L r h
b i r A b i R a b a ha. h l i f i k i h Y a r r a na d a l u hl - h r w u s .r L h lfi i k i i r Y r n r a n l r hi u l l i h h
Y a h ya b i n A h i K r t s i r .a h l it l k i h K u l a ha d l l a t rl b l a h j r nr.i h l if i k i h l l : r s h r aahd r l r h
l : l l s a n .a h l i f i k i h S y a n rl d l l a h M l k i r u l , t l a r tl l t l i l i k i h K h L r a s a n
a d a l a hr \ t l l i
Ai-Khurasani. kccualiMaclinah. .,\llahtellh mcngkhususkan n1ii denganseolang
Q u r a i s y1. ' t i t u b a h r v a
a h l i I i k i h M a d i n a ha d a l a h
S a ' i d b i n M usayvab.
S a ' i d b i n N 4 u s a v v aabd a l a hn r e n a n l uA h u H u r a i m l r .A b u H u r a i n r h
mcnikahkannd yac r r g apnu t l i n v ad. a nj i k aA b u f l u r a i l a hn r c l i h u l n l ' iaa.b c l k a l a :
" A k u m c l n o h o nk e p a d aA l l a h u g u lu k L d r u nd i : rt l i k u n i p u l k l nd i p n s u ls L r l g r r " .
d a n o l c h k a r e n ai t u l l l r S i i ' i d b i r r N ' l r r s r t v v lbbu r t v a kr n c r i i r , a v l l k r n
d r l r iA b l r
lluntiruh.
P a r l a h l i f i k i h d e n n u l i i t c l a ht L - r s c b a
d ri b c r b a g aui , i l l y a h I s l a m .d i
a n t a r a n ydai M a d i n a hM u n a w u ' u n h N . 4 a k k a hB.a s h r r hK , u f l h . S l l n r . N 4 se i r ' ,
Q a i m w a n . , , \ n d l l u( sS p a n v o l )Y. l n r a n .d a nt s a - g h d a d .
D i l n t i i r aa h l i - a h l 1
i - i k i hM a c i i n r hM u n a uu a l a h d a r i k ; L l a n g atnr b i i n
adalah:Ibnul N4usayyab. l,lrrvahbin Zubair',Qasimbin Muhanrrrad.Khari.jalr
b j n Z a i d .A b L rB a k r r b i n A b c l u l r l h m a nb i n H a r i t sb i n H i s y ' a n rS. u l a i m a nb i n
) ' a s a n d. l r U b a i d i l l a hb i n A b d u l l a hb i n U t b a hh i n M a s ' u d .S c c i a n g k rpnr u ' a
p e n r h c l if a t r v rd i s a n a d , j a n l i i r i i n ) l: \ b b a nb i n U t s r n a nS. a l i n r ,N a l i ' . A b u
'Auf
S a l a r n u bh i n r \ b t l u l r a h r n abni n d a nA l i b i n H u s a i nS . c t c l a hn r c r e k aa t l a
pulaAbu llakal birrlvluharrrrnacl bin Amru bin Hlzrn dln anlknya I\{LrJranrrnud
b i n A b d L r l l a hA. b d u l l a hb i n L l n a r b i n U t s n r a nd a n a n a k n l a l \ { u h a n r n a t l ,
A b d u l i a hd l n H L r s l i nd, u r p u t c r aM r r h a n r n r l db i n A l - H a n a f i l ' a hJ.a ' l i r l b i n
M L r h a r n m abdi n A l i . A b d u r r a h r r abni n Q l i s i n b r i n M u h a r l r r l dh i nA h u B l k r r .
M u h a r n m r db i n A l - M u n k a c l i rM , u h a m m a db i n S f i h a b A z - Z u h r i .d a l
l\,luhiinrrnad bin Nuh rrcngunrpulkrnlrt\r'a-fatw anva claliimtiga jilid bcsar
dalurr persoalan-persoalan fikih.
Par.a pembelif ritua Makk:rhldalah:Athli bin Rabahbin Klisan.Mujahid
b i n J r b r r . U b a i d b i n U n . u i r ,A n r r u b i n D i n r r , A b d u l l a hb i n A b i M u l a i k a h .
A b d u r r a h r n abni n S a b i t hd. a nl k r i m a h .S c t c l a hr r e r c k ad i i k u t io l c hA b u Z u b a i r
Iluku Pertama... 33
AI-Makki, Abdullah bin Khalid bin Asid, Abdullah bin Thawus.Kemudian
Abdul Malik bin Abdul Aziz bin Juraij,Sufyanbin Uyainah.Sebagianbesar
fatwa-fatwamerekaadalahdalammasalahmanasik(ibadah)haji. Selanjutnya
Muslim bin KhalidAl-JanjidanSa'idbin SalimAl-Qaddah,sertadiikuti Imarn
Muhammadbin Idris Asy-Syafi'i, Abdullahbin Zubair Al-Hurnaidi,lbrahim
bin Muhamnad Asy-Syafi'i,Musa bin Abi Al-Jaruddan lain-lain.
Adapunbeberapaahli fatwa BashrahadalahAmru bin SalamahAl-Jarmi,
Abu Maryam Al-Hanafi, Ka'ab bin Sud,HasanAl-Bashri, dan ia mengenai
lima ratus orang sahabatsertabeberapaulama telah mengumpulkanfatwa-
fatwanyadalamtujuhjilid bukubesar.Abu Muhammadbin Hazmmengatakan:
Abu Asy-Sya'tsaJabirbin Zaid, Muhammadbin Sirin,Abu QilabahAbdullah
bin Zaid Al-Jarmi,Muslim bin Yasar,Abul Aliyah, Humaidbin Abdurrahman,
Mutharrifbin AbdullahAsy-Syakhir.Zurarahbin Abi Aula, dan Abu Burdah
bin Abi Musa.SetelahmerekaadalahAyyubAs-Sihtiyanj,SulaimanAr-Taimi,
'Auf, Yunusbrn
Abdullahbin Ubaid,Qasirnbin Rabi'ah,Khalidbin Abi Imran,
Asy'atsbin Abdul Malik Al-Hamrani.Qatadah,Hat.shbin Sulaiman,danIyas
bin Mu'awiyahAl-Qadli (seoranghakim).KemudianSawwar-seoranghakim-
. Abu Bakar Al-'Ataki, Utsmanbin SulaimanAl-Battiy, Thalhahbin lyas -
seoranghakim-,Ubaidillahbin HasanAl-'Anbari, Asy'ats brn Jabirbin Zaid,
Abdul Wahhabbin Abdul Majid Ats-Tsaqafi,Sa'id bin Abi Urubah,Hamad
bin Salamah,Hamadbin Zaid, Abdullah bin Dawud Al-Harasyi,Ismail bin
Ulayah,Basyarbin Al-Mufdlal, Mu'adz bin Mu'adz Al-'Anbari, Ma'mar bin
Rasyid,Adl-Dlahhakbin Makhlad,danMuhammadbin AbdullahAl-Anshari.
Di antaraAhli fatwadi Kufah adalah:Alqamahbin QaisAn-Nakh'i,Al-
Aswad bin Yazid An-Nakha'i,pamannyaAlqamah,Amru bin SyurahbilAl-
Hamadani,Masruqbin Al-Ajda' Al-Hamadani,UbaidahAs-Salmani,Syuraih
bin Harits-seoranghakim-,Sulaimanbin Rabi'ahAl-Bahili, Zaid bin Shuhan,
Suwaid brn Ghaflah,Harits bin Qais Al-Juf i, Abdurrahmanbin Yazid An-
Nakha'i, Abdullah bin Utbah bin Mas'ud -seoranghakim-, Khaitsamahbin
Abdurahman, Salamahbin Shuhaib,Maimun Al Audi, Hamambin Harits,
Haritsbin Suwaid,Yazidbin Mu'awiyah An-Nakha'i,Ar-Rabi'binKhaitsam,
Utbah bin Farqad,Shilahbin Ztfar, Syarikbin Hanbal,Abu Wail bin Syaqiq
bin Salamah.dan Ubaid bin Nadllah.Merekaadalahsahabat-sahabat Ali dan
l b n uM a s ' u d .
Pembesar-pembesar tabi'in tersebuttelah memberikanfatwa-t'atwa
rnerekadalampersoalanagamadanorang-orangmemintalatwa kepadamereka,
sedangkanparapembesarsahabattelahmemperbolehkan hal itu kepadamereka.
SebagianbesarmerekabelajarkepadaUmar,AisyahdanAli. Amru bin Maimun
Al-Audi bertemudenganMu'adz bin Jabal,bersahabat dengannya, danbelajar
kepadanya.Mu'adz rnenasehatkan kepadanya pada saatwafatnyasupayaia
menemuiIbnuMas'uddanbelajarilmu kepadanya, laluiapunmelaksanakannya.
34 - I'lamul Muwaqi'in
Dapat ditambahkankepadaahli-ahli latwa Kufah adalahAbu Ubaidahdan
Abdurr:thnran keduanyaputeraIbnu Mas'ud,Abdunahmanbin Abu Laila,dan
ia belajarkepadalebih dari 100 orirng sahabat,Maisarah,Zadan dan Adh-
D h a h h a kK. e r n u d i a lnb r a h i mA n - N a k h a ' iA . m i r A s y - S y a ' b iS, a ' i db i n J u b a i r ,
Q a s i mb i n A b d u r a h m i r n
b i n A b d u l l a hb i n M a s ' u d .A b u B a k a rb i n A b u M u s a .
M u h a r i bb i n D i t s a r H , akanb r i n L l r a i b a hJ,a b a l a h
b i n S u h a i mH . r m a db i n A b u
S u l a i r n a nS,u l a i m a h n i n A l - M u t a m i r 'S. L r l a i m aAnl - A ' n t a s yM
, i s ' a rb i n K i d a n r ,
S u l y a nA t s - T s a u r A i , b u H a n i l a hd . a n H a s a nb i n S h a l i hb i n H a y y .K e m u d i a n
Hat.shbin Ghiyats,Waki' bin AI Jarrah.sahitbat-sthabat Abu Hanifahseperti
Yusuf-seoranghakim-,Zufar bin AL-Hudzail,Hanradbin Abu Hanifah.Hlsan
b i n Z i y a dA J - l - u ' l u ' i s e o r a n h- sa k i m - M. u h a m n t ab d i n H a s a nA. s a db j n A u r r u ,
NLrhbiu Diraj -seorang hakim-.dansahabarsahabat SufyanAls-Tsaurisepclti
A l - A s y j a ' i .A l - M u ' a f i b i n I m r a n .k e d u a n y saa h a b aHt l s a nb i n H a 1 , yA z - Z a u l i ,
Yahyabin Aclanr,dan lain-lain.
Beberapaahli fatwa di Syantadallir .,\bu Idris Al-KhLrlani,Syurahbil
b i n A s - S i m t hA . b d u l l a hb i n A b u Z a k l l i v a A l - K h u z u ' i .Q a b i s h a b
hin Dzu'aib
A l - K h u z a ' i .H i b b a nb i n U m l y y n h .S r . r l a i r n ab ni n H a b i bA l - M u h a r i b i ,H u r i t s
b i n U n r a i rA z , - Z u b a r dKi .h a l i d b i n M a ' d a n .A b d u r n i h n t a b n i n G h a n a r nA L -
A s y ' a r i ,d a n J u b a i rb i n N a l i : S c t c l a hn r e r e k aa d a l l h U r r a r b j n A b d u l A z i z .
Ra.1a bin Haiwah,dan Abdul ,\{alik hin Marrvanju,la dirnasukkankc dalunt
kelornpokahli fatrvasebelumia nrcrnclintah. danHudairbin Karib.Selanjutnva
Y a h y ab r n H a m z a h - s e o r a n g
h a k i r n -A
. b u A m i r A b d u r r a h m abni n A r n l u A l -
A u z a ' i ,l s r n a i lb i n A b u M u h a j i r .S u l a i m a nb i n M u s a A L - t J r r a u ' i ,S a ' i d b i n
A b d u lA z i z .M i k h l a db i n H u s a i nW , a l i db i n M u s l i n . A b b a sb i r )Y a z i ds l h r b a r
A l - A u z ai , S y u ' a i bb i n I s h l k s a h a b aAt b L rH a n i f a hd, a nA b u I s h a kA l F a z t L l i
s a h a b aI tb n u lM u b r r a k .
Dallnr kelorlpok ahii lutrvl l\'lcsirterdxplt Yazidbin Abu Habib.Bakir
b i n A b d u l l a hb i n A l - , \ s y a j id a n A n r r u b i n H a r i t s .l b n u W a h l b r n e n s a t a k a n :
"Serndainya Amru bin Haritshidupb(rlsama kita.kitatidakmenrerlukan seorang
p c m i n r p i ns e l a i nd i a " . K e n r u d i a nA l - L a i l s b i n S a ' d t l a n U b a i d i l l a hb i n A b u
J x ' f a r .S c t e l a hm e r e k aa d a l a hs a h a b a t - s a h a bMaat l i k s c o e r r iA b d u l l a hb i n
Wahab.Utsnranbin Kinlnah. dan Asyhab.kemudiansahablt-sahabat Asy-
S v a l ' i ' is c p c r t A
r l - M u z a u i ,A l - B u u , a i t hdi a n l b n u A b t l u l H a k a m ,l a l u m e r c k a
d i k a l a h k aonl c ht a k l i dk e p a d aM a l i k d a nk e p a d a A s y - S y a l i ' ik, e c u a lsi c b a g i a n
k c c i l d i a n t a r an r c l c k ay a n gn c r r i l i k i k c i s t i m e w a asne p e r tM i u h a n n t : r db i n
A l i b i n Y L r s udf a nA b u J a ' l a rA t h - T h a h a w i .
D i Q a i l a w a n h a n y n t e r c a t a ts e d i k i t ,s e p e r t iS a h n u nb i n S a ' i d . i a
nrenrpunylibanyakfltua-tatu'apilihrn, danSa'idbin MuhammadAl-Haddad.
Di Andalustercatatdi aularanya:Yahya bin Yahya.Abdul Malik bin
H a b i b ,B a q i y b i n M a k h l a d Q, a s i mb i n M u h a r n n r ayda n l m e m i l i k ib e b e r a p a
d o k u n r c n1 ' a n gn r e n g a r t l u n tb e b c r a p af a t w i r s e d e r h a n ad, e m i k i a n. j L r g a
36 I'lamul Muwaqi'in
y r n g d i r i w l y a t k a ni a n g s u n go l c h t a b i ' i n d a t i n . ' a bS
i A W d e n - g atni d a k
rnencantumkan sababat pudaisnrd/silsilah rarvinla).Hal ini scpcnidiriwayatkan
o l e hl . h u kh i n l b r r r h r rhni n H r n i .
Dasar-dasarI'at$a Imam Ahmad bin Hlrnbal
Falrr'l lhtwaInranrAhnraclbin I.lanbaldi bansundi ataslimr daslrutlnta.
1 ' l i lu :
Perta m: Nash nashatautcksr\l Qur"u danHudits.Jikl ia ntendapatkan
n a s h i,a n r c n r b c l i k l nl l t v a b e l d a s a l k annl s h t e l s e b uttl u ni a s a r r as e k a l ti i d a k
belpalingpadavang lainnl,ayang bertcnt:rn-gan dcnrannyaatall orang )ang
nrenen tan-s n) il. Olch karcna itu ix tidakbcrpalingpailaperbcdlanUrnardalarn
mlsalah ta\anrnrurrbrgi oran-slunl Trilirl scpertihaditsArrmar bin Yrsir,
d c m i k i a nj u g l i a t i d a kb e l p a l i n -pra d ap a n d a n g aAnl i . t J t s n r a nT.h a l h a hA, b u
Ayyub.du Ubav LrinKl'rib tlalarnnrasalahntrndi karenrbcrhubungan badan
y a n g t j d a k s l i r n p a ic . j i r k u l a ski a r c n a k c s a h i h r nh a d i t s A i s y a h b a h r v ai a
n r c l a k u k a n n ycal c r r g aR na s u l u l l a h SAW dankeduanl'a m a n d i ,d l n l a i n l a i n .
l n r a r nA h n r l d t i d a k n r e n g a k h i l k uhnl c l i t ss h a h i hd a r i p e r l r u l t a np. e n d a p a t
( r a y u ) . q i y a s ( a n r l o - u i )t .i d a kj L r g ap e r k a t a a sn e o l a n gs a h l b a l .d a n k c r i d a k
lrhuannyanrcngcnli adan)a)'llng lllcnantangnvit yant discbutbanyakolang
sebagaii.jrra (kesepakalan). vtn-gnlurl nrclekanrcngedepankannya daripada
h a c l i t ys a n gs h a h i hA . h n r n rjlu g u t i c l a kn e n l : a k u io r a n gv r n g m e n g a k uiij r n a '
i n i d l n t i d a kr r e n d a h u l u k a n ndl 'anr i p a d a h a d i t sy r n - lp a s t i .l r r a n S 1 , a f i ' i . j u g t
telahntencantumkan dalamr-isallhnl,a yangbaru bahrvlsanya"sesuatuvangdi
d l l a m n y at i d a kd i k e t a h upi e r b e d a a tni .d a kd i s e b ust c b a g ai ij m a " ' .
N a s h - n a sR h l s u l u l h hS A W b a g iI r n a n tA h n t a dd a ns c l u r u ha h l i h a d i t s
aclalahlcbih nruliatlanutarnadaripadantcncllhulukan ijnra ylng rncngandun-u
kela-gurn di d:rlamnva rnclekrtidilkdiketahuiadlnvasesuatu yangbcrtenttngNn.
Jika hal itu terjadi.nisclva nash-nlrsh itLrtidak berrnantitat. schinggt orang
orlng yangbelumnrengctahui ldanl a scsuatrr r angber)lwnnnndalarnhukunt
suatumasalahccndcrun-u ntengedepankan kctidaktahLlannva ntcngcnliscsu.rtLr
y e n gh e r l a w a n adne n g a nn l s h - n l s ht e r s e b u tI .n i l a hp e n o l a k a n
I m a mA h n t a d
dan Syali'i terhadaporangyang rrenerimuljrnl .
I{edra.'liatwasahablt.ImantAhnt:rdmengatakan: "Jikaia nrcndlpatkan
fatwasahabatdanpadasebagiansahitbatyiing lainjugaditcrrukanfatwayang
tidak bertentangan. ia tidak akanberpalingpudasclainfat\\.'alersebut,dan itu
t i d a kd i n a m a k a inj n r a " ' .I a m c n g g u n a k aunn g k a p a n":A k u t i d a km e n g c t a h u i
scsuatuyangmenolaknya".
Ketiga: Ftttttu sahabatyang lebih clekatdan sclarasdenganAl-Qur'an
dan Sunnah.apabilaterjadipe|bcdaanpcndaPatdi anrararrercka.Ishak bin
Ibrahimbin Hani rnengatakan mcngenaisuaturnasalah: DikatakankepadaAbu
lluku Pertama... - 37
Abdullah: Seseorangdi antarakaumnya bertanyatentangsesuatuyang di
dalamnyaterdapatperbedaan. I:rmenjawab:Bcrikaniahfhtwadenganpendapat
yang scsuaidenganAl-Qur'an dan Sunnah.dan tinggalkanlahpendapatyang
t i d a ks e s r : adie n g a nA 1 - Q u r ' r nd a nS u n n a h .
Keetnpal:Hadits mursaldan haditsdia'if..jika tidak ada sesuatuyang
m e n o l a k n y ad, a n i n i y a n g l e b i h d i k u a t k a nd a n d i u t a m a k a nd a r i p a d aq i 1 , a s
( a n a l o g i )H. a d i t sd l a ' i f d i s i n ia d a l a hd a l a mk o n t e k sp e m b a g i ahna d i r sn t e n j a d i
s h a h i hd a n d l a ' i f . b u k a n s h a h i h .h a s a nd a n d l a ' i l , d a n h a d i r sd l a ' i f y a n g
dipergunakannya adllah hadjts yang tidak bertentangan dengansultu atsar
( r ' i r v l y a t ) p. c r k a t a a ns a h a b a t d. a n t i d a k p u l a i j m a ' , d a n m e n u r u t n y a
rnelaksanakan haditsscpertiini lebihbaikdaripadaqiyas.Tidakadaseor-angpun
di antaraparairnan yang lain kecualidia yang nrenyctujuidasarini dari segi
j u m l a h n y a . k a r e n a t i d a k a d a s e o r a n gp u n d i a n t a r a m c r e k l k e c u a l i i a
mengedepankannya haditsdla'if daripadaqiyas.
K e l i m a : Q i y a s . k e t i k a k e b u t u h a nt e r l t a d a p n y as a n g l t n r e n d e s a k
(dlururah).lika lmam Ahmadtidakmenentukan nash,tidakpLrhfatwasahabar,
atausalalrseorangdari mercka,dln tidakadaatsarntulsalataupundla'if, dalam
s u a t u p e r s o a l a n i,a m e m p e r g u n a k a d n a s a ry a n g k e l i n t a ,y a i t u q i y a s . I a
mempergunakan qiyasapabiladalamkeadaandaruratatauyangpengerrianny0
sebagaimana dimaksudkan qiyasitu, sepertidiceritakan dalanrKitabAl-Khalla1.
Demikianlahkelimadasarutarnabagifatwa-fatwaImam Ahmad.dandi
seputardasar-dasar inilah fatwa-fatwaImamAhmad berputar.Kadang-kadang
ia tidak segerarremberikanfat\\'a,ketika ia mendapatkanpertentangan dalil-
dalilnyaataukarenaadanyaperbedaan pandangan di kalangansaltabal
rnr'ngenlri
hal itu, ataukarenabelummenelusuriatsarataupanditngan seseorang di antara
parasahabatdan labi'in.
lmanrAhmad sangatmembencidanmelarangmcmberikanfatwauntuk
yangtidakditemukanatsarnya
suaturnasalah dariparaulamasalaf,sebagaimana
perkataannyakepadasebagiansahabatnya: "Janganlah kamumengatakan suatu
nrrsalahyang (imarn)".
nranakamu sendiritidak memiliki rujukannya
Kebencian Ulama Terhadap Sikap Tergesa-gesadalam Memberikan Fatwa
Golongansalafdarikalangansahabat dantabi'inmembencisikaptergesa-
gesadalammengeluarkan fatwa.Setiaporangdi antaramerekamenghendaki
cukupsalahseorangdiantaramerekamemberikanfatwa:Jika ia melihatsuatu
persoalanmuncul,ia mulai berijtihaduntuk mengetahuihukumnyadari Al-
Qur'an,Sunnahdan fatwasahabat,kemudiania berfatwa.
Abdullahbin Mubarakmengatakan: Sufyanmenceritakan kepadakami
dari Atha bin As-Sa'ib dari Abdurrahmanbin Abu Laila, ia berkata:"Aku
berkumpulbersamaseratusdua puluh (120) orang sahabatRasulullahSAW,
38 - I'lamul Muwaqi'in
danaku melihatbeliauberbicaradi mesjid,tetapitidakadaseseorang
di antara
merekayang meriwayatkanhaditskecualicukup satuorangsaudaranya yang
meriwayatkannya.dan tidak adapula yang memberikanfatwa kecuali satuor-
ang".
Riwayatini juga dikemukakanolehImam Ahmad darijalur yangsama,
yaitu Jarirdari Atha bin As-Sa'ibdari Abdurrahmanbin Abu Laila.
Malik mengatakandari Yahyabin Sa'id: Ibnu Abbas berkata:"Orang
yangmemberikanfatwakepadaumatmengenaisetiapperkarayangditanyakan
kepadanyaadalahorang gila". Diriwayatkanpula oleh lbnu Mas'ud, Ibnu
Wadlahdari Yusufbin Adi dari Abd bin Humaiddari Al-A'masy dari Syaqiq
dari Abdullah.
Sahnunbin Sa'id mengatakan:Orangyangpalingberanimengeluarkan
fatwa adalahorangyang paling sedikitpengetahuannya, ia menjadiseorang
yang mengetahuisuatupersoalandari satu segi dan ia rnenganggap brhwa
seluruhkebenaranterdapatdi dalamnya.
Aku mengatakan:Noda dalam fatwa dapat terjadi karenasedikitnya
pengetahuandanbanyaknya pengetahuan. Jikapengetahuannya
sedikit,ia akan
memberikan fatwanyadalam satumasalah tanpa pengetahuan,
berdasarkan dan
jika pengetahuannya
terlaluberlebihan,fatwanyamenjaditerlalumelebar
Pengertian Nasikh dan Mansukh
Pengertian nasikhdanmansukhmenurutparaulamasalafpadaumumnya
adalahpembatalan hukumsecaraglobal,dan itu merupakanistilahparaulama
muta'akhirin(belakangan), atau pembatalan "dalalah" (aspekdalil) yang
umum, yang mutlak dan yang nyata.Pembatalan ini dapatberupapengkhususan
atau pemberiansyarattertentuatau mengartikanyang mutlak menjadiyang
terikatdengansuatusyarat,menafsirkannya danmenjelaskannya. Berdasarkan
pengertianini, merekamengartikanpengecualian (istitsna),syaratdan sifat
sebagan i a s k h k a r e n ah a l i t u m e n g a n d u n gp e m b a t a l a ny a n g d h a h i r d a n
penjelasan yangdimaksudkannya. Dengandemikian,naskhdalanrpandangan
mereka a d a l a h p e n j e l a s a nt e n t ang maksud suatu dalil dengantidak
mempergunakan lafadztersebut,akantetapidengan suatuperkarayangdi luar
itu. Orangyangmengamatipendapatmerekaakanmelihathal itu seblgaisesu:rtu
yangtidakterbatas, danhilanglahmacam-macam bentuk(rekaan)yangdituntut
olehdiartikannyapendapatmerekapadaistilahbaruyangmunculbelakangan.
MenurutHisyambin Hasandari Muhammadbin Sinn bahwaHudzaifah
berkata:Orangyangmemberikanfatwaadalahsalahsatudari tiga:Orangyang
mengetahui nasikhdanmansukhAl-Qur'an,Penguasa yangtidak menemukan
j a l a n l a i n , d a n o r a n g b o d o h y a n g m e n g a d a - a d aS. e l a n j u t n y al b n u S i r i n
mengatakan:"Aku bukansalahseorangdari keduayang pertama,dan aku tidak
Buku Pertama... - 39
mengharapkan
rncnjadioran-gbodohyang ntcnglCa-ada".
A t r u U n r a lb i n A b d u l B a r l n r c n g t r a k adni d a l a mb u k u n y a" . l a r n iF ' adll
a l - ' l l m " n e n g a l a k a nK: h a l a f b i nQ l s i n n r e n c c r i t a k ak n c p a d ak a n r i Y
. a h v lb i n
R a b i m c n c e l i t a k a nk c p a d ak a n t i . M u h a r n r n a dt r i n H r r n a c lA l V u s h i s l t i
nlcngrtrkrn kepadakani. Ibrahinrbin \\hqid rncntarakttnkcpadakanri.Al-
M u t h a l i bb i n Z i y a d r r e n g a t l k a nk e p a d ak l r r i . i a b c l k a t a :J a ' f a rb i n H u s a i n .
inramkanri,nrcnccrilakan kepaclaku. ia herkata:r\ku melihatAbu Ilanifllr dllanr
minrpi, ilan aku bcrkatim: Apa I'ang Allah lakukan tcrhadapntu.u'altai,\bu
I l a n i l a hI I a n r c n j a u r b D : i a m e n g a n r p u n i kAuk. u b e n a n v al a g i :c i c n t a ni l r n ul
I a n e n j a r r , a bA: l a n g k a hb e l b a h a l , al ' a t u . af a t w a i r u b a g i p c m i l i k n v a .A k u
b e r l a n y aI:- l L l ud c n g l l rlrp a ' / l a n t c n . j l u , l bI:) e n g l np c r k a t a an t a n u \ i ilr! ' n i i l n - r
a k u v a n gt i d a kd i k c t a h LA r il h h b l h r v ai t u a d a l l hd a l i k u .A b u L l m a rb c r k a t a :
Abu Utsman Al Hacldacl berkata:Seoranchakinr lehih mudlh berbLrat drtsn
danlcbihdekatpaclakcsclantatan clu putlaseoranuahli llkih -nraksLrclnva nrulli-
: karenaahli fikih rnenceluarkan vrng dimaksucikannya padusuatusatt dengrn
keterbatasan perkiitnannl,a. sedangkan h:ikinthamsntenentuknll suitlukepulusrn
densanketetapan r-ang pasti.
U l a n r al l i n b e r p e n d a p abta h u a s e o r a n gr n u f t i l c b i h d e k u t p a d a
kcselamatan dalipadascoranghakim,karenaseorangmufti tidak rncnctapkan
f)tuanya. tetapiia nrenvarnpaikan nvakcpadaorang1'lngmemerlukannya. j ika
i a n r l u , i n d a p a tr n e l ) . t p c r g u n a k a ndnlyna i a d a p a tp u l a n e n i n g g a l k i l n n v a .
Sedangkan hakinr.ia rnenetapkan suatukeputusan. sehinggakeberacltan hakinr
sanadenganmulii daJamhal rrenyampaikan suatuhnkum,tetapihakilnberbeda
dcngan nrulti dalarnhll ketetapanatas keputusannya. Dari plndangan ini,
kcputusunhakirnlebih besarbahal,anya.
Bahaya Keputusan Hakim
Bcrdasarkan h a l d i a t a s .b a g i s e o r a r r gh a k i n t a d a l a hl n c a m a n d a n
peringatan yangtidaksanradenganlncanan dln perinratanb:igiscoranlmufti.
A b u D r u , u d A t h - T h : r 1 ' a l i smi e r i r v a y a l k l nyna d a r i h a d i r s A ' i s v a h k c t i k l
menyebutkan parahlkim, ia berkata: Aku ntendengar Rasulullah SAW bcrsabde:
Pada huri kiunrut,Seorung hukin ukut tlitutttut dertgtutkaudilunlulu tliberikan
kepudanrodcttgctn lterhitrtrtguntcutgkctatupu.,urtglilurupkunrt|u bttlutuiu
tirlttkntntutuskuttsutnu.se kuli utusduu oratt.qtlalun tnu.sulttlt kunnu". D..tl.ul
liaditsdari lbnu Bllidah dari ayahnya.RasululLihSAW bcrsabdl " Purd l:r.tkint
tenliri duri tigtt; Duu t.lincrukudrtn.;utudi .surgu:Stctrtng \'ungtnclrg(tdllui
k e b e t t u r u rttl u t t t t t c t r t u t u s k o n n n
yat a k u i a d i d u l u n t s u r g u , S t , o r u n gI u n g
11?nluluskln.sLrtttu pcrktrQ tunpa btrdusarkanltengetulttnttukan nusuk ke
drtlunrncrnkt, dunsaorartgt uttgrtengetaltuikcltcnarartrlartia btrbud dlnlinl
(titlukntenurtrr.skuntn'u) rttukttictdi dalont trcroktt".
Ancaman dalam Nlemberikan I-atrva
40 - I'lamul Muwaqi'in
S c t l a r r g k aann c a m a nb a g i s e o r a n rm u i t i a d a l a hs e p c r t d i iri*,ll,utkln
d a l a m S u n a nA b i D a r v L r d a n h a d i t sN l u s l i m b i n y a s l r . ,i a h c r k a t a :A k u
menden-gar Abu Hurairahberkata:RasuiullahSAW hersabda.. "Burang .siapa
nrct1Ro/aken .;esutttu doriktrtttng tidek (*u kotukartlrcndttkluhio ntutdirikan
satt!nullolt rli naruku.jalnnrtuttt,drut lturartg.siultttttrtntltcriktul .futte tetrya
(bcrrlu.sarkttn)ilmu, ntnkudosuntrradulultbugi tliu tzng ncn.qt,!rutrkun fatva
itu. dan lrurctn.qsitrpu nrcrtrutjukottkaluulu .suutlorun\'a.\(\uutu lung luin tluri
(b( rtenturllldtr dangur)lcrkara lulg tliketuhui kabcrtortuunu, berarti iu taluh
'.
t u e tgt k hi u t t u itr t t ' u S c l i a pa n c a r n abna g in t u l t i j u g ar l e r u p a k a rarn c a r n abna g i
hakinr.darrseoranghlkirn mcmiliki uncanran yanLkhususbaginyl.Akan tetapi
r n c i r r n r nb a g i s e o r a ! t gn t u l t i l e b i h b e s a lc l a r is i s i l a i n . k a r c n ai a t u a l y a
lncrupakanketenluanyar!t umurltYangbcrkaitanclengan orlng yang rrcluinta
fllrra clanolrng lain. Scdan-qktnkepulLrsan hrkirr hanvapltrsialyang tidak
bcllakubagiorlng yan-gbukantelhukunt(ter.duku l). Dcnglrrdentikian.sertr.ang
mufii nrcrrgcluarka sun l t u k e t c n t u l ny a n g L l r n u l lc l a nb c r s i f a u
l n i v c r . s ai l ,l n
otang1'ungrnclakukan beginimenjadibesini,clln orangylng ntengatakan be-eitu
hukunrnvarnenjadibcgitu.Tetapilidakdenrikiandenganhakim.ia mentutuskan
suatukcputusantertcntuuntuk orangvtng tcrtentu}lula.sehin-gqa keputus:ln
seomn-e hekinrbetsilirtkhususdanharusdilaksanakan. sedangkan fatwitseorang
u l a n r ab e l s i f l tu n i v e r s rdl a nt i d a ku ' r j i b d i l a k s a n a k apna. h a l lk e d u a n y b ae s a r
clanblhaya pun bcsar.
Enlpat Tingkatan Haram
Allah SW'f teJahntengharlntkanmcnseluarkanlatwa dan kcputusan
peradilantanpadasarilnrudanmenjadikanhal ini scbagaipcrkaraharamyang
palingbesar.llrhkan Allah tclahmeletakkann,,,a ptda tinqkatkehararnan yang
tertinggi. Diir berfirnln: "Katakanlult: "lfultunkuluurtu nrcngharantkun
p(rbrutten trurg ktji, buik t'un.gnuntpuk atauputt \ung tarsc )u li, dun
p ( r b u u t ( t r r l o s a , r n c l n r t g g u r l t a k m u n L r s i at u n p a u l t s o n t a n g b e n u r ,
(nrcnglrurunrkon) rltctillcrs(kutukart Alluh dcttguttsesuutula g A ah tidak
trrcnuruttkt.ut ltrrj.jtthuntuk itu tltttt (rttcttgltttruntkut)rtrcngodttadakanterhutlap
r\lltth rtpu lung Iiduk kunu kt'/u|rui"."(Al-A rtl: 33). Berdasarkanayat ini.
Allah tclah nrenjelaskan empattingkat pcrkaravang haranr.yaitu: pertama.
perbuiitan)'angkeji (fauouhi.sy)- ke-dua. berbuatdosadankedhllimal).kcriga.
yanglebihdiharanrkan lagiadalahnrempersckulukan Allah SWT.dankeemplt.
y a n _ cI e b i h h a l r n r d a r i k e t i g : r n 1 a ' ad a l a hr r e n e a t a k a n
t c n t a n gA l l a h t a n p a
pcngctahuan. Tingkatharaml,angkeenlpll ini hersifatumum.yan{ ntencakup
luga men-eatakan tanpapengetahuan tcntangnatna-nama-Nyt, sifat-sifat-Nya,
perburtan-pcrbuatan-Nya. a-uama-Nva dan s),ari'at-Nya.Allah Ta'akt:,,Dun
janganlah konttt rnertgutukutlt(rlrudap .q)(t.\ia g di,scbut.sebutoleh lidtthutu
secaraduste "lni halal dcutini hurant", untukntenqodaotlukttnkebr nngan
tcrhttrlap Allah. Stsungguhntaortlng oretlg\.onglen.quda<ulakttn keboltongan
Buku Pertama..,- 4l
terhudapAllah tiatlalahberutiutrg." (An-Nahl: I l6). Oleh karenairu, Allah
mengeluarkanancanranbagimerekayangmelakukandustaterhadap-Nyadalam
hukum-hukum-Nyadan tindakanmerekayang mengharamkan sesuatuyang
tidak diharamkanAllah. dan sebaliknyamenghalalkansesuatuyang tidak
dihalalkan.Ini merupakanpenjelasandari Allah SWT bahwasanyaseorang
hambatidak boleh ntengatakan ini haramdan itu haramkecualiberdasarkan
pengetahuan bahwaAIlah telahmenghalalkannya dan mengharamkannya.
Sebagianulama salaf mengatakan:Hendaklahseseorangberhati-hati
u n t u k m e n g a t a k a ns e s u a t uh a l a l a t a u h a r a m ,h i n g g a A l l a h m e n g a t a k a n
k e p a d a n y aK: amu berdustaA . k u t i d a k m e n g h a l a l k a ni n i d a n t i d a k
m e n g h a r a m k a int u . I a h e n d a k n y at i d a k m e n g a t a k a ns e s u a t uy a n g t i d a k
diketahuinya dandisebutkan olehwahyusecarajelas mengenai penghalalannya
danpcngharamannya denganhanyaberdasarkan taklid ataupenta'wilan.
Larangan Mengatakan: "Ini adalah Hukum Allah',
N a b i S A W t e l a h m e l a r a n gd i d a l a m h a d i t s n y ay a n g s h a h i hu n t u k
rnengatakan sesuatuseba_sai hukum Allah. Dalamsebuahperistiwaperangketika
menahanmusuhnya,beliaurnclarangajudannya, Baridah,menjatuhkan sangsi
kepadamusuh-musuhnya ketikaia menahannrerekadan itu dianggapsebagai
hukunr Allah, beliau bersabda:"karena kantu tido.kmengetahuiapakah kamu
betnr bahwu itu adalah hukum Allah bagi nterekt atau tidak, akan tetapi
putuskanlah sesuatubugi ntereka sebagai keputusanmu(hukunt kamu) don
suhabat-sahabatm a". Berdasarkan haditsini. bedakanlah antarahukumAllah
dan hukum seorangpenguasavang melakukanr;tihad.RasulullahSAW telah
melaran-g menyebuthukum (keputusan) orangyangberijtihadsebagaihukum
(keputusan) Allah.
Di antaraIarangansahabatdalam masalahini adalahketikaseseorang
berkatadi hadapanArnirul Mu'minin Umar bin KharhthabRA: ,,lni adalah
h u k u r r A I l a h y a n g d i p e r i i h a t k a nk e p a d aA m i r u l M u ' m i n i n U m a r b i n
Khaththab".Urnarberkata:"Janganberkatademtkian,tetapikatakanlah:..lni
a d a l a hp e n d a p aAt m j r u l M u ' m i n i nU m a r b i n K h a r h r h a b " .
Ibnu Wahabberkata;Aku mendengarseorangraja berkata:Tidak ada
seorangpernimpin manusiadan tidak ada pula para pendahulukami dari
golongansalal,danakutidakmenemukan seorangpunyangmenjadipanutanku
yang mengatakantcntangsesuatu:Ini halal dan ini haram,dan merekatidak
mengada-ada hal itu. Akan tetapimerekamengatakan: Kami membenciinidan
kami berpendapat bahwaini adalahbaik: Ini layak dilakukandan kami tidak
berpendapat yangitLrlayak.Atiq bin Ya'kub meriwayatkannya dar.inyadan ia
menambahkan: Merekatidak mengatakan: Ini halaldanini haram,sedangaku
mendengarfirman Alf ahTa'ala:"Kala kanlah: "Terangkanlahkepadakutentang
rezkiyang diturunkanAllcthkepctdarnu, lalu kantujadikan selngiannta hararn
42 - I'lamul Muwaqi'in
rlan (sebagiannya)halal". Katakunluh: "Apakah Allah telah nenberikan izin
kepadantu(tentang ini) atuu kantu nterryudu-odakattsaja terlrudapAlluh?""
(Yunus:59).Dengandemikian,halaladalahsesuatu yangtelahdihalalkanoleh
Allah dan Rasul-Nyadan haramadalahsesuatuyang telahdihararrkanoleh
Allah dan Rasul-Nya.
Kata Makruh Dipergunakan untuk Sesuatuyang Haram
Sebagianbesarpengikut imanr-imamdali generasibelakangantelah
keliru karenapenggunaan kata makruh,yan_edirnaksudkan oleh rmant-rmam
merekauntuksesuatuyangharam,tetapiparapengikutnyatidak menganggap-
nya sebagaiharam.Kemudianmerekamenyederhanakan katamakruhtcrsebut
sehinggadialtikansebagaipembersihan, danscblgianyang lain menyebutkan
makruhsebagaisesuatu yanglebihbaikditinggalkan.
Inibanyaksekalidi dalam
tindakan-tindakanmereka,dan karenanyaterjadilahkekeliruanyang besar
terhadapsyari'ahdan parainram.Sebagaicontoh,lmam Ahmad llengatakan
tentangmengumpulkan duaperempuanyangbersaudara: "Aku membencinya
(menganggapnya makruh),danaku titlakmengatakanbahwaitu haram".Akan
tetapiparapengikutnyamengharamkannya.
Muharrmadbin HasantelahmenyiLtakan bahwasemuahal yangmakruh
adalahharam.Muhammadjuga meriwayatkan dariAbu HanifahdanAbu Yusuf
bahwamakruhlebihdekatpadaharar.n. Ia mengatakan dalamJami' al-Kabir:
Minum dalamwadahdari emasdanpelakbagilaki-lakidanperempuan adalah
makruh.Maksudungkapanini adalahharam.Dernikianpula Abu Yusul'dan
Muhammadmengatakan: Adalah makruh tidur di atasranjangyang terbuat
darisuteradanmempergunakan bantalnla.Ungkapaninijuga bermaknaharam.
Abu Hanifahdan keduaorangtemannyamengatakan: Anak laki-lakimakruh
m e m a k a i s e s u a t uy a n g t e r b u a td a r i c m a s d a n s u t e r a .P a r a s a h a b a t n y a
menegaskan bahwahal itu adalahharam.Merekamengatakan: Pengharaman
t e r s e b u t e l a h d i t e t a p k a nb a g i l a k i - l a k i ,d a n o l e h k a r e n ai t u h a r a mp u l a
memakaikannya, sebagairrana khanier(minumankeras)yangtelahdiharamkan
meminumnya,diharamkanpula menyajikannyasebagaijamuan. Demikian
beberapacontohpenggunaan kata makruhyang bermaknaharam.Beberapa
contohlain, umpamanyaAbu Hanifah mengatakan: Adalah makruhmenjual
tanahMakkah,danmaksudnya adalahharam.Parasahabatnyajuga mengatakan:
Bennain catur adalahmakruh,dan maksudmerekaadalahharam,dan lain-
lain.
Sedangkanmenurutpara pengikutImam Malik. makruh adalahsuatu
tingkatanyang beradadi antaraharam dan mubah (diperbolehkan)akantetapi
merekatidak mengatakannya jc'i; (boleh).Mereka mengatakan:Memakan
daginghewanyangmempunyaikuku tajamdari binatangbuasadalahmakruh
yangtidakdiperbolehkan. Di dalambanyakjawabannya, ImamMalik mengata-
Buku Pertama.,,- 43
kan:Aku mengang-rap nrlkruh hal itu. danitu adalahhar.am. Contolrnyaadalah
b a h w aM a l i k m e n g a n g g t pn ' t a k r u h b c r m t i n c a t u r .d a n i n i n t e n u r ust e b a - c i a n
b c s a rp c n g i k u t n y a d a l a hh a r a m d. a ns e b a c i a yna n gl a i n n y an e n g t r t i k a n n v r
scbagaimakruh),ar-gbcradadi bau'ahhararn.
l\,lcrrgcna p ie r n t a i n a n c a l L [ .I r r i l r ] 1S Y a f i ' i n r e r r g a t l k a nC:a t u r a d a l a h
s e b u l hp c n l a i n a nv a n g n t c n v e r u p lkr ie b a t h i l l n l.k L r t n c m a k r . u h n n y aa k a n
ka
tetxpiaku tidak mcndapatkan pctunjrrk1'angnrengharamkannya. Oleh klrcna
itu. ia rncnrakluhkannya dantiilak mentbcrikankomenllrrdltlan pc'nghlmmln
n y a . B c r c l a s a r k au r n { k a p a n t c r s e b L rtti d a k d i p c r b o l e h k a nn t e n i s b a t k : l n
kcpadanl,rclankeprda ntldzhlrbnl,abahu,antain cltur itu fri'l: at.\Lt tltuL)(tt.
k a r e n ai a t i d a km e n g a t a k adne r n i k i a nd a n t i d a k a d ap u l a y l n g r r e n g i n d i k a
s i k a nh a li t u .Y r n g b c n a ra d r l a l ln e n - s i t t a k aInu:t c l l h r r c n t a k r u h k a n n vt lua.ni a
t i d a kr r e m b e r i k u n k o n e n t a rd a l a r np c n g h a l u n u r n n lJ' ai k. l d c n t i k i a nl.c l a k a h
i n t l i k a s yi a n g r n e n u n j u k k abna h r v am a d z h a bS l ' i l f i t e h h m e r n p c r b o l c h k a n
rnain catur'JContoh lain adalahtentilngsconrn-g laki laki yan-rmcniklhkan
anakperenrpuannva yang lahir klrena zinl. Ia sarrl sekrli tidak rrengatakan
n t u b u ht r t t r L t . j o 'Ii a
; . t. e l a hn r c n v i i t a k abna h u ah u l i t u n r a k l u h S . c s u adi e n s i r n
k e m u l i a a n n vkae. i r n a m l h a n n ydaa nk e d u d u k a n n ly' a u r r !t c l r hd i m u l i a k a o
nl e l r
A)lah,dapatdikatakanbah\l'ritu mendckatipadapengharilrrannYa. Akan tcrapi
ia nrempcrgunakln krta makruhkarenascsuatuyanuharlrnadalahyangdibenci
o l e h A I I a h c l a nR l s u l N y l . D a l a n tb c b c r a p aa ] , t t A l - Q u f ' a n . A l l a h S W T
menyertakiln katlrrnakruhsetelahnten),cbu[kan hal hal yan-uiliharlnrkan-N1,1.
sepertifirman-Nytr " Dan Rul nu tcluhtnenrcrinttfikutsulttltt kunu jurtgurt
n1e n\?n1buh .\claitr,Diasrmpaidenganfinrln N1'a: lutLu sckoli-klijnt gunlah
kanut ntcrtgtttctkun kepudu keduontup(rkatuun "uh" dun jctngunlohkanur
merttbattturk nrcn'kodurt Ltt'ultkunlult kt,ltalu nrcrektp(,rkutuul lung mulia"
(AI-lsra:23). kenrudianl'irntan-Nya:" Dart.jtutgunluhkantunu,nrltunuh unuk-
t m u k n t rkra r e t t at a k u tk e n t i . s k i n u n( A . "l - l s r a :3 l ) . l i r r t r a n - N v a" :
Datt.jrutgonlahkatnunrcndckuti;lira " (Ai-lsra: 32). firrnanNya .juga:
" Dtut.jan gonluhktuttuntenbunuhjivt'uttutgdihurta*au Alluh (ntemaurunnta 1,
rntlainkan(langonsu(tu (olisart)y'art.g betutr." (Al-lsra:33). lalu firmln,Nva:
"Dan jangunlultkunttttnerulakttilnrttt unttkt'atinr,kenr i rltnguut dra .\,ang
Itbih buik (bernuttlttat)sanryniia dtv,usadanpaulilah .jurt.ji:.st'sunggulttna
.jatyi itu pu.stidininto pernnggungatt.junubnta.(Ai-lsra: 3,1),firman Nya:
"Danjnn gunlahkrununtt'ngikutiaptrt ung kuntutidok trtentpnt..'ri
ltatretalurun
Icnlengnle.sesungguhttt'o puulettgrtrun,panalilututl tlqn lwti, s, uttt,ttttuiru
akut dintintupartun.q guttganjottubnt'tt.Durt.jattganluh kanll lttlttlrttt tli ntuku
bumi ini dengorsotnbong,kurcttu.saswtlqgultnya kunu sL,,ii.tli-ktli titluk tluput
nrcnettitLrs l;uni dtutsakali kctlikanu tidttkukan.uunlai .setinggigunung.Stntuu
itu kejalntannvtdnluIdibe cidi .\i.\iRubbntu"I.Al lsra:36 38).Dalatr.t scbuxl)
h a d i t ss h a h i hj u g a d i s e b u t k a n :, S c s r o r g g i r / uAi rl.la h A : : u r t o J u l l u t c l u h
44 I'lamul Muwaqi'in
,t:L,nt[lkruhktut tigu p(rk(rre dtes ku u, n]ct\,(butka kubttrburtrn,g,l:tutttuk
:.t rtitltLt dattntertgltiIangkrut
hurtu".
Oran-l-orang salaf(ulamafcrdahulu) tclahntenrpergunrkan katarnakruh
Jalampcngertiannva vitngdipcrttunakarr tli tlallm finlan Allah clln sabtirRasLrl
\ r , a . A k a n t e l i t p ig c n e r a sbi c l r k n n g a nt c t a hr n c n r b u ui ts t i l a hn t t k r u h u n t u k
..\uatu yan-qbukln harlnt.mcninggalkannva lcbih brrikilar.ipacla mengerjaklill_
: : r . r .K e n t u d j a sne b l t g i arnn c r e k m a e n c r a p k l np c n g { r l l n l t ni s t i l a hD a r ut e r s e b r r t
Jrirrncrcka t c r g c l i n c icr l a l . n n
r r a s a l aiht u .t l a nl e b i ht c r g e l i n c iI ra { i o r u n s' r . . r
rrcngrrtikannrakruhlrlauuntkapan tidak sclat,aknYit.
),lng tcrclalutdalarl
I i t n r a nA I I I h d a ns a b d aR a s u l - N ytal a l a r np e n g e r t i xvnu n t b l r u i t u .s e c l l n g k r n
,ii dal.rnli'ntrn Allah tlunsabtlaRlsur-Nra pcni'.lrrnar'katl "tidlk sclal'akn1a '
tcllrhditu.juklnunlukscsuatrr yangberblha\arneDut.ul svari':r1 nliiLrplrn trrcnunlr
p c ' r l i r n b a n -d sa r nn. i u . rda; r l . r rh u l' a n g r r u s t a h i'la n g t i c l a kr r , ' r k i n t l i i a k , k a n .
r r l e r l i t i r n t a n A i l a h S \ \ r T : ' l ) u r t t i d u k l t ^ . u kl u g i y u , . qM u l t u p e r n t r r t r l t
tntrtgturbil(ntcn putl ui) rriiat.Mlrr anr: ()2): . !)un Ktrntitiduktnettglujarkun
tyuir kelrtdttrtu (Mulrutunutl)durt lttrst,air iru tidttkluh ltl.ttk bugintu.ul-
( ) u r ' u n i t t r t i d u k l u i t t h u r t t t r l u hp t l u . j u r u n
tlttn kitub tun,q netnbcri
ltt'trcrangart'(Yttsin6()): "Dttrt tidukluh f ut ncrt,ku ncntbattu turult ul_
',(A
Q u r ' u ni t u .d a n n : r r r t k u l t ut itdt a kt * u n , t a a r a s v S v u . a r a2: l 1 1 .s e r t ls a b d a
\ a b i S A W : " l J u u i A d u n t a l u h n t c n d u r t u k a n k u . s c d o n g k tht nt t l i t u t i t l u k
stlot'uknut dilctkukon.tlut Bturi Atlcnt jL!,qa td(tlt tltcnghi oku sctlungkttnlutl
itu tidakluhlrunlut b..girtto" dan sabciabcliau: ..S.srrrr.ggr thnto Alluh riduk
t itltrr dan t iduklah lutttkbugi-Nt a unlirl llrlur". ilcrrikianj ugadalan mcmakri
\utela. beliaubcrsabcla: "Tilokloh puntu.sbu,qiontn,q-orone
tun,qbe flukn.ti,.
dlin seterusnva.
Llngkapanvang DipergunakanScorangl\Iulli untuk Ijtihadnya
MaksudnyatrdalahbahrvaAllah SWT telah nren-sharilrrkxn \irplpun
u n l u k m c n g a t a k l ns c s u a t ut e n t a n gd i r i N ! a t a n p ad i c l a s a r i
Pcrrgetahuan
n r e n . { c n ania r n a - n r t r a - N y as.i l a t - s i l u t - N y ap.e r b u a t t n - p c r b u a l r n - N ydaa,n
h u k u n rh u k u r nN 1 a . S e r n c n t a riat u . s c o n n - gn t t r f i im c n b e r i t a h u k atnc n t a n g
A l l e h d a nl g a n l t N y a . J i k ab c r i t av a n gd i s a r n p a i k a n n tvi a d a ks c s r . r di rei n g a n
)tn-s tL'lth disyari'atkanbcrar.tjia teitlt ncn-satlktnnyx tanpl bcrdasarkun
p c n l c t a h u a nA.k a n t c t a p i . j i kiaa b e r i j t i h a d c l a nn r e - n c L r r a hskeagna l au s a h a n y a
. l i d a l a mn t e n - g e t r hkuci b e n a r a lnr l u i l s a l a h .n r a k ai l t i i l a k t c r n l r s u ky a n g
lcrkcniliincaman.ir dintaatkanatrskesalahannyl, dani.jtihadnya rrendlpatkan
pahala.Nanrun.il tidaktliperbolehkiln nrengrtakan sesLurtu yangdiarnbilberda_
s a r k l ni j t i h a d n y sae d a n ci a t i d a kb c r h a s idl a l a mh a l i t u d e n g a nn a s hd a r iA l l a h
d l n R a s u lN y a . s e p e r t im e n - g a t a k aA n l: l a h m e n g h a r a m k adnc m i k i a n .
nreuajibkad n c r n i k i l n .m e m p e r b o l e h k a dne m i k i a n i.n i a d a l a hh u k u mA l l a h .
I b n u W a d l a hm e n g a l a k a n\ ':u s u l ' b i n A d i n t c r r c e r i t a k aUr rb.a i d a hb i n H a r n i d
'Atha'
drri b i n . / r s - S li b r n c n c e r i t a k ai a : r - R a b i 'b i n A t s l a mb e r k a -
n .b e r k r t aA
Buku Pertama... - 45
ta: Hendaknyaseseorang di antarakamujangan mengatakan: Sesungguhnya
Allah nrengharamkan demikianataumelarangnya, sehinggaAllah mengatakan:
Kamutelahberdusta, Aku tidakmengharamkannya danAku tidakmelarangnya,
a t a u m e n g a t a k a n :S e s u n g g u h n y aA l l a h m e n g h a l a l k a nd e m i k i a n a t a u
memerintahkannya, sehinggaAllah mengatakan:Kamu telahberdusta,Aku
tidak nrenghalalkannya dan Aku tidak mernerintahkannya.
46 - I'lamul Muwaqi'in
- ...BruBuadn{ng
,t
V1I\IYC N\ilylUgflHtrgl I
Hfl'IOfl ONYA Ct{VuO
YIUflS'V^\JVd IYUVAS NVO IVIV
UVJNdflS IAIYIAIIYUVd TYdYCNgd
'Jika
b c l i a um e n j a w a b":T i d a k ' . d j a b e r t a n v a : h a f e l2 0 0 . 0 0 0( d u ar a t u sl i b u )
hadits'1. beliaLr nrcnjarvrb:"Tidak",dia bertanl'a:"Jika ha{al300.(XX) (tigx ratus
"
r i b L rh) a d i t s ' 1b, e l i a un r c n j a w a b :T i c l a k. d i a b e r t l u r ) a :J i k a . 1 0 0 . 0 ((Xc)r u p a t
r a t u sr i b u ) h a d i t s ' 1b, e l i a ur n c r t j a u a bs a t n b i lb c r i s y a r adt e n g | l nt a n g a l l r l y a :
"Denrikian.cianbciiaurrenggetakkantan!llrlnvr.
Abu Al-Hrrsainberkata:"Aku beltanvakepacla kakckkLr Nluharttrrtad bin
L l b a i d i l l a hA. k u b e r k a l a": B e r n p ab a n - v a kh n d i l sy a n gd i h a f a lI n r a n A h t n a d
: c b a n l ' a(kr 0 0 . ( X )( 0
b i n H a n b a l ' 1. . B e l i a ur n e n . j a w l b" S e n a mr a t u sl i b u ) h a c i i t s .
A b u H l f a s h b e l k a t a :" A b L r I s h l k b c r k a t l k c p u d a k u : K c t i k a a k t t
r.nenghldilinr:rjlisdiskusiAl Manshuruntuk nrcndcngrrkan fatNii tht\r't.aktr
t . r k l s c s e o r l n gb c r k a t ak c p l t l l k u : " K a n u t t t c s t i
m c n c e r i t a k l nh a l t c r s e b r r m
seper-ti dia.apaklh kanruticlakhafalhaditsse-iuntlah terscbLlt. sclllclrtaru kilrrltl
sukl rnenrbelikan llitu,l kcpadaorani:-or angI Aku bcrkillakcpil{lan) r: "Senroga
A l l a hn r e n r b c i k aanr r p u n a ns.c l n d a i n t 'lnk u t i d a kh u l l l s e j u n r l ahha d i t st e - r s c h t r t
cliatas.kerrurlianiiku rnenberikanlirt\rl keplldltoriing-oran-g alengan pL-rtdtpllt
o r a n gy a n gh r l a l s e j u m l a h a c l i ttsc r s c h udt a nb l l r k l n l e b i hb a n v a kc l l r i j n r n J l t h
tcrsebLl1.
Al Qadhi Abu Ya'la belkata:"Kcsinrpullnnyl brthrvast:scortngtidrtk
b i s ad i s c b u ta h l i ( p a k a r )i j t i h a d ,s e a n d a i n vcai i at i d r k h a f a ls c j u m l a hh a d i t s
ylng telahdisebutkan.Hal ini sematarnatl di cillam rangkakchrti hrtian dan
nenlpcrketatketcntuantlembcti lrlrva. Kcnudian ccritl Abi lshak ini cliccri-
t a k a nd a l a n rm a j l i sd i s k u s iA l - M a n s h u rd, i a ( A 1 - Q e d h ib) c r k r t a :" P e r k r L t l a n
Abu lshak tersebutdi ittasbukanberartibahu'adi dllant Itrerlbelikln lllu'4.
d i a i t u s e l a l ub c r l l r q l i d( n r e n g i k u t ia)l a y r r t g d i l r i t u , a k aonl e hI m a r r lA l t r n r l d .
karenadalrm sebagian konrcntiirnya dallnr kitabaf ilul'ulctutl'dilulult,belitnt
telah mcnetapkan Ialangan tncmberikan latrvabari rxrtttgya:rgtidltknrcntpLlnvli
ilrnu.karenuadanyaIarangandalalnfirnrln Allah SWT: "Darr.farr.gr ttrltrhktutttr
nert,qikutiopu |ang kanu titlak nenpurt|ui 1tt'ttgttttltutttt tettttrn.qnvo". (41'
lsra':36).
BolehkahSeseorangN{emberikanl'at$a dcngan Cara Taqlid (N{cngikuti)
PendapatOrang I-ain?
Dapilt sa)'akatrkan bah\\'a:"Dalan perrrasallhln ini teldapat3 (ti,tr)
pcndapat1an-rclikemukakan olch parapen-gikut
lrllam Ahmad.)'aitu:
I'eftamo,Tidak bolch sese(nang rncntbcrikanfitt*l denganclra tac1litl.
kalena dia dianggapbukan orang vang bctilmu. scdangkanberlrttrvatanpa
mempunyaiilmu pengctahuandiang-uapharant.Dltt tidak ada pcrbetlaan
p e n t l a p adti k l l l n g a n o r a n go r a n g b a h $ : l l a . l l i d i t L r d i a n g g a p t i d n k n r c n r p u n r r i
ilmu pengctahuan. sehinggaoran-rr-angbertaqlidtidak bisadikatakansebagri
seseorang ydnglrcupunyai ilntLtpcrtgctrthtran. Pendapat ini ditlasrrkankcpada
perkataanmlyoritas sehabat dan ulatna macizhab S1'al-i'i.
48 - I'lamul Muwaqi'in
- '-BruBuad nlng
6t
-lV ntull I?3?qraq'(stlpeH-tV)quuuns-sv rnqera3uaur
{nlun p,r,rlejuequlad
rc8nqase,{ur.rrp uerlrsrsoduaur 3ue,{Sue.roasas 13uqq1lerq.,:ppqcsleqnprlaq
nlul 'iqbu qelescu ruuloprrlurd 3ue,{3uu.rolnseuuat uelnq ErpEJc}uauas
'sllpeH-lV Lucltp
ludrp.te13uc,{ nlensasuu3uapqe,trufuauErp u€rpnuel
'nlensas3ut1ua1 c,(uulaq 8ue,{3ue:oasas uper,{urtlputesucletul ledcq uulu
8uu,{rdy,, :n11edeqcpcdal n,{uepaqn{V,. :r;tur'lleq pculqV urq qrlpqS
'Br1\trfur?Iuequraru
1nluntl,{ur3cqurlqaloq:adrpleprl Elr?ru'nlr
ryadasluprt u,{urcpueagurl:.rerl uup JpJDq r{€lr?seur
rxclcpE,^lp.Jue{uaqtuau
uup teclepuad uulclnua8uau lntun e,{ur3uqutlqaloq:cdrpeletu'n1r ry:das
qupnsclrqcdy e(ururr:lcpuaun1c1'n:n[uadruieq:eqr:cp nruluaq8uu,{3uu-to
ledcpuadueepaq.rad rnqnlaiuatusnluqclp nl! qelalasucrpnuex'lrpe preJas
tnqasJt IBr{ur':1eun88uaur snJtqBlp puas^'ue,ln}-ly lnqrlaSuauerp rpadas
tnqasratstrpuH-lVrnqeleiueu sn:eqnrpuep'e,{uqlnsuuruunpqr{rsrustrpuq{rtrq
'IAVSqullnlnsBU slrprg rnqula8uaur srueqcrpnlr qtrlatag'e,{uucBunpuel rsrurp
'e,{uqr,{rucpcpl ucp qe.{r1c11 '8.{u-(unrnt qpqas)IrzuBlucp (lrsjEl)Ir,.t\,?l
lp.{n
'c,{u1rqrqr,{sqnruucpt?uclqnu le,{E'e(uqlnsul:urucp qllsnu lefu 1n13ue,{uaru
qrcq 'uc rn|-1y 3ur1ua1 ucnqula3uad rlrlruau 3ur,( Suuoases^ r8cq rlnnca>1
'eute?uqelcstruurtlep p,i
tp.JurllrJequau uelqaloq;adrplupn 8ue:oasag,,
:e,{\qnqnryr1Llobotnttntu-1n ou qtbol-1nq?lr{ qpnqasruelpp qrqlnq)-lV
qalo uc1le.{u,trr:rp3ur,{ le,{t;,rrr.r
nles qEIEsruBIDpu1r1.raqr.grKg rueruJ
!rUE.{SruBrrI lnrnua6 B/rrluJ uB{lJaqtuatr J IEJE,{S
'nPrlaqqclo uslu,rlrTrp
lnqlsrrl
qEJBseul Eueurp 'pllseru qenqasuer33uga1 ypq rp:e8uaprp 8ue,(u,r1u;uurirqas
epudal us{rupuBsrp3uc,{ peuqv ucull ucp Junlrp 8uu.{ qnlnseru(nurr1)
g lu3uq3uau3uc,{ Sueroasas oloJuau uBIDlepn n{V,, :slll{Jaque:^sng urq
uresng-1yeqy rcBuapuaun{V,, :cte1:cqpefcp-uy qellrpqv ulq uesuH-lVrlV
nqy reSuapuaur nIV,, :etclJaqurp e,{elas'e,{u:ztuauol ruepp uclsclafuau
qspJIrHnqv,, :ery>1:aq rqpcf-1y ue1ufua1 erp eserq8uc,{uep':cuaqdtSSucrp
3ur1ud3ur,{ ledepuadlrqureiuauruep 'puqrlfr:aqndutrur ;-uu,{lclurd 3uc,{
Sueroppp{Eprl 'uelqnrnqrpreSucscIl)a{ ue{qaloqledtpNt p,H.o8uay
'ue1qa1oq:adrp
'prlb€uaq
{npn nlI IeqEIeu Drel uESuap urc13uu:oepeda4e,trleguelr:aqureru
u n d e p y ' r : r p u a se F u u r p r i e q u e n [ n 1u e 8 u a pu e l q e l o q : a d r pe { u e q n l r p r l
-buyag u,rtu.yaq3uc,(urcl Suuo uup re8uaprp3uu,{lcdupuadnlunsuul:ustpJeq
e,\\lr4ut:lUequ:rlle,{ur3uq uclqaloq:cdrplcpr;,, :tbcu:eg-1yupudalu,(ulctns
ruelcpElc{req lqpu}-lv rue{ tcqequse:ed uup e,{uurr;1 ?ue,{ucp qcqtqtug
nuql qalo uI?IcInue{Ip tut ledepuad urcl Sucrocpedal r:,trtegue{uaqueur
ruelup(uru13ur:oledupuedqnqrBuau)prlbeilaqqaloq{ep11uenqula8uad nrulr
lD,{undueu3ue,(3uu:oasas rdcla1 urpuase,{ur:rp1n1unue11n[n1rp nl{ e,.$leJ
eltf 'e,(uure1 ?ue,{eutelnledepuadrlnl13uaruuelqeloqledrperpEI?u 'urpuas
e(uutp ue?uep p,{uuellp:'lepe 8uu,{ lcq tuclpp ue4qaloqtadtq 'onpay
Qur'an.sanad-sanad yangshahih,dan pendapatyangterdahulu.
Ali bin Syaqiqberkata:"Dikatakankepadaibnu Al-Mubarak:"Kapan
seseorangdiperbolehkan memberikanfatwa?,beliaumenjawab:"Jikadia sudah
-n
mengetahuit l tsar (Al -Hadits)
dan ar-rc'I'r.
DikatakankepadaYahya bin Aktsam: "Kapan seseorangdiboiehkan
mcmbcrikanfatwa'j",beliau menjawab:"Jika dia sudahmengetahuiar-ra'l
(Al-Hadits).
dan a1-.rl.rar
Menurut pendapatkubahwa:"Yang dimaksuddengannr-rur'vridallm
pernyatiran (analogiyangbenar),
tersebutdi atasadalahal-qiya.sash-shahihaft
'illat (alasan)yang
pengenian,dan benar,dimanadenganhal itu pembuat(
praktisi)hukumdapatrrengaitkannya denganmasalahpenetapan hukum,dln
rnenjadikannya sebagaisesuatuyang dapatmemberikanberpengaruh dalam
penetapan hukurn,baik yang berlakumaupunyangsebaliknya.
Seputar Haramnya Memberikan Fatwa Berdasarkan Ra'yu (Pendapat)
dalam Masalah Agama yang Mencakup PerbedaanNash yang mana Rasio
'Iersebut
Tidak Dapat Menerima Nash
AIlah SWT berfirrran:
Q lo . '
_ai'g -*.),ual f -rdr sJ+ r tur !t -LA
50 - I'lamul Muwaqi'in
Iq - "'urllBuad nlng
D,\uqnUSrotsal,,:epqusleqrqEN,,(DtdDDd)IUDLIXDpDtl pnqatl
l uDlt)ts.,t.)udl
tltDtop)lnl\nLuDpDtl^!unJD,Dt2\Dpo.yrpu,,:,4[vsIqENsllpfqtuplcpJrlE,{ursr
rur leq pueurl]8EqasllE,l?lrpuEplBSuoprpnJJad)cpn tnqaslatqp]ulJadE{Bur
'lnsudqaloc,,h?qrp 8ue,{edeueSuapunBunuapaq3uu,{nlrnsJsull\qulur.reur"rx
,rlr.Etrpqrfu,rn1ln,{uqelurrad
3ue,{e.,r:niuadue4Sucpas ryeru 'Jnsitdrtc Etueur
Intun uplrllrtuuaruaur 8uu,(usnniuadE{au 'nlr pu:ru{ qalo 1nsu5r:pr:clo1
ut1e,nla1 unlriuaur n1re1a:aurepcdaluEtE.elaI puJre){.1nsuynpr:da1 ur]u,ela1
qr,,|\t1qrp
u?urull':i n1re1e:aunpedolunte.etalurlrpeluau uup,fuenqrp(tn,eq]
:otcI) lnqJsJet1r.gtdetal'(usenFuad) r:urr 1r1nrlB,nluaut {nlun uelqetuuautaur
{ppl} qrrllV ueq (strpuH-lv) B,{ucruedLunas Suni(ucp ue,.rn}-1y e,{ur,;peda1
uulSuepprpqelaleuall?I'IEpq neluup,JnO,lVureleptcdep:a1 n1ruelqelur.rachp
3ur,r,seda1.ra1 '1epnu u:ucasu,{unc,clueluqr[e,,n
uleu'nlpnsas uB)lrTrll:^{ltltru
{nton uelquluuauaurntrlnsegelrqcdn unlLJUgun..rnO-;yepr:d.r1 uels^tpuu1:aq
iur,{ uelqulurradrp8ur,{ rde dep?qJal ue8unluauacl rle8as r.rupsrqaq:a1
snrnqnlr Inssdppedal1c,e1e,r,rquq uenqelr:eqruad rc3uqes lnq3s.ral (cfie) ulcl)
qe11y.e,{51
7r,1t8ue1niu-a-urlnBueur 1119 lnsrg r1e,n1ueur uppr{EllVuE,rtuaur
-IntunucltlDlrruarrrruj r.lr?lat .
IiAS qEIIV (6E :,EsrN-uV),.niwoqrlo 1nq t1rqa1
uDp( nutrft)q)DutDl Llrqalnlluorlrtuap3uotr.Lnryna l L:DLI LDpty41yopodatl
uDutrr)qrD )q-rt)utq nutDl Dllt,(n,QtqDuuns)lnsDYuDp (un,r
01V) \DUV
opoclalor yt:luultlDqwDlDlDut'nDn:^as SuDJuat Ddnpuatluuutoltatlnruo1n1tI
uotpnutlX nwD:lD.!oy1tD uutD llltr uop,oi1,,71nsoy
tp (D\^Dt13Lrad) t1olttD,otuDl LlDl
-lV qD!r),nr'tutuu.raq3uo,iiJunLo-,9unto ,/Dll,, :ullulr;,req
l,4trSqulV
'qe
V
urclasurdurrrucd-urdurrurcd rlnlr8uoulqtrletrtp ruu.raq.qellVuBp uclunrnlrp
qulat;uu{ ede urrlas nlensasrlu{r;uau 3ue,{Sueloe,nqr:qqelrnqcla; :u,{51
-r.nlpirulUnJnllp;uu,{cdc rlnlrBuau
{ntun uplqu}uueI.rIau JIAS qeIJy snsnq{
rlrcJJS (t :Jur,V-lV) (D,iuDpDduop) uotohtlatl pquto|luatunuDl qDl ltp2s
loutv D,iN-utLtlas rttdturwad-uttltuttuaduntpBuatu nuul tlolun|unI uopnwun1nl
:-rnpntuopodal uulutuntlp 3uo,t.odn LlDltln: ,, :ucuuglaq J,\\S rlsllv
'(ns;lu B,$cqEpedalurlr{sspuspaq
3ue,()enpal 8ue,{ucsn:n3ue:e1aur uep
'(lc,uE,{seprdal utllsupueJ:aq 8uE,{)Bueuad3uB,(upsnJnur{cueslelau Intun
Jr:IqBlurJaru3rx qDIIV uBnqploSuad re(undutaulIepu 3ue,{Fue.ronsleuc,req
11r.r1rfruau uEp'e,{uw{pullslelau)[nlunuD{qpluuedrp
8ue,{uu:!^nlll lBrxun euas
'ueql]l):>1rp:,-rueq8uu,(uesn:nuu1n,{qe,ratuul]p .tp,uE^sepcdcl lnqasraluesnrn
un)scpueJaur qpJI\/EuEurrp'tB.uB,{s on{rBuau 3uu,{uesn:nupedalr8eq:atntr
(uesnrn)upleosladeleur 'utlrlnuap upSuaq .(gl :qe,(rs1c11y) .,,rnqola1uaur
:1nyt ,3uniSuoto-3untonslbun,tot14nqBuautnttny qnlunEuoIunpny p,untk
qDlunlt DIDLU'tul(DuD3D)uDsntnuDp (uDJnv.rad)JD,t.tt^snnns.|DJDtp opoJaq
ntuo4uoyrpnttutol uDtpnruax,,:e,{51-rqe,11
epedal utrruJr;:Iaq
IIAS rlpllV
'n,{qu,rue8uapueSwtua
eq Suef nsgeuc,treqrlnlriuau
a-Lte,{
u:ec r?pEde{uEp'e,{51-1nsug
epeda{qEIIV qelo uElurunlrp3uu,{n.{qe,n
itu hanla adadalammelaksanakcn
keta'atat1 kebaikan".Nabi SAW bersabda:
" Burang sia;tu di antu'a mereka (PellSuasa) ,-angnemerinlahkan karnuunluk
berbuatma'siut(durhaka)kepadaAlluh, mukapttrirttuhtlt-ailu.jatlgandidengar
dunjctttgtutdira'ati".
Nabi SAW telahmenceritakan orang-orang yanghendakmasukneraka,
dinranaketika penguasamemerintahkanmereka untuk memasuki neraka
tersebut:"Seandainyamerekamemasukinya, makamereka(penguasa) itu tidak
akanbisamengeluarkannya darinerakatcrsebut.padahalmerekamemasukinya
karenamenta'atiperintahpenguasanya, dan merckamengirabahwa hal itu
merupakankewqiban bagi mereka,tetapi merekabcrmalas-malasan dalam
berijtihad,bersegeradalam melaksanakan keta'atankcpadapenguasayang
memerintahkan kepadakema'siatankepadaAllah. dan mengarahkan seluruh
perintahuntukmelaksanakan keta'atankepadasesuatu yangbertolakbelakang
denganpcrintahRasulullahSAW danbcrtolakbelakangdenganajaranagama.
Merekabermalas-malasan dalam melaksanakan ijtihad dan bersegeradalam
melaksanakan perintahyangdapatmenimbulkansiksaandankehancuran bagi
dirinya,tanpamerekl pastikandantetapkanterlebihdahuluapakahperbuatan
yang merckalakukanitu digolongkanscbagaibentukketa'atankepadaAllah
dan Rasul-Nyaatau tidak'1.Betapanrengherankannya prasangkaorangyang
melaksanakan keta'atankepadaselainAllah dalammenjelaskan perbedaannya
denganapayang didatangkanoleh Allah dan Rasul-Nya?. Selanjutnya Allah
SWT memerintahkanuntuk mengembalikanpendapatyang berlainanyang
terjadidi kalangankaum mu'minin kepadaAllah (Al-Qur'an) dan Rasul Nya
(Al-Hadits),jika merekatermasukorang-orangyang beriman.Allah SWT
mengabarkan kepadamerekabahwa hal itu lebih baik bagi mereka,baik di
duniamaupundi akhiratkclak.
Para SahabatTidak Berbeda Pendapatdalam Masalah Sifat
Hal ini mencakupbeberepa pcrmasalahan, di antaranya:
Sesung,luhnya
orang-orang yang bcrimanterkadang berlainanpendapatdalamsebagian hukum.
dimanadenganperbedaan tersebutmerekatidakbolehkeluardaribatasunimrn
Parasahabat terkadang berbcdapendapat dalamberbagaipermasalahan hukum,
padahalmerekaitu adalahpara pemimpin orang-orangyang beriman, dan umat
yang memiliki keimananyangsempuma,tetapimerekatidak pernahberbeda
pendapat dalarnmasalahyangsatuyangberkenaan denganpermasalahan nama,
sifat,dan perbuatanAllah, bahkansemuanya menetapkan sesuai dengan apa
yangtelahditetapkan olehAl-Qur'andanAs-Sunnah (Al-Hadits).
baik generasi
yangpertamamaupungenerasiyangterakhir.Merekatidak menta'wilkannya'
tidakmemalingkannya daritempatyangsemestinya dengancaramemutarba)ik-
kannya,dan lain-lain.
bahwaperbedaan
Kesimpulannya hukumyang
pcndapatdalamsebagian
52 - I'lanrul Muwaqi'in
-'etueuad n{nfl
ts
54 - I'lamul Muwaqi'in
ss '-BruBuadn{nfl
{r,.,ro-=j$
56 - I'lamul Muwaqi'in
lg - "'EurBuad nlng
58 - I'lamul Muwaqi'in
6S - "'BurBUad
nlna
http://kampungsunnah.wordpress.com
',,DIuau qDlDpDD[utlDqut^l
]odaal rtlolu ,uD,tnA-lV uDSuap D(uuottDl
Dpo IlLo(. LlDlosow uolop D^utodDptrad uDlrDSDptaq DdDpuddiaq SuDr\Ddols
duo-tDg,, :p.pqesteqqplel dWS qDIInlnsr?}J,,:ElElleq erp 8,,(eles,seqqV nuql uep
'-EruEUad n{nfl
19 -
0vavcugd n^,YuNYxvrot{gd
CNVJNSI VAVJUfldIIflI
CNYUO.CNYUO IUVO IVAY./\4.IU
oleh selainbeliauhanyalahdugaandan terkaan.
SufyanAts-Tsauriberkata:Abu IshakAsy-Syaibanimenceritakan dari
Abu Adl-Dluha dari Masruq,ia berkata:Seorangpenulismenuliskanuntuk
Umar bin Kiaththab: "Inilah apa-apayang diberitahukan(ra'yu) Allah dan
pendapat(ra'yu) Umar". Beliauberkara:"Sungguhcelakaengkaudenganapa
yang engkaukatakan,katakanlah:Ini adalahpendapatUmar,jika benaritu
datangdari Allah danjika salahmakaitu datangdari Umar".
Dalamriwayatlain,Ibnu Wahabberkata:lbnu Lahi'ah mernberitahukan
kepadakudari Abdullah bin Abu Ja'far,ia berkata:Umar bin KhathrhabRA
berkata:"Sunnahadalahyangtelahdisunnahkan oleh RasulullahSAW, maka
janganlahkamu menjadikankesalahan ra'yu sebagaisunnahbagi umat".
Celaan Ibnu Mas'ud Terhadap Ra'yu
PerkataanAbdullah bin Mas'ud -Al Bukhari berkata :Junaid bin
Zakariyamenceritakan kepadakarnidariMujalid dari Asy Sya'bidariMasruq
dari Abdullah,ia berkata:Tidak akandatangsuatumasakepadakanrusekalian
kecualimasaitu lebihburukdaripadasebelurnnya, dansesungguhnya akutidak
mengatakanseorangpenguasalebih baik daripadapenguasayang lain, dan
tidak pula suatumasalebih suburdari masayang lain. Akan tetapipara ahli
fikih kamu pergi dan kamu tidak mcnemukanpenerusdi antaranlcrexa.dan
datangsuatukaum yangmengqiyaskan (ntenganalogikan)berbagaipersoalan
denganpendapatmereka.
Ibnu Wahabberkata:SyaqiqmenceritakandariMujalid,ia berkata:Akan
tetapiorang-orang
terbaikdan ularna-ulama
kalianpergi.kernudiatrtcr.jaclilah
suatu masadi mana suatu kaum rnengqiyaskan berbagaipersoalandengan
pendapatmerekasehinggamerusakIslam.
Abu Bakarbin Abu Syaibahberkata:Abu Khalid Al-Ahmar mencerirakan
dari Mujalid dari Asy-Sya'bidari Masyruq,ia berkara:Abdullah bin Mas'ud
mengatakan: Ulama-ulamakaliantelahpergi.kemudianmanusiamenjadikan
pemimpin-pemimpinyang bodoh yang mengqiyaskanberbagaipersoalan
denganpendapatmereka.
Sa'id bin Dawud berkata:Muhammadbin Fadlalmenceritakan kepada
karu dariSalimbin Hat.shahdariMundzirAts-T\auridariAr-Rabi'bin Khatsim.
ia berkata:Abdullahberkata:"Pengetahuan yangtelahAllah berikankepadanru
di dalarnKitab-Nya,makapLrjilahAllah dan pengetahuan yang ridakengklu
perolehnyaserahkanlahkepadaorang yang mengetahuinya. dan .janganlah
engkau mengada-ada; Sesungguhnya Allah Azza wa Jalla telah berfirman
kepadaNabi-Nya: "KatakanLah (hai Muharnrnad):"Aku tidak mentintttttpalt
sedikitpun kepadanu atas da'wuhku; dan bukanlah aku ternasuk orarlR-or-
ang \)angntcngada-adakan (Shad: 86). Ini diriwayatkandari Ar-Rabi' bin
Khatsimdandari Abdullah.
62 - I'lamul Muwaqi'in
g9 - '-BruPued nlng
:ElB{raqs?qqVnuqJ:Pte{ieqBl 'qElEZ?C
-IllBtxasnll lBqBfuqnSSunseS,, nqV
IJEpItxB{EpEdaIuP{elleJuaurItuIBbnC-lVruuV! urquesEH-lV'uclctuaJueu
peKrz urq uEuqExnpqv :BlEIJaqlnJJpqs-qsvrurlsnt{ urq llcrxstjl
uer?uqdnsniuauruprdrreplteq qrqalnledasqe,r,tequerBeqdesnSuaue,{EJSru
'(ttld€pued)n,{,e:ue1:csrpraqun3ueqrpeureBtl
u,{urepueaS,,:?le{Jeqtlr .Vd
rtv upp rreqy pqv upp rq.eS-sVleq\l nqV unp,{sr:u_r.y-1y
urp ur{EluoJuaur
ste,{eqg urq qsJeH 'rurcl upudal ut1u1r:a:uau elv.-lV urq pcuueqntrAl
qrrB) nqv :-€lElrrq pn,\\Bqnqv- vd qllBr{Jlqv u!q llv u8r}E).red
n,{.BU dBpBqral !lV ueelaJ
'e,{uue11e33uruaur uelqeloq:adrpund8ue:oas upe
Iupll',\tVS qellnlnsed quuuns ue8uap epaq;ag e,{uue11e33urueu qeloq u,{u
-tlupuaq8uaut leprt 3ue,(rSequepe,(uueleunBradueru ledepe,{urlepuaqBuau
3 u e , { S u u o r ? e q r d c t a t ' u c { e u t ? s l e l r ps n l e q I e p r l u ? p I r q t r r p r pr l s a u
{r?pn?,{uledepuodtr,{\qcqleurn eprdal ur':1nqe1r:aquarrr ueulslll rleItuJ
'..c,{uur1pt3?uruau elndtedepuupe,{ulrqueiueurledcp
u,{uqupuaqiuau3ue,(Suerouep'urIE{nural n1e3ur,{ nr,lledepued qulefueq
n1r1eg e,(uBue;e1aru 1epr1 n1y ie,(u?ue;e1aru n1e qu1a1 qeledy.. :Ele)tequep
?ut:o 8ue:o uedrpeqrp urpiaq VU ulfJv urq uetustn elctr l .ueerx?slaqpteras
rleq uep qelun ue:llnfunuau rlV uerpnua) 'lur ledrua]r:ep qnef 8uu,{Suero
uep e,{uue{npaueu 3uc,{fluu:o ricq nlr uep 'c,{u8uereleru uep e(uuclep rp
ula.rarulerai lrdurasleduau qe1at3ue,{z,(51-qe1r;uelcp rp e,{p-eqrueq,equrq
t3eqqe11yu?{nluolrpqEIel8up,((qEqsq{nl)ueueBur:a1 uep,46VSqEllnlnszd
q e u u n so p u d r ? p u c s r e qn e 1 ? u g : c , { u e p e d ee{ t t l r e q r 1 y . e ( 5 1 - u e 1 r e q a 1
uel:enlaiuau qclet qBlV c,{uqnSSunsas :)ruq qlqol ntr E{Brx rlg{ ?np rur
qellnllBg t8uutepuatu nruel redues rur qprun ue lqleSuarunruel e1r['r[eq
uelnq-ue1nq upedqpluulsupslpluepuBrlBIr[r,:q qelueluu:ndruag:r[eqledues
qerun uelep rp .n11erue1 e,{ucpedaluellnqesrpuup ele{JaqupulsUlBqn-Eqrl
(tebru qenqaseuipu)qpJqntlp unJJyulq uEurslnpuesraqn{e.q"llv r|"Ueq
:cle{raqEr'rrEqnZurq qellrpreqnurp nlepedal ueql?lrJeJuau pEql,urq e,{qe.tr
:-clu{raq {?qsl urq pPururBqntrAl- vx urJJV, urq ustxslll ueBls{r3d
n{.E{ depEqJaJ uBrustfl uEBlaJ
mataKitab Allah dan sunnahRasulullahSAW. Orangyangberkatasetelahitu
denganpendapatnya, aku tidak tahu apakahia menemukanhal itu di dalam
kebaikan-kebaikannya ataudi dalamkeburukan-keburukannya".
Abd bin Humaidberkata:Husainbin Ali Al-Ja'fi menceritakrnkepada
kami dari Zaidahdari Laits dari Bakr dari Sa'id bin Jabirdari Ibnu Abbas,ia
b e r k a t a :" O r a n g y a n g m e n g a t a k a ns e s u a t ut e n t a n gA l - Q u r ' a n d e n g a n
pendapatnya maka.hendaklahia persiapkantcmpatnyadi dalamneraka".
Sahabatdan Ulama Lain yang Mencela Ra'yu
Selainpara sahabatdi atasyang telah menunjukkankeburukanra'yu
( p e n d a p a td) i d a l a m m a s a l a h - m a s a l ak he a g a m a a nt ,e r u t a m am e n l ' a n g k u t
ketentuanhukum, ada beberapasahabatdan ulama lain yang juga menccla
ra'yu. Di antaranyaadalah:Sahal bin Hunalf, Zaid bin Tsabit,Mu'adz bin
Jabal,Abu Musa Al-Asy'ali. dan Mu'awiyah bin Abu Sufyan.
Ta'wil Riwayat Sahabatdalam Mempergunakan Ra'yu
Ahlur Ra'yi (kaum rasionalis)berkata:Parasahabatdan Tabi'in scrta
imam-imam sesudahmereka-mcskipun merekatelah mencelara'yu dan
memperingatkannya, melarangmemberikanfatwa dan memutuskanperkara
berdasarkanra'yu, sertamengeluarkannya dari kumpulanilmu- sesungguhnya
banyak pula f'atwa dan keputusan yang diriwayatkandari merekadengan
mempergunakan ra'yu, menunjukkannyaserta berargumendengannya.Di
antaranyasepertiperkataanAbdullah bin Mas'ud di dalam"Mufarvwadlah":
Aku mengatakantentanghal itu berdasarkanpendapatku.PcrkataanUmar
kepadasekretarisnya: Katakanlah,ini pendapatUmar bin Khattab.Perkataan
Utsmanbin Affan tentangmasalahmemisahkanut'nrahdan haji: ltu hanyalah
pendapatkuyangakukemukakan. Kernudianperkataan Ali lnengenaiIbu anak-
anak:Pendapatku sejalandenganpendapatUmar supayamerekatidak dijual.
Di dalamsuratUmarbin KhattabkepadaSyuraihdisebutkan: "Jikakamu
menemukan sesuatu di dalam Kitab Allah, maka putuskanlah berdasarkan Kitab
Allah, danjanganberpalingpadayang lainnya.Jika kamu dihadapkanpada
suatuperkarayangtidak terdapatdi dalarnKitab Allah. makapergunakanlah
sunnahRasulullahSAW.Kemudianjika kamumenemukansuatuperkarayang
tidakterdapat di daiamKitabAllah danRasulullah SAW tidakmenyebutkannya.
makaputuskanlah berdasarkan ijma' (kesepakatan) manusiamengenaihal itu
Jikakamumenemukansuatu perkara yang tidak terdapat di dalamKitab Allah'
t i d a k p u l a d i d a l a m s u n n a hR a s u l u l l a hd a n t i d a k a d a s e o r a n g p u ny a n g
mengatakannya sebelumkamu, makajika kamu menghendakiberijtihadlah
d e n g a np e n d a p a t m ul,a k u k a n l a hj,i k a k a m u t i d a k m e n g h e n d a k i n y a ,
tinggalkanlah, danaku berpendapat bahwameninggalkannya adalahlebihbaik
bagikamu".Dikernukakan olehSufyanAts-TsauridariAsy-SyaibanidariAsy-
Sya'bi dari SyuraihbahwaUmar menulissuratitu kepadanya
64 - I'lamul Muwaqi'in
-'errrBuadn{ng
99
nrulcdrpuadutSuapLlulpeqrlfttaq qBllnlnsrdrlIuunS
rurlcp rp srlel urnIaq8uc,{cdr-cdcurp 'A\VSqcllnln:-ruqrrrunsqirlrln)r 'qcllv
qpllX Luelpp rp:-DIaf urnlaqiuri lde,cdy undrc'lcrs Ppudalt,{uiurlua1c{ur:i:aq
quluuiullfurp qrllV ql)lr) rucluprp nurrirq )^llJIrlrpn:-Suri ndc-rduqrltcqrl
: p , { u e p e d en{l p ) J a qn r ' q N J n ) u t r l r p e l e e d 1 q r n . r n , {sgn l n i u a u . m L u np l l t a )
:clp{.rrqer'rq.r,{S-,{syr.n;p:r,i,(c,{5nqy urr,islg nqy'n{lpcd:I uele}uerueut
u r q p r q l u r q q n ) i . r ? A: u n ) r l i ] t u J r ul l r q p q J q l l : u e I u r q p r u u r r q n r y
nur3rq srlaf3uc{ pdc-EduqplllquB ucp nuue{ni.lreur 3ur;( cdrd ndt qe1
-u?{lp3;urlelpm '(ue)nillltru) trqnqn{s qclrpn t,{urnpal ull?tulrrp upp 3up,{
Sutpes-'pll,{u rSnf ur:rq 3uc,{utp c1e,{uqulcpuIUIDq8uc,{qlqes 'ln)nl nlr)
uepl?depuedreq n1y :uplrlrfuru qelur:3uufurp '(n,t.ej)nutudopueduciuep
qrlpeqrl[r.rcq
clct11'qaloqs3ue.roiucro uedn1ala1u1nd npr ){tlprlurp r,(v-1ns116
qf,uunsuirlcp rp cpc {Epn'qellV qrtr) tuulcp rp upe )Bprt 8ut,{ urlros:acl
uellpdepualuer e1r[ urp 'qaleqs3uzjo-3urjoqalo uclsnlndrpqclat ;ue[ pde
qtlur{srundp{eur'c,{N-lnsEd
uer{.usf,praq rpplnd)pprtuppqDIly
qEuunSrrlpll?p
qplrX rut?Jl?p
lp epeInprt 8ur,{ ucir':os.rad
rdtprqiuau cr elrt qclly qptrXuprd
InfnrJur pr qDIlcpueq qt;lusru n)nns rdepr:qiuau nur]I Dlelul rp Suetoasas
e1rIe1euI'l?pr? )r]prl qppns rnulJs rue{ uuuurrpuururznlunsSueppuule leus
nlens :elr{jJq et ucplclurn,iseurut:iuJplndul]l.tJqrl ucq ntunsrpld :lllclJJq
crpn.suw uuql rll?pprzP urq uuurqBrnpqv llEp lrcrxfl rl|p rlrll]rrrv llcp
fsuur.y-1y urp uEIEtuaJUeru qc,{r,\\enlN nqV :up{cteiuaLU plpqll nqV
pn.sRN nuql apolat\l
'plalau (,ptUfr)ucle)pdJsc{uDIIESUpjrq
p,{ur:e{redup{snlnLueur urrpnurc{E{atJututdurpuEdulurtrtarx uupcueln Blud
uclllndtunBuaur pr'8,{N-ln5^xu qnuunsuppqelly qctl) rrulpp rp u1l)tpdllpuaru
'uPr{Iuep rr 'nlrnsJs
I3pI1IIIE{Ue{ luLluB)nr{l]l3ru und,rBlrrlle,{uurlsnlnur:Lu
s^ule luriedaselereu l?{rf'p)e.rauur;urpupclslurruaur)nlun clLrciicrt{nuad
c : r c l u r : 1 1 n d u n 3 u auurr{ u c r ' q p l l n l n \ n Uq r u u n s r r r c l r : p
r p r : ,ur r r el t r : d u p u o r u
InPII EI BIII r'l,,{uuefurp nltiaq ulp ruri:q Lrl:,lsntnurJtr cJ :i?,\u[puda{ ?}r]{rJq
uE{Eunc{ n1[nsur{3unl,{le,iuup;uapLri]IsntnurJur pl
rnl{c lliurll?ltcdrpuJru
c 1 1 1 y ! ' 1 6 y 9 r l r l l n l n s u dq u u u n 5c p r d l n l n . r a u u E ) r u r ' q n l l v q r t r ) l
urulcprp c,(uurlledepuaru 'u,{uuulsnlnurJruultlt?ut 'ri(uldcpcqrp
lnprt rr u1r|
3 u l : , {c d s l c u a 3 u a un , { u u u F r pr p u l l } c d r p u a u rr t u l r f ' l 1 c . u 1L p l t V q n t r )
cprd 1n[n:lu ucln ururllosrrd n1rn.^rdepcqiucurbrpplqg-qsyic-\ug nq\j
p{r[ :r]elreq pr 'uprqrl,\lurq unlurel^{urp ul]blefl urqip,l,r[ rJr]purrlcJuatu:LLl
u p , { s r Hu l q r l s l r ) : . p l p r | I V q u l ) , , u e l e p r p c t u l r a q p r B q i }n q V
upsnlnday IrqlllEiual.{ ruEJRp
rErrit uRp Ju{R{ nqV apotrl\
,9 - "'BruEUad n{ng
: E J e q r u a uu r r r p n u r a l ' q p l l v r , ( B q B Ju E S u J pl E q r l e r u3 r r , { u q n ? S u n s a s
: u r r u , n u 3 u c . r ou c " - n l n d a qq e l u l r l r ] E q l e d , :, , n ; ; u u l t e f e : a p r e , { u n d u t a u . r
rzpnu:U 1tl,{c,rr:rurlcp rur slrpeq r:ep rlsr 3ue1 :uelele8usu n1y
' n l r r a u n n qu r E [ r pr I u c { d c J u cql c l l V
qela18ue,{r{EIUerEuaqaI 'qtllv ruaq elpleu ruclppa1 nurul uulsolqaluaur
l e d e p 3 u e , { n u c { s e l c p { o r a u u e r s { e s a 1d c p e q . r aql c t r l c q - t l e q ' e u e l n
c:ud uede1a1a1 depcqratnuul qclncq-rlllH:uc>lplefuaru Epreq nqv
'qPleJnH
nqv IrEpqEq?durq pllP.lAljep prBZurq lrstl?) u?p lltlrB utq ueur?lns rrep
qeqp.l6nuql qelo u?{tnqasrp'rrsrr1 uep lpselaqrul :€turyeqer'e,{utedepuad
uEIJESeploq nlcnsasueleleSuaurel e,{uese,rqcqqellplnH nqv ue61
'n edepuadqelnprntl :qe,nefueur e1inruledcpueduelednleu
ntr nelerur uE{nlslau AAVSqpllnlnsedl€qrleutntlr?{ quledy :e.,(uue1n1e1rp
Suef urlenq:adnlsnsruua8uaure,{ue1per z(ucse,trqeq leuln nuql uBC
'nutedcpuaduc1:esepraq r,{uueyeleBuau
nuel uep nltedBpuedUEIJ?sEpreq e,{uueqetc3uau nIV :EtEIJaqEI aqEIIV
qzlrx ruBIEprp Esrsral3ue,{ sr:e,truer?eqe8rl ?uc1ua11nlun1aduelntrreuatu
nueq qeledy :etl?Ijequpp lrqesJ urq preT epudal uclurulSuaruBr E,rqpq
'seqqv nuql uep ue>11e,{u,rr:aru
rure) :r?tnlraqrleg Inpqv urq JBun nqV
se,{r} uerleun8radrual,l 8ue,{ lequqeg ede:aqag
',,nltedupuad
qulepe
n11,,:qu,treluauur'u,{uledepuad neleqBIlnlnsEU qalo unlreduresrp qe1a1 Suei
qeluuadueledruaruntr leq qeryrdy:urtJrqSa{ r3:ed8ue.{qelcsr€tr\l reua8uau
e,{uetlpyg rlv B{rtex ..ue?uetr.leuraf-r.rcf ue8uaprueqera8uep ue-refelad
qelllqurV:uelele3uauuep'ue3ur1r:euaf-rreI ue?uapruuqu:a8ue1su,{rbBuaur
pn,sEt{nuql sup,'rr pq uelep uendua:aderepnesue8uepIa{eI ue{seFrb8uarx
lrqpsJ urq pnz ultp qllDr{J IqV urq rlv .,lnqeslal c:e1rad-e;c1.rad(qe1
-uelrSopue) qclue1se,(rb uep 'qotuor-qoluoJucp uEprxpdrun-rad-uesulcdrun:ed
q e l r n q p l a y , , : u p { p l e l r?ps n t { n q V e p c d a l : c r u 1 l p l n s u p l u p r C
J,VSVHVSYUVd SVAIO
Sesungg,uhrttnpada l,ang dantikiun itu benar'benar tardapat tanda-tunda
(kekuasaan Kurni) bagi ordtlg-oratlg tang ntemperhatikatl t(mda-t(mda. (.Al-
Hijr: 75)
Abu Umar Mengatakan:Abdul Waritsbin Sufyan menceritakan. Qasim
b i n A s h b a g hm e n c e r i t a k a nM. u h a m m a db i n A b d u s S a l a m A l - K h a s y a n i
m e n c e r i t a k a n I, b r a h i m b i n A b u l Q i y a d l A l - B a r q i - g u r u y a n g s h a l e h -
menceritakan. Sulairnan bin Bazi' Al-lskandarani menceritakan. Malik bin Anas
menceritakan dari Yahyabin Sa'id Al-Anshari dari Sa'id bin Musayyabdari
Ali, ia berkata:Aku berkata:WahaiRasulullah.suatupersoalandatangkepada
kami dankamitidakmenemukannya di dalamAL Qur'andanengkaupun belum
m e n g e l u a r k a ns u n n a h .B e l i a u b e r s a b d a :" A g n r pctra ulnnn ntembuat
kesepakatan(l:erijma'), at(ruoretlg-orang ahli ibaduh di artara orong'orang
yang beriman,jatlikanlah lnl itu sebagni ntusravt,arnhdi atltoro funtu, dun
.janganLahkanrunem utuskannta benktsurkonra' \'u (p endopel) satu orang ".
Haditsinigharib(aneh)sekalidarihadits Malik. lbrahimal-BarqidanSulaiman
tidak termasukorang-orang yang menrpergunakan haditsini sebagaihuj.jah.
Umar berkatakepadaAli dan Zaid: "Jika bukankarcnapendapatkamu
b e r d u a ,n i s c a y ap e n d a p a t k rd a n p e n d a p a tA b u B a k a r t i d a k a k a n c l a p a t
dipertemukan.
Dari Umar bahwasanya ia bertemudcnganseseorang danberkata:Apa
yangkamuperbuat?Ia berkata:Ali danZaid memutuskan demikian.Iaberkata
l a g i : A k u t e l a h m e m u t u s k a n n y ab e g i n i . O r a n g i t u b e r k a t a :A p a y a n g
menghalangiengkauscmentarapersoalanitu dihadapkankepadamu?Umar
menjawab:Seandainya aku mengcmbalikanmu padaKitab Allah atauSunnah
Rasulullah S A W p a s t i a k u e k a n m e l a k u k a n n y a a, k a n t e t a p i a k u m e n -
gembalikanmupadapendapat,sedangkanpendapatitu sejajarsehinggatidak
merusakpendapatAli danZaid.
Imam Ahmad meriwayatkandari Abdullah bin Mas'ud, bahwaia berkata:
Sesungguhnya Allah telah melihat hati hamba-bamba-Nya lalu Dia melihat
hati MuhammadSAW sebagaihati yangterbaik.makaDia memilihnyauntuk
r i s a l a h - N y a .K e m u d i a n A I l a h m e l i h a t h a t i h a m b a - h a m b a - N y as e t e l a h
Muhammaddan Dia melihat hati sahabat-sahabat beliau sebagaihati yang
terbaik,maka Dia memilih merekasebagaisahabatbeliau.Olch karenajtu,
apapunyang menurutorang-orangyang berimansebagaisesuatuyang baik,
r.nakahal itu pun baik menurutAllah, dan apapunyang menurutorang orang
yang berimansebagaisesuatuyang buruk. nrakahal itu pun buruk menurut
Allah.
Muhammadbin Hasanmengatakan:Seseoransyan-emengetahuiAl
Qur'an,Sunnah,perkataansahabatdanistihsan(pengambilan dalil yanglebih
kuat)dariparaahli fikih, rrakaia mendapat
kelapangan
untuk dengan
berijtihad
68 - I'lamul Murvaqi'in
69 - "'BruBlrad nlnfl
'es{edretunepeal trlelep
LUEI€q8up,{nlsnsas
txnurtUuEpuB{Eurrrpqaloqtllad ueSuJpfues p,{uueqsloqtuf,d rSoleuv.Bruualrp
undntu IDIolrp lpdpp ucn3elol Sunpuu8uau8uu.{n,{.2.1 .urel etel uuiua6J
erucScdupcqr:1ue-re33ur1ad ue>Jednraur uB{nq rur sruaIn,{,er iue]uauaur
cSSurqagc,{uueluuuqSuarunelce,{uueeuniiucduelquluueuetu {eprt E{eJaul
unurN (tc.rn.rpp) pslrdrat rsrpuolruelepe,{uuuiuape,nte,J:aq uepueeunS3ued
uulqaloq:eduauy?lesEtrlclnc:ed uenSnral?unpue;-uau3ue,{n,{,e.rBuelual
'rur srualn,{.e:Sunlnpuau uep ue1:cnla3ueur
iue,{ ela:aur rue:aiueu uep
'e,{uue?uap u,'nleg:aq 3ue-n1aru'1esas 3uc,{n,{.erutra8uau u1a:auBuldute srq
'qelfnqraq uup u,lrtp.Jleq lpueq
Intun 8ue,r. n,{.e: ueluunSSuaure1a:a11
'jelEsuruclnueEurlnl rp
l[ue)rp qe1a1 c.{ue3r1 rirlay .xcnfs131Sunpueiuaru
3 u e . , (u e p ' . r u u a q3 u e , { ' t es e s 3 u e , { r u l u , { ' n , ( . u r r u e o e u u i r l e p y
(tedBpuad) n,{,ey ruutel,q e;r;
'srlerralBlx
qelpsetrttrtulpprlradas^ue3unua:adurp uelrlrurad unlqnlnqruaul n1r 1eq
undtlseru'u,{uuelzprp rs{rpprluoltedep:atleprt u1rf,,n,{.er,,
tnqasrpvsrqruernu
orq ue8urp luqtltp 8uc,{ ntpnsesclc8esleprl cle1l Jn{rpclluol 3ue,{1r1cp
-lrJnprJnpue:eueqalr8as-riasucuecuaduup ulliunua:ad'ue-lr{lrued,ruelnu
upq rnJEJarrr pqrlrp 3ue,{nlensesupede,{ueqrur .n,{,e:,,qelrlsruerleuni8uaru
snsnq{ ereJesqe:y Suero rdetoJ (uelrlrruad) tedcpuadueleupulp elurrl
luBrnurtpq ur8urquryad rnlcleu leqrJeue{rI uep ,(uuleqrlsued) ueiuepuud
rucJJqcleru e?efuetleusleqrlaurelrf'rdrurur tnqasrpeleu Jnpotrrs ntensas
leqtlarue1r1c,{us1atuo1 uciuap uelrensasrp ele{ Bu{cu qptv pspqeq
,,qe,{,nr.,
Isrpel ueJeC r{BpuaqaTp8ue,{nlensasrue ueJuapuc{uun8rpSuuesuerpnrua;4
'rlepuaq8uau rpc.raq3uc,{ .(r.Jcru
.,B,rsq,,ElcI uuiu:p un?ueqasIUI cte)
-l€) teqrlrp 3uc,(ntcnsesnre ruelrp urryunirp 3ur:asqrqelrure1e1e,{u1nlur1as
ue3uequeq:cdr?pedlrlqrlatulgeraq3uc,{, D,ll.. qciv eseqeqef:a1 B1EIuep
.lepqsuul rursr)ntuaqurledn::ru Qcdupuad) Elul rSolorune
,.n,{.r1,, uucag
(lBdBpuad)nf.BU Bu{BtrI
'prqerfnru nredqalo {elotlp lcdtrp{Eprle{upnpel
8ue,{(bequn,{.e.r):euaq 3ue,{lcdupuaduep(lrqeq un,{,t:)qeles8ue,{tedBpuad
nrulue ueepaqrad3unlual uucln;aJ_ rjrpuJslJt rseluaulnSrerlrJlluau upp
reuaqc,{uenuag selerp Qrdrpuad)n.{,r::rsuaStnreuaSuaur teqeqese:ud qalo
uery:1nue4p3ue,{strppq,slrpEq pletuplTsrpueu ueSunuaued epe1up11
'uEIEtEllrp ?,{usnjrqrsiue{ edr Ioq tu?J€pqBIBS uerpntrtal
et undtlsau e,{uue1n1c1aur ledrp cr clrnr'e,{usllrsedel rnudurelau 1epr1n1r
e,(uuultnq:cducp e,{urcdn.ra,{ueru 3uB,{uciutp nlunsasut1se,{rbiuauruepttdep
-uad:aq'peqr1fuaq el ?IIf e(ufurrelrp ?ue,(euas e,{ucpeder{ uelqelur.radlp
? u e , {e n u r a su u p e { u r f e q ' r : { u c s p n d ' e , { u l r l e qesp t d c , ( u u e l d e l a u a u
eyase,{uuelsnlnuraur uppr,(uidepuqrp 8ue,(ueleostadreua?ueru e,{uledepued
Imam Ahmad mengatakan:Sayabertanyakepadaimam Syaf i mengenai
penggunaanra'yu lewat qiyas. Beliau menjawab:Boleh drgunakandalam
keadaanterpaksadan ulama salaf pun menggunakannyasesuai dengan
kebutuhan.Dalam arti merekatidak berlebihanatau menerapkannya dalam
berbagai p e r s o a l a ns e b a g a i m a n ad i l a k u k a n o l e h u l a m a k o n t e m p o r e r
(rnutaakhirin) sehinggamenggeser kedLrdukan nash(Qur'andanHadits).Oleh
karenaitu, qiyasdapatdigunakandalambatas-batas tertentusejauhdibutuhkan
dan tidak berlebihan seperti dilakukan banyakorangdenganmenetapkan for,
mula-formulafatu'a karenatidak dapatmenemukannash.Pandanganini sejalan
denganfirmanAllah yangmembolehkan makananharamdalamketerpaksaan:
"Tetapi barang.siapadalant keadaart/erpaksa rnemakarutyasedang ia tidak
menginginkann."-a da tidakpula nrclantpauibarasmakatidnk ada dosabaginya.
Sesungguhrrya Allah Maha Penganrpurtlagi Maha Penyaysng" (Al-Baqarah:
t73).
Ra'yu Sesatdan Macam-Macamnya
Ada beberapara'yu sesat,antaralain yaitu:
l. Pendapat yangbeftentangan
dengannash.DalamIslamra'yu macamini
dapatdenganmudahdiketahuikerusakandan kesesatannya, Pendapat
ini tidak dapatdigunakanuntuk memberifatwa ataukeputusanhukum.
Mempergunakannya sanradenganmelakukanta'wil sesatdan taklid.
2. Ra'yu tentangmasalahagamadengan dustadankira-kira(dugaan)tanpa
upayapemahaman nashyangtersediadanmenarikkesimpulandarinash
tersebut.Barangsiapamenggunakanra'yu ini untuk menjawabsuatu
persoalanhukum melalui metodeqiyas,maka ia telahjatuh ke dalam
ra'yu sesatyang tercela.
3. Ra'yu yang mengasikan(ta'til) nama,sifat,dan perbuatanAllah yang
disimpulkandariqiyassesatyangdilakukanolehparapelakubid'ah dan
kesesatanseperti kelompok Jahmiyah.Mu'tazilah, dan Qadariyah.
Kelompok-kelompokini menggunakan pikiran dan pendapatnya yang
sesatuntuk menolaknash yan,esahih.Mereka menolakmakna nash.
menta'wilkannyakepadamakna-makna sesatbahkanmendustakannya
Karenaitu, merekamenolakkeyakinanorangmukmin yangakanmelihat
Tuhannyadr akhirat,qadimnyaQur'an,sifat-sifatAllah, dankekuasaan-
Nya. Padahal,apayangmerekatemukanitu tidak lebih dari pemikiran
yangprematur,rendah,dan sesat.Karenamerekamengutamakan ra'yu
di ataswahyudanhawanafsudi atasakal pikiran, sehinggatidak terhitung
kebenaranyang telah dirusaknyadan petunjuk yang disesatkannya.
Kelompok inilah yang digarnbarkanoleh Allah di hari kiamat akan
mengatakan: "Dan merekaberkata:"Sekiranyakami mendengarkan atau
memikirkanperingatanitu niscayatidaklah kami termasukpenghuni
70 - I'lamul Muwaoi'in
- -'Burelrad n{ng
Il
-Ete8ueur,eznV-lV'usuequlad1eqruuppersnueuqepseuSuelueluue(ueud
mueSueru ntrpq quledenqel4epnn{V '( I0l :qeplel/{-IV),,nanl unlqDsnKuea
o{.otsru'ntuopodaT uolSuotattpoyrt 7uD{tDt!1oq(naqDN opodal)umpiuDuau
nwoyt1o1uo8uot,, :usrrrrleq qelolJ1(S qellV uep'e,{uelecuau uepnl! ueleos
-rad-ueleosrad r:uaquau ldvS qBIInlnse;qeqes'e,(u8uerelrp 8ue,{u?leosJad
-uelsosred e:pluurp uerpl epedepeSuuXnlensasSueluatntr pq qeledunqet
',,r,(ueuaq rcua8uaq:qe,re[ueuer ',,o{.uo1taq
{Bprtn{D 1u.{ueq,, qo{uoquop
uotnpuoBuad-uoropuo8uad Suotolatun1y o{uqnt3unsaS,,:A1ySq?llnlnseg
epqesSuetual e,{u4rpqeu:ad1r1e4:qeqfsyuern8uapued umpq :Ete;Feq rutun
nqv '.,eqlqte,rnw-1v,, rrrBIBpzpe;e1ueSuapepaq:aq3ue,{'rur peuesuuSuep
uellnqa(uaulrrqezurqpeuqV qeluEr{r{xeq:sl€ aqJeleg nqy 'e,{uulecuaru
uep nlr lrlns 3ue.{ueposrad-ueleosrad leulu1au l.1VS qellntnsed:ele raq
er'pe.eSurqIqESrmpuqnz-zv rJ?pUBl?tuaJue{x {rtew
'ue)ietueoueurpqel^l
urq ueuqernpqv 'ue{Btuaf,uaur nlqe,(y :e1e>1raqqeuiesl.eq; nuql
wn1aqSuoKnlnnsas3uo1ua1) otuol.taq4n{.uoquopuoropuo7uad-uoropuo7uad
",(lpD!1at
uDttnlasnaDI soto lruaquau qo11yoKuqnSSunsrs,, :epqeslaqe8nf neqag
'up{BpE-eperp 8ue,(ueleosrad-ueluosred rouaquau.r qellnlnseUefuusu.trqeq
IqeS tei(e,ruue)pun88uau e8nf eurelneled :BlBIleqqeuladruv nqv .,lllns
8ue,{uepouad-uepos:ed ue;p,{ueueu3ue:e1aru qu1alr11ySqeltnlnse1E^\r{Eq
rnqela8uauuurlel qerydv,, :slBIJeqel eleur 'e,{uepedalueleosladEdeleqoq
ue4redue,{uetu eleraure,rqeque(;ng nqy urq qe,(r.re,nqiuep rqeqeqs
-qsv stuQurqqzpeqnr:eppe.?SurqqBIInpqvFepl.eznv-lV usp ue{ple8ueul
turlsnhlurqprlDl[-lV 'qB^\?frp
trlns3ue,{ueleos:ad-ueleosled uelep ntl [ns€U
ueSuelel up{ruu8uarrr
r.uznvlV :uplele8uaur qeqre,{5nqv urqqEg nqv
'rpefralrunleq3uu,{run>1nq
qBIEsBrr-qBIBSsru uelepe-epeSuau Suerelatu,,1[VS IqBNe,{uesenqeq
qe.{r,ne.n6i r:ep ue11e.{emr:aur pn{7qnqv eynduerlruaq rpel:a1
unlaq 8ue,(ntenses efue oqnuu{ qelue8uel:rerunnuqlqatoue{elelrp
puerureSrqes e,{u8uu:e1au elelauJnll euaJe) ue,ln} tuepp led?pJat
8ue,{uenluataluelrelBleuruepqeuuns-qeuuns snd?q8uoru tedepeua:e1
e.(eqeqleqte8uestut leqJeIBS €uIBInlrunue;,41'zfurunleqasrputrelqeu:ed
tunleqnetetenql?nqrp3ue,{uuleosrad-ueleos:ad rcuaSueue,(ueselg
'ur,rqetuep'leqeq?s 'rqeprc,{e,.rru
uupuellndurrsrp 8ue,{(uee8np).,uezp,,
uep..uesqosr,, rnleleueueSele.rJeIsurn{nqreuaSuaur n,(.elrule,(
'Bruslnrnqunf uep]reg
JnpqvurqJrxVnqv qeloue nqasrp8us,{n,{,e; S
'[ruBduuep
pBUnuuep slaclal leAuBS tut nX,e.I;eps ?rxBlnlrunuar^I'lElele^seul
'qeuuns qsqnJeu'qe,prque{lnqruruaur 'V
{Bsnrau uup 8ue,(n,{,e5
'b :\fl 3w,{ e1e:au
I I,4l1V
),.e1e,{u-up,{uau
k a n : D a r i U b d a h b i n A b i L u b a b a h : A k u m e n g i n g i n k a nb a h w a k e b e r -
ungtungankudari oranr-orangyang hidup padazamanini adalahbahwaaku
tidak akanbertanyakepadamerekatentangsesuatudan merekatidak berlanya
kepadaku.yang mana merekabanyak bcrttnya tentangberbagaipersoalan
sebagaimana orang-orang kaya blnyak bertan)'atcntangkekayaannya.
Ia juta rnengatakan: Merekajuga beralasandenganrirvavatdari Amir
bin Sa'ad bin Abi Waqasbahu'iisanva ia rrcndengarayahnyantengatakan:
RasultrllahSAW bcrsabda:"OrartgMuslitn,,,angpaling.iuhutadalah orang
tattg bertan|a tetiatlg sesuatut'tutg tidak diharan*ctn utctskcutn Muslintin
'.
kenrudiatt ia nrcnghtLrankartnta kurentrpartan\iaautnle itu Ibnu \!ahanj uga
meriwayatkan, ia berkata:Ibnu Lahi ah menceritakan kepadakudari Al-A'wd
dariAbu llurairahdari RasulullahSAW.beliaubersabda:"'l ittg.qulkaruhaltu-
apa yang telah aku tittggalkun ata.\ ktultu, sebab kalnncuratl ordtlg-orang
sebelwnkanruadakthkurern nterekabun.takbertarla dtut nretwntattgturbi-
nabi rnereka.Jika aku rnalarattgsasuatu,tinggalkanlnlt itt, tlttn jiktt uku
nrsnerintultkan sesuutu,!aksunukanlah sesuaidertgankenunrytLuuutut".Sufyan
bin Uyainahmengatakan dariAmr dariThau'us,ia berkata:U marbin Khatirthab
berkatadi atasmimbar:"Dcrni A1lah.berdosalah orangyangbeflanyatentang
scsuatu yangbelumterjadi.karenasesungguhnya Allah telahmenjelaskanscgala
scsuatuyangterjadi".
Abu Umar mengatakan:Jarir merir.vayatkandari Abdul Hamid dan
Muhamrnadbin Fadlil dari 'Atha bin As-Saibdari Sa'id brn Jubairdari Ibnu
Abbas,ia bcrkata:Aku tidak melihat suatukaum yang Iebih baik daripada
sahabat-sahabatIlasulullahSAW merekatidakbertanyakecualil3 (tigabelas)
persoalanhinggaRasulullahSAW mcninggaldunia,yang semLlanya tcrdapat
di dalamAl-Qur'an: Merekabenanyatentangwanitilyanghaidl,bulln haram.
dananakyatim.Merekatidakbertanl,akecualipersoalan yangbermanfaltbagi
mereka.Abu Umar berkata:Haditsini bukantentangl3 (tigabelas)persoalan.
mclainkan3 (tiga)persoalan.
Menurutsaya,maksudIbnu Abbasdcnganperkataannya: "Merekatidak
bertanyakecualitentang13 (tigablrlas)persoalan"adalahpersoalan-pcrsoalan
yang tclah disampaikanolch Allah di dalam Al-Qur'an yang mulia tentang
r r e r e k a .J i k a t i d a k d e m i k i a n . m a k a p e r s o a l a n - p e r s o a l ayna n g m e r e k a
pertanyakanitu tersebuldan 1,angtelah dijelaskanoleh sunnahRasul-Nya
hanrpn tidak terhitung,akan tetapi mcrcka hanya menanyakanpersoalan-
persoalanyangbemanfaatbagi merekanrengenaiberbagaikejadian,dannrereka
tidakmenanyakan persoalan-persoalan yangtelahditentukan (pasti).yangbelum
terjadidanyan-ssulit.Merekajugatidakdisibukkandenganrnencerai-beraikan
persoalan tersebutsertamengada-adakannya, tetapikeinginanrnerekaterbatas
padapelaksanaan apa-apa yarrgtelahdiperintahkan kepadamereka.Jikaterjadi
suatupersoalan. merekabertanyakepadanyadan beliaumenjau'abpertanyaan
72 - I'lamul Muwaqi'in
e, - "'suslrad n{n{l
74 - I'lamul Muwaqi'in
sl - "'surEuad n{ng
'?,{ucpe
Jr,elptnqaslalslrpEq-slrpeq sDtrpnl undr{sau
B,{um8uqes uep 'ueBunduel:od rp te,unftules ueurpuadte:efs 'ueq (qnlndas)g 1
r:cpqrqaliue.,{prcqesEuSueluals}rpBq'rueqrrp (qnlndeslgl r:up3ue:n18ue,(
uEunJuedsnse{ruelepueiuet ?uo1odueSue:e1ad ruue?uaur slrpuq'uruep[:ad
ruelepeurnl rlrq:n33ueueBuapnqpn,ueq3uc1ua1 slrpeqelnduer>1ruaq;r,e1p
e,{use1r1en1undtlseurn.,(,e:uep sefrb ppeduEpSuernlrp8ue,{{EqEq-{Eq€qral
u,repal 3ue1ua1 sllpeq ue{nlnqepueu ncrloq c(u1csrtrquerqruap dclrs:oq
urpuasqp.JrueH nqy n{ e.ruep sefrb epedr:ep3r,e1pslrp€quslnlnqepuau
qrqalqcJrueHnqv qeqzcute,nqeqteqedasrlEJruBH nqV ln1r3uede.re4
Jl.elq slrpeH ueeunSSuadualnlnqepuatr^l qBJlu€H nqV
'n,{,erSuequoo{ tcnrIqrqalntr
Jr,?lpstrppqqeqag r,(.e:nlqu epzdal
u,{ueuaq4rpn u?p sllpeqrlqeepedol u,{ucyeqsn,mqerq :qe,,'rufuau n1qe,4y
'e,{uuiau Ip
JI.elp slipeq urelosuBlntuauaruIBprt 8ue,{3ue:oasasreua?uaur
z,{uepedale.{uegaqe,(esuerpnruay n,{ BrBprdLlepJr,plpslpeq epedSueSadlaq
qrqal e,{u5 :ue1e1e3uaru e?nI leqr"uegurq pururlv urq qellnpqy u,{urteq
trr"lep nlansasur1r,{unqua,{uarun1ln,{,e: ue8uape,trleg:aq8ue,(3ue:o errrqeq
ureiuaul nure{ qellept; :ueleteiuaru E,{ES qE,{pre8uapuarue,(eg:uelele8uau
lequpH ulq peuqV utq qellnpqy e,4uesr,nqrq uclelcBu:u pnECnqV nuql
'nF,pruelpunSSuaru ueSuape,n:r3:aq{pprt Efes nlnp e,{ue:11as u,4u1req
qe13ue1y euuat e,{ese,{unsoues 8ue,{ uelnqrue: e,{u1e,{ueqDdelaq€)pru
'ue1nqu.reJqe1 nles ue8uap seleqrpn,( e.t uelrpsep:aq uelrcdues e,{es8ue,(
dellssE,{uIcpuPes 'qellv [ueq u,{usurulassrBueuau
B,\\1€J 1n1unseluedqrqal
8ue.,( 3ue:o epe lepll lEqEpt;d i, srBueuaur leprl €,(eseuprureSBg :ue1e1e3uoru
B r C a s r S u e u o un u t e n q u e u r ? u e f e d e ' q s l l n p q v n q v r e q u A \: e ( u e l r a q
und c(es eSSurqas sr?uuuauc.{uleqrlcruu(eg e,{ursrsIp Inpnp efes ueles
ueldrcn8uau qe1a1a5 e,{uuerlurualuelqeqa,{uaur u?rpnua{ 3ue,{1r1eslees
seuv urq lrteI trBpudal3un[unyaq qcu-radefes :ueyeleSuaru rqeu.e[-1y
'e,{ururle .,{aruleprl rpI-rlelas rurel uepefese;np-pSnpueuqple,{uequrel
Ieprl llp\-rlplas truel :ue1e1e?uatu spuv urq 1r1eytr e,{uese,trqeq urlsst\ urq
lsrJEHulp unuqBSqalo ucltefu,rurq :ue1e;ciuaupe1eq1n11 urq rbeg
'e,{u4t1ouauuple elarau elpu 'u,{uuzSuepued ueSuap
ue3ueluepaqtdelettenl qrqal 3ue,(urDIstrpcqupe e>y1'te1e:e(seuepedal
u€IsDnppqeslpuep lpdepuodepaq-req3ue.{ s{areu ue,'rreleu{ntun uslcuna
EIaJau uBrpntrte) Errruetclaraur ucle'1r.u1pe,{uselrpnlundrlsaru'e1a:aru
ue8uupuedueSuaprcnsas3ue,{slrpeq-slrprq'e,{u1o1o4ueBuetuaUaq 3ue.,{
{eloueur uep c,{uledepucd uciuep rcnscs 3ue,(slrpnq-stlpeq crrrueueulur?Ie
e,{ueqe;1a:ay,1
runlnq Sutluauarucserq:a11geueg 3ur,{ ?uero-3uero1e;rg
run1n118ue1uauatr{{lleued 8ue,{ 8uu:g
'.,rnqera8uaru
qrqalqz11yqn33un5 (e,{uuel3ue:auau{Bprt)rmrp
qe11yeSSurqas'e^uuelSueroueu
Iuun rJuaquaurJIAS qEIIVBuarel :q€llv
Metodemendahulukan haditsdla'ifatasqiyasdanra'yuini adalahmetode
Abu Hanifah dan juga Ahmad ibnu Hambal.Namun perlu diketahuibahwa
haditsdla'if dalamterminologiulamasalafberbedadenganterminologiversi
ulamakontemporer. Yangdisebuthaditsdla'if olehmerekaadalahhaditsyang
oleh ulamasekarang dinilai hasan.
http://kampungsunnah.wordpress.com
76 - I'lamul Muwaqi'in
,l - "'Btueuad nlng
78 - I'lamul Muwaqi'in
- -'auluuad url.rg
6,
InlBlrBIB,{utpeftJlr€ua8uautEdzpuedqrsrlaslaqleqeqpsBJ"de,rqpq uB)ple^uatu
,4AVSlqeN E,{uu?leueqalu(xe[rp urxBsleqrle{EdesrpqBlet 8ue( n,{,€l
uuercl ueqrtrrep3ue1 gc1ep1ulrpJBIES eueln e:ud qelo eurJalrpBuef nele
teun qalo grledasrp?ut,{ n(,e: qulurrlnfua1r8ntBuu,{ e8pal nf,.E1.C
'1edeqnele e,{uen13ue:o
leue epudal
u,{uegeqg77nele= uE{srJc,reuer unpay 'dnprqqrseu3ue,{enl Suuo undnuru
uuunrnta{DJrlruaur {Bprtuntrteu1e33uruau 3ue,4Sueloqelerqelelel uelul?rp
Buarc{ 'nqr nles 3ue,{efuerepnes^ epedal ufuel:eq ue{sr[n aru Er eurpuad
'un,:n|
1e{ecnp epedrlplEIEIqelpseurueltnqe,{uaruqelal qellv rur ue8uap
ue8unqnqagselelp qe1ep1reua8uau:u1egnqy n,{,e:e.{upsr141 .qseudepeqral
ureJepuau3uz,{ ueureqeuadr:r?pJaqunsJeqrur nf ,e5 .lrlep uplnseplaq
8ue,{n,{.u:'enpa; e,{uurn1 luqrqrs e:educp:r1eg nqv qalo r:upurqrple8ues
rur rueJeu n,{,Dd JrJppSunlnprp nduel n,{,c: ,eueuad .ulereu Bnp ep? nlr
n,{,u.le,trqequulele8uau ue8uapqe,r.reftp ledepselerp uer,{ueuadenpe;
'..EIElJurp ucltedu:trp
pr
UEI? eleu urpuesc,{uledepuaduu8uapue.ln|-lV uelseyalueuedersSue-rug,,
r q B N e p q c s u e 8 u a p . . n , { , e :u e ) J s s u p J e u
q u , : n f u e l s e l a l u a u e , { ? sB . i t f
a,{BSrouaqueu uep BlaJueuue{B {Epo 3ue,(euzurrunq uep ll8up.L,lBIrg
nqy uec1u,{ured llluoquolSuau eueurefieq'u"r{ruep Suetuau eyrl
'uaurunle{upppnl SueroBdun pSSulueur
3ue,{3uu:o qelerqelelu{ u,ttqeqqe,\\cluaurelp eleXutal .ue1asuepe,{esuep nlr
e{eu qEIBse:1rtuep 'qe11yu€p nlr BllutuJruaqe,(esueqe,tref elrp .e,{esn.(,e.r
ueSuape,{uqp,,(pfuaul ue>1e e,{cg :ue4;le8ueurerC .(ueunlnlal uep enl 8ue:o
rlrlluau eduelpt3?uruatu3ue,{Suao) rryI?IDIqelastrrxreueSuaur e,(uelrpquuad
.IEIEg nqV :e1eryeqrq.e,{g-sy e.{uesu,trqequelele8ueu; peruqV ueul
'e,{ure8uqesuep 'qplplt?{qeleseu;,:eleg
trq:el urnleqaspluq nns
8ue,{elrue,r rieq c,{sruep qr:q8uu 1e1es ueeuesleladueqrfe,tra>1 ,uBIpEruEU
esendueqleleqruaru 3ue,{rnsn,{uaru
uep lrueq nqr r8uquqsru 3ue:oepeda:1
ueleu uaquatrr ucp esund elpebiuau ueqrfe,tra1.ure:qr uere>pfuaqeuulas
u)sr-ItuEns^
ue?unqnquD{n)EIatx3ur,{ 8ue..ro rSeqrleq r3ueln8ueuuesruEqe{
3ue1ua1n1a:au n,{,erelnduurlnuaq uesue,r,ruelSequerlsedleptlalrpefta1elrf
qplereJuelep .rlnB,,qeprseuSuelualteqeqesnf ,rlr qeleperur pq qoluoJ
'efg-rlepuaqa4rp3ue,{
u[escdcrsr8equeuuquuad urll:aqruatrr uele qBIIv puaJel.slrpequulselafuau.r
e18ueruepp e,{ulepuaquBIuaq nue{ 8uu,{n,{,e:,nlr BuaJs) .qseu-qseu
qzlepen,{,e: uelep uclefrd uulrpeInu.relsnreq3uetr :uelule8uarurpruqn;41urq
qellnpqy .reBuapuaue,{eg:u121:aq uepqV rur IEr{ru?lpql runlnq qtequnsruelef
qepnuredtuatuuep'n,{uun>1reqa1 uu11nlunuaul .e.{uuunlnt uelseleluaru,qs€u
-qseuuplrrsJtuau Suef tedepuadqelerl[nd:a18ue,(enpaq n,{.EU.Z
'llqleq SuBf
qadar.Kemudianmerckabersepakrtbahwalailltul qadrr terjadipada7 (tujuh)
. a s u l u l l a hb e r s a b d a":S a y r r n e l i h a tb a h w a
h a r i t e r a k h i rb u l a n R a m a d l a nR
pendapatkaliantelahbersepakat pada7 (tujuh)hariyangterakhir".Jadi Rasul
memandang hal itu sebagaikesepakatan seluruhkaurr rrukminin.Karenrumat
te{aga dari kesalahandalarnhal yang telah disepakatibersama,scl.tingga
ketepltandan kebenaran ra'yu harusberdasarkan kesepakatan bcrsarna. Allah
SWT telahmemuji kaummukmininyangselalubcrmusyawarah dalammengatur
urusanmereka.Padamlsa pcncrintlrhannya Urnarbin Khaththabselakukhalitah
s e l a l um e m i n t l s a r a nd i i n b e r m u s y a r v a r adhe n g a ns a h a b a )t a i n n y ad a l a m
menyelesaikan pcrkarayangbelurr aclaketentuannl'a dalamnash.
lmanrBukharinrengatakan bahu'asanya Mus:ryyab bin Rafi ntengatakan:
p
A p a b i l a U m a r b i n K h a t h t h a br n e n d a p a t k a ne r k a r ay a n - qb e l u m a d a
ketentuann)'a dalamKitab dan Sunnah.nrakaia nrengumpulkan parasahabat
untukbermusyawarah danmcncarikeputusan bersama. Jikakeputusrnitu telah
disepakatibersaml.makaitulahyan-edianggapbenar.
4. Ra'yu keempatyangterpu.jiillah ra'yu yangdiberikanselelahterlcbih
dulumencariketentuan-ketentuandahntQur'au.Sunnah. dankeputusan khulafa
unasyidinatausalahseorangdati mcreka.Jikatidakadamakadengan pcndapat
salahseorangsahabat.Kalaupuntitlak didapatkanjuga, maka dengani.itihad
dengantetapmenrperhatikan ketcntuanyang adadalamQur'an, Sunnah,dan
kcsepakatanparasahabat.Inilah ra'yu yangdigunakanoleh parr sahabat.
Ali bin Al-Ja'di mengatakan: Kami diberitahuoleh Syu bahdari Siyar
bahrvasanyaAs Sya'biberkata:[Jmatpernahmembeliseekorkudadariseorang.
Kemudiania menbawlnya tetapikuda itu sakit.Ia rrengcmbalikrnnyirtetrpi
ditolakolehpenjualtersebut.Urrar pun berkata:Jrkabegitucarilahsescorang
yangdapatmenengahi masalahkita.Orangitu mengatakan: Sayain-tinSyuraih
Al-lraqi yangmenengahikita. KerttuditnSl,uraihmemutuskan: Anda (Umar)
telahmcngambilnyadalamkeadaanbaik dan sehat.Maktr andabertanggung
jawab sampaikudr itu dikembalikan. Umar terkejutdengankcputusanSyuraih
y a n g t e g a ss e h i n g g ai a m c n g a n g k a t n y sae b a g a qi a d h i . I a p u n b c r p e s a n :
"Janganlahkamu menanyrkln kctcnturn-ketentuan yang sudahjclas dalam
Kitabullah.Jika tidak karnudaprtkrn maka carilalrdalamSunnah,dan kalau
kamu tidak nrenenrukannva daianrSunnahmakabcriitihadlah".
80 I'lamul Muwaqi'in
| 8 -- "',8ru8uJdnIn{J
VANINVSV'ISfNEdNVO
SVHJHJ,VHX NIfl UYWN J,YUNS
a d a t l a l i l n y ad a l a m A l - Q u r ' a n d a n A s - S r L n n a(hA I - H a d i t s ) k. c n t L t t l i a n
qivaskanlahpernrirsalahan tcrscbut.dankelalileh perumparritanperumpama-
annya.Sclanjutnya herpeganghh kcpadasesurtu-vangknmuhlratlebihdicintai
( d i r i d l a i )o l c h A I l a h d e n l c b i h n r c n v e t u p a( n i r c n d c k a t ki )e b e n a r a nJ .a u h i l a l t
e r l o s i . k e . j c n u h a nk .e g e l i s a h a nd.a n n c n y a k i t i I r r a l r u s isaa a l b c r s c r ) g k c t a .
Scsungguhnva kcpLrtusan yang bcnar akan rre-ndapat pahrla da;-iAIlrh dan
scJaludikcnang.Baran-usiapa yrng niaml'atulusdalanrkcbenaran, sampaipadrt
c l i r i n l as e n d i r ir.l a k aA l l a h a k a r t r e r n c l i h a lraa h a s i ar a h a s i a n yfa) .a n m e r e k a
y l n g b e r l a k Lcru l a sr n a k aA l l a h a k l n m e m p e r m a l u k l n n vKaa. r c n aA l l a h t i d a k
ncnelirraselainketulusandarihlnblNya.Nllk:rin-tatlahpahallAllah.r'eze
clanraltrttrt-Ny'a. Dentikiandan l1?.i.ia1rarr".
Apl l,lng ditulis Urnaradalahcltilliir)r'lng blik dln cliterinra oleh para
ulama.Di dllarnnyatcrnluirtllndasan-landasanhukunrvang prtLrtdipahami
o rl e hp r r aq a d l i( h r k i r n )d a nr n u l i i .
d a nd i r e n u n g k : u
Pen.ielasan Surat fJmar bin Khattab TentangPeradilan
'Pcrldilan
Pcrnyataan Urnlr: adaliihkcu'njibanyang tetapdan sLrnnal'l
1,ang diikuti secara kontinyu (terus lrenerus) belnraksudmenjelask:rn balrrva
keputusanseurlrtg hakinr dalarn peradilan itu tda dua mac:int. Pcrtanra. yang
bersifrtwilib dan telrp sepertihukum-hukunruniversalyang ditctapkanoleh
Allah dalam kitab-Nya.Kedua. hukun hukun sepeftiyang ditctapkanoleh
Rasulullah.Dua hal ini disebutkanjuga dalam rirvavatAbdullah bin LImar
bahrv:lsanya Nabi SAW belsabdrr: "llnu ilu ada tigr macamdan selainyang
t i g ai t u h a n ) , i l l akhe l e b i h a(nl a t l h i l a h ) . 1 ' a kinLir u t c r h u , : l aap) a ty a n gn r u h k a m
( p a s t i )S. u n n a hd. a nk e u , a j i b a n , v a a '.
n t-lti l D a l a mt i u a y a t l a i nA b u H u r a i r a h
nrerirvayatkan bahu,asanya Nabi pelnahrrasuknrlsjidtlannrclihatsekelompok
orrng duciukrncngitlri seolanglaki laki. KernudianRlsul bertanya:"r\da apa
'Il
ini ?" Merekamcnjau,ab: adalahorang)ang paling mcngctahui(allanah)
nasab-nasab Arab.rnasalah ke Araban.svr'ir.dln persoalan yangdisengketakan
brngsa Arrb''. Lantas Rasulullahbcrsabdr: "Pcttgclaltuuttdalutt perkLtru'
ptrkurt itu tidok utlu gutrtttu dctnkctiduktulruantcrhudapntttjug,a tidttk
bcrbuhul'tt".LanjutRasul:"llmu itu aclatiga maclrr dansclcbihnyahanyalah
kelebihan".
Pemahlman yung Benar adalah Nikmat
n m l r : P a h a r n i l l hp e l k a r aI ' a n g d i a j u k a nk e p a d a m u "
P c r n ) , a t a aU
m e n u n j u k k atnn h u a p e n a h a m l n1 u n - gb c n a rd r n i a t ) ' r n g b a i k n t c r u p l k a n
nikrrat tcrbesrrvang clibcrikanolch AIlah kepaclahanrbaNyl. Bahkantidrk
adakenikniltanyang lebih bcrharga.s!'tchh lslarn.selajnkedur ital tcrsebut.
Kalenakcduanla rneruprkanpilal lslurndartllndasannl'a. Seolanghar.nba vang
memiliki pcmaharnan benarakantcrhincLu- j
dlri alanoran-uorang1'an-e dinrurkai
Allah yangniatnl'atelahrusrkdanjalanoriing-orang sesatyangpenlahamiinn)'a
82 - I'lantul Nluu'aqi'in
t8 "'BruBtlad nlng
'(eiuucy:uraur)et:lq qclotldurcur
..Iriut,(u.-e1r.ro1o ueT,,uni:cdrueur
I n l u n u r r I C L {u r : 3 u l : c 1 a du l p I l . t c 1 l a dn l u n : - r u u i u r u l u r i L r c , t L L n t y n q
ppcdtl clltrl urr.rJqurad uc3uc.re1:rd utl rsclrlclurriuarrrrurlc,il uc,rrsJeuad nlens
rrtrlcCI (881 ;qulnbtg-ly) ,,urt1o1npotl,ll nlt DtJDtltlDsn1nt),lDtlutru!nult):l
'lttDq uDlD[uDiiuep uDl D.tDjlntp
4nltutStutIuop urDl fiun.i uDtiDqts.Dt.totl
IID:yDLIau nLunltlt)l|nq)stloluD;luDl .lrlar',, :qltilVunu111 rrciu:p ry1rrastur 1g11
'r,{urunynqucsnlnclelulrrp
urp uclulaliursrp fuc,{ u-rn1.rcd qe1.,plr,(upnsltLu
nrueprrlal uu\r\nurJIrp 3ur,{ ndy.. :.reur1-.1 untlr{uracl r,{u1nluc1r5
'rr:-rl[eLu
1rq-1equclSurlrqSururuclu rlcru rtn)rrp)1]prln1r1cqrlrqrdy.s-etr
rp ciedn r;,(r:dnqalo nlnu:drp u,{uucltrurauaur ul)r ltqrqBs clld ut:^n)ndcI
uusnlndal ucp 1r.t.ru,{s utliunua:aiu ;-rmi l1e::ru ,nlr luJro) qal(l
'3ur1:1aquctilq nfrq
ur{Jqor tcqrleLuuuiuapjusnl ucqnlcsraq)Nprl:)
rnqctriuaru trdBp;-ur,{ Jnsnl rquu u,(rrrs:,1l]:^ IlulLlrr:iuqaq.1.,{5-1nsug ulp
qrllV ullinq rnqelaiulru1n1unl,ruun:1rprp urqrli,n e1_ur;qr li,n:1 ucp sltrlcri
nunqnur:ur 3uc,{3uc.lorpltpc urrlr:lnqesrp;l'ul.iiuElg r;1cqr:tl nlls lcclupu:irr
qclusel rl urp c1lLl;cllnp leclepuaur ur{l rtuaq u{r[,sr]tprp Irq cnp rLulqrurJrL
;n1un u,(uuundurcrua{ urllcurr\-tllru:u iue.{ cdr:r.-qrq:g .1rrq uc;-u..rp ru:
lrq rnpal uulrsult,\oiJ,l 11e11'u.(g ursntn lu:\\JIuuluclucsrp iur:i rtr:1r: r.i1
-qrtr) [mirp qpllVrLrlllnq trln)nqru1l],i.sur1tt.rurtllD iLrr,iurqrlc.\:\,
1rdrp.rr1
u l q t l l , t a l d r p c q l a l u e u l q l r u r d i l t l r r v . l t s u l t l r p . l u u a ql r u f , q t i ; - u r L 1 ; :
riurunpp rp;'unprn:11r1 3ul,i 1r;ayq luIJ)irq ucp:-llrlu:uch:pur1ta1 ururcqr:1u..*
'DtuDl.t)dtur
ln1tJoqJrqtnp rrrjtlqruJuredurl.ntuJq n-uti nrnlnq ursnlnd:1;11
lr,r]lf l,r--)qtoeur Inluil tUrlrq nlt]llrljnur iuuoas ra-uqurlSunruqr;JIrprI
uptlll?qelxad ureJaI^l en(I uEesBn;uad
r;,(urlir:a.'r
urp nsjuu r.\\r_'qucqltuau'uPil,\{lllJl rlrqulRuau'ulll|sJsJ) Urp ut_"lru.:)a:ti
'uelnrnqel uBp u|{r|qJ) uullepeqtxJ[r
Inlun r,{N rqulprl rlllq ruxll]p rlf:.\,.
iur,:,{e{cqe: qclppeJruaq iuc,i ulLucqruradBWI^{.trlr\ riir.:
utllrt,;Juedrp
uorJotuctrl usllrlrrruasiut,{ c:e1:oclen11l,{uurrurqeruod-utuatlurp r.i_:,:,
sn.tn18ue.{altsnulu lpeluaurele:Jnr ucllurJp uc;'ulq .;irrudruritr.Lu_- ;.
m c n d o r o n gp e l a k s a n i L akne b e n a r a nS . c b a bt i c l a ki r d ag u n a n y ab e r b i c a r a
kebcnarantanpakita nrampunrelaksanakannya. Ini adaiahdoronganuntuk
mcngctahuikebenaran dankekuutanpcllksenaannya. Allah SW1'tclahmemuji
orangyangmenrilikikekuatan danpengctahuan dalarrrrenglmalkanagamanva:
k o n t i : I b r t L h i n r I. s h a q . d u n Y a ' k u b . o n g
" D t n i n g c t t l a l tl r u m b u - h o n t b u
ntntpuntui lterbtrulrut-perbtrutan bt'.surduu ilntu-ilnurlo?,q/i'r,qgl" (Shad:45).
Kcvajiban SeorangIIakim
Kcnudian pernyataan Umar: Dln.jadilahpanutanba-qirnanusiadalanl
kcdudukanmu p ,e n a m p i l a n m dua . nk e p u t u s u n r nsuc b i n u g a o r a n gy a n gm u l i a
tidak r-akustcrhadlpanial'arrudrn olang yang lcrrlh ticlakberputushalap:rn
d a l i k e l d i l a n r n u. J i k a s e o r a n gh L r k i nbr c r l a k ua d i l t c r h a d a po r a n g y a n g
b c r s e n g k em t aa k ai l u n e n u n j u k k a n
k e a d i l a n n ydrl l a n rp e r n e l i n t a h aAnp. a b i l a
sckalisa.jaia menunjukkansikaphornratkcpuchsllah seoran-u 1'angbertikai.
makaitu nrenandakan aniayadan kedzalirnannva. Slya telahmenrbaca dalanr
scjarahkunobahwaseoninghakinryanglclil da haniIsrail sebelurn nreninggal
bcrwasiatagarkuburnvadibongkarset!'lahbcbcrapatlhun. Kcmudiandilihat
apakahtubuhnyatelah rusakatau bclulr. ll nrcn-[atakan: Sa,u-.a tidak pernah
sekalipun bcrlakucurrng drlarr mcnutuskanperkarakccuali pcrnahsuatu
Iari clatangdua orang l,ang bersengketa. yang salahsatunyiiadalth sirhabat
. r r ; i a .S e h i n g g as a y a l c b i h b a n y a k m e u r p e r h a t i k a n drn mendengarkan
; n g a d u a n n y l .K e r l u d i a n o r a n - go r a n g n r e l a k s a n l k l nw a s i a t n y ac l a n
r rrbongkarkuburnya.Tcrnylta telinganl'atelahhancurdanjasadnyl tctap
.rLuh.Dari sini dapatdilihat baht'l siklp beratsebcJah kcplda sillahscoritng
y a n g b c r t i k a i n r e n g a n c l u ndgu a b a h a y r . P c r t a m a .k e r a k u s a n n y a bahrva
kekuasaan adalahmiliknya vang nlcrnperkuathati danjirvanya.Ketlua,salah
seorangyrng bcrtikaiakanbcrputushardpanuntuknrendapat keadilansehin-ega
melemahkan hati dan.jirvanya.
PengertianPembuktian
Pcrkatlr.lnUnar: "Pembuktian itu diuajibkan ba_r:i penggugat.dan
sumpahdirv:ijibkanblgi orrng (pihak)lang menolak(pcngakuan)".Yangdi
rnaksuddenglnperrbuktirndi dllam Al-Qur'rrn.Al-Hldits, danpcrkatann para
y
s a h l b l t a d i r l a hs e b u t a n a n _ s
b a - r is e g a l l s c s u r i l uy a n g d r p a t n e n j e l a s k a n
k e b e n l r a nP. c m b u k t i a n m c n u r u t A l - Q u r ' a n .A l H a c l i t sd. a n p e r k a t a r np a r l
sahlblt ini lcbih unrumdibandingkandenganpenbuktian)an-sdikemukakan
olehparaluqaha.Mclcka (luqaha)menukhususkan pcmbLrktian ini kcpadadua
saksiatru satusaksidansumpah.Dalan istildr (pernbuktian) tidakadalarangan
selananruatanfirnranAllah dansabdaRasul-Nyatidakmengandung larangan.
Hal ini dapatmeninrbulkan kesalahan dllam nremabami dan mcncrapkan nash-
nashkcpatlascsuatuyangbukanclinrlksuci olch si pembicara.
lstilah (penruktian)tersebuttelahnrenir.nbulkan
kesalahandi kalangan
84 I'lamul Murvaqi'in
s8 - "'EuIBUadnlnfl
86 - I'lamul l\,Iuwaqi'in
L8 "'atllPlri)(l nlntl
f't
rrf l!1
k l s u s h a ( a . h u k a n d a l a n t k a s u sr u j u ' . \ \ r i s i a t .d a n p e r s o a l a nl r n l ldl kaitan
dengan kedulnya.
K e l o m p o k y a n - ql a i n n r , ab c r k a t a k e p a d l n r e t . c k l :" A l l u h S W T t i d t k
m e n l ' e b u t k a ns i t l r tk c i m a n a nd a l a r nk a s u sh a r n b l s a h a ta k c c L t i l ic l a l u r nk l r s L r s
k i f a r e t p c m b u n u h a n .d n n A l l a h t i d u k r n e n v e b u t k a nk e h t l . u s a rnr t c n t b e r i k a n
m e k a n i i nk e p a c l r6 0 ( e n l m p u l u h ) o r a n t n t i s k i n .N l e n r r r Lpr te n d a p l t n r u ": K a n t i
tclah rnenerapkanscsuatu viltlg mutllk kcptrda scsuatu vitn! rnu(la\'),a(ihaik
d a l a n rp e m b u k t i a n m a u p u nd a l a n rr r l s r l a h q i v a s ( a n a l o l i ) . N , l c r . e kbae r k l t u :
''.\llah
SWT tclah berfirnran: "... dott pcrsuk.siktutlolt dtttgtttt rluu rtruttg :uk.si
\ , i t t i e d i l d i d t t t o t ' t tk t u t t u . ( A t h T h r l a q : l ) . D a l a r nl l ) ' t t l t i n A l l a h b c r f i r r n a n :
".\ltku ltetrtluklolt(\\'tl\iat itu)di.suk.sikunolalt tltru oruttg tttttg udil tli uttturu
ktttl,/ uteu dr!( t)rlLngrung barluittttn u.qutnutlen,gurr kaarrr". (Al-l\,1ajdah:106).
B e | h c ' d as e k a l i d e n l l a n : l v l t v a n s b e r k a i l a nd e n g a nr r r a s a l a h u t a n g - p i L r r a n g .
d r n r u a A l l a h S W I ' b c r l ' i r n a n : " l ) a n p a r s a k s i k u t t l dlltt: n g u n d u u o r u n , qs a k : i
irtri onutg-oruttg [(laki di (n/trutltr, .likt tiluk utlu du(t or(!ng luki luki, rnuku
rtto[eh)saorutg lttki-lukitlun durt ontng l)ara tpuLutdLt]-l.ral rl-snisl t.urrgtarlrr
'. (Al
riiluti I l a q a r a h :2 E 2 1 .D a l l r n d u l u v a t \ a g t c r a k h i r ( A r h - T h a l a qd a n
LlanAl Maiciah').-,\llahtiritk rrenl'ebutkln rzjtrldaiti (dul ciranl laki,llkil. rllaka
. \ l l a h t i t l a k n r e n y e b L r t k a nJ: i k a t i d a k a d a r a j u l a i n i( d u a o l a n g l a k i - l a k i ) .n r a k r
\.ItLrorang laki-laki dan dua ofturg pcrc]rpuan.
A p a b i l a d i k a t a k a n :" L a l a d z d a l a n t a ) ' a t t e r s c b u tb e r b e n t u kn t u d z a k a r
n a n g n r e n u n l u k k a n . j c n i sl a k i l a k i ) , n r a k a l a f a d z t c r s c b u t r i t l a k r n c r c a k u p
m u a n n r t s( v a n e m en u n j u k k a n . j c n i sp e r c m p u e n ) .
Dikatakan: "Mcnurut kebiasaanpembau.u sl,ali at (Nabi SAW) bahrva
hukum-irLrkumyan{Itelah discbLrtkandalam bcnluk mudzakar.sehinggaapabila
llfadznya ditrutlakkll dan tidak discrtei denguu pcn),ebutan yan_qberienis
I r c r c r n p u a nb. c r a r t i l a l l d z t e r s e b u tl l c n c a k u p . j c - n i sl a k i - l r i k ic i a np c r c m p u a n .
k a r e n r r n e n u r l l t k c s c p a k a t a n p a r a u l a m e h a h * l a p a b i l a p e t ' t v c b L l t i i li lt u
mcn-ugunakanlafadz mudzaker'.rraka pcrcnrpuansudah telcakup rli dalanln)a.
HaJ ini diang_rapsudah biasa seba.qlintanaclallrrnf imran Allah SWT: ./lta
t)r(ng )eng. tttt'ttinggul itu tirluk ntcntpttttttti urutk tlutt iu tlivori.si olclt ibtt-
b a p u k t t t u ( s a . j u ) .n w k u i l t u n t u t n t n t l d p u t s ( p ( r t i g r . ( A n - N i s l : I I . 1 .A l l l h
bed-irnran:".ltngutlult.lnksi.r'ak.ll i/u trtggun (ntt'ntbcri kctt,rungln) apabilu
'.
r c r c k e d i p u n g g i l ( A l - t s a q a l a h2: 8 2) . F i r r l t n A l l a h S W T . I { r t i o t u t t g - o t u r r g
vtrtg barinrutt,tliuttlibkun tuas kotiu bcrltutrsu". (,.\l Baqarrh: lE3), alln avat
A l - Q u r ' a n h i n n v r y a n - rs e t a r ad c n g a n l r \ a l a Y a tt c r s c b u t .l ) e n g a n d c r n i k i r r r .
rnaka flnnan Allah SWT: " l)utt 1ter.suk.s ikttttlolt ltrt,gun tluu orurtg salsl r.rar,q
'.
ttdil di dtttnru futnrx (Ath-Thalaq: 21. rnenclkup laki-laki dln pcrcIr)puan.
Akrn tctrpi nlenurut s),ariat bahwa kesaksian seoran-gperentpulrr itLr
ciilnggap separ-ohdali kesaksianscorang laki-laki. sehinggakcsaksiln dua oi
ang pcrcmpuan dianggap slma dengan kesaksian scoran-slaki laki. tetapi hal
88 - I'lamul Nlurvaqi'in
68 "'Ptueuad nlng
u e ) l ] l o u e d t r ; n ; i u J d r p | d J I u l ) ) r l r q u . I l p n t l l l r d L u n su l u L L r. q l r c l [ r n s j e q
Irlou:tu (lr;n3.rJl) rI;ue\-.ral lrllal|[l\j:ul])llItiiLlJul Iltluln slttr.l(,.illl^l
'(r:,iurre1n1r1lLu
; - u l . i r r q rr n q t q l l . ( r r u p l c h l r m L r r n \ i nrl nl l l \ l t l n u r f u r
u r r r r s l l l c ) { c r u ' q r ; c l u r r : ^ , r tnqr t l r ) r ] l ) l l t r r l l l l l r t . . ) ). n u n l t q u l a ) r p ; - r r u , iq r . l ]
ulllcin,rtur rpr':l.ta] irrr.i lch urp r irrlr,.nfurrrrnr:1iur l.rrqlq qrlr1r:drLrn.-:.rg..
:lrurn nuqI lpldey l1t1.rrq urrrrst-1 pr;-ni;-rr;tclrs rqtlo rnqt:1l1rp1tpr1 iur:,..
u P l f ; t l J q J { t n q t : t r S u l t t r1 1 1 ; - n i . r t 1 1 I ; 1 r \ . t - ) tg l r t l r d l l r t q i u r l t r p t l t p 1 r r 1 r : y 1
'ullIsIIlsJ\ Llrp llur;-ittlcl nlirqrs nt:1|
urrrlrirr:rl r1.Ilr.i:ri1 rlrcl[rnsr-rc1 rrPltl0ulcl
Ltrqr:c1ttllsrloltt;rtu I\\,'S lquyI irrr:1tccl11 rrr:lqntrlrp li-'aftpntr (qr]rril)nLJ)
u p : - n t n dn l l r , i u r r l ] 1 | 1 0 L r tucrli L r r p | 1 | t r r . r 1 i : d L u n s . r) :ntt]r r n I n l o u a u l I I ; r n ] \ . t : l
t l r c y : c i y r l l c l u l n st d n . t r q t i r : 1 n t r s ; - r r n , iu t - ' pr r l l r : l o u l c l c d n . l a qr . i u n l l ' \ q r : l r \
rur,'urr1t (1nlitn1:,cl) ulrs)lsJI unp Lnl)nlt;-u;rurllrlcp r;r1tr:iiLrrqa:-.r,lurrru1 iuri
urr\)rsll r1.r;rd:r:- trurs nlr l.(rrqrrirrrnsutl)npnpll 11r-'urrlrdru nsttq ln1un
r)iurslJt llrrrur:rru 1rclttpll'tini;rrJ(l lt)rrrrrs)l-'s ul1;-rrlllpulu tcdrp 1t:prt
leini;.uacl iurlo:rs ciurlpulrs t:.lrqrqur:sn1;rfu;rd uc1r.r:cltrctuu;-nI rrurlog
.II'T
I
-Illtl ts)]]:-irrro nlts uurs)rsJ) unirrtlt crrr|s u|ndrtrJ,r:tli-ull-1olllp ultr\-WSaI
u r 1 ; - u r p r g r ; . \ u l n p r l t L r r t ] , i t r J I;r- t r t i i r I r s 1 r ; s : 1t l t . l t . l 1 , ,. , ] l t ) l - t : l D lf ] u D . t ( )
n 1 6 7 , ,: u r r 1 r 1 : r c l{ r r n - u J p n s l u r u r pi u r i n r : 1 y u l y r s l t s . r r d r p ; - u l , (( 1 n f u n 1 a c l l
' . ./ . f ) r ? r h t n t . r on n q 1 . .
IIllrp rnp qrlrpr : u l r : 1 r - ' 1 . r .r trcul; - u a pp n s l l u u p i u t ; , i
r r n d n p y r s l e : ^i u r l o r n i r q r l o r n r l r s l n s . r r d r p ; ' u r ...r.ri r r s ( 1 r 1 n pq)r f l n q r : p r : d a 1
utlllnlttnuaru iuli lt.n,{sr rl;-r:qts ..1iry)'trlt.t,t71 nturynthuns.DtrtDnltu!t):lt!.
1Ds-r,ttltrt,trrr iito.t.r'.)lDl t)ln | 1!)lD\' ;'Ut) !o t)i1l ( tlt)lt!t) jl;uDnrQ),, :A\Vq LlrrJinlnsPtJ
rpqrs I.tt?p pnslttu undlp5r'r1r;1 11p1 ;-ui: ro tn p u u rslrsll rrr:;-u:r1t r-.lrcs trtqJ:-.lJl
u n r s ) r s : r ) r \ \ r l r q r r r j l n d u l r s l p I t d | p u l u L l | . u i t I ] lr u r J p u r i r r r l l . ( r 1 ; - u r s . r r t )
l,{urprdal urtluuf\rp trdllt ttrnlnq lllnl .ur,'ncirrrl.r:rd rslrs irn;.rctlnp urp
I ) l l - r ) l l I s { u s i u e : o : r s u l r { ; - u l t r p r pl i 1 r n . p 1 1 1l-r-\ .qrr,q, I n r l : t J \ r l rn J . r e d
'.,(n1r'UD!.t,)/) rltttlDLlLuttt1n)/t)tlt!t10rlt\'lt)\..t;ttlttt.tttt ,.,'ttt.t.t ryn1 L1o1
t:yns Sttp-rot)tl l4DlltD'lit!t)lt1(71.. :upqrs.rJclllltrlrq rllrl .n1qr:ul1 scclutt.r:nr
qrl:lt rur IuH.. :rrc)ulxi-uaurrrp l-'yr1a1 l1;-rrls.ra1a-rrl.to:rs rprdl) rrllnhlp iur:,i
f;pqcf^.rJq A\vs rqirN r$11rq r;-|1 uu)\|lallQ trlnrlrtilr.r.rcl ultr:-I|sJI t\|IlqlrrJrrr
{llPIl LItp trrr)Irrllntllittl ,'\\\/ ILi|! . r}Dl tlt)l lut).to)r l | |) I \ ,l| )\',)rl t!t)llU)pDUI)l
(
tltl DltuD.l fiurt-ronttlt ////r\)irl,7J tlD:/Ll))lng,. :i\\Vc rqrN lpqr\ qlllrl){r tnqJ\rJl
; n q u r l s l l a l L r - r u r ; - u r ;l,ril r ; pt : r r l r r ur ( J l l l l l l t q r r l : r i1r r r l t L r l d r p. n f n r u l l t 1 l r : ^ n . t
s r l : ^ l ttl t r r l i r p( u l ] n d r t r J . l i l I( l () u u r r r l t s t : 1 l l ) l I l I r r r n L L l nu l l t J s l ) l t l : t l ; - u l . r o - i t r r :
io qJJOsrlnlrp lslrtl ;'Ltri ;-rn-'lnrd;-rrr:1n11 (rn-'tlilllr.-td)rs)ltsultjt sn\l) utrlirp
rrtndutrlrd uilts)rt:-J) rlurtuiLLl Lllr)qiloqur:rLLl i.\\\,'S rqlN) t3.u1is r.ltqrLr:cl
r ' l t q r \ l \ u r ' 1 r : l r\. t l \ r ' l l . ) )11 . r \ t r : t \ r ' \L t r . r ' l l l r : r r r : i 1 1 r : l l r ' , 1r .r rr 1' . i r r . . p r : i r
1r'q
ndttI ttctltruaq ;;-uun]al;urllt rs)l\ult.rl ullrllf,u:rd sn)^uIruitlup r.irrut--lprLlJl
t t n i u e p u l l i u r p u r q r p u r q r p n u r J ) r n r ) l t t q u r J L LqI r q t l r r l l t l e; - u r ; p L r r , ' d.rl {pn . r
snsu) ruirllp ur:nciurt.radLnt.rrplrl:r)l n,iuqnri;iunsaq ltrrrrln qrqal dr;-;-unrp rur
t c r s a n g k lu n t u k b e r s u r ) ) p amhe r u p a k l ns a t up c t u l ) i u k( b u k t i ) ,d l n s u m p a h
penggugatnrcrupakanbukti 1'angkc-dur.Dengandemikitn hukumandapat
diputuskanberdlsarkankeduahukti tcrscbutyititusatuorangkcsaksian(bukti)
rlansurnpah.
Adapunlujuan Nabi SAW rr!-nctrpkiinputusiinItukumandalamkasus
p e r s c l i s i h r(np c r n r u s u h adni)d r s a r - k akne p a c lkac s l k s i a rdt u ao r a n gs a k s li a k i -
laki. kercna penggu-sat tjdak bisa nernutuskanhukunrunhanyaberdasarkan
kepadakcterangannvit sematr.Scdlngkarrltrvan (ntusuh)-nyamengin-eklri
tudLrhann)a, rnakapenggLr.tat harusbcrsumpah. Dcngln dcmikian.makl saiah
sltu kesaksirnnya i l r p i t r n c n c n l a n k
g e s l k s i a nl l u ' a n ( r n u s u h ) - n y a yang
rrengingklri.Kllena pengingkrttrtpenolakan llrvarltl'atlattsttmpah pcnggugat
itu scbugaisatubukti.Nabi SAW ncnctlPkan bukti yang lainnl'aberclaslrkan
hcritatcntangkcrdilanvangtidak bcrtentangan. yaitu bcrupadalil syarayang
tidak bertcntangln.
A d a p u nc l l a c a r a ) ' x l ' l gh a t u s d i t c r n p u hc t l c hs c o r a n gh a k i m d l l a m
m e r n u t u s k ahnu k u m a nl e h i hl u l t sd i b a n d i n g k adnc n g r t lna n g d i t u n j u k k a on l e l l
Allah kepathpclakukcbcnaran untukrncniaglhakrll'rt.I)alan slllh satuhaciits
'tJqbah
shahihdrri Nabi S;\W dijclaskarbahwa bin Al-Haris bcrtrnyakeprda
Nabi SAW.serll'adia berklta:"Aku menikahiscorlngwanita.kemudiandatang
seorang hambasahayayanghitanr.ilia belkatl:"Scsun-u-euhnya dia (pcremPuan)
itu tclahmcnvusrrikrrri. rnlka Nabi SAW rncntcrintahkan untukmenceraikan
percnrpuan tcrsebut.Nabi SAW bersabda:" Pertnrpuanitu atlalahp<ttdustu".
s c l a n j u t n vbae l i a ub e r s r b c l a" :L a l t u s k u t t l t t h v u t r l l t t i t t t t l u r i n D
u 'a. l a mh a c l i t s
ini clijelaskan bahua kcslksianseorangpcrcrnpultnitu daPatditcrima. walaupun
perempuanilLrbcrupaseorln-lhambasahayldanrlc npersaksikannyaseorang
diri. Penerirraanini mcrupakendasiu (llndlsan) dalarnkesaksianpembagi.
penerkaan,pcninrban.r:. drn penakaryang ntcmpersaksiklnperbuatannya
scndiri.
H a l i n i m e r u p a k alna n r l a s l n 1 ' a n rp c r t t i n gI .a n g h a l u sd i k e t a h u d i .i r n a n a
k c b l n y a k a nn t a n u s i u s c f i n , sk a l i m c l a k L t k a r
k te s a l r h a n A
. l l a h SW'I
Jremcrintahkrn untuknrendltangkrnsesuatu vnngdlplt menjagllhak,sehingga
tichk mcnrcrlukansurrpahpelakunvl yliitLrAl Qur'ln dan kesaksiln- agar
kcbenarantidak cliingkaridan dilup:ikan.dan pclakun;'apcriu menycbutkan
orangyangbclLtmdiscbutk:rn blik karenacliingkariatatrkarenadilupakan.Jika
dalarr hal ini lerdlpat suatlrcilril )'an!:dafat rrenunjukkansuatukebenaran'
t i d a kd a p a td i t c r i n ak e c u a ldi c n g a nc a t ay a n gt l i p c r i n t a h k ronl e hA l l a h
A d l p u np e r i n t a h A l l a hS W T y a n gc l i k l i l k a nd c n t a n . j u n r l adha l a mk a s u s
k c s a k s i apne r z i n a h aand a l a Jkr a . r e n eh a lt c r s c b uct l i p e r i n t a h k u a n t t l kd j t t t t u p i .
Oleh karcnaitu. rlakr dalanrkasuspcrzinahanini nishrb (kadlr yang harus
dicapai)-nyasangrtbcrtt. kalenn dalan kasusperzinahanbrrkanhanvahak
y a n g t e r a b a i k a nt .e t a p in e n ) ' a n g k u tm a s a l a hh a c l( b u k u r r a n )d a n s i k s a a n
90 - I'lamul l\tuwaqi'in
16 - "'BruPUrd nlnfl
92 - I'lanrul Muwaqi'in
t6 - "'BruBlrrd nlng
P a r a k h u l l t f l i u r r l s f i d i n d a n p a r r s i l h a b u lt t A t i d a k b e r p a l i n r k c p l c l l
s e s u a t uv a n g t i c l l k . j c l l t s( s l n a r ) v a n g n t c n i t r r b L t l k aknc s a l a h a ns e o u n g s a k s i
c l a n k e b i n s u n s i r n k. e d u s t a r n .. j a u h l c b i h . j c l a sr l i b a n d i n g k r Ldne n g a n k e t i c l a k
.jelaslnnya. Scandlinl,a hrd itLr tcrlblikan nraka pc-ngabaianilu disebabktn
karena kctidakjclasan vang nrunlkin te|jacli paria kcsaksian dua or.rn-ssaksi
lebih utanra.llakr hal ini rrrurninlLsrlahfiqh. pcnlrrngklpan. clankemaslahttan
manusiad , a n h r r li n i t c r n t a s u kd t l i l ( p c t u n j u k il a n u p a l i n - lb c s a fv a n g b e r . t i t i k
96 - I'lamul Nluwaqi'in
'-BrrrBuadntlng
16 -
http://kampungsunnah.wordpress.com
'r?ur?s{n[rg
prlBIl q€llV e,{uqnSSunses
uEp'llpDueplpua;
8ur( 1curr1e1ruSeqes(uu.:n|-1V) ueqnJ 1utur1e1 cu:ndurasqpleJ UEIrpBrx
epedaq rsetuar:o:aqsrueq enpal 3un.( uup (uplntn[a)t)ueruuaqaqrpcdar
IseluelJoreq
sn:eq eueyad 3uu,(e1e6 e.{urlseuas3ue,{uerunlnq ucluec
66 - "'sruBlJJd n{n{
uvsasvsoo
OIYS HYTYS HV,-IYOYYISNO
dengan ikhlas kcputla Alluh, tidok nenpersekutukmt sesuatudengan Dia".
(Al-Hajj: 30-31).Abu Ya'la Al-Maushaijtelalrmcriwayatkandi dalamkitab
musnadnya. serayaberkata:"Muhamrnadbin Bakartelahmenceritakan kepada
kami. Zatir telahmenceritakan kepadaktrni dari Abi Ali. serayadia berkata;
''Ketikaaku scdangberadabclsamaMaharibbin Datstsar.
duaoranglaki-laki
y a n g t e r l i b a tp c r c e k c o k a nd a t l n g k e p a d a n y am
, a k a s a l a hs c o r a n gs a k s i
mempersaksikan salahseorangdari dua laki-laki yans terlibatpercekcokan
tersebul. Kenudiansalahseorangberkata: "Dia sungguhtelahmempersaksikan-
ku dengankeslksian1,angdusta.danseandainya aku mcnanyakankcpadanya,
makadia tidak akan bcrtan-rgun-r jau,ab. Mahalib terdiamsc.jenak sambilduduk,
kemudiandia berkata:"Aku mendengar Abdullahbin Urnarberkata: "Rasulullah
SAW telahbcrsabda." Saorangsuk.sit'angdustatklak akandapatmettggeserkan
'
kakirtla (pada hat'i kiatnar), sehingga Allttlt nrcv ujibkan baginta api rteruka .
Hikmah Menolak KesaksianDusta (Palsu)
Sebabvangdilnggapkuatdalamnrenolakkesaksian, fatwr, danriwayat
adalahkeclustaln.Karcna kcdustaanitu merusakllat kcsaksian,tatwa, dan
perirvayatan itu sendiri.Kcdustalnitu kedudukannya samadengankesaksian
orang buta yang melihatbr:lan.dan laksanakesaksianorang yang tuli yang
tidak nrendengar keputusanyaneditetapkan.Lidah pendustaitu sanradengan
an_qgota tubuh yang tidak berfungsi,bahkanlebih buruk dari itu, sehingga
ang-sotatubuhseseorang yangdianggap palingburLrkadalahlidahyangberdusta.
Oleh karenailu. makl prdl hlri kiarrat Allah SWT akan memberikantanda
hitam padamukaseorangpcndust:r yan,utelahmendustakan Allah dan Rasul-
Nya. Padahari kiarnatkedustaanitu rncrupakantanda hitarn yang san-qat
berpenglruhkepadr rnuka.dan pelakunyaakan memakaicadaryang jelek
(conrpang-camping) yang dapat dilihat oleh orang yang jujur. Kapan saja
pendusta itu menampakkan wajahnya.naka orang-orang yangmelihatnyaakan
meman-egilnya ( d c n g a n p a n g g i l a np e n d u s t a ) .O r a n - ey a n g j u j u r a k a n
mendapatkan kenruliaandan keagungandari Allah. sehinggaapabilaorang-
orangrnelihatnya, rlakamerekaakanmemuliakan danmencintainya. Sedangkan
pendustaakan ditimpa kehinaandan ejekan.schinggaapabilaorang-orang
melihatnya,rraka mcrekalkan menghinadan nrengejeknya.
:uEltnqesrpEUprurrdrqas (1r:^c;;-un.ro-;-uc
io) r'l{aieururrsllsal l?ruliaLrJur
n,iutruula:-
8rn:lelaurqr1a1fur;.,{1,4&Sqclly
rrr,'ur-rry
ueiulp ueruniluaq ruruuiucpurdre.{unduaut fuc,{ iuu:o,iue:6
q l n . r in5 t n d r p t r : dq n p : p fn, t r u f , p. n l a l e u tu 1 - - p
tr,{u.,nr-r nlrs qelc:-urrlep'rq.r,{5,isy ucp bn-rsr1,r1 'rrr:^rH;qctrru)[,plqcfn1,ri
r.repuuldelalrp qulJl lul l1].{8,\\rU .)rsr].I nIB dcS3uniuaurqllcl urrurlsnr^l
r u n c l u e l S u n p a s' c , { u u l r s l e : ^ au1t l l r J a q u l a uq t : l J l n ) l l u r c y a sB u e l o a s a 5
:plrI:eq er'qcll?g nqv cprdal r,{uurrslcsal ucluaquau iue,{ iue:oa:^as
Suc1r:p p1113y:ctelraqr?r'ullqsV, urq i^rcOr:ep urlss llBp utlcluaJuarusrca)
'uulctuaJrreuplle,!\ .t,]NqnEaq qslal er
lnqv :ulllrtriuaur IrpLuslrlpl|-lv
untfilsau uulqrloq:edrp)ioprt(Bsoplunqlaq)IrsrUiue.,(iue:oas uBrs1r:se)..
:srqqv nuqJ unp ruus^pinq){-lvpqtv. upp uc>ltwiuau fre-rn1nuql
'{rlrnl uep pruqy,r.r1tf5 qalo
ur{D{nuralrp rurledepuo6
'ctrtualrp
tedup e,{uuers^1nsa{ u,r\qeque_.{cttiucruDnpax .:1E:Ilnpnpuad
euas u,{uleqcqcs-tBquqBs uup qnjtu[H nqv lBdDpoadqBlppErul .Erluelrp
Ipprl drlat r,{uurrs{usJI'rluDJ,lad:n1rr,{'e,{uucrslnsal
uccruuauecl lBqtuplcp
lcdrpuadenpepe'trqnclraqBrclri undrpy n1r1nqueylnqa,{uauqpletrrrpuas
up in}-lV ucp tcqnul uulnlrllau er redrucsurrurlsn!{tunu{ qelo rleqedesrp
lur iu11 u,{uuursle:^elruuatrp ttdrp Icprt el ,nll qDIBSiue,{ e,{uueqnpnl
:-clBur'|ulnInqrqnle[rpr:r uep Rurz lpnqjaq {ll]q alruD,\\,1]lrup,{\
qnpnuout
3uu,{Sueioas:rs !,rqeq qplepl:rlupnslrru;.,pr?q ueurnlnq rqnrefrpqtu.rad
3ur,{ 3uc.rone1y,. :r,{u1c:nsruelcp Vd ulurlu.nhl Inrruv ucetplJed
YNIZ JYNflUgfl
XIYfl VJIT{YA\.YJINVM HNONNSI^I
YNSUYX YUSOIO CI{VA
ONYUO NYISXVSSX XY'IONSNI
t..l:; l\., :r-; : i;, ;i i,,4:.3 :rrf !J;r.l;
''
D a r t o r u t t g o t - e l t g\ a n g n e t t u t l u l tv o t t i t t t - t t a t t i t ut , u t t gb a i k - b u i k
I berbuttt:ittrt) clunne rcka tiduk tnsulatungkunettpat orttng-orung.rrLksi,
rnekddarelaltntercku(tung nrcnLtdttlt itu)dclapctrt ltuluh kttlidcru, tlut
jangartlalrkanurtcrinn kcsuLsiannterckubuat sclantu_lannnya. Dun
nrcrcku i tulult orLtng -oretlg \ uItgy'r.ril" (Atr-Nut.:,1).
Mcrckadianegaptelahntelakuklndosa(lasik).Tetapiorang_orang yang
bcrtrubatdi anlaramerekadjkecualikan.sesuaidenganiirman-Nya:,.keclalr
oreng-oratlg rang lx:rtuul:;atststdoll i/u dart nenrpcrbaiki (tlirint,a), naka
sc.sun,gguln.tu lttgiMaltt pent,ct,-ang.,,
Alluh Mahu Pengurttlttrtt (An_Nur:5).
Akan tetapilaran!anataspenerirraankcsaksiannercka tetapber.lakukiuena
kerrutlakannl,a danadanvaungkapansclantl,lamanla(riDnrlal)'.dalamtirman
A l l a hd i a t a s .
Nlenolak Kcsaksiandengan'fuduhan
Perkalaan U r n a r :" A t a u o f a l ) gy a n g d i d u g a( d i d a k w a )b e r s c k o n g k o l
dengankcr-abatnva". Yangdinraksuddcnganc;/i ;iraliin adalahyangtertuduh
(diduga).Kcstksianitu dapatdirolak den-san ruduhan.Hal ini ntenunjukkan
bahwakesaksian itu tidakdapatditolakkarenafaktorkekerabatan, sebagaimana
tidakditolakkarenafaktorkeluar.qa. tetilpiditolakkarenatuduhannya, daninilah
pendapatyang benarsebaglirnanatelahdilelaskanscbelurnnya. Abu Ubaid
berkata: Hajjaj telahmerj\\'ayrrkandari Ibnu Juraij,serayadia berkata:,,Abu
Bakarbin Abdillahbin Abi Sabaralrrelahmenceritakan kepadakudariAbi Az_
Z i n a dd a r iA b d u l l a hb i n A m i r b r nR a b i ' e hd a r iU m a rl b n uA l - K h a r h a bs,e r a y a
dia berkata:"Diperbolehkan kcsaksianorangtua bari anaknya,dan kesaksian
anakbagiorangtuanya.kcsaksiansaudarlbagisaudaranya. apabilamerekaitu
tcrmasukorang orans vang adil. Ketika Allah berfirman: ,,Dari saksi-sak.ti
t'angkunturidhui", Dia (Allah) tidak men-satakan: ,,Kecuali
orangtua,anak,
dansaudlra".Dalamhal ini tidak acladuaperirvayatan yangberasaldari Umar,
tctlpi dia nlelarangkesaksian tcrslngkacialamklsus kerabatdankeluarganya.
Abu Ubaidbcrkata:"Telahmeriwayatkankepadakuyahyabin Kabir darrIbnu
Luhai'ahdali vazidbin Abi Habibbin Abdil Aziz.dimanarelahrnenulissepucuk
surrt lang mernbolehkan kesaksianseoranganak bagi orang tuanya".Ishak
b i n R l h a w a i h b c r k a t a :" P a r a i r l k j m l s l a m t i d a k p e r n a hm e m u t u s k a nh a l
s c r ) a c a l nt n l , s e s u n g g u h n ] d' ai t e r i r n a n y ap e r k a t a a ns e o r a n gs a k s ik a r e n a
dianggapjujur', scundainva seoran-q tefsangka itu mcn-senlukakan tuduhanyang
bclsilat dugaan,maka kebebasanvang bersifatnrendasardlpat ditetapkan
dimtna tidlk aila lagi bantahanyang bisaditegakkan.
PersaksianOrang yang Ditutupi Keadaannya
PcrkrtaanLImar:"Sesungguhnl,lAllah kthttrnkax,a Th'u1amengeranur
iur,t '..qcdLun5,,
pns).lr;rurp :ueiuap ueruel:aq 3ue,{.reurquE€lEIJad
'ul)Potu(tuEL{l
urnlnq) qbr3rlqr:se1r,ro,{eul uepqeurppl rlqr (eqrbng)utplsl un{nq rlqc Elcd
ucpteqllqnsr.ruclledcpuad1rt;nuaur '1;,(u111nulualu Il{nq tprfuaruunllnqeuaru
3ur,{ ururnururrruo:c r,{uneq ue3uapc,{u1rquSnf uerlluaq 'upllr,tcqa]I
r l l n q l c q r l a l u u c i u r p u e q e u r z r a du r u n l n q u u l u u f , s { p l e u ru c ) l n u a q r C
'urrslcsel urp (1n[un1cd)
lrlnp qclppr r]lnq rqnq uz3uap pnslururp 3uq1
',.qrdurn:^uBp rllnq-rllnq r:,{uepnueSuaprlpnrex.. :lprull uElr]Er!.rad
'ureslrs uc11n[unueu u?pps^op
\ntun 3uepc1:a1 uBrua;uadullllnfunuaur
Intun uflprlsluuirp (urun{nq) pnq eft1 uc8uapiurpcl.ral cf,urtr-'1:pu:Lrr
3uc.rr1rp;-ur{qtllV ucunrlnq ntrc,{'ut;lurureqrp?ur,{ 1eq-1eq uclpnslurx!p
' D l e r a u s r t r u r u n l n q u e 1 : e p u r q S u a uu p c , , : l p r x l - l u e p t e { r a d
',,e,{urluaqueur rtucl uup'1cqc[3ue:o
e,{udcSiuuiuauruB{ c{f,ru'uelrqefal uelludureuau ?ucXcdurs3ue:nque6
'r,{urrlurruarurutlll ucp'1rrq 3uu:oe,{udriSuniuau luel pllrrlr'rurel upcdal
uu{nqer1uelyedLueuaur 8un,{rdurs 3ue:c9,,:r,{uolcprdurclepetc{laq qclal
qEqlqlcq)-lv nuqljcrun e,\\qeqserel rqv LrPpqErqprNrqv rr]p urrcf IV u?p
ue1te,{e,rr,rrurqclJtrurqcrqlurq Ir?rxs1,,1rpe1epr13uu,{ 3uu:o-3uc.ro uerslesal
puelr),1ue^\r?trpq:rloq lrprt Sucroasasruplsl uelsp B^\qEq'qcllv rueq..
:etc{rrqqularVU qBqtqtBq)-lVnuql reu1,, :eleyaqe.{rras'ueuJqoirrpqV rqy
urq q? rqrrdr.rcpslruv ulq {!lchl ucp uc1te,{n,t r.r:LuqEtJlrlV urq {eqsJ
'..1rpt;3ue,{3ue:o 3ue:ouep u?rsr,lesa\
rurr.rauauuery r{unq rur:1 c,{uqnSSunsas cucrp{ 'teqpf3uD,(rsles edrr:qaq
ucrs-)lesred ruarrr{Lri?.r?lrp qeloqIepn 3ue:oasas urolslTuDIECL, :PlPltaqqPJal
qeqtqtrq){-lVnuql .rcurn..:etplreqplp p,{sras'upurqEJrrpqV urqurscd-lV u8p
rpn,setrrl-1y unp leffeg-1yuqn,{c,trr.lad :n 1nIr:rp ue1tz,{B,rlJ:]ru qBlalplqV nqy
ue)qcfl lnqJsrJtqcqzpcurrlnlriuaur ucsn:cqa1epcdalue11nfunuaur 1cpr1rur
rrrull urxrlPlred ,B{alau sulr:u1-'LLrnInq Lrr.,{lr:pu rq;-uaru uPpcrsnulurErsrqej
-erscqcrrnqua;-uaLLr qr:11y r,{uqn33unsaS.. :El?IraqJnur11 u,{u1n fuelag ..e,{uurr1
3uc,{unrirqls dlpuq:11r1:rcururrfcqaslrpedciSuurpntr uc1s1Suero-3ur.r6..
:qulaq rerun puelc) 'rnqct31rp lepri e,{uunepe:aqaq undncp,truulnicrrp :lEr,::
8uc,{ruelsy;-ur::oclcrlasuers)Eser{ B,{uEuualrpucllnfunuaru {nlun }nqas.i::
: e u g u n r l r l : a d u p i u e p ( u e s p l u i a qq) 8 l f n q . r a{qc r l E u r c l nu r r 3 c q a g
urrpnurJl r,(urtnlriucru ctc,{u3utl,{[rq-lt:quup'ersuqc,r ]BJr\jr
n.nrqtclrq)e urn{nq-urnlnq uelSuepag ucrpnual n,{unn)rSuaur r(uerscui:
r r s r q c ru t r p' s c 1 : fl l d r u r u 3 u r , ( 1 u q - 1 ceqp c d1 c 1 o tl r l r u s q r d e r : r ' 1 u r d . i : .
ral 8ur/i) trrsuqr.l-lrsrqui uclmscpreqrur erunp un)nq-unlnq uulrpefu::
{splt L4trS q ? l l V r u a r r ? I ' J , ^ AS q eI I V r p u d a l r { u r r s u q e : u e 1 q n . :i:u : :
rurBl uop'euuet ruE{ ue{E e,{uusers{esa1 ewu 'c,{uurlrDqolepuct-f,p'ji:
snla[?uc,{3ur:o u,\\qBq uc{pns{?turp'.,qedunsueprtlnq-u1nqe.{ucpcurS'-:r:
rJcnf,a{E{alau sr}BuBunlnq uul.rcpurqiu:Lrucp c,{p-equcq-eqtuEq cr\t'J:;
denganperkataantersebutadalahsumpahseorangsuami dalam li 'an (sumpah
laknatyangdikemukakanoleh masing-masing dari suamiisteri),dan sumpah
ahli waris orang yang dibunuh dalam suatu penyelesaiansecaradamai, yang
mendudukikedudukansebagaipenjelasan (bukti).
http://kampungsunnah.wordpress.com
ll6 - I'lamulMuwaqi'in
III - "'EruBUedn{ng
0co'Ivt{v)
SVAIA UVINdgS NVWVJI gNIfl d
yang diunpamai (diserupai).DaJantAl-Qur'an kuranglebih terkandung40
( e m p a tp u l u h )l c b i l r p e r u m p a n t : r ayna n g m e n c a k u pt a s y b i h( p e n y e r u p a a n )
s e s u a t uk e p a d av a n g d i s e r u p a i( d i s e t a r a i ) - n y da a n m e n y a m a k a nh u k u m
keduanya.
F i r m a n A l l a h S W T : " D a n p e r u r p a t n o a n - pnct m p a n l o o ni n i K a m i
buukun untuk ntanusia;dan tiada vangmernahantinlakccuali orattg-orong
y ' o n gb e r i l n t u " . ( A l - A n k a b u t :. 1 3 ) .D e n g a nd e ; n i k i a n .m a k a q i y a s d a l a m
Ilerumpamaan-perumpamaan itu mcrupakankekhususan yangberkaitandengan
akal.Allah telahmenctapkan fitrahdanakal ntanusiauntukmcncarikesamaan
di antaradua hal yangserupadan mengingkari(mcnolak)perbedaan di antara
keduanya,dan rnembedakan di entaradua hal yang herbeda,dan mcnolak
penggabungan di antarl keduanya.
Merekaberkatai"l-ingkuppcngambilan kesimpulan (dalil)itu seluruhnya
merujuk kepadakesamaandi antirredua hal ylng merniliki kesamaan,dan
perbedaandi antaradua hal yrng berbeda.baik pengambilankesimpulanitu
d i a m b i l d a r i s e s u a t uy a n g k h u s u s( d e d u k t i f )k c p a d as e s u a t uy a n g k h u s u s
(deduktil).ataudari sesuatu vangkhusLrs (deduktif)kepadasesuatu yangunlum
(induktif, ataudari sesuatu yangumum (induktif) kepadasesuatuyangkhusus
(deduktif),ataudari sesuatu yangumum(induktil)kepadasesuatuyangumum
(indukti0.Keempathal itu merupakrncontohdalampengambilan kesimpulan.
Pengarrbilan kesirnpulan dariyangkhusus(deduktif)kepadayangkhusus
(deduktifladalahpengambilan kesirnpulan dari sesuatu yangdilazim(diharus)-
kan kepadasesuatuyang lazim (kcharusln).Dengandemikian,maka semua
y a n g d i l a z i n r( d i h a r u s ) - k a n
m e n j a d id a l i l k e p a d ak c h a r u s a n n y aA. p a b i l a
h u b u n g a n( k o r e l a s i i)t u d i a m b i l d a r i k e d u a n y am . a k a m a s i n g - m a s i ndga r i
keduanya itu menjadidalilbagryan_r lainnya,dansekali,eus menjadiyangdidalili
( d i t u nuj k i ) - n y a .D a l a m p e n g a m b i l a nk e s i m p u l a n i n i a d a 3 ( t i g a ) b e n r u k
pengambilan.yaitu: Pertama, pengambilankesimpulandari akibat kepada
sebab.Kedua, peneambilankesimpulan dari sebabkepadaakibat.Ketiga,
pengambilan kesimpulandari salahsatuduaakibatkepadaakibatyanglainnya.
Bentukpen-eambilan kesimpulan vangpertama,sepertipenlambilankesimpulan
dariapi kepadakebakaran. Bentukpen,eambilan kesimpulan yangkedua,seperti
pengambilan kesimpulandarikebakaran kepadaapi.Sedangkan bentukkesim-
pulanvangketiga.sepertjpengambilan kesimpulan darikebakaran kepadaasap.
L i n g k u p s e m u a n y ai t u d i d a s a r k a nk e p a d aa d a n y ah u b u n g a n( k o r e l a s i ) .
Penyamaan di antaraduahal yangmemiliki kesamaan (kesetaraan) merupakan
bentukpengambilankesimpulanuntuk menetapkan salahsatudari dua akibat
kepadaakibatyanglainnya.Sedangkan qiyas(analogi)kontradiktifmerupakan
bentukpengambilankesimpulanuntuk meniadakansalahsatudari dua akibat
kepadapeniadaan akibatyanglainnya,ataumeniadakan yanglazirn(keharusan)
kepada peniadaan yang dilazim (diharus)-kannya. Walaupundiperbolehkan
NIIAII'ISOHI
HIN\TXYUYJ,NYIO NVIYWYOUSd
dihalalkankepadasahabatr4d".SelanjutnyaNabi SAW bersabda:"Baralg
siapo t'ang berbual aniaya keltoda saudararya baik ntertangkur harto atau
sesuatu,maka hendakttltadio Dlinta dihalalkan pada hari itu juga .sebelum
dateng suatu hrtri, ditturta pada luri in tidak uda dirnr dott dirham. Pada
hari iru,jika dio meniliki arnalsltulch,maka ontolsalelu'ttaitu akandiantbil
dettganparltuatatturialarrya, danjika dia tidak rnetnilikikebaikan,nukn
.se.suai
kejelekansaudaranyaitu akan diberikan kepadan,-a".
Dalam kasusdendadari pembunuhanyang disengaja.keluargaorang
yang dibunuhdiperbolehkanuntuk nrengambilputusanden-9an cara damai
( d i g a n t di e n g a nt e b u s a n )K. e t i k aA b d u l l a hb i n H a r a mA l - A n s h a r io. r a n gr u x
J a b i r .r n e m i n t ak e s a k s i a nd.i m a n ad i a m e m p u n y aui r a n g .m a k aN a b i S A W
memintakepadaorang-orang yangberpiutanguntukmenerimabuahkebunnya
dan memintahalal kepadabapaknya". dengan
Mas'ar telahmeriwayatkandari Azhar
dali Maharib. dia berkata:"Umar telah berkata:"Hindarilah pennusuhan,
hendaknyamerekadapatmenempuh caradamai.karenapenyelesaian
denganhukumanitu dapatmenimbulkanpermusuhandi antarakaum". Umar
j u g a b c r k a t a :" H i n d a r i l a h p e r m u s u h a nm , u d a h - m u d a h a n t e r e k ad a p a t
menempuhdengancara damai. karena hal itu dapat berpengaruhkepada
kejujurandanmengurangipen_ekhianatan". SelanjutnyaUmar berkata:"Hindari-
l a h p e r m u s u h a na p a b i l ad i a n t a r am e r e k a a d a i k a t a n k e l u a r g a ,k a r e n a
penyelesaian denganhukumandapatmewariskankebencian".
http://www.kampungsunnah.wordpress.com
t{vHnrnflgx
NV9Ng( IVNSgS WNXNH
NIVSNINd NYXHNOCNIVNS'\I
IVdVO IAIIXVH CNVUOgS
hukumyangpellama.hendaknya tidakmenghalangimu untukmelakukanijtihacl
kembali,karenaUtihaditu terkadangrncngalamiperubahan. sehinggaijtihad
yang pertamahendaknyatidak menjadipenghalanguntuk melakukaniitihad
yangkedua,jika ijtihadyan-ekeduaini dipandangbenar.Karenakebenaran itu
lebih utamauntuk diutamakan,dan kebenaranitu merupakansesuatuyang
harusdidahulukandari suatukebathilan.Waiaupunijtihad yang pertamaitu
lebihdahuludari ijtihadyangkedua,namunijtihadvangkeduayangdianggap
palingbenar.makaijtihadyangkeduainiJahyangharuslebihdidahulukandari
rjtihadyangpertama,karenakebenaran itu merupakan sesuatu yangharuslebih
didahulukandibandingkandenganyang lainnya.Sedangkankepurusanyang
diambil dalam ijtihad yang pertatnatidak batal karenabertentangan dengan
i j t i h a d y a n g k e d u a . t e t a p i m e r u j u k k e p a d a n y ad i p a n d a n gl e b i h u t a m a
dibandingkandenganmeninggalkan hastlrjtihadyangpertama.
Abdur Razzaqberkata:"Telahmenceriakankepadakami Mu'mar dari
Samakbin Al Fadl dari Wahabbin Munabbihdari Hikam bin Mas'ud Ars-
Tsaqafi,serayadia berkata:"tlmar bin Al-KhaththabRA telah memberikan
s u a t u p u t u s a n h u k u m d a l a m k a s u s s e o r a n gw z r n i t ay a n g w a f a t y a n g
meninggalkansuami.ibu, saudaradari bapaknya,dan saudaradari ibunya.
makaUmar menyamakan bagianyangharusditerimaolehsaudara, ibu, bapak,
dansaudaradari ibunyayaitu l/3 (sepertiga). Kemudiansalahseorangberkata
kepadanya: "Engkautidak menyamakan bagiandi antaramerekaantaratahun
ini dengantahun yang lainnya.Umar menjawab:"Hal itu merupakan keputusan
kami padawaktu itu, dan keputusanvangini adalahkeputusankami hari ini".
D a r i d u a k e p u t u s a nt e r s e b u tA m i r u l m u ' m i n i n ( U m a r ) k e m u d i a n
mengambilsesuatuyan-qdipandangbenarolehnya.Sehinggakeputusannya
yangpertamatidak menghalaneinva Lrntukmengambilkeputusan yangkedua,
dankeputusan yangpertamatidakdibataikandengankeputusannya yangkedua.
pemimpinIslamyangdalangsetelahnyatelahmelaksanakan
Par-a (ijtihad) berda-
sarkankepadadua sumbertersebut.
Orang yang Ditolak Kesaksiannva
Perkataan Umar:"KetahuilahbahwakaumMusliminitu, sebagian mereka
adalahadil terhadapsebagianyanglain,kecualiorangyangpemahmemberikan
kesaksiandusta(palsu),atau orangyan,epemahdijatuhi hukumanhad, atau
orang yang diduga bersekongkoldengankerabatnya".karenaketika Allah
menciptakan umatini, makaumatini dijadikansebagaiumatyangpertengahan
agarmerekadapatmenjadisaksibagiseluruhmanusia- yangdimaksuddengan
pertengahan adalah:yan-gadildanbebasbertindak- untukmenunjukkan bahwa
umat Islam itu satusamalainnyadianggapberlakuadil, kecualiorangIslam
yang dilarangmemberikan kesaksian,baik karenadia pernah memberikan
kesaksianpalsu.sehinggasetelahitu kesaksiannya dianggaptidak kuat,atau
urrs{rsal up{ueqruaLU
qeurada-uc{iuc,ro rlerr:a;4.,:turun ueele{lod
nslBd rs{es
'urr13uruoqalo urrlu?qrp3ul,{ ucrsry.^a1 rfuuclqaloq,radrp
r u c u l r c 3 r q r s( r ? l n u J l r pl n d e p )r , { u u r l q a l o q r u a u3 u r : , {t r d t p u c d r { r l r L u a t u
Jrzpunl,\llnuql unurrN crurJalrptrdcp Inprt r,{u1cuc1n1unyedeq Sur.roas
ucrsrysalurlSulpas rur.rclrptrdcp (c{u4rduqlntun 1cur.'iue:oas-uors{ESaI)
cureuad;-ur;.,{ urrslcsa;4eiulnur lnlun Wdeq;-urroasucrs^{csJ{ ucpc,{uludpq
uersrysal uulqusrur:rur ;:;-uc,i1u,{e..nu ulp 'urqnpntueSuap c,{uuc1ru1
Inlun Irue
pplr )l?pn 8ur,{ sn.^r:1 uirlrp u,{ururuauau3uu,{luin,nu 'e{ut'ue,n:1aur Suef
:rurei 'prrurlv urrul r-rcp laqurns:aqiuni uutc,{u,trrjad
le,(B^,\u rirt ltldlplat rur
qelBsnutrtI?iEC'ppuqVunul qJlo rrcIf,IntuaIrprurtcdcpuadeurralrpledep
'urqnpnl 1n1iuu.,(ueu
Irprl iuu,{ snscl urrlup u,{u1r:ue 1n1unledeq fur:gas
uursluscluup'uiuludr;q1n1unllur SuBloas ucrs)nse{t,nqtq srlaIfur1
'uelPtuloqalu?p
ur?urlntrta){ uf,JUetu 3ur,',{ rslesiur.lr;tsrrerslesalluadas'ueqnpnt 3unpurBuaru
3 u e , {s n s c ; 1u r l c p r l E n t r a I{ p l t n u l t l c f , e s c u r u a t r pl n d c p r , { u u c r s l c s a ; , 1 . ,
: c l r ) r a q u c r i r q a 5 t e . r l q S u c r i s n s p ) r x l l p r pu e r s I B s e Iu p l r r e q u e u l
qaloqprp eleru r,iuurlrpral urllnclrucuarurrp elrqedy ..1c:aqiuu,{ snsel
unlnq 'uciur.r8ur,i i-nsrI urnJnpqJlog.. :r:ru1r.rq qnqisy ..1|lrp nlpFal{Eprl
r,:.{uue ri:tn 1a;o1uriunqnq u1rqcdy..:ltcIJaq urrirqa5 ..e,{uucppneq leqrpat
srutqBrC..:rte1.raq uerieqcg lnqasralp:n{s ur{ntuauau LueppludepLrad uuep
-cq:adrpeliete1a:cure,{ulnfurllag..1r:1,(s nlts uciuap rlen:a1'uelqaloqJadlp
I n P I I l n q e : ^ r e lu c I s l c s J ) . . : I l l E I l a q I I I l L l \ l q e q z p D u Je u t e l n u t r i e q a S
'Irlnt^\iucp ursr|-lV nuqI
lc^n.r\u ulp qr':prtDLqntll urlnp ludtp:ar rur
1rdepua.1 n,{uri-rcn;:1rdurru:tu iul,{ snsel rltnral 'ciuurpnc:^-lnluncl?pncs
Suuroa.^ qalo un{lieqrpiuc,( urrslcsal un{qaloqur.urcrulln sc1uo,{e1a,1
'sPlerp
ucllnqasrpqr1a1Jue,{ iuero-;-ur.urr:npucrqcncaiucd ur?)ilrequeu IEprtelarau
eueurp'urclsIucnurlrr:ud Lrriuapc,{u1uq cinf uurlrr.uaqltsqulelut;p'clepnB\
'1euu'1edequnlrlencc;'u:tu
1upr1r;i(N-lnspduepJIA\^ qrl1y urlSundrpledep
leprl iiuui nlunsasur:lndnlarurur1111r,{un1cs qciesuup Llltrs{t:sa1r,{uurur.rat
rp
lrBpuErs{I]sel
uEIBuelPllp'l')iiur)llixas c,iuuuruelrgurcliue.roe,{ulnseru rp:d:s
D,{uLunlep rp InspurlBqrre{uep')pur '1nduqe,nqrqrill urlnierrp 1cpr1
'(90t :qpprur\
IV) ../rurD.)
uDliuaprnuo8DulrLnol-tlq
Sttot Stto-roDnp nDlD 'tlutDl Diouto lp ltpD ,'iuD.tiiuu] onp qdf) LDllelDstp (nJl
'untptua:1 rlopn4Suaw
lDtsDtr) UDllDpuaq Dlt)u tntsp.lrtaq LIDID Drp tlunpas
ntun:1iiuntoas qnlns r;1tqo<ht'uouu.t;tt1titut.rllntLo-itto.ro rn11,,:ueuJr.Faq 1-\\S
rlellv urc (Z8Z :qBrrbrg-lv) ,.!Dqp!1nurol iiuo.i t:-1os-tsqns unp unndaatad
Stroto onp w)p DlDpl iiuotoa:^ (tppq ) DlDLu 'DlDpl iiuoto nttp DpD lDprl nltt
'ntuolDiuD lp Dlopl Stto.ro-3u|t.rotLDlt tt:lt)s f,'LDJoDnp uoliuap LloluDltslostad
u?ro,, :ueurrJJeq l,,11SqrIIV r; :bn1nq;-qryl .. urpl ptntuo tp ltpn
palsu",menunjukkanbahwaseorangwanitaberhakmenolakkesaksianpalsu.
Dalam Al-Qur'an, AIlah SWT telahmenyertakanucapanyang palsu(dusta)
dengankemusyrikan,sebagaimana Allah SWT berfirman: "Maka jauhiLalt
oLehmuberhala-berhakrtang najis itu dturjauhiLtthperkataan-pcrkataundusta,
rlenganikhlas kepatlaALlah,lidnk nten4tersekutukan sesuatudenganDia'.
(Al-Hajj:30-31).DalamshahihBukharidanMuslim dariNabi SAW dijelaskan:
" Maukah aku kubarkankepadantusebesarbesarnwtdosabesar?", kami (para
sahabat)menjawab:"Benar,ya Rasulallah".beliaubersabda:" Menyekutukan
ALLah,dan ntenriurhakaikeduaorang tun ", kernudianbeliaudiam sejenaksarnbil
duduk,selanjutnyabeliau bersabda:"Ittgatlah,danperkatoartdusta,ingatlah,
dan perkataot dusta", beliau [erus-menerus mengulangisabdanya, sehingga
kami berkata:"Mudah-mudahanbeliau segeraberhenti". Dalam salahsatu
haditsshahihBukharidanMuslim dijelaskandari Anasdari Nabi SAW,seraya
beliau bersabda:" Sebesur-besautyatlo.sabesar uclaltthntetq:ekutukatt
Alla14
nternbunuh, netuiurhakaikeduaorutlg tLra,dan Derkataandusta".
http://www.kampungsunnah.wordpress.com
u e p ' s e , { r bc l a c u e t u3 u e . , ( ; e 1 e e
sueln ucdclSun uplnurel nue{ ue;{e
snscl nlunsepedqaueIppll nlr uuarp)1 qelo qullv rrctenqledqJlo uu{quqasrp
relSuequpcd qn: c,(udr,{ua1 uelSucpcs'crsnuuuruulenq:adqalo u?{qeqesrp
(qrlaqruasrp ;up,{) epnl cpedqnr e,{udr,{ua1 rladcs 'c,{uenpal reuaXuau3ue,{
duueSos ueBuape.{uueleuaurue{qe1oq:adrp rt-asuelcp (qrlaquas3ue,{)npnl
epudaqrc13ur:que1se,{rbiueu3un,(3uc:o-3ueroqelo uE{nIBIrp3ue,{se,{r}
'EuEq
InlueqrJq;ue,{ttLte3Suad eprda-1ueeqpualrgadase,{ureua,{uaur f,ue,{1eq
duuaiasur?uepequ uelr^e,(rbiuaru Suci iuu:o-3uuo qalouc1n1e1rp ?ucf seXrb
q.radas '(:uueq)qtqeqs3uu,{su,{rburiuap ueSuuluogaq Sue,{(ueiu?qurrt)un.rnIn
qcl?pp(ausrSolpred) qcps 3ue,{se,{rbue1;-unpege,(p-qctrIeuesaqqellV qalo
ucr'lunrntrp Supii (up3ucqun) uErnln qelepe(sr8ol)ltruaq3ue.,{se,{r}
'(ausl;oleled) qelB\^,3up,{ sr.,(rbr:pcdc1ucllnfunuaur uep(sr3ol)
reuaq;up,{ se,irbepedaluelyn[unuaru3uc,(ucruaiuadepedal rBeqraltnqes.rar
uelnqascuarel'e,(uue11e33uruaru 4ntun urSuerclnetc c,{uue1n:1e1au lnlun
qeluuadepr:)eprt utrp '(sr,{lb) c,(ur;equeuleoucp uurlndepe {epn u?,1n0
-lV ur?lECelacrarucp rfnd:at'(qclcs)In{tcq3ue,{uup(rpuaq))eq 3uu,{epr:de1
uullnfunuaut 3ue,{uetuaiuad eprdal rinq-ratrur urlnqescucrurp'(r?oleu?)
:-c,{rbultnqes u[8uap epJqjog rsrpuo{ uBp rsrntr:-BJpAa:- txr?lcpnlpnses
nle8asr3cquscru3ur:(uerlndSunpurfuaru3uc{ urlnqasq?nqasnlrEA uulrpeel
epedal uellnfunueu nlr IBLInuarul'IrlAS q[llv qalo ur?{uaqrp8uc,{urlnqas
urSu:rp1nqas.ral sc,{tblnqa,{ueur uruelnqrqel3ur,( nlr Euere{qalO (ueBucqturl)
u€rn{n utlcdnreru ntr rpueq 8ue,{(r8o1uur)s[^r| (ucrurlpqzal)p,{uuE,rEI
rpuluaru3uc,{ ntensasucp'ur?lrpeelrnqelafuaurInlun ]BlB'.urlrpearI qtJcps
tnqasrol rlrllv ucuuu-uBuurl uqcp (uetucquu) ur:/l|1 etB{ uuqraSua4
'(/ :ueulrlpu-rv)
.,(uDltpDl) D)D-!dLt uDfiDJalaru Dte LtDp!r3uol
ttoltSStrruaut LlDptLlDllVrrcr,, :ueu.rUlaqLplty u{ulnfueIeS (uu.rno-lV) rul
qc1r1ru1c,('(; I :ururqlld ly) ,.un,tnfi-1y uo1.to[oiiuaru qn1al3ur4'qunua4
o L t D Wl t t D l ( u D q n J ) , . : u p r l u r J r aJq, ^ \ S q B I I v ( 9 2 : p l p u H - l v ) ' , , L o l r p D a : l
uDlDunrlDpur iD(lDpDr:-nrtDut t).\Ddtls(uDltpoa)/ ) o)n.r?uLtopqDtlX-lV Dlz-t)ut
oluDsla(luDlrltl.ntJtrLtDyqopt uo1:tnp,iu \un,i tqnq ylnq o:nnqtuauruo7uap
trLnXItsot-ltlsDrsntnliuautryo1at ttuoy n.iu11n33unsat,. :uprurrlaqJIAS qellV
'(/ :erniis-,{s-V) (tto}lut1.!tnDlu LtDp uD.rnuaqal (oi\DqLu}ut l
l ,,(uDltpo)l)DJD.tau )
ttn8uapqotryunluntnuatu3uo.itlnytlr/iy,, :ul?uulj;eq .LIAS qpllV lnqesrel qplDl
nluoquroduepe1a.{uedreSuqas r,{uuclrpr[uau urp'e,{p-qutry p]JoseqqpllV
qalouelunrntrpiur,{ (ue8ucquu)ue:n1nueledruau rure,{uenuagi,r,{uuc.lei
uuSucprpaq.raqiue,( nlnnsasrrltul unlnq uerrur,{ucde,{uupe1epr1urp
'r,{uruela,{uauSuef epedal re:cnsrp;-uui uuuinrlnquclr::qu:ur reie qzlrl
uep 1e1eucltr:Suriuaurqn11yrueureicq lpqrlau {cprt nuel qeledy
'(82 :peqs) 3uo,iSunto-BunlouD'uap Dutos
,.iJols,nruJDnqJaq
nnlouaq Stroi Stto.to-Stotto tloSSttoSLtau ILIDX (Dlnd) LlDltntDd t,1tut1q Dlntu tD
LtDlDsnJ l nnqtaq ,'luo,i Sunto-3uolo ttoiiuap otun:' Llaps lowD uolohaliuaw
menganggapnya bukanmerupakanbagiandari agama.Dan dalamkasuslain
akankamutemukanungkapanmerekayangmeng_qunakannya danmengambil
kesimpulandengancaraqiyas.danmembenarkannya.
InsyaAllah hal ini akan
kamijelaskandalampembahasan berikutnya.
http://kampungsunnah.wordpress.com
'uE.rn0-lV
uDlepledepJete,{ucnues se{rbenura5'qequ,{s
lnqas:e1 se,{rbuep'qu1e1up
se,{rb'1e11,
se,trb:ntrt,('uerScq
eirl uplppaI r8eqJal(lrlrp)ur?lndulsa{
uclrqure8ued
sasorduepp reledrp3ue,{se,{rbe,rqcqrnqut:r{rpnllJd
NS.{VNY.&WHIINXICNSHI
NV(I HV.OIfl HY'IVOY NII
NVIVHVf gY (TYXONVd) Ug fl IAITIS
a y a t - a | a t K a n l l . ' ' ( A s - S a j a d a h2: . 1 ) .D e n g a nk e s a b a r a n l am
h e r e k ad a p a t
meninggalkan hawanal.sudandengankel akinan,mcrekamenolak(menahan)
hawa nafsu,sebagaimana lirnan Alhh T:l'ala. "rutselu nrcnasehatisupata
nrcntoatikebetnrartdattrtasihattttcrtasihuti supttu menatapikesubaratt"(Al-
'Ashr:
3) danfirnran Nya: 'Drll lirgatIuhhlnbu-hatnbaKani: Ibrali t, Isltek
datt Ya'qubt'arryntantltunvai perbuutan1rcrbutturt y,artgbe.sarclanilnu-ilntu
yng tinggi. " (Shad:.15).
Dalam beberaparisalahdisebutkan:'Sesungguhny'a Allali mencintai
pandangrnyangdapalmenahandiri ketika rnunculhawa nafsudan Dia juga
mencintaiakal yangsempurnaketikamcnghadapihawanafsu".
AIlah SWT berfinnan: "Don RabbntuMaha Ka,-a, lagi rntntpurtt,ti
r o h n l a t . J i k ( l D i a n t e n g h e n d a kni i s c a y u D i a n c t t u s n a h k u r tk a n t u d a n
tltetrggultinu dettgdrtsiapa vattg dikehendoki-Nya.setclrth karuu(ntusnuh),
sebagaitlnnaDit telahnrcrtjadikan kuntuduri ketururrunorartg,oranglcritt."
( A l - A n ' a r n : 1 3 3 ) .I n i m c r u p a k a nq i y a s - / a 1 l r(,j e l a s ) ,d i m a n aA l l a h S W T
menyebutkan: "JikaAku menghendaki, niscayaAku akanmernusnahkan kamu
dan menggantimu denganscJainkantu sebagairnana Aku menlusnahkan or-
ang-orangsebelumkamu dan Aku menegantimerckadeneanvang lain". Di
sini disebutkanrukun-rukunqiyas yang empat.yaitu: 'il1al (alasan)hukum,
yang keumumandan kesempumaan kehendak-Nya: Hukum itu sendiri,yaitu
perbuatan-Nya memusnahkan mcrckadanmenggantimerekadenganyanglain;
Pokok (asal).yaitu orang-oran-e sebeluntnva; dan cabangnya, yaitu orang-or-
ang yangdiajakberbicara.
Firman Allah yang lain menyebutkan:"Sesungguluu,aKani tcloh
nrcngutuskepadakanru(hui orang kaJir Makkah) seoruttgRu.sul, ntettjadi
"-ang
.sttksiterhudupntu,sebagainrutnKunti telult nrcngutus(dahulu) seorangRasul
kepudaFir'ttutt. Mako Fir'uun mendurltakaiRasulitu, lalu Kani siksadia
dengonsiknan tang berat." (.Al-M:uzammil: l5 l6). Allah SWT memberitahu-
kan bahwa Dia telah mengutusMuhammadSAW kepadakita sebagaimana
Dia mengutusMusa kepadaFir'aun. TetapiFir'aun kcmLtdianmendustakan
Musa scba-eai utusanAIlah sehinggaAJlah menirnpakansiksaanyang berat
kepadaFir'aun.Makr demikianpLrlahaJnyadenganseseorang di antarakamu
yang mendustakan MuhamrnadSAW. Hal ini banyakterdapatdi dalam Al-
Qur'an.
Qiyas Dalalah
Adapun yang dimaksuddenganqi'as dolalah adalahmengumpulkan
antarasumber(pangkal)dcngancabangnya berdaslrkanpetunjuk'illat (alasan)
dankemestiannya.
Di antaranyafirrnanAllah SWT: " Dan sebu.giandari tandtt-
tonda (kekuasaan)-Nva
bahv'akanu nrclihatbumi itu keringtundus,naka
:n1re,{'erc1.rad t;rurlreuaBuaurtlnq
ur?pEpult m8eqas1165 qe11yuulrpefrpqc1a1 e8n[ lnqas:ellpq 'nlr Surdrut!
lq'efuueSuapednias3ue( nlensesue11n[unueur qeloluceurpdunlednlens:s
'ueqrurapurSuaq neruqupns3uu,{3ue.ro-3uc:o (e,{uuerfr{Sueqrp)E,(uuEIJEn'
-elrp ueiuep pdnlas runq tuplep unp uruteuel e,(uueryenle{rpuep 'uf;u;
qupns?ue,{?ut:o-?ue:otluqrual efuueldnprqrpueiuap edn:as(3ur:a1iw..
runq) opul 3uc,{qeuel-qeue1 rlequrale,{uueldnprqrp uullpefuaurqelal f.\\S
adanya'illat tersebut.tetapi n]erekamenghubungkan salahsatunya dengan
yang lainnyatanpaadanyadalil yang mengumpulkan(mempertemukan)-nya,
selainpersamaanitu sendiriyang mengumpulkanantaradia denganYusuf.
Merekaberkata:"lni adalahqiyaskepadasaudaranya, dimanadi antarakeduanya
terdapatpersamaan darisegiperhitungan.
Hal ini dikarenakandia telahmencuri,
dcmikian juga halnva denganyang dilakukanoleh yang saru lagi. Hal ini
merupakansesuatuyangdikumpulkandenganpersamaan yangkosong.Qiyas
(analogi)yangkosongdari 'illat yangmenuntutadanyakesetaraan merupakan
qiyas yangrusak(paralogisrre). Kesetaraandalamsegidekatnyapersaudaraan
bukanlahmerupakan'illat (alasan)yang menuntutadanya kesetaraan dalam
masalahpencurian.Seandainya pencuriantersebutbenaradanya,tetapitidak
adabukti (dalil) yangmenunjukkanadanyakesetaraan dalammasalahpencurian
tersebut,maka bentukpenyamaan(penycrupaan) terseburkosongdari 'illat
(alasan)danbukti (dalil).
Di antaranyafirmanAllah yangmenceritakan orang-orang kafiq seraya
mereka berkata: "Kami tidak melihat kamu, melainkan (sebagai) seorang
mattusia(biasa)sepertikani". (Hud: 27). Merekamenganggap sebagaisatu
bentukketurunanAdam (manusia)semata,dan serupadalam segijenisnya,
makamerekaberdalil denganhal itu untukmenunjukkanbahwahukum salah
satudari dua hal yang serupa,merupakanhukum bagi yang lainnya.Dengan
demikian.seandainya kami ini bukanmerupakanbagiandari pararasuldemikian
juga halnya dengankamu, maka jika kami setaradengankamu dalam segi
persamaan ini, makakamu itu samasepertikami tidak adahal yangistimewa
yang membedakankamu dari kami. Hal ini termasukdalam katagon qiyas
y a n g b a t h i l ( k e l i r u ) . K a r e n ak e n y a t a a n n y a
t e r d a p a t p e n g k h u s u s adna n
pengutamaan, dan menjadikansebagianjenis yang ini (Hud) sebagaipihak
yang mulia sedangyang lainnya(orang-orang)sebagaipihak yang hina,dan
menjadikansebagiannya sebagaipihak yangdipimpin, sedangkansebagianyang
lainnyasebagaipihakyangrnemimpin,sertamenjadikansebagiannya sebagai
pihak yang berkuasa,sedangkansebagianyang lainnya sebagaipihak yang
dikuasai(rakyatjelata). Sehinggaqiyasini dianggapbatal(keliru),sebagaimana
yang diisyaratkanoleh Allah SWT dalam firman-Nya "Apakah nterekayang
membagi-bagiralmnt Tuhanmu?Kami telah nrenettukanantara mereka
penghidupan ntereka dalant kehidupan dunia, dan Kami teLahnteninggikan
sebahugianmerckaatassebagian1,anglainnya beberapaderajat,agar sebagian
merekadapat mentpergurrukutsebagianyang luin. Dan rahmat Tuhannu lebih
baik dari opa vang merekakumpulkan". (Az-Zukhruf: 32).
Pararasulmenjawabpertanyaan-pertanyaan tersebutdenganucapannya:
" Katni tiada lain hanyalah manusia seperti kamu, akan tetapi Allah memberi
karunia kepada siapa yang Dia kehendaki di antara hamba-hamba-Nya".
(lbrahim: l1). Dan Allah SWT menjawabnya dalamfirman-Nya:"Allah lebih
http://kampungsunnah.wordpress.com
VAt{HVHIYIH
NYOT{Y.UNO-TYHIYTVOIO
NVYI,\IYdIAINUEd.NIVVHIVdIAINUgd
dalam kegelapan.Allah SWT memberitakanperilakuorang-orangmunafik
disesuaikan denganbagianyangmerekadapatkandari wahyu,dimanamereka
itu laksanaorang yang menyalakanapi untuk menerangidan mengambil
manfa'atnya.Dikarenakanmerekayang masuk Islam akan mendapatkan
cahaya,manfa'at.keimanan, danbercampur baurdengankaummuslimin.Akan
tetapiketikacahayakeislamanyangadadalamhatinyaitu padam,makaAllah
menghilangkan cahayamereka,dan tidak ada sedikitpunapi yang ada pada
mereka.Sesungguhnya api itu dapatmenerangidan membakar,kemudianAl-
lah menghilangkancahayanyadan menetapkansifat membakamya. Allah
meninggalkan merekadalamkegelapansehinggamerekatidak dapatmelihat.
Hal ini samadengankeadaanorangyangsebelumnya dapatmelihatkemudian
dia buta. Dia mengetahuikemudianmengingkarinya,dan dia masuk islam
kemudianmeninggalkannya, sehinggadia tidak dapatkembalilagi kepadaIs-
lam. OIeh karena itu, maka Allah berfirman: "Maka tidaklah mereka akan
kembaLi(kejaLanyang benar)".
SelanjutnyaAllah menceritakankeadaanmerekayang diumpamakan
denganair. Allah menyerupakan merekadenganorang-orangyang ditimpa
hujanlebat- yaitu hujan yangturun dari langit - yangdisertaidengankegelapan,
guruh,dankilat, Karenakelemahanpenglihatandanakal pikiran mereka,maka
peringatan, janji, ancaman,perintah,larangan,dan teguranAl-Qur'an terasa
sangatkerassekalibagi mereka.laksanasuarapetir. Keadaanmerekaitu laksana
orang yang ditimpa hujan lebatyang disertaidengankegelapan,guruh, dan
kilat. Karenakelemahandanketakutannya makadia menyumbatkan anakjari
tangannya kepada lubangtelinganya,dan memejamkanmatanyakarenatakut
petir itu akan menyambamya.Kami dan orang-orangtelah menyaksikanpara
pelajar yang pengecut (yang berperilaku seperti perempuan)yang bermuka
masamyang sukarnembuatbid'ah. Apabila merekamendengarayatdan hadits
yang menolak bid'ahnya, maka mereka melihatnya dengan cara berpaling
(sinis), seakan-akanmereka itu keledai yang lari kencang,yang lari dari
kandangnya,dan orang yang pengecut(yang berperilakusepertiperempuan),
dimanamerekaberkata:"Tutuplaholehmubabtersebut,danbacakanlaholehmu
sesuatuselainbab tersebut.Kamu akan melihat hati merekaberpaling,dan
mereka merasa terkekang karena akal dan hati mereka merasaberat untuk
mengetahuinama-namadansifat-sifatAllah SWT. Demikianjuga halnyadengan
orang-orangyang musyrik sesuaidengantingkat kemusyrikannya,dimana
apabiladijelaskankepadamerekamasalahtauhiddandibacakankepadamereka
nash-nashyang membatalkankemusyrikannya,makahati merekamerasatakut
dan merasa berat, sehingga seandainyamereka menemukancara untuk
menyumbattelinganya,maka merekaakan melakukannya.Oleh karenaitu,
maka kamu akan menemukanmusuh-musuhpara sahabatRasulullahSAW,
dimanaapabilamerekamendengarnash-nashyang memberikanpujian kepada
'ntr pfurcuaqrpSuei{
urlrnq-rJdrirdn-rJ.{ueut ucp le.rctJ{uau3ue,{nlens:s rqnefuaurueuuuslefrqal
u l p ' ) r l u , r ' 1 r 1 c u c l s n . r c q i u a u cr , ( u r l s a u r arsu r 1 e g e , { u u e 1 n 1 e 1 e u
' l J u a q e q a : a u 3 u r 1 e dS u c f n l e n s a s
1 n 1 u ny r f r f r s l r r a u e t l a l J u tl l u r r u r p
uciLr:p rr,,tur:cyueru iur.i nlnnsrsue-jedn:a,{uaru qBJIV relurce1e.teuBue,(
ntrnsasrprclayu111n[unuaur 1n1un rruaq u1a.tau 3ue,{ nlensesuriuap e{a:au
rpcdal 1rlrpurlclnuaiuau qe11ycllur'nlr eualcl qalo e,{urednra,(uaur 3ue,(
uclr;nqrodrrtLrrJrr:)ur rsrq r):lJut cucurreieqeleru .eleleu qelo r:uaqrp8ue,{
nlr:ns.surledn:aLUnlr [Bqc,iun:purag tu.,(errqle eped ueldelSunrp?uu,{
'n,in:,u.'pnrs m1;-uequlluructu lrfrI usr.rauiuc{ elararuureperaqal3ue1ua1
rurlsi;lafuaLu ;-ur,{ uurlueqruadninI uclueqrad uuq e,{uureleprp ledrp:et
iuri uulsrlad uliutp r:1rio1ptrtutrucrensasaluep'lnqaslel(ueeurdrun:ad)
IrslLtll]lurp (uer:urrs,r:d1 qrq,{:-pluedul;un ueqBpula{qplupln[qlad
'u,{usr:r?u-sr:rSuaut ueurBural
1n1un
rpr:d:1 duo.ropueur riuurryurrtu lntun ueur3ureluep,eXuurleurau >1n1un
r.rruucur;-urr1 rpcdal ;-uo.ropu:tru 'lnqesleluclunqjadepedal c,4uucclur:ey
r,(ur.rlpnc:^ re1;-utqun-.putarLr iue,i iurro uc?uepNtuesnlr elp eleru ,lnqastal
Ilq urln{rlau iuruls nsr:arr n1ruc18ur[un38uaur 3ue,{8ue:o elna).sur
\-ullp qrlJl.\ r,(rrujepntsiur3ep ur:leurau 8uc,{SueroucSuapueludn:asrp
l r p r l r r u ' 1 , ( u u r p n n su p { n r n q a l B l n q u e u ? u u u a se s e r a u n 1 r u u 1 3 u 1 [
uniiuau Suni(iur::o rIrtrI uSSurqes 'ueelaqueduep'uee3rluad'uee:eqrleuad
c , r u c p r l n l u n u a r un l r u i t c l e p n u s l a 4u , ( u e : n p n e 3s u l 8 r p s r : r 8 u - rs-rri u a u
w:;-uepr,'urcs n1rn;lcnqradr;;-iurq::^'une:epnes:ad drsuudueiuapue8ueluepaq
ucliu rfun;-iuaur;-uc,iSucroqaloue1n1c1rp 3uc,{ueeurquep'ue3ur[un3 ,ueer:ac
cryur ';-uolou:ru l-uo1o1 ucp'uriunqnq;cq'rqlseiuatu SurJ?i^ ueSuap up{pnln,,rrrp
n 1 t u u u . t u p n l s r aui lx t r l t u n le I r t J ) c , { u r : r pu l a q r u a u n d u t e u { e p r t 3 u e , {
Ir:,lrtr ruuslll urp r?)put'r.rrpues r{uunlntnqJI tl-.r{rlJut estqlEprl srp EUal?{
'r,iuurpr.rrpnlr uncnqladyr;loLraur ndrueLu leprt ntruc13ut[un?3uaur ?ue,(?uuo
tl)rleX 'r'1t)u] qrpnsiuc,i ciucrepnesSurinpsu13u-sr.rrSuaru 8ue,{SueloEue$pl
rrp ulcurriuuunqclc;-u:d:s .run1rp l,iuucpnes utlnlnqe) ue13ur[un33uau
ntr ;-uriuniiu.rd Sueroestluey p,{u-(lelSueq)3ur?ep ueleruaruur3uap
l{ut.rupnrsuu11n..rnqa1 ur13ur(un33ueur uclunqrad uclrSoleuu3ueru euuel ,>1rtlq
;iurlrdiinr.'irpslLurl:^1,{rb \n1uequtp qoluoJuelednrer.u rur1e,(y.(71:1e:nfng
11r) ., l'rir.rri iia.r;r oqnpl tiinl lDqnDJDruLtau)dDqDWqnltv o{tryn73unsag
LlDllVDpt)d)l UDID.\rlDl.t)q uo11 niuopnday 1t[tI oso.tarunaDI qDlntuat
t)I Dt[ ( uDu!lDpns it'rrn.r o.ruu.topnos tituSopunlotuaturttuo:1ntotttn tp Suotoas
LIDID\'llt)ltrlt1ltttol 3uD.iutttSorytcl;ts tiut[un33uaunwn:1ur:tSotloqas tlDluDSuDI
uDp un)l ;'ut)to uDLlDlDsrlr.tDJt.to)u)urnnoq qopoBunI uDp DSopLIolopD
u1tlytiunst.ttl utt4oqaso,ittL1n,'i3unsas'o13uosotd unp uoyotfuoqay qo1t4noi
'ut)tut.!)q I'uD.\:t'tn.to SLut.ro ut11,, :liAS rlullv uBrulgqelepee,{uu:e1ue rq
!l!slutEJ s8,{!Oqoluof
Di antaranyafirman Allah SWT: "Tidakkahkarnuperhatikanbagatmana
Allnlt tclah nternbuetperunq)utlaunkulimut yttngbaik sepertipohonyang baik,
akarntu teguhdun cabatrgnta(nlenjuletrg)ke langit". (Ibrahim:24). Allah
SWT menyerupakan kalimatyangbaikdenganpohonyangbaik.karenakalimat
yang baik itu membuahkanamal saleh.dan pohon yang baik menghasilkan
buah yang bermanfaat.Menurut mayoritasmufassirbahwa yang dimaksud
clengankalirnatyang baik itu adalahkesaksianbahwa tiada TuhanseLainAL-
1rzi,karcnakalinrattersebutmembuahkan amalsalehbaikyangbersifatlahiriyah
m . r u p u ny a n g b e r s i f a tb a t i n i y a h S
. e l u r u ha m a l s a l e hy a n g m e n d a t a n g k a n
kcridhaanAllah mcrupakanbuah dari kalirnattersebut.Dalam tafsirAli bin
Abi ThalhehdariIbnu Abbasdr'1claskan bahwavangdimaksuddengankalimat
y a n g b a i k , y a k n i k a l i m a tk e s a k s i a nb a h w at i a d aT u h a n s e l a i nA l l a h y a n g
diumpamakancicnganpohon yang baik adallh orang yang beriman,dimana
irkarnyayang kokoh itu adllah kalim tittda TulurnselainAllah yeng tertanam
kuat di dalamhati orang yang beriman,dan cabangnyamenjulangke langit
nenurut Ali bin Abi Thalhahadalahamalperbualanorangyangberimanyang
diangkatke langrt.Rabi' bin Anasrnengatakan: "Kaiimat yangbaik itu laksana
kcimanan,naka keimananitu merupakan pohon yangbaik, danakarnyayang
s a n - c akt o k o h i t u a c l a l a hk c i k h l a s a ny a n g t e r k a n d u n gd i d a l a m n y a ,s e r t a
caban-lnya yang rrenjulangke langitadalahtakutkepadaAllah".
Perumpamaan yang ditqukan oleh pendapatini dianggaplebih tepat,
jelas.dan bagus,karenaAllah SWT menyerupakan pohontauhidyang adadi
dalamhatidenganpohonyangbaik yangakamyasangatkokohdancabangnya
menjulangtin_cgike langit yang selalu berbuahsepanjangmusim. Dalam
perumpamaan tersebuttcrdrpatkcsesuaianantarapohontauhidyangtertanam
kokoh di daiamlubuk hati yang paling dalam,dimanacabang-cabangnya itu
berupaamal salch yang diangkat ke langit, dan pohon (tauhid) ini selalu
rrcmbuahkanamal saleh setiapwaktu, sesuaidcngan kekokohannyayang
tertanamdi dalam hati, kecintaanhati kepadanya, keikhlasanyang ada di
dalamnya.rnengetairuihakikatnya,menegakkanhaknya,danselalumenjaganye.
Onng yang menanamhakikat kalimat tcrscbutsecarakokoh di dalam hati
nuraninya.menfilati hatinyadengankalimat tersebut,dan mencaphatinya
denganclp Allah - dimanatidakadacapyanglebih baik dari capAllah - maka
dia akan mengctahuihakikat ketuhanan.dimana hakikat ketuhanan yang
tcnanamdi dalamhatinyahanyamilik Allah,yangdipersaksikan olehlidahnya,
dan dilaksanakan oleh lnggota badannya.Hakikat ketuhanantersebutdapat
rnenolaksegalabcntuk Tuhan selainAllah, sehinggahati dan lidahnyaakan
selalubcpijak kepadaperrolakan(TuhansclainAllah)danpenetapan(ketuhanan
hanyakcpadaAJlah)tersebut. Bagi orangyangmempersaksikan akanke-Esaan
Allah. maka anggotabadannyaakan menempuhjalan yang rnenujukepada
'fuhannya dan
denganpenuhketundukantanpaberpalingdari ke-Esaan-Nya,
http://kampungsunnah.wordpress.com
'e,{uu?{decnBueuSuef 3ue.ro
rBeqqeps 1eu;uuelqenqruau tedep n11e,rderlasn1rlreq 8uu,{luurrlpl e,rqeq
ue1:uqeSueur uep'lrcq 8ue,{uee1e1:ad-uue1e1:ad 1u13ue3uaru nlr qalBsleue
e,rl.qequel.reqe8uaurJ,46S qelJV e{eu 'ueDlrur3p uu3uaq (6y :rnltcC) ,,r^N
-un!\tDutp qaps 3uo( loao uop ltoq 3uo( uooto:1tad-uootoqtad Trnu qo1oi1r1
-opoday 'n'{lnruuasu! ur/Dlqtu l qDyqopy tSoqoqoa 'uoo4nura1tqnpuatlSuaut
Suot odols 3uotog,, :usuurJraqIiAS qe1ly euetureSeqas '1req 8ue,(uee1u1:ad
-ueclz1:adtel8ue?uau ledep undtur qalesIEtxpuplpnule{ 'qa1eslnuruur8uap
reuesrp8uE,{u?{rcqa{ ueiuap tz:rs Susf uudecn ue{qenqueu 3ue,{ qeltut
lleq ?ue.{teurrle; (qDIIV)ruelpEtsauras uzqnl epedal qalzspue lelSueBuaut
Suef qelrur lreq 3ue,{ terrrrle; Ja s qDllV lerlpeq e1 te>13uetp n11e,n
denas3uu,(qalesJeueue{qenqueu Essrtueues qsprlppedal rrpSuaru3uu,{tleq
Inqnl r:ep rrqEI 3ue,{lnqesrattcurrlel B,rquq rBelueln8errp IuprJ qequaslp
1eq:aq Suef upqnJ WIIV urzlas gueSSuadusqnJ ueruau uule lepn e.{uneq
'-BrrrElad n{nfl
ssl -
'(gZ :tplrqsng)
,,nunl uD\DsDnqrualu Llopl ntl DlSuosord
'nwuoqnl dnpnqta!oy8unsnuny t1o1at 8uo,(nwo4Suosotdtlolopo ntt unqtaap
3uo{ tng,, :qt?llVueuurJuep'(82 :pEruuEqnl,{),,DlarauputD-lDLuD (DloqD(l)
sndmqSuauqo11yn!! qDqas:D{N-uoDqpual(uDlpqruruaw3uo,todo)nuaquatu
DlaDu (DuarDl) uop LloltV U,Dllnaa\ uDllnqwtualu ?uo( ttdo tlttyt?uaut
oyataut o,(uqnSSunsas Dualnl qDlopDntl unDllwap3uotr,, :rqu11y uerulrJ '(92
:peuurpqnhl) ,,unstttt odotaqaqruDpp nuol tl.lnrDruauuDlDlruox,, :(rpnq?A
?ue:o-3ue:o)qellV ue{unrnlrp?ue,{edu cpedal rcueq8ue,{?ue:6 (g7 :1e1
-tLFnl) ,,nuto\uDlDsDutqwaw Lloldnlt o4Suosntd'nauotptl dnpoqtatn73uos
nwul qDpt 3uo( nunq7unsntd qoppo n1tuotqtuap 3uo{.urcr,, :qBIIV uzrulrJ
upp '(82 :pBurruErlnru),.nla.talu pwD-lDutD (DlDttDd)sndoqSuaLuqo V nlr
qDqas:D{N-uDDrlpydl (uDllnqwtuaru 3uo( odo) Duaqutaw Dlalaw (Dua-tnl)
nDpqo V uDnpnluay uollnqwtuatu Suoiintlo ynyt8ttaw olataut oiuqn8Sunsas
DrlatD:q l D l D p Dn t l u D t 4 t L u a p
E u D A , ,: q e l I y u B u j l r J ' ( 9 2 : p e t U u r D q n r \ i )
',tuDsntrlndntaqaq uDlDp nurnl
lqntDuaut uD.1DtLuDX ,, :(tpnqotr Suuo
-31tDro)qD V LtDlunlntp Suot odo opodal nuaq SunKSuoto-3uolo opndal
oto4taqat (yt{ounutSuoto-3unto) nyataw n'{ut1n33unsas oualD! 'nit uot:lraap
3untr,,:qzy1yuErurrJ '(9L :uru,nl l-lv) ',,(uDtD!s.^lDu
l aDpp) Dt.tmlnslaq
nlops nutul oualDl uDptDuaq yoptt unSuaprwnq Dlnw rp Dtr Dlnsr)q nrunl
s9I - "'Btuelad nrlng
SIIOYH I^IV'IYO
IYdV(IUflI Ot\iYA I InYnH IV'ITI'
f u t s a hu k r t n b t r k t r r u t t . qa p u b i l l d i o k e r i n g ? ' , r n e r e k ar n en j a r v a b :, ' y a ,
berkurang''. rnrkabeliaupunrrelarrngnya.darrsabdanya:'Titlokokun scIarnet
rlttogr ottquttdan tiduk t'ttrt.qkatigutl'a,nuka lnl itu nrcnituatnt'usetlih",
dansabdxnva:"r\ptbilo lulut.jatuhka daluntgt:lrt.s.sttlultscoreng kenu, maka
Itcttrlttknw t n t t rt t t c n t , t t g e t , l e n r k a u nkluer.u t o l t u t l o s u l t t hs t t t us u \ . l p n r t r
ku
lertluputpt,tlukit dunputlox4u1t ttttg stttulttgitcnlule/ obutrl\'t.t rLtngdupal
rttetttlrcrsiltkrut peutukit tung lerd{rputpada so\nl \)otjg.ralu, dan sabdanya:
"Sc.r'ror.q,qrrllrra Alluh durtRu.sul-Ntu talultttclarungnuuncnukan duginghinar
(kuntpungl,krtrcrtttiu tcntrusukbirldulil ):u g kotor".
Rasululhh SAW telah bersabda berkenlandengitnpertanvaanyans
h e r k a i t a dn e n g a nr n e n v e n r l h kcmrluana . p a k a hh a l i t u m c m b a t a l k a$n u d h u ,
selal,abcliaubcrsirbdtl"'[idukluhkenutluattitu, nelain bugiandat.itubkltmu",
sabdan)a),angberkenatndenganputri Harnzah: 'sesungguhnva ditt (ltutri
Hurn:ult)itutidakhu!ul(utttuktlittikalti)bugihr,ktrenu diu itu putt'i.suudaraku
',
.rc.ru.ruclrnsabdanyayang bcrkenalndcngan;rasalabzakat:"Sturngguhny-a
i.okat itu tirlak dihalnlkun bu.qi kcluorga Multomnatl, karena tukttl itu
n t a r u p o k t tkto t r t r u n( d u k i )n u t t u s i u " .
RasulullahSAW telabmcndekatkan(rrempcrkenalkan) trukurnkepada
umatnyadcngancaramenycbutkan persamaan chn scbab-sebabnya. sertadibuat
contoh-conkfin) a. UnlarbcrkatakelladaRasulullahSAW: ''Yl Rasulullah,pada
suatuhari aku melakukanperbuatanyanqbesar.aku teiahmclakukanciuman,
paclahal aku scdrngberpuasa. makaRasulullahbersabda kepadanva: "Bugaina-
tu nrcnurutpcn.luputnlusee(1eit1\'akuntulx rkurnurdengartuir. parlahal krunu
sedtut.qberltuosa", ntaka ttku kutukart: "Tidak apa-apt", lalu Rasulullah
belsabda:" bcryttrastluhkarrtr". Seandainyahukum suatupcrumpamtanitu
t i d a k r n c n u n j u k k akne p a d ah u k u n ry a n g d i u m p a r n a k a d na. npcngertian dan
' i l l a t - ' i l l a yt a n !
h e r b e k apsa d l h u k u m - h u k u m i t u t i d : r km e n u l j u k k a nk e p a d a
penolakkandln penetapiin. rraka pcnl,crupaan ini tidak akanbcrrlri 1pr upr.
Rasulullah SAW rncnceritakan 'illtt
tersebutuntukmenunjukkan bah*a hukurn
seslratu y a n g d i u r n p a n t a k aint u i r d a l : r hh u k u m b r g i y a n g d i u n r p l m a i .
S e s u n g g u h n vp a c n i s b t t a nm e n c i L r nvt a n g n r c n j : L dpi e r a n t a r at e l a d i n y a
pcrsetubuhan. sepertimenisbrtkan rnemasukan air ke dalammu)utyangmenjadi
perantara untukmeminulnnva.seba-gilimltna masalahtersebut(nternrsukan air
k c c l l l a mm u l u t ) t i d a k m c n i m b u l k a nm u d h a r a(l m c r n b a t a l k apnu a s a )n, t a k a
dcnrikianjuga halnl'adenqanmasalahyan-ssaru lagi (yakni rncnciumtidak
m e n i m b u l k annr u d h a r i r t / n e n t b a t a lpkuaans a ) .
R a s L r l u l l aS h A W h e r s a b d ak c p a d as e o r a n gl a k i - l a k i y a n g b e r t a n y a
k c p a d a n y e" S : e s u n u - u u h nb1a,paa k k ur n c r n c l u Iks J a mk e t i k au s i a n y a s u d a ht o a ,
sehing-rldia tidak nrampubeper-gian dcnganrrcnaiki binatlng tunggangan,
p a d a h a li b a d i i hh q i t e l a h u , a j i b b a g i n y a .h a r u s k a ha k u m e n u n a i k a nh a j i
u n t u k n y a 'b/ ,c l i : t rbt e r s a b d a':A l u r k u lkt u r u u ' r t t e k t r dl e n gi ) o l i q b e . s o r ? " , d i a
Epcde)SuetepqelolEllue^\3ur:oasc,luqniiunsag,,:uulelciuaul 3uc,{seqqy
nuql uelte{e,,'rurp
Suei slrpuqueqtnqa,{uaur
r:cq1ngurrul D{ulnluelaS-
',,eAuBl-r3q
8ue{ 8ue:o epsdal ucurerlcruaduulr:aquau {ntun ql:llv qalo urlsclalrp
qepnsu,{uenpalrunlnq euculp snlefqrpns3ue,i(:aqurns)psu ueSuaprnqetallp
qepns3ue,{r,(u-(:cqurns)Ipseueledn:a,{uau3uc,{3uD.rO) ,,n!rost^Dtuo+[D,i rl
Dutntlnurynl nql)llnrtt.t.tnq f nb trtrrt.t.tr\fut rn!!l\ t' ttlt!outtl.put ut,llltp ptltunn.\\'
u o r y , , q e q t r r z l r p t n q e s : J ts t l p E qu e l q c u . r f t J ) u J L Lr rrn q . j n gL x B r l I
'nlr uellrrlclrp
Ir-"uf,Inlolrrru Inlun r,iuuf,{qaloqueu
' , , 4 o t a d t , t 1q u D , i( D l t u a d s )L t D ur t l t
{t?pll ,\[VS qEllnlnsru e;?urqas l
uDlDdntarutut lDrl uDqDpnut-qDpnW,, :llpqpsraqnrrleq'.,i,qr::ad:at 3ue,{
(purads)ueunrntel ucledn:arun1r1cqqe-1ede iqBIIUlnsl]U u1,, :e,{ueuequrp
' '..nqelJ{eule,ruaq?ue,{
,,tpnhatosorqn11lDq tDLltldunl)y,,:epq?s:eqncrlaq
nlnq epentr elun nlnq cpedc,(uqni3unse g,. :qe,nefuavr erp 'i qolDl Dt!-tD,rLtaq
Suoi nlnq opo qn1ody,,:epqlslaqncrlaq'..qc,ral,{,. :e,nlfucu \],tp'.,;p.\tmUq
outon ody,,:Epqcs:aqnErleq',,lueq 'cL. :qc,\\EluJuletp',,iDtut1 "(Dla?l^
DltltLuaunruDl r1n.1nrly,, :rpqur--rrq nurlJqn{pu 'n irrlnlouorunIp ucp 'rutltlq
ItlnIJaq3ue,{t1e1-t1n1 leur 3ur:roas up)rnlplarrIqr:1rtnlualsr r,{uqnBiunseS.,
:elp$eq erp p,{elas'ii\VS qullnlnsDdepcdal ?uerup(rrrSundurl?lrod ucp)
qery Sueroasefuqn83unse5,,:rlrqcqsslrpeqntn:^qplBsrrrrpp tudcprele3nf
e.{uelplup rC c.{rruroJr?p rp lellr, uuiuB:uctiodc,{unpccua'lc1r,(uSueqeJ urnlnq
ue8uappse unlnq ueletcqured urldclauaulntre,{'sclaftr;3uts3uc,{(r3o1eue)
se,{tblntuaq lnsrruiel IUIJeH ,,n1ot1nd opo niut,'ior1 nlmu 'unynloqtp3uo,(1ot1
unlnp ntt D{rtDpuzq nTtnqtnlounSSuautntp opqndnD,\'trloLl oBnIuDrItuDe,,
:EpqesJaq nerleq '..rruaq 'trA,,:qr,rxluerunIar:I
.-r2s.?npo o[rrtSoq4n1ndn
'uDluroloqtp lirrDi
1ot1unlop ntt niunpuaq nLtnquo:1nut33uautorp n,irrtopttoas
nwtodnpuadlntnuaur nuDunoSnfl,,:Epqes.raq ncrleq 2,ucsulcqepe e,{ur3cq
qeryde'e,{uns'3cu r,tlBqunlrSuau rurnl n:11uurp 8ur:ioasqrles qBllnlnspU rA..
:ptc1Jsquloraul ',,o,iurlnlapasnpn ir tluo:l Dpu)q Dl.tnqopotl n,irt1nil3un,'a1,,
:cpqtrsrcq IAYS qBllnlnsr?d DurLurp qrqeq\- strprqntesqrlrs ull'lJlrp tl?dep.ta1 eSnf
e,{uertluerq ,,.to,inqtpo.tsSssqntutt lt)q.!aqqtq4 nt! qDll\/ npntlztl3uu1nr1
o1nu 't1o1ynpada:1 nu13trntnt1t1n1tn,wg., :e,{ul:pqes uuiucpn1n,{'eurrpcd3uz,{
uBp lrquerp iue.{ qotuo: npns ucf,ucplrnvedrp rur urryaiuo4 rurlc,{uau
3 u e , { n t e n s a su r 3 u a p u r e l a s8 u c , { n l e n s a su e 1 ; - u n q n q i u a uqr p l l n l n s e 5
'crsnueurpedal 3uclnq:1,{cqurcur ueqrfu,,irel rt.raclas rrlrqr11yr,"pcdc1 Suetnq
:e.{equrau ueqr[u,n:1 nule-tc,iuqrp qrfe,n 1169 qr;11y epedalSuelnquelrpefuaur
u u p ' r u n { n q n l P n sI r P pu n ) j n q n l t n s u r l t e { s p u e L ul A v s q D l l n l n s r u
' o,\ttltliIItl nutD:l
,.
tlny[ot1tag,,:Epq€sraqncrlaq '..reuaq\?I,. :qc,refuau trp ',,1,t^Droqdo]3uo1p tlJt
Suoytl rlolotlo 'DtrulD,iDqtu)LutlulDl uDtpntudlSLtDtttrlto,iundtuaur nlt nurloduq
niutopunas nu4n.tnuautounurnSog,, :Bpqpsleqnctlaq'..icuaq ;r1.. :qr,te[ueru
RasulullahSAW serayaberkata:"Sesungguhnya ibukutelahbemadzarhendak
menunaikanibadahhaji, retapidia meninggalsebelumdia berhaji,apakahaku
harusmenghajikanuntuknya?",beliaubersabda:"Yu,benar makaberhajilah
kamu untuknya,baguinutnu tenurul pendepalnut,seandainyaibuntu ittt
mempunyaihutang, apakall kurnu wa.jibmembuyarhutangnra itu?", dia
menjawab:"Ya, benar",beliaubersabda:" Maka buyarlahhutang kepadaAl-
lah, karena hutang kepadaAllah itu lebih berhak untuk dibayar"
Haditsini diterjemahkan Imam Bukharidalampasal"an-niza'ftl qi."-as,,
(pertentangan dalan analogi),tidak seperriyang dikatakanoleh orang-orang
yanganti danorang-oran-q yangmelampaubatas.Dalammenyikapipersoalan
tersebutdiatasmanusiaterbagikepadaduagolongan(keras)dansatugolongan
yang mengambiljalan tengah.Salahsatudari dua kelompok yang bersikap
kerasmenolak'illat-'illat hukum,pencerlian,dansifarsifatyangberpengaruh
(kepadahukum),dandia membolehkan mendatangkan (hukum)syara'dengan
c a r a m e m i l a h - m i l a ha n t a r ad u a h u k u m y a n g m e m i l i k i k e s a m a a n d , an
menyatukan antaraduahukumyangberbeda, sertadia tidakmenetapkan bahwa
A i l a h S W T t e l a h m e n e t a p k a nk e t e n t u a nh u k u m b e r d a s a r k a n . i l l a td a n
kemaslahatan, dan mengaitkannya dengansifat-sifatyang berpengaruh (pada
hukum), yang menuntutadanyapenolakankepadahukum. Terkadangdia
mewajibkansesuatu danmengharamkan sesuatu yangmenyamainya darisegala
segi, mengharamkan sesuatudan membolehkansesuatuyang menyamainya
darisegalasegi,dia melarangsesuatu bukankarenaadanyaunsuryangmerusak
yang terkandungdi dalamnya,dan memerintahsesuatubukankarenaadanya
unsurkemaslahatan, tetapisemata-mata berdasarkan kehendaknya yangkosong
dari pertimbangan kebijaksanaan dankemaslahatan, dankarenaaturanmereka
yang melampauibatasdan melebarkandalampersoalantersebut,dan mereka
menyatukandi antaradua hal yang telahAllah pisahkandenganpenyatuan
yang sangatrendahyaitu dengancarapersamaan, penolakan,atausifat yang
merekakhayalkansebagaisebuah'illat (alasan)yangmemungkinkanadadan
t i d a k a d a n y a ' i l l a t ,k e m u d i a nm e r e k am e n j a d i k a n n ysae b a g asi e b a by a n g
dihubungkandenganhukum Allah dan Rasul Nya, berdasarkan pradugadan
prasangkamerekasemata.Hal ini merupakansesuatuyang dicelaoleh para
ulamasalaf(terdahulu).
Kesimpulannyabahwadalampenetapanhukumsesungguhnya Nabi SAW
menyebutkan'illat dan sifat yang berpengaruh kepada hukum, baik berupa
penolakanrnaupunkebalikannya,sepertisabdabeliaudalampersoalandarah
istihadhah(penyakit)yang ditanyakankepadanya:"Apakah seorangwrnira
yangsedangistihadhahharusmeninggalkan shalat?,beliaul:ersabd.a:
"Darah
i.stihadahitu adalalt darah pen,-akit bukan daruh haidh", maka beliau
memerintahkan kepadawanitatersebutuntuk mengerjakanshalatwalaupun
darahistihadhahtersebutkeluar.'lllat (alasan)-nyabahwadarahtersebutsebagai
'(rSolDuc
uE{nIEIarxnserqu€p e,{uuctpaiucdlSasuep rurrqr;ruauBur,(iue-ro_3uero.1
snkl:t1ouruo,out1n7r1n rc3cqas ucluoBetelrpBuui r,;ureuJd BuBJo_Auplo ru8cqas
ucluoBalrlrp r3e1uerSrqes uulSuepas.(lBntsIal LJEf,es rueqerucurBur,{3ur.lo
-?uyto) tttlntlZ ry':n1t1o ueluoiaV:1rp ?uu( eureuadiuc:o,iuclo )nsculol nlr
u1a::ruuerBtqasucr{rLUap ucfuag .tnqas;a1 IAVS rqBNqptuuadL.rr:p 1vn1s1a1
pJpJaslcqrJeue,{u1e1eqs uu1:rqrySuau8ue,{teqrqesplf,d rJEqumleu epetl
e,{uuEIn{cl:rrrpIa;aure33urqa.^,qeqzre-rn(; rurg ueBundruel.recl rp uqrtrcdues
e,{uur1:rqlc8ueru r8cluer3rqas ucl3ucp:S }nqasjatA\yg rqup q4ur.rad lr1cqrp
ueq.ra8ucd pqrlau rurlelBqsuu{urpuJu 3uc{ lcqtrqpsp:r4 .e,{uue1euu.-1z1au
eraSesurtuep ltu€I ntreuale{'lnlBqsuu1:rq1u?uaur ncru{ppn rurB),,:BltsItaq
teququsuer3eqegueueleladumlBplplprlsul?In{f,leu urp peqrl[r:aqe1a:aur
uer8uqespIf,ur 'ar{Er{zrclnO rucg utSundurel:adrp:cqsv lelEqsue{rt{EIauruE{E
u1::au qelede 'qrzqy 3uc:ade,nq.-r:cdueiuap ueuual:aq?ue,{e>1a:aur uesnlnd
cuerure8tqas e,{uiueluau:u {Epu qpllnlnscdultp .utn)nq uesnlndedereqaq
nrslupaAVSqnllnlnseXueruez1e[:i prq r]lr uIlnInlJur qDJ:tlEqf,qcs plud
.qrql?qs
)Ppo drSSuurp
e,{uue. n.;:cula1rdetat'nJleur cleJaslnqas::lstrpuquEItp,{E,rueur qBIalp,{uurpl
3uc,(uepqrqteqy-1y nurlrraq3ur,(3uc:o-?uero qclo ueluJqrpBuE,{uesntnda{
cp?de{ €,{uuelse,{r b8u:u erel uc3uap ueleuaqa{ r:uleJadruaru.c1a:aur
urelas?upio-3uoroepcdal urllp8uued e)tleur ?uE,{.u{ur,rrpuuleqelseual
u e p u e i u r l u e d e l u p e d a l 1 u [ r d : a q n t r u r n e l d e r 1 a g , :, rf nu r a u q e q f e , r
nqsllcrxl?rlt)qlloqJ lqv utq rlv upp qlqcqJ_qtv qBxPr{ UEp
Juqsnl^Iurq
qBqleqJuep rtUc -lv prrTzrJltpBl?tueqqpq,n,{s.,;ulE)l3qesnl^iurq pcsv
'e,{urplel3,{uau
3uc,{eptdal elelas
3ue,{ntensesrrep ue;efuyad lrqrueSuaru elrosr,{uurc1Buu,(uer3eqascpr.;da:1
run{nq u[rSsqasLrel-(r3o1uuc3ueru) se,{rbiuaurlJlaur ucp uc,:n}_1y tt,{e
E,{uunrnlqcluseuurplBppnqrllr.raq qclal ,{NvSqpllnlnspdlBqcqossrud
A{YSISVN JYSYHVS
YUYd HflTO NYXNXY,-IIO CNVA
ficoTvr{v)svxro NvoovHrJfr
Pada waktu Ali RA sedangbcradadj Yamandatangkepadanlratiga
g o l o n g a ny a n g s c d a n gb e r s e t e r u
n r c n g e n asi e o r a n ga n a k l a k i - l a k i ,d i m a n a
m a s i n g - m a s i nggo l o n g a nm c n g k l a i mb a h w aa n l k t e t s e b uat d a l e ha n a k n y a .
KemudianAli rnengundinya di anlararreleka.dan memberikrnanaklersebut
kepadaorangyangmendapatkan undianitu. senarnenlcr-intahkan orangterscbul
untuk memberikandendakcpadakeduaorang laki laki (deri golonganyang
berbeda)sebanyaksepertiga.KemudianAli nrellporkanhal itu kcpadaNabi
S A W , m a k a R a s u l u i h hS A W t e r s e n y u r sne h i n g g ag u s i g i g i n y a k e l i h a t a n ,
mengenaikeputusanyang diambil oleh Ali RA. Sa'aclbin Mu'adz berijtihad
dalamrangkamcnelapkanhukumanketikadia bcradadi perkampungan Bani
Quraizhah, danNabi SAW rrembenarkannva. seraynbeliaubersrhda:"strngguh
ktutu telolt ntentberikun 1tutusutlterclttsarkon lrukumAlluh tung berusuldttri
'.
atas lTtrgit tujuh
Dua sahabattelahbcrltihad ketikakeduanyamengadakan perjalanan,
dirnanaketikaitu waktushalatsudahdatang,namunkeduanya tidaknenemukan
air, kemudiankeduanyashalat(denganbertal,amum).lidak lant.rkemudian
setelahkeduanyaselesairnclakukanshalatkcduanyarncncllrukanair, naka
salahseorangmcngulangishalatnya, sedangkan yangsritulagi tidakmengulan
g i n y a . K e t i k a h r l i t u d i a d u k a nk e p a d aR a s u l u l l a h b, e l i a u m c n t b c n a r k a n
keduanya, serayabeliauberkatakepadaorangyangtidakmengulangi shalatnya:
" Engkau sesuai dengatr As-Sutrr:zl4dctn sltulutnu nrendopatpultultt" ,
sedangkan kepadaorangyangmengulangirrya beliaubersabda:"Bagintt dua
palnla".
Ketika Mujzaz Al-Madlali mengqiyaskan dan menetapkan(iejak)kaki
Zaid dan putranya Usamahdengancara mcngqivaskansebagianjejak kaki
dengansebagian yanglainnya,maka ketikahal itu dilaporkan
kcpadaRasulullah
SAW,beliaumerasagembirasehinggarvajahbcliaukelihatanbcrsinar.karena
ketepatanyang diputuskandcngan cara qiyas tersebutdan sesuaidengan
kebenaran.Padahal(kulit)Zaid itu berrvarna
putih.sedangkanputranyaUsamah
berwamahitam.Ahli pelacakjejak (Mujzaz)ini mcnghubungkancabangdenoan
asalnya,dan dia mengabaikansitat hitam dan putih yang ridak memberikan
pengaruhdalamhukum.
Demikianpulahalnyadenganpenclapat Abu BakarAsh-Shidiqmengenri
al-kalalah(seseorang yan_s
tidakmemilikikeluarga). dimanadia berkata:"Saya
berpendapatmengenaihal itu berdasarkanpandaneanplibacli. rnakajika
pendapatku itu benar.makahal itu berasaldari Allah. clanjika salah.rnakahal
itu berasaldari kesalahankudan bcrasaldari syaithan.Ketika Urnarberbeda
pendapat(denganyang dikemukakanoleh Abu llakar). serayadia berkata:
"Sesungguhnyaaku merasamalu dari Allah untuk menolak scsuatuvang
drkatakanAbu Bakar". Asy-Sya'bi dari Svarih.dia berkata:"Umar berkata
kepadaku:"Putuskanlah olehmuberdasarkan sesuatuyangkamu pahamidari
'tje
Ltlal ltl?L
ut;uep nlr turqclJ; rir;- ur{dtltun;ueu Dla.tJuruullurp.llurcsB,,{ueIrioJ,,
:elpljeq crp l'1,{c.rJs .uE3upluptuJl,uuf
ur]tuep ulPrlBla?r8lB uc)s?,{rbfuau
s e q q y n u q l E l r a s . u r B p n susp p I J ) E { q l r l t ] s P LuuI E l c pu c p , ( r s B . r l s r u r r L r p E . )
uxroluf,{iadqpF)sDru rrrcJl?p upI (rioluuesuJtU)sD,{rb8u:tu urElEplrqEs.lurq
prez ulp qnqlir$nqullpurcle)qllELlJrqy urq rlv.{rdBq 3ucroas
luelqrqalaur.y
ueluruelniuaurIEprl nIe upp,urpuJsnluu.rrlruaduBllt?srpleqLlc)rJq nIy..
:qe,nefuaur prp l,UrpuesrpuP ulr.-Illruracl uDlrtlsDprJq nnto (ue,lnal_iV)qDIIV
qctr) u|uloprp uelnurJtl?puururupntuJla{qe)rdy.. :e,{uuyequt,{1n5.lnqasral
upsuo^\cycq rrepu(utsrsasllduq uerilq uep,u,3ruada:- nqr ulr;-uq,rlr:iuatas
tutcnsuctirg.. :BtrrljJq(plsz) lltp ptlplu,ctlta-uuJo UtlpJ{ucp rrurns(upsull^\)
uerilq un1l,{uuucurInlun irqrsl urq preT cpechl n{snlniuau qclel s?qqv
nuqJ,,:qutur.JIIlllrp ruuqBqqsV_lV uuruqrllnpqV upp ulxlrcq up.,(JnS
.urrcuaqa{epudal
ulllnlunuaur qcyly eSouresuep ,rpuclr:d
uurrlrLrrJrl uc)lcsl?prJqtudrpuf,d.leq nlr rut lrq Lucluq,.:rtc)laq erp e,{etas
'..uu)llscll)lrp iun,{ ct-n:q.. qRlESuur umlrp ptqrllr.raqqrlJt pn sxl4lnuql
'lrnlIel3lur ucp.lr':1rd
n.rlclrru.rrlrurad
epedallnfn.rrururJuap 'nruuc,rrlrd
Ip)r ue)rlslp.rJq rurcl qi?lppqrtlueq pInrrl
'In{unlad
trdrpu:rur3uc,irrruurr r:cd qclo lrqurr;rpqe1a1 ;-uc,{uesnlndaluleias
tnqcla8ucur '1n[un1ad
1rpr1nurll elrl ltchpueuriuci uruutrc:cd qrlo Irqtulrp
qulat3uc,{ ucsnlnd:1 up)rrsepraqrlplur_.1\nlnLI rrlr_-LLr .AAVSqrllnlnspg qalo
ut;1sn1ndrp qu1a1 ,3ue,{ rdc rnqela8uau)Dprl nruel r)!f ,,^\VSqEllnln:^ud qelo
ucsnlndrpqrlil 8uc,,{ursnlndal ur{llscplaq qElurl:^ntndr)eur qsllV qllrI
u n l l r p t r r s n t n dr n q u c ; - o a ul u p r t n L U u |I 1 r f . ( u e , . r n f _ 1 yq, )p l l v q n t l )
6Ll "'eruBuadn{ng
tutrlaq)t^
tryatatuuD:ltD.!).)nurDluDtptlturl ,uou112q3un,iLtDndru).t )(l-uondru).t
)(l
tLlD)l1u)ru tnuD.IDltqn(h) 't!Du!t.t)qtiup,i ,itro.to,3un.rorr.r;7,.:r,{p-ur,,uur.1
EBn[ ]nJnr8uc,{iunto rlen:re1'cpuep:e,{rquarusn:lq einl urrplesal eue.rnl
qnunqueru8uc,i3uu.ro'euteln sn1r,ro,{eurtnlnuaul.tur tl,{r:.-r1nsei(rbreitqa5
'( :qnprf
E6 ., tt,tutltrunqrp
r^\tr-lV) iittoi troruntlunliu;tp3'trorlurtas
TnutatSunptutrl
rrnBuaptlr,,:fifiu,tut11o7ot n,itropuapnlurrt 'of.,liiuas. uD;it!)l)n.iutlttuntlut.ttLt
nLuDlD.tDluDq) odnrstiut.rn51.. :ulrulr-J-req ,ruul{r uu{rues)1;ieur
JA\S qcllv
plrl:{ upnrnq3uctrurqqnunqurlu 3ut( ;urjo rScqrpu:rp
Juquepc
'ue3ul11uauat1 rrdrucq
Ir:prt Il,{ulDdrpued iue,{ 3uc,ro-3uc:o
n.rrlurrp;r':crc3ur,i iurro-3uelo rlrnJa) 'slt,{rbuBll.n?:^llp-raqrur r:oia1e1ttrelcp
erl Inscuuatr;nf r,{rqesuqurtquueln (sUuo,{cru).tnLlunftnjnueu .(EZ:cslN
rry) ,,'tutDtrs.t).1
D:l)pJautDtluDtr-t)irut,t'L
tSoquoutnlntlunp trrnrmlnqotndts
Dl)Jaut sDJDnlDut '(Dur':)tbl 3uD,irrolnnqtaduoln[taEuaruoltau urnpnuaY
'ur$Dl uDSuaputp o\ofuatu qD]atDlal)u
oltqntlo unp.,:JA\S qrllv ulnuq
ttc3uep uerlrtua(J'lnqei-Jct
e,{u1uq }E{esuDsc[rbm;r]q.slreq 3ur,{r1r; r1t1e3nf
Insrur.ralrursnsirl rxxllrp (t :.rnN-uV),,(Dt!tzlDnq.!)q)1loq1toq liuoi ntrtn:.x
ultunn qnpnuaut 3tD,i3uD.!o-3uDlo urrc,,,:ueuurIJaqrllpf B^\nzz\r'qnlJV
l y : q r p r n 1 1 ' 1 y. ,) 1 t . ! n t l r .l ,t q
lltt F.\'ttq!l
-o1autuoSuapun1.rD[o tttunl qnTat3rro,(\^Dnq3un]Dutq-SunpnqUap (drtlSunt!p
3un,iuonttr11 &a2,,:1,t51uNrrrju uf;I.rtssEpjaq nrnqiJq :IntunqrtcIrp qclot3ucr
\^Dnq iu[tcurq utnlasSurleurqn:nq:aqrrucBueurqclcperplndasrp3ur,{ se,(rb
llrrtuc rC :ue1ulc3uaul -muri1nqy 'e,{ur.npn1rleq uclctuJJuau quleles
'e,{LruuAuep rsnsas3un,{(tlolrroJ-Llotrrot) Iadrucs-ladues
uelrqutnSuJd uppu:ly:rd ude:aqaq uriuap uteucclurn.rad ur:luclnlcur n1ruuatnl
'se,{rbr.rcl3uriuaur undrdr;rsra'pq uE)urua{ladrp{rprl r{Dhl:uBIrtpqaI
)nlun
qeleppuplltpqolupiuep ulllles3uc,(uup'uglcuaqelqtlcpe u17tcuaqal uc.Suap
uele:-;-rru,in]rnsasr,\\qtq 1e1cd:su1aje1,1:urluleiuau rl .r\elJtu EutpSs
ueqnluseur:ad ruicq.raqrlndrlauriue{ n,{uurn;nq-runlnqutuluprp qlltj rulprp
sc,{rbrrfrq;cq ur{lrun;ii.rJdruJru t,{u.-n:a1as uup iue:e1a"^t1r1 Lrrurezruchuus
l vs rlrllnlnsrd uuurcz qIIIJ
upr,;d IIqr elcd :uclclc;u3lll ruNTIrhl-ly
'lirnggapannya
,lanaban Orang r nng l{enolak Qil asdan
- A k u r n c n r l t i r k l n : l ) i d a l l n r s e - b r r g i r ni l a l i p e r n a s a l a h i n i t c r d a p r t
pcftc r'ltln!liur. illn scblgian y ling JltinticliLkadlt perlcnttngannt l tli rlrltrlraulalrit
n c t n a s u k k a np c r t l a s a l a h -
. l a n l o n u r g v a n ! rn r c n o l a ki l i l r r s c e t r c l e r t t t rt g
s l L l a fO
p e r n r a s a l a h a vr ta n g t c l a h t l i s c l t a k l t t ii r r i k c c l a l a n tk c u t t t u t t t a rltl t f t t d z :n t a k l
r n c n u c l r r lha k i ' l e k i b a i k b c r b u l t z i n a d i n t a s L t k k i tknc d e l a r nn l c n u d u hw a r r r ( a
l a n i t a b a i k . d a r t r n c n j a d i k a ns a n i l r t - ua n i t a b a i k s e b a g a is u a t u s i l l i ( b c n t u k )
k c h o r r r a t l n . K c n r u c i i n np e t s o a l l t nt t t c t r t b r t r b
uinatangbttasseluruhnyl
dirlasrrkk:ih kc ci:tlamay'lt: " ltittulurtg-bittttlttrtg ltrus tttrtg 1t'lohkanrua.jttrkari'
clrrnfirnran Nva: "iotlttA lvrbuut (Al-l\'laiclah:-1).rrcskipLtnclliri lairdz "11
lrrl| t c r d i r p r r tp L r l ap c n - t e r t i u n v a n g t c l l h c l i p t ' r s i a p k l r rl t n t u k b e l b u r r : .
s c b a g l i m l n a d i k a t a k l n o l c h M u j e h i d t l r r nr \ l I I a s a n . t l a n i n i t d a l a h r i u ' r y a t
c l a l iI b n u A b b r t s .
AbLr SLrla j m a n . , \ t l - D in t a s l q i n r c n s r t a k i t n: " i t 4r rk u ! l t tb i i r tt " b e r l r r l r
'
"rtttr'ullaniittti' (yang terdiciik/tc-rlalih).clanclikatakrrn"ntttkullubiina lrtltrl.th
'AllrrD' (anjing-anjing)
karcna plcla LlnLlnnvu bcrbulLritLrnren.rgLtnaknn dan
itLr nrcnrungkinkirn nrereka. L)rtlltrt beber-apapcrsoltlan scllcrti Pengharanlan
ba-liarr-bugianclari bltbi kalena tentltsuk dalitm firnran Allah: ".tcrtirt,g,qttllrtln
htrl itu utluluh irafi.r'''.clan nrcteka ttten!cntbrlikatt orang ketigrlnya (r/larrliiJ
p u r i uk r t a r a n g t l i i k u t k l n r t l i i ( i 1 l lbl L l k i r nv a n g c i i i k u t i r t y r si .c h i n g g ah a l i t L rt i c l a k
n r c r n L r n g k i n k annr e r e k at l a l l r r b a n l l k l e n p t t . d a n t n c r c k al c t p a k s a d a n t n l i u
ti(lxk miiu- rnclillilt qiviis. lrtalrntengltakrtnallt-a1tal art-ubelurn tlikatakan oleh
o l a n g I l i r t v a n g t e l a l l t t t c n d a h L r l rrrric t e k l .
l ) r r l a n rp c r s o l ) l n t a l a k l i ! a . A l l a h S W I b e t l i l m a n : " K t n u d i t t n j i k t . t i
.uuni ntentalukrtttt (.scsutlulttuluk tun.q kultru). ntuku P(rcnPuatt itu lidQk
lrulal lctgibugittu hirtggulio ktlin itttgtttt .trrtttttitttttg luin. Kcntudiurt.iiktt
suunti t ttngluirr ittt ntt'ttct'ruikuttr.ru.tttukttt itlukutlu dosa lxt.qikelrttuna ( bekas
.suoni pcrtunu ldtt i.\I(ri) utttrrk ktlitt ktntbuli jiktt kcduttttvu bcrpttulttpat
srlr s,,irbr'irq:rs'r:rur:1.rlcl
iuli ',(urrirr'sr;1tr:cll1
r1'c1ur;r1
,,,,'',rltl::;i]"1"':
'{ulrt nr}Il t/yr\/.)/ /rlrlt/)
, LIllItrrrJ) ltLrJ-rll)qu:-l(i.rrqriucnpJ) ll)r1a) rdr,,let.ltli
l n p c l ; ' r r t , i r ; , i u r L u u l t sl . t r l l ) r ] J l l t ) n t r r J q r u r l u l ) L r r l s n s n q y r p n i u r : q
Iuplt rur IpH
r l . . t . ) r t J I ' l l l \ ' ) r : l n : t l | , 1 1 . ' l J( lJ t t l l t l r : l r rI , i l l p t r . \ r : u tr r r : P . r : i r r r r . ) 1r r. ,r , . i r r . . r 1
r 1 r : q r r rlanll n - rl n 1 t l ' rr u r r : p a d; i u t ; ,li, i u r u r t n sr i u q u l l q : 1 o q : c c l r.pt ; n p t 1; - u r : . .
.t:,iuttttln:- qllo uul lu.tlJrp qi,'lJ1l.tJl\ | r\ t: iu r:pLl--r\ i: lr11:q
tn qr'lJ\ rp lltclqt rur 11i.
lnr).nlsUp.rJ8 t0ca:qtrit:t)utJ ly),, tlt)llVu! lutl utnlrnl uultrrtytlu,ttu DdDp Ltr,..:
tanganmLt dengol tanah itu,Allah titlak hendakntett\ulitktnkdnu. l(lapi Dia
hentlakntemlxrsiltkankarrutdannrcntempunnkannikmat-N\'o l)u,qi1t1!t \uPalLt
kamubersl,ukur."(Al-Maidah:6). Umatmenunjukkanbermacam-macrm nu.lis
kecil sesuaidenganperbedaannya dalam hal batalnya dengan na.lis besar' Ayat
ini tidakmenyebutkan macam-nlacam najiskecilitu kecuali yang discbutkannya
dan mengenai persentuhan sebagaimana pendapat para tnuf)ssir scllin hubungan
badan,sehingga rnimpi disejajarkan dengan Inenycntuh wanitu, tnelekatkan
orang yang tnenemukitnsedikit air denganyang menemttkannyl'dan oran,q
yangtakutakln dirinyaataukeh:rusan apabilaia berwudludenganorangyung
lidak mcndapatkannya; O l e h k a r e n ai t u , o r a n gt e r s e b u b
t o l e hr n e l a k u k a n
tiryammumscr)rentara ia mendaPatkan air. Ayat ini .juga dibcrlakukan untuk
orang sakit atau sejenisnyadalam kontekskcutluman maknrnya yang pada
hakekatnya tidaklrenimbulkankeraguanlpapun bagioriingyangtllcnrpunlai
pemahamantentangAllah dan Rasul-NyamcngenaimaksudkcLtrllumannya
dankaitannyadenganhukur.l'1, sertahubungannya dengankemaslahatan hamblt-
hamba-Nyaadalah lebih rrtarna daripada mcmasukkannya ke dllam konteks
k e u r n u n a nl a l a d z n y ay a n gj a u h k e m u n g k i n a n n yyaa n g b u k a n m e r u p a k a n
k e b e b a s a nr n e m a h a m i n y ay a n g t i d a k m c m u n g k i r i k c u l u n g k i n a nk e d u a
keumumanbaginya.Sebagianorrng berhati-hatidenganhal itu drtnscb:tgiun
lagi berhalihati denganyanglainn)'a,scmentarlsebagianyang lain nrenenml
keduakeumumantersebutdalammasalahini.
'uElE{eplaq
3 u r 1 r sc l n d 8 u r p e 1 , 8 u c p e 1u n p . e , { u z p u ; er1: u p q e ; o : a d r pe 8 n i f u e p e q
-Suepulucptenl qrqaJ3uepe1-3uupe1e,ruuuleu r.rup leduprpBue,{ueurequrua6
'u,{Lrpnslcur trutunrunalcpcd 1ela1:a1 eSnl Bunpel-ducprl uep .u,{uzpe1c1
urunrunal cprd lelalratn,(upnslpur 3uepe1-3uepe:1 uep,e,{uuelelufuauiucf
'finggi
Khadijahdenganpengetahuannya tentanghikmahTuhannya\ angMaha
d a n k e s e m p u r n a a nn a m a - n a m a - N y a .s i f a t - s i l a t - N y a d a n r a h m a t - N y a
bahrvasanya Allah tidakakanmenrpermalukan MuhamrnadSAW,karenabeliau
sukr nrcnl,ambung silaturahmi, menolong yang lemah.membantuwakil-wakil
kcbenaran.dan bahu'aorangyang sepertidemikiantidak akandipermalukan
oleh Tuhan Yang Maha Kuasalagi Maha Pengasih.yang mcrupakln scadil-
a d i l n y aH a k i n rd a nT u h a ns e r us c k a l i a na l a m ,d a nt i d a ka k a np u l ad i l i p u t io l e h
s y e t a n .l n i a d x l a h k c t c t a p a nK h a d i j a h s c b e l u mk e n a b i a nd a n k e r a s u l a n
M u h a r n n r a d b, a h k a n p e n u n j u k k a nd a l i l ( b u k t i ) a t a s k c b e n a r a n n y ad a n
ketetapannya dalam kebenaranbagi orang yang keadaannyademikian. Ini
nrcrupakanpengetahuan yang diperolehkandari maksud luhan Yang Malia
T i n g g id a n a p a - a p ay a n gd i p e r b u r t n y da a r i n a n r a - n a m a - N ysai l.a t s i l a t N y a ,
hikmah-Nya,rairmat-Nya,kebaikan-tr-ya dan pahala-Nyabagi orang yang
belbuatbaik, sertaDia ticlakakan rncnghilangkan pahalaorang-orlngyang
bcrbuatbaik. Parasahabatadalahorang orangyang paling mengertimaksud
n a b i n y ad a n p a l i n g m e n g i k u t i n y ad, a n m e r e k as e l a l uc e n d e r u n g ptda dan
berputarsekitarnraksuddan tu-iuannya. dan tidak ada seorangpun di antara
rnerekayang teJahtampak baginyirmaksud RasulullahSAW kcrttucliania
mengartikanselainnYa.
DenganApa Nlaksud Ungkapan Dapat Diketahui?
Pen_retahuan tentangmaksuddari orang yang mengucapkansesuatu
kadang-kadang dapatdipcrolchdari kcunrumanlafadznya.dankadangkadang
juga dari keumumanalaslnnya.Keccnderungan padayangpertarralebih.jelas
blgi orlng-orangy:rng nrcmiliki lafadz-lafadztersebutataskelontpokyang
berpegangplda lafadz,dan yane keduabagi nrcrekaylng memiliki makna-
nakna.per.nahaman danpenalaran ataukclompokyangbcrpcgangpadamaknl.
Keduakelompokini dihadapkanpadapersoallnyang( I ) tcrkadangmereduksi
(nrengurlngi)nraksudorang yang mengatakannya. schinggaparapetrregang
l a f a d z ( t e k t u a l i s )c e n d c r u n gm e n y e m p i t k a n n y a d a r i k e u m u m a n n y a (, 2 )
t c r k a d a n gj u g a r n e n g h a n c u r k a n ( m e r u s a k )l a f a d z - l a f a d zt e r s e b u t ,d a n
rrengartikan Iebih dari apa yang dimaksudkan laladz laladz itu. Scdangkan
parapemegangmakna(kontekstualis) mengemukakan kebalikandariapayang
dilakukanoleh parapemeganglaladz;(3) Terkaoangcenderungrnernperluas
pengertianya dan (4) terkadangmengartikannya terlaluspesifik(parsial)dari
apayang dinraksudkannya. Inilah empatkerusakanyang rnerupakanpangkal
d r l i k c k c l r r r r uknc r l u rk c l o n t p o ki n i .
r i e p u ? { r l c q e l e , { u r l s e u e su B r t l a i u a d l q r q a l a u rB u u , {
euleu upsenllad
epud rpc[:a1rur uep,n]r urel Buef rtueni-uprue8uadtrrclcp
{nsvulat 1AVS
r{BIInlnsed qaloluuIBIlpiue,{ uee,tras r1e1_11e1 uelrpefueruucp eueyad iue,{
e,(uruensr8eqn1ruendrue.rad uelprluqlpIeqruplBpuclruelp iue,( .19g7:qu:ubug
-ly) ,, utot 3uo,{ twons uo7uap utrl.o:y
nrp oBBurLloiur|oq go1
lDlDLllnpu
.n1! uDnda ad oT)ut,, :3-l.1.S q€l-IV ullu:rJ ueduapeBn{.uerlruraq .c,{ue1ei
-ele8asueBue8ep:ad urp uqr: n1e1ad e:edueeieru:adqelupen1r'etuXu Bue,{eqr.r
'q?llV rrueC.ueSue8e
p.radr:ep uerirq e,{uuulrprtrpuep ul?sRIlt ntensue8uap
equ ueludn:atu3ue,{(ueqrlrderJerl) utrl€oslad.(793:qu.rebrg_1y)
,,rlDut,-1D,,
< nwol DJoluo tp unyuolo[nurol Btto,itounJuoEuo7np-tatl n |oluun,ntu oltt
t1on-ca1,, :qenbeg,lv lelns cped e,(p_ueur.rr;uup
,,nunnl Droltu lp uDDl)-t l
uoBuapuoqnqolrp Buoi ttoo|nnuad a! oy! ,Llpq Buui ptDr
!tDnJdt uDiruap
uulD{ lDuD ouDLluDlDuzu nruDl L!olun|tn[ ,unuutaqBun{
fiuoto_Euototnp,,
:BIe.BJqellv uutu.rgeped zpp.lelucruaSuedn.radasqelepe
c,{uuelpnsquru rp
3ue,{eder:epqrqal3ue,(uetua8uadupcdzpe;e1uelryuiur,u
u"1iu"peg
ueiue:n?uad
rselrpur
iunpu,,Buau
c^""-""4::11";_i:;,;fJ:il::lj":1:;"J
l-tepucriuqasue1:enla8uaur urb,uape,{u1cqelnd ucrlruaf
..rru,,,q1qo1"pn
uB{I_nq?uotrr 3uc,{durlag,.:Qu.r:e,{glBnqLUed) qttprlf qalo uB{BteIrp
,Dn^iS
?ue,{ qulepe:euaq Buc,( 1de1a1.e,{uuerun*nr1
1*nrroiiep r,{uuriuep
(ue8uunSued;rsqnpe.rBunpueiuaru:aueq1 eureuue3un{pJ
rJepuBI{nqptrtatu
3ue,( uerununu urlSuqas ue1:enyaBuaur BIeu,uB{Inqeueu., Hue,{enuas
Inlun tuntunlBJrJaqrur le,{p tuElep(sEla{ uetunurtu),,lrupq),,zprJp-l .(06
:qDpIeW-JV),, uDduuut-taqal todopLrswntuo:1to]n n uopnqt
ad-ro1orqli
t1o1.tqno{o1o1,t1'uoynis ttolonqtatl
>lnsotutal1!a1 uolonqtad tlolopn ,qDt :)d
Ltoduap qNou tpun8uatu,o1oq-taq (1aun uDqnyaq) ,Vnhaq !ctunql
'uoauaq Buni lwnuuuaur1
D!.uLln38unsal- Bunto Buuo n11,, :ucrurrllaq'
JAAS qDIJV
:euleur eped ?ueiad..raq iuei( e,{uure1 1oduo1a1u"p rp,,.3"1 epej iueSad_raq
8ue,{ lodtuoyeq qalo ue_)n\Elrpiue,{ uen.rrl:1e1cde.raqiq
1n1,r"g
' e Iu
-ur?\qrsraquau
SuBFr?3?qos upprlBpuaqa{rp SueXuElue?uad r8uqutsr}{nqiuad
ue{ednreulnqasletqo}uof,-qoluoJptiurqes ,slEfu uEpspleIqequrpuequele
'qotuoJ-rloluoJ
p,{uueruaBued rp lncunu ulna; .e,{urrelduriuaru
ts,{uuedrpeq
E6I - "'Eluauad nlng
SVAIO NYONISO
VAN.TNSVUNYO HVTTY IUYO
.IYS\TUgfl ONYA NVYWVdIAINUgd
YUYINY NYYOggUgd
nrcrektpililun (vng lain) tettang urusunntereka."Al-Ahzab: 36). Ayat ini
tclahmelarangnlerekauntukmclakukanpilihanatashukum Allah dan Rasul,
N1'ayang tclah menjadiketetapan,bukantentangpendapatorang-orangdan
qiyas merekasertadugaanrnereka.Allah juga telah memerintahkanRasul-
Nya untuk mcn-cikutj\\,ahyuyang djturunkankepadanyasecarakhususdari
sisi Nya. seperrifirurln Nya: "Aku tidaknengikuti kecuelidpalett14telahdivta-
hvtkan kepudtrku " (Al-An'arn: 50) dan firman-Nytr "dan lrcndaklahktmu
n(rtutluskatlperkaro diantaranterekanenurLuapa long diturunkanAllah"
(Al-Maidah: 49) sertafirman Nya yang lain: "Apakah merekanempunyor
,yentbahan-.stmbalrurt selain ALLuh,vangntensyari'atkanwtuk merekaagama
vng tid k diia.ink(rr/1lnlr." (Asy-Syura:2l ). Nash-nash
tersebutmenunjukkan
bahrvasesutuyangbelumdiizinkandanditentukanoleh Allah adalahsyari,at
bathilyangdalangdari selainDia.
Allah SWT berfirman: " Mukajanganlalt kanu mengadakrtn perumpumu-
an-ITerLon[)atldatr bagi Alldt. S<'surtgguhn y-aAllah ntengetahui,sedanRkamu
tidak rnengerahui. " (An-Nahl: 74). Mereka mengatakanbahwa:Orangyang
menlpcrhatikan ayatini denganperhatianyangsesungguhnya, ia akanmelihat
denganjelas babwa ayat tersebutmenerangkan mengenaipembatalanqiyas
danpengharamannya: karenaqiyastersebutseluruhnya merupakan pembuatan
perumpamaan-perumpamaan bagiagama,danmengumpamakan sesuatuyang
tidakdisebutkandalamnashdengansesuatuyangdisebutkanoleh nash.Maka
orangyangmenyerupikansesuatu yangtidakdisebutkan di dalamnashtentang
pengharamannya ataupunpenntahnyadengansesuatuyang diharamkan-Nya
dandiwajibkanNva, makaia telahmembuatpemmpamaan-perumpamaan bagi
Allah. SeandainyaAllah SWT mengetahuibahwa sesuatuyang tidak Dia
s e b u t k a na d a l a hs e p c r t i s e s u a t uy a n g D i a s e b u t k a n ,n i s c a y aD i a a k a n
membcritahukannya kepadakita, danjika dikatakanAllah melalaikannya, itu
sesuatuyang tidak mungkin.dan sesungguhnya Tuhanmubukanlahpelupa,
lalu Dia akan menjelaskankepadakita segalasesuatuyang harusdijauhi,
sebagaimana Dia menyebutkandi dalamfirman-Nya:"Dan Allah sekali-kali
liduk akan ntenyesotkensuatu kaunl, sesudahAllah memberipetunjuk kepada
merekahillgga dijelaskan-Nyakepadumerekaapa tang harus merekajauhi "
( A t - T a u b a hI :l 5 ) .
Ketika hal itu dibebankankepadapendapatdan qiyas kita yang mana
sebagiannya bertentangan dengansebagianyanglain,sebagianmengqiyaskan
sesuaidenganpendapatnya bahwaitu serupadengannya, kemudiankelompok
l a i n p e n e n t a n g n ym
a e n g q i y a s k asne s u a t uy a n g b e r l a w a n a nd e n g a nq i y r s
pertamayangberbedadari berbagaisegi,dandari gambaranyang urnummu-
n c u l l a h s e s u a iy a n g s e r u p a d e n g a n a p a - a p ay a n g d i m u n c u l k a n o l e h
penentangnya ataulebihjclas dari itu. Sesungguhnya mustahiladanya2 (dua)
qiyassecarabersamaan datangdariAllah.dansalahsatudarikeduanyatidaklah
'se,{rbuu{letequau
{nlun dnInJ
qepnsBIBSlul qellv ur?pSuetspuut1nqnlr uBp'p,{uulel3uu,{r:ep {leq qlqal
yanghaLal".
lang haramdan mengharamkan
Q a s i m b i n A s h b a g hb e r k a t a :M u h a m m a db i n I s m a r l A t - T i r m i d z i
menceritakan. Na'im bin Hamadmenceritakan, Abdullah menceritakan, lalu
merekamenyebutkan haditsdi atas.Merekasemuaadalahimam-imamyang
/siqat(dapatdipercaya)danparapenghafal.kecualiJarirbin Utsman,ia adalah
salahseorangyang membelotdari Ali, dan bersamaan denganhal itu, Imant
Al-Bukharimengemukakan argumentasinya di dalamkitab"Shahih"-nya. Telah
diriwayatkandarinyabahwaia terlepasdari tuduhantentangpembelorannya
dariAli. Na'im bin Jalil adalahseorangimamyangmulia,dania adalahseorang
penentang kerasJahmiyah. danAl-Bukharijugameriwayatkan darinyadi dalam
" S h a h i h "n y a .
'se,{rbru1e,{'uueuedtunred
ue8uapnrueqqulrlpq-ncqroB :ele{laqlpLull :Ele{laqer 'plqpl'nhlr:r:pu,{uqe,(e
r.rpput)rluaouau stc,{rq3urq rp4.c[ 'up]Ie]r;aJuaur qeqre,{5nqv urq :t;l?g
nqy :uelcteSuauu.lerslyly se,{rbqelepee(upnsleur 'uepueduruad tenquau
?ue:c1aur qclal ruul e,tquq prqefny,q
uep uef rJne :pte{laq qelruzH nqV
'(le33uruaur) clluf p,r EZZVqEIIv
ue3uapnruauaqtsrulrtari ntr Ipq ullnluauau er cde:esrp sele rnqela8uaur
' 1 A V Sq e l l n l n s e 6q e u u n se p u d e l n d
1 e p t 1e t e , { u q n S S u n s aEs{ D r x leprt
uepqclly qclr) rpnd uc1:eseprp rypn 3ue.{e,{urrdupuad uelelnua8uaru8ue,{
3ue:g :seqqynuql ul;ppqeqn-InqV urq Wpqn r:eq :EltrI.raq r(EZnV-lV
'nue1 r?eque{lelEqrpqela13un,{
leq 4u,(ueque4rue:uqBueru
ucp ntu€rl sBtEue{urenqrp qElat 8up?t1eq>p,{uequelleyeq8uauruo{e nuin{
clcur 'su,{rbueiuap nruel eueSeue1;efeBuaur nurel elrf'uer1e1csnruul e,{u
-qn3Sunsag :pn.sBWnuql r:epue>1e1e3uaru qrlEqlntrAl-lV urq zrzV lnpqV
'(srIp?q)
nlBl qelat 3ue,{qeuunsuep (uB,rno-lv) ?rprrqraq?ue,{qetr; up{tesppleq
rJenf,e{e,rteJ ucluequatrl nurpl rltll-rleles qclue?ue1:e1e,fg,fsy nqy
epedal e.,{uueelevadnq?l I€prl n{B uep'nlBI qclat 3ue,{qnuung'pr?Jrqraq
8ue,{qelr; :e8n uep rJrpjetntr nru11:uelete8uaruqeu.rade8nf:eurg
'ure1s1ueyncueqSuaur e1a:erue33urquulcos:adrt;Beqraq ue1"^e,{rbSuau
3ue,{ urnel ntpns lnJunu uerpnulal'Bpp IEpn qspns nupri etrreJn,eupln
uep nurp{ elelueIp {Ipqral 8ue:o-3uu:oEuerurp eseu nlensrdclaluel?'urel
3ue,{esenBued rrep1mq qrqel3ue,{esenSuad Sucroasp8nflrpn uep'ure13ue,{
cspu uep rnqns qrqal 8ue,{eseu ntxnslrprl'ure1 3ue,{?setrrrJepe,{uuelnq
12.{urqqrqel 8ue.{p.^eurntensue:'letc8uaur{epn n{V ufur-rep1n:nq qrqal
3ue,{qnncele,{uqepnsas ?sl?unt?nsepe1upr1:urleleiuau pn,spl4Jnuql
'tnqaslstuEIEos^lad
pnpe{ ElEtuarp uelsndeqfuau
3ut1esuele qepnntt 1eqeSSurqas
:(uEnluauad) ucrBlruad
uepue1e,{e,ruade.teo
ue8uapefuseleu?qequr?lueuperuad Iuas'u,{udupeq'tat
uerelruaduEplp{B,r
-r: uusnsnqlSuad
e,(uepelnlunueru,.leduee^uequr EIB{-Etctle,{uqn3unses..
mataharidzrnbulanitu disembahdikarenakan
qiyas-qiyastersebut.
Ibnu Wahabmengatakan: Muslim bin Ali menceritakan bahwaSyuraih
A l - K i n d i - s e o r a n gh a k i m - m e n g a r a k a nS
: e s u n g g u h n y aq i y a s i t u t e l a h
mendahuluiqiyaskamu sekalian
I b n u A b i H a t i m m e n g a t a k a nM
: uhammadbin Ismail al-Ahmasi
menceritakan, Wahabbin Ismailmenceritakan dari DawudAl-Audi. ia berkata:
Asy-Sya'biberkatakepadaku:Jagalahlima perkarayangmemilikj kejelasan;
Jika kamu ditanya tentang suatu masalahdan kamu menjawabnyamaka
janganlahmasalahkamudiikuti denganpendapatmu, karenaAllah SWT relah
berdrman:"Terangkanlahlbagainnna pendapatmu)tentongorangJ-angmenJa-
dikanhawanafsunl,a.scbagai tuhannya."(AI-Furqan:43), hinggaselesaiayat
yang pertama;Kedua, jika kamu ditanya mengenai suaru masalahmaka
janganlah kamu mengqiyaskansesuatudengan sesuatuyang lain, karena
mungkin kamu akan mengharamkan sesuatuyang halal atau menghalalkan
sesuatuyangharam,dan (ketiga)jika kamu ditanyamenganaisuatumasalah
yang belum kamu ketahui,maka katakanlah:Aku tidak mengetahuinya, dan
aku bersamamu-
Ibnu Wahabmengatakan: Yahyabin Ayyub memberitahukan kepadaku
dariIsabin Abi isadariAsy-Sya'bibahwasanya ia mendengamya mengatakan;
Hindarilahqiyas-qiyasitu. Demi Dia yangmanajiwakuberadadi tangan-Nya,
jrka kamu menentukansesuatuberdasarkan qiyas-qiyastersebutkamu akan
menghalalkan sesuatu
yangharamdanmengharamkan sesuatuyanghalal.Akan
tctapipeliharalahapa-apa yangtelahdisampaikan olehparasahabatRasulullah
SAW.
A t h - T h a w a w im e n g a t a k a nl a g i : Y u s u f b i n Y a z i d A l - Q a r a t h i s i
m e n c e r i t a k a nS, a ' i d b i n M a n s h u r m e n c e r i t a k a nJ,a j i r b i n A b d u l H a m i d
menceritakan dariAl-Mughirahbin Muqsimdan Asy-Sya'bi,ia berkata:Sunnah
itu tidak diciptakanberdasarkan qiyas-qiyas.
Al-Khasyanimengatakan:Muhammadbin Basyarmenceritakan, Yahya
bin Sa'idAl-Qathanmenceritakan,
Shalihbin Muslim mencerirakan,
ia berkata:
Padasuatuhari,Amir Asy-Sya'bimengatakan kepadaku:Sesungguhnya kamu
sekalianbinasapadasaatkamumeninggalkan atsar-atsar
danrnengambilqiyas
qiyas.
Abbasbin Al-FarajAr-Rayasyimengatakan dari AI-Ashma'i,dikatakan
kepadanya:BahwasanyaAl-Khalil bin Ahmad membatalkanQiyas, lalu ia
berkata:Aku mengambilini dari Iyas brn Mu'awiyah.
Abu Zur'ahAbdurahmanbin Arnrumengatakan: Yazidbin Abdi Rabbih
menceritakan. ia berkata:Aku mendengarWaki bin Al-Jarahmengatakankepada
Y a h y a b i n S h a l i h A l - W u h a d h i y :W a h a i A b u Z a k a r i y a ,h i n d a r i l a hr a ' y u
'rxBLUr
rpScqas (ledlrpuad)n,{ er unlrpefuaurnurel qelue8uel:elepaq
plelleq lul[{'uBnruauadqenqeslrql€ tp
oI t?qeseururc{ qeluag :e.,(ueprdal
{oftqnW-iv nuql.rcSuapuaru n1y :ueleteBuaur uebeg urq peu.rureqnlrl
'sue1 ucSuaprurLlEIrscru plc3rqlaqpr uup'se(rbueleun?:aduteur
8uc{ c,{ulrqeqcs-requqcs r.te1;-urSuaur
lequeH urq peuqv q"llnpqv nqv
.reiuapueun{V :Etll.rJqrzruBhl-lVrcIeg irqV :uelelcBuau leleq)jV
'pc1eq3ue,{nlpnsasupllucluq3uaruucp rue:eq
3ue,{nlrnsasmylulcqduaunurr:1r:33urqnlensasue1se,{rbSuau n1e1as ?ue,{3ue
-.roiuu.rouriurp ueurcyaqnuel qe1uc3ue1 :uelclc8ueurrq,e,{g-,{sy
':rcur1a3:at uclc n{rIt;I tnlpt n1y :rdzSSuuuatu ey nutedepueduu{lusepleq
r u n ? {l n l u n n 1 r 1 r q q e 1 u t 1 s u , { r f: c , { u c p e d a ul u { ? t € { r p n l E - I n q e t I e p n
n1y :qc,rclucurer ucp 'uuleos:adnlensuuaSuaure{upllp BI uelpnua)
'.llcur1a3:a1 u?IDnIr)E{ lrttr,{\eq1 n1y :qu,trefuau
e1 2,cdeua;1 u1 lure1 3uc,{ nlenscsueSu:p nlensesue{sc.{rb8ueu
:e.{uc1rp
'bn.r,{su11
Icprt nriy :plp1;aqer r.repJrqeI upp mlr?l cpedal ue)e]uoJueu
ue,{gn5 'rurrl eprdal uelellracuaurqnqsrqpO:ur1e1e3uaur urel$V-lV
'stl,{rbuel.resepraqueltos:cdnlensSuelueluerlete8uaur
upeduep re{ns n{B qrqal lnfuntad ntens uu?uap€ulprx rftJua4 :ElEIlaq
ur'rq.r,{g ,{sV uep ur{eluaouau qle,{,{cq;-1yes1:uelele8uaru. rler11
se,(rbqelepenlr ucp'ntr uteJes
uep e,{ulrquciu:urSuuro-3ue:o n1c1'-eloreu rBqpuoruqe11ye3ouras- teqequs
e.leduuplr,{e,tru-}uAe
,nrrueprcsle-res1e r1n1r3uaurue; :qe,uefuaru eylnluy
nqV rcqr,\\'rpcfta1n1rp:q eueunSeg :ulluluiuaru c1a:elaqqopoq rpeluaru
rclurd iuc,( 3ur.rourp (rnqctaSusr-Lr):e1urdrpufuau qopoq 3uuf 8uu:oasas
ue1n3c-rrp qcJDpV:rn'lllrtueJueuurq nlcns cped rq,u,{g-,{sy:ueleleSueur
rl 'p!,nS urq prlefn1,r1r.rrp uclclufuau uub:eqe.7-zy urq pn,.req
'efuuu11e?Suruaru
rut;3uap rlunc:1 iueroasesrnqutelrpIppn ?uu,{ueleos:addeqasqu1e1e1a3
:utc{rJq B{aralAI uulrpu::d srlclru qelepc nlr leduet uup 'e,{uttueqeuraur
qcl)Epu Ir 'r,{uuclqnlnqruarupr eucturptedurateped se,{rbuu11e83uruaur
1 e p r 1i u e . , (i u e l o r : , { u q n ; - 8 u n s a: 5
uelelefuau e3nI qe;rurg nqy
'e,{uruleqpulalu 'uelrpe'lad
lepu er BfuqnSSunses srlelaru
urtllcprp se.{rbue11c33urueur lepu 3ur,{3uu:g :uelute8uaru nlqufy:n>ppedel
u r l r l l ; i u a u r q p . J r u p Fn Iq v u r q p B t u E H: u e l e l e 8 u a u rb e z e 6 : n p q y
'11e:cu sc{rb uer3eqesuep
Ir?q qrqalprlseu
rp Surcuey:uelele8uaurqelrueg nqy:rSuepuaruqelatnlr?euerrl (tedepuad)
SebagianQiyas Bertentangan Dengan Sebagianyang Lain
Orang-orang yangmenolakqiyasmengatakan: Jikaqiyassebagaihujjah
(argurnen).maka qiyas-qiyasitu akan saling berlabrakan,dan sebagiannya
dengansebagianyanglain.Kamu akanmelihatsetiaporangyang
bertentanf:an
salingbertcntangan tersebutdi antaramerekayangmenerimaqiyasmenganggap
bahwapcrkataannya adalahqiyas.danpenentangnyaakanmengemukakan qiyas
yang lain dan ia pun beranggapan bahwaitu adalahqiyas.Sedangkanhujjah
Allah dan pcnjclasannyatidak saling bertentangandan tidak pula saling
membantah.
Mereka.jugamengatakan:Jika mempergunakan qiyas dalam agama
diperbolehkanniscayaia akan terpelesctke dalam perselisihanyang telah
diperingatkan olehAllah danRasul-Nya.Bahkanpadaumumnyaperrentangan
yang terja.lidi kalanganumat ini munculdari aspekqiyas ini, karenaketika
munculsatuqiyasdi hadapansetiapmujtahid,ia akandihadapkanpadaqiyas
mujtahidlain yangbelawananhinggaterjadilahpertentangan. Olehkarenaitu,
ini pastimcnunjukkanbahwahal tersebutbukanlahdatangdari Allah dilihat
daritigaaspek:Pertanra,pcrsclisihan (pertentangan) diungkapkan secarajelas
dalanrfirnranAllah SW'l: "Kalaa frlranyoal-Qur'an itu bukandari sisiAllah,
Ientulahrnerekttnrcndapatpertentatryanyangbanyakdi dalamnya."(An-Nisa:
U2).Kedua. sebabpertentangan itu adalahdiserupakannya kcbenarandengan
yang lain dan diperbantahkan, karcnatidak adanyapengetahuan yang dapat
membedakanantarayarg haq (benar) dan yang batil (salah).Ketiga, Allah
telahmencelapertentangan di dalamKitab-Nyadanmelarangperselisihan dan
perbantahan. Allah SWT berfirman: "Dia telch mensyari'atkanbagi kanu
tertutlg ogatna opo lang telalt diu,nsiukan-Nya kepaclaNuh dan apa yang
telahKami v:asiatknnkepadaIbrahim, Musa dan Isataitu: Tegakkanlahagama
danjanganlah kamu berpecahbelalttentangnva. " (Asy-Syura:l3), firman-
Nyajuga: "Danjarryat alt kantumerwerupai rtrang-orang yangbercerai-berai
tlut ber.sclisihsesudohdatang keterattganl,ang jeLas kepada mereka." (Ali
Imran: l0-5).firman Nya: "Sesungguhnt'a orang'oronglatlg memecahbelah
agantatl\:a dan nrereka (terpecah) menjadi beberapa gr.,longan,tidak ada
sedikitpttntanggurtgjtn'abmu terhedepmereka."(Al-An'am: 159),firman-
r\"yajuga: "Dan ta'atlah kepado Allah dan Rasulnya dan janganluh kamu
berburtuh-bantahan, v[tg rnenr:eltabkonkantu menjadt gentar dan hilang
kekutttorrnru"(Al-Anfal: 46), firman-Nya yang lain: "Kemudiun mereka
(pertgikut-pengikutrasul itu)nrcnjadikanagamanrcrekaterpecahbelahmenjadi
beberapapecahan.Tiap-tiap gokntgan merusabangga denganapa yang ada
puda sisimerekt(nusing-nwsing)." (Al-Mu'minun:53),danfirman-Nya:'2arlrl
hari yurg di wuktu itu adu rnuka rang putilt berseri, dan ada pula muka tang
ltitantnturunr."(Ali lrrran: 106).tbnu Abbasmengatakan: "Wajahorang-or-
angyangmemegang sunnahdanselalubersatumenjadiputihLrerseri, sedangkan
Seorang Pembuat Qiyas Tidak Letrih Baik Dari Pembuat Qiyas yang
Lain
Orang-orang yangmenolakqiyasmengatakan: Jikaqiyas-qiyastersebut
salingbententangan di antaraparamujtahid,jika disebutkan:Setiapmujtahid
adalahbenar,makaharuslahsesuatuitu dengankebalikannyasama-sama benar;
danjika dikatakan:Yangbenaradalahsaru,danitu adalahperkataanyangbenar
Akan tetapiseorangpembuatqiyas tidak lebih baik dari pembuatqiyasyang
Iain, apalagiqiyas :7abah (yang serupa),karenacabangitu kadang-kadangdi
dalamnyaterdapatdua bentukyang serupadengansesuatudan kebalikannya,
sehinggamenjadikansalahsatunyasebagaiyang benarbukanlahhal yang lebih
baik dari kebalikannya.
Merekajuga mengatakan: Nabi SAW telahbersabda:"Aku telahdiberi
semuaperkatattn,dan hiknnh-hikntah telah diringkaskan untukku" . Jawarni'
al-Kalint adalah:Lafadz-lafadzyang universaldan umum yang mencakup
bagian-bagiannya. Jika hal itu dibandingkandenganpenjelasannya yanglebih
banyakpenjelasannya,makaia tidak akansamadengankalimat yang universal
tersebutyang merupakanpenjelasanyang sempurnayang menunjukkanpada
lafadzyanglebihpanjangdarinyaataulebihpendekpenjelasannya. Sementara
itu, kalimat yang universaldapatmenghilangkankeraguandan mengangkat
ketidakpastian sertamenjelaskan maksudnya.
Dalam sabdayang lain, beliaumengatakan: "Janganlahkatnumenjual
setiap ukuran dan timbangan dengan;-anpiserupa kecuali ukuran dan
timbanganitu seimbang". Ini lebihjelas, lebih nyata,indikasinyalebihjelas
danlebihmenyeluruhdaripadamenyebutkan 6 (enam)macam,dandengannya
menunjukkanyang tidak terfokus macamnya.Maka, kesempurnaanilmu
RasulullahSAW kesempumaan kecerdasannya, nasehatnya dan kefasihannya
sertapenjelasannya
menolakhal tersebut.
M e r e k a m e n g a t a k a np u l a : H u k u m q i y a s d a p a t s e s u a id e n g a n
kebebasannya yangaslidandapatpulaberbedadengannya; Jikaia sesuai,maka
qiyas itu tidak mendatangkanmanfaat apa-apa,karena tuntutannyatelah
an,{,erupps€,{rbrnlEleturnqulo{rptedEpnlr Ieq
euctuteS€q'rpef p,(51-3ue1ue1
16yg qelplnsc6 €tuaqnerr e,(51-urp qe11y
3ue1ua1
rJepelrJoquBIJpsup.laq qencal r(urnqulaiuaru {ntun c:to refundruaurleprl
etr:{'rurpq uelBC €,{uIllcqes3up,{Ieq1n1unqeqasre3eqas e,(uue11e33uruau
uep'p{ereur r8eqc,(p-eluqcduesuleq€ues e,{N-up?qpuo{uep e.4N-Equ€q
-equeq upedale,{N-u€eturre{ rBeqqcqasreSeqas e,{51-urlenq:ad
uelrpefuaur
BrO '(uluaq n€tc qpluuad) uDqDLpltlltz tqo1nrytdntaq 3ue,{e,{g-uerurr;
eues 'eFuue{qr[€/t\euquJotE16lp,trququ,{11-r:rpSueluete.{N,uenqe]e8uaduep
'e.{uueeperaqer{rAeqE,{N-{EpuaqaI 'p,{udEpeqla}p,{N-ueclur:a1SunpueSueu
nlunsasuelqlle,rau 8uu,( qellv un{nH :ue1u1n3uaur e?nf e1a:011
(0gl :ruB,uV-lV).,DlaJawDutDs.taq tlos tpoluaut(olltd) tnl! nuDl
qoluoSuototlow 'uoylsqos.tadwaut o\ataur Dlr[,, :uprxlqleq ele,eI qu1ly 2,u,{p
-lnsud qalo ulnd lepr1 uep zfuueleluaqrp Ieprt Suuf ntensesurtleluequatrr
s r C JB , { q D qq e l l V u e l r s l e s r a d u e u u c { q a l o q r p 3 u e : o a s e se u e u r r e 8 e g
'efg-elrraq qulppe qellv urnlnq cuclel 'ueleq nlr ucp
lelBq nlr e,{\qcq
qelV upp efuuelredue,{uaurry,,e,{uuelurernqAueru upp u,{uuu11eleq8uaru
qelal PtC e,/\\qEq JIAS qullv uep EtuequBlJestplaquBr?q rur unp I?lEqrul,,
uu{?le8ueru8uB,{se,{rblznquad 3ue:oasuedelSunu,{u1cq elnd uurlruaq
'l?un r3eqeXutucgucru nlndepe leprt uup nlpnsas
mua8uaruuunqela3uad qEJuB{nq n1ruueSnpuep 'uee8np-ueeBnp up{mseplaq
u u { n { e l l p e , { u u e q enu? r a d r u a us u , { l bt c n q t u e u 3 u e , { S u e r o - 8 u e r o1 e q r l
ruel 3uu,{lnqasralse.'{rb-se.,(rb uep :esaqurrSeqc5:uelete?uaute1ara11
'ururlu,{1epua1uefuap uulqelellp
ledepIEpn lnqaslal
ueurle,{e1qeqas'rur1e,{rp 1epr1 ufuue:euaqel Suuf nlenses ueSueplelSuurp
tpdepryprl uep rur1e,{rp qelel e,(uuuqseal eua:e1 '?ue.nqrp e,{uueletu8uaur
e l e r u ' u , { u r 1 s uu c 8 u a p e p a q r e qe r n l r g e , { u u c r l s e a lu e i u a p l r s r l ? a l e l
sOz - "'BrxE ad n{ng
B.(uqnr{r8ueu epeIBprtqer{edV'ntr
{ntun lurse,^A qseu-qseu
dep?qretuBqnlnqall
Epedu?pJeseqqrqols?,{rbuele ueqnlnqale{pu 'tnqasral qs?u-qsEu lrDpqnpi
8ue.{rure?:uq:aq8ue.{ueelel:ad uelJeseploquep'e,trrlsr:ad
reBeq:aq uep efes
o6 1 rdnlnuau:led?p:{?putnqesJalqseu-qseu B,trq€g:urlele3uau ?ue,{tesrs
3ue,(se,{rbtenquaduredrSuqrSuledy u,(uledup:a1 lusapuaru3ue,{ueqnlnqJ)i
BUa:ulueJetu-u?ceruraq z,{udzpuqral
uelqn[unuad erzJ-cJEJuEpnBrlaqBpqej
-epqesucpp tudep:e1 lefueq rlszdruruep',,edn:asnelr eXuuuBuap erues3uv.i
cde-edetnqas:alpq rped qe1ue1su,{rb eleu 'nlunsas3uu:u1aun{€ n€lenuiel
epedal nlunsasue{qptuuaurcunIp ?IlL, :e,{uleunepedaqueleleBuaurllsrd
,,11VSIq?N eleu'erueSe uep uer8equcledn:eu n1rsefrb e,{urepuuas e,\\q€q
qelppp IAVS qrllnlnsed unurz eped qrffnq ueledn:aru ucqnq se.{tbe,nqeq
ucleleiueur3ue,{3uero-8ue:oqalouelelnua4p ?ue,{uESEIp ureluarO
'€UIBS
HVTTOTNSYU
NVHIVZ YOVd NflI\INCUY)
HVffNH IOVfNSIAIXYOII SYAIO
danmemperhatikannya senamemeliharanya. danjugawasiatuntukmemelihara
ketentuan-ketentuan yangtelahditurunkanAllah kepadaRasul-Nyadanperintah
s u p a y at i d a k m e l a n g g a r n y aS. e b a g a i m a n da i k e t a h u ib a h w a A l l a h t e l a h
menentukan bagihamba-hamba-Nya ketentuan halaldanharammelaluitiman
Nya danDia mencelaorangyangtidakmengetahuiketentuan-ketentuan yang
telah diturunkanAllah kepadaRasul Nya, dan yang diturunkannyaadalah
flrman-Nya.Ketentuan-ketentuan yang telah diturunkanoleh Allah adalah
berhentipadabatasnamayang dikaitkandengannyahalaldan haram,karena
itulah satu-satunya yang diturunkankepadaRasul-Nyadenganapa-apayang
telah diletakkanbaginyabaik dari segi bahasamaupunsyari'at,yang ridak
termasukke dalamnyasesuatuyang bukan letaknya,dan tidak pula sesuatu
yang merupakanbagiandari letaknyakeluardarinya.Sebagaintana dikctahui
pula bahwabatasangandumtidak tcrmasukke dalamnyabayam,emastidak
termasukkapasdan setcrusnya.Dalant hal ini, orang-oranetidak berbeda
pendapatbahwabatasansesuatuadalahsesuatuyangmencegahyang lainnya
masukke dalamnyadan mencegahkeluarnyasesuatuyangmerupakanbagian
darinya.
Sedangkannama-namayangmerupakanbatasanatauketentauandi dalam
firman Allah dan sabdaRasul-Nyaadatiga macam,yaitu:
Pertama, nama yang mempunyai kctentuandalarn bahasa,seperti
matahari,bulan,daratan,lautan,siangdanmaliun.Maka orangyangmengartikan
n a m a - n a m ai n i b u k a n p a d a s e s u a t uy a n g d i n a m a i n y a( s e b u t a n n y aa) t a u
mengkhususkannya untukbagiannyaataumengeluarkan sebagiannya darinya
makaia telahmelanggarketentuannya.
Kedua, namayangmempunyaiketentuandalamsyari'at,sepertishalat,
p u a s a ,h a j i , z a k a t ,i m a n , i s l a m , t a k w a d a n s e j e n i s n y aH. u k u r n n y ad a l a m
mengartikannyabagi sebutan-sebutannya yang merupakansyari'at adalah
sepertinamayangpertamadalampenerimaannyabagi sebutannyayang berupa
bahasa.
Ketiga, adalahnama yang mempunyaiketentuandalam tradisi yang
belumditentukanolehAllah danRasul-Nyadenganketentuan selaindaritradisi
yang telah diketahui,dan tidak ada pula ketentuandalam bahasa,seperti
perjalanan dansakityangmenjadialasanrukhshah(keringanan ibadah),bodoh
(linglung)dan gila yangmewajibkanuntukdikarantinakan, perselisihan yang
mengharuskan menghadirkan duapenengah, nrrsl,az yangmembolehkan pisah
r a n j a n gd e n g a ni s t e l i d a n m e m u k u l n y a ,k e r i d h a a ny a n g m e m b o l e h k a n
dilakukannya perdagangan, bahayayangdilarangdi kalangankaurnMuslimin,
dan sebagainya. Penerimaanbentuknama ini bagi sebutannyayang berupa
tradisi adalahsepertidua bentuk namayang pertamadalampenerimrlnnya
bagi sebutan-sebutannya.
'sn,{rbuclqntnquau 3uc,{qnlcla.raur
'lnqesraluEntuetal-u€ntuata{ eped e,{u1r1ep-plep r.rcpefuleq uB{uoqueu
)ppn uppdnr1nJ3ue,{nur1trlrlruraruleprl 'rur uEnlualel-uenlualel(rs{npeleu)
ueleueq:apa,{uau8uc,.(Sueroe(ueg se,{rbue)qn}nqueu 1epr1e,{udepnqret
ueereqrlaured
uep lnqasrateureu-r?urEu uenluelr{ 3uu1ua1 uenqela?ue4
tersebuttertulisatauadanashnya(ntunshushah).
Parapenggunaqivaskemudianberbedapendapatdalamperkarayang
diqiyaskannya(mahallal-qivas).Sebagianbesarmerekamengatakan bahwa
perkarayangdiqiyaskannya adalahdalamhal nama-nama danhukum-hukum.
Kelompoklainmengatakan: Bukandemikian,nama,nama tidakdapatditetapkan
denganqiyas,akantetapiperkarayangdiqiyaskanadalahhukum-hukum.Kemu-
dianmerekaberbedapendapatpuladalamhal-halibadah,bahasa,balasanatas
suatukesalahan,sebab-sebab dan lain-lain. Sedangkansebagianyang lain
menolakhal itu, kelompoklain mengecualikan balasanatassuatukesalahan
dankafarah(denda),dan kelompoklain lagi mengecualikan hal iru ditambah
denganscbab-sebab.
Mereka masing-masing membagiqiyas tersebutmenjaditiga bagian:
Qiyas yang lebih utama, qiyas yang sederajatdan qiyas yang lebih rendah.
M e r e k ak e m u d i a nm e n d a h u l u k a yna n g u m u m a t a u s e b a l i k n y ad, a n j u g a
mendahulukan berita(riwayat)ahad(perorangan) yangshahih.Sebagian besar
merekamendahulukan riwayattersebut.
Abu Bakar bin Al-Faraj -seoranghakim- dan Abu Bakar Al-Abhari,
keduanyabermadzhabMaliki, mengatakan:Qiyas didahulukanataskhabat
wahid (riwayatperorangan); tidak mungkin bagi merekaatau bagi siapapun
dari paraahli fikih untuk menolakpendapatini, akantetapiitu pastimuncul
karenapertentanganmereka.dan merekaterpaksamendahulukannyadaripada
haditsmursalatauperkataan sahabat.Di antaramerekaadayangmendahulukan
qiyasdan ada juga yang mendahulukan haditsmursaldan perkataansahabat.
Sebagianbesar dari mereka -bahkan secarakeseluruhan-kadang-kadang
mendahulukan qiyas,dan kadang-kadang pula mendahulukan haditsmursal
danperkataan sahabat.Demikianlahpertentangan merekapadatarafpokoknya.
Sedangkanpertentanganmerekapada taraf penjelasanberikut kami
sebutkancontoh yang menunjukkanlatar belakangqiyas mereka dalam
persoalantersebutsebagaiqiyasdantindakanmerekameninggalkanyangserupa
dengannya atauyanglebihkuatdarinya.Ataujuga merekameninggalkan yang
semisaldenganqiyastersebutataulebihkuatdalampersoalan yanglain, yang
samasekalitidak adaperbedaannya di antarakeduapersoalan
tersebut.
, I c P l l u l r s l u u Luuu l J u c p : . r : r .
ucp qISJaq3uc,{.ltetpefuaruledtrppuln{ uudepueeueurc3eqrpul uedrpu:
ueiuapuues er uelSuepas'uEsruelu uElIsE.{rbBuaur 1rpr1t1a:aur
'unur11 ri,-
-uu1uun3:adruaru uele qsede1a:au 'qe1us n1rsc,{rbe1rI uep 't,{uuc11c33urue:
u ? I B { E p r } e l a , r a u re , { e c s r u ' l B u a qr u r r ^ c , { r br { r I u, {u uc 1 sc , (rb3 u a;
'ucdcpua:rcqnlnlJsselcn1rpq urlse(rbiu:';
IBprl ulel 3ur,( tcdrpuadrdc1e1
E{arau uppBurn) r[rquesuradrre ncteuzdepuaun3uapnqpn^\utrIqaloqurar:
e{erau c,rqcqqEIcpesu,{rbnunS3uad B:ndueBuetueuad qoluocc:c1uerq
SVAIO YNNOONgd
YUYd NVONVINSJ,Ugd HOINOS
dallm dendanva.danharta\,an-sdikeluarkandllant zakat.Inijuga rner.upakan
qilis yan-ssangatrusak.Dalam kasusini. merckajr-r-ratelah mcninggaikan
q i i a s y a n gl c b i hb e n a rm c n u r u lto s i k ad a nn a l u r -vi .a i t uq i v a sa i r i n i y a n gt c l a h
d i p c r , t u n a k aunn t u ki b a d a hp l c i ap a k a i a ny a n gd i p c rq u n a k a n u n r u ks h a l a tt.l a n
a t a sk e r i k i l v a n g d i p e r g u n l k a n o l c h p a r ap e l e n r p aj ru n r r a hu n t u kk a l i y a n g
p c r t a n l ab a g io r i i n gy a D gd i p e l b o l c h k am n c l c r r p a r k l n n l lk c m b a l iu n t u kk a l i
v a n gk e d u a s, e r t ap a d ab a t uy a n ut l i p e r g u n a k aunn l u kr l e l e n t p a r . j u m r as li )t t u
k . r l it i l r ,J i e u eri t i l uI i d J kl d r rl i . 1 r . r r 1 a .
N'lercka.jugarncn_r-rtliyaskan air ytng tcrkenanajis cluntitlak hertrbah
baik rvarnanya, rastnyamaupunbaunvadcnganair vang lcllh berubahkarenl
,tcrkcnanrji5, baik walnanya,rasan),tmaupunbaunl,l. Ini ntcrupakanqil,as
y a n g s a n s a lt a u h d a r i s y a r i a t t l a n l o g i k l . a t a u r r i u n g k i ni n d e r a .D i c r e k l
rncninggalkan qiyasyang lebih benar,ylitu qiy'asnya padaair.r an-lntcnimp.r
najis:Makacliyasair I'angterkenanljis dcnganair 1'anunrcnirrpanajis.|cnuan
kcsamarnukurannya.hakckatnyadan benttLknva adalahlebrhbenardlripada
q i y a s 1 0 0 ( s e r a t u sl i)t c r a i r v a n g r e r k c n as a t l rh e l a ib u l L ra n j i n gd e n g a nl ( ) 0
(seratus)litcr air yanedicarrpur-klndengln air kcncing1,lng juga
-junrlahnva
1 0 0( s e r a t u sI i)t e rh i n g s am c r u b a h n v a .
Parapenggunaqiyasmcngqil,askan wudhu dartrnandjbeser(farrrrbrl/r)
p a d ai s t i n j a ' d a nm e m b c r s i h k akno r o r i i nd a l a n l t a l k e - s l h a n n y ar J n P ]l l r J t .
Mcrckatidakmcngqiyaskan keduanyapadatayanrmum. sechngkeduanyalebih
serupadengantayarnmuDr daripadadcnganistinja . Mcrekamcngatakan: Jika
seseolang yang.junubtcrjunke dalarnsumur(air) untukmcnganrbilcnber dan
i a t i d a kn i a t m a n d i .m a k ah a d a t s n vtai d a kh i l a n g .s e p e r tvi x n g d i k e m u k a k a n
olehAbu Yusuldanini bertentan-lan dcnlln asalnya(pokoknva].),aitubah\\,1
t c r s e n t u h n ybaa d a ns e o r a n yga n gj u n u bo l c ha i r d a p a tn r e n s u c i k ahna d l t s n y a .
m c s k i p u ni a t i d a kn i a t .M u h a m l r a cl lt c n - g a t a k aH
n l:l i t u ( s c o r l n gj u n u by l n g
rnasukkc tlalamair) dapatmcnsucikan hadatsnyldantidakmerrLsirk air.terscbut.
akln tetapi hal ini berllr.rlnan dcnganpokoknl,a.yaitLrbahu.aair tcrsebut
rnenjadirusakkarenatclahdipcrgunakan untuk nrcnsuciklnhldarsrerseDut.
Dalamhaltayammuntsarnpaipadakeduasiku.ntcrekamengqiyaskannvl
membasuhkeduatangan.Mcreka tidak mengqiyask.rn mengusnpdua sepatu
sampaikeduamatakaki padar.nentbasuh kaki sampaikcduamatakaki telscbu(.
sedangklnkeduanyasana sekalitidakberbeda. Sesungguhnvaahli haditslcbih
baik dalamnempcrgunakancliyasdaripadamerekascbagaimana pula nrercka
(ahli hadit:;)lebihbaik dalarnntemahaminash.
Kasus1'anrntenghcranklnadalahbahu'l merckamentqiy:Lskan orang
lnu nrintlenganorangkafir dalarr pe-ltksantlnqishashatasj i\\'l r:liinhartanyii.
dan merekatidak mcngcliyaskan seclrang hanrbayant rnu'nrindelgan orlng
vang merdekadalampelaksanaan qishashatashartanya.Merekarnenjaclikan
211 I'lamulh{urvaqi'in
glz - '-BtuBuad nlng
'c,{ur1Ic,r\cpcd
uc{lrue:-rlplrp ciusnrlqJs 3ur,{ curnrad 3uc,i ln1rqsr.nrplrrlrllp c1rI rdr-rdr:
les-lutturaq 1r:pr1 r,{uqrpn:^as nl1e,nureurndul:sa1ucp'e,iueuarclSucrnyrq
rpufururnlr ntlc^\ N8iurrlJr-'currlrrd 8ur,{ tcloqs nt{r,\\ qrlurlnq lnqJsr.l
llrlPq:^ nt{il,r rnPsl ruclcPc,(utnlirel.rs rlus?urcr Suni(nl1c,r'qcqJs a,(Jrueq
Iupn) Irsnr urpuo:^ rilr:-r,{rb cf,urrpul:rs cururrcicq'n1e1r,{uurruurqlrpriar
ur:rynfunuaur qlpnsrfesn1r1r:qlryru 'sr1al'iucr( qruun:-uepr,\uuriua,na1a,{u:.r
urclJ)^ ntrns::^r?pr1ept1rursr'{rbrurl:p rp undrls:11 qnqnslrlrll\ nl\jrl,\r-'p.n
ucSuap rpeq.req rr r:ryLu'urry iuri p1r:qsn11e.rn1re,t tlncl uu.tndura.- ;-uc,{nlyr r.
e1 lnseurcurncluras 8ur,i nt1c,nurp nnlJI er 'icqse lelpqsurJup ;-uuprsillr!
rprfuaruu,{rgclcqs cfiurrlcs'crundurrsryprySur:i nl)c,\\ J) lnseur eurndur:-
;-ue,{nlry,tr rlcp .runllr{qrlJ} lr ;qnqnsnluqs ulln{rleur cr lws rprcl r tqr-
qcJcpcrur It;q rnpe) rrua;-ualurlcia[r ulr]prqurJ4 l,'(ur:npa1 ur-'1--lur--iu:t;
sclaf ucp (.rruaq)qrqpqsiur,{ qr:uuns'nlr crltuaut.s qcs uiutrllqs llrrL:
'Irlll|l ntPs^ rPqselelEqsuer{Ercs^lelJu.r qc1al3ue:oasas ur)p'ull?uaqial r]cqelrri:
rlrf uc13urpc.- '1r1cq r'(utu1r:qs r)lcru trrlri nlrr-rlnqnstrlcqs ur)uurslll:r::
q r 1 a 1d u u : o a . ^ ausE p ' 1 q r e t r i r q c t r u r c 1 r 1 : u l > l l l l i u a r u r ) J r e L u r { l u u r .
1n:nuaLu e,{uunlnq uurcsirru,{ Ilrq pnp rrcluc uolcpequeu ollJ.rJtrl\l
T{IVT
CNVA IVUYAS VdNVJ JYUYAS
NYIOVflgS SVJV NYIIVHUSd
satudcnganyanglainnya.Scmcntarr.Nabi SAW tclahrrcnjadikanperrenuhan
atasseluruhsyaratniklh ylnr rrembuathalalnylwanitabaginyasebrL;1ni scrLr;rLtr
yanglcbih utamadariprda mernenuhiselurulrs1'aratsvaratnvasecaramutlak.
sedangkanmcrcka tidak mcnjadikannvademikian tanpakeseluruhansy'arat
tersebutdan si isteri ntenjadilebih berhakklrenl tidak terpenuhinvasylrat-
syarattersebut.Kcmuclianmcrckarlenjadikanrrcrncnuhisvaratseoranc\\rakif
yang bcrtcntangan denganrnrksud Pr:irrDirat 5r'r.rrinl, sepertimeninggalklrn
nikahatausliuat sl)alatdi tcrnpalyans nranashxlatitu disyaratkandi tenpal
te|sebut.rneskipuntclrpntitu cumasatu-slitur)'ldandi sampintnyaadamcsjid
vanglcbih besardrn.jamaah kaunrMuslimin,scnrcntara itu Pcnbrut Stwri al
tchh menghilangkrnsllrlt ini clalarnhal nadzar1'angnerupakanpendekatan
n r u m id a n k e l a a t a n
k e p a d aA l l a h ,s e h i n r g ab a g i n y at i d a kd i t e n t u k a tne t r p a t
shalatuntuk orangyangbcrnadzaritu kecualitiga n)csjid. Sedangkan seotang
yangbernadzar disyrratkanuntukmenentukan nadzrintl,l.ltrlu PtntbuutSyuri'ttt
membatalkannya k a r c n l k c u t a r n a a ns e s u a t us c l l i n n l ' a r t a u y l n g s i l n r a
dengannl,a. Jadi bagaimanas),rrrl seorangu,akif di rnanayanu lainnyalcbih
utamadaripadanya danIcbihdicintaiolehAllah danliasLrl-N1,a nrenjlclisesuatu
yang lvqrb dipenuhi'?I)enentuan shalatdi tcmpattcrtentuyang ticlakclicintri
olch Pen tutt Srnrr'rz bukanlahpcntlckltln kcpada-N1,a, dan sesuttuyang
bukanpendekatan kepada-Nvatidak rvajibdipenuhidalamnadzar,dan tidak
benarpula disyaratkrnnya di dalamsakaf.
218 I'larnulMuwaqi'in
6IZ -- "'r?ruPlradnYng
i,lrnri
qrqalucp.rcueqqrqalt.'{uuluursluleclrurur 3ur:,{c,{5i lnsl}l ucp qt11ytr.rr,(s
urlleiSuruaurucp JrIe,\\iur:ors telc,isrlnlriulrrr )inlun qruun\^-qpuun:^ unp
uelqrfe,nrpqrlat 3uc{ 1eq-1eq ur11r:iSurrr:ru ntrr,('tc.te{:^ rqnuJurJur ursn.nqe)
nlcnsnr{uepeurlSunrucucurrr:3rq'clll\ 'rsnndur;plxlrqs urplesqruunsnrll'
(qpuuns){rllPri psrnducp lcyrqsnpcciulpluruln qrq:J3ur,i qruunsnr}r qrftl,\\
3ue,{nlensasurllcfiurrr:rLu1n1un1c.rc,is mtltcln.rlruuctlrurap1cqr rrqrq nlLri
'(qc)rueu qnlru urllciiuruarrr ucp;-urfncluaru
Wpn) 1r.m{sulSurp r,{u1rL1
purn:-rul a,..c.,{N ins|u rrt]prlrllV qrlo rrulqlp iuri(,n,{uuniurp ucin:lual:aq
u n p ( q r l J n l n s r d / 1 r . r r r . l{l5n q r u r d ) , ? . r r . i {p n s l r u u c i u c P u ] r Lr \ \ r [ . r r q
8uc{ nlen:^as qpllpc nlr pq r(uqniiun:-as.. :r,{lrrpude)iul}iulu{rp r{lI plnd
turrun;3cquep'..rle-.jJs- pulls r,iurllquclnpr Irprl nrruitlltpull l.{uqn;-3rrn\:S..
: r , { u r p c d : 1 u i l r l u l c : l r pr l r f r u c u r r c i c q ' r p r t q r q r l i l l r r l l d u r l r f u r f u : r - r :
3 u u , {u r ' : 1 r ' : p uLr{1r l r u a u l r u l c l t r c ) l u r u' . . c l l t q x ( ll n l t r r r : l l r d r p u a L LLll r \ :
nrurl'u,{urrc11e33urueu nlucl ulrf uep'tllqtd nlrs ucllrdcpuaLuul?)cnLuf..
r{crx'rur 1u:c,{srqnuauraru eliur:t uelup nlucuBqul,')lrnlJiu:ur nrutl e1rf.
:e,{uepcclal ur:;r;1c1rp elrf'1c1r:;q ;-rn:.{iur:olrs l,rqrq r3r1uclniclrp 1cr:i
'cfuunllulsleleur ua;-asrlscclcr elerrr'.,t,{ucllqlcl,rrseq
qrqJluppnll lrq u.:
qellV qalorrturorpqrqJlut;pirructnqrqalqtltpc 1.,{uurel ;uef u,$quqnulit ri.r r
i?,\\BZZVqcllV BpBdall, p ullltclepuau ucllt lllprt rur ral)cpUtJ..:r:iur|r;; i
ullrtu{rp f,IrI qc11yuptdal c,{uur1t1]{epueu uL)u ntr lcq B.rqcqr.iuur.'r_.1r}-r:
lnJnuJu 3uc,{ nlrnses )nlLrn uiuutl.utnlai;-uaur qclc,iueqDr c{xLu r--i!-r:-
Bua{ qEIat3\- uc)ituepagqr11yr'rpe dl1tiuurp u|lplrpueru lcdrp;uc i l[:.=\
maksudparawakif, yaitu bahwamerekabermaksudmenenangkan diri mereka
sendirisupayateguhmelaksanakan sesuatu untukberibadahdanmeninggalkan
nikahyangmenyibukkanmerekasebagaiupayamendekatkan diri kepadaAl-
Iah denganmeninggalkannya. Maka, RasulullahSAW mengemukakan sabda
d i a t a s .d a n b e l i a u m e m b e r i t a h u k abna h w a o r a n g y a n g t i d a k m e n y u k a i
sunnahnya berartiia bukantermasukdlri golongannya (ummatnya).lni sangat
.jelas.Oleh karenaitu, bagairnanamungkin hal itu diperbolehkandengan
meninggalkan sesuatu yangtelahdisebutkan olehNabi SAW bahwaorangyang
membencinya tidaktermasukgolongannya'1 lni merupakan bagiandaripersoa-
lan yangtidak terkandungdalamsyari'at.
Pendapatyang benaryang tidak bertentangan dengansyari'at adalah
dengan menyatakan bahwa syarat wakif sesuaidenganKitab Allah SWT (Al-
Qur'an)dansesuaidengansyaratyangtelahditentukandi dalamnya,danyang
scsuaidenganKitab Allah dansyaratnya, makaitulahyangbenar.Sebaliknya,
yang bertentangan dengannya, hal itu merupakansyaratyang tidak benardan
ditolak, meskipunada 100 (seratus)syarat.Hal ini tidaklahlebih besardari
penolakankeputusanseoranghakim ketika ia menyalahihukum Allah dan
Rasul-Nya,dan demikianpula denganpenolakanfatwa dari seorangmufti.
AIlah SWT telah menjelaskantentangpenolakanwasiat dari seorangyang
menyimpang dalamwasiatnyadanorangyangberdosadi dalamnya,sedangkan
wasiatitu sendirisebenarnya dapatdilaksanakan dansahuntukseseorang yang
bukan kerabatnya, dan itu lebih luas daripadawakaf.PembuatSyari'attelah
menegaskan penolakansegalaperbuatan yangtidakpernahdiperintahkannya,
sehinggasyaratini tertolak(gugur)dengannashRasulullahSAW,dan karenanya
tidak dipcrbolehkan bagi siapapununtuk menerimanya, menganggapnya dan
membenarkannya.
Kesalahan yangmengherankan dalammasalahwakaf ini adalahbahwa
yang
syarat-syarat dikemukakan olehseorangwakifdianggapsamasepeninash
syari'at.Kami tidak bertanggung jawab atasperkataanini di hadapanAllah,
k a m i m e m o h o na m p u n a na t a s a p a y a n g d i s a m p a i k a no l e h o r a n g y a n g
mengatakannya, dankami selamanyatidak akanmenganggapnashapapunsama
dengannash-nashdari PembuatSyari'at.Jika kita berbaik sangkaterhadap
orangyangmengatakannya, barangkaliperkataannya dapatdiartikanbahwaia
seperti nash-nashPembuat Syari'at dalam hal dalalah-nya (penunjukan
h u k u m n y a ) ,p e n g k h u s u s a a
n t a s k e u m u m a n n y ad e n g a nk e k h u s u s a n n y a ,
mengartikanyang tidak terikat Qnuthlaq)pada yang terlkat (muqayyad),d,an
menggambarkansesuatuyang dapatdipahamidarinyasepertidigambarkannya
konteksnya.Sedangkanmenjadikanucapanwakif itu sepertinash-nashPembuat
Syari' dalam hal kewajibanmengikutinyadan menjadikandosaorang yang
meninggalkansebagiannya, maka hal itu tidak dapatditerimaoleh orang-or-
angyangmengetahui. Jikaketentuanseoranghakimtidaklahsamadengannash
'Iniunl}:
utlUequrJui .l_,^{S rlrllV ra-our:rSueil-upluauaq SutlBSuelnq uop.p{uuri
ntt:s3ut:( r.tt:1uu
3uci ut:t-Lrrp ;-unlnpulur3ur1tsurle qn11yunp 3uctlp i:r i
dlrlas qr:qrs:J_,\\SrlullV r.np lusuiaqullnq iur:,{ st;,{rburp n,{ et urlcc -:
-3ul,na1aiurrl ulp Lru;-rrulua;racl
rdrlaqoqrr:ue;-utur
ur:sulalir:durrlrurlq
')nlitnl'rd r13q1112;
q r 1 1 yr : i o u r : r s q e l l n l n : ^ r uL l I u U n \L l | ' p. r r : u a q
i u r , i s r , ( r br r r p l B n l ? \ u i r : :
tr\araurlnqesratulqclnsrur.-lad Lullupc \\rlltqrrrp.l.rJl:-t ucp.lr\r.\\ll.lc,i\-lr.j:..:
r . r r r l erpl a r e u u u ; - u u t u e u aqdr l : ^ c l Jul u r ) r r u i pu x n - u c CuIu I I l t l r q r pu c pt i t i . : : :
trdup qrqal1r1e,trSucroa:^ tr.Ill,{s- ur'rr)lrurpuniuap rT:ur .n,{51-1nse6 urr -:
-lV un{nq rqplp,{uaue e,{uu0nlurtJ{ rulquq .yt,r.ru,{5
lrqudulclotrp trnqu;;
izz "'errBurd n{ng
EIIVHVfIO CNVA
ONYUOVOYdsv rYnflUgd VIO
ONVA N\TXV(NII NVONS( VIAIVS
SNUVH IVHVfNgd ONYUOES
VOVdEX NIVYVNSYI( ONVA
fiINXTIH NVYVONII HV) VdV
dln lrilral (tirrbangankeadilan)cenderung
menerapkan yangpertama
ketetapan
yaitu dihukunrdenganhukumansepcrti yang dia perbuat.Berkenaandengan
hal tersebutdalamhaditstelahdijelaskanbahwaNabi SAW memukulkepala
orang Yahudidengandua batu karenaorang Yahudi tersebuttelah melaku-
kannyakcpadaseorangpembantu.Dan tindakantersebuttidak mematikan,
karenrtidakmenepatiperjanjian,sebabseandainya beliaumenepatiperjanjian.
nlakaorangtersebutharusdipenggallehernya.Dalamsalahsatuhaditsmarfu'
dijelaskan:"Burattgsiapa 1'utgnrernbaka4 rnakakani akan ntembakarnya,
datt l:arattg siapu tang nrcnenggelantkart,nnku kemi akan menenggelam-
kannt'a" Dalamsalahsatuhaditsdijelaskan:"Tidak ada qishushkecualidengan
pedang".
ImamAhmadberkata:"Sanadhaditstersebutdianggapkurangkuat,dan
s a n a dy a n g k u a t a d a l a hs a n a dy a n g b c r s u m b e rd a r i p a r a s a h a b a ty a n g
menjelaskan bahwaRasuluilahSAW telahmemutuskan hukumansesuaidengan
kejahatanyang diperbuat.Al-Qur'an, As-Sunnah,qiyas,dan pendapatpara
sahabrttelahmenyepakatikeputusantersebut.Sebabvang namanyaqishash
itu mcnuntutadanvatindakanyang sama.
'rr|.rrlillid jt{u?q
ludnpuau UnIt ltlp .tnqi]:-.r \^lrpxrl
LLrlrlr[)rrJLLr r].rr.tJ5- LIlr)iLnlUJ.r.)ril itIl),i;-ut:.r1;t:,itt_rr,'u:r1ts ;-uli ullllpt;a1Lrc1r,{unq
-Ltla,{uJLtl l . i t r l n l u n u a u r; t r r : i r r r n . r r r r : | t , t)r)l , r I r l r u J - n l l - . L L ru.tr;sr l n { f l l p
1nlun
nlr trrH '(11 :.lnsn,1),./r).1/.2tilnltrtl o.trtttrtllntltrnu)ur :lDpt/ trop n.iit.rrlt opod
tltt Ln)l)l;!1,11):/ L!t)t11.\u n qtu).iuJttt l)t:tt1 n1l14 ,,u uotlJq)!.t:t.iuo.tnltttos olntl
t - o t ) t ! ) uLt I D L ! . tq) t( l , t l n , l t t t l t t l i t o t s . tnsl t ) l ! t J n . J u ) t u D t D y 1 , , : t ; 1 1 1 : t q r : i t r r : m p n r : s
-c. l[)nlr\ lr)ll]I (lL :lnsn,\) ,, tt r!t).1;UD.t)ttttttDl 5trD.tnrln tntlDta,\tta7y
r)1lt1ht4t)ll\/ ut)l lnt!t1t).11s )J1\) ulut)l ltlll):l :/tt.1nq4rq)l uo7x,, ;(D.lut1}Jt1
u!t)lt)l)tlt) t)tD:/.t.)(l t)!u,. :r;,iur:rr:yrrrlls |.irpnls upldal p)r{lJq rlp llIrtaI.Jnsn
t q t l S ;r l t t l t s ; - u l 1 u r 1u r 1 r 1 r : a r t r i u rq l l l J t . l . , 1 ' 1rS
l u l l V s r l r q i u n l r p { t ? p u r } i e qn ) r
u ; ; u r q i s r : . i i r r q u r L L r r r\uc p r l n ) \ j . . : u u ) | l | ) r p q r q r q s r n p J I r u r l I ] C l. . . I ? ) r ? g
nqV rjlrld qrlirpr n1rr|r,isry |.iuqn;-;-rrnsaq..:urn iu:rs.lellrquf,s epqltslJq A\VS
qrllnlnsud.. :t1u1.rat1 qr,isry u,rutplchl .rr:sl:1n)rltJq uup rqrlrrulur Irprl n)if;
' r p l ] l i a 1n l r l l \ \ I ] s r . r J L I
r ) r l J ) ' l i t p u l . r ( j L L l . inLYU: r : i u r I p u r o r L l l l . l I L ur re ) c { 1 ' : p r l
r\VS rlrllnlnsuu I] \\qlrq tnqltt.ti JLLln)r r;-a-ulrJ.rs l1)rrl|il]rrrJursnleusru snlll
qlrull]7.. :i]]r)rJq qr.isly ait iuqujuLrr.rrunlrl ( r:ruils;-r:l( urlirpurl u1?)n)itl:ru
) n t u n u u ) i L r r z r rlpt ) u L l l ) l ( 1 V . . : , \ \ \ . S r l r : l l t r l l t \ r f { 1 : n t : i u : r u u r - - pl t l l a { u . r u r
; - r r l p l s n 1 rn 1 1 rr:r t : p r : rnl 1 t u l p ' i l t r l r . - t J . rn: r) lu u l l ) u l . ( ) q auI ; ; u l q a s . l l I r L l r . r i j L u r ! L
q r u l u z u t l l P r l t t l J \ . . : r l u ) . r J qn 1 ( ] l n q J \ ^ . r a: -l t r p l t qu u ) l t l l . l J J u r r Lqt u , ( \ l y
ulllPnLLrJ) rpr.rJq I\vs qrllltlltsull ltultLLrrprlilttnu Lu|Ilp n1r;'u lirnSu:iL:
;-ur,(,,11yq rqu\ r,lJls1;-u|rots qr:;r:sn r;t ,11,r'5rqrN r,rJtsr;-rrlloa.-qt'1r.
r u r . ( s q r : 1 r qr rrq: u n : 7 : - n l n ; l r J Lqur ) l J l A \ V qr q u N r . r J t sur J t s l . . : l u r ) r a qq n i s r y 1 x L
\nl\ llllt l.nrrl)ltq qrqlrq\^untlltDlp ultlll lr.riirrI) rur qlsrl clr:1iLre1 ll..trrl5
',,.lrlDg nqV D.\ut.rttttlrlnptpn utt
tpt.isty n.tttLlttl'5'rrirr.a1.,, ;spqs5.1..;
c,ic.rJsl{u^srV uprd;lI Ir-rrJiur/11V\-rqlN nIltl LLnlrprJ}qcurltzl:it-;iurqasqrur.7
u r r l r J ) n lr l i r l u r L i r l r J uurl r I . r l q q l i s r y n 1 1 r u 1ll)tJrl urp tildns rll,isry r:pr.J-:.
) u l l . r L r r , \ \ \ / ( l l r l l n J l r \ l t d u l r p n r l r a X r : , i u r q l . r c t r r l rur rl p u i u r l r n s j l l i u : p u : - _
l l x l r : pI n p n i ) ; ' u r ; p a sn 1 rn 1 1 r t ; - u l , ( r l r : i s r y r : i i u r q t : - t , { u r J l n s u r : 1 s r : r r ; i u . _
q r u r t r z . ( r l u , i s r V ) q u . l r l r l nr q O\ . ' U q l r . I l n dq r l o u n 1 n 1 1 1 rtpu n , i u u t { r l ) U nL r r ; - , - : -
ut',trulrJrJqlllllrl) LmlrfrJtl llrlllnLr.rLLr nrirr-lJlsl,r.ratsr c,iLrtptiiunsag.. :r_'tr,',";:-
c r p r : , i r : . r l .sr | s u I r l l l t t q J J q u l P r ;i L t d r l t r q l - u . I tql l l u r l ? Zr I | u r q r , { s r y u r l r r , . , : i
If; - "'eurcuadnlng
xodl Io'IEy
VNO NYXYYNHISXI( ONVA
TI'IV( NVIVNYflX NYXdVIfl t{fl I^I
IAiYIYO IAIV'IVONSW
SNVA VSI'IVNV VANNAUSd
Pendapat Alternatif di Antara Pendapat f)ua Kclompok
Orlnl-ollng vangrroderatbcrkata:"Allah SWT telahmenurunkanAl-
Q u r ' a n d a n t i n r b a n g a n( k c a d j l a n ) t. i i m a n ar r a s i n c - r n a s i ndga r i k e d u a n l , a
d i t u r u n k a nd i d a l a n r a n g k l n r c n l a l i np e r s a u d a r a adna n r n e n g h i n d a r i
pcrurusuhan. Sebagair.nana tidak teljadinvapedcnttngan(bcnturan)di dalarr
A l - Q u r ' a ni t u s e n d i r ir.n a k ad a l a n tt i m b a n - s a( kne a d i l a ny)a n gb c n a r p u tni c l a k
a k a nt c r j a d pi c r t c n t a n g aD na . n a n t a r aA l Q u r ' a nd e n e a nt i m b a n g a(nk c a d i l a n )
itu tidak akal tcrjadi pertentlngan.Oleh karenaitu maka kamu tidak boleh
nlempeftentangkiin dllil nashyanl henar(shlhih).cl:rnnrenrpcrtcntangkan qivils
yang shahih.Karenatidak ada pcrtentanglnantaradalil nashyanl jelasdan
s h a h i h . l e n g l nq i 1 ' a sy l r n i rs h a h i h b. a h k a ns c n l u a n ) ,saa l i n gn r c l c n r k a pdi a n
salingmcnyempurnakln. Dinranasebagian membenlrkandanmcmpersaksikan
scbahagian vanelainnl,a.sehing-{a selantanl,a tidakakanadapcrtcntiurgxrl illLurlr
q i l , a sl , a n gs h a h i hd c n g a nn a s hv a n gs h a h i hN . a s hS y a r i ( p c m b u ast y a r a ' )i t u
terbagikcpadl dua nrrc:ir.u.vaitu: bcrita dan per.intah.Antara berita Svitri'
dcnganakal sehaf tidak akar ada pcrtcntangan. dan ia tcrblgi kepadadua
macarn.yaitu:Nash(berita)yansrrrenvcpakatinya dannrenrpcrsaksikan sesuatu
yang dipcrsaksikan akal sehat.blik secaraeiobal maupunsecaradetail.Dan
nash(berital yang bcrdiri sendiri(tndepcnden)yang hanyadapatdijangkau
denganmempcrhatikanuraiannya.rrllaupun uraiannyajtu bersifatglobal.
Demikianjuga halnyadenganperintahAllah SWT dapatdibagi kepadadua
bagian,yaitu: perintahyang dipcrkuatoleh qiyas dln tinrbangan(keadilan).
dan perintahlang bcrdiri sendiriiindependcn)yang ridak bisadipersaksikan.
a k a n t e l a p i l i d a k b e r t e n t a n g a nA. d a n y a b a - q i a nk e t i e a d l l a m n a s h y a n g
bermuatan beritadianggaprnustahilvaituberirayangbcrrentangan dcngrnakal
schat.Demikianjuga dianggapmusrahiladanyaperintahyang bertcntangan
denganqivls dan tirnbangan(keadilan).
Cakupan Perintah Syara' dan Tindakan Orang-Orang l\Iuktrllaf
U r a i a ni n i t i d a kb i s l d i l e p a s k adne n g a nd u ak e t c n t u alna n g s a n _ guartg e n
v r n ! t e l a hd i s c b u t k a d n i a t a s :s a l a hs l l u n \ a a d a l a l pt e r i n g l t t ayna n ub e r s i f a t
perintah.dinranaperingatrnitu berkaitaneratdcngansegalt tindakan{)rang-
orarrgmukallal(dervlsa)baik itu bcrsilatanjuran.larangan.perizilal, rraupun
bcrsilatpergarnpunan. Denrikian.jutahalnl,aciengan peringatanyangbcrsitit
qadari (ketentuan). dinttna secarakeseluruhanmencakul.r ilmu. tulisan.dan
k e t e n t u a nl l.m u . t u l i s a nd. a nk e t e n t u aA nl l a h i t u b e r k a i t a en r a td c n g a ns e g a l a
t i n t l a k a nh a m b a - h a m bNay a y a n gb e r s i f art a k l i f id a nl a i n n 1 , aD. e m i k i a n . j u l a
halnvaden-san perintah.Jarangan. kebolchan(perizinan).dan pengampunan
N y a i t u c r a fk a i t a n n v ad c n g a ns e g a l at i n d a k a ny a n gb e r s i f a t a k l i l i .D e n g a n
demikian.rnakasuatutindakanitu tidakakankeluardarisalahsatuduahukum:
yaitu hukumyanubersifatlarrrrl(sunnatullah) dan hukum yanqbcrsitatsr'rrr'l
-vangberdirncnsipcrintah.
VA\IISIUgd
VTV9gS HINXNH dNYY]NSHI
NII HSYN HVXYdV :HSVN
uvJ,ndss rYdv(Nsd NYYogflugd
y a n g m e r u s a k( m e m b a t a l k a np) u a s a .y a n g r n e w a j i b k a nr r a n d i . d a n v a n g
'iddah (masa
mcwajibkan tunggudalam perceraianlitu terbatas,sedangkan
s e s u a t uy a n g d i l a r a n g ,t e r n r a s u ks e s u a t uv a n g d i h a r a m k a nC . ontoh lain
scandainya paratokohmaclzhab itu rnenetapkan kctcntuanuntukrnadzhabnya.
maka merekaakanmembatasinya kepadascgalasesuatuyanl ntencakuphal-
hal yangdihalalkandanyangdiharanrkan menurulmerckadenganpenjelasan
yang terbatas.ScdangkanAllah dan Rasul-Nyavang diutus yang membarva
firman-Nyajauh lebih marrpu untuk rnelakukanhal itu. KarenaNabi SAW
datangdenganmembawakllintat (perintah)yang bersilhtmenyeluruhyan-r
merupakanketcntuandanketetapan vangbersifatmenyeJuruh yangmencakup
j e n i sd a ns a t u a n n y a d .a ny a n gr n c n u n j u k k adne n , r a d n u ad a l i ly a i t ud a l i ly a n g
berupaperin{ahdan laran-san.
Hal ini sebagaimanlyanr-:ditrnyakankepadaNabi SAW dalamkasus
minumansepertininuman kelasclarilrak dan ninuman kerasdarijelai.Nabi
SAW telahmernbawakctcntLran yangmcncakupsentulyaneditanyakan. serayl
beliau bersabda:"Setiap t'cutgnrcnabukkanitu haran". beliau bersabda:
"St:tiapannl parbuetu \:or1gtidak diperintahkartoleh kotti, ntakt arndl per-
buatan tersebutditolak". Nabi SAW bersabda:"Sttiup pittjunun (hutang)
yang bertujuatlntencarikeuntunga lernu)sukrlDa''. Nabi SAW bersabda:
"Setiap s.,-arattnng tidak terdop(ll delun kitab Allah dianggap bnlal". t.vabi
SAW bersabda:"l)iuujibkon bagi setiapmuslint neliutlungi tlarah, harta,
dan kehormatantnuslin Lairut,a".Nabi SAW bersabda:"Setiaporong lebih
berlnk atashartant'adibtutdirtgkandenganunuknvt, ordng tuenre. dan .seluruh
nuurusittlainnyo". Nrbi SAW bersabda:"Setiap,,angdiadu-adukan(dulant
ibadah)itu bid'ah, dun setiopbid'ah itu sesat".Nabi SAW bcrsabdr:"Seriap
kebaikanitu sedakah".Dan Nabi SAW telahrnenyebutscluruhayar-ayarAl
Qur'an di bawahini secaraterpisahpisah,sepertiaytt yangmcnjclaskln:
" Barang siapu trn g nrcngerjakunkeboikatl.\cb(rat d:.errulrytrrt,ni.rrtt a
dia akanntelihat(balasan)-ttrtt.Dan barangsiopo t'nngntengetjakutkcjahatctn
.saberatdzarrahpunnis<utatlia akcutntelihat(balasan)-ntupuLa". (Al Z:.rlzttLrh.
7-8).
P r d a a y a t l a i n d i j e l a s k a np u l a : " 1 1 c 1o r a n g - o r a n gt a t t g b e r i m u n ,
sa.suttgguhnya (ntittuuton)khtunur, berjudi, (lx:rkorltan untuk) btrhula,
mengundinasibdettganpanuh adaluhp(rbuatatl keji \.angtcrnu.\ukperbuatatl
staiktrr. Maku jttultilttlt perbuatun-perlncttunitu agar kunu ntentlapatktut
keberurllLtngan ". (Al-Maidah:90)
Dengandemikian.makasetiapminumanyangmemabukkan itu termasuk
dalam.jeniskhamar(minumankcras),baik berupabcnda bekumaupunberupa
cairandari angguratauyang lainnya.Setiapmemakanrnakanandengancara
yang batliil termasukkepadajcnis perjudian, dan setiap perbuatanyang
q ? l a t q ? l J V e u B u r e 8 E q e'sr u n r u np l p 3 e sl n q a s l a tu e r l n d u B p u E E S ? n I a ) l
ue{d€leuou q?lal p,{uln{r8uadeled upp InsEd Elpd IeqEpBd.unutn eJBJes
p,{N-uepsBn{a{ uBpuellndc,{uBpeuB)BurAueLU E{ajeN .E,{N-u?Espn{oI ul?Ip
uBn{B8uadpuoslp BduEluerftld ruDJEut nlBsueldElauaule,{uDquep ,u?rfnd
uE{uaqruau [duel upBssn{o{ rrrsJ?rrrnlDsupldclaueu p,{ueq€{aJaw .w?llv
lEpBJrueptsrpnb ueetundtrrasa{u€{8ul3uau qe,(r:upebue_rr1e ue1?uepag.c,{5J
-leulqpr upp ueeuesrylrqe1te{rluq ucp sedal:a1uep Suoso>1 ?ue,( Etc{ n]ES
un8uape,(uuuldeleuaup{elau tr]?p'qEIIV 3ue,{esqrsel uep ueeuesle[rqa1
uerlSutSuarrr qe,{rrequlue.rrlurlcrxr uep qolot ue4 qe,{r:upeburp qe.{r'lqu1
ue8uolo8 enpal ledrpuad rrsp raqunslaq ?ue,{ ruu8e 1o1od-1o1od ruelep
up{epe-Bperp 8ur,{ urnurneltJas qp,prqIBIouarrJ?Ielen1 .1e11r, uep 8ue.{es
Surseq 'urnlnq uelrJeuaru3ue,( qe,{rruqefqe(r:epebuellE uup 'qefrsnfeu
qu,{uepeb ue:rlE uBIEInuaIrp 8ue,{ ledepuadErurJaueurneur {Bprl sr1a:eJ{
'qe11y3ue,{esqrspl upp (qeqas-qeqas 'urnlnq uel3ur8ueut8uE,{qe,{nuqe1
usrrlp ue{Elnue{rp 3ue,{tedepuadlre18ur8ueuruep,rrpbrl uelclsnpuaru
8ue,{qplrzol,nll ue:qr pdepued uelSurSuaruErO tplapotu3ue{ ledepuad
r:ep 3ua,tra1a,{uaur duSSuurp3ur,{ lnqas:al ue?uo1o3unpel qeJoueIBInualrp
?ue,{ledepuaddepeq:a1uellulouad u,{uepeteqrJeuuB{p Erp?IEur ,qeuuns
rlqs qo{ol u?p nlnqpplal zrueln ledepuaduelSunua:au 8ue,{3ue:6
'(ueppeal)ue8ueqruque8uaplensasqrqal
uepue,rn0-ly qalorleledaslpqu1a1rut lEquuC qerqtUu?p I€Ip qaloErrrrJellp
ledep8ue.{ qsuu-qseu qelo uu11nlun1rp qu1a1Sue, rpadas,e:e,(suep urn{nq
uede1ala1 uulep ledEplet3u?^ ryr(rqDqDSDq ,1t1,olwn1uedelaued.L,16Sq€llV
qelul:aduepuezldrcu;clep r[nfua13ue,{uen[n1'qeqas'unInq uedetatele,{uepe
uelselefueuqelatuqebnl e:nd uep'ureur u:ud.nlnqep:a:euuln e:edpqepeS
'e.,{uure1
3ue,{uruuSu-eure8e uudupeqrpure1s1erue8ee,{u1e,(21 ryadas 1e:epour
8ue,{ qeqzpeuru?p Gu{sla) Eurelnqrqal 8ue,( erec efuupu leprt up{qeqasrp
rur 1eg ueSuefueda1:aq 8ue,{>1tua1odlpeluau uupefuenpal e:e1uerp lr8uas
8ue.{ ue8ueluapadrpef:at 3uupe1:a; se,{rbueryunSSuatu3uepe1:a1unueu
'Lrrpuasurpraq de8?ueSuauSuepe{lal
lnqes:e1lodruo1a1-1oduro1e1 qelo
uple{nua{rp 8ue,{lndepuadurln8e:aurerp 3uepe1:a1urplrsrsrp unueu ,rur
lodurolaqqalo 8uulua1rp uppueIEInua{rp Bue,{ledupuedupedel Sue8afueq
urBurr:lp8uepe1:a1EIalau qaloue)Elnureltp3ue,(ledupuadepeduuncue:e1
uep 'ue{psnral 'uefuutual:ed leqlleur SunSurqESEJsuue{u uglguaqal
uecuau 3ue,{?uB:op{Eu 'nll ruafiI qalg rur>1oduro1a1 qalouelelnualrp 3ue,{
ledepuadurelas'uellruap ledepuad:aq 3ue,(upeleprl eurrln setrro,4e1,r1
-xndlrlrpasqn:e3uad
u,{undruaru 'qeqasueSunqnq
leprl u?p'un{nq u[p !pJ1r, €pB{Bpn ntrE.{uenpel
eretuerp ucp'usurq3ue.{ueeua,{uad re8eqesdeS3uerp n1re,{urega,{uaru?uu,(
eSSurqas 'e,{uurel3ue,{rSeq rpeluau e,{untesqeps
lnlunlad e,trqeqtedepuad:aq
u1arepr,1 e.{uurel?ueK uer8eqa.^ rel:a{uau uer8eqasuuerurpqelurreduep
n e n e t a p k a n n y au n t u k D z a t - N y a . H a n . v aA l l a h p e m i l i k s e g a l ak e r a j a a n
( k e k u a s a a nd)a n p u j i a n ) a n g s e m p u r n : tK. a r e n at i d l k a k a n a d a d z l t d a n
perbuatanyangkeluarr dari kckuasaan. kehendakdankeraiaanAllah Dan bagi
Allah segalahikmah clantujuanakhir yang dicari )'an-sberhekmendlpatkan
segalapu.jian.Kekuasaan,kchendak.dan kelliaan Allah itu berpiiakkcpada
j a l a n y a n g b e n a r .S e h i n - t g ap u . j i a n - N y ai t u b e r i m b a sp a d a k e r a j a a nd a n
keagungan-Nya.
Sebagaimlnatelah disinggungsebelumnyabahwr dalam menyikaPi
masalahasal(pokok)paraulirmaterhagikc dalamti-la kelompok Dcmikiln
juga halnyadalammenyikapimasalahfuru' (cabang) yaitu mrsrlah qiyas-
dimanamerekatcrbagikc dalan ti-rakelornpok,yaitu:kelompok1'angrncnolak
q i y a s s e c a r am u t l a k .d i l n a n ak e l o m p o k i n i m e m p c r d e b a t k l nq i y a s d a n
'illat. dan munasabat. Sedangkan dua kelompoklainnyl
mengingkarihr.rkunr,
sebagaimana telahdisinggungsebelumnvamcnganggap bahrvl nashnashitu
tidak mencakup sagala macanr hukurn yan-u berkaitan dengan pcrbuatanor
a n g - o r a n gm u k a l l a f . s e h i n g g ah u k u m - h u k u m t e r s e b u h
t a r l r sd i t c t a p k a n
b e r d a s a r k aqni y a s .O r a n go r a n g e k s t r i l r d a r i k a l a n g a nm e r e k ab e r k a t a :
"Kebanyakanhukum-hukumitu harusdidlslrkan kepltll qivas". Sedangkan
orang orang moderatdari kllangan nereka bcrkata:"Mcmang kebanyakan
hukum itu ditetapkanberdasarkanqiyas, karcnatidak ada cara lain dalam
penetapan hukumitu sellin berpedolnan kcpadaqiyas
Pendapatyang dianggapplling menclckatikebcnaranathlah pcndapat
yang dikemukakanolch kelompokyang ketiga.dinana merckaberpcndaPrt:
"sesungguhnya nash-nash itu nlencakuphukurn-hukumsetalapcristiwl Al-
lah dan Rasul-Nyanelarangmcnetapkilnhukun bcrdasarklnrasiodan qiyls'
Bahkanseluruhhukumitu suclahdijelaskan.sehingganash-nash itu dianggap
mencukupidan memenuhikcbutuhandalamPenctapan hukum.AdrpLrnqif irs
yang shahihitu merupakan suatu kcbcnaran yang sesuli dengannash Dalam
h a l i n i a d a r l u ad a l i l : ) ' a i t uA l - Q u r ' a n d a n a l m i z a n ( t i mbangan keadilan)'
T e r k a d a n gd i l a l a h n a s hi t u t e r s c m b u n - "a' ti a u s e o r a n ga l i m t i d a k m a m p u
memahaminya. sehinggadia berpalingkepadaqiyas.Qiyas,"-lngsesuaidengan
nash,makaqiyastersebutdiangglpqiyasyangbenar'(shahih), scdangkan qiyes
yangbertentangan dengannash,Inakrq ivr\ terscbutdirnggill q iyas-"-ang rancu
( f a s i d ) .K a r e n ad a l a m m c n e t a p k a nh u k u m s e s u a t ui t u s u d a hm c r u p a k a n
kellziman antareadanl'akesesuaiananlaraqiyas den-eanntrsh.atau terjadi
pertentangan antaranashclcngan qjyas.Akantctapidi hadapan scoran':rtrujtrhid
terkadangkesesuaian dan peflentangan itu terkadang tersembunvi'
:n1rr;,{'11a:u ; ur l n ) p l r p
iur';iiucqrle:-:r1 (ledtrla)| rpe purlsrle:^ r.rl]l:)srtrletrpl)llq unruc5 (qrqqsltsr)
s c { r b u e p p u n l n q r q a l d e S S u r r pi i - u r i c . l t c u t 3 u a p u r n l n q u r l d e l a u a u
e1a:aurcuerurpciuy:louaur3un{ 1odruo1e1 rpr: ur':psu,{rbull:rscp.rcqu;n1nq
ucdn1e1e1 lrqureiuaru;-uu{ 1odruo1a1 cpee,{uuelndursa{rpr[ {cllnur ulc)es
e.{uyelouaur iuc,i 8ue;o-3un:oueiuap sc(rb r:pnde1qniat Sueiad-raq iur,{ iue:o
-8ur.roc:uur rpnf:at8ur,{ uciuclLraueducqsr:1aluaul trlelcpur']p'qples8up,{
se,trbc{epcqrat ucrylouadr3:s urcl':plruq ?unpucdrp elara;,41 qseuuelrequiuaur
uepprlbrt nrle'se,{rb'lrdcpuadrlradasr{uurcl 8ue,{uen1ua1a1 uulnlnqrpuau
e r l a r e t u€ u x r u r p ' q s u u d e p n q . r ael , { u u n e i e l u a du r p ' u l e l a q r u a d
{l?prt
' u e r l u q : a dr f J s u e l c p
l r u q S u t p u u t l r p[ I c l J W q p q q s r l s ru e l r u n S S u a r u
upp lnqJsralunlnq rlclorrJrul?r{elaru Blpru 'qi-EuurBlppepe Suuf urnlnq
rurrqntrtau)pprtelaraurnf,ur:.rr1ag qstu1r1cqrprpt 8ur,{tcls.rettr.lrsraq 3ucf
urnlnquclrlnpcdruar-u cduelr,iuurldpleuauc){a:attr uetpnurelq:^Err uBptun)nq
nlcnsrtuuqruraru p1a;a6 uerr:[e,te1sqnqrqrq:1aru r,{ucnpal un13ur:qura3uaur
ur:puery;un;-;-uaur r)3reu uBrpnuax qrqqsusrul?pJuntslalr;.rn:rls urutquurad
s-onpeduct-tl )lnlunnpadesuautcla.raurr:Siurqcs 'qrllV qalouElunrnllpqBIat
3ue,iuc,n;u:rq:1urp (uclrpu:ll uriuuqurrtrcir:qcsdnSSuerp iun,{ uqtqelscural
u R p ' u t n { n q ' t r l l r . ( u p r u l e d r u n : a d I) r s l r r r r :rlp r d : 1 3 u u i a d . r a qe , { u r . r r p
urrc11;'uaur sr;{rblrloulur iuc{ 3ue.ro-3uc.r6 Jrttu.tallrntirq:aq urlr:aqrueu
1r,{ulq qrqll uiu.ruurq:siur;,(urll ;-ur:.ir:.ru:r:plrlry;-ul;'rL1-i.rq 1n1Lln tiulou.rur
c1:raLurti;-utq:g .u:urqclr;-l-urrpiur:.i Lru.r qndrururrue.iur-rrp utrllliulu
s r l r - ' r p t n q J S r J tl o d L u o l : 1 r i r 1 e 1 r : l p 1 o d r u o 1 a 1; - u r : - t L iuu r s l 1 , 1
NYUVNgflgX
vovd ot{vcfdufls YANIUI(I
HIIY'IXCNSIAIONIYAXOdHIOTSY
ONISYHI.ONISYWghISIJYNVC
orangyangmenggunakan akal pikirannyatidak akanmeragukanbahwasabda
Ilasulullah SAW ketika Abdullah dikutukdenganmenyebutnya sebagaihimar
"
karenabanyaknrinumninunrankeras. Janganlaltkaruunrcugutukny,a, karena
rlio dicirtai Allah dun Rttsul-Nva ". setaratlcngansabdanya:"JangcurLah kantu
msrgutuks(.titp orungt tutgdicintaiAllahdart Rasul-Nla".Dan sabdabeliau:
" Sesttngguhntu Alloh don Ru,vul-Nvtt rn<:Lurattg
kantuntcnrukan daginghirnar,
kurenoltinrur itu k()tor". Setaradenganslbdabcliau: " Dilarang bagintusagaLa
ttutg kotor". Dalatnilman Aliah SWT: " Kutakurtluh:Tiutlulahaku petoleh
dultutttroht'utang dix'alnttkattktltotluku,se:uatut'angdiltttronrkart bagi or-
kccuali kalau nal<utan itu borrykai,rtlau darall
turg tung lrcnckrknrenrukartrtt'a,
ttury nertgulir utuu <lttgingbubi kuranu sesungguhnr:a sotluatl\'aitu kotor".
(Al-An am: 1.15).Dcngan keterangiLn nttka
tersebut, jelaslah bahwa Allah
rnelrrlng segalartaklnan yangkotor.
SabdaNabi SAW yangberkaitandengankucingmenyebutkan: "Krlcirg
itu bukdtltcnna.suk g
binatungla na.ii.\,ktrcttudiu iltt terma.;uk birrulongtarry
", sctaradengansabdabeliau: "Segalabinatant!t'rtng
biusd nren.qeliLingilrrr
lilingintubukanternusukl:iratang vattgrraji.r". Sescoran-e
biu.stttnerrye tidak
akanmcragukanbahlr'l apabiJaadaorang yang berkata kepada yang lainnya:
"Janganllh kamu menakan sesuatuclari makananini karenamengandung
racun",mcngandun!l pertgenianadanyalaranganuntuktnemakan makanan yang
scjenisdcnganmakitnantcrscbut.Dan ketika dia berkata: "Janganlah kamu
meminumnlinumanini klrena dapatrnemabukkan", berartidilarangbaginya
meminurnse-uala jcnis rninumanI'ang menrabukkan. Denrikianjugahalnya
perklllan yang nrcnyatakan: "Janganlahkarnu nikahi ini karenadia itu
\.\'anita
$anitarpendusta(pendcrsu)" dan contohyang lainnya.
Kesalahankedua,kurangnl'apamaharran merekatentangnash.Banyak
sekali hukunryan-qditunjukkln oleh naslrtanpamerekapahamidilalahnya.
Kcsalahanini disebabkan keterbatasanmerekadalammemahamidilalahyang
tcrsirat,tidak rnemrhamikedalamanmakna.peringatan.isyarat,dan tradisi
rrukhatab.Sehinggamerekatidakakanntentahami firmanAllah SWT " Maka
kepadakeduant'aperkataan "a|1".
.sckali-kalijattgun|ultkanu n1€t1f(ttaker1
(Al-lsra':23).itu rlencakuppemukulan, cacimaki,danhinaanselainperkataan
"ah". Kekurangan pahamanmcrckadidalarnntemahanti al-Qur'anslmirseperti
lemahnyamerckadalammemahamitimbangan(keadilan)-
Kesalahanketiga, nrenggunakan istishhabnclebihi bataskewajaran
bahkanmelcla sampairnengharuskan (mel ajibkan)-nya.Hal ini disebabkan
tidak adany'apengetahuIn merekatentangdalil naqli(yangbersumberdari Al-
Qur'an danAl-Hadits). Tidak pengetahuan
adanya tentangdilalah nashbukan
berartidilalahnashitu tidak ada.
Kesalahankeempat,keyakinanmelekabahwaakad(transaksi),
syarat,
'ueluqaprad
'e,{uue?paqled
rpcfuauqrsrur3ut'{ qelcscuruelrlp,eurftutnlnq qzqqsllstutrp
'(E{ullstllnlnuoul
srlaIeiSurqas.u:e,{sutnlnq utlldelsuaurInlun luls qBqq\^osl
pun,ntnq qmlqsllstn1rc,{'uctfrq tlin
r:pr:da1qrqqsrtsr)t1o,(t1t1sn
uururnrrra)i
urnlcpaI rSeq:atqeqqsrlslu(urunlaqasrpefral3ue.{UIIEpBJI lnlnuautnlensas
un{nq ut)iepuruautnelr uuldnlauautrlteL 1DqnqDtlr'-11s, c}el uep p,JusI
u?zc,t\ntr qDrlq\tt:-t
ete;q e{uuc1t18un uup uet8cqruadue1lnqc,{uau urle
ruel uu([ qrqqsttslqclcseu uf,Leptcdupu:dspJqlJq qclJ]euinln €lsd
250 - I'lamulMuwaqi'in
I9Z - "'B(ue!td n{ng
flYHHSIISI NYHVfNHSY
N\NXXOfNNNSIAICNYA TI'IV(
yangbaruitu ditetapkanSyari' sebagaipetunjukyangmenuntutadanyaperu-
bahanpada hukum yang diterapkansebelumnya.Dengandemikian, maka
sebenarnyapertentanganitu terjadipadadalil bukanpadaistishhab.
',
-r.r r c';!D ;rlilr '*'^.ta,t i:t ,; ;f i
".4
nrlDllnqryrX,,
..1anltolD. :JA\Sqclly ueLulrJ tueJrpEleualruedei-.qnlly td:tr:r_
qBlupolnqesral,4AVSIqPN stlpcquplcp qpllv qcll{ uBSueppns\ululo
-=-._T..
B,rqequclndurse{nlpnsIuplrp ledrp Erlcryqpuuns_:^V uep riuinqrr:: _>:
ur)r nurr) rdutat'ur,.rnf-1y ppedteclcplatur)nq nlr qus iuc{
tc.u_,.is,tr:r.-:
uelt,{ueqa1uua.rrl.r1sed erecasur,:,.rnf_yyurlnq nlr ,l.1VSIqeN rpql\ LUi,.:
qllVqtllluuiuappnslrurip3ut,{0,,rqeqrnqp}r{rPnl.red.,,,1,rl1yqa11
,r. ..
uDldDDttp)lnpll;iuD.\un(l\D-tD,ir^
tllDsDpDlDplJ,,:,\\vs IqnN ppqusLuf;lrp:__
-lV qetll ue;ueppnslcLrrrp iuc,( rnqrlaiuoLrlqBIJlaslnqeta{lpurlr e,iueqr::
IeH uc8uetu:uad ilpc luprl e,{u;nuoqo.-
ntl ur?)tnqasnLucl iuu,{ q:-[uu.iu::
tnqJslal qsru-qsBUplrlur uualcl ,lfnd:at 3ur:,(dclr:- ucledn:aur qclurr..i:
'upllnqJs nuel
fuef qseu uu3uapqs-uuuuliueluayadruau unctrpy
rI,rqeural
iue.,(
qsnu
ueiuap
1rlep.raq,,*",,n,";ilH;"*JiT:ij,'il..t;.
sn,mqrpr?joqIpprt u,{uptuesrSasr.rrpqseuuclirqas ue3r,eqpalundepy
'p{N_lnscU
ucp qrJIV r.rcpynlunyacl url.rlsr?lj:i
llnnJe) u?{qeloql:drp luprt nlr Icq uDCI.ulrlunurnelcprclel
uullnfunu:ur
3 u r ( n l r n . ' - ars{ u 1 r 1 c qu r r l . l a i u a dB u n p u n 3 u : Lruu i . u n c l r d er i : .
lcg
r.rupncfLrr)rp upn\cptt rlnlasptrrcsntr q\^pu-qsTlu uesnsnql3rrad undnpy
'arDUeq uleJcsr,{uLnlleduauau ndrurru
Irpll rirpuas^ nututl pllttuJuas e{uuelqtqa,{uaurfur:,{ ntlnses uDpqDqq\usr
1 r 1 c qr p ; - u n p u r l l arqs r q n t u ? )c u c u r r e i e g. e , { u u e : n l uucr . , l r l n p a d u aur ue ; - u r L
nurcl r,(ulcpurq c{Errt.n1 puarp) qalo nll
Irrl iuDtual rtseddur,{ )nlunr:d
tudrp:rl Iuprtnlr nuurp urDJup .e,{uiurluauaru
It?rppr; nlrrlaslntun urlrlrtr.\\eu
u r p ' ( l c l D q )r c u a qI l l p r t d c S S u l r pq : , - nr p p d
)rlol {nrtjiq 3ur;{urlenq:rd
u;Surqls^'qr11yturtir uep urrinq uf,Iudnjatuur:Inq iur q:,^ruqsBu
r,\\qBq
urrtja;uadiunpur3rraruiur,{ n.rrlaqf,ue,{ue.rnlurqplepn(un)nq
urlts}cquad)
q 1 t : s t l ui u e t u a l n u u c r n f u l u n d c p y , ,: t r c l c p u a d . r cp qu r r l p : - l ? l r . l o , { e l , ^ \ J
'uesuolousduoqouoruEllI rlrTl-qrllv
epndalp{urH rlcllV rlolo3un:e1rp uep ueluc.rErlrp{cpll dB8;urrp n1rtBJB,(s
drrlas qrlly un{nq Sueluauaurucraqntr le:u(s dpnasup\JnBnSSuaur qEIEpE
.r:uJq;uIr,t'qf,lES deSSuerp lnqas:c1 lcdepuad cnpa; e,{N-Jn\-l]U upp qrllV qalo
ue1:ninirp qr IJI.Jt:)8,rrleq iuc,{ 3ur:o nnpte.n,(s-lclB,{s e,$qtlqdc33uc33uaru
urp BIJ,rourrSunqruriuaur sefrb rpcdal qn8Jt Srrp;edJaq 3uc,{ue8uclcl rrep
urei lodLuola; l,{uurllnin3iuaur 1cpr1c,{g-1nsegurp qr?llv tluelas pnlrl
ueliunsiurlaur 3ur,t3ur:o nnpqalol1r:1eda:^rp 3ur:,(urlere,{s:ad ue1:ninSSuaru
q a l o q I c p r r E l I 3 , r a t \ lu l l l u r E r u q r p3 u e , ( u r 1 1 u l c q 3 u a ue , { u q a 1 0 q1 r p r 1
eurrurr?cqa:^ urllcleqrp 3ue,{urlure:eqSuaruqaloq{cprt ueq e,{unnpalrBuq
terp,{:^ rpEfuour ;-ur,lc,{g-1nsuducp rlnllV qelo uclurtrJnqrp lnprl a-uu,{ nlrnsas
ueSuapr;(ur;npe;ucltere,{srp8uc,{ nlensa,,^ unIInlEqurJrxqaloq )rprt ucCI
r,{urnpal riuq ursnrt;qalepltlepu ucp'e,(51lni^ld uepq?llV qelouplsn.tt;qrp
1 c p 1 18 u c , l n l e n s a su n f u a p n l t n s e s u n l n { ? l J u r e , { u e n p a lu c l s n : u q i t r : r u
q e l o q ) B p r J . r ^ N - [ n s E Uu E p q c l l V q e l o u ? I S n r B q r p uep uc1:nin3rp
1rp11 3uc,{ n}rnse!^ upSuap e,{ucnpaq ueqsn:zqfuar.u uep uu1.rnin33uau
qaloqI?pIl uec nll lt?quB]n{uleu ur'1qo10q.radrp,-,{uf,npJl u|p 'qrllv unlnq
utiuap ueiueluapeqItprl ntr lprlE)ieru 'lere,{s ntensduprqlelDIns€ues EIns
I9Z - "'etuBuad n{ng
SYAIO VOVdgX
Hncgr cNvSsdusfl ONYA
CNVUO.9NYUO NVHVTVSgX
Syari', sebagaimana
telahdijelaskansebelumnya.
5. Adanyakerancuanpadamerekadalammenggunakan
qiyas itu sendiri.
sebagaimana
telahdijelaskansebelumnya.
hal-heltersebutdi atasdalambeberiipapokok
Kami akanmengomentari
bahasanberikutnya,yaitu:
Bahasanpertama, penjclasanseputarcakupannashterhadapberbagai
macamhukum dan dilnggap cukup dengannash-nashtersebuttanpaharus
berpalokankepadarasiodan qiyas.
Bahasankedua, seputargugur dan batalnyahukum yang didasarkan
kepadarasio.ijtihad,dan qiyasdenganadanyanash.
Bahasanketiga, penjelasan bahrvahukum hukum syaraitu semuanya
s e s u a ic l e n g a nq i y a s y a n g s h a h i h( b e n a r ) .D a n t i d a k a d a s a t u k e t e n t u a n
h u k u m p u ny a n g d i b a w ao l e h R a s u l u l l a hS A W y a n g b e r t e n t a n _ qdaenn g a n
timbangan(keadilan)dan qiyasyang shahrh.
Ketigapokokbahasan tersebutmerupakanpokokbahasan terpentingdari
buku ini. Denganketiga pokok bahasantersebutdiharapkanmenjadijelas
ukuran,keagungan. kepentingan.keluasan,keutamaan, dankemuliaansyari'at
Allah dibandingkandenganseluruhsyari'atyangada.SepertihalnyaRasulullah
SAW diutuskepadaseluruhnukallaf, makaajarannyapun belsifatmenyeluruh
dan umum yang mencakupseglla urusanagamabaik yang pokok dan furu'
(cabang-cabang)-mya,yangtersembunyidanyangjelas.Sebagainrana seseolang
tidakdapatkeluardaricakupanajarannya,dcmikianjuga haJnyadenganhukum
yang dibutuhkanoleh ummat ini tidak akan kcluar dari cakupanajarandan
penjelasannya.Dan kami mcngetahuibahwakarri tidak dapatmcngungkap
dan mendckati kebenaran yang sebenarnya.Hal itu semata-mata kami dekati
berdasarkanilmu danpcngetahuan yangkami miliki. Tetapikami mengingatkan
denganperingatan yangdirasakansangatdekatdanmenunjukkan denganisyarat
yangdirasakan dapatmembukapintu-pintusyari'at-Nyadanmenerangkan cara-
caranyayangditempuholeh syari'alNya?
; q t : l l : \n c t l :l r : u J qn l r | t l qq n l C d r :
nlnqepqrqal.ral 'se,{rbuciuap uirSurluauaq de33ut:tpntt efuenuras
1eqr1tpeduet
eueu;r11lnsn: iue,{ lfequrlsn:euaurulp'ednlruarrl uuleu 3ue,{Suurocsrnd
e,{uqcs'cqrsnlepoulururclirrduruaqurad'unqe1uro:nd'3uepe1uede.reSSued
'1rscqrieq'(c1ou;uclelBJued 'Suelnrd3ut:1nqutqrpuruad'ueqedn?uad'uedttn
tidakadahukumyangbertentangan denganqiyasyangshahih,yangadaadalah
penentanganterhadapqiyasl,angrtsir/(rancu).walaupunsebagian
orangtidak
mengetahuikerancuannya.
IEtrIIE[r4EEEEtr
'T?r
ue{P
"rfl 3uc,{ q
!dDlel
upeda
rrrEll?
cJul?
1r?.
P,{ucq
eletu'r
I JEp0u
iurpur
q eu n l
;prdaq
r{u1r1
?,{ucqI
Il]]u nll
ic,{lb ni
r D pq r q
rc1du1
3uepe1
',,ulr1
3
lcles ue
,rz - "'Bnpaxn{nfl
'lnqeslelpe{e urBl€puBlpnslErurp
{ppu iuei E,{urln{I8uatu 3ue,{ntensas{nsEural nsnsuelSuepag uensn,{uad
:n13ue,(uau3uu{ ednras3ue,{urel ue8unlunal-ue8unlunal uEp 'u?nsn,{uad
ureprpefuiucurruaruuep r,{cqrnsn,{uour ntru.{'nsnsurclasurEI8ue,{ntrnsas
tlglupcnlr pele rprcl t[d?pral3up,{eua.rel'se,(rb uuiuap rensas8ue,{nlensas
upr:du(uur1:rnlaSuaurrtuey :ueryle8uoruutei 3uu,{lodu:o1a; e,{useleq
rtt,\\elourIepll rruD{cSSurqas'tnqas.ralqsEUe,{uepeuua:r1 qelepr se,{tb
uciuap rcns^as 1eprl3uu,{nlcnsesre?eqes u,(udr33uu3uaunue;,1:ueleleBuau
cuiuued)oduola) lodruola>1 unprpefuauiqecaduapnruel clorary urpuasur
uniunlunsl ue:1nq 'e,{uure1 3ue,(epedtcdeplaterDupru8ue,{ue?un1una1 rlcnral
urcl Icpn lnqJsrotpele uenfnlc,rqeqqrlepDc{al3ru clSuese:duep uBnS?rarl
requns (lpue rnsn,{uaur) rur t,r:,{uaru e,nasue3uapednras3ue,{(u,,rla.{uaru
p,$es)qpruft url)lslnqueu iuef undedr,:uns^nlafuad epe Ieprl ,4trvs IquN
q€uunsur?lcprp undneu ue,:n|-1y uIElEprp Ireq'rde1a1 uely se.{rbuuiuap
rensoslcprl uelcle)rp el e3?urqas'efuuciuap ndn:as8uc,{ uuleos:adeped
lnqasrelunlnq ueSuapueue,trel:aq 3uu,{nlcns:s uelsulafuaurqBIaltnqeslal
qseur:lrqedesc,{rbueiuep rensas{eprt rpeluau r,{uuqnlr uin{nq uelSuupas
' s c , { r bu e i u a p r p n s c s
{ E p r t q e : e f re , r q u q u e l e l e , { u a up l e l e t u ' n l r p u a l s l
qalo IUI qr;l;[r url:1as uelqaloq:adrp3ue,{qe:efrue]Ic{nua{lp {ppn uu,rn}
-lV urcleprp e,l\qcqqelcpeuelur:aqSuau3ue1 '(.L:D(,D) Ercf.u8ue,{ntuaual
8uc;rqsru:fsc1e urlfueftadue4;dn:aurrurqe:u[rlde1a1 'ue3un1una1-ue3unluna1
s c t e u c l s q e l e p c l n q a s r a l q u : e f r e , n q e q' E n p a { u r ] p ' ( r m a X u a u r , t r e s . ;
qu:cfr qelepeurel r]ruc,i epedal leue uulnsn,{uaurE,$qBq'Burspad
'r?ascnp ucp
teqrlrpse,{rbueiuap rpnsaslepu ntr lsq lelelou
lrunuaw (9 :beleqJ-qlV) .,,,{uqndn olaour opodq LlDltoluaq DlDw tltnlwun
nLu-OlDLrD-IouD ) uo:lnsniuatu olataut o1t[ uDrpnluax,,:e,{;1-uuru:que3uap
'ule1?ue:o lnsn,{uau
leue In}un Elrur?,,rr e,tra(uau e,trasuelqaloq:adruaur
qclatup,rnO-lVc{uqnSSunses n,rqcqueryedr:pueur ulcr:u'qe11y qetr; eped
lcqrleu e{alau e{rt?{ urrpnur) pele leesupedupe{pprl (e,{uue?unlunori)
c , { u t e c g u e r tur u a r f , {e p c r y p n 8 u e , { n l p n s a ss e t e r l a q 1 e n I u c l u d n r a u
lnqas.la]qe:elt e,trqrq uelc]e3ueu B{arau 'ue)lnqeslpqtlat cuuurreSeqa5
'sn,{rbuuSuaprpnses
Inprl (qudnr:aqruatuurSuepSueroasas uele[ra1:adruaul
nclt: e,$a.{ueru l l . r a s ) q c : c f r e , t r q e qu e l n l e i u a u S u r r o u e r i e q a g
'uclcq€ls€tl]a{
ruap uep (reueq)Irtrq 8uc,{uenlnrur3uapurlnleylp nll lrq urp'u(u8uu:cq
undnuluu,{ue3:eqreue3uau{rpq 'ur{irqltsrp 1n1unue11e:c,{suaru 3uupr1
-8uepe1uep'(pe>pefuurlnlelrp tecs eped Suc.ruq uelqe:a,{ueu)uer{ruep
uulnlplarrr e,{uenpal8uepe18uepc1rdclat'ntr lrq uclnIEIOruleqrd q