CH2

Ch−¬ng 2: c¶I thiÖn ¶nh
Ch−¬ng 2
c¶i thiÖn ¶nh
v Më ®Çu
C¶i thiÖn ¶nh lµ qu¸ tr×nh xö lý ®Ó c¶i thiÖn thÓ hiÖn cña ¶nh ®èi víi cho ng−êi
xem, hoÆc ®Ó c¶i thiÖn mét hÖ xö lý ¶nh kh¸c çc ph−¬ng ph¸p vµ môc tiªu thay ®æi tuú
theo øng dông. Khi ¶nh ®−îc c¶i thiÖn cho ng−êi xem nh− ë truyÒn h×nh, môc ®Ých lµ
c¶i thiÖn sù c¶m thô: chÊt l−îng ¶nh, ®é dÔ hiÓu hoÆc thÓ hiÖn ®èi víi thÞ gi¸c. Trong øng
dông kh¸c nh− dïng m¸y nhËn d¹ng ®èi t−îng, ¶nh ®−îc tiÒn xö lý ®Ó hç trî cho m¸y. V×
môc tiªu c¶i thiÖn ¶nh phô thuéc vµo bèi c¶nh øn g dông, vµ tiªu chÝ c¶i thiÖn th−êng lµ
chñ quan hoÆc qu¸ phøc t¹p cho nªn khã ®æi ra thµnh nh÷ng phÐp ®o kh¸ch quan h÷u
dông. Algorit c¶i thiÖn ¶nh v× vËy cã xu h−íng ®¬n gi¶n, ®Þnh l−îng vµ kh«ng theo thÓ thøc
(ad hoc). Ngoµi ra, trong mét øng dông ®I c ho th× algorit xö lý tèt cho
lo¹i ¶nh nµy kh«ng nhÊt thiÕt còng tèt cho lo¹i ¶nh kh¸c.
C¶i thiÖn ¶nh liªn quan mËt thiÕt tíi phôc håi ¶nh, ®iÒu ®ã sÏ ®−îc th¶o luËn
trong ch−¬ng 3. Khi ¶nh bÞ xuèng cÊp, c¶i thiÖn ¶nh th−êng ®em l¹i kÕt qu¶ lµ phôc håi
¶nh gèc. Tuy nhiªn vÉn cã mét vµi sù kh¸c nhau quan träng gi÷a phôc håi ¶nh vµ c¶i
thiÖn ¶nh. Trong phôc håi ¶nh, khi mét ¶nh lý t−ëng bÞ xuèng cÊp th× môc tiªu lµ lµm
cho ¶nh qua xö lý cµng gièng ¶nh gèc cµng tèt. Trong c¶i thiÖn ¶nh, môc tiªu lµ lµm
cho ¶nh ®−îc xö lý tèt h¬n ¶nh ch−a xö lý theo mét nghÜa nµo ®ã. Trong tr−êng hîp
nµy, ¶nh lý t−ëng phô thuéc vµo bèi c¶nh cña vÊn ®Ò vµ th−êng kh«ng ®−îc ®Þnh nghÜa
râ rµng. §Ó minh ho¹ sù kh¸c nhau nµy, l−u ý r»ng ¶nh gèc kh«ng xuèng cÊp kh«ng
cßn g× ®Ó phôc håi h¬n n÷a, nh−ng vÉn cã thÓ ®em c¶i thiÖn ®Ó t¨ng ®é nÐt b»ng çch
cho qua bé läc th«ng cao.
Trong mét sè bèi c¶nh c¶i thiÖn ¶nh lµ ®iÒu mong muèn. Trong mét líp vÊn ®Ò
quan träng, ¶nh ®−îc c¶i thiÖn b»ng çch thay ®æi ®é t−¬ng ph¶n hoÆc d¶i ®éng. Ch¼ng
h¹n, mét ¶nh ®iÓn h×nh dÉu kh«ng xuèng cÊp còng sÏ cã thÓ hiÖn tèt h¬n khi çc ®−êng
39
biªn ¶nh ®−îc lµm s¾c nÐt h¬n. T−¬ng tù, khi mét ¶nh cã d¶i ®éng lín ®−îc ghi vµo
trong mét m«i tr−êng víi d¶i ®éng hÑp nh− phim hoÆc giÊy th× ®é t−¬ng ph¶n vµ do ®ã
c¶ çc chi tiÕt cña ¶nh sÏ bÞ gi¶m, ®Æc biÖt trong nh÷ng vïng rÊt tèi vµ rÊt s¸ng. ¶nh
chôp tõ m¸y bay bÞ gi¶m ®é t−¬ng ph¶n khi c¶nh bÞ m©y hoÆc s−¬ng mï bao phñ. Khi
®ã, lµm t¨ng møc t−¬ng ph¶n côc bé vµ lµm gi¶m d¶i ®éng toµn bé sÏ cã ý nghÜa ®¸ng
kÓ vÒ c¶i thiÖn ¶nh.
Mét vÊn ®Ò kh¸c trong c¶i thiÖn ¶nh, lµ ¶nh bÞ xuèng cÊp cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn
b»ng çch lµm gi¶m sù xuèng cÊp. Çc vi dô vÒ xuèng cÊp cña ¶nh lµ mê, nhiÔu nÒn
ngÉu nhiªn lín, nhiÔu lèm ®èm vµ nhiÔu l−îng tö.Trong lÜnh vùc nµy c¶i thiÖn trïng víi
phôc håi ¶nh. Mét algorit ®¬n gi¶n vµ phi thÓ thøc (ad hoc), kh«ng khai th¸c çc ®Æc tÝnh
cña tÝn hiÖu vµ sù xuèng cÊp, th−êng ®−îc coi lµ mét algorit c¶i thiÖn ¶nh. Mét cã algorit
tÝnh to¸n häc cao h¬n vµ phøc t¹p h¬n, cã khai th¸c çc ®Æc tÝnh cña t Ýn hiÖu vµ
sù xuèng cÊp, cã tiªu chÝ sai sè râ rµng ®Ó so s¸nh ¶nh ®−îc xö lý víi ¶nh gèc ch−a
xuèng cÊp, th−êng ®−îc coi lµ mét algorit phôc håi. Sù ph©n biÖt nµy kh¸ m¬ hå vµ tuú
ý. Nh−ng cÇn ph¶i ®−a ra mét sè quyÕt ®Þnh tuú ý ®Ó ph©n chia mét vµi ®Ò mô c gi÷a
ch−¬ng nµy víi ch−¬ng sau (ch−¬ng Phôc håi ¶nh).
Ta biÕt r»ng ®−êng biªn lµ mét ®èi t−îng chøa rÊt nhiÒu th«ng tin quan träng,
cã thÓ dïng trong nh÷ng øng dông lý gi¶i ¶nh. B−íc ®Çu tiªn trong øng dông ®ã lµ tiÒn
xö lý mét ¶nh thµnh mét b¶n ®å ®−ê ng biªn. V× sù ph¸t hiÖn ®−êng biªn cña ¶nh chÝnh
x¸c h¬n sÏ c¶i thiÖn chÊt l−îng cña hÖ lý gi¶i ¶nh khai th¸c th«ng tin ®ã, cho nªn viÖc
®æi ¶nh thµnh b¶n ®å ®−êng biªn cña nã cã thÓ xem nh− mét qu¸ tr×nh c¶i thiÖn ¶nh.
Mét líp quan träng kh¸c trong c¶i thiÖn ¶nh lµ hiÓn thÞ d÷ liÖu hai chiÒu (2 -D),
d÷ liÖu nµy cã thÓ ®¹i biÓu cho c−êng c−êng ®é cña ¶nh, còng cã thÓ kh«ng. Mét ¶nh
cã ®é ph©n gi¶i thÊp 128 x 128 pixel cã thÓ lµm võa ý thÞ gi¸c cña ng−êi xem h¬n b»ng
çch ®em néi suy ®Ó t¹o ra ¶nh lín h¬n, vÝ dô 256 x 256 pixel.Trong phÐp −íc l−îng phæ
2-D, çc gi¸ trÞ −íc l−îng cña phæ th−êng ®−îc hiÓn thÞ thµnh b¶n ®å ®−êng biªn. MÆc dï
d÷ liÖu (2 -D) nh− vËy kh«ng ph¶i lµ ¶nh theo ®óng nghÜa th−êng hiÓu, nh−ng vÉn cã thÓ
biÓu diÔn chóng nh− ¶nh. Cã thÓ hiÓn thÞ chóng nh− ¶nh tr¾ng -®en, cã khi
c¶i thiÖn thªm b»ng mÇu, cèt ®Ó cho thÓ hiÖn tèt h¬n vµ th«ng tin nã mang theo ®−îc
diÔn ®¹t râ rµng h¬n. Trong nh÷ng øng dông kh¸c, nh− ¶nh radar hång ngo¹i, cã c¶
th«ng tin vÒ cù ly còng nh− c−êng ®é ¶nh. §em th Ó hiÖn th«ng tin vÒ cù ly b»ng mÇu cã
thÓ nªu bËt cù ly t−¬ng ®èi cña çc ®èi t−îng trong ¶nh. ThËm chÝ chÊt l−îng ¶nh tèt
còng cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn b»ng çch cè t×nh g©y mét sè mÐo d¹ng. Ch¼ng h¹n, khi mét
40
®èi t−îng trong ¶nh ®−îc t« mµu gi¶ th× cã thÓ lµm næi bËt ®èi t−îng ®èi víi ng−êi
xem.
Trong ch−¬ng nµy, ta nghiªn cøu çc ph−¬ng ph¸p c¶i thiÖn ¶nh ®I th¶o luËn ë
trªn: tiÕt 1 bµn vÒ thay ®æi ®é t−¬ng ph¶n vµ d¶i ®éng, tiÕt 2 bµn vÒ lµm tr¬n nhiÔu, tiÕt
3 bµn vÒ ph¸t hiÖn ®−êng biªn ¶nh. Trong tiÕt 4 th¶o luËn vÒ çc ph−¬ng ph¸p néi suy
¶nh vµ sù −íc l−îng chuyÓn ®éng, cã thÓ sö dông cho néi suy ¶nh. TiÕt 5 bµn vÒ c¶i
thiÖn ¶nh b»ng ph−¬ng ph¸p gi¶ mÇu.
1. thay ®æi ®é t−¬ng ph¶n vµ d¶i ®éng
1.1 thay ®æi møc X¸m

Thay ®æi møc x¸m lµ ph−¬ng ph¸p ®¬n g i¶n vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó thay ®æi ®é t−¬ng
ph¶n hoÆc d¶i ®éng cña ¶nh. Trong ph−¬ng ph¸p nµy, møc x¸m hoÆc møc c−êng ®é
cña ¶nh ®Çu vµo f(n 1,n2) ®−îc thay ®æi theo mét phÐp biÕn ®æi x¸c ®Þnh. PhÐp biÕn ®æi
g= T[f], lµ quan hÖ gi÷a c−êng ®é ¶nh ®Çu vµo f víi c−êng ®é ¶nh ®Çu ra g ®−îc biÓu
diÔn bëi mét h×nh vÏ hoÆc mét b¶ng. Ta hIy xem mét minh ho¹ ®¬n gi¶n cña ph−¬ng
ph¸p nµy. H×nh 2.1(a) lµ ¶nh 4 ×4 pixel víi mçi pixel ®−îc biÓu diÔn b»ng 3 bit, vËy lµ
cã 8 møc, gåm f = 0(møc tèi nhÊt),1,2,3.... 7(mø c s¸ng nhÊt). PhÐp biÕn ®æi liªn hÖ
gi÷a c−êng ®é ®Çu vµo víi c−êng ®é ®Çu ra ®−îc biÓu diÔn b»ng ®å thÞ hoÆc b¶ng sè
nh− trong H×nh 2.1(b). Víi mçi pixel trong ¶nh ®Çu vµo cã pixel t−¬ng øng trong ¶nh
®Çu ra, nhËn ®−îc tõ ®å thÞ hoÆc b¶ng sè trong H×nh 2.1(b). KÕt qu¶ ®−îc biÓu diÔn trªn
H×nh 2.1(c). B»ng çch chän phÐp biÕn ®æi phï hîp cã thÓ thay ®æi ®−îc ®é t−¬ng ph¶n
hoÆc d¶i ®éng.
PhÐp biÕn ®æi cô thÓ phô thuéc vµo øng dông. Trong mét sè øng dông, viÖc lùa
chän phÐp biÕn ®æi c¨n cø vµo tÝnh chÊt v Ët lý. Ch¼ng h¹n khi bé hiÓn thÞ cã ®Æc tÝnh
phi tuyÕn th× môc ®Ých cña biÕn ®æi lµ bï phi tuyÕn. Trong tr−êng hîp ®ã, phÐp biÕn
®æi phï hîp ®−îc x¸c ®Þnh tõ ®Æc tÝnh phi tuyÕn cña bé hiÓn thÞ.
41
3 3 4 4
2 3 4 5
2 3 4 5
2 3 4 5
(a)
g
7 -
C−êng ®é ®Çu ra
6 -
5 -
4 -
3 -
2 -
f
1 -
0 1 2 3 4 5 6 7
C−êng ®é ®Çu vµo (b)
2 2 4 4
0 2 4 6
0 2 4 6
0 2 4 6
(c)
H×nh 2.1: VÝ dô vÒ thay ®æi møc x¸m.
(a) ¶nh 4 × 4 pixel, mçi pixel ® −îc biÓu diÔn b»ng 3 bit;
(b) Hµm biÕn ®æi møc x¸m;
(c) KÕt qu¶ thay ®æi ¶nh trong h×nh (a) khi sö dông hµm biÕ n ®æi møc x¸m trong h×nh
(b).
42
Trong nh÷ng øng dông th−êng gÆp, cã thÓ nhËn ®−îc phÐp biÕn ®æi tèt b»ng
çch tÝnh tæ chøc ®å (histogram) cña ¶nh ®Çu vµo vµ nghiªn cøu ®Æc tÝnh cña nã. Tæ
chøc ®å cña ¶nh, ký hiÖu lµ p(f), ®¹i biÓu cho sè pixel cã mét c−ê ng ®é nhÊt ®Þnh f,
lµ mét hµm cña f. Ch¼ng h¹n, ¶nh 4 ×4 pixel trªn H×nh 2.1(a) cã tæ chøc ®å lµ H×nh
2.2(a). Tæ chøc ®å hiÓn thÞ mét vµi ®Æc tÝnh quan träng cña ¶nh gióp ta x¸c ®Þnh ®−îc
phÐp biÕn ®æi møc x¸m mong muèn. Trªn H×nh 2.2(a) c−êng ®é ¶nh ®− îc tôm l¹i
trong mét vïng nhá th× d¶i ®éng kh«ng ®−îc sö dông tèt. Trong tr−êng hîp ®ã, dïng
phÐp biÕn ®æi trong H×nh 2.1(b) sÏ lµm t¨ng d¶i ®éng toµn bé vµ ¶nh sau khi biÕn ®æi cã
®é t−¬ng ph¶n cao h¬n. H×nh 2.2(b), lµ tæ chøc ®å cña ¶nh ®I xö lý ë H×nh 2.1(c), ®I
chøng tá ®iÒu ®ã.
p(g)
p(f)
7 - 7 -
6 - 6 -
5 - 5 -
24 - 42 -
3 - 3 -
2 - 2 -
1 - f 1 - g
0 1 2 3 4 5 6 7 0 1 2 3 4 5 6 7
C−êng ®é ®Çu vµo C−êng ®é ®Çu ra

(a) (b)
H×nh 2.2: Tæ chøc ®å cña ¶nh 4 × 4 pixel:
(a) ¶nh trong H×nh 2.1(a);
(b) ¶nh trong H×nh 2.1(c).
43
V× viÖc tÝnh tæ chøc ®å cña mét ¶nh vµ thay ®æi møc x¸m b» ng mét phÐp biÕn
®æi møc x¸m ®I cho kh«ng cÇn ph¶i tÝnh to¸n nhiÒu, cho nªn trong thùc tÕ phÐp biÕn
®æi møc x¸m mong muèn cã thÓ do mét kü thuËt viªn cã kinh nghiÖm x¸c ®Þnh trªn thêi
gian thùc. Trªn c¬ së viÖc tÝnh to¸n tæ chøc ®å ban ®Çu, kü thuËt viªn chän phÐp biÕn
®æi møc x¸m ®Ó t¹o ra ¶nh ®−îc xö lý. B»ng çch nh×n vµo ¶nh ®−îc xö lý vµ tæ chøc ®å
cña ¶nh, kü thuËt viªn cã thÓ chän mét phÐp biÕn ®æi møc x¸m kh¸c vµ nhËn
®−îc mét ¶nh ®I xö lý míi, cø thÕ tiÕp tôc cho ®Õn khi nhËn ®−îc ¶nh ®Çu ra võa ý .
Khi xÐt thÊy kü thuËt viªn ph¶i xö lý qu¸ nhiÒu ¶nh, th× cÇn tù ®éng ho¸ viÖc
chän phÐp biÕn ®æi møc x¸m. Trong tr−êng hîp nµy ph−¬ng ph¸p gäi lµ thay ®æi tæ
chøc ®å rÊt cã lîi. Víi ph−¬ng ph¸p nµy, ng−êi ta chän phÐp biÕn ®æi møc x¸m cã tæ
chøc ®å mong muèn cho tõng ¶nh mét. Tæ chøc ®å mong muèn cña ¶nh ®Çu ra, ký hiÖu
lµ pd(g), cã Ých cho nh÷ng ¶nh th−êng gÆp lo¹i ¶nh cã gi¸ trÞ cùc ®¹i ë vïng gi÷a d¶i
®éng vµ gi¶m chËm khi c−êng ®é t¨ng hoÆc gi¶m. Víi mét ¶nh ®I cho, ta muèn x¸c
®Þnh hµm biÕn ®æi sao cho ¶nh ®Çu ra cã tæ chøc ®å gièng nh− p d(g). VÊn ®Ò nµy cã thÓ
xem nh− mét bµi to¸n s¬ ®¼ng vÒ lý thuyÕt x¸c suÊt. Th«ng th−êng tæ chøc ®å p(f ) vµ
pd(g) theo thø tù cã thÓ coi nh− hµm mËt ®é x¸c suÊt theo mét thang tû lÖ nµo ®ã cña
çc biÕn ngÉu nhiªn f vµ g. Ch¼ng h¹n p(3)/16 trong H×nh 2.2(a) lµ x¸c suÊt ®Ó mét
pixel ®−îc chän ngÉu nhiªn trong ¶nh 4 ×4 pixel ë H×nh 2.1(a) cã møc c−êng ®é lµ 3.
Ta muèn t×m mét biÕn ®æi g=T [f] víi ®iÒu kiÖn rµng buéc lµ T [f] ph¶i lµ mét hµm ®¬n
®iÖu kh«ng gi¶m cñ a f, sao cho p(g) ≈ pd(g). Mét çch tiÕp cËn ®Ó gi¶i quyÕt bµi to¸n
x¸c suÊt nµy lµ nhËn ®−îc çc hµm ph©n bè x¸c suÊt P(f) vµ P d(g) b»ng çch lÊy tÝch
ph©n çc hµm mËt ®é x¸c suÊt p(f) vµ p d(g) vµ sau ®ã chän hµm biÕn ®æi sao cho P(f) ≈
Pd(g) ë g = T[f]. §Æt ®iÒu kiÖn rµng buéc T [f] ph¶i lµ mét hµm ®¬n ®iÖu kh«ng gi¶m lµ
®Ó ®¶m b¶o r»ng, mét pixel víi c−êng ®é cao h¬n pixel kh¸c th× trong ¶nh ®Çu ra nã sÏ
kh«ng trë thµnh mét pixel cã c−êng ®é thÊp h¬n.
44
p(t)
10 -
8 -
6 -
4 -
2 -
f
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
C−êng ®é ®Çu vµo

(a)
pd(g)
10 -
8 -
6 -
4 -
2 -
g
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
(b)
H×nh 2.3: Tæ chøc ®å vµ tæ chøc ®å tÝch lu ü.

(a) Tæ chøc ®å ¶nh 8 x 8 pixel;
(b) Tæ chøc ®å mong muèn;
(c) Tæ chøc ®å tÝch luü suy diÔn tõ h×nh (a);
(d) Tæ chøc ®å tÝch luü suy diÔn tõ h×nh (b).
45
P(f)
(64) (64) (64)
64 - (63)
60 - (60) (61)
58 - (58)
56 - (56)
52 - (52)
48 - (48)
44 - (43)
40 -
36 - (37)
32 -
28 - (29)
24 -
20 - (20)
16 -
12 - (10)
8 -
4 -(4) f
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
H×nh 2.3(c)
Pd(g)
64 - (64)
60 - (62)
58 - (59)
56 - (56)
52 - (52)
48 - (48)
44 - (43)
40 - (38)
36 -
32 - (32)
28 - (26)
24 - (21)
20 -
16 - (16)
12 - (12)
8 - (8)
4 - (5) g
(2)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
H×nh 2.3(d)
46
15 -
14 -
13 -
12 -
11 -
10 -
9 -
8 -
7 -
6 -
5 -
4 -
3 -
2 -
1 - f
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
(a)
p(g)
16 -
14 -
12 -
10 -
8 -
6 -
4 -
2 - g
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
(b)
H×nh 2.4:
(a) Hµm biÕn ®æi møc x¸m biÕn ®æi gÇn ®óng tæ chøc ®å trong H×nh 2.3(a) thµnh tæ
chøc ®å mong muèn trong H×nh 2.3(b);
(b) Tæ chøc ®å cña ¶nh biÕn ®æi møc x¸m nhËn ®−îc b»ng çch ¸p dông hµm biÕn ®æi
trong h×nh (a) cho mét ¶nh cã tæ chøc ®å nh− trªn H×nh 2.3(a).
47
¸p dông çch tiÕp cËn nµy cho bµi to¸n thay ®æi tæ chøc ®å bao gåm çc biÕn f
vµ g rêi r¹c, tho¹t tiªn ta tÝnh çc tæ chøc ®å luü tÝch P(f) vµ P d(g) tõ p(f) vµ p d(g) b»ng:
f
P(f) = ∑ p( k ) = P(f-1) + p(f) (2.1a)
k =o
f
P d(g) = ∑p d
( k ) = Pd(g-1) +pd(g) (2.1b)
k =o
H×nh 2.3 biÓu diÔn mét vÝ dô vÒ tæ chøc ®å luü tÝch. H×nh 2.3(a) vµ (b) cho vÝ dô cña
p(f) vµ p d(g), H×nh 2.3(c) vµ (d) ch o P(f) vµ P d(g) nhËn ®−îc b»ng çch sö dông (2.1).
Tõ P(f) vµ P d(g), cã thÓ nhËn ®−îc hµm biÕn ®æi møc x¸m g = T [f] b»ng çch chän g
cho tõng gi¸ trÞ f sao cho P d(g) ≈ P(f). Hµm biÕn ®æi møc x¸m nhËn ®−îc tõ H×nh 2.3
®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.4(a), tæ chøc ®å cña ¶nh nhËn ®−îc tõ phÐp biÕn ®æi ®ã
®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.4(b). NÕu gi÷ nguyªn tæ chøc ®å mong muèn p d(g) phï hîp cho
nhiÒu çc ¶nh ®Çu vµo kh¸c nhau th× chØ cÇn tõ p d(g) tÝnh ra P d(g) mét lÇn mµ th«i.
Trong vÝ dô ta xÐt ë trªn, l−u ý r»ng tæ chøc ®å cña ¶nh ®I xö lý kh«ng gièng tæ
chøc ®å mong muèn. §ã lµ tr−êng hîp chung khi f vµ g lµ hai biÕn rêi r¹c vµ ta yªu cÇu
tÊt c¶ çc pixel cã c−êng ®é ®Çu vµo nh− nhau ®−îc ¸nh x¹ vµo mét c−êng ®é ®Çu
ra nh− nhau. Còng l−u ý r»ng tæ chøc ®å lu ü tÝch mong muèn P d(g) gÇn nh− mét
®−êng th¼ng. Mét phÐp thay ®æi tæ chøc ®å ®Æc biÖt ®−îc gäi lµ san b»ng (equalisation)
tæ chøc ®å, tæ chøc ®å nhËn ®−îc lµ mét h»ng sè. Khi ®ã tæ chøc ®å luü tÝch sÏ lµ mét
®−êng th¼ng. ¶nh xö lý b»ng qu©n b»ng tæ chøc ® å cã ®é t−¬ng ph¶n cao h¬n ¶nh ch−a
xö lý, nh−ng tr«ng cã vÎ kh«ng tù nhiªn.
Tuy phÐp thay ®æi møc x¸m vÒ kh¸i niÖm còng nh− vÒ tÝnh to ¸n lµ ®¬n gi¶n
nhÊt, nã vÉn ®em l¹i cho ng−êi xem kÕt qu¶ kh¶ quan trong c¶i thiÖn chÊt l−îng ¶nh
hoÆc ®é dÔ hiÓu, nhê ®ã th−êng ®−îc sö dông nhiÒu trong çc øng dông xö lý ¶nh. §iÒu nµy
®−îc minh ho¹ b»ng hai vÝ dô. H×nh 2.5(a) biÓu diÔn mét ¶nh gèc 512 ×512 pixel,
víi mçi pixel ®−îc biÓu diÔn b»ng 8 bÝt. H×nh 2.5(b) biÓu thÞ tæ chøc ®å cña ¶nh trong
H×nh 2.5(a). Tæ chøc ®å cho thÊy râ lµ mét sè l−îng lín çc pixel ¶nh ®−îc tËp trung ë
nh÷ng møc c−êng ®é thÊp trong d¶i ®éng, nghÜa lµ trong nh÷ng vïng tèi ¶nh sÏ thÓ hiÖn
rÊt tèi vµ suy gi¶m ®é t−¬ng ph¶n. B»ng çch t¨ng ®é t−¬ng ph¶n trong vïng tèi th× cã
thÓ lµm cho çc chi tiÕt cña ¶nh râ h¬n. §iÒu nµy ®−îc thùc hiÖn b»ng çch sö dông
hµm biÕn ®æi biÓu diÔn trªn H×nh 2.5(c). ¶nh ®−îc xö lý b»ng hµm trong H×nh 2.5(c)
48
®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.5(d), tæ chøc ®å cña nã nh− trªn H×nh 2.5(e). Mét vÝ dô
kh¸c ®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.6. Trªn H×nh 2.6(a) lµ ¶nh gèc cßn trªn H×nh 2.6(b) lµ
¶nh ®I ®−îc xö lý ®é t−¬ng ph¶n.
(a) ¶nh gèc 256 x 256 pixels;

(b) Tæ chøc ®å cña ¶nh trong h×nh (a);
(c) Hµm biÕn ®æi ®−îc sö dông trong
sù biÕn ®æi møc x¸m;
(d) ¶nh ®I xö lý;

(e) Tæ chøc ®å cña ¶nh ®I xö lý trong h×nh (d).
(a) ¶nh gèc 512 x 512 pixels;
(b) ¶nh ®I xö lý.
49
Ph−¬ng ph¸p thay ®æi tæ chøc ®å ®−îc th¶o luËn ë trªn còng cã thÓ ®−îc ¸p dông
vµo ¶nh mÇu. §Ó c¶i thiÖn ¶nh ®é t−¬ng ph¶n mµ chØ ¶nh h−ëng nhá tíi mµu s¾c hoÆc
®é bIo hoµ, ta cã thÓ biÕn ®æi ¶nh RGB f R(n1,n2), fG(n1,n2) vµ fB(n1,n) thµnh ¶nh YIQ
fY(n1,n2), fI(n1,n2) vµ fQ(n1,n2) b»ng çch sö dông biÕn ®æi trong c«ng thøc (2.8). Sù thay
®æi møc x¸m chØ ¸p dông víi ¶nh Y f Y(n1,n2), sau ®ã ®em kÕt qu¶ tæ hîp l¹i víi
fI(n1,n2) vµ fQ(n1,n2) kh«ng xö lý. L¹i dïng biÕn ®æi (2.8), nhËn ®−îc ¶nh ®I xö lý RGB
gR(n1,n2), gG(n1,n2) vµ g B(n1,n2). Trªn H×nh 2.7(a) lµ ¶nh gèc 512x512 pixel vµ trªn
H×nh 2.7(b) lµ ¶nh ®I ®−îc xö lý b»ng biÕn ®æi møc x¸m.
1.2. Bé LäC TH¤NG CAO Vµ MÆT N¹ mê

Bé läc th«ng cao lµm næi bËt çc thµnh phÇn tÇn sè cao cña tÝn hiÖu ®ång thêi lµm
gi¶m thµnh phÇn tÇn sè thÊp. V× çc ®−êng biªn hoÆc chi tiÕt tinh vi trªn ¶ nh gãp phÇn
chñ yÕu trong viÖc t¹o ra çc thµnh phÇn sè cao cña ¶nh, nªn bé läc th«ng cao
th−êng lµm t¨ng ®é t−¬ng ph¶n côc bé vµ lµm cho ¶nh s¾c nÐt.
MÆt n¹ mê ®−îc çc nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh biÕt ®Õn tõ l©u, cã liªn quan chÆt chÏ víi
bé läc th«ng cao. Khi ¸p dông mÆt n¹ mê, ¶nh gèc bÞ lµm mê sau ®ã lÊy mét phÇn cña
¶nh mê che lÊp ¶nh nguån. §iÒu ®ã ®−îc thùc hiÖn b»ng çch ®em b¶n ©m cña ¶nh mê
céng víi ¶nh gèc. ¶nh ®I xö lý bëi mÆt n¹ mê cã thÓ ®−îc biÓu diÔn b»ng.
g( n1 ,n2 ) = af (n1 ,n2 ) − bf L (n1 ,n2 ) (2.2)
trong ®ã f(n 1,n2) lµ ¶nh gèc, f L(n1,n2) lµ ¶nh ®I qua bé läc th«ng thÊp hoÆc ¶nh mê, a vµ
b lµ çc ®¹i l−îng v« h−íng víi a > b > 0, g(n 1,n2) lµ ¶nh ®I xö lý. §em viÕt l¹i f(n 1,n2)
nh− lµ tæng cña ¶nh f L(n1,n2) ®I qua bé läc th«ng thÊp vµ ¶nh ®I qua bé läc th«ng cao
fH(n1,n2), ta cã thÓ viÕt (2.2) lµ.
g(n 1,n2) = (a-b)fL(n1,n2) + a fH(n1,n2) (2.3)
50
tõ (2.3) thÊy râ lµ çc thµnh p hÇn tÇn sè cao ®−îc lµm næi bËt so víi thµnh phÇn tÇn sè
thÊp vµ mÆt n¹ mê lµ mét d¹ng cña bé läc th«ng cao.
Mét vµi vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ ®¸p øng tÇn sè cña bé läc th«ng cao sö dông ®Ó c¶i
thiªn ®é t−¬ng ph¶n ®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.8. Mét ®Æ c tÝnh chung cña tÊt c¶ bé läc
ë H×nh 2.8 lµ tæng biªn ®é cña mçi ®¸p øng xung lµ b»ng 1 v× vËy ®¸p øng tÇn sè cña
bé läc H(ω1,ω2) = 1 khi ω1 = ω2 = 0 vµ cho thµnh phÇn mét chiÒu ®i qua trän vÑn. §Æc
tÝnh nµy cã hiÖu qu¶ lµ b¶o tån c−êng ®é trung b×nh cñ a ¶nh gèc trong ¶nh ®I xö lý.
Chó ý r»ng ®Æc tÝnh nµy b¶n th©n kh«ng thÓ ®¶m b¶o c−êng ®é ¶nh xö lý n»m trong
kho¶ng [0 , 255]. NÕu çc gi¸ trÞ c−êng ®é cña mét vµi pixel trong ¶nh ®I xö lý n»m ra
ngoµi ph¹m vi nµy chóng cã thÓ bÞ ghim gi¸ trÞ tõ 0 tí i 255 hoÆc ®Æt l¹i thang ®é ¶nh
®Ó c−êng ®é cña tÊt c¶ çc pixel thuéc ¶nh ®I xö lý ®Òu n»m trong ph¹m vi tõ 0 tíi
255.
0 −1 0 1 −2 1 −1 −2 −1
−1 5 −1 −2 5 −2 1
. − 2 19 − 2
7
0 −1 0 1 −2 1 −1 −2 −1
n2 n2 n2
 1  2   1 
•(-1) •(1) •(-2) •(1) • −  •  −  •  − 
 7   7   7 
n1 n1 n1
• • • • • • •  −  •  −  •  − 
2 19 2
 7  7   7
 1  2   1
•(-1) •(1) •(-2) •(1) • −  •  −  •  − 
 7   7   7 
(a) (b) (c)
H×nh 2.8: §¸p øng xung cña çc bé läc th«ng cao dïng cho c¶i thiÖn ¶nh.
51
H×nh 2.9 minh ho¹ tÝnh n¨ng bé läc th«ng cao, H×nh 2.9(a) lµ ¶nh gèc 256 ×
256 pixel vµ H×nh 2.9(b) l µ kÕt qu¶ sö dông bé läc th«ng cao trong H×nh 2.9(a). MÆc dï
¶nh gèc kh«ng bÞ xuèng cÊp, bé läc th«ng cao lµm t¨ng ®é t−¬ng ph¶n côc bé nhê ®ã
¶nh thÓ hiÖn s¾c nÐt h¬n. Tuy vËy, v× bé läc th«ng cao lµm næi bËt çc thµnh phÇn tÇn
sè cao, mµ t¹p ©m nÒn th− êng cã thµnh phÇn tÇn cao ®¸ng kÓ cho nªn läc th«ng cao
lµm t¨ng c«ng suÊt nhiÔu nÒn. So s¸nh vïng nÒn H×nh 2.9(a) vµ H×nh 2.9(b) thÊy r»ng
¶nh qua bé läc th«ng cao nhiÒu nhiÔu h¬n ¶nh ch−a qua xö lý. Sù næi bËt nhiÔu nÒn lµ
mét h¹n chÕ ®èi víi bÊt kú algo rit nµo cã t¸c dông lµm t¨ng ®é t−¬ng ph¶n t¹i chç vµ
lµm cho ¶nh s¾c nÐt.
H×nh 2.9: VÝ dô vÒ läc th«ng cao. (a) (b)

(a) ¶nh gèc 256 x 256 pixel;
(b) ¶nh ®I qua bé läc th«ng cao.
1.3. Xö Lý §ång cÊu

Khi ®em ¶nh víi mét d¶i ®éng lín, ch¼ng h¹n phong c¶nh tù nhiªn vµo mét ngµy trêi
n¾ng, ghi trªn mét m«i tr−êng víi d¶i ®éng nhá nh− phim hoÆc giÊy, ®é t−¬ng ph¶n th−êng
bÞ gi¶m, ®Æc biÖt trong nh÷ng vïng rÊt tèi hoÆc r Êt s¸ng. Mét çch tiÕp cËn ®Ó
c¶i thiÖn ¶nh lµ lµm gi¶m d¶i ®éng vµ t¨ng ®é t−¬ng ph¶n côc bé tr−íc khi ®em ghi
trªn mét m«i tr−êng víi d¶i ®éng nhá.
Cã mét ph−¬ng ph¸p ®I ®−îc triÓn khai ®Ó lµm gi¶m d¶i ®éng vµ t¨ng ®é t−¬ng
ph¶n côc bé dùa trªn viÖ c ¸p dông mét hÖ ®ång cÊu b»ng phÐp nh©n víi mét m« h×nh
t¹o ¶nh. ¶nh th−êng ®−îc h×nh thµnh bëi sù ghi ¸nh s¸ng ph¶n x¹ tõ mét ®èi t−îng
®−îc mét nguån quang chiÕu s¸ng. Dùa trªn sù quan s¸t nµy, m« h×nh to¸n cña ¶nh lµ
f(n 1,n2) = i(n1,n2)r(n1,n2) (2.4)
52
trong ®ã i(n 1,n2) lµ ®¹i biÓu cho sù chiÕu s¸ng vµ r(n 1,n2) ®ai biÓu cho sù ph¶n x¹. §Ó
øng dông hÖ ®ång cÊu cho c¶i thiÖn ¶nh, gi¶ thiÕt r»ng thµnh phÇn chiÕu s¸ng i(n 1,n2)
lµ nh©n tè chñ yÕu ¶nh h−ëng tíi d¶i ®éng cña ¶nh, biÕn thiªn c hËm, cßn thµnh phÇn
ph¶n x¹ r(n 1,n2) lµ nh©n tè chñ yÕu ¶nh h−ëng tíi ®é t−¬ng ph¶n côc bé cña ®èi t−îng
l¹i biÕn thiªn nhanh. §Ó gi¶m d¶i ®éng vµ t¨ng ®é t−¬ng ph¶n côc bé th× ph¶i gi¶m
i(n1,n2) vµ t¨ng r(n 1,n2). §Ó t¸ch i(n 1,n2) ra khái r(n 1,n2) trong (2.4), ta lÊy log arit c¶ hai
vÕ cña (2.4):
log f(n 1,n2) = log i(n 1,n2) + log r(n 1,n2) (2.5)
NÕu gi¶ thiÕt r»ng log i(n 1,n2) vÉn thay ®æi chËm vµ log r(n 1,n2) vÉn thay ®æi nhanh, th×
läc th«ng thÊp log f(n 1,n2) sÏ nhËn ®−îc log i(n 1,n2), cßn läc th«ng cao log f(n 1,n2) sÏ
nhËn ®−îc log r(n 1,n2). Khi ®I t¸ch riªng ®−îc log i(n 1,n2) vµ log r(n 1,n2) th× cho suy
gi¶m log i(n 1,n2) sÏ gi¶m ®−îc d¶i ®éng, cßn t¨ng log r(n 1,n2) sÏ lµm t¨ng ®é t−¬ng
ph¶n côc bé. Sau ®ã ®em log i(n 1,n2) vµ log r(n 1,n2) ®I qua xö lý tæ hîp l¹i vµ ®em mò ho¸
(exponentiate) kÕt qu¶ th× sÏ trë l¹i miÒn c−êng ®é ¶nh. §iÒu nµy ®−îc biÓu diÔn trªn
H×nh 2.10(a). HÖ ë trong H×nh 2.10(a) cã thÓ ®¬n gi¶n ho¸ b»ng çch thay hÖ bªn trong
®−êng vÏ chÊm b»ng bé läc th«ng cao t−¬ng øng. S¬ ®å hÖ ®I ®¬n gi¶n ho¸ nh− trong
H×nh 2.10(b). Mét vi dô minh ho¹ tÝnh n¨ng cña hÖ nµy ®−îc biÓu diÔn trªn H×nh
2.11. H×nh 2.11(a) lµ ¶nh gèc 256 ×256 pixel, H×nh 2.11(b) lµ ¶nh ®I xö lý b»ng hÖ
thèng trªn H×nh 2.10(b).
Mét hÖ nh− trªn H×nh 2.10, thùc hiÖn lÊy logarit råi ®Õn mét thuËt to¸n tuyÕn tÝnh, cuèi
cïng mò ho¸ ®−îc gäi lµ mét hÖ ®ång cÊu víi phÐp nh©n. §ã lµ nguån gèc cña çc
thuËt ng÷ xö lý ®ång cÊu (homomorphic processing) vµ läc ®ång c Êu (homomorphic
filtering).
Tãm l¹i algorit cña bé läc ®ång cÊu lµ tr−íc hÕt lÊy logarithmic hai vÕ (2.4) sau ®ã läc
tuyÕn tÝnh l¹i chuyÓn vÒ ¶nh cò b»ng phÐp mò ho¸.
53
α<1
Bé läc
f(n1,n2) th«ng thÊp Log i(n 1,n2) p(n1,n2)
log exp
Log r(n 1,n2)
Bé läc
th«ng cao
β>1
(a)
H(ω1,ω2)
f (n1 ,n 2 ) log β ____ exp p(n1 ,n2 )
α
ω 12 + ω22
(b)
H×nh 2.10: HÖ thèng ®ång cÊu dïng cho c¶i thiÖn ¶nh.
(a) HÖ thèng ®ång cÊu dïng cho c¶i thiÖn ®é t−¬ng ph¶n vµ thay ®æi d¶i ®éng; (b) HÖ
thèng trong h×nh (a) sau khi ®I ®¬n gi¶n ho¸.
(a) (b)
H×nh 2.11: VÝ dô vÒ xö lý ®ång cÊu cho c¶i thiÖn ¶nh.
(a) ¶nh gèc 256 ×256 pixel;
(b) ¶nh ®I xö lý b»ng hÖ thèng ®ång cÊu cho phÐp nh©n.
54
MÆc dï hÖ trªn H×nh 2.10 ®I ®−îc ph¸t triÓn tõ mét m« h×nh (model) h×nh thµnh ¶nh
vµ mét hÖ ®ång cÊu, vÉn cã thÓ coi nã ®¬n gi¶n lµ mét bé läc th«ng cao t rong miÒn
log c−êng ®é. TÝnh n¨ng läc th«ng cao trong miÒn log c−êng ®é phï hîp víi tÝnh n¨ng
hÖ thÞ gi¸c con ng−êi, ®I ®−îc th¶o luËn trong tiÕt 1.2.2, ë møc ngo¹i vi cña hÖ thÞ gi¸c con
ng−êi c−êng ®é ¶nh bÞ biÕn ®æi bëi mét d¹ng phi tuyÕn gièng nh− mé t to¸n tö l«garit.
Nh− vËy, víi hÖ thÞ gi¸c con ng−êi miÒn log c−êng ®é quan träng h¬n miÒn
c−êng ®é.
1.4. phÐp thay ®æi thÝch nghi ®é t−¬ng ph¶n côc bé vµ gi¸ trÞ
trung b×nh ®é chãi côc bé
Trong mét vµi øng dông, muèn thay ®æi ®é t−¬ng ph¶n côc bé vµ gi¸ trÞ trung
b×nh ®é chãi côc bé khi ®Æc tÝnh côc bé cña ¶nh thay ®æi. Trong nh÷ng øng dông nh−
vËy dïng phÐp xö lý ¶nh thÝch nghi lµ hîp lý.
bé läc f L (n 1 ,n 2 ) f L′ (n1 ,n2 )

phi tuyÕn
th«ng thÊp
f (n1 ,n 2 )
+ p (n 1 ,n 2 )
k(fL) +
-
+
f H (n1 ,n 2 ) f H′ (n1 ,n2 )
H×nh 2.12: HÖ thèng ®Ó thay ®æi ®é t−¬ng ph¶n côc bé vµ gi¸ trÞ trung vÞ ®é chãi côc
bé nh− lµ mét hµm cña gi¸ trÞ trung vÞ ®é chãi.
Mét øng dông c¶i thiÖn ¶nh lµ thay ®æi thÝch nghi ®é t−¬ng ph¶n côc bé vµ gi¸
trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé cña ¶nh chôp tõ m¸y bay qua nh÷ng ®é dÇy thay ®æi cña
líp m©y bao phñ. Theo mét m« h×nh ®¬n gi¶n cña ¶nh bÞ xuèng cÊp do líp m©y bao
phñ, vïng ¶nh ë khu vùc bÞ m©y che t¨ng gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé v× chÞu ¶nh
h−ëng cña ¸nh s¸ng mÆt trêi ph¶n x¹ tõ líp m©y vµ gi¶m ®é t−¬ng ph¶n côc bé do tÝn
55
hiÖu tõ mÆt ®Êt bÞ suy hao khi ®i qua líp m©y. Mét çch tiÕp cËn ®Ó c¶i thiÖn ¶nh lµ lµm
t¨ng ®é t−¬ng ph¶n côc bé vµ gi¶m gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé bÊt cø lóc nµo
ph¸t hiÖn thÊy m©y bao phñ. Mét çch ®Ó ph¸t hiÖn líp m©y bao phñ lµ ®o gi¸ trÞ trung
b×nh ®é chãi côc bé. Khi gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé ë møc cao th× cã thÓ lµ cã
m©y bao phñ.
(a) (b)
k(fL) k(fL)
Gi¸ trÞ trung b×nh ®é
10 - 240 -
chãi ®Çu ra
8 - 200 -
6 - 160 -
120 -
4 -
80 -
2 - fL
40 - fL
0 40 80 120 160 200 240 0 40 80 120 160 200 240
Gi¸ trÞ trung b×nh Gi¸ trÞ trung b×nh
®é chãi ®Çu vµo ®é chãi ®Çu vµo
(c) (d)
H×nh 2.13: VÝ dô vÒ c¶i thiÖn ¶nh b»ng phÐp läc thÝch nghi.
(a) ¶nh gèc 256 x 256 pixel chôp tõ m¸y bay qua mét líp m©y cã ®é dµy thay ® æi; (b)
KÕt qu¶ xö lý ¶nh trong h×nh (a) b»ng hÖ xö lý trªn H×nh 2.12;
(c) Hµm k(f L) sö dông trong viÖc xö lý;
(d) §é phi tuyÕn sö dông trong viÖc xö lý.
56
Mét hÖ ®Ó lµm gi¶m ¶nh h−ëng cña líp m©y bao phñ ®−îc biÓu diÔn trªn H×nh
2.12. HÖ nµy lµm tha y ®æi ®é t−¬ng ph¶n côc bé vµ gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé.
Trong h×nh, f(n 1,n2) lµ ¶nh gèc, dIy f L(n1,n2) lµ gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé cña
f(n1,n2) ®¹t ®−îc b»ng çch cho ®i qua bé läc th«ng thÊp, dIy f H(n 1,n2) lµ ®é t−¬ng
ph¶n côc bé ®¹t ®−îc b»ng çch lÊy f H(n1,n2) = f(n 1,n2) - fL(n1,n2). §é t−¬ng ph¶n côc
bé ®−îc thay ®æi b»ng çch nh©n f H(n1,n2) víi k(f L), - mét ®¹i l−îng v« h−íng hµm cña
fL(n1,n2). §é t−¬ng ph¶n ®I thay ®æi ®−îc ký hiÖu lµ f’ H(n1,n2). NÕu k(f L) > 1 th× ®é
t−¬ng ph¶n côc bé t¨ng, ng−îc l¹i ®é t−¬ng ph¶n côc bé gi¶m. Gi¸ trÞ trung b×nh ®é
chãi t¹i chç ®−îc biÕn ®æi bëi mét ®iÓm phi tuyÕn vµ ®é chãi trung b×nh t¹i chç ®I thay
®æi ®−îc ký hiÖu lµ f’ L(n1,n2). §é t−¬ng ph¶n côc bé vµ gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc
bé sau khi thay ®æi ®−îc tæ hîp l¹i thµnh ¶nh ®−îc xö lý lµ p (n1,n2). §Ó t¨ng ®é t−¬ng
ph¶n côc bé vµ gi¶m gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé khi gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc
bé cao, ta chän k(f L) lín cho gi¸ trÞ f L lín vµ chän thuËt to¸n phi tuyÕn, cã xÐt ®Õn sù
thay ®æi gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé vµ sù t¨ng ®é t−¬ng ph¶n. H×nh 2.13 cho thÊy
kÕt qu¶ øng dông hÖ trong H×nh 2.12 ®Ó c¶i thiÖn ¶nh chôp tõ m¸y bay qua sù thay ®æi
cña l−îng m©y bao phñ. H×nh 2.13(a) lµ ¶nh gèc 256 ×256 pixel, H×nh 2.13(b) l µ ¶nh ®I
xö lý. Hµm k(f L) vµ thuËt to¸n phi tuyÕn ®I sö dông ®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.13(c) vµ
1.13(d).
HÖ trong H×nh 2.12 cã thÓ ®−îc xem nh− mét tr−êng hîp ®Æc biÖt cña xö lý hai
kªnh. ¶nh xö lý ®−îc chia lµm hai thµnh phÇn, ®é t−¬ng ph¶n côc bé vµ g i¸ trÞ trung
b×nh ®é chãi côc bé, hai thµnh phÇn nµy ®−îc thay ®æi riªng rÏ, sau ®ã tæ hîp kÕt qu¶
l¹i. Trong hÖ ë H×nh 2.12 gi¸ trÞ trung b×nh ®é chãi côc bé ®−îc thay ®æi bëi thuËt to¸n
phi tuyÕn vµ ®é t−¬ng ph¶n côc bé ®−îc thay ®æi bëi hÖ sè nh©n k(f L). Trong ch−¬ng 4
vµ 5 sau nµy, ta sÏ thÊy phÐp xö lý hai kªnh còng tá ra rÊt hiÖu qu¶ trong phôc håi vµ
mI ho¸ ¶nh.
Kh¸i niÖm thÝch nghi mét hÖ c¶i thiÖn ¶nh ®Ó lµm thay ®æi çc ®Æc tÝnh côc bé,
nãi chung lµ mét ý t−ëng rÊt hay, cã thÓ ®em ¸p dông cho n h÷ng bèi c¶nh kh¸c nhau.
Ch¼ng h¹n phÐp biÕn ®æi møc x¸m hay läc th«ng cao ®I th¶o luËn ë tiÕt trªn, cã thÓ
thay ®æi cho thÝch nghi víi sù biÕn thiªn çc ®Æc tÝnh côc bé. MÆc dï hÖ thÝch nghi
th−êng yªu cÇu tÝnh to¸n nhiÒu h¬n hÖ kh«ng thÝch nghi, nãi chun g tÝnh n¨ng hÖ thÝch
nghi ®−îc ®¸nh gi¸ lµ tèt h¬n. Khi ph¶i gi¶i quyÕt bµi to¸n xö lý ¶nh víi yªu cÇu chÊt
l−îng cao, nªn nghÜ ®Õn çc hÖ thÝch nghi. HÖ thÝch nghi còng rÊt hiÖu qu¶ trong phôc
håi còng nh− mI ho¸ ¶nh.
57
2. lµm tr¬n nhiÔu

Ngoµi çc biÖn ph¸p c¶i thiÖn ¶nh b»ng thay ®æi ®é t−¬ng ph¶n vµ d¶i ®éng cßn
cã thÓ c¶i thiÖn ¶nh b»ng çc biÖn ph¸p lµm gi¶m nh÷ng sù xuèng cÊp cã thÓ xÈy ra. C¶i
thiÖn ¶nh trong lÜnh vùc nµy trïng víi phôc håi ¶nh. Trong tiÕt nay, ta th¶o luËn algorit
®¬n gi¶n lµm g i¶m nhiÔu ngÉu nhiªn hay nhiÔu muèi -tiªu. Algorit nµy yªu cÇu
tÝnh to¸n nhiÒu vµ phøc t¹p h¬n.
2.1. bé läc th«ng thÊp

N¨ng l−îng cña mét ¶nh ®iÓn h×nh tËp trung chñ yÕu ë çc thµnh phÇn tÇn sè
thÊp. §ã lµ do ®é t−¬ng quan lín vÒ kh«ng gian gi÷a çc pixel l©n cËn.
N¨ng l−îng cña nh÷ng nguån lµm cho ¶nh xuèng cÊp nh− nhiÔu ngÉu nhiªn d¶i
réng th−êng tr¶i réng ra trong miÒn tÇn sè. B»ng çch lµm gi¶m çc thµnh phÇn tÇn sè
cao trong khi gi÷ nguyªn çc thµnh phÇn tÇn sè thÊp, bé läc th«ng thÊp gi¶m nhiÔu rÊt
nhiÒu mµ chØ lµm gi¶m tÝn hiÖu chót Ýt.
Bé läc th«ng thÊp còng cã thÓ sö dông cïng víi bé läc th«ng cao trong xö lý
¶nh tr−íc khi bÞ nhiÔu lµm xuèng cÊp. Trong mI ho¸ ¶nh, ta cã ¶nh gèc kh«ng bÞ xuèng cÊp
®Ó xö lý tr−íc khi nã bÞ nhiÔu lµm xuèng cÊp , - vÝ dô nh− nhiÔu l−îng tö. Trong nh÷ng
øng dông nh− vËy, ¶nh ch−a bÞ xuèng cÊp cã thÓ ®i qua bé läc th«ng cao tr−íc
khi nã xuèng cÊp, råi sau khi xuèng cÊp l¹i cho qua bé läc th«ng thÊp. KÕt qu¶ lµ ¶nh
c¶i thiÖn ®−îc ®é dÔ hiÓu. Ch¼ng h¹n, khi xuèng cÊp do nhi Ôu ngÉu nhiªn b¨ng réng,
trong ¶nh bÞ xuèng cÊp SNR (tû sè tÝn trªn t¹p) hiÖu dông ë çc thµnh phÇn tÇn sè cao
thÊp h¬n ë çc thµnh phÇn tÇn sè thÊp, nhê ®¨c tÝnh th«ng thÊp cña ¶nh. Cho ¶nh qua bé
läc th«ng cao tr−íc khi xuèng cÊp th−êng c¶i thiÖn ®−îc SN R ë çc thµnh phÇn tÇn sè
cao, mÆc dÇu ph¶i chÞu hy sinh chót Ýt ë çc thµnh phÇn tÇn sè thÊp.
H×nh 2.14 cho nh÷ng vÝ dô minh ho¹ ®¸p øng xung cña bé läc th«ng thÊp th−êng
dïng cho c¶i thiÖn ¶nh. §Ó minh ho¹ cho tÝnh n¨ng bé läc th«ng thÊp dïng cho c¶i
thiÖn ¶nh, ®−a ra hai vÝ dô. H×nh 2.15(a) biÓu diÔn ¶nh gèc 256 ×256 pixel kh«ng cã
nhiÔu (noise-free) vµ H×nh 2.15(b) biÓu diÔn ¶nh ®I bÞ xuèng cÊp bëi nhiÔu ngÉu nhiªn
Gauss b¨ng réng víi SNR b»ng 15 dB. SNR ®−îc ®Þnh nghÜa b»ng 10log 10(ph−¬ng sai
¶nh/ph−¬ng sai nhiÔu). H×nh 2.15(c) biÓu diÔn kÕt qu¶ läc th«ng thÊp ¶nh bÞ xuèng
cÊp. Bé läc th«ng thÊp ®−îc sö dông biÓu diÔn trªn H×nh 2.14(c). H×nh 2.15 cho thÊy
râ rµng lµ sù läc th«ng thÊp lµm gi¶m nhiÔu céng, nh−ng ®ång thêi còng lµm mê ¶nh.
58
Mê lµ t¸c nh©n chñ yÕu h¹n chÕ sù läc th«ng thÊp. H×nh 2.16(a) biÓu diÔn ¶nh gèc
512×512 pixel víi 8 bit/pixel. H×nh 2.16(b) biÓu diÔn ¶nh ®−îc mI ho¸ bëi hÖ PCM víi
kü thuËt nhiÔu gi¶ Robert 2 bÝt/pixel. Kü thuËt nhiÔu gi¶ Ro bert ®−îc th¶o luËn trong
ch−¬ng 4. H×nh 2.16(c) cho kÕt qu¶ sù läc th«ng cao tr−íc khi mI ho¸ vµ sù läc th«ng
thÊp sau khi mI ho¸. Bé läc th«ng cao vµ bé läc th«ng thÊp sö dông trong nh÷ng vÝ dô
nµy theo thø tù lµ çc b« läc ë H×nh 2.8(c) vµ 1.14(c)
2.2. phÐp läc trung vÞ (läc median)

Läc trung vÞ lµ mét qu¸ tr×nh phi tuyÕn cã Ých trong viÖc lµm gi¶m nhiÔu xung
ho¨c nhiÔu muèi -tiªu. Nã còng cã Ých trong viÖc lµm gi¶m nhiÔu ngÉu nhiªn mµ b¶o vÖ çc
®−êng biªn ¶nh. NhiÔu xung hoÆc nhiÔu muèi -tiªu xuÊt hiÖn do bÝt lçi ngÉu nhiªn trong
kªnh truyÒn th«ng. ë bé läc trung vÞ cã mét cöa sæ tr−ît däc theo ¶nh vµ gi¸ trÞ trung vÞ
c−êng ®é cña çc pixel bªn trong cöa sæ trë thµnh c−êng ®é ®Çu ra cña pixel
®−îc xö lý. Ch¼ng h¹n, gi¶ sö çc gi¸ trÞ cña çc pixel trong mét cöa sæ lµ 5, 6, 55, 10
vµ 15, cßn pixel ®−îc xö lý cã gi¸ trÞ 55. §Çu ra cña bé läc trung vÞ ë pixel ®ang xÐt lµ
10, tøc lµ median cña 5 gi¸ trÞ trªn.
1 1 1 1 −2 1 −1 −2 −1
1 1 1
. . 1 1 1 . −2 5 −2 . − 2 19 − 2
9 10 16
1 1 1 1 −2 1 −1 −2 −1
n2 n2 n2
 1  1  1  1   1   1   1   2   1 
                 
9 9 9  10   10   10   16   16   16 
 1  1  1  1   2   1  n  2   4   2 
      n1       11       n
9 9 9  10   10   10   16   16   16  1
 1  1  1  1   1   1   1   2   1 
                 
9 9 9  10   10   10   16   16   16 
(a) (b) (c)
H×nh 2.14: Çc ®¸p øng xung cña bé läc th«ng thÊp dïng cho c¶i thiÖn ¶nh.
59
H×nh 2.15: VÝ dô vÒ lµm gi¶m nhiÔu

b»ng bé läc th«ng thÊp.

(a)
(b) ¶nh gèc bÞ xuèng cÊp bëi nhiÔu
ngÉu nhiªn Gauss b¨ng réng ë møc
SNR = 15 dB;
(c) KÕt qu¶ xö lý ¶nh trong h×nh (b)
b»ng bé läc th«ng thÊp.
(b) (c)
H×nh 2.16: øng dông cña bé läc

(a)
th«ng thÊp trong viÖc mI ho¸ ¶nh.
(b) ¶nh trong h×nh (a) sau khi mI

ho¸ b»ng mét hÖ PCM víi kü thuËt
nhiÔu gi¶ Robert 2 bÝt/pixel.
(b) (c)
(c) ¶nh trong h×nh (a) sau khi qua
quy tr×nh xö lý “läc th«ng cao mI ho¸ läc th«ng thÊp”.
60
T−¬ng tù bé läc th«ng thÊp, bé läc trung vÞ lµm tr¬n ¶nh vµ nhê ®ã cã lîi cho
viÖc lµm gi¶m nhiÔu. Kh¸c víi bé läc th«ng thÊp, bé läc trung vÞ cã thÓ b¶o tån nh÷ng
mÊt liªn tôc theo hµm bËc thang vµ cã thÓ lµm tr¬n mét vµi pixel cã gi¸ trÞ chªnh lÖch
víi nh÷ng pixel l©n cËn kh¸ xa mµ kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn çc pixel kh¸c. H×nh 2.17(a)
lµ dIy 1-D bËc thang bÞ xuèng cÊp bëi mét l−î ng nhá nhiÔu ngÉu nhiªn. H×nh 2.17(b)
lµ kÕt qu¶ sau khi ®i qua bé läc th«ng thÊp mµ ®¸p øng xung lµ mét cöa sæ ch÷ nhËt 5 -
®iÓm. H×nh 2.17(c) lµ kÕt qu¶ sau khi ®i qua bé läc trung vÞ 5 -®iÓm. Tõ h×nh nµy thÊy
râ lµ bé läc trung vÞ b¶o tån mÊt liªn tôc kiÓ u bËc thang tèt h¬n. H×nh 2.18(a) lµ dIy
mét chiÒu (1-D) víi hai gi¸ trÞ chªnh lªch kh¸ xa víi çc ®iÓm xung quanh. H×nh
2.18(b) vµ (c) theo thø tù lµ kÕt qu¶ cña bé läc th«ng thÊp vµ bé läc trung vÞ. Çc bé
läc sö dông ë H×nh 2.18 còng lµ nh÷ng bé läc ® I sö dông ë H×nh 2.17. NÕu hai gi¸ trÞ
xung lµ do nhiÔu th× dïng bé läc trung vÞ sÏ lµm gi¶m nhiÔu. Nh−ng nÕu hai gi¸ trÞ ®ã
l¹i lµ bé phËn cña tÝn hiÖu th× sö dông bé läc trung vÞ sÏ lµm mÐo tÝn hiÖu.
f(n) g(n)
10 -- 10 -
-
n
n
-5 0 5 -5 0 5
(a) (b)
g(n)
H×nh 2.17: Minh ho¹ vÒ xu h−íng cña bé läc 10 _
trung vÞ b¶o tån nh÷ng bÊt liªn tôc theo hµm bËc thang.
(a) DIy bËc thang 1 -D bÞ xuèng cÊp bëi nhiÔu ngÉu nhiªn; n
(b) DIy trong h×nh (a) sau khi qua bé läc th«ng thÊp
-5 0 5
cã ®¸p øng xung lµ mét cöa sæ ch÷ nhËt 5 -®iÓm; (c)
(c) DIy trong h×nh (a) sau kh i qua bé läc trung vÞ 5 -®iÓm.
61
f(n) g(n)
10 _ 10 _
n n
-5 0 5 -5 0 5
(a) (b)
g(n)
10 _
-5 0 5
(c)
H×nh 2.18: Minh ho¹ kh¶ n¨ng lo¹i bá çc gi¸ trÞ xung cña bé läc trung vÞ.
(a) DIy1-D víi hai mÉu liªn tiÕp chªnh lÖch kh¸ xa víi çc mÉu xung quanh;
(b) DIy trong h×nh (a) sau khi qua bé läc th«n g thÊp cã ®¸p øng xung lµ h×nh ch÷ nhËt
5 ®iÓm;
(c) DIy trong h×nh (a) sau khi qua bé läc trung vÞ 5 -®iÓm.
62
g(n) g(n)
10 _ 10 _
n n
-5 0 5 -5 0 5
(a) (b)
g(n)
10 _
-5 0 5
(c)
H×nh 2.19: KÕt qu¶ ¸p dông bé läc trung vÞ cho dIy trªn H×nh 2.18(a) theo çc kÝch
th−íc cöa sæ kh¸c nhau. KÕt qu¶ nµy chøng minh r»ng kh¶ n¨ng lo¹i bá çc gi¸ trÞ xung
cña bé läc trung vÞ phô thuéc vµo kÝch th−íc cöa sæ.
(a) KÝch th−íc cöa sæ = 3;
(b) KÝch th−íc cöa sæ = 5;
(c) KÝch th−íc cöa sæ = 7.
63
n2 n2
u(n1,n2)
n1 n1
(a) (b)
H×nh 2.20: Minh ho¹ viÖc bé läc trung vÞ 2 -D, N x N ®iÓm lµm mÐo bÊt liªn tôc 2 -D
theo hµm bËc thang.
(a) DIy bËc thang ®¬n vÞ u(n1, n2);
(b) KÕt qu¶ läc u(n 1, n2) b»ng bé läc trung vÞ 5 x 5 ®iÓm.
Mét th«ng sè quan träng khi sö dông bé läc trung vÞ lµ kÝch th−íc cöa sæ. H×nh
1.19 biÓu diÔn kÕt qu¶ läc trung vÞ cña tÝn hiÖu trªn H×nh 2.18(a) theo hµm kÝch th−íc
cöa sæ. NÕu cì cöa sæ nhá h¬n 5 th× hai pixel øng víi hai gi¸ trÞ xung hÇu nh− kh«ng
bÞ ¶nh h−ëng. §èi víi cöa sæ lín h¬n th× bÞ ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ. Do ®ã viÖc chän cì cöa
sæ phô thuéc vµo bèi c¶nh. Bëi v× khã cã thÓ chän tr−íc cì cöa sæ tèi −u, nªn ph¶i thö
dïng nhiÒu bé läc trung vÞ cã cì cöa sæ kh¸c nhau vµ chän lÊy kÕt qu¶ tèt nhÊt trong
nh÷ng ¶nh nhËn ®−îc.
Trong tiÕt trªn ta th¶o luËn phÐp läc trung vÞ 1 -D. Cã thÓ më réng trùc tiÕp tÝnh
to¸n bé läc trung vÞ tõ tr−êng hîp 1 -D sang tr−êng hîp 2 -D. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt
c¶ çc ®Æc tÝnh cña bé läc trung vÞ 1 -D ®Òu ¸p dông ®−îc cho bé läc trung vÞ 2 -D.
Ch¼ng h¹n, phÐp läc trung vÞ 1 -D dIy bËc thang ®¬n vÞ u(n) b¶o tån ®−îc sù mÊt liªn
tôc bËc thang vµ kh«ng ph−¬ng h¹i g× tÝn hiÖu u(n). B©y giê gi¶ sö ta läc trung vÞ 2 -D
dIy bËc thang u (n1,n2) b»ng bé läc trung vÞ hai chiÒu N x N ®iÓm. H×nh 2.20(a) lµ
u(n1,n2) vµ H×nh 2.20(b) lµ kÕt qu¶ läc u(n 1,n2) víi bé läc trung vÞ hai chiÒu 5 x 5 ®iÓm.
Tõ H×nh 2.20(b), thÊy r»ng sù mÊt liªn tôc vÒ c−êng ®é, ®−îc coi nh− lµ bËc thang1 -D
64
(víi n 1 lín, t¹i ®iÓm n 2=0, vµ víi n 2 lín, t¹i ®iÓm n 1=0) kh«ng bÞ ¶nh h−ëng. Tuy n hiªn
nh÷ng mÊt liªn tôc thùc sù lµ hµm bËc thang 2 -D (n1=n2=0) bÞ mÐo nghiªm träng. Mét
ph−¬ng ph¸p cã xu h−íng b¶o tån mÊt liªn tôc d¹ng bËc thang 2 -D lµ ®em läc tÝn hiÖu
2-D theo ph−¬ng n»m ngang víi bé läc trung vÞ 1 -D vµ sau ®ã l¹i cho kÕt qu¶ qua bé
läc theo ph−¬ng th¼ng ®øng víi bé läc trung vÞ 1 -D kh¸c. Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc gäi
lµ phÐp läc trung vÞ t¸ch ®−îc, dïng trong nh÷ng øng dông cã bé läc trung vÞ 2 -D. Khi cho
bé läc trung vÞ t¸ch riªng t¸c dông vµo u(n 1,n2) th× tÝn hiÖu u(n 1,n2) kh«ng bÞ ¶nh
h−ëng.
H×nh 2.21: VÝ dô vÒ lµm gi¶m nhiÔu ngÉu

nhiªn b¨ng réng b»ng bé läc trung vÞ. (a)
¶nh gèc 512 x 512 pixel;
(b) ¶nh bÞ xuèng cÊp bëi nhiÔu ngÉu nhiªn

(a)
Gauss b¨ng réng ë møc SNR b»ng 7dB;
(c) ¶nh ®−îc xö lý bëi phÐp läc trung vÞ
t¸ch riªng, cì cöa sæ cho c¶ hai bé läc

trung vÞ 1-D (theo ph−¬ng ngang vµ
(b) (c)
ph−¬ng däc) ®Òu b»ng 3.
(a) (b)
H×nh 2.22: VÝ dô vÒ lµm gi¶m nhiÔu muèi -tiªu b»ng phÐp läc trung vÞ.
(a) ¶nh trong H×nh 2.21(a) bÞ xuèng cÊp v× nhiÔu muèi -tiªu
(b) ¶nh ®I xö lý b»ng bé läc trung vÞ t¸ch riªng ®I dïng ë H×nh 2.21.
65
Bé läc trung vÞ lµ mét hÖ phi tuyÕn, cho nªn nhiÒu kÕt qu¶ lý thuyÕt vÒ hÖ tuyÕn
tÝnh kh«ng ¸p dông vµo ®©y ®−îc. Ch¼ng h¹n, kÕt qu¶ cña phÐp läc tru ng vÞ t¸ch riªng
phô thuéc vµo thø tù çc bé läc trung vÞ 1 -D theo ph−¬ng ngang vµ theo ph−¬ng däc.
Tuy cã khã kh¨n nµy, ng−êi ta còng ®I ph¸t triÓn ®−îc mét sè kÕt qu¶ lý thuyÕt vÒ läc
trung vÞ [Gallagher and Wise; Nodes and Gall agher; Arce and Mcloughli n]. Mét kÕt
qu¶ nãi lªn r»ng: ¸p dông läc trung vÞ 1 -D lÆp l¹i nhiÒu lÇn cho dIy 1 -D th× cuèi cïng
sÏ nhËn ®−îc tÝn hiÖu gèc (root si gnal), tÝn hiÖu nµy bÊt biÕn víi tÊt c¶ mäi lÇn läc vÒ
sau.
Cã hai vÝ dô sau ®©y minh ho¹ cho tÝnh n¨ng bé läc trung vÞ. T rong vÝ dô ®Çu,
¶nh gèc 512×512 pixel lµ H×nh 2.21(a) bÞ xuèng cÊp bëi nhiÔu ngÉu nhiªn Gauss b¨ng
réng ë møc SNR b»ng 7dB. ¶nh bÞ xuèng cÊp biÓu diÔn trªn H×nh 2.21(b). H×nh
2.21(c) lµ ¶nh ®−îc xö lý bëi phÐp läc trung vÞ t¸ch riªng, cì cöa sæ cho c¶ ha i bé läc
trung vÞ 1-D (ph−¬ng ngang vµ ph−¬ng däc) ®Òu b»ng 3. MÆc dÇu nh÷ng ®−êng biªn
¶nh rÊt s¾c kh«ng bÞ mê, phÐp läc trung vÞ vÉn g©y mê toµn ¶nh ®¸ng kÓ. Trong vÝ dô
thø hai, ¶nh gèc lÊy tõ H×nh 2.21(a) bÞ xuèng cÊp bëi nhiÔu muèi -tiªu. H×nh 2.22(a) lµ
¶nh ®I xuèng cÊp. H×nh 2.22(b) lµ ¶nh ®−îc xö lý b»ng bé läc trung vÞ t¸ch riªng ®I
dïng ë H×nh 2.21. VÝ dô nµy cho thÊy r»ng phÐp läc trung vÞ rÊt hiÖu qu¶ trong viÖc khö
nhiÔu muèi-tiªu.
2.3. lµm tr¬n pixel ngo¹i cì

Gièng nh− bé läc trung vÞ, lµm tr¬n pixel ngo¹i cì lµ thuËt to¸n phi tuyÕn vµ cã
Ých trong viÖc lµm gi¶m nhiÔu muèi -tiªu. Trong ph−¬ng ph¸p nµy, cöa sæ däc tr−ît theo
¶nh, vµ ta nhËn ®−îc gi¸ trÞ trung b×nh cña çc pixel, ngo¹i trõ pixel ®ang xÐt. NÕu sù
chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ trung b×nh vµ gi¸ trÞ cña pixel ®ang xÐt v−ît qu¸ mét møc
ng−ìng nµo ®ã th× pixel ®ang xÐt ®−îc thay thÕ b»ng gi¸ trÞ trung b×nh. NÕu kh«ng th× cho
qua. V× rÊt khã x¸c ®Þnh tr−íc çc gi¸ trÞ th«ng sè phï hîp, nªn ®Ó xö lý ¶nh ph¶i dïng
nhiÒu gi¸ trÞ ng−ìng c òng nh− kÝch th−íc cöa sæ kh¸c nhau vµ cuèi cïng chän lÊy
kÕt qu¶ tèt nhÊt.
H×nh 2.23 minh ho¹ hiÖu qu¶ cña phÐp lµm tr¬n pixel ngo¹i cì. H×nh 2.23 lµ kÕt
qu¶ nhËn ®−îc sau khi xö lý ¶nh trong H×nh 2.22(a) b»ng phÐp lµm tr¬n pixel ngo¹i cì
víi gi¸ trÞ ng−ìng lµ 50 vµ cöa sæ 3 x 3 ®iÓm.
66
H×nh 2.23: VÝ dô vÒ lµm gi¶m nhiÔu muèi -tiªu b»ng phÐp lµm tr¬n pixel ngo¹i cì.
¶nh trªn H×nh 2.22(a) ®−îc xö lý b»ng phÐp lµm tr¬n pixel ngo¹i cì víi gi¸ trÞ ng−ìng
lµ 50 vµ cöa sæ 3 x 3 ®iÓm.
3. ph¸t hiÖn biªn

Biªn trong ¶nh lµ mét ®−êng biªn giíi hay mét ®−êng bao (contour) mµ ë ®ã
xuÊt hiÖn sù thay ®æi ®¸ng kÓ mét vµi tÝnh chÊt vËt lý cña ¶nh, nh− ®é ph¶n x¹ bÒ mÆt,
®é chiÕu s¸ng hoÆc kho¶ng çch tõ nh÷ng bÒ mÆt nh×n thÊy ®−îc ®Õn vÞ trÝ ng−êi xem.
Thay ®æi tÝnh c hÊt vËt lý biÓu hiÖn b»ng nhiÒu çch, bao gåm thay ®æi c−êng ®é, mµu,
kÕt cÊu bÒ mÆt. ë ®©y, ta chØ xÐt vÒ sù thay ®æi c−êng ®é ¶nh.
Ph¸t hiÖn ®−êng biªn rÊt cã lîi trong mét sè bèi c¶nh, ch¼ng h¹n trong nhiÖm
vô lý gi¶i ¶nh nh− nhËn d¹ng ®èi t−îng, mét b−íc quan träng lµ ph©n ®o¹n ¶nh thµnh
tõng vïng kh¸c nhau, øng víi nh÷ng ®èi t−îng kh¸c nhau trong c¶nh. Ph¸t hiÖn ®−êng
biªn th−êng lµ b−íc ®Çu tiªn trong ph©n ®o¹n ¶nh. Mét vÝ dô kh¸c, lµ ph−¬ng ph¸p mI ho¸
¶nh víi nhÞp bÝt thÊp b»ng çch chØ mI ho¸ nh ÷ng ®−êng biªn ph¸t hiÖn ra. Ta biÕt
r»ng, khi mét ¶nh chØ gåm toµn ®−êng biªn th× ®é dÔ hiÓu rÊt cao.
ý nghÜa cña sù thay ®æi tÝnh chÊt vËt lý trong ¶nh phô thuéc vµo øng dông:
®iÓm thay ®æi c−êng ®é ®−îc coi lµ ®iÓm biªn ë øng dông nµy, nh−ng trong ø ng dông
kh¸c kh«ng ph¶i lµ ®iÓm biªn. Trong hÖ nhËn d¹ng ®èi t−îng, ®−êng bao toµn bé ®èi
t−îng ®I ®ñ cho viÖc nhËn d¹ng , cßn nh÷ng ®−êng bao kh¸c ®¹i biÓu nh÷ng chi tiÕt trªn
®èi t−îng còng cã thÓ kh«ng coi lµ ®−êng biªn. Nh− vËy, kh«ng thÓ ®Þnh nghÜa
®−êng biªn ngoµi bèi c¶nh cña øng dông. Tuy nhiªn nh÷ng alg orit ph¸t hiÖn ®−êng biªn
cã Ých trong nhiÒu tËp øng dông lín ®I ®−îc ph¸t triÓn. Trong tiÕt nµy ta th¶o luËn vÒ
mét sè algorit ph¸t hiÖn ®−êng biªn tiªu biÓu.
67
3.1. ph−¬ng ph¸p gradient

XÐt mét hµm t−¬ng tù f(x) biÓu diÔn ®−êng biªn 1 -D nh− trªn H×nh 2.24(a).
Trong nh÷ng bµi to¸n ®iÓn h×nh, coi gi¸ trÞ x 0 trong h×nh lµ mét ®iÓm biªn. Mét çch ®Ó
x¸c ®Þnh x 0 lµ tÝnh ®¹o hµm bËc nhÊt f’(x) hoÆc ®¹o hµm bËc hai f”(x). Çc H×nh
2.24(b) vµ 1.24(c) bi Óu diÔn f’(x) vµ f”(x). Tõ h×nh vÏ cã thÓ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ x 0 b»ng
çch t×m cùc trÞ côc bé (min hoÆc max) cña f’(x) hoÆc b»ng çch t×m ®iÓm f”(x) ®i qua
gi¸ trÞ kh«ng, ë ®ã f”(x) ®æi dÊu. Trong tiÕt nµy ta chØ th¶o luËn vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p
khai th¸c çc ®Æc tÝnh cña f’(x). Trong tiÕt sau, th¶o luËn vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p khai
th¸c çc ®Æc tÝnh cña f”(x).
Ngoµi viÖc x¸c ®Þnh ®iÓm biªn x 0 , f’(x) còng cã thÓ sö dông ®Ó −íc l−îng
c−êng ®é vµ h−íng cña ®−êng biªn. NÕu |f’(x)| lµ lín th× f(x) biÕn thiªn rÊt nhanh ®ång
thêi c−êng ®é còng thay ®æi nhanh. NÕu |f’(x)| d−¬ng th× f(x) t¨ng. Dùa trªn nh÷ng
nhËn xÐt trªn suy ra mét çch tiÕp cËn ®Ó ph¸t hiÖn ®−êng biªn lµ sö dông hÖ ë H×nh
2.25. Trong hÖ nµy tr−íc hÕt tõ f(x) tÝnh |f’(x)|. NÕu |f’(x)| lín h¬n m ét ng−ìng nµo
®ã th× nã cã thÓ lµ mét “øng viªn” ®iÓm biªn. NÕu tÊt c¶ çc gi¸ trÞ cña x sao cho
|f’(x)| lín h¬n mét ng−ìng nµo ®ã ®−îc ph¸t hiÖn lµ ®iÓm biªn th× biªn sÏ xuÊt hiÖn
d−íi d¹ng mét ®−êng chø kh«ng ph¶i mét ®iÓm. §Ó tr¸nh vÊn ®Ò nµy ta y ªu cÇu thªm
lµ |f’(x)| cã gi¸ trÞ cùc ®¹i côc bé ë nh÷ng ®iÓm biªn. Còng cÇn x¸c ®Þnh xem f(x) lµ t¨ng
hoÆc gi¶m t¹i x=x 0 . Th«ng tin cÇn thiÕt chøa ®ùng trong f’(x) t¹i x=x 0. ViÖc
chän ng−ìng phô thuéc vµo øng dông. Khi ng−ìng t¨ng chØ nh÷ng gi¸ trÞ cñ a x ë ®Êy f(x)
t¨ng nhanh míi ®−îc ghi l¹i lµm “øng viªn” ®iÓm biªn. ViÖc chän ng−ìng tèi −u kh«ng
ph¶i dÔ, cho nªn ph¶i thö mß mÉm mét sè lÇn. Còng cã thÓ chän ng−ìng theo ph−¬ng
ph¸p thÝch nghi. HÖ trªn H×nh 2.25 dùa vµo lo¹i biªn ®Æc biÖt cho trong H×n h
2.24(a), nh−ng vÉn cã thÓ øng dông ®Ó ph¸t hiÖn çc lo¹i biªn kh¸c.
D¹ng suy réng f’(x) vµo tr−êng hîp hµm hai chiÒu f(x,y) lµ gr adient
∂f ( x, y ) ∂f ( x, y )
∇ f ( x, y ) = î x + î y (2.6)
∂x ∂y
trong ®ã î x lµ vector ®¬n vÞ theo h−íng x, î y lµ vector ®¬n vÞ theo h−íng y . ViÖc dùa
vµo |∇f(x,y)| ®Ó suy réng hÖ ph¸t hiÖn ®−êng biªn trªn H×nh 2.25 ®−îc biÓu diÔn trªn
H×nh 2.26. Tho¹t tiªn tÝnh biªn ®é cña |∇f(x,y)| sau ®ã ®em so s¸nh víi mét ng−ìng ®Ó
68
x¸c ®Þnh çc “øng viªn” ®iÓm biªn. NÕu tÊt c¶ gi¸ trÞ (x,y) sao cho |∇f(x,y)| lín h¬n
mét ng−ìng nµo ®ã ®Òu ®−îc ph¸t hiÖn lµ nh÷ng ®iÓm biªn th× biªn sÏ xuÊt hiÖn d−íi
d¹ng d¶i chø kh«ng chØ lµ ®−êng. Qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ra mét ®−êng biªn tõ mét d¶i çc
“øng viªn” ®iÓm biªn ®−îc gäi lµ lµm m¶nh d¶i biªn. Trong mét algorit lµm m¶nh biªn
®¬n gi¶n, ®iÓm biªn ®−îc chän b»ng çch kiÓm tra xem cã ph¶i |∇f(x,y)| lµ gi¸ trÞ
cùc ®¹i côc bé, - Ýt ra còng lµ cùc ®¹i trªn mét h−íng. Thuéc tÝnh |∇f(x,y)| ®¹t ®−îc gi¸
trÞ cùc ®¹i côc bé Ýt nhÊt lµ trªn mét h−íng th−êng ®−îc kiÓm tra theo mét vµi h−íng x¸c
®Þnh. Trong phÇn lín tr−êng hîp chØ cÇn kiÓm tra theo h−íng n»m ngang vµ h−íng th¼ng
®øng. NÕu| ∇f(x,y)| lµ mét gi¸ trÞ cùc ®¹i côc bé theo bÊt kú mét h−íng x¸c ®Þnh nµo t¹i
®iÓm cã kh¶ n¨ng lµ ®iÓm biªn, th× ®iÓm nµy ®−îc coi lµ ®iÓm biªn. Mét khã kh¨n víi
algorit lµm m¶nh d¶i biªn ®¬n gi¶n nµy lµ nã t¹o mét sè ®−êng biªn gi¶ nhá trong vïng
l©n cËn ®−êng biªn m¹nh. Mét ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó khö hÇu hÕt nh÷ng
®−êng biªn gi¶ nhá nµy lµ ¸p ®Æt thªm nh÷ng ®iÒu kiÖn rµng buéc sau ®©y:
f(x) f(x)
X0 X0
(a)
f(x)
f(x)
X0
X0
(b)
f(x)
f(x)
X0 X0
(c)
H×nh 2.24: (a) f(x); (b) f’(x); (c) f”(x) cho mét lo¹i biªn 1 -D ®iÓn h×nh.
69
f(x) d (.) f ′( x ) f ′( x ) > Ng−ìng ph¶i |f’(x)| lµ ph¶i

. t¹i x=x 0 cùc ®¹i côc
dx ? bé ? x0 lµ ®iÓm
biªn
kh«ng kh«ng
x0 kh«ng ph¶i x0 kh«ng ph¶i

lµ ®iÓm biªn lµ ®iÓm biªn
H×nh 2.25: HÖ ph¸t hiÖn biªn 1 -D.
f(x,y) |∇f(x,y)| |∇f’(x,y)| > Ng−ìng Ph¶i Lµm m¶nh

∇[.] .
t¹i (x 0,y0) biªn MÐp biªn
?
kh«ng
(x0,y0) kh«ng ph¶i lµ

mét ®iÓm biªn
H×nh 2.26: HÖ ph¸t hiÖn biªn 2 -D.
( a) nÕu|∇ f(x,y) | cã mét gi¸ trÞ cùc ®¹i côc bé ë ®iÓm (x 0,y0) theo ph−¬ng n»m
ngang chø kh«ng ph¶i theo ph−¬ng th¼ng ®øng, th× ®iÓm (x 0,y0) lµ ®iÓm biªn khi
∂f ( x, y ) ∂f ( x, y )
>k víi k th−êng chän cì b»ng 2
∂x x = x0 ,y = y0 ∂y x = x0 ,y = y0
( b) nÕu|∇ f(x,y) | cã gi¸ trÞ cùc ®¹i côc bé ë ®iÓm (x 0,y0) theo ph−¬ng th¼ng chø
kh«ng ph¶i theo ph−¬ng n»m ngang, th× ®iÓm (x 0,y0) lµ ®iÓm biªn khi
∂f ( x, y ) ∂f ( x, y )
>k víi k th−êng chän cì b»ng 2
∂y x = x0 ,y = y0
∂x x = x0 ,y = y0
70
Khi | ∇f(x,y) | cã gi¸ trÞ cùc ®¹i côc bé tai ®iÓm (x 0,y0) theo ph−¬ng n»m
ngang, chø kh«ng ph¶i theo ph−¬ng th¼ng ®øng, ®iÒu kiÖn (a) yªu cÇu tèc ®é biÕn thiªn
cña c−êng ®é theo ph−¬ng n»m ngang ph¶i lín h¬n theo ph−¬ng th¼ng ®øng nhiÒu.
§iÒu kiÖn (b) còng nh− ®iÒu kiÖn (a) chØ cÇn ho¸n vÞ x víi y.
HÖ ph¸t hiÖn ®− êng biªn dùa trªn hµm |∇ f(x,y)| gäi lµ bé dß biªn v« h−íng bëi
v× nh÷ng hµm nh− vËy kh«ng ®Þnh thiªn theo mét h−íng ®Æc biÖt nµo. NÕu hÖ dß biªn dùa
trªn hµm cã ®Þnh thiªn theo mét h−íng ®Æc biÖt th× ®ã lµ mét bé ph¸t hiÖn cã h−íng.
NÕu ta sö dông ∂f(x,y)/ ∂x thay cho ∇f(x,y), ch¼ng h¹n trong hÖ H×nh 2.26,
hÖ sÏ dß biªn theo ph−¬ng th¼ng ®øng, mµ kh«ng cã ®¸p øng víi nh÷ng biªn trªn
ph−¬ng n»m ngang.
§èi víi mét dIy hai chiÒu f(n 1,n2), ®¹o hµm riªng ∂f(x,y)/∂x vµ ∂f(x,y)/∂y cã thÓ
®−îc thay thÕ b ëi mét hiÖu, ch¼ng h¹n ∂f(x,y)/∂x cã thÓ ®−îc thay thÕ bëi
∂f ( x, y )
↔ [f(n 1,n 2) - f(n 1-1,n2)]/T, (2.7a)
∂x
[f(n 1+1,n2) - f(n1,n2)]/T, (2.7b)

hoÆc [f(n 1+1,n2) - f(n1-1,n2)]/(2T). (2.7c)
V× çc ®¹o hµm tÝnh ra ®−îc so s¸nh víi mét ng−ìng, vµ ng−ìng nµy cã thÓ ®iÒu chØn h,
nªn cã thÓ bá qua çc hÖ sè tû lÖ xÝch 1/T vµ 1/2T. Th−êng lÊy gi¸ trÞ trung b×nh çc
biÓu thøc (2.7) trªn nhiÒu mÉu ®Ó t¨ng ®é tin cËy vµ tÝnh liªn tôc cña gi¸ trÞ −íc l−îng
cña ∂f(x,y)/∂x. Nh÷ng vÝ dô vÒ çc gi¸ trÞ −íc l−îng ∂f(x,y)/∂x “®I c¶i thiÖn ” lµ
∂f ( x, y )
↔ [f(n1+1, n 2+1) - f(n 1-1, n 2+1)] + [f(n 1+1, n 2) - f(n 1-1, n 2)] +
∂x
[f(n 1+1, n 2-1) - f(n1-1, n2-1)] (2.8a)

hoÆc [f(n 1+1, n 2+1) - f(n1-1, n2+1)] + 2[f(n 1+1, n 2) - f(n1-1, n2)] +
[ f(n 1+1,n2-1) - f(n1-1, n2-1)] (2.8b)
Trong (2.8) ®I bá çc hÖ sè tû lÖ xÝch.
ThuËt to¸n hiÖu (differencing operation) trong (2.7) vµ (2.8) cã thÓ ®−îc xem nh−
lµ tÝch chËp cña f(n 1, n2) víi ®¸p øng xung cña bé läc h(n 1, n2). Nh÷ng vÝ dô ®¸p øng
xung cã thÓ sö dông ®Ó ph¸t triÓn çc bé dß biªn cã h−íng ®−îc tr×nh bµy H×nh
2.27. Çc bé läc h(n 1, n2) ë H×nh 2.27(a) vµ 1.27(b) ph¸t hiÖn ®−êng biªn theo ph−¬ng
71
th¼ng ®øng vµ ph−¬ng n»m ngang theo thø tù cã thÓ xem nh− lµ çc phÐp lÊy xÊp xØ
∂f(x,y)/∂x vµ ∂f(x,y)/∂y. Çc bé läc h(n 1, n 2) ë H×nh 2.27(c) vµ 1.27(d) ph¸t hiÖn
®−êng biªn theo h−íng hai ®−êng chÐo. Gradient ∇f(x,y) trong (2.6) còng cã thÓ biÓu
diÔn d−íi d¹ng çc ®¹o hµm riªng bËc nhÊt trong hÖ to¹ ®é quay. Khi quay mét gãc 45
®é th× h−íng çc ®¹o hµm riªng theo h−íng hai ®−êng chÐo.
n2 n2
h(n1,n2) h(n1,n2)
•(-1) •(1) •(1) •(1) •(1)

( -1) (1 ) n1 n1
• •
•(-1) •(1) •(-1) •(-1) •(-1)
(a) (b)
n2 n2
•(1) •(1) •(1) •(1)

( -1) (-1) (1) ( -1)
n1 n1
• • • •
•(-1) •(-1) •(-1) •(-1)
(c) (d)
H×nh 2.27: §¸p øng xung cña çc bé läc cã thÓ dïng cho ph¸t hiÖn biªn ®Þnh h−ín g.
(a) Ph¸t hiÖn biªn theo ph−¬ng th¼ng ®øng;
(b) Ph¸t hiÖn biªn theo ph−¬ng n»m ngang;
(c) vµ (d) ph¸t hiÖn biªn theo ph−¬ng ®−êng chÐo.
72
Cã thÓ triÓn khai çc bé ph¸t hiÖn v« h−íng b»ng çch lÊy xÊp xØ rêi r¹c
(discrete approximation) |∇f(x,y)| trong hÖ ë H×nh 2.26. Tõ (2.6)
2
 ∂f x, y   ∂f ( x, y ) 
2
|∇f(x,y)|= +  (2.9)
( )
 
 ∂x   ∂y 
Tõ (2.9) cã thÓ triÓn khai çc bé dß biªn v« h−íng b»ng çch tæ hîp phi tuyÕn çc sè
h¹ng dïng trong triÓn khai bé dß biªn cã h−íng. Mét vÝ dô vÒ lÊy xÊp xØ rêi r¹c cña
(2.9) cã thÓ ®em sö dông cho bé dß biªn cã h−íng lµ
|∇f(x,y)|↔ ( f x (n 1 ,n 2 ))2 + ( f y (n 1 ,n 2 ))2 (2.10)
trong ®ã f x(n1,n2)= f(n 1,n2)∗hx(n1,n2)
f y(n1,n2) = f(n 1,n2)∗hy(n1,n2)

hx(n1,n2) vµ h y(n1,n2) ®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.28. Ph−¬ng ph¸p ®−îc S obel ph¸t triÓn
dùa trªn (2.10) víi h x(n1,n2) vµ h y(n1,n2) trong H×nh 2.28. Mét vÝ dô kh¸c lµ ph−¬ng
ph¸p do Roberts ph¸t triÓn, còng dùa trªn (2.10) víi h x(n1,n2) vµ h y(n1,n2) vÏ trªn H×nh
2.29. Tuú theo |∇f(x,y) | ®−îc tÝnh xÊp xØ chÝnh x¸c nh− thÕ nµo trong miÒn rêi r¹c, cã
thÓ ph¸t triÓn nhiÒu ph−¬ng ¸n kh¸c nhau.
H×nh 2.30 lµ kÕt qu¶ dß biªn khi sö dông bé dß biªn cã h−íng. H×nh 2.30(a) lµ
¶nh gèc 512x512 pixel. H×nh 2.30(b) vµ 1.30(c) theo thø tù cho kÕt qu¶ bé dß theo
ph−¬ng th¼ng ®øng vµ ph−¬ng n»m ngang. Çc bé dß theo ph−¬ng th¼ng ®øng vµ
ph−¬ng n»m ngang dùa vµo h(n 1,n2) trong H×nh 2.27(a) vµ 1.27(b). H×nh 2.31(a) vµ
1.31(b) lµ kÕt qu¶ sö dông çc bé dß biªn Sobel vµ Robert ®èi víi ¶nh trong H×nh
2.30(a). C¶ hai ®Òu thuéc líp çc bé dß v« h−íng vµ çc ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ
ng−ìng vµ còng nh− kiÓm tra tÝnh cùc ®¹i côc bé cña biªn ®Òu lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p
®I sö dông ë H×nh 2. 30.
Cã nhiÒu ph−¬ng ¸n kh¸c nhau cña nh÷ng ph−¬ng ph¸p ph¸t hiÖn ®−êng biªn ®I
th¶o luËn trong tiÕt nµy. VÝ dô ta cã thÓ sö dông mét tæ hîp phi tuyÕn kh¸c cña
∂f(x,y)/∂x vµ ∂f(x,y)/∂y thay cho
(∂f (x, y ) / ∂x )2 + (∂f (x, y ) / ∂y )2
73
trong hÖ ë H×nh 2.26. Còng cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó lµm m¶nh d¶i biªn.
Cã thÓ c¶i thiÖn çc ph−¬ng ph¸p ph¸t hiÖn ®−êng biªn ®I nãi ®Õn trong tiÕt nµy
b»ng nhiÒu çch. Çc ph−¬ng ph¸p dùa vµo tÝnh to¸n mét vµi d¹ng cña g radient hoÆc
lÊy sai ph©n th−êng nhËy víi nhiÔu. Mét sè ®iÓm biªn lÎ loi xuÊt hiÖn ngÉu nhiªn trªn b¶n
®å biªn trong H×nh 2.31 hÇu hÕt ®Òu lµ kÕt qu¶ cña nhiÔu nÒn hoÆc chi tiÕt ¶nh rÊt nhá.
Nªn sö dông mét vµi ph−¬ng ph¸p lµm tr¬n nhiÔu ®I ®−îc th¶o luË n trong tiÕt 1.2 hoÆc
nh÷ng ph−¬ng ph¸p lµm gi¶m nhiÔu tinh x¶o h¬n sÏ nãi ®Õn ë ch−¬ng 4 tr−íc khi
¸p dông algorit ph¸t hiÖn ®−êng biªn. Còng cã thÓ khö çc ®iÓm biªn lÎ loi xuÊt hiÖn
ngÉu nhiªn b»ng çch xö lý ®¬n gi¶n çc b¶n ®å biªn. Çc ph−¬ng ph¸p ph ¸t hiÖn
®−êng biªn dùa trªn grad ient cã nh−îc ®iÓm lµ cã thÓ t¹o nªn mét vµi ®iÓm mÊt liªn tôc
trªn ®−êng biªn nh− trªn H×nh 2.31.
n2 n2
h(n1,n2) h(n1,n2)
•(-1) •(1) • (1) •(2) •(1)

( -2) (2) n n1
1
• •
•(-1) •(1) •(-1) •(-2) •(-1)
(a) (b)
H×nh 2.28: PhÐp lÊy xÊp xØ

(a) ∂f(x, y)/∂x víi f(n 1, n2)∗hx(n1, n2);
(b) ∂f(x, y)/∂y víi f(n 1, n2)∗hy(n1, n2);
ph−¬ng ph¸p ph¸t hiÖn ®−êng biªn cñ a Sobel dùa trªn sù so s¸nh
( f (n 1 , n 2 )* h x (n 1 , n 2 ))2 + ( f (n 1 , n 2 )* h y (n 1 , n 2 ))2 víi mét ng−ìng.
74
n2 n2
h(n1,n2) h(n1,n2)
(1)
(1)
• •
(-1) (-1)
• n1 • n1
(a) (b)
H×nh 2.29: §¸p øng xung cña çc bé läc sö dông ph−¬ng ph¸p ph¸t hiÖn ®−êng biªn
Robert.
Ph−¬ng ph¸p nµy dùa trªn sù so s¸nh
( f (n 1 , n 2 )* h x (n 1 , n 2 ))2 + ( f (n 1 , n 2 )* h y (n 1 , n 2 ))2 víi mét ng−ìng.
(a)
(b) (c)
H×nh 2.30: Çc b¶n ®å ®−êng biªn nhËn ®−îc b»ng çc bé ph¸t hiÖn cã h−íng.
(b) KÕt qu¶ nhËn ®−îc khi ¸p dông bé ph¸t hiÖn theo ph−¬ng th¼ng ®øng;
(c) KÕt qu¶ nhËn ®−îc khi ¸p dông bé ph¸t hiÖn theo ph−¬ng n»m ngang.
75
H×nh 2.31: KÕt qu¶ nhËn ®−îc khi:

(a) ¸p dông bé dß biªn Sobel
(b) ¸p dông bé dß biªn Ro bert cho
¶nh trong H×nh 2.30(a).
(a) (b)
3.2. çc ph−¬ng ph¸p dùa trªn laplacian

Môc ®Ých cña algorit ph¸t hiÖn ®−êng biªn lµ x ¸c ®Þnh ra nh÷ng vïng ë ®ã cã sù
thay ®æi ®ét ngét vÒ c−êng ®é. Trong tr−êng hîp hµm mét chiÒu f(x), t×m nh÷ng vïng
cã sù thay ®æi ®ét ngét vÒ c−êng ®é tøc lµ t×m nh÷ng vïng ë ®ã f’(x) lín. §èi víi çc
ph−¬ng ph¸p dùa trªn grad iant, f’(x) ®−îc coi lµ lín k hi biªn ®é |f’(x)| lín h¬n mét
ng−ìng. Mét çch kh¸c ®Ó kÕt luËn f’(x) lµ lóc nã ®¹t mét gi¸ trÞ cùc ®¹i côc bé, nghÜa
lµ lóc ®¹o hµm bËc hai f”(x) qua ®iÓm kh«ng. §iÒu nµy ®−îc minh ho¹ trªn H×nh 2.24.
NÕu tuyªn bè ®iÓm ®i qua gi¸ trÞ kh«ng lµ ®iÓm biªn, th× kÕt qu¶ lµ sÏ cã mét sè l−îng
lín ®iÓm ®−îc c«ng nhËn lµ ®iÓm biªn. V× kh«ng cã sù kiÓm tra biªn ®é f’(x) cho nªn
bÊt kú mét gîn sãng nhá nµo cña f(x) còng ®ñ ®Ó t¹o ra ®iÓm biªn. Do tÝnh chÊt nhËy
c¶m víi nhiÔu nµy nªn khi xö lý ¶nh víÝ nhiÔu nÒn, cÇn cho qua mét hÖ gi¶m nhiÔu
tr−íc khi ®−a vµo ph¸t hiÖn biªn.
Mét d¹ng suy réng cña ∂²f(x,y)/∂x² dïng ®Ó dß biªn hµm hai chiÒu f(x,y) lµ
Laplacian ∇²f(x,y):
∂ 2 f ( x, y ) ∂ 2 f ( x, y )
∇²f(x,y)=∇(∇f(x,y))= + (2.11)
∂x 2 ∂y 2
®èi víi dIy hai chiÒu f(n 1,n2), çc ®¹o hµm bËc hai ∂²f(x,y)/∂x² vµ ∂²f(x,y)/∂y² cã
thÓ thay thÕ b»ng mét d¹ng nµo ®ã cña sai ph©n bËc hai. Sai ph©n bËc hai cã thÓ biÓu diÔn
b»ng tÝch chËp cña f(n 1,n2) víi ®¸p øng xung cña bé läc h(n 1,n2). H×nh 2.32 cho nh÷ng vÝ
dô vÒ çc h(n 1,n2) cã thÓ sö dông ®−îc. §Ó minh chøng r»ng f(n 1,n2)∗h(n1,n2)
cã thÓ xem nh− phÐp lÊy xÊp xØ rêi r¹c ∇²f(x,y), ta xÐt h(n 1,n2) H×nh 2.32(a). Gi¶ sö ta
lÊy xÊp xØ ∂f(x,y)/∂x b»ng
76
∂f ( x, y )
→ fx (n1 ,n2) = f(n 1+1,n 2) - f(n1,n2) (2.12)
∂x
Ta l¹i bá qua çc hÖ sè tû lÖ xÝch, bëi v× nã kh«ng ¶nh h−ëng tíi çc ®iÓm ®i qua gi¸ trÞ
kh«ng. V× trong (2.12) sö dông hiÖu h−íng thuËn, nªn khi lÊy xÊp xØ ∂²f(x,y)/∂x² ta cã
thÓ sö dông hiÖu h−íng ng−îc:
∂ 2 f ( x, y )
→ f xx (n 1 ,n 2 ) = f x (n 1 ,n 2 ) − f x (n 1 − 1,n 2 ) (2.13)
∂x 2
n2 n2
h(n1,n2) h(n1,n2)
•(1) •(1) •(1) •(1)

(1) (-4) (1)n (1) ( -8) (1 ) n
1 1
• • • • • •
•(1) •(1) •(1) •(1)
(a) (b)
n2
h(n1,n2)
•(-1) •(2) •(-1)

(2) ( -4) (2) n
1
• • •
•(-1) •(2) •(-1)
(c)
H×nh 2.32: Çc vÝ dô vÒ h(n 1,n2) cã thÓ sö dông trong viÖc lÊy xÊp xØ ∇²f(x,y) b»ng
f(n1, n2)∗h(n1,n2).
77
tõ (2.12) vµ (2.13)
∂ 2 f ( x, y )
→fxx(n1 ,n2 ) = f(n1 +1,n2) - 2f(n 1,n 2) + f(n 1-1,n 2) (2.14)
∂x 2
tõ (2.11), (2.14) vµ lÊy xÊp xØ ∂²f(x,y)/∂y² theo çch t−¬ng tù ta nhËn ®−îc
∇²f(x,y)→∇²f(n1,n2)=fxx(n1,n2)+fyy(n1,n2)
=f(n 1+1,n2) + f(n 1-1,n2) + f(n 1,n2+1) + f(n 1,n2-1) - 4f(n 1,n2). (2.15)
KÕt qu¶ ∇²f(n1,n2) lµ f(n 1,n2)∗h(n1,n2) víi h(n 1,n2) trong H×nh 2.32(a). Tuú theo çch
lÊy xÊp xØ çc ®¹o hµm bËc hai cã thÓ nhËn ®−îc nhiÒu ®¸p øng xung h(n 1,n2) kh¸c
nhau, bao gåm c¶ nh÷ng çi trªn H×nh 2.32(b) vµ 1.32(c).
H×nh 2.33 cho vÝ dô vÒ ph¸t hiÖn ®−êng biªn b»ng çch t×m ®iÓm ®i qua gi¸ trÞ
kh«ng cña ∇²f(n 1,n2). H×nh 2.33(a) lµ ¶n h gèc 512×512 pixel. H×nh 2.33(b) biÓu diÔn
®iÓm ®i qua gi¸ trÞ kh«ng cña ∇²f(n1,n2), nhËn ®−îc tõ c«ng thøc (2.15) vµ sö dông ¶nh
trong H×nh 2.33(a) lµ hµm hai chiÒu f(n 1,n2). V× çc ®−êng bao(chu tuyÕn) ®i qua gi¸ trÞ
kh«ng lµ nh÷ng ®−êng biªn giíi gi÷a çc vïng, chóng cã xu h−íng lµ nh÷ng ®−êng liªn tôc.
KÕt qu¶ lµ viÖc lµm m¶nh d¶i biªn, vèn lµ rÊt cÇn thiÕt trong ph−¬ng ph¸p grad ient,
th× ph−¬ng ph¸p Laplacian kh«ng cÇn ®Õn. Ngoµi ra, dïng ph−¬ng ph¸p Laplacian th× çc
algorit b¾t buéc ®−êng biªn ph¶i liªn tôc sÏ kh«ng cßn cã Ých nhiÒu nh− trong ph−¬ng
ph¸p grad ient. Xem H×nh 2.33(b) cã thÓ thÊy râ ®iÒu ®ã, tuy nhiªn viÖc chän
tÊt c¶ çc ®iÓm ®i qua gi¸ trÞ kh«ng lµm ®iÓm biªn cã xu thÕ t¹o ra sè l−îng ®iÓm biªn
qu¸ lín.
Ph−¬ng ph¸p Laplacian ®−îc t h¶o luËn trªn t¹o ra nhiÒu ®−êng biªn gi¶, th−êng
xuÊt hiÖn ë nh÷ng vïng ë ®ã ph−¬ng sai côc bé cña ¶nh nhá. Tr−êng hîp mét vïng cã nÒn
®ång nhÊt, nghÜa lµ ë ®ã f(n 1,n2) lµ h»ng sè, coi nh− mét tr−êng hîp ®Æc biÖt. V×
∇²f(n1,n2) = 0 vµ ta ph¸t hiÖn ®−êng b iªn b»ng çc ®iÓm ∇²f(n 1,n2) ®i qua gi¸ trÞ kh«ng,
nªn mäi biÕn thiªn nhá cña f(n 1,n2) ®Òu g©y ra ®−êng biªn gi¶. Mét ph−¬ng ph¸p ®Ó
khö ®i sè lín ®−êng biªn gi¶ lµ yªu cÇu ph−¬ng sai côc bé ph¶i ®ñ lín ë ®iÓm biªn,
nh− trªn H×nh 2.34. Ph−¬ng sai côc bé σ 2f (n 1 ,n 2 ) cã thÓ −íc l−îng tõ:
n1 + M n2 + M
∑ [ f (k ]
1
σ 2f ( n 1 , n 2 ) = ∑ , k 2 ) − m f (k 1 , k 2 ) 2 (2.16a)
(2 M + 1)
2 1
k 1 = n 1− M k 2 = n2 − M
78
n1 + M n2 + M
1
trong ®ã m f(n1,n2)=
(2 M + 1) 2
∑ ∑ f (k
k 1 = n 1− M k 2 = n 2 − M
1 ,k2 ) (2.16b)
M th−êng chän kho¶ng b»ng 2. Bëi v× ph−¬n g sai σ 2f (n 1 ,n 2 ) ®−îc so s¸nh víi
mét ng−ìng, cã thÓ bá hÖ sè tû lÖ xÝch 1/(2M -1)² trong (2.16a). Ngoµi ra chØ cÇn tÝnh
ph−¬ng sai côc bé σ 2f cho (n1,n2) ë çc ®iÓm ®i qua gi¸ trÞ kh«ng cña ∇²f(n 1,n 2). H×nh
2.35 lµ kÕt qu¶ ¸p dông hÖ ë H×nh 2.34 cho ¶nh trong H×nh 2.33(a). So s¸nh çc H×nh
2.33(b) vµ 1.35 thÊy gi¶m ®−îc nhiÒu ®−êng biªn gi¶. HÖ ë H×nh 2.34 cã thÓ coi nh−
mét ph−¬ng ph¸p dùa trªn gradient.
H×nh 2.33: B¶n ®å ®−êng biªn nhËn ®−îc

b»ng bé dß ®−êng biªn dùa trªn Laplacian.

(b) KÕt qu¶ cña tÝch chËp ¶nh trªn h×nh (a )
víi h(n 1, n2) trªn H×nh 2.32(a) råi sau ®ã
t×m çc ®iÓm ®i qua gi¸ trÞ kh«ng. (a) (b)
σ 2f (n1 ,n 2 )
−íc l−îng cña
ph−¬ng sai côc bé
f(n1,n2)
®iÓm ®i qua ph¶i!

∇ 2 f (n 1,n 2 )
∇ 2 [.] gi¸ trÞ σ 2f ( n1 ,n2 ) > ng−ìng
kh«ng ?
kh«ng! ®iÓm biªn
kh«ng!
kh«ng ph¶i kh«ng ph¶i

lµ ®iÓm biªn lµ ®iÓm biªn
H×nh 2.34: HÖ ph¸t hiÖn ®−êng biªn dùa trªn Lapl acian mµ kh«ng t¹o ra nhiÒu ®−êng
biªn gi¶.
79
H×nh 2.35: B¶n ®å ®−êng biªn nhËn ®−îc b»ng çch

¸p dông hÖ trªn H×nh 2.34 vµo ¶nh trªn H×nh 2.33(a).
Ph−¬ng sai côc bé σ 2f (n 1 ,n 2 ) liªn quan tíi ®é lín gradient. So s¸nh σ 2f (n 1 ,n 2 ) víi mét
ng−ìng t−¬ng tù nh− so s¸nh ®é lín gradient víi mét ng−ìng. Yªu cÇu ∇²f(n1,n2) ®i
qua gi¸ trÞ kh«ng ë biªn cã thÓ coi nh− nh− lµm m¶nh biªn. Víi çch hiÓu nµy ta cã thÓ
thùc hiªn hÖ ë H×nh 2.34 b»ng çch tho¹t tiªn tÝnh ph−¬ng sai σ 2f (n 1 ,n 2 ) vµ sau ®ã chØ
ph¸t hiÖn ®iÓm ∇²f(n 1,n2) ®i qua gi¸ trÞ kh«ng ë nh÷ng ®iÓm mµ ph−¬ng sai σ 2f (n 1 ,n 2 )
ë trªn mét ng−ìng ®I chän.
3.3. ph¸t hiÖn ®−êng biªn b»ng ph−¬ng ph¸p marr vµ hi ldreth
Trong hai tiÕt tr−íc, ta ®I th¶o luËn vÒ çc algorit ph¸t hiÖn ®−êng biªn cã thÓ tõ
¶nh ®Çu vµo t¹o ra b¶n ®å biªn. Mar vµ Hildreth nhËn thÊy r»ng cã sù thay ®æi c−êng
®é râ rÖt xuÊt hiÖn ë nh÷ng ®é ph©n gi¶i kh¸c nhau trªn h×nh. Ch¼ng h¹n, trong cïng
mét ¶nh cã thÓ tån t¹i c¶ vïng bãng mê vµ vïng çc chi tiÕt tinh tÕ ®−îc héi tô s¾c nÐt.
Sù ph¸t hiÖn tèi −u nh÷ng thay ®æi c−êng ®é ®¸ng kÓ cÇn ®Õn nh÷ng to¸n tö ®¸p
øng ®−îc ë nh÷ng ®é ph©n gi¶i kh¸c nhau .Mar vµ Hildreth gîi ý r»ng ¶nh gèc cÇn ph¶i
giíi h¹n b¨ng tÇn ë nhiÒu tÇn sè c¾t kh¸c nhau vµ al gorit ph¸t hiÖn ®−êng biªn ®−îc ¸p
dông cho tõng ¶nh riªng. B¶n ®å tæng hîp ®−êng biªn sÏ cã nh÷ng ®−êng biªn øng víi
tõng ®é ph©n gi¶i.
Mar vµ Hildreth lËp luËn r»ng b¶n ®å ®−êng biªn ë çc ®é ph©n gi¶i kh¸c nhau
chøa th«ng tin quan träng vÒ çc th«ng sè cã ý nghÜa vÒ mÆt vËt lý. ThÕ giíi thÞ gi¸c
®−îc t¹o ra bëi çc thµnh phÇn nh− ®−êng biªn, vÕt x−íc, vµ bãng, mçi thø tËp trung
cao ë trong ®é ph©n gi¶i cña chóng. Sù khu tró nµy còng ®−îc ph¶n ¸nh trong nh÷ng
thay ®æi vËt lý quan träng nh− sù thay ®æi ® é chiÕu s¸ng vµ hÖ sè ph¶n x¹. NÕu cïng
mét ®−êng biªn xuÊt hiÖn trong mét lo¹t b¶n ®å ®−êng biªn øng víi nh÷ng ®é ph©n gi¶i
80
kh¸c nhau, th× cã nghÜa lµ nã ®¹i biÓu cho sù thay ®æi c−êng ®é cña ¶nh lµ do mét hiÖn
t−îng vËt lý duy nhÊt. NÕu biªn chØ xuÊt h iÖn trong mét b¶n ®å ®−êng biªn, th× lý do cã
thÓ lµ sù thay ®æi c−êng ®é trong cïng mét vïng ¶nh do hai hiÖn t−îng vËt lý ®éc lËp
g©y ra.
§Ó giíi h¹n b¨ng tÇn cña ¶nh ë çc tÇn sè c¾t kh¸c nhau, ®¸p øng xung h(x,y) vµ
®¸p øng tÇn sè H( Ωx,Ωy) cña bé läc th«ng thÊp do Mar vµ Hi ldreth ®Ò nghÞ cã d¹ng
Gauss vµ biÓu diÔn sau:
h(x,y)=exp( -(x2+y2)(2πσ2)) (2.17a)
H(Ωx,Ωy)=(2π2σ2)exp(-πσ2 (Ωx2+Ω y2)/2 (2.17b)
trong ®ã σ x¸c ®Þnh tÇn sè c¾t, øng víi gi¸ trÞ σ cµng lín cao tÇn sè c¾t cµng thÊp. ViÖc
chän d¹ng Gauss lµ c¨n cø vµo thùc tÕ nã lµm tr¬n vµ khu tró c¶ trong miÒn kh«ng gian
vµ miÒn tÇn sè. Mét h(x,y) tr¬n hiÕm khi ®−a ra sù thay ®æi nµo kh«ng tån t¹i trong ¶nh
gèc. h(x,y) cµng cã tÝnh khu tró cao th× cµng Ýt x¶y ra kh¶ n¨ng dÞch chuyÓn vÞ trÝ biªn.
Tõ ¶nh ®−îc lµm tr¬n, cã thÓ x¸c ®Þnh çc biªn b»ng nh÷ng alg orit ph¸t hiÖn
®−êng biªn ®I th¶o luËn trong hai tiÕt trªn. Tuú theo ph−¬ng ph¸p nµo ®−îc sö dông, cã
thÓ kÕt hîp phÐp to¸n läc th«ng thÊp trong c«ng thøc (2.17) vµ phÐp to¸n ®¹o hµm
riªng. Ch¼ng h¹n, l−u ý r»ng ∇2[.] vµ nh©n chËp (*) ®Òu lµ tuyÕn tÝnh, ta nhËn ®−îc:
∇2(f(x,y)∗h(x,y)) = f(x,y) ∗[∇2h(x,y)]

∂ 2 h( x, y ) ∂ 2 h( x, y )
=f(x,y) ∗ [ + ] (2.18)
∂x 2 ∂y 2
§èi víi hµm Gauss h(x,y) trong (2.17), ∇2h(x,y) vµ biÕn ®æi Fourier cña nã lµ
e − ( x 2 + y 2 )( 2 πσ 2 ) 2
∇²h(x,y)= ( x + y 2 − 2πσ 2 ) (2.19a)
( πσ 2 ) 2
F [∇2h(x,y)] = -(2π2σ2)exp(-πσ2 (Ωx2+ Ωy2))/2(Ωx2+ Ωy2). (2.19b)

§Ó ®¬n gi¶n Mar vµ Hildreth chän ph−¬ng ph¸p ph¸t hiÖn ®−êng biªn b»ng çch t×m
®iÓm kh«ng cña ∇2f(x,y). ViÖc giíi h¹n b¨ng tÇn cña f(x,y) cã xu thÕ lµm gi¶m nhiÔu,
nhê ®ã gi¶m vÊn ®Ò nhËy c¶m víi nhiÔu ®−îc khi t×m çc ®iÓm ®i qua gi¸ trÞ kh«ng. Çc
hµm ∇2h(x,y) vµ -F[∇2h(x,y)] trong (2.19) ®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.36. Râ rµng
lµ phÐp tÝnh f(x,y) ∗∇2h(x,y) t−¬ng ®−¬ng víi läc th«ng d¶i f(x,y), trong ®ã σ2 trong
81
(2.19) lµ th«ng sè ®iÒu khiÓn ®é réng cña bé läc th«ng d¶i. §èi víi mét dIy f(n 1,n2),
mét çch tiÕp cËn ®¬n gi¶n lµ thay thÕ x vµ y trong (2.19) b»ng n 1 vµ n2.
H×nh 2.37 lµ mét vÝ dô cña çch tiÕp cËn ®ang th¶o luËn. Çc H×nh 2.37(a), (b)
vµ (c) lµ ba ¶nh nhËn ®−îc b»ng çch lµm mê ¶nh gèc trong H×nh 2.33(a) bëi h(n 1,n2), -
nhËn ®−îc khi thay thÕ x vµ y cña h(x,y) trong (2.17) b»ng n 1 vµ n2, theo thø tù víi σ2 =
4, 16 vµ 36. Çc H×nh 2.37(d), (e) vµ (f) lµ ¶nh nhËn ®−îc b»ng çch t×m ®iÓm ®i qua
gi¸ trÞ kh«ng cña f(n 1,n 2)∗∇2h(x,y)x=n1,y=n2 ,víi ∇2h(x,y) nhËn ®−îc tõ (2.19a) khi tuÇn
tù cho σ2 = 4, 16 vµ 36. Mar vµ Hi ldreth sö dông çc b¶n ®å ®−êng biªn víi çc thang
kh¸c nhau ®Ó m« t¶ ®èi t−îng, nh− trong çc H×nh 2.37(d),(e) vµ (f) trong c«ng tr×nh lý
gi¶i ¶nh cña hä.
(a)
(b)
H×nh 2.36: Ph¸c th¶o theo ph−¬ng tr×nh (2.19), víi σ2 = 1, cña:
(a) ∇2h(x,y)
(b) -F[∇2h(x,y)]
82
(a) (b) (c)
(d) (e) (f)
H×nh 2.37: Çc b¶n ®å ®−êng biªn nhËn ®−îc tõ ¶nh ®I ®i qua bé läc th«ng thÊp. Çc
¶nh nhoÌ øng víi:
(a) σ2 = 4; (b) σ2 = 16; (c) σ2 = 36.

KÕt qu¶ ¸p dông algorit dùa trªn Lapl acian cho çc ¶nh nhoÌ øng víi:
(d) σ2 = 4; (e) σ2 = 16; (f) σ2 = 36.
3.4. ph¸t hiÖn ®−êng biªn dùa trªn m« h×nh tÝn hiÖu
Çc algorit ph¸t hiÖn ®−êng biªn ®−îc th¶o luËn trªn lµ çc ph− ¬ng ph¸p chung,
theo nghÜa lµ chóng ®−îc ph¸t triÓn ®éc lËp cña çc bèi c¶nh øng dông. Mét çch tiÕp cËn
kh¸c lµ ph¸t triÓn mét a lgorit ph¸t hiÖn ®−êng biªn riªng cho mét øng dông ®Æc biÖt.
Ch¼ng h¹n nÕu ta biÕt d¹ng cña mét ®−êng biªn, th«ng tin nµy cã th Ó ®−îc kÕt hîp
®Ó ph¸t triÓn alg orit ph¸t hiÖn ®−êng biªn. §Ó minh ho¹ mét algorit ph¸t hiÖn ®−êng
biªn dïng riªng cho mét øng dông, ta hIy xÐt bµi to¸n ph¸t hiÖn ®−êng biªn cña ®éng
m¹ch vµnh trong mét phim chôp X quang (a ngiogram).
§éng m¹ch vµnh lµ hÖ m¹ch m¸u bao quanh tr¸i tim vµ cung cÊp m¸u cho c¬
tim. Sù hÑp ®éng m¹ch vµnh h¹n chÕ viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ m¸u tíi tr¸i tim, g©y ®au vµ
lµm tæn th−¬ng c¬ tim. Sù tæn th−¬ng nµy ®−îc gäi lµ bÖnh ®éng m¹ch vµnh. §Ó x¸c
®Þnh møc ®é nÆng nhÑ cña bÖnh ®éng m¹c h vµnh, ph¶i dùa vµo phim chôp X quang
(angiogram). A ngiogram lµ ¶nh chôp ®éng m¹ch b»ng tia X sau khi ®I tiªm vµo m¹ch
m¸u mét chÊt ph¶n x¹ tia X, th−êng lµ Iodine. H×nh 2.38 mét phim chôp X quang cña
83
®éng m¹ch vµnh. ChØ c¨n cø vµo c¶m nhËn thÞ gi¸c ç n h©n th× nh÷ng ng−êi ®äc phim
kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ møc ®é trÇm träng cña bÖnh.
§é ®o vÒ sù t¾c nghÑn th−êng dïng nhÊt lµ tØ lÖ phÇn tr¨m t¾c nghÏn, ®−îc ®Þnh
nghÜa lµ tû lÖ co hÑp cùc ®¹i cña ®éng m¹ch trªn mét ®é dµi x¸c ®Þnh. Mét tr ong nh÷ng
çch tiÕp cËn ®Ó ®¸nh gi¸ tØ lÖ phÇn tr¨m t¾c nghÏn b¾t ®Çu b»ng viÖc x¸c ®Þnh ®−êng
biªn ®éng m¹ch tõ mét a ngiogram. Ta sÏ xem xÐt vÊn ®Ò ph¸t hiÖn çc ®−êng biªn
®éng m¹ch.
Mét m« h×nh hîp lý cña angiogram f(n 1,n2) lµ
f(n 1,n2) = (v(n 1,n2) + p(n 1,n2))∗g(n1,n2) + w(n 1,n2) (2.20)

trong ®ã v(n 1,n2) biÓu thÞ m¹ch m¸u, p(n 1,n2) biÓu thÞ nÒn, g(n 1,n2) biÓu thÞ sù nhoÌ,
w(n1,n2) lµ nhiÔu nÒn. Hµm v(n 1,n2) nhËn ®−îc tõ mét mÉu h×nh nãn suy réng cña m¹ch
m¸u 3-D, liªn tôc vµ cã çc tiÕt diÖn ellÝp. Chän h×nh d¹ng ellÝp v× sè l−îng tham sè ®Ó
m« t¶ ®Æc tÝnh cña nã Ýt vµ theo kinh nghiªm th× nã dÉn ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tØ
lÖ phÇn tr¨m t¾c nghÏn chÝnh x¸c.
TiÕt diÖn (1-D) cña v(n 1,n2) gåm mét m¹ch m¸u ®−îc x¸c ®Þn h toµn bé bëi ba
th«ng sè, hai th«ng sè ®¹i biÓu ®−êng biªn m¹ch m¸u vµ çi thø ba liªn quan tíi hÖ sè suy
hao tia X cña Iodine. TÝnh liªn tôc cña m¹ch m¸u ®−îc ®¶m b¶o bëi mét hµm bËc
ba lãt vµo ®−êng biªn m¹ch m¸u. NÒn p(n 1,n2) ®−îc h×nh ho¸ b»ng mét ®a thøc hai
chiÒu(2-D) bËc thÊp. Çc ®a thøc bËc thÊp lµ nh÷ng hµm rÊt tr¬n, vµ chän chóng lµ v×
nh÷ng ®èi t−îng ë nÒn nh− m« vµ bé x−¬ng lín h¬n m¹ch m¸u nhiÒu lÇn. Hµm nhoÌ
g(n1,n2) ®−îc m« h×nh ho¸ lµ d¹ng hµm Gauss hai chiÒu(2 -D), dïng nã ®Ó xÐt ®Õn sù
nhoÌ xÈy ra ë nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh chôp. NhiÔu w(n 1,n2) lµ nhiÔu nÒn
ngÉu nhiªn vµ gi¶ thiÕt lµ nhiÔu tr¾ng. Çc tham sè trong m« h×nh cña f(n 1,n2) lµ
nh÷ng tham sè m¹ch, çc hÖ sè cña ®a thøc p(n 1,n2) vµ ph−¬ng sai nhiÔu.
M¹ch, m«, x−¬ng vµ qu¸ tr×nh chôp X quang trong thùc tÕ phøc t¹p h¬n nhiÒu so
víi m« h×nh ®¬n gi¶n ®−a ra ë trªn. Tuy nhiªn, kinh nghiÖm cho thÊy m« h×nh nµy ®I cho
phÐp −íc l−îng tèt t×nh tr¹ng ®−êng biªn m¹ch vµ tØ lÖ phÇn tr¨m t¾c nghÏn t−¬ng øng. Cã
thÓ −íc l−îng çc tham sè cña m« h×nh bëi nh÷ng quy tr×nh kh¸c nhau. Mét kh¶ n¨ng lµ
dïng phÐp −íc l−îng hîp lý tèi ®a ®Ó −íc l−îng tham sè. Trong ph−¬ng ph¸p gÇn ®óng
nhÊt, çc tham sè ch−a biÕt ký hiÖu lµ θ ®−îc −íc l−äng b»ng çch cùc
®¹i ho¸ hµm mËt ®é x¸c suÊt p f(n1,n2)|θ(f0(n1,n2)|θ0), trong ®ã f(n 1,n2) lµ angiogram vµ θ
lµ tÊt c¶ çc tham sè ch−a biÕt cÇn ph¶i −íc l−îng. Ph−¬ng ph¸p hîp lý tèi ®a ®em ¸p
84
dông ®Ó ph¸t hiÖn ®−êng biªn m¹ch lµ mét bµi to¸n phi tuyÕn, nh−ng ®I ®−îc Pappas vµ
Lim gi¶i gÇn ®óng. H×nh 2.39 vµ 1.40 lµ kÕt qu¶ minh ho¹ øng dông ph−¬ng ph¸p ®Þnh
gi¸ hîp lý tèi ®a ®Ó ph¸t hiÖn ®−êng biªn m¹ch m¸u dïng phiªn b¶n (ve rsion) 1-D cña
m« h×nh 2-D trong H×nh 2.20.
Trong phiªn b¶n 1 -D, th× f(n 1,n2) trong H×nh 2.20 ®−îc coi lµ dÉy1 -D víi biÕn n 1 cho
tõng gi¸ trÞ n 2,. TÝnh to¸n ®−îc ®¬n gi¶n ®i rÊt nhiÒu khi sö dông m« h×nh 1 -D. H×nh
2.39(a) lµ ¶nh gèc angiogram 80 ×80 pixel vµ H×nh 2.39(b) lµ çc ®−êng biªn m¹ch
ph¸t hiÖn ®−îc vµ in chång lªn ¶nh gèc ®Ó so s¸nh. H×nh 2.40 lµ mét vÝ dô kh¸c. Ph¸t triÓn
m ét algorit ph¸t hiÖn ®−êng biªn chuyªn dïng cho mét bµi to¸n øng dông phøc t¹p h¬n lµ
¸p dông çc algorit chung ®I ®−îc th¶o luËn trong tiÕt tr−íc, nh−ng nã
cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn ®−êng biªn chÝnh x¸c h¬n.
H×nh 2.40: Mét vÝ dô kh¸c vÒ ph¸t hiÖn

H×nh 2.39: VÝ dô ph¸t hiÖn thµnh
thµnh m¹ch m¸u trªn phim X -quang
m¹ch m¸u trªn phim X -quang
b»ng m« h×nh ho¸ tÝn hiÖu.
b»ng m« h×nh ho¸ tÝn hiÖu.
(a) Phim X-quang 80 x 80 pixel;
(a) Phim X-quang 80 x 80 pixel;
(b) Ph¸t hiÖn thµnh m¹ch m¸u.
(b) Ph¸t hiÖn thµnh m¹ch m¸u. (a) (b)
H×nh 2.38: ¶nh chôp X-quang ®éng m¹c h vµnh.
85
4. PhÐp néi suy ¶nh vµ sù ®¸nh gi¸ chuyÓn ®éng

Trong phÐp néi suy tÝn hiÖu, ta phôc håi tÝn hiÖu liªn tôc tõ çc mÉu. PhÐp néi
suy tÝn hiÖu cã nhiÒu øng dông, cã thÓ sö dông trong viÖc thay ®æi kÝch cì cña ¶nh sè
®Ó c¶i thiÖn thÓ hiÖn c ña ¶nh khi xem trªn thiÕt bÞ hiÓn thÞ. XÐt ¶nh sè cì 64 ×64 pixel.
NÕu thiÕt bÞ hiÓn thÞ hiÖn h×nh bËc kh«ng, tõng ç thÓ pixel ®Òu ®−îc nh×n thÊy, ¶nh thÓ
hiÖn thµnh çc khèi. NÕu t¨ng kÝch th−íc ¶nh b»ng néi suy vµ lÊy mÉu l¹i tr−íc khi
hiÓn thÞ th× ¶nh xuÊt hiÖn sÏ mÞn h¬n vµ nh×n ®Ñp m¾t h¬n. Mét dIy khung h×nh còng
cã thÓ néi suy theo thø nguyªn thêi gian. ¶nh ®éng 24 khung/sec còng cã thÓ ®æi
thµnh tÝn hiÖu truyÒn h×nh NTSC 60 mµnh / gi©y b»ng phÐp néi suy. Còng cã thÓ dïng
phÐp néi suy thêi gi an ®Ó c¶i thiÖn thÓ hiÖn cña ¶nh video chuyÓn ®éng chËm.
PhÐp néi suy còng cã thÓ sö dông trong çc øng dông kh¸c nh− mI ho¸ ¶nh.
Ch¼ng h¹n, mét çch tiÕp cËn ®¬n gi¶n ®Ó lµm gi¶m tèc ®é bÝt lµ lo¹i bá mét sè pixel
hoÆc mét vµi khung vµ t¹o l¹i chóng t õ pixel vµ khung ®I mI ho¸.
4.1. phÐp néi suy kh«ng gian

XÐt mét dIy f(n 1,n2) trong kh«ng gian 2 -D, lµ kÕt qu¶ cña phÐp lÊy mÉu tÝn hiÖu
t−¬ng tù (analog) f(x,y) b»ng mét bé chuyÓn ®æi A/D lý t−ëng:
f(n1,n2) = fc(x,y) x = n1T1 ,y = n 2 T2 (2.21)
nÕu fc(x,y) bÞ giíi h¹n b¨ng tÇn vµ çc tÇn sè lÊy mÉu 1/T 1 vµ 1/T 2 ®Òu cao h¬n tèc ®é
Nyquist, th× cã thÓ phôc håi f c(x,y) tõ f(n 1,n2) b»ng bé chuyÓn ®æi D/A lý t−ëng lµ
∞ ∞
f c(x,y)= ∑ ∑ f (n
n1 = −∞ n 2 = −∞
1 ,n 2 )h( x − n 1T1 , y − n 2 T2 ) (2.22)
trong ®ã h(x, y) lµ ®¸p øng xung cña mét bé läc t−¬ng tù (analog) th«ng thÊp lý t−ëng:
π π
sin x sin y
T1 T2
h(x,y) = (2.23)
π π
x y
T1 T 2
Cã nhiÒu khã kh¨n trong viÖc sö dông (2.22) vµ (2.23) ®Ó néi suy ¶nh. ¶nh
t−¬ng tù (analog) fc(x,y) ngay c¶ khi dïng bé läc chèng chång phæ (antialiasing) còng
86
kh«ng hoµn toµn lµ bÞ giíi h¹n b¨ng tÇn, cho nªn khi lÊy mÉu sÏ bÞ chång phæ. Ngoµi ra
h(x,y) trong (2.23) lµ mét hµm më réng v« h¹n v× vËy sö dông (2.22) ®Ó ®¸nh gÝa f c(x,y)
trong thùc tÕ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. §Ó lÊy xÊp xØ phÐp néi suy b»ng (2.22) vµ
(2.23) cã thÓ sö dông bé läc th«ng thÊ p h(x,y) vèn bÞ giíi h¹n kh«ng gian. §èi víi bé
läc h(x,y) giíi h¹n kh«ng gian th× phÐp tæng trong (2.22) cã mét sè h÷u h¹n sè h¹ng
kh¸c kh«ng. NÕu h(x,y) lµ mét hµm cöa sæ h×nh ch÷ nhËt lµ:
T1 T T T
h(x,y)= 1, − ≤ x≤ 1 , − 2 ≤ y≤ 2 (2.24)
2 2 2 2
th× ®−îc gäi lµ phÐp néi suy bËc kh«ng. Trong phÐp néi suy bËc kh«ng, f̂ c ( x, y ) ®−îc
chän lµ f(n 1,n2) ë pixel gÇn ®iÓm (x,y) nhÊt. Nh÷ ng vÝ dô kh¸c cña h(x,y) ®−îc sö dông
phæ cËp h¬n lµ nh÷ng hµm cho h×nh d¹ng tr¬n h¬n nh− hµm Gauss giíi h¹n kh«ng gian
hoÆc bé läc cöa sæ th«ng thÊp lý t−ëng .
Mét ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n kh¸c ®−îc sö dông nhiÒu trong thùc tÕ lµ phÐp néi
suy song tuyÕn tÝnh . Trong ph−¬ng ph¸p nµy f̂ c ( x, y ) ®−îc ®Þnh gi¸ b»ng phÐp tæ hîp
tuyÕn tÝnh cña f(n 1,n2) ë 4 pixel gÇn nhÊt. Gi¶ sö ta muèn ®Þnh gi¸ f(x,y) cho n 1T1≤ x
≤ (n1+1)T1 vµ n2T2≤ y ≤ (n2+1)T2 biÓu diÔn trªn H×nh 2.41. Gi¸ trÞ f̂ c ( x, y ) trong
ph−¬ng ph¸p phÐp néi suy song tuyÕn tÝnh lµ:
f̂ c ( x, y ) =(1-∆x )(1-∆y)f(n1 ,n2)+∆ y(1-∆ x)f(n 1,n 2+1)+∆ x(1-∆ y)f(n 1+1,n 2)
+∆x∆yf(n1+1,n2+1) (2 .25a)
trong ®ã ∆x=(x-n1T1)/T1 (2.25b)

vµ ∆y=(y-n2T2)/T2 (2.25c)
Mét ph−¬ng ph¸p kh¸c lµ phÐp néi suy ®a thøc. XÐt mét vïng kh«ng gian côc
bé 3 x 3 hoÆc 5 x 5 pixel qua ®ã f(x,y) ®−îc lÊy xÊp xØ b»ng mét ®a thøc. ¶nh néi
suy f̂ c ( x, y ) lµ
N
f̂ c ( x, y ) = ∑ S φ ( x, y )
i i (2.26)
i=1
trong ®ã φi(x,y) lµ mét sè h¹ng cña ®a thøc. Mét vÝ dô cña φi(x,y) khi N = 6 lµ
φi(x,y)=1,x,y,x 2,y2,xy. (2.27)

hÖ sè S i cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng çch lÊy tèi thiÓu cña
87
∑ ∑ [ f ( x, y ) − ∑ S i φ i ( x, y ) ]
2
Error = x = n1T1 ,y = n 2 T2 (2.28)
( n1 ,n 2 )∈ψ i=1
Trong ®ã Ψ lµ nh÷ng pixel trªn ®ã f(x,y) ®−îc lÊy xÊp xØ. Gi¶i ph−¬ng tr ×nh (2.28) lµ
bµi to¸n tuyÕn tÝnh ®¬n gi¶n, bëi v× φi(x,y) cè ®Þnh. ¦u ®iÓm cña phÐp néi suy ®a thøc
lµ f̂ c ( x, y ) tr¬n vµ viÖc ®Þnh gi¸ ∂f̂ c ( x, y ) / ∂x vµ ∂f̂ c ( x, y ) / ∂y ®¬n gi¶n. ∂f̂ c ( x, y ) / ∂x vµ
∂f̂ c ( x, y ) / ∂y lµ çc ®¹o hµm riªng ®−îc dïng trong nh÷ng øng dông nh− ph¸t hiÖn
®−êng biªn vµ −íc l−îng di ®éng. Ngoµi ra ®em khíp mét ®a thøc víi sè hÖ sè Ýt h¬n sè
pixel trong vïng Ψ ë c«ng thøc (2.28), cã thÓ lµm tr¬n nhiÔu ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh.
ViÖc lµm tr¬n nhiÔu ®Æc biÖt cã lîi trong çc øng dông cã sö dông ®¹o hµm riªng
∂f̂ c ( x, y ) / ∂x vµ ∂f̂ c ( x, y ) / ∂y .
Còng cã thÓ sö dông algorit −íc l−îng di ®éng sÏ th¶o luËn trong tiÕt sau ®Ó ph¸t
triÓn nh÷ng s¬ ®å néi suy kh«ng gian.
H×nh 2.42 lµ mét vÝ dô phÐp néi suy ¶nh. H×nh 2.42(a) lµ ¶nh 265 ×256 pixel
®−îc t¹o ra tõ phÐp néi suy bËc kh«ng mét ¶nh gèc 64 × 64 pixel. H×nh 2.42(b) lµ ¶nh
256x256 pixel nhËn ®−îc tõ phÐp néi suy song tuyÕn tÝnh mét ¶nh gèc 64 ×64 pixel.
(n2+1)T 2
y (x,y)
∆yT2
n2T2
H×nh 2.41: Vïng ë ®ã f c(x,y) ®−îc
∆xT1
néi suy tõ 4 pixel l©n cËn f c(n1T1,n2T2),
fc((n1+1)T1,n2T2), fc(n1T1,(n2+1)T2) ,
n1T1 x (n 1+1)T 1
fc((n1+1)T1,(n2+1)T2).
88
H×nh 2.42: VÝ dô vÒ phÐp néi suy kh«ng gian.
(a) ¶nh 265 x 256 pixel ®−îc t¹o ra tõ ph Ðp

néi suy bËc-kh«ng mét ¶nh gèc 64 x 64 pixel;
(b) ¶nh 256 x 256 pixel nhËn ®−îc tõ phÐp néi (a) (b)
suy song tuyÕn tÝnh ¶nh gèc ®I sö dông trong h×nh (a).
4.2. −íc l−îng chuyÓn ®éng

Cã thÓ tõ nh÷ng khung h×nh ®I cã t¹o ra çc khung h×nh míi b»ng néi suy thêi
gian. Kh¸c víi néi suy kh«ng gian, néi suy thêi gian yªu cÇu l−u tr÷ mét khèi l−îng lín.
V× vËy, th−êng ph¶i t¹o ra mét khung míi gi÷a hai khung liÒn kÒ, mét çi thuéc vÒ
qu¸ khø, çi kia thuéc vÒ t−¬ng lai so víi khung ®−îc t¹o ra.
Ph−¬ng ph¸p ®¬n g i¶n nhÊt th−êng dïng trong thùc tÕ lµ ph−¬ng ph¸p bËc -
kh«ng (zero-order hold method) t¹o ra mét khung míi b»ng çch lÆp l¹i khung ®I cã ë thêi
®iÓm gÇn kÒ nhÊt. Khi biÕn ®æi ¶nh ®éng 24 khung/sec sang tÝn hiÖu NTSC 60
tr−êng/sec, tõ mét khung ¶nh ®éng t¹o ra 3 tr−êng kÕ tiÕp nhau, sau ®ã tõ khung ¶nh
®éng kÕ theo l¹i t¹o ra 2 tr−êng kÕ tiÕp nhau n÷a, qu¸ tr×nh cø nh− thÕ lÆp l¹i cho ®Õn
khi hÕt çc ¶nh ®éng. §ã lµ ph−¬ng ph¸p gì dÇn 3:2 (3:2 pull-down method). Víi ®a sè
c¶nh (scene) kh«ng cã chuyÓn ®éng to µn bé (global motion) lín th× kÕt qu¶ kh¸ tèt.
Tuy vËy, khi cã chuyÓn ®éng toµn bé lín, sÏ cã hiÖn t−îng giËt giËt. Mét çch ®Ó c¶i
thiÖn lµ bï chuyÓn ®éng.
¶nh ®éng hoÆc truyÒn h×nh qu¶ng b¸ lµ mét dIy nh÷ng khung tÜnh ®−îc hiÓn thÞ
liªn tiÕp nhau víi tèc ®é cao. Tèc ®é (hay nhÞp hiÓn thÞ) cÇn thiÕt ®Ó g©y c¶m nhËn nh−
chuyÓn ®éng tù nhiªn th−êng ph¶i kh¸ cao, ®ñ ®¶m b¶o mét ®é d− thõa vÒ thêi gian
gi÷a çc khung kÒ. PhÇn lín biÕn thiªn c−êng ®é tõ khung nµy sang khung kÕ theo sau
lµ do ®èi t−îng chuyÓn ®é ng. Qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh vËn ®éng (movement) cña çc ®èi
t−îng trong mét dIy khung ¶nh gäi lµ −íc l−îng chuyÓn ®éng . Xö lý ¶nh cã xÐt ®Õn sù
tån t¹i cña chuyÓn ®éng gäi lµ xö lý ¶nh cã bï chuyÓn ®éng .
89
dy
dx
(a) f(x, y, t -1) (b) f(x, y, t 0)
H×nh 2.43: ¶nh tÞnh tiÕn víi di chuyÓn (d x , d y).
(a) f(x, y, t -1);

(b) f(x, y, t 0).
Xö lý ¶nh cã bï chuyÓn ®éng cã nhiÒu øng dông. Mét øng dông lµ néi suy ¶nh.
B»ng çch −íc l−îng çc th«ng sè chuyÓn ®éng ta cã thÓ t¹o ra mét khung míi gi÷a hai
khung ®I cã. øng dông phÐp xö lý cã bï chuyÓn ®éng cho néi suy ¶nh sÏ ®−îc th¶o
luËn ë tiÕt sau. Mét øng dông n÷a lµ phôc håi ¶nh. NÕu cã thÓ −íc l−îng çc th«ng sè
chuyÓn ®éng vµ nhËn biÕt çc vïng trong nh÷ng khung kh¸c nhau ë ®ã c−êng ®é ¶nh
b»ng hoÆc gÇn b»ng nhau, th× cã thÓ läc thêi gian ë nh÷ng vïn g ®ã. Nh÷ng øng dông
cho phôc håi ¶nh sÏ ®−îc th¶o luËn ë ch−¬ng 3. Xö lý ¶nh cã bï chuyÓn ®éng còng cã
thÓ øng dông cho mI ho¸ ¶nh. B»ng çch dùa vµo çc khung tr−íc ®ã dù b¸o c−êng ®é
khung ®−¬ng thêi, cã thÓ giíi h¹n mI ho¸ ë çc hiÖu sè c−êng ®é gi÷a k hung ®−¬ng
thêi vµ khung ®−¬ng thêi dù b¸o. Ngoµi ra, chóng ta còng cã thÓ lo¹i bá vµi khung vµ x©y
dùng l¹i nh÷ng khung bÞ lo¹i bá b»ng néi suy tõ çc khung ®I mI ho¸. Nh÷ng øng
dông cho mI ho¸ ¶nh sÏ th¶o luËn ë ch−¬ng 3.
Bµi to¸n −íc l−îng chuyÓn ®éng m µ ta xÐt ë ®©y lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña
çc ®èi t−îng. §Æt f(x, y, t -1) vµ f(x, y, t 0) theo thø tù lµ c−êng ®é ¶nh ë nh÷ng thêi ®iÓm
t-1 vµ t0. Ta gäi çc khung f(x, y, t -1) vµ f(x, y, t 0) lµ khung qu¸ khø vµ khung ®ang xÐt.
Gi¶ thiÕt r»ng:
f(x, y, t0) = f(x - dx, y - dy, t-1) (2.29)
90
trong ®ã d x vµ dy lµ dÞch chuyÓn ngang vµ th¼ng ®øng gi÷a t -1 vµ t0. H×nh 2.43 biÓu diÔn
mét vÝ dô cña f(x, y, t -1) vµ f(x, y, t 0) tho¶ mIn ph−¬ng tr×nh (2.29). Gi¶ sö cã chuyÓn
®éng ®Òu gi÷a t-1 vµ t0,
f ( x, y ,t ) = f (x − v x (t − t − 1 ), y − v y (t − t− 1 ),t− 1 ) , t-1 ≤ t ≤ t0 (2.30)
trong ®ã v x vµ vy lµ çc tèc ®é theo ph−¬ng n»m ngang vµ ph−¬ng th¼ng ®øng.
Mét hÖ qu¶ trùc tiÕp cña (2.30) lµ mét ph−¬ng tr×nh vi ph©n liªn hÖ v x vµ vy víi
δf(x, y, t)/δx, δf(x, y, t)/δy, δf(x. y, t)/δt cã hiÖu lùc trªn miÒn kh«ng - thêi gian trong
®ã gi¶ thiÕt chuyÓn ®éng lµ tÞnh tiÕn ®Òu. §Ó suy ra hÖ thøc nµy, ta ký hiÖu f(x,y, t -1)
b»ng s(x, y):
s ( x, y ) = f ( x, y, t −1 ). (2.31)
Tõ (2.30) vµ (2.31):
f ( x, y ,t ) = s (α( x, y ,t ),β( x, y ,t )), t-1 ≤ t ≤ t0 (2.32)
trong ®ã α( x, y ,t ) = x − v x (t − t− 1 ) (2.32b)
vµ β( x, y ,t ) = y − v y (t − t− 1 ) (2.32c)
Tõ (2.32), gi¶ thiÕt r»ng δf(x, y, t)/δx, δf(x, y, t)/δy, δf(x. y, t)/δt tån t¹i, ta nhËn ®−îc:
∂f ( x, y ,t ) ∂s ∂α ∂s ∂β ∂s
= + = (2.33a)
∂x ∂α ∂x ∂β ∂x ∂α
∂f ( x, y ,t ) ∂s ∂α ∂s ∂β ∂s
= + = (2.33b)
∂y ∂α ∂y ∂β ∂y ∂β
∂f ( x, y ,t ) ∂s ∂α ∂s ∂β ∂s ∂s
= + = −v x − vy . (2.33c)
∂t ∂α ∂t ∂β ∂t ∂α ∂β
Tõ (2.33),
∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t )
vx + vy + = 0. (2.34)
∂x ∂y ∂t
91
Ph−¬ng tr×nh (2.34) gäi lµ ph−¬ng tr×nh rµng buéc kh«ng - thêi gian vµ cã thÓ
®−îc më réng ®Ó xÐt ®Õn nh÷ng lo¹i chuyÓn ®éng kh¸c, nh− phãng to, thu nhá èng kÝnh
(zooming).
Gi¶ thiÕt tÞnh tiÕn ®¬n gi¶n dÉn ®Õn ph−¬ng tr×nh (2.29) vµ gi¶ thiÕt bæ sung coi
phÐp tÞnh tiÕn cã tèc ®é ®Òu dÉn ®Õn (2.30) ®I ®Æt ra nhiÒu h¹n chÕ. Ch¼ng h¹n, kh«ng
®−îc cho ®èi t−îng quay, kh«ng phãng to, thu nhá èng kÝnh, çc vïng kh«ng bÞ trïm
phñ bëi sù tÞnh tiÕn ®èi t−îng, çc ®èi t−îng kh«ng ®−îc chuyÓn ®éng víi nh÷ng tèc
®é vx vµ vy kh¸c nhau. Tuy vËy, b»ng çch gi¶ thiÕt chØ cã chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ®Òu ë
côc bé, vµ chØ −íc l−îng 2 th«ng sè chuyÓn ®éng (d x, dy ) hay (v x, vy ) ë mçi pixel hay
ë mçi h×nh con, çc c«ng thøc (2.29) vµ (2.34) vÉn cã hiÖu lùc ë nh÷ng vïng nÒn kh«ng
bÞ ¶nh h−ëng bëi chuyÓn ®éng ®èi t−îng.
Nh÷ng vïng nµy chiÕm mét phÇn ®¸ng kÓ cña dIy khung h×nh. Ngoµi ra, nÕu ta
nhËn biÕt nh÷ng vïng ë ®ã −íc l−îng chuyÓn ®éng kh«ng chÝnh x ¸c, cã thÓ lo¹i bá
phÐp xö lý bï chuyÓn ®éng ë nh÷ng vïng ®ã. Ch¼ng h¹n trong néi suy ¶nh, ta cã thÓ
gi¶ thiÕt v x = vy = 0.
Cã thÓ ph©n çc ph−¬ng ph¸p −íc l−îng chuyÓn ®éng thµnh hai nhãm lín, lµ çc
ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng (region matching) vµ çc p h−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng -
thêi gian. Çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng dùa trªn (2.29) vµ çc ph−¬ng ph¸p rµng
buéc kh«ng-thêi gian dùa trªn (2.34). Ta hIy th¶o luËn vÒ çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng
vïng tr−íc.
4.2.1. Çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng

Néi dung çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng lµ xÐt mét vïng nhá trong khung h×nh
vµ t×m sù chuyÓn ®éng cã vÎ “khíp nhÊt” trong sè nh÷ng vïng cã thÓ cña khung h×nh
l©n cËn .Trong çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng, vector chuyÓn ®éng (d x, dy) ®−îc −íc
l−îng b»ng çch lÊ y cùc tiÓu:
Error = ∫∫
( x , y )∈ R
C[f(x, y, t 0), f(x - dx, y - dy, t-1)] dx dy (2.35)
trong ®ã R lµ vïng kh«ng gian côc bé sö dông ®Ó −íc l−îng (d x, dy), vµ C[. ..] lµ mét ®é
®o ®Ó ph©n biÖt s ù kh¸c nhau gi÷a hai acgumen. Çc tÝch ph©n trong c«ng thøc (2.35)
92
cã thÓ thay thÕ b»ng nh÷ng tæng nÕu ®−îc lÊy mÉu ë biÕn kh«ng gian (x, y). NÕu ta −íc
l−îng (d x, dy) ë thêi ®iÓm t 0 , vïng R lµ vïng kh«ng gian côc bé bao quanh vÞ trÝ kh«ng
gian ®Æc biÖt ë ®ã tiÕn hµnh −íc l−îng (d x, dy). KÝch cì cña R phô thuéc nhiÒu yÕu tè.
NÕu chän R qu¸ lín th× gi¶ thiÕt (d x, dy) gÇn nh− kh«ng ®æi trªn vïng R sÏ kh«ng cßn
hiÖu lùc vµ sÏ ph¶i tÝnh to¸n nhiÒu ®Ó −íc l−îng sai sè. NÕu chän R qu¸ nhá th× çc gi¸
trÞ −íc l−îng cã thÓ rÊt nhËy víi t¹p ©m. Dùa theo nh÷ng nhËn ®Þnh trªn th× sù lùa chän phï
hîp lµ 5 x 5 pixel. Cã nhiÒu çch chän hµm ph©n biÖt C[. ..] kh¸c nhau. Th«ng th−êng
sö dông hai çch chän lµ hiÖu b×nh ph−¬ng vµ hiÖu tuyÖt ®èi gi÷a hai acgumen.
Víi nh÷ng çch chän ®ã (2.35) rót gän l¹i lµ:
Error = ∫∫
( )
x , y ∈R
[f(x, y, t 0) - f(x - dx, y - dy, t-1)]2 dx dy (2.36)
Error = ∫∫
( )
x , y ∈R
|f(x, y, t 0) - f(x - dx, y - dy, t-1)| dx dy (2.37)
Hµm f(x, y, t 0) - f(x - dx, y - dy, t-1) ®−îc gäi lµ hµm dÞch chuyÓn. Trong çc øng dông
®iÓn h×nh cña phÐp xö lý bï chuyÓn ®éng , sù lùa chän hµm ph©n biÖt kh«ng ¶nh h−ëng
nhiÒu ®Õn hiÖu n¨ng hÖ thèng. Trong ph¹m vi mµ c«ng thøc (2.29) cßn hiÖu lùc, th×
biÓu thøc sai sè trong (2.36) hoÆc (2.37) sÏ b»ng 0 ë mét gi¸ trÞ thÝch ®¸ng cña (d x, dy).
Cùc tiÓu ho¸ Error trong (2.36) hoÆc (2.37) lµ mét bµi to¸n phi tuyÕn. Cã nhiÒu
nç lùc ®Ó gi¶i quyÕt bµi to¸n phi tuyÕn ®ã, dÉn ®Õn nhiÒu ph−¬ng ph¸p gi¶i kh¸c nhau,
nh−ng tùu trung cã thÓ ph©n thµnh hai lo¹i chÝnh lµ ph−¬ng ph¸p thÝch øng khèi vµ
ph−¬ng ph¸p ®Ö quy. Ta th¶o luËn ph−¬ng ph¸p thÝch øng khèi tr−íc.
Mét çch tiÕp cËn tr ùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cùc tiÓu trªn lµ ®Þnh gi¸ Error cho
mäi vÞ trÝ (d x, dy) trªn mét ph¹m vi phï hîp vµ chän (d x, dy) ë ®ã Error lµ cùc tiÓu. Trong
çch tiÕp cËn ®ã, mét khèi çc c−êng ®é pixel ë thêi gian t 0 ®−îc khíp phï hîp trùc tiÕp
(matched d irectly) víi mét khèi ë thêi gian t -1 . §ã lµ c¬ së cña çc ph−¬ng ph¸p thÝch
øng khèi. V× biÓu thøc Error ph¶i ®−îc ®Þnh gi¸ ë nhiÒu gi¸ trÞ cña (d x, dy), ph−¬ng ph¸p
−íc l−îng (d x, dy) nµy chi phÝ tÝnh to¸n qu¸ lín vµ nhiÒu ph−¬ng ph¸p ®I
®−îc khai triÓn ®Ó lµm gi¶m tÝnh to¸n. Trong ph−¬ng ph¸p gi¶n ho¸ ®Çu tiªn, ta gi¶
thiÕt (d x, dy) lµ h»ng sè trªn mét khèi 7 x 7 pixels. Víi gi¶ thiÕt ®ã, ta chia ¶nh thµnh
nhiÒu khèi vµ −íc l−îng (d x, dy) cho mçi khèi. MÆc dï ta th−êng chän kÝch th−íc khèi
nh− lµ kÝch cì cña R trong (2.35), nh−ng còng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµm nh− vËy.
Trong mét ph−¬ng ph¸p gi¶n ho¸ kh¸c, ta cã thÓ giíi h¹n kho¶ng t×m kiÕm ë çc gi¸ trÞ
nguyªn cña (d x, dy). Ngoµi viÖc lµm gi¶m kho¶ng t×m kiÕm tõ çc biÕn (d x, dy) liªn tôc
93
sang çc biÕn rêi r¹c, sù giíi h¹n kho¶ng t×m kiÕm ë çc gi¸ trÞ nguyªn cho phÐp ta x¸c
®Þnh f(n 1 - dx, n2 - dy, t-1) cÇn thiÕt ®Ó −íc l−îng biÓu thøc Error, mµ kh«ng néi suy. Tuy
nhiªn çc gi¸ trÞ −íc l−îng (d x, dy) chØ h¹n chÕ ë nh÷ng gi¸ trÞ rêi r¹c.
Ta cã thÓ lµm gi¶m ®ßi hái tÝnh to¸n ë çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng khèi h¬n n÷a
b»ng çch sö dông thñ tôc t×m kiÕm hiÖu qu¶ h¬n. Mét ph−¬ng ph¸p ®−îc gäi lµ
ph−¬ng ph¸p t×m kiÕm ba b−íc ®−îc minh ho¹ trong H×nh 2.44. Trong b−íc ®Çu tiªn
cña ph−¬ng ph¸p nµy, biÓu thøc sai sè ®−îc ®Þnh gi¸ ë 9 gi¸ trÞ cña (d x, dy), ®−îc ®¸nh
dÊu lµ “1” vµ dïng dÊu chÊm trßn ghi vÞ trÝ trªn hÖ to¹ ®é. Trong 9 gi¸ trÞ (d x, dy) ®ã, ta
chän çi øng víi Error nhá nhÊt. Gi¶ sö ®¹t Error nhá nhÊt ë (d x = 3, d y =-3). Trong
b−íc thø hai, ta ®Þn h gi¸ biÓu thøc sai sè ë 8 gi¸ trÞ kh¸c cña (d x, dy), ®−îc ®¸nh dÊu lµ
“2” vµ dïng dÊu chÊm vu«ng ghi vÞ trÝ trªn hÖ to¹ ®é. B©y giê ta chän (d x, dy) tõ 9 gi¸
trÞ (8 gi¸ trÞ míi vµ (d x=3, d y = -3)). Thñ tôc nµy ®−îc lÆp l¹i thªm mét lÇn n÷a. §Õn
cuèi b−íc ba, ta cã −íc l−îng cña (d x, dy). Thñ tôc nµy cã thÓ më réng ra trªn ba b−íc
®Ó lµm t¨ng ph¹m vi cã thÓ cña nh÷ng vÞ trÝ (d x, dy). Mét ph−¬ng ph¸p t×m kiÕm kh¸c lµ
tho¹t tiªn t×m d x b»ng çch t×m (d x, 0). Khi ®I −íc l−îng ®−îc d x , ch¼ng h¹n ®ã lµ d̂ x ,
th× −íc l−îng d y b»ng çch t×m ( d̂ x , dy). NÕu ta muèn c¶i thiÖn −íc l−îng h¬n n÷a, th×
cã thÓ −íc l−îng l¹i d x b»ng çch t×m (d x, d̂ y ), trong ®ã d̂ y lµ −íc l−îng cña d y nhËn
®−îc trong b−íc tr−íc. Mçi b−íc trong thñ tôc ®ã, ta chØ −íc l−îng mét tham sè, ®¬n gi¶n
h¬n −íc l−îng hai tham sè ®ång thêi. Çc ph−¬ng ph¸p kinh nghiÖm (heuristic) lµm gi¶m
khèi l−îng tÝnh to¸n b»ng çch lµm gi¶m sè çc gi¸ trÞ cña (d x, dy) ë ®ã biÓu thøc sai sè
®−îc ®Þnh gi¸. Tuy nhiªn Error ë gi¸ trÞ −íc l−îng (d x, dy) cã thÓ kh«ng ph¶i
lµ mét cùc tiÓu toµn bé (global minimum). Trong çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng khèi, ta
−íc l−îng (d x, dy) b»ng çch ®Þnh gi¸ Error ë mét vµi bé (d x, dy) x¸c ®Þnh. Cã mét bi Õn
thÓ cña ph−¬ng ph¸p, lµ sö dông çc algorit gi¶m nh− çc ph−¬ng ph¸p Newton -
Raphson vµ Davidon -Fletcher-Powell ®Ó gi¶i quyÕt bµi to¸n phi tuyÕn t×m cùc tiÓu cña
Error ®èi víi (d x, dy). Trong lo¹i nµy cña çc algorit, thñ tôc ®Ö quy ®−îc sö dông ®Ó c¶ i
thiÖn −íc l−îng trong mçi lÇn lÆp, v× thÕ chóng ®−îc gäi lµ çc ph−¬ng ph¸p ®Ö quy.
Gäi ( d̂ x (k ),d̂ y (k ) ) lµ −íc l−îng cña (d x, dy) sau k lÇn lÆp. ø¬c l−îng (d x, dy )
sau k+ 1 lÇn lÆp lµ ( d̂ x (k + 1),d̂ y (k + 1) ) biÓu diÔn lµ:
d̂ x ( k + 1 ) = d̂ x ( k ) + u x ( k ) (2.38a)
94
d̂ y ( k + 1 ) = d̂ y ( k ) + u y ( k ) (2.38b)
trong ®ã ux(k) , uy(k) lµ çc sè h¹ng cËp nhËt hoÆc sè h¹ng hiÖu chØnh. Çc sè h¹ng cËp
nhËt thay ®æi theo ph−¬ng ph¸p gi¶m ®−îc sö dông. Ch¼ng h¹n, nÕu ta dïng ph−¬ng
ph¸p gi¶m nhanh nhÊt , th× (2.38) trë thµnh :
∂Error( d x , d y )
d̂ x ( k + 1 ) = d̂ x ( k ) − ε d x = d̂ x ( k ),d y = d̂ y ( k )
(2.39a)
∂d x
∂Error( d x , d y )
d̂ y ( k + 1 ) = d̂ y ( k ) − ε (2.39b)
∂d y d x = d̂ x ( k ),d y = d̂ y ( k )
trong ®ã ε lµ kÝch cì mét b−íc, cã thÓ ®iÒu chØnh ®−îc, vµ Error(d x, dy) lµ Error trong
c«ng thøc (2.35), hµm cña d x vµ dy víi mçi gi¸ trÞ ®I cho R. Çc ph−¬ng ph¸p ®Ö quy
th−êng liªn quan tí i ®¹o hµm riªng vµ cã khuynh h−íng lµ nhËy c¶m víi sù tån t¹i
nhiÔu hoÆc nh÷ng chi tiÕt ¶nh tinh vi. Lµm tr¬n ¶nh tr−íc khi −íc l−îng chuyÓn ®éng
th−êng c¶i thiÖn hiÖu n¨ng çc ph−¬ng ph¸p ®Ö quy .
Trong çc ph−¬ng ph¸p ®Ö quy, (d x, dy) kh«ng bÞ giíi h¹n ë çc gi¸ trÞ nguyªn vµ
cã thÓ ®−îc −íc l−îng chÝnh x¸c trong ®iÒn ¶nh con (subpixel). Çc sè h¹ng cËp nhËt
th−êng liªn quan ®Õn sù ®Þnh gi¸ çc ®¹o hµm riªng cña Error(d x, dy), gåm viÖc ®Þnh gi¸
f(x, y, t-1) vµ çc ®¹o hµm riªng cña nã ë mét ®iÓm tuú ý tr ong kh«ng gian. Trong thùc
tÕ f(x, y, t -1) chØ ®−îc biÕt khi x = n 1T1 vµ y = n 2T2 . §Ó ®Þnh gi¸ çc ®¹i l−îng cÇn thiÕt
ë ®iÓm kh«ng gian tuú ý (x, y), ta cã thÓ sö dông kü thuËt néi suy kh«ng gian ®−îc th¶o
luËn trong tiÕt 1.4.1
n1+dx
n1-8 n1-7 n1-6 n1-5 n1-4 n 1-3 n1-2 n 1-1 n 1 n1+1 n 1+2 n 1+3 n 1+4 n 1+5 n 1+6 n1+7 n1+8
n2+8
n2+7
n2+1
n2+6
n2+5
n2+4
n2+3
n2+2
3
2 3 2
2 1 2 2 1 1
9
5
2 2 2
Trong çc ph−¬ng ph¸p ®Ö quy, (d x, dy) th−êng ®−îc −íc l−îng ë mçi pixel. Khi
sö dông phÐp ®Ö quy liªn quan tíi c«ng thøc (2.38) ( d̂ x (0 ), d̂ y (0 ) ) th−êng nhËn ®−îc
−íc l−îng ë pixel kÒ trong cïng mét ®−êng quÐt ngang, trong ®−êng quÐt ngang kÒ
theo hoÆc trong khung kÒ theo. Çc ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc gäi lµ −íc l−îng ®Ö quy pel
ph©n tö ¶nh (picture element), theo thø tù lµ ®Ö quy ngang, däc vµ ®Ö quy thêi gian. Khi
cho ( d̂ x (k ),d̂ y (k ) ) , ta chØ cã thÓ sö dông phÐp ®Ö quy liªn quan c«ng thøc (2.38 ) mét
lÇn cho mçi pixel råi chuyÓn ®éng tíi pixel tiÕp theo. HoÆc lµ, ta còng cã thÓ sö dông
phÐp ®Ö quy nhiÒu h¬n mét lÇn ®Ó −íc l−îng (d x,dy) chÝnh x¸c h¬n tr−íc khi chuyÓn
®éng sang pixel tiÕp theo.
96
MÆc dï ta ph©n lo¹i çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng thµnh ph−¬ng ph¸p thÝch
øng khèi vµ ph−¬ng ph¸p ®Ö quy nh− th−êng lµm trªn b¸o chÝ khoa häc, nh−ng ®−êng
ranh giíi gi÷a hai lo¹i chØ lµ ranh giíi mê. B»ng çch chän l−íi (grid) ®Þnh gi¸ biÓu
thøc sai sè dµy h¬n, ta còng cã thÓ ®Þnh gi¸ (d x, dy) trªn tõng subpixel víi çc ph−¬ng
ph¸p thÝch øng khèi. Ngoµi ra thñ tôc t×m kiÕm ba b−íc ë trªn cã thÓ ®−îc xem nh−
ph−¬ng ph¸p ®Ö quy ë ®ã −íc l−îng ®−îc c¶i thiÖn b»ng phÐp lÆp. Nh−îc ®iÓm chÝnh
cña çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng lµ yªu cÇu khèi l−îng tÝnh to¸n lín. Tuy chØ ph¶i
−íc l−îng hai tham sè d x vµ dy , viÖc gi¶i bµi to¸n phi tuyÕn ë mçi pixel hoÆc ë mçi
¶nh con ®Òu cã thÓ ®ßi hái chi phÝ tÝnh to¸n lín.
4.2.2. çc ph−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng - thêi gian

Çc algorit cña lo¹i nµy ®−îc dùa trªn ph−¬ng tr×nh rµng buéc kh«ng - thêi gian
(2.34), cã thÓ xem nh− mét ph−¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh cho hai sè ch−a biÕt v x vµ vy d−íi
gi¶ thiÕt lµ ∂f(x, y, t)/∂x, ∂f(x, y, t)/∂y vµ ∂f(x, y, t)/∂t ®I biÕt. B»ng çch −íc l−îng
∂f(x, y, t)/∂x, ∂f(x, y, t)/∂y vµ ∂f(x, y, t)/∂t ë nhiÒu ®iÓm (x i, yi, ti) víi 1≤ i ≤N, ë ®ã v x
vµ vy ®−îc gi¶ ®Þnh lµ h»ng sè, ta cã thÓ nhËn ®−îc mét tËp hîp ph−¬ng tr×nh tuyÕn
tÝnh qu¸ x¸c ®Þnh (overdetermined):
∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t )
vx + vy + ≈ 0, 1≤i≤N
∂x ∂y ∂t
( x i , y i ,t i ) ( x i , y i ,t i ) ( x i , y i ,t i )
(2.40)
çc −íc l−îng chuyÓn ®éng cã thÓ nhËn ®−îc b»ng çch lÊy cùc tiÓu:
N
∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t )
Error = ∑ [ v x + vy + ]2
∂x ∂y ∂t
( xi ,yi ,t i ) ( xi ,yi ,t i ) ( xi ,yi ,t i )
i=1
(2.41)
v× biÓu thøc sai sè trong (2.41) lµ d¹ng toµn ph−¬ng cña hai sè ch−a biÕt v x vµ vy, ph¶i
gi¶i hai ph−¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh ®Ó cã ®¸p sè. Tæng qu¸t h¬n, th−êng gi¶ thiÕt (2.34) lµ
®óng trong vïng kh«ng - thêi gian côc bé ký hiÖu lµ ψ. §Ó −íc l−îng v x vµ vy ta lÊy cùc
tiÓu:
97
∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t )
Error = ∫∫∫ ( v x
∂x
+ vy
∂y
+
∂t
)2 dx dy dt . (2.42)
∈ψ
( x , y ,t )∈
Çc tÝch ph©n trong (2.42) cã thÓ ®−îc thay thÕ b»ng çc tæng. (2.41) lµ mét vÝ dô nh−
thÕ. LÊy vi ph©n Error trong (2.42) ®èi víi v x vµ vy vµ cho kÕt qu¶ b»ng kh«ng dÉn ®Õn:
Wv = γ (2.43a)
trong ®ã
∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t )
∫∫∫ ( )2 dx dy dt . ∫∫∫ dx dy dt .
∈ψ
( x , y ,t )∈
∂x ∈ψ
( x , y ,t )∈
∂x ∂y
W= (2.43b)
∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t )
∫∫∫ ∈ψ
( x , y ,t )∈
∂x ∂y
dx dy dt . ∫∫∫ ( ∈ψ
( x , y ,t )∈
∂y
)2 dx dy dt .
v = [v x, vy]T (2.43c)
∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t )
∫∫∫ ∈ψ
( x , y ,t )∈
∂x ∂t
dx dy dt .
γ=− (2.43d)
∂f ( x, y ,t ) ∂f ( x, y ,t )
∫∫∫ ∈ψ
( x , y ,t )∈
∂y ∂t
dx dy dt .
Hai ph−¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh trong (2.43) cã thÓ cã nhiÒu lêi gi¶i. gi¶ sö f(x, y, t)
lµ h»ng sè trong vïng kh«ng gian thêi gian ψ, th× ∂f(x, y, t)/∂x, ∂f(x, y, t)/∂y vµ ∂f(x, y,
t)/∂t tÊt c¶ ®Òu b»ng kh«ng vµ mäi phÇn tö trong W vµ γ trong (2.43) còng b»ng kh«ng, nhê
®ã bÊt kú (v x, vy) nµo còng sÏ tho¶ mIn (2.43a). Mäi tèc ®é chuyÓn ®éng trong vïng ®é
c−êng ®é ®ång ®Òu sÏ kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn f(x, y, t), do ®ã kh«ng thÓ tõ f(x,
y, t) −íc l−îng ®−îc tèc ®é chuyÓn ®éng thùc tÕ. Gi¶ sö f(x, y, t) lµ mét mÐp bËc thang
lý t−ëng. Tèc ®é chuyÓn ®éng theo h−íng song song víi mÐp bËc thang sÏ kh«ng ¶nh
h−ëng ®Õn f(x, y, t) vµ do ®ã kh«ng thÓ −íc l−îng ®−îc. Nh÷ng bµi to¸n nµy ®I ®−îc
98
nghiªn cøu vµ ®I khai triÓn ®−îc mét nghiªm [Martinez]. Gäi λ1 vµ λ2 lµ çc gi¸ trÞ
riªng cña W vµ gäi α1 vµ α2 lµ çc vect¬ riªng trùc chuÈn t−¬ng øng. Mét nghiÖm hîp
lý cña ph−¬ng tr×nh (2.43) lµ:
Tr−êng hîp 1 v = 0, λ 1 ,λ 2 < ng−ìng (2.44a)
Tr−êng hîp 2 v=
[ α T1 γ ]α 1 , λ 1 >> λ 2 (2.44b)
λ1
Tr−êng hîp 3 v = W -1γ , víi çc gi¸ trÞ kh¸c (otherwise) (2.44c)
Tr−êng hîp 1 bao gåm c¶ vïng c−ên g ®é ®Òu, ë ®ã ®Æt tèc ®é b»ng kh«ng.
Tr−êng hîp 2 bao gåm vïng mÐp biªn lý t−ëng vµ −íc l−îng tèc ®é trong (2.44b) ®i
theo h−íng vu«ng gãc víi mÐp biªn.
ViÖc gi¶i ph−¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh (2.43) yªu cÇu ®Þnh gi¸ ∂f(x, y, t)/∂x, ∂f(x, y,
t)/∂y vµ ∂f(x, y, t)/∂t ë çc vÞ trÝ kh«ng - thêi gian tuú ý. §iÒu ®ã cã thÓ ®−îc hoµn
thµnh b»ng çch më réng ph−¬ng ph¸p néi suy ®a thøc kh«ng gian ra 3 -D, -- cã −u
®iÓm so víi çc çch tiÕp cËn kh¸c lµ tÝnh to¸n ®¬n gi¶n vµ kh«ng nhËy c¶m víi t¹p ©m.
Trong phÐp néi suy ®a thøc 3-D, hµm néi suy f̂ ( x, y ,t ) lµ:
N
f̂ ( x, y ,t ) = ∑ S i φ i ( x, y ,t ). (2.45)
i=1
mét vÝ dô vÒ φ i ( x, y ,t ) khi N = 9 lµ.
φ i ( x, y ,t ) = 1, x, y ,t , x 2 , y 2 , xy , xt , yt . (2.46)
HÖ sè S i cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng çch lÊy cùc tiÓu:

2
 N

Error = ∑ ∑ ∑  f ( x, y ,t ) − ∑ S i φ i ( x, y ,t ) x = n 1T1 , y = n2 T2 ,t = n3 T3 . (2.47)
∈ψ
( n1 ,n 2 ,n 3 )∈  i=1 
Mét lùa chän hîp lý lµ vïng ψ chøa ®ùng 50 pixels: 5 cho n 1, 5 cho n 2 vµ 2 cho t. §Ó
lÊy cùc tiÓu sai sè trong (2.47) víi S i ph¶i gi¶i mét hÖ ph−¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh, L−u ý
r»ng çc ®¹o hµm riªng ∂f(x, y, t)/∂x, ∂f(x, y, t)/∂y vµ ∂f(x, y, t)/∂t dïng trong (2.43) cã
thÓ ®−îc tÝnh tr−íc thµnh hµm cña çc sè h¹ng S i..
Çc algorit −íc l−îng chuyÓn ®éng ®−îc th¶o luËn trªn yªu cÇu x¸c ®Þnh çc
vïng kh«ng - thêi gian ký hiÖu lµ ψ trªn ®ã cã thÓ gi¶ thiÕt lµ chuyÓn ®éng ®Òu. V×
99
vïng kh«ng gian côc bé trong mét khung vµo cì 5 x 5 pixel, ®Ó x¸c ®Þnh mét ψ hîp lý
cÇn cã mét −íc l−îng chuyÓn ®éng ban ®Çu chØ chªnh lÖch vµi pixel so víi dÞch chuyÓn
thùc. Trong thùc tÕ, chuyÓn ®éng gi÷a hai khung kÒ nhau th−êng kh«ng qu¸ 10 pixels.
Mét çch tiÕp cËn ®Ó nhËn ®−îc chuyÓn ®éng (hay tèc ®é) ban ®Çu lµ dïng tèc ®é ë l©n
cËn ®I tÝnh tr−íc ®ã råi x¸c ®Þnh ra vïng ψ thÝch hîp nh− trªn H×nh 2.45. Mét çch tiÕp
cËn kh¸c lµ dïng ph−¬ng ph¸p cÊp bËc (hierarchical) hoÆc ph−¬ng ph¸p nhiÒu l−íi
(multigrid). Ph−¬ng ph¸p nhiÒu l−íi bÊt ®Çu víi chuyÓn ®éng ®−îc −íc l−îng trªn l−íi th«.
L−íi th« nhËn ®−îc tõ khung gèc b»ng läc th«ng thÊp vµ lÊy mÉu down -sampling. PhÐp
lÊy mÉu down -sampling lµm cho chuyÓn ®éng (hoÆc tèc ®é) co l¹i. Tèc ®é
chuyÓn ®éng lín trong khung gèc sÏ bÞ gi¶m xuèng theo mét hÖ sè tØ lÖ b»ng hÖ sè
down-sampling. Tèc ®é chuyÓn ®éng trong çc khung down -sampling cã thÓ −íc
l−îng b»ng çch sö dông ph−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng - thêi gian víi gi¶ thiÕt tèc ®é
ban ®Çu b»ng kh«ng. Çc tèc ®é −íc l−îng ®−îc trªn l−íi th« sÏ ®em néi suy ®Ó sinh ra çc
tèc ®é ban ®Çu trªn mét l−í i tinh h¬n. Cã thÓ sö dông phÐp néi suy song tuyÕn tÝnh
®Ó néi suy tèc ®é. Ph−¬ng ph¸p nhiÒu l−íi cã thÓ xem nh− mét vÝ dô vÒ xö lý h×nh
chãp (pyramid processing), khai th¸c mét cÊu tróc d÷ liÖu gäi lµ h×nh chãp. Mét h×nh
chãp liªn tiÕp cung cÊp nh÷ng th« ng tin c« ®äng cña ¶nh. Mét vÝ dô vÒ h×nh chãp lµ ¶nh
ph©n gi¶i cao vµ nh÷ng ¶nh ®é ph©n gi¶i thÊp h¬n tiÕp theo. Xö lý h×nh chãp cã lîi
trong çc øng dông kh¸c nhau bao gåm kü thuËt mI ho¸ ¶nh sÏ ®−îc th¶o luËn trong
ch−¬ng 4 .
Mét −u ®iÓm chÝnh cña çc p h−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng - thêi gian so víi çc
ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng lµ tÝnh to¸n ®¬n gi¶n . Ngoµi ra, sù nghiªn cøu s¬ bé dùa vµo
c¶ d÷ liÖu tæng hîp vµ thùc tÕ chØ ra r»ng ph−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng - thêi gian
víi phÐp néi suy ®a thøc cho f(x, y, t) cho kÕt qu¶ kh«ng kÐm g× ph−¬ng ph¸p thÝch øng
vïng c¶ ë çc khung ¶nh cã nhiÔu vµ kh«ng nhiÔu.
C¶ ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng vµ ph−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng - thêi gian,
®Òu cã thÓ ®−a ra çc sai sè ®¸ng kÓ trong −íc l−îng chuyÓn ®éng ë mét vµi vïng , cã
thÓ lµ do tÝn hiÖu f(x, y, t) kh«ng thÓ m« h×nh ho¸ b»ng chuyÓn ®éng ®Òu hoÆc lµ do
algorit −íc l−îng chuyÓn ®éng kh«ng hoµn h¶o khi cã nhiÔu. Mét ph−¬ng tiÖn ®Ó ph¸t
hiÖn nh÷ng sai sè lín lµ ®em so s¸nh biÓu thøc sai sè cho çc ph−¬ng ph¸p thÝch ø ng
vïng (2.35), hoÆc biÓu thøc sai sè cho çc ph−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng - thêi gian
(2.42) víi mét ng−ìng nµo ®ã. Çc vïng ë ®ã sai sè v−ît trªn ng−ìng ®−îc tuyªn bè lµ
100
vïng −íc l−îng chuyÓn ®éng kh«ng ®¸ng tin vµ phÐp xö lý bï chuyÓn ®éng ë çc
vïng nµy ph¶i huû bá.
y y
•(x,y)
(x-1,y-1)
dˆ y
dˆx t
t-1 t0
x
x
H×nh 2.45: Vïng ψ dïng trong (2,42) ®Ó −íc l−îng (d x, dy) t¹i vÞ trÝ kh«ng gian (x 0,
y0) vµ thêi ®iÓm t 0 . Gi¸ trÞ −íc l−îng ( d̂ x , d̂ y ) ®¹i diÖn cho sù dÞch chuyÓn tÝnh ra
tr−íc ®©y ë vÞ trÝ l©n cËn
4.3. PhÐp néi suy thêi gian cã bï chuyÓn ®éng
GØa sö ta cã hai khung liªn tiÕp ƒ( n1 , n 2 ,t − 1 ) vµ ƒ( n 1 , n 2 ,t 0 ) nh− trong H×nh

2.46. Ta muèn t¹o ra mét khung míi ƒ( n1 , n 2 ,t ) trong ®ã t − 1 < t < t 0 . Mét çch tiÕp cËn
®¬n gi¶n lµ chän mét khung gèc gÇn kÒ vÒ thêi gian víi khung mong muèn. Mét vÊn
®Ò víi çch tiÕp cËn nµy lµ, nÕu dÉy khung cã mét chuyÓn ®éng tæng lín th× sÏ cã hiÖn
t−îng giËt giËt.
Mét çch kh¸c lµ sö dông phÐp néi suy bï chuyÓn ®éng , çc algorit −íc l−îng
®I th¶o luËn ë tiÕt tr−íc .Trong phÐp néi suy thêi gian cã bï chuyÓn ®éng , ta gi¶ thiÕt
101
lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ®Òu trªn mét vïng kh«ng - thêi gian .Tõ ƒ( n1 , n 2 ,t − 1 ) vµ
ƒ( n 1 , n 2 ,t 0 ) ta tÝnh ra çc tèc ®é ë f ( n1 ,n2 ,t ) . Sau ®ã ta chiÕu çc tèc ®é ®Õn khung ë t -
1 hoÆc t0 vÒ mÆt thêi gian gÇn víi thêi ®iÓm mong muèn t, nh− trong H×nh 2.46 .V×
®iÓm chiÕu kh«ng gian th−êng kh«ng n»m trªn l−íi lÊy m Éu gèc, nªn cÇn ph¶i néi suy
kh«ng gian ®Ó nhËn ®−îc khung néi suy. NÕu tèc ®é ®−îc −íc l−îng t¹i mét pixel ®Æc
biÖt trong ƒ( n1 , n 2 ,t − 1 ) kh«ng ®−îc coi lµ ®ñ ®é chÝnh x¸c, th× gi¶ thiÕt lµ tèc ®é b»ng
0. Trong tr−êng hîp nµy, gi¸ trÞ pixel ®−îc néi suy cã trÞ sè gièng nh− ë pixel cïng vÞ
trÝ trong ƒ( n1 , n 2 ,t − 1 ) hoÆc ƒ( n 1 , n 2 ,t 0 ) tuú theo khung nµo vÒ thêi gian gÇn víi thêi
®iÓm mong muèn t h¬n.
Kh«ng thÓ dïng ¶nh tÜnh ®Ó minh ho ¹ çc ®Æc tr−ng chuyÓn ®éng cña phÐp néi
suy khung cã bï chuyÓn ®éng.Tuy nhiªn chóng ta vÉn cã thÓ cã mét kh¸i niÖm th«
b»ng çch xem mét khung tÜnh ®−îc t¹o ra tõ 2 khung ¶nh b»ng ph−¬ng ph¸p nµy.H×nh
2.47 tr×nh bµy mét bé 4 khung: 2 khung gèc trªn H×nh 2 .47(a), 1.47(d) vµ 2 khung ®−îc
néi suy trªn H×nh 2.47(b) vµ 1.47( c). Khung ®−îc néi suy trong (b) lµ cã bï chuyÓn
®éng. Khung trong (c) nhËn ®−îc b»ng çch lÊy trung b×nh cña 2 khung gèc. Khung nµy
cho thÊy l−îng chuyÓn ®éng xuÊt hiÖn gi÷a 2 khung gèc. 4 khung cã ®é ph©n gi¶i kh«ng
gian lµ 512 x 512 pixel. Khung ®−îc néi suy øng víi thêi ®iÓm ë chÝnh gi÷a 2 khung gèc.
Chó ý r»ng trong vÝ dô nµy khi sö dông bï chuyÓn ®éng th× chÊt l−îng cña nh÷ng ¶nh néi
suy vÒ c¬ b¶n gièng nh− 2 khung gèc. Ph−¬ng ph¸p −í c l−îng chuyÓn
®éng dïng ë ®©y lµ ph−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng - thêi gian víi phÐp néi suy ®a thøc
®I th¶o luËn trong phÇn 2.4.2.
khung khung khung

qu¸ khø néi suy ®−¬ng thêi
• ° •
• ° •
°
• ° •
°
• ° •
°
• ° •
t-1 t t0
102
H×nh 2.46: T¹o ra f ( n1 ,n2 ,t ) b»ng çch néi suy ƒ( n1 , n 2 ,t − 1 ) vµ ƒ( n 1 , n 2 ,t 0 ). Trong

vÝ dô nµy dÞch chuyÓn (d x, dy) nhËn ®−îc tõ ƒ( n1 , n 2 ,t − 1 ) vµ ƒ( n 1 , n 2 ,t 0 ) ë tõng pixel
(n1, n2) t¹i thêi ®iÓm t. Mçi pixel t¹i thêi ®iÓm t ®−îc chiÕu vµo vÞ trÝ kh«ng gian t−¬ng øng
t¹i thêi ®iÓm t-1 (trong vÝ dô nµy t gÇn t -1 h¬n t0 ) vµ c−êng ®é pixel x¸c ®Þnh theo
ƒ( n1 , n 2 ,t − 1 ) t¹i vÞ trÝ pixel ®−îc chiÕu ®Õn. L−u ý r»ng ®Ó thùc thi thuËt to¸n nµy
th−êng cÇn ®Õn néi suy kh«ng gian cña ƒ( n1 , n 2 ,t − 1 ).
H×nh 2.47: VÝ dô vÒ néi suy khung theo thêi gian

(a) Khung gèc 1;
(a) (b)
(b) Khung néi suy b»ng bï chuyÓn ®éng;

(c) Khung néi suy b»ng lÊy trung b×nh gi÷a hai khung;
(d) Khung gèc 2.
(c) (d)
PhÐp néi suy cã bï chuyÓn ®éng ®I ®−îc sö dông trong viÖc thay ®æi nhÞp khung
(frame rate).Sù thay ®æi nhÞp khung cã thÓ phèi hîp víi sù thay ®æi thang thêi gian cña
©m thanh [Lim] ®Ó thay ®æi ®é dµi cña ¶nh ®éng hoÆc cña ch−¬ng tr×nhTV . Kinh
nghiÖm víi c¶nh ®iÓn h×nh (typical scene) cho thÊy r»ng sù thay ®æi nhÞp khung cña
video qua phÐp néi suy bï chuyÓn ®éng cã thÓ t¹o ra tÝn hiÖu video víi chÊt l−îng so
s¸nh ®−îc víi tÝn hiÖu gèc, ngo¹i trõ nh÷ng nhÞp chuyÓn ®éng kh«ng tù nhiªn ®èi víi
mét sè ®éng t¸c nh− ®i bé vµ nãi, - xuÊt hiÖn khi hÖ sè thay ®æi nhÞp ®ñ cao [Martinez].
103
4.4. øng dông cña çc ph−¬ng ph¸p −íc l−îng chuyÓn ®éng
vµo phÐp néi suy kh«ng gian
ý t−ëng chung vÒ néi suy bï chuyÓn ®éng cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó ph¸t triÓn çc
algorit míi cho néi suy kh«ng gian. §Ó thö çc algorit míi, ta xÐt mét bµi to¸n néi suy
kh«ng gian cô thÓ. Nh− ®I th¶o luËn trong tiÕt 1.4 hÖ thèng truyÒn h×nh NTSC sö dông
format 2:1 ken dßng, nhÞp quÐt 30 khung /gi©y. Mét khung bao gåm 525 dßng quÐt
ngang vµ ®−îc chia thµnh 2 tr−êng, tr−êng lÎ bao gåm sè dßng lÎ vµ tr−êng ch½n chøa çc
dßng ch½n .T¹o ra mét khung t¹i thêi ®iÓm t tõ mét tr−êng t¹i thêi ®iÓm t th«ng qua phÐp
néi suy kh«ng gian cã thÓ cã Ých trong mét sè çc øng dông, bao gåm truyÒn h×nh
60 khung/gi©y mµ kh«ng t¨ng ®é réng b¨ng tÇn vµ c¶i thiÖn ®é ph©n gi¶i theo ph−¬ng
th¼ng ®øng cña çc khung cè ®Þnh.
Kü thuËt néi suy kh«ng gian ®I th¶o luËn trong ch−¬ng 1.4.1 cã thÓ ®−îc sö
dông ®Ó t¹o ra 1 khung tõ 1 tr−êng, nh−ng gép thªm mét vµi hiÓu biÕt vÒ ¶nh cã thÓ c¶i
thiÖn hiÖu n¨ng cña çc algorit néi suy kh«ng gian. NhiÒu phÇn tö trong thÕ giíi thÞ
gi¸c nh− çc ®−êng biªn vµ vÕt x−íc cã tÝnh liªn tôc trong kh«ng gian. Th«ng tin nµy
cã thÓ ®−îc khai th¸c ®Ó t¹o ra 1 khung tõ 1 tr−êng, Gäi f ( x, y − 1 ) vµ f ( x, y 0 ) lµ c−êng
®é ¶nh cña 2 dßng quÐt ngang kÒ nhau trong mét tr−êng. Ta muèn t¹o ra 1 dßng míi
quÐt gi÷a f ( x, y − 1 ) vµ f ( x, y 0 ) . Mét m« h×nh cã xÐt ®Õn tÝnh liªn tôc kh«ng gian cña
çc phÇn tö nh− çc ®−êng biªn vµ vÕt x−íc lµ:
f ( x, y 0 ) = f ( x − d x , y − 1 ) (2.48)
trong ®ã d x lµ chuyÓn ®éng theo ph−¬ng ngang gi÷a y − 1 vµ y 0 . Ph−¬ng tr×nh (2.48) cã
thÓ ®−îc xem nh− lµ mét tr−êng hîp ®Æc biÖt trong m« h×nh tÞnh tiÕn víi tèc ®é ®Òu cña
c«ng thøc (2.29). BiÕn kh«ng gian y trong (2.48) cã chøc n¨ng t−¬ng tù víi biÕn thêi
gian t trong (2.29), vµ chØ cã mét biÕn kh«ng gian x trong (2.48) trong khi cã ®Õn 2
biÕn kh«ng gian x, y trong (2.29). Nh− vËy, mäi ®iÒu chóng ta ®I th¶o luËn t rong tiÕt
1.4.2 ®Òu ¸p dông ®−îc cho bµi to¸n −íc l−îng d x trong (2.48). VÝ dô, gi¶ thiÕt r»ng
chuyÓn ®éng cã tèc ®é ®Òu, th× (2.48) cã thÓ ®−îc biÓu diÔn nh− sau:
ƒ(x, y)=ƒ(x - v x (y - y − 1 ), y − 1 ) , y − 1 ≤ y ≤ y 0 (2.49)
§iÒu kiÖn ban ®Çu lµ
104
∂f ( x, y ) ∂f ( x, y )
vx + =0 (2.50)
∂x ∂y
H×nh 2.48: T¹o ra mét khung tõ mét tr−êng

b»ng phÐp néi suy kh«ng gian.
(a) ¶nh 256 x 256 pixel nhËn ®−îc tõ mét

(a) (b)
¶nh 256 x 128 pixel b»ng néi suy bËc -kh«ng
(b) Còng nh− (a) nh−ng dïng néi suy song
tuyÕn tÝnh
(c) Còng nh− (a) nh−ng ¸p dông algorit −íc
l−îng chuyÓn ®éng. (c)
Ph−¬ng tr×nh (2.48) cã thÓ dïng ®Ó ph¸t triÓn çc ph−¬ng ph¸p thÝch øng vïng
vµ (2.50) cã thÓ dïng ®Ó ph¸t triÓn çc ph−¬ng ph¸p rµng buéc kh«ng - thêi gian cho
viÖc −íc l−îng d x hoÆc v x .
Mét khi chuyÓn ®éng theo ph−¬ng ngang (hoÆc tèc ®é) ®I ®−îc −íc l−îng, th× cã thÓ
®em vµo sö dông trong néi suy kh«ng gian theo kiÓu t−¬ng tù nh− phÐp néi suy thêi
gian ®I th¶o luËn trong tiÕt 2.4.3.
H×nh 2.48 minh ho¹ hiÖu n¨ng cña algorit néi suy kh«ng gian dùa tr ªn (2.50).
H×nh 2.48(a) biÓu diÔn khung 256 x 256 pixels nhËn ®−îc b»ng sù lÆp l¹i tõng dßng
theo ph−¬ng ngang ¶nh 256 x 128 pixels. H×nh 2.48(b) lµ khung nhËn ®−îc b»ng phÐp
néi suy kh«ng gian song tuyÕn tÝnh,H×nh 2.48(c) lµ khung nhËn ®−îc b»ng −íc l−îng
chuyÓn ®éng theo ph−¬ng ngang dùa trªn (2.50) vµ tiÕp ®ã dïng −íc l−îng cho phÐp
néi suy kh«ng gian . ¶nh trong H×nh 2.48(c) b¶o tån tÝnh liªn tôc kh«ng gian cña çc
®−êng cong vµ çc vßng ®−êng biªn tèt h¬n 2 ¶nh trong H×nh 2.48(a) vµ (b).
105
5. gi¶ mÇu vµ mÇu T«

Ta biÕt r»ng thÞ gi¸c con ng−êi rÊt nhËy c¶m víi mÇu. Ch¼ng h¹n, sè l−îng
c−êng ®é cã thÓ ph©n biÖt nhá h¬n nhiÒu so víi sè l−îng mÇu cã thÓ ph©n biÖt vµ
c−êng ®é. Ngoµi ra ¶nh mÇu ®Ñp m¾t ng−êi xem h¬n ¶nh tr¾ng ®en. TÝnh thÈm mü cña
mÇu cã thÓ sö dông cho c¶i thiÖn ¶nh. Trong mét vµi øng dông nh− trªn truyÒn h×nh
th−¬ng m¹i, cã thÓ sö dông gi¶ mÇu lµm næi bËt mét ®èi t−îng ®Æc biÖt trªn ¶nh. VÝ dô,
mét qu¶ chuèi mÇu ®á ®Æt gi÷a nh÷ng hoa qu¶ kh¸c cã mÇu tù nhiªn sÏ nhËn ®−îc sù
chó ý cña con ng −êi nhiÒu h¬n. Trong nh÷ng øng dông kh¸c, nh÷ng d÷ liÖu kh«ng ®¹i
biÓu cho mét bøc ¶nh vÉn cã thÓ biÓu diÔn d−íi d¹ng ¶nh mÇu. Trong tr−êng hîp nµy,
mÇu ®−îc dïng gäi lµ mÇu t«. VÝ dô, phæ tiÕng nãi biÓu diÔn n¨ng l−îng tiÕng nãi theo
hµm thêi gian vµ tÇn sè cã thÓ biÓu d−íi d¹ng ¶nh mÇu, víi nh÷ng ®o¹n lÆng, ®o¹n
tho¹i, ®o¹n phi tho¹i ®−îc ph©n biÖt b»ng çc mÇu kh¸c nhau vµ n¨ng l−îng m¹nh yÕu
thÓ hiÖn b»ng c−êng ®é mÇu.
ViÖc dïng mÇu ®Ó c¶i thiÖn ¶nh lµ theo trÝ t−ëng t−îng nghÖ thuËt, tuyÖt ®èi
kh«ng cã nguyªn t¾c chØ ®¹o hoÆc luËt lÖ nµo ph¶i theo c¶. Do ®ã trong tiÕt nµy ta tËp
trung vµo ba vÝ dô ®Ó minh ho¹ çc lo¹i h×nh dïng mÇu c¶i thiÖn ¶nh. Trong vÝ dô ®Çu
tiªn ta biÕn ®æi ¶nh tr¾ng -®en thµnh ¶nh mÇu b»ng mét quy tr×nh rÊt ®¬n gi¶n. §Ó nhËn
®−îc ¶nh mÇu tõ mét ¶nh tr¾ng -®en, tr−íc hÕt cho ¶nh tr¾ng ®en qua bé läc th«ng thÊp,
bé läc th«ng d¶i vµ bé läc th«ng cao. KÕt qu¶ nhËn ®−îc sau khi qua bé läc th«ng thÊp
®−îc coi nh− lµ thµnh phÇn mÇu xanh lam. ¶nh ®I qua bé läc th«ng d¶i coi nh− lµ thµnh
phÇn mÇu xanh l¸ c©y, cßn ¶nh ®I qua bé läc th«ng cao coi nh− lµ thµnh phÇn mÇu ®á.
Ba thµnh phÇn ®á -xanh l¸ c©y-xanh lam ®−îc kÕt hîp thµnh ¶nh mÇu. H×nh
2.49(a) lµ ¶nh nguån tr¾ng ®en 512x512 pixels, H×nh 2.49(b) lµ ¶nh mÇu nhËn ®−îc
b»ng quy tr×nh nµ y(xem phô b¶n mÇu). MÇu rÊt dÔ coi, nh−ng quy tr×nh nµy kh«ng thÓ
t¹o ra ¶nh mÇu gièng víi tù nhiªn ®−îc. §em phim tr¾ng -®en chuyÓn thµnh phim mÇu
nh− lµ Casablanca hoÆc It’s a wonderful life cÇn ®Õn nh÷ng phÐp xö lý tinh x¶o h¬n vµ
nhiÒu pha can thiÖp cña con ng−êi.
106
(a) (b)
H×nh 2.49: T¹o ra ¶nh mÇu tõ mét ¶nh tr¾ng ®en b»ng çch ¸nh x¹ kÕt qu¶ läc th«ng
thÊp ¶nh tr¾ng ®en vµo thµnh phÇn mÇu xanh, ¸nh x¹ kÕt qu¶ läc th«ng d¶i ¶nh tr¾ng
®en vµo thµnh phÇn mÇu xanh l¸ c©y, vµ ¸nh x¹ kÕt qu¶ läc th«ng thÊ p ¶nh tr¾ng ®en
vµo thµnh phÇn mÇu ®á.
Trong vÝ dô thø hai, ta xÐt sù hiÓn thÞ −íc l−îng P x(ω1, ω2) cña phæ kh«ng gian
2-D trªn mµn h×nh èng tia ®iÖn tö (CRT). P x(ω1, ω2), - tÝnh b»ng dB, th−êng ®−îc hiÓn
thÞ b»ng nh÷ng ®−êng bao. Mét vÝ dô −íc l−îng phæ hîp lÏ tèi ®a cho d÷ liÖu cña hai
tÝn hiÖu h×nh sin trong t¹p ©m tr¾ng ®−îc biÓu diÔn trªn H×nh 2.50(a). Cùc ®¹i øng víi 0 dB,
cßn çc ®−êng bao lµ nh÷ng møc gi¶m dÇn tõng 0.5dB so víi ®iÓm cùc ®¹i. Nh− ®I th¶o
luËn tr−íc ®©y, trong nh÷ng øng dông nh− ph¸t hiÖn m¸y bay ë tÇm thÊp b»ng mét dIy
c¶m biÕn microphone, ta muèn x¸c ®Þnh sè l−îng tÝn hiÖu h×nh sin hiÖn diÖn vµ tÇn
sè cña chóng. Mét çch kh¸c ®Ó biÓu diÔn −íc l−îng phæ lµ t« mÇu. H×nh 2.50(b) cho vÝ
dô, ë ®ã çc biªn ®é kh¸c nhau cña P x(ω1, ω2)®−îc ¸nh x¹ vµo çc mÇu kh¸c nhau. So
s¸nh hai h×nh thÊy r»ng ë H×nh 2.50(b) hai ®Ønh vµ vÞ trÝ cña chóng trong −íc l−îng phæ
næi bËt h¬n VÝ dô thø ba lµ sö dông mÇu ®Ó hiÓn thÞ cù ly. Trong nh÷ng øng dông nh−
radar hång ngo¹i, cã th«ng tin vÒ cù ly vµ vµ c−ên g ®é s¸ng. H×nh 2.51(a) (xem phô
b¶n mÇu) lµ c−êng ®é ¶nh cña nhiÒu toµ nhµ ë çch tr¹m radar tõ 2 tíi 4 km, th«ng tin
vÒ cù ly bÞ che lÊp. H×nh 2.51(b) lµ ¶nh sö dông mÇu ®Ó hiÓn thÞ cù ly. Gi¸ trÞ cù ly x¸c
®Þnh mÇu s¾c (hue), cßn c−êng ®é quyÕt ®Þnh møc s¸ng cña mµu. TÝnh −u viÖt cña kü
thuËt ®−îc chøng minh khi ta nh×n thÊy trong H×nh 2.51(b) mét ®−êng n»m ngang ë cù
ly gÇn (¶nh cña mét ®−êng d©y ®iÖn tho¹i), cßn trong H×nh 2.51(a) th× hoµn toµn kh«ng
nh×n thÊy ®−îc.
107
H×nh 2.50: HiÓn thÞ ®¸nh gi¸ phæ b»ng t« mµu.

(a) §¸nh gi¸ hîp lý tèi ®a phæ 2 -D ®−îc biÓu diÔn b»ng b¶n ®å ®−êng bao
(b) §¸nh gi¸ phæ ë h×nh (b) ®−îc biÓu diÔn b»ng mµu (xem ¶nh mµu kÌm theo).
(a) (b)
H×nh 151: HiÓn thÞ th«ng tin vÒ cù ly b»ng mÇu s¾c

(a) C−êng ®é ¶nh trªn m ét ¶nh radar hång ngo¹i víi th«ng tin vÒ cù ly bÞ lo¹i bá;
(b) ¶nh trong h×nh (a) víi th«ng tin vÒ cù ly ®−îc hiÓn thÞ b»ng mÇu s¾c.
108

CH2

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

CH2

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Ch−¬ng 2: c¶I thiÖn ¶nh

c¶i thiÖn ¶nh

1. thay ®æi ®é t−¬ng ph¶n vµ d¶i ®éng

1.1 thay ®æi møc X¸m

H×nh 2.1: VÝ dô vÒ thay ®æi møc x¸m.

C−êng ®é ®Çu vµo C−êng ®é ®Çu ra

H×nh 2.2: Tæ chøc ®å cña ¶nh 4 × 4 pixel:

(a) ¶nh trong H×nh 2.1(a);

(b) ¶nh trong H×nh 2.1(c).

C−êng ®é ®Çu vµo

H×nh 2.3: Tæ chøc ®å vµ tæ chøc ®å tÝch lu ü.

H×nh 2.5: VÝ dô vÒ thay ®æi møc x¸m.

(a) ¶nh gèc 256 x 256 pixels;

(d) ¶nh ®I xö lý;

H×nh 2.6: VÝ dô vÒ thay ®æi møc x¸m.

(a) ¶nh gèc 512 x 512 pixels;

(b) ¶nh ®I xö lý.

1.2. Bé LäC TH¤NG CAO Vµ MÆT N¹ mê

g( n1 ,n2 ) = af (n1 ,n2 ) − bf L (n1 ,n2 ) (2.2)

g(n 1,n2) = (a-b)fL(n1,n2) + a fH(n1,n2) (2.3)

(a) (b) (c)

H×nh 2.9: VÝ dô vÒ läc th«ng cao. (a) (b)

1.3. Xö Lý §ång cÊu

f (n1 ,n 2 ) log β ____ exp p(n1 ,n2 )

bé läc f L (n 1 ,n 2 ) f L′ (n1 ,n2 )

f H (n1 ,n 2 ) f H′ (n1 ,n2 )

2. lµm tr¬n nhiÔu

2.1. bé läc th«ng thÊp

2.2. phÐp läc trung vÞ (läc median)

H×nh 2.15: VÝ dô vÒ lµm gi¶m nhiÔu

(a) ¶nh gèc 256 x 256 pixel;

H×nh 2.16: øng dông cña bé läc

(a) ¶nh gèc 256 x 256 pixel;

(b) ¶nh trong h×nh (a) sau khi mI

H×nh 2.17: Minh ho¹ vÒ xu h−íng cña bé läc 10 _

H×nh 2.21: VÝ dô vÒ lµm gi¶m nhiÔu ngÉu

(b) ¶nh bÞ xuèng cÊp bëi nhiÔu ngÉu nhiªn

Gauss b¨ng réng ë møc SNR b»ng 7dB;

(c) ¶nh ®−îc xö lý bëi phÐp läc trung vÞ

t¸ch riªng, cì cöa sæ cho c¶ hai bé läc

2.3. lµm tr¬n pixel ngo¹i cì

3. ph¸t hiÖn biªn

3.1. ph−¬ng ph¸p gradient

f(x) d (.) f ′( x ) f ′( x ) > Ng−ìng ph¶i |f’(x)| lµ ph¶i

x0 kh«ng ph¶i x0 kh«ng ph¶i

H×nh 2.25: HÖ ph¸t hiÖn biªn 1 -D.

f(x,y) |∇f(x,y)| |∇f’(x,y)| > Ng−ìng Ph¶i Lµm m¶nh

(x0,y0) kh«ng ph¶i lµ

H×nh 2.26: HÖ ph¸t hiÖn biªn 2 -D.

[f(n 1+1,n2) - f(n1,n2)]/T, (2.7b)

[f(n 1+1, n 2-1) - f(n1-1, n2-1)] (2.8a)

•(-1) •(1) •(1) •(1) •(1)

•(-1) •(1) •(-1) •(-1) •(-1)

•(1) •(1) •(1) •(1)

•(-1) •(-1) •(-1) •(-1)

|∇f(x,y)|↔ ( f x (n 1 ,n 2 ))2 + ( f y (n 1 ,n 2 ))2 (2.10)

trong ®ã f x(n1,n2)= f(n 1,n2)∗hx(n1,n2)

f y(n1,n2) = f(n 1,n2)∗hy(n1,n2)

(∂f (x, y ) / ∂x )2 + (∂f (x, y ) / ∂y )2

•(-1) •(1) • (1) •(2) •(1)

•(-1) •(1) •(-1) •(-2) •(-1)

H×nh 2.28: PhÐp lÊy xÊp xØ

H×nh 2.31: KÕt qu¶ nhËn ®−îc khi:

3.2. c¸c ph−¬ng ph¸p dùa trªn laplacian