E.
Hasil Pengamatan
1. Tabel Pengamatan
Tabel 1.1 Reaksi KMnO4
Perlakuan
KmnO4(aq)
KmnO4(aq) +
H2SO4(aq)+Na2C2O4(aq)
Tabel 1.2 Reaksi K2Cr2O7
Peralatan
K 2 Cr2 O7(𝑠) dan K 2 Cr2 O7(𝑎𝑞)
K 2 Cr2 O7(𝑠) + H2 SO4(𝑎𝑞)
K 2 Cr2 O7(𝑎𝑞) + NaOH(𝑎𝑞)
Tabel 1.3 Reaksi I2 dan Na2SO3
Perlakuan
I2(aq)
I2(aq) + Na2SO3(aq)
Hasil dan Keterangan
Larutan berwarna ungu
Saat ditambahkan H2SO4 dan
Na2C2O4 warna larutan berubah
menjadi kuning
Hasil dan Keterangan
Kristal dan larutan berwarna
jingga
Ketika ditambahkan H2 SO4,
terbentuk kristal Cr(III) yang
berwarna merah
Ketika ditambahkan NaOH,
warna larutan berubah menjadi
warna kuning
Hasil dan Keterangan
Larutan berwarna cokelat gelap
Ketika ditambahkan Na2SO3
warna larutan I2 menghilang dan
menjadi bening
2. Persamaan Reaksi
a. Reaksi KMnO4
KmnO4 + Na2C2O4 + H2SO4
2KmnO4 + 5Na2C2O4 + 8H2SO4 → 8H2O + 10CO2 + K2SO4 +
2MnSO4 + 5Na2SO4

Reduktor : Na2C2O4
Oksidator :KmnCO4

Catatan redoks
[2Mn + 10 e- → 2 Mn]
[10C – 10 e- → 10 C]

b. Reaksi K2Cr2O7
2K2Cr2O7(s) + 8H2SO4(aq) → 2Cr2(SO4)3(s) + 8H2O(1) +3O2(g) +
2K2SO4(s)

Reduktor : H2SO4
Oksidator : K2Cr2O7

K2Cr2O7(aq) + 2NaOH(aq) → K2CrO4(aq) + Na2CrO4(aq) + H2O(1)

Reduktor : -
Oksidator : -

c. Reaksi I2 dan Na2SO3

I2 + Na2SO3 → 2Nal + SO3

Reduktor : Na2SO3
Oksidator : I2
 Catatan redoks
[2I – 1e → 2Nal]
[S +10e → S]

3. Perhitungan
a. Reaksi KMnO4
2KMnO4 (aq) + 8H2+SO4(aq) + 5Na2C2O4(aq) → 2MnSO4(aq) +
8H2O(I) + 10CO2(g) + 5Na2SO4(aq) + K2SO4(aq)
1) Biloks Mn dalam KMnO4
(1 x biloks K) + (1 x biloks Mn) + (4 x biloks O) = 0
[1 x (+1)] + (1 x biloks Mn) + [4 x (-2)] = 0
Biloks Mn + 1 + (-8) = 0
Biloks Mn =0–1
+8
Biloks Mn

2) Biloks Mn dalam MnSO4

(1 x biloks Mn) + (1 x biloks S) + (4 x biloks O) = 0
(1 x biloks Mn) + [1 x (+6)] + [4 x (-2)] = 0
Biloks Mn + 6 + (-8) = 0
Biloks Mn =0–6
+8
Biloks Mn

3) Biloks C dalam Na2C2O4

(2 x biloks Na) + (2 x biloks C) + (4 x biloks O) = 0
[2 x (+1)] + (2 x biloks C) + [4 x (-2)] = 0
(2 x biloks C) + 2 + (-8) = 0
2 x biloks C =0–2
+8
 2 x biloks C = +6
Biloks C = +6
2
Biloks CC

4) Biloks C dalam CO2

(1 x biloks C) + (2 x biloks O) = 0
(1 x biloks C) + [2 x (-2)] = 0
Biloks C + (-4) = 0
Biloks C =0+4
Biloks C = 4

b. Reaksi K2Cr2O7
1. 2K2Cr2O7(s) + 8H2SO4(aq) → 2Cr2(SO4)3(s)+ 8H2O(i) + 302(g) +
2K2SO4(s)
a) Biloks Cr dalam K 2 Cr2 O7
(2 x biloks K) + (2 x biloks Cr) + (7 x biloks O) = 0
[2 x (+1)] + (2 x biloks Cr) + [7 x (-2)] = 0
(2 x biloks Cr) + 2 – 14 = 0
2 x biloks Cr =0–2 + 14
2 x biloks Cr = +12
2 Biloks Cr = +12
2 Biloks Cr = +6

b) Biloks Cr dalam Cr2 (SO4 )3

(2 x biloks Cr) + (3 x biloks S) + (12 x biloks O) = 0
(2 x biloks Cr) + [3 x (+6)] + [12 x (-2)] = 0
(2 x biloks Cr) + 18 + (-24) = 0
2 x biloks Cr = 0 – 18+24
2 x biloks Cr = +6
2 Biloks Cr = +6
 2 Biloks Cr = +3

c) Biloks O dalam H2 SO4

(2 x biloks H) + (1 x biloks S) + (4 x biloks O) = 0
[2 x (+1)] + [1 x (+6)] + (4 x biloks O) = 0
(4 x biloks O) + 2 + 6 = 0
4 x biloks O =0 – 2 – 6
4 x biloks O = -8
4 Biloks O = -8
4 Biloks O = -2
Biloks O dalam O2
Biloks O dalam O2 bernilai 0

2. K2Cr2O7(aq) + 2NaOH(aq) → K2CrO4(aq) + NaCrO4(aq) + H2O(l)

a) Biloks Cr dalam K 2 Cr2 O7
(2 x biloks K) + (2 x biloks Cr) + (7 x biloks O) = 0
[2 x (+1)] + (2 x biloks Cr) + [7 x (-2)] = 0
(2 x biloks Cr) + 2 + (-14) = 0
2 x biloks Cr =0–2+ 14
2 x biloks Cr = +12
Biloks Cr = +12
2 Biloks Cr = +6

b) Biloks Cr dalam K 2 CrO4

(2 x biloks K) + (1 x biloks Cr) + (4 x biloks O) = 0
[2 x (+1)] + (1 x biloks Cr) + [4 x (-2)] = 0
Biloks Cr + 2 + (-8) = 0
Biloks Cr =0–2+ 8
Biloks Cr = +6

c) Biloks Cr dalam Na2 CrO4

 (2 x biloks Na) + (1 x biloks Cr) + (4 x biloks O) = 0
[2 x (+1)] + (1 x biloks Cr) + [4 x (-2)] = 0
Biloks Cr + 2 + (-8) = 0
Biloks Cr =0–2+ 8
Biloks Cr = +6

3. Reaksi I2 dan Na2SO3

I2(aq) + Na2SO3(aq) → 2NaI(aq) + SO3(l)
a) Biloks I dalam I2
Biloks I dalam I2 bernilai 0
b) Biloks I dalam NaI
(1 x bilos Na) + (1 x biloks I) =0
[1x (+1)] + (1 x biloks I) =0
Biloks I + 1 =0
Biloks I =0–1
Biloks I = -1
c) Biloks S dalam Na2SO3
(2 x biloks Na) + (1 x biloks S) + (3 x biloks O) = 0
[2 x (+1)] + (1 x biloks S) + [3 x (-2)] =0
Biloks S + 2 + (-6) =0
Biloks S =0–2+6
Biloks S = +4
d) Biloks S dalam SO3
(1 x biloks S) + ( 3 x biloks O) =0
(1 x biloks S) + [3 x (-2)] =0
Biloks S + (-6) =0
Biloks S =0+6
Biloks S = +6