MAKALAH BAHASA JAWA

ANALISIS AMANAT SAJRONE PAGELARAN KETHOPRAK

KANTHI IRAH-IRAHAN

“LAMPAHAN OMBAK SEGARA KIDUL”

KELAS XII MIPA 4

Dibimbing Dening:
Nuzullah Rohmah Maliati, S.Pd.
Disusun Dening:

1. Triana Wahyu Arniawati (33)

2. Vika Amartha Mevia A. (34)

SMA NEGERI 1 KEDAMEAN

GRESIK

TAHUN PELAJARAN 2021/2022

1
 ATUR PRAWACANA

Alhamdulillah, puji syukur panyerat aturaken wonten ngarsanipun Gusti Allah

Ingkang Maha Agung sahengga makalah punika saged kasusun kanthi sae nganti wektu sing
sampun ditemtokake. Makalah kanthi irah-irahan “Analisis Tema Sajrone Pagelaran
Kethoprak Kanthi Irah-Irahan Lampahan Ombak Segara Kidul” punika minangka salah
satunggaling sarana gladhen nyerat. Makalah menika kasusun kagem njangkepi tugas
semester 2 mata pelajaran basa jawa.

Mugi-mugi makalah ingkang kaserat menika saged paring mapinten-pinten manfaat

dumateng para sinten kemawon ingkang maos. Makalah niki kita serat kanthi maksimal lan
angsal bantuan saking kathah pihak, mula kita ucapaken matur suwun sanget kagem:

1. Bapak Drs. Ali Imron,M.M. selaku Kepala SMA Negeri 1 Kedamean.

2. Ibu Nuzullah Rohmah Maliati,S.Pd. selaku guru basa jawa ingkang sampun mbiyantu
menehi arahan lan ndampingi ngerampungaken tugas niki.

3. Bapak One Simus Arifin,S.Pd selaku wali kelas XII MIPA 4.

4. Tiyang sepuh lan rencang-rencang ingkang sampun mbiyantu ngerampungaken tugas niki.

Makalah punika taksih kirang sempurna amargi wekdal ingkang kesesa ugi kirang
pangertosanipun kita. Pramila kita nyuwun pangapunten. Kita suwun kritik lan saran saking
pamaos, wasono matur nuwun.

Gresik, 26 Januari 2022

Panyerat

2ii
 DAFTAR ISI

ATUR PRAWACANA..............................................................................................................ii
DAFTAR ISI.............................................................................................................................iii
BAB I PURWAKA....................................................................................................................4
1.1. Lelandhesane Panlinten...................................................................................................4
1.2. Underane Panlinten.........................................................................................................6
1.3. Ancase Panlinten.............................................................................................................7
BAB II ANDHARAN................................................................................................................8
2.1. Amanat Eksplisit.............................................................................................................8
2.2. Amanat Implisit...............................................................................................................9
BAB III PANUTUP.................................................................................................................14
3.1. Dudutan.........................................................................................................................14
3.2. Kritik lan Saran..............................................................................................................14
KAPUSTAKAN.......................................................................................................................15

iii3
 BAB I
PURWAKA
1.1. Lelandhesane Panlinten
Seni Pertunjukan yaiku karya seni kang nggayutake aksi individu utawa kalompok ing
sawijine panggonan lan waktu tartamtu. Pertunjukan lumrahe gegayutan klawan patang
unsur: waktu, ruwang. anggane si seniman lan gayutane seniman klawan penonton. Pangerten
Seni Pertunjukan miturut para ahli, antarane : 1) Miturut Soedarsono, seni pagelaran
mujudake kulawarga seni kang nduweni fungsi minangka sarana ritual, hiburan pribadi, lan
penyajian estetika kang mulangake carane manungsa kudu tumindak sosial. 2) Miturut
Anantarfi, seni pagelaran inggih menika media ingkang dipunginakaken kangge
ngandharaken/menyampaikan pesan moral lsp dhateng pamirsa ingkang awujud dialog utawi
gerak. 3) Miturut Malanganjaya, seni pertunjukan minangka media kangge ngandharaken
raos saha karsa manungsa.

Seni pertunjukan kaperang dadi loro, yaiku seni pertunjukan tradhisional lan seni
pertunjukan modern. 1) Seni pertunjukan tradhisional, pagelaran seni pertuunjukan
tradhisional uga mujudake ekspresi budaya, wahana kanggo nyalurake nilai-nilai budaya, lan
mujudake norma-norma estetika-seni kang tuwuh ing tlatah tartamtu. Saben pamentasan
sawatara wujud kesenian tradhisional tansah nggawa misi kang pengin disampeake marang
penonton. Misi utawa pesen iku bisa asifat sosial, politik, moral, lan sapiturute. Tuladha seni
pertunjukan tradhisional ing antarane yaiku: kethoprak, lenong, ludruk lan saliyane. Seni
pertunjukan tradhisional sacara umum duweni papat fungsi, yaiku: fungsi ritual, fungsi
pendhidhikan minangka medhia tuntunan, fungsi utawa medhia penerangan utawa kritik
sosial, lan fungsi panglipur (hiburan) utawa tontonan. 2)Seni pertunjukan modern, pagelaran
seni modern ditetepake minangka seni sing lair miturut jaman lan tansah kontemporer (bisa
dianyari). Seni pertunjukan modern minangka karya seni pertunjukan sing nggambarake
aturan konvensi standar ing konsep lan wujud ekspresi. Seni pertunjukan modern iki
ngembangake ide, gagasan lan wujud ekspresi. Ciri seni pertunjukan modern adhedhasar
karya sastra, uga secara teknise, teater modern asale saka konsep teater barat. Tuladha seni
pertunjukan modern ing antarane yaiku: drama, opera, fragmen, teater, lan film. Seni
pertunjukan modern akeh tinampilake ing media elektronik kayata televisi.

Kethoprak kuwi hampir padha karo ludruk, kethoprak yaiku drama tradisional sing
diperagakake marang sebuah grup kesenian lan digelar ing sebuah panggung karo njupuk

4
cerita sejarah, cerita panji, dongeng lan liya-liyane kanthi diselingi lawak. Kethoprak muncul
ing taun kurang luwih 1922 nalika masa Mangkunegara. Kesenian iki diiringi musik gamelan
sing arupa lesung, alu, kendang lan seruling. Merga certa utawa pantun-pantune merupakan
sindiran kanggo pemerintah utawa kerajaan dadi kesenian kethoprak iki dilarang. Nanging
kesenian rakyat iki akhire tetep bisa berkembang ing pedesaan/ pesisiran. Sawuse tekan ing
Yogyakarta kethoprak disempurnakke karo iringan gamelan Jawa sing lengkap karo tema
ceritane njupuk saka babad sejarah, cerita rakyat utawa kerajaane dhewe. Ide ing sajrone
pertunjukan bakal nggatekake kapan lan ing ngendi pagelaran bakal digelar. Upamane
pagelaran ketoprak ringkes milih irah-irahan Putri Cina, irah- irahan kasebut dipilih
adhedhasar ancasing adicara mengeti ambal warsa reformasi.

Lan papan kanggo pagelaran njupuk kutha Jakarta. Kanthi pilihan papan lan wektu
sing kaya ngono, mesthi kita bisa uwal ancasipun kangge ngengetaken babagan kekerasan
massal taun 1998. Kajaba iku, pertunjukan kasebut uga ngemot pesen babagan unsur
perlawanan sing diandharake kanthi alus liwat pertunjukan. Uga diterapake kanggo lakon-
lakon liyane. Menika saged dipundadosaken referensi ingkang saged dipuntliti, menapa dene
lakon ingkang dipunpilih dipunpentasaken. Ciri khas kethoprak yaiku nganggo dialog bahasa
jawa. Tema cerita ing sebuah pertunjukan kethoprak kuwi wern-werna, biasane dijupuk saka
cerita legenda utawa sejarah jawa. Sing dijupuk saka luar negeri uga akeh. Nanging cerita ora
tau njupuk saka cerita epos(wiracarita): Ramayana lan Mahabharata. Sabab mengko
pertunjukane dudu kethoprak maneh nanging maleh dadi pertunjukan wayang wong.

Amanat yaiku pesen moral utawa pitutur kang diwedharake dening wong marang
wong liya, kanthi langsung utawa lumantar karya. Umume teges amanat yaiku tembung kang
nduweni teges pesen, pitutur utawa katrangan. Amanat menika gegayutan kaliyan makna
karya sastra. Tegese karya sastra iku lugas, objektif lan uga spesifik, dene kanggo sawijining
makna bisa gegayutan karo individu, konsepe pawongan lan uga kahanan sing bakal
dibayangake dening pangripta karyane. Pangerten tema miturut para ahli, antarane : 1)
Miturut Sadikin (2010), tegesipun amanat piyambak inggih menika amanat minangka solusi
ingkang dipunparingaken panganggit tumrap satunggaling perkawis ingkang wonten ing
karya sastra. Sadikin nambahi pangertèn kang diarani teges. Makna ingkang dipunkajengaken
panganggit inggih menika makna karsa, dene makna isi inggih menika makna ingkang
kinandhut ing karya sastra. 2) Miturut Siswanti (2008: 161-162), saka segi sastra, nilai iki

5
lumrahe diarani amanat. Amanat inggih menika pamanggih ingkang dados dhasaring karya
sastra, amanat ingkang dipunkajengaken pamaos dhateng pamaos saha pamiyarsa, wonten ing
karya sastra modern, seratan menika limrahipun dipunandharaken wonten ing karya sastra
kuna umumipun pesen eksplisit. 3) Miturut Kosasih (2006), amanat inggih menika amanat
ingkang dipunandharaken panganggit dhateng pamaos lumantar seratanipun, supados pamaos
saged nyimpulaken babagan ingkang dipunremeni dening pamaos. 4) Miturut Rusia (1982:
74), amanat inggih menika piwulang moral utawi pesen ingkang dipunkajengaken pamaos
dhateng pamaos. Pungkasane masalah utawa dalan metu saka masalah sing katon ing crita
bisa diarani amanah. Russiana mratelakake panemume babagan amanat kasebut, minangka
pamikiran sing ditolak dening pamaca (1982: 74). 5) Miturut Waluyo, amanat yaiku yen tema
nduweni sesambungan karo makna, mula amanat nduweni sesambungan karo makna. Banjur
yen tema nduweni sipat lugas, spesifik lan objektif, mula amanat nduweni sipat figuratif,
umum, lan subyektif.

Umume amanat kaperang dadi loro, yaiku amanat eksplisit lan amanat tersirat. Dene
yen pesen ing crita uga bisa diwedharake lumantar pacelathon langsung, ajakan utawa
banding: 1) Amanat Eksplisit, yaiku amanat moral kang diandharake kanthi langsung lan
gamblang dening pangripta sajrone karyane supaya gampang dimangerteni dening pamirsa
lumantar ukara deskriptif yen awujud tulisan. 2) Amanat Implisit, inggih menika amanat
moral ingkang dipunandharaken dipunpendhet (secara implisit) dening panganggit saha
namung saged dipunmangertosi dening pamirsa menawi manut alur cariyos. Amanat kang
tersirat iki mujudake pesen kang bisa dijupuk saka crita, kanthi wutuh utawa perangan-
perangan tartamtu.

1.2. Underane Panlinten

Adhedasar lelandhesane panlinten ing dhuwur bisa kadudut yen underane panlinten
sajrone makalah iki yaiku:

 Kepriye amanat implisit sajrone pagelaran kethoprak kanthi irah-irahan

“Lampahan Ombak Segara Kidul” ?
 Kepriye amanat eksplisit sajrone pagelaran kethoprak kanthi irah-irahan
“Lampahan Ombak segara Kidul” ?

6
1.3. Ancase Panlinten

Adhedasar underane panlinten, bisa kadudut ngenani ancase panlinten yaiku:

 Mangerteni amanat implisit sajrone pagelaran kethoprak kanthi irah- irahan

“Lampahan Ombak Segara Kidul”.
 Mangerteni amanat eksplisit sajrone pagelaran kethoprak kanthi irah- irahan
“Lampahan Ombak Segara Kidul”.

7
 BAB II

ANDHARAN

Kethoprak yaiku drama tradisional sing diperagakake marang sebuah grup kesenian
lan digelar ing sebuah panggung karo njupuk cerita sejarah, cerita panji, dongeng lan liya-
liyane kanthi diselingi lawak. Ing sajrone kethoprak mestine ngandhut sing diarani amanat.
Amanat yaiku pesen moral utawa pitutur kang diwedharake dening wong marang wong liya,
kanthi langsung utawa lumantar karya. Amanat ing sajrone karya seni pertunjukan kayata
kethoprak kaperang dadi 2, ing antarane yaiku amanat eksplisit lan amanat implisit.

Amanat eksplisit yaiku amanat moral kang diandharake kanthi langsung lan gamblang
dening pangripta sajrone karyane supaya gampang dimangerteni dening pamirsa lumantar
ukara deskriptif yen awujud tulisan. Lan uga ana sing diarani amanat implisit yaiku amanat
moral ingkang dipunandharaken dipunpendhet (secara implisit) dening panganggit saha
namung saged dipunmangertosi dening pamirsa menawi manut alur carita. Ing sajrone seni
pertunjukan kethoprak kanthi irah-irahan “Lampahan Ombak Segara Kidul” ingkang kita
analisis uga ngandhut amanat eksplisit lan amanat implisit.

2.1. Amanat Eksplisit

Amanat eksplisit sajrone pagelaran kethoprak kanthi irah-irahan "Lampahan Ombak

Segara Kidul" yaiku Yen wis oleh gebyare dunyo lan kalungguhan derajat pangkat aja nganti
lali marang purwadasina. Panyerat saged ngandharake yen amanat eksplisit kuwi kasebut
amarga dipetik saka ucapane paraga Kromo ing pungkasane Carita. Kagem panjelasan
ingkang cetha ana ing ngisor iki:

Ing pungkasane carita Kromo nyadari kelakuane selama iki yen dheweke melik
nggendong lali. Dheweke pamit nggolek pedhamelan lan ing tengah Lelono diparingi pusaka
marang Kanjeng Ratu Nyi Roro Kidul kanthi pesen aja nganti lali marang anak lan bojone.
Nanging pas ketemu marang salah sijine anggota Kerajaan Kertasuro, Kromo dijak Ning
Kraton Kertasuro, nyawang njerune kraton Kromo kagudo marang derajat lan pangkat,
Kromo nganthi gelem dijodohake marang Diajeng Sekar Kedhaton putri saking Kraton
Kertasuro, ben dheweke bisa dadi Adipati ing Kraton Kertasuro, lan pas kaluargane ndoleki
menyang kraton kromo malah ora ngakoni.

8
 Mula Kromo langsung lunga lan ing lelono ketemu marang wong wadon, nanging
Kromo ora ngerti yen kuwo Jalodowati putri ayu kuwi saking Kerajaan Blambangan. Kromo
kesemsem marang Jalodowati. Lan salah sawijining dino Kromo ketemu marang Danang
Manawi Adipati saking Blambangan, Kromo ditawani yen dheweke gelem nikah karo adik'e
(Jalodowati) dheweke bakal diangkat dados Adipati ing Blambangan kanthi asma Adipati
Laramiring kanthi syarat dheweke kudu melu ning Blambangan. Mangerteni yen nyatane
Jalodowati yaiku wong wadon ayu sing ditemuni sakdurunge lan dheweke bakal diangkat
dados Adipati ing Blambangan, Kromo ngulangi kesalahan sakdurunge yaiku nerimo tawaran
saka Danang Manawi kangge nikah marang adik'e. Demi menuhi napsune marang derajat lan
pangkat, Kromo nganti lali marang tujuan awale gae ndolek pedhamelan, Kromo lali marang
anak lan bojone lan Kromo uga ora netepi janjine marang Kanjeng Ratu Nyi Roro Kidul.

Bukti amanat eksplisit ana ing babag 8, yaiku pacelathon Kromoyudho kaliyan anak’e
Jambul ana ing petik’an ngisor iki

Kromoyudho : “Jambul pancen rikolo semana bapak arep nggolek penggawean

kanggo mulyakne kowe lan ibumu. Ning nyatane mbul sakwise bapak
entuk kalungguhan bapak lali purwadoksina, aku njaluk sepuro.
Banjur ibumu saiki ning ndi?

Jambul : “Ibu wau tak tinggal ing alas”

Kromoyudho : “Jambul bar iki ayo nemoni ibumu. Bapak kangen karo ibumu,
nanging pisan maneh bapak njaluk ngapura. Aku njaluk sepura
amarga gebyare dunyo lan kalungguhan derajat pangkat aku
nganti lali purwodosina”

2.2. Amanat Implisit

Amanat Implisit sajroning video kethoprak kanthi irah-irahan “Lampahan Ombak

Segara Kidul” miturut asil analisis panyerat kuwi wonten kathah. Ing antarane bakal
dijlentrehaken ing ngisor niki:

a) "Yen ndhuwe janji, aja nganthi dilalekke amarga janji kuwi padha karo utang"
Amanat kasebut dipetik saka paraga Kromo kang ora netepi janjine yen
dheweke ora bakal ngelalikake kaluwargane marang Kanjeng Ratu Nyi Roro Kidul.

9
 Uga janjine marang kaluargane yen dheweke bakal budal nggolek pedhamelan
nanging nyatane malah melik marang derajat lan pangkat kanthi nikah karo putri
kerajaan.
 Bukti 1

Bukti janjine Kromoyudho marang Kanjeng Ratu Nyi Roro Kidul, kapethik
saka babag 4, yaiku

“Matur sembah nuwun Kanjeng Ratu, menawi ngoten kula badhe bidal
dhateng keraton Kartosuro saperlu badhe mangsulaken pangamune tiang
saking Blambangan lan mugi-mugi menika saget dados dalane mulyani
gesang kula. Kula estoaken dawuhipun Kanjeng Ratu Nyi Roro Kidul”

 Bukti 2

Bukti yen Kromoyudho mblenjani janji ana ing babag 4, yaiku :

Ing sawijining dina Kromo melbu keraton Kertasuro, nyawang njerone kraton
Kromo ngomong:

Kromo: "Wih apik banget njerune kraton iki, yen aku bisa dadi adipati ning
kene pasti sugih."

Patih Kusumo: "Ngger, kowe wis due kaluarga durung? Yen durung kowe

bakal tak rabino karo Diajeng Sekar Kedhaton, kowe iso dadi

adipati ning kene ngger!"

Kromo: "Oh durung patih, aku durung duwe kaluarga. Yen ngunu aku gelem
rabi karo Diajeng Sekar Kedhaton"

b) "Ing sajrone hubungan kudune ana rasa kepercayaan"

Amanat kasebut dipetik saka paraga Mbok'e Jambol ingkang sanggup ngenteni
Kromo kanthi balik lan nyadari kesalahane, senajan wis mangerteni yen Kromo wis
ngiyanati dheweke ning nyatane dheweke isih setya.
Bukti kasebut kapethik saka babag 8 yaiku pacelathon antarane Kromoyudho,
Jambul, lan Mbok Kromo(Tukiyem) ana ing ngisor iki :

10
 Ing Alas blambangan jambul ketemu karo adipati laras, miring sing sak
temene kuwi bapak e yaiku kromoyudho.
Kromoyudho: “Jambul pancen rikala semana bapak arep nggoleki
penggawean kanggo mulyake kowe lan ibumu, ning nyatane
sakwise bapak entuk kalungguhan derajat lan oangkat bapak
lali purwadasina, aku njaluk sepuro. Banjur ibumu saiki ning
ndi?”
Jambul: “Ibu wau tak tinggal ing alas”
Adipati: “Ayo nemoni ibumu”
(Akhire ketemu karo ibu Jambul (Tukiyem))
Mbok: “Kakang , teko ndi wae sampean kok ora bali mulih”
Kromoyudha: “Aku njaluk sepuro dik amarga gebyare dunyo lan
kalungguhan derajat lan pangkat aku nganti lali purwadasina”
Mbok:”Inggih kang tak ngapurani nanging aja dibaleni maneh kesalahan iki”

c) "Apa wae sing dadi kenyataan, kita kudu iso ngadepi kanthi sabar lan ikhlas"
Amanat kasebut dipetik saka paraga Diajeng Sekar Kedhaton kang sabar lan
jembar pangapurane nalika weruh Tumenggung Kromoyudho wis due kaluarga sing
nggoleki Kromo menyang Keraton Kertasuro. Uga paraga Mbok sing sabar nerimo
kenyataan Kromo wis nikah marang wong wadon liyan.
 Petikan 1:
Nalika Diajeng Sekar Kedathon weruh ana kaluargane Kromo ndoleki
menyang Kraton Kertasuro, Diajeng ngelamun lan ngomong dewean.
Diajeng Sekar Kedhaton: “Yen pancen Kromoyudho wis duwe garwa lan
yuga, aku ikhlas nerima amarga aku lan
kaluargane padha korban ngapusine Kromoyudho.”
 Petikan 2:
Sakwise diusir Kromo, banjur Jambul,Mbok, lan Mbah’e ninggalake kraton
kertasuro ing tengah dalan Mbah kintruno ngomong marang anak’e.
Mbah: “Sing sabar ya nduk, aku ora nyangka Kromo bakale ngelakoni
ngunu!”
Mbok: “Nggih pak, aku sabar ikhlas iki cobaan saking Gusti kangge aku.”

11
d) "Ing satunggaling kaluarga kudu nduweni rasa saling peduli marang kabeh
anggota kaluarga"
Amanat kasebut dipetik saka paraga Jambul, Mbok'e jambol lan mbah e
Jambol yaiku Kintruno kang nduweni watak kekerabatan sahengga padha mrana-
mrene bareng-bareng kanggo nggoleki bapake Jambul yaiku Kromo.
Bukti kasebut kapethik saka babag 5 yaiku pacelathon antarane Jambul, Mbok
Kromo(Tukiyem), lan Mbah Kintruno ana ing ngisor iki :
Jambul, Mbok, lan Mbah'e nggoleki Kromo.
Jambul: "Mbok iki ndoleki bapak lenyang ndi?"
Mbok: "Aku yo ora ngerti le, bapakmu iki ning ndi."
Mbah: "Iku ana wong, ayo coba takon sapa ngerti weruh."
Banjur Jambul takon menyang wong sing lagi cangkruk.
Jambul: "Ngapunten pak, sampean ngerti bapakku ra jenenge Kromo!"
Paimo: "Oh ngerti, sing saiki dadi adipati menyang Kertasuro."

Langsung Mbah'e Jambul ngajak Jambul lan Mbok'e menyang Kraton

Kertasuro.
Mbah: "Ayo menyang kertasuro nduk, le. Senajan mrono-mrene selagi
bareng-bareng ora popo."
Mbok: "Nggih pak, ayo."

e) "Tegas ing kabeh perkara nggawe urip luwih terarah lan nggawe keputusan
mbutuhake ketegasan"
Amanat kasebut dipetik saka paraga Kanjeng Ratu Nyi Roro Kidul ingkang
Ratu Nyi Roro Kidul ingkang sampun mangertosi yen Kromo ngelanggar janji mula
dheweke maringi pusaka marang Jambul gae ndoleki bapake kanthi syarat mateni
Adipati Larasmiring sampek akhire Adipati ngaku yen dheweke kuwi bapake Jambul.
Bukti kasebut kapethik saka babag 8 yaiku pacelathon antarane Kanjeng Ratu
Nyi Roro Kidul marang Jambul ana ing ngisor iki :
“Jambul ingsun bakal menehi pitulungan marang sliramu. Sira bakal tak
wenehi piyandhel iki kang mengko bisa ngasirakake kang hidayahane Adipati
Larasmiring. Adipati Larasmiring iku pawongan kang saiki nggawe ontran-
ontran ana ing keraton Kartosuro. Iyo ngunu jambul, yen mengko siro wis
bisa ngasurake Adipati Larasmiring sira bakal ketemu marang bapakmu”

12
f) "Aja dadi wong sing pendendam lan nduweni sikap ala marang wong liyan"
Amanat kasebut dipetik saka paraga Danang Manawi yaiku Adipati
Blambangan ingkang arep ngancuraken Keraton Kartasura kanthi nawarake marang
Tumenggung Kromoyudho, kang asline dadi Adipati Keraton Kartasuro.
Bukti kasebut kapethik saka babag 7 yaiku pacelathon antarane Danang
Manawi lan Kromoyudho marang Jambul ana ing ngisor iki :
Danang manawi ngerti yen prajurit'e kertasuro wis musnah kecuali Adipati
Kromoyudho, Danang manawi nyusun rencana licik karo manfaatno adik'e
yaiku Jalodowati. Ing sawijine dina Danang Manawi ketemu Kromoyudho
sing lunga saka kertasuro.
Danang Manawi: "Heh Kromo, mengopo kowe tekan alas blambangan?"
Kromoyudho: "Ora popo, kowe ra perlu ngerti."
Danang manawi: "Oh aku ngerti, kowe tekan kene amarga seneng marang
Jalodowati lan rupane kowe ana masalah."
Kromoyudho: "Sopo Jalodowati?"
Danang Manawi: "Wong wadon manis sing mbok temoni ing alas kuwi
sejatine adikku. Saiki ngene yen kowe gelem nikah karo
adikku lan manunggalake Kertasuro, kowe bakal tak angkat
dadi Adipati ing Blambangan kanthi asma Adipati
Larasmiring."
Kromo: "Wih aku gelem wae yen ngunu."

13
 BAB III

PANUTUP

3.1. Dudutan

Panyerat nyimpulaken dudutan saking asil analisis kanthi mirengaken video

kethoprak ingkang durasi 4 jam kanthi irah-irahan “Lampahan Ombak Segara Kidul”, ugi
nyerat bab-bab ingkang wigatos saha dipunringkes kangge mangertosi amanat ingkang
dipunandharaken. Saka ing kono, panyerat saged narik simpulan yaiku:

1. Amanat Eksplisit sajrone kethoprak kanthi irah-irahan "Lampahan Ombak Segara

Kidul” yaiku Yen wis oleh gebyare dunyo lan kalungguhan derajat pangkat aja nganti
lali marang purwadasina.

2. Amanat Implisit sajrone kethoprak kanthi irah-irahan “Lampahan Ombak Segara

Kidul” yaiku:
 "Yen ndhuwe janji, aja nganthi dilalekke amarga janji kuwi padha karo utang"

 "Ing sajrone hubungan kudune ana rasa kepercayaan"

 "Apa wae sing dadi kenyataan, kita kudu iso ngadepi kanthi sabar lan ikhlas"
 "Ing satunggaling kaluarga kudu nduweni rasa saling peduli marang kabeh
anggota kaluarga"
 "Tegas ing kabeh perkara nggawe urip luwih terarah lan nggawe keputusan
mbutuhake ketegasan"
 "Aja dadi wong sing pendendam lan nduweni sikap ala marang wong liyan"

3.2. Kritik lan Saran

Kagem pangerjaan makalah menika, panyerat radi kasisahan ing pados bahan
saking video kethoprak kanthi irah-irahan "Lampahan Ombak Segara Kidul" amarga ing
video kasebut nggunakake basa jawa campuran lan kadang sethitik asing, uga iringan
musik kang banter banget tinimbang suara paragane.

Adhedasar kuwi mau, panyerat menehi saran yen pamaos pengin mirsani video
kethoprak kanthi irah-irahan "Lampahan Ombak Segara Kidul" ing youtube luwih jelas yen
nggunakake headset.

14
 KAPUSTAKAN

https://youtu.be/zGzYuw6j1Sw

https://ilmuseni.com/seni-pertunjukan/pengertian-seni-pertunjukan-menurut-para-ahli/

amp https://petabudaya.belajar.kemdikbud.go.id/Repositorys/ketoprak

https://tirto.id/apa-itu-seni-pertunjukan-dan-jenis-jenisnya-gbTL

https://id.m.wikipedia.org/wiki/Ketoprak_Mataram

https://www.idntimes.com/life/education/amp/kiki-amalia-6/amanat

https://seputarilmu.com/2020/12/amanat.html

15