Pidato Gadang Bakarilaan
Pidato Gadang Bakarilaan
Assalamualaikum Wr.Wb
Awa mulo rundiang ka disabuik__ samo manyarah pado Allah__ samo
mangikuik kato Nabi, Allah ta’ala kayo sungguah, Rasullah Allah Nabi
Muhammad, panghulu sakalian alam, warihnyo nan indak kunjuang ilang__
jajaknyo nan indak kunjuang lipua__ kok siang lai dipatungkek__ malam lai
dipabanta__ In Shaa Allah__ salamiak hiduik dunia akhiraiak
Angku pangulu nan gadang basa batuah, urang nan cadiak tahu pandai, lagi
arif bijaksano, lauik aka padang kato-kato, pucuak bulek urek tunggang, pusek
jalo pumpunan tali, tali adaik batang limbago, tampuak alua tangkai pusako,
tiang adaik sandi haluan, payuang panji marawa basa, nyawo nagari adaik
kato, pamuncak adaik dalam nagari
Kayu gadang malintang bukik, pucuak bulek silaro kuniang, jatuah talayang ka
tampaiknyo, diam jo adaik jo pusako, mamagang bungka jo naraco, cadiak nan
buliah bakeh batanyo, pandai nan buliah bakeh baguru, aianyo janiah sayaknyo
landai, hukumnyo adia katonyo bana, minuman koto jo nagari.
Sungguahpun iyo bakeh angku pangulu nan gadang basa batuah, sarato
salangkok nyo lah tuanku guru-guru, alim ulama, nan saisi sidang jumaaik, nan
ampek jurai di musajik, nan manjalankan hukum kitabullah, nan mangatahui
sah jo bata, hala jo haram, sunaik jo paralu, aratinyo manjadi suluang bendang
tangah nagari, camin nan tiado kabua, palito nan indak panah padam, salalu
manarangi sakalian alam.
Puntiang talatak dihulunyo, dibawah kumpalan tali, asa kato nan dahulunyo,
tigo limbago nan tajadi, partamo sambah manyambah, kaduo siriah jo pinang
katigo baso jo basi, sambah manyambah dalam adat, tali batali undang
undang, tasabuik jo muluik manih, tapakai jo baso baiak, muluik manih
talempong kato, baso baiak gulo dibibia, dalam cupak nan piawai, banamo
adaik sopan santun
Rang siak di tanah makah, balaia katanah ruhun, naiak baanjuang punai perak,
kabasaran padang nan disabuik, langkah jo ganggang paranakan, manuju lauik
marahullah, tagamang puti dilautan, hilanglah aka sakutiko, ambo nan mudo
mudo matah, manggigia badan dibaok tagak, raso ka kalu lidah manyabuik,
bana nan indak buliah diindakan, jikok tasabuik di nan bana, bak lai takambang
angin tibo, dapek di angin nan salasai, salamaik parahu pulang paii, ganggang
tibo di palabuhan, bak biduak dikayuah hilia, bak pasang masuak muaro,
sananglah hati niniak mamak, sananglah hati nan basamo, jikok tasabuik di
nan bukan, laia takambang angin tak tibo, diliek taluak lah baliku, dipandang
pulau lah gumarau, kilek tibo mato tapajam, mukasuik ilia tasabuik mudiak,
kok tasuo kaji saganok nantun, rela jo maaf banyak banyak, asak dek angku
bakeh nan iyo.
1. Rami galanggangnyo rang kurai taji, naiak juaro nak rang kajai
Sungguahpun ambo tagak badiri, bukannya ambo cadiak pandai
14. Kain suto banangyo rapek, talatak ateh palano, limpato diateh balai
Bamulo sajo nan dapek, kasudahan baa kaagaknyo, pidato pulang ka nan
pandai
15. Pagi subuah ayam bakukuak, basipongang diateh balai, kukuaknyo buah
babuah
Kurang mintak ditukuak, senteng mintak dibilai, dek angku pangulu nan
gadang basa batuah
16. Kumbuik iyo kuranpun iyo, patah carano patimbokan
Angku iyo tuan pun iyo, sambah kamano ka ditibokan
17. Palito nak rang bangkahulu, banyaknyo duo kali lapan, elok dinyaloi
samuonyo
Baranggo angku jo pangulu, bakinco siak jo baliau, elok disambah
samuonyo
18. Badia sijapun bangkahulu, panembak ondan dalam tabek, dibaok rang
padang lua
Bari maaf ambo dek angku, sambah tibo ka nan rapek, sambah nan
datang dari sipangka
Dituanku nan duo tigo barkaduduakan, dimalin nan ampek jurai dimusajik,
dikitolah nan hadir barkarapatan ditangah rumah nangko, indak tabilang taatok
tajajak tajalani, hanyolah nan kapambilang pa atok panjajak panjalani,
pamuliakan sambah jo panitahan, sambah dikumbalikan pado Allah, panitahan
diparirikan dijumalah angku pangulu nan gadang basa batuah, langkok
sarapeknyolah kito nan barkarapatan ditangah rumah nangko, ujuang sambah
bakeh angku nan sakaji nagari
Sasudah takarang rumah nangko, lakek sasak tarawang jajai, lakek darek intan
balapiah, lakek saga langau baguluang, bajalin perak balapiah, tiok suduik
batiang pandak, tiok ruang bacamin cino, sairiang adaik dengan sarak, datang
parintah mahukunnyo.
Rumah gadang sambilan ruang, salajang kudo balari, nan kancang dilauik
lapeh, nan jombang di pulau paco, lakek gonjoangnyo anjuang-anjuangan,
pucuak rabuangnyo ereang ereangan, bak dikarang lampa-lampa, takanak atok
pancuangan turang, salasai dihari nan katigo, parmadani namo hamparan,
banta batakaik bilang buah, barani nan indak manantang lawan, nan bana
dipagang taguah
Lakek ukia babagai bagai, ukia nan suko dilautan, baukia baradun-radun,
bajanang basega dendang, bajalan bagontak-gontak, bagontak bulan jo mato
ari, bukan sakarang nan bak nangko, warihlah turun dari niniak, kito nan utang
mandapati.
.
Tabantang tabia sakuliliang, batirai bakarang maniak, baranggo intan parmato,
tabia sukalaik dari jedah, dari aceh datang kulindan, dari cino datang pinjaik,
kok lah asia sipakaik rumah, bak rajo turun dari langik
Rumah gadang di tangah kampuang, bapaga pudiang aia ameh, basalo bungo
nolan nuri, kamuniang pautan kudo, limau manih saluran madu, siupiak
manumbuak jolong gadang, alu kamuniang jo maharullah, cincin nan sarek
dikalingkiang, nan lunga di jari manih, reno kutiko dinagari.
Mako sarapeknyolah angku pangulu nan gadang basa batuah, nan lah duduak
barkarapatan dirumah nangko, duduaknyo lah sahamparan, tagaknyo lah
sapamatang, carano mukasuik ka ditatiangan, lakek papatah patitiah bak
pantun adih malayu
Tak kalo asa mulonyo, tak kalo asa usuanyo, ado batigo urang badunsanak,
balun bakaduang bakaratan, balun basibak babalahan, ciek bapak ciek
mandenyo, bapak nyo rajo Iskandar, nan manjajah tampuak alam, jajahan
sampai ka bukik hitam, namonyo sampai kasakalian alam, mande nyo puti
Sainur Alam, urang nan pandai malukih manirawang, malukih diateh kain, kain
banamo ulasan suri, dilipek sagadang kuku, dikambang saleba alam, dilipek
dalam talua ayam, disinan adaik mako ka talukih, disinan sarak mako ka
banamo, sarak banamo hukum kitabullah.
Maso kuitiko janjian tibo, bilangan cukuik, etongan sampai, warilah turun
kapado anak, anak lah jadi rajo pulo, batigo rajo saangkatan, suatu kutiko,
mupakaiklah rajo nan batigo, nak balaia kalauik basa, mako dicarilah tukang
buek parahu, disuruah manabang kayu, kayu banamo erang binuang sati, kayu
rabah ka kabilaik matoari tabanam, kayu rabah kabuang patigo, kilek baliuang
lah ka kaki, kilek camin lah kamuko, apo nan katajadi pada rajo nan batigo.
Nan surang kabanua ruhun, nan banamo St. Simarajo Ali, mahukun tanah
parancih, sampai ka inggirih jo ulando, lalu kamakah kamadinah, itulah nagari
nan dihukunnyo.
Nan surang ka banda cino, nan banamo St. Simarajo Dipang, kudo ameh
cumanti ameh, ambua nan sampai kaudaro, balapuik perak jo ameh, cino
turun baniago, mambaok bunka nan piawai, taraju nan bagatok, mambaok
katian jo timbangan, sakarang kini baitu juo.
Nan surang ka pulau paco, nan banamo St. Simarajo Dirajo, banyaklah urang
mairiangan, mairiangan rajo pai bajalan, saikua kudo nan sati, nan banamo
kudo samburani, mambaok tombak jo padang, sarato alaik pakakehnyo,
sarato mambaok mangkuto sajatinyo, tampuak ameh gagang suaso, bagombak
bagalang kaki, baganto bagiriang-giriang, itulah niniak kito
Mako balaia lah niniak kito, lauik banamo aia asin, pulau banamo lingo puri,
taluak banamo langkok daun, rantau banamo aia kumbang, ditangah lautan
salian, barambuih angin timua jati, sikudano manyisia panah, sikumlabai
pulang manurun, rajo jiin marompak bijo, tampaklah pulau jorok manjorok,
dihiliakan parahu kapulau lewang, pulau andaleh simarusaik, pulau paco janyo
urang, dalam daerah pasisia baraik, dek lamo bakalamoan, tibo dipantai taruih
daratan, mandaki bukik nan tinggi, manuruni lurah nan dalam, panek lah
bakandak baranti, palak lah bakandak palinduangan, dalam pado itu, mako
dilayangkan lah pandangan sakuliliang, candonyo gunuang lah gendeang
mangendeang, candonyo bukuik lah mangabua tidua.
Loroang kamudian dari pado itu, mako bapikia-pikialah niniak kito, “pikia itu
palito hati “. deklamonyo bapikia, sampailah hari tujuah hari, dingin nan bukan
kapalang, duduak diayun kiro-kiro, tagak diganjua palangkahan, tabik pangana
tumbuah kiro-kiro, supakaik hati jo limpo, sairiang niak jo langkah, manurun
manampuah rimbo.
Siang batuka malam baganti, minggu habih bulan tibo, musim bajalan maso
manunggu, bataun dek lamonyo, bamusim dek masonyo, alam bakalebaran
manusia bakakambangan, sanak sudaro batambah juo, anak kamanakan makin
banyak pulo, mako mupakaiklah saisi nagari, siakolah nan mupakaik, iyolah
salotan marajo, apolah nan ka dimupakaikkan, iyolah nak mandirikan
kabasaran dalam nagari, mako di hari nan elok kutiko nan baiak, dapeklah
rundingan nan saukuran, bulek aia ka pambuluah, bulek kato jo mupakaik,
samupakaik nan basamo-samo mandirikan kabasaran dalam nagari, partamo
Dt. Bandaro Kayo, kaduo Dt. Marajo Basa, itulah urang nan bacarocok madang
giriang, nan manaruah cumaniang manti, nan mamakai simajo indo, nan tidua
dikasua pandak, nan duduak bakalundang bubuik, nan makan bajamba surang,
balun bakuduang bakaratan, balun basimpang basisapiah, balun basibak
babalahan, itulah gadang nan asa mulonyo, sabalun Dt. Katumangguangan,
sabalun Dt. Parpatiah Nan Sabatang.
Dalam pado itu, diateh mandirikan nan sapanjang adaik, mamakaikan nan
sapanjang pusako, mako dipabueklah balai balerong panjang, panjangnya
saratuih atok arab, lebanyo nan tujuah hetongan, batonggak tarek jilatang,
baparan jo aka lundang, bakasau jo umbuik nibuang, babandua jo batang
bayam, batataran saga jantan, batabuah puluik-puluik, bagandang saliguri, nan
bakutindiah jo jangek umo, dibuek ukia babagai bagai, partamo mambang
tangah hari, kaduo sibintang timua, katigo nyamuak manikam, manikam bulan
jo mato ari, buatan angku Datuak Tantejo Gurhano, urang nan mamasak
sadang duduak, nan maatok sadang tagak, jangkauan nan sampai katuturan,
urang nan pandai mambarih mambalabeh, pandai maukua manjangkokan,
pandai maniru manuladan, pandai manarah manilantang, pandai manulih
dibulan kalam, pandai maukia dibulan tarang, pandai marapek dalam aia,
pandai manjanang jo aia liua, itulah parbuatan tukang si olak olai, tukangnyo
sirajo dirajo.
Mako dipahiasi balai balerong panjang, dikambangkan lapiak daun ilalang,
balun bak lapiak rang kini, disinan rajo malimpahkan kato, tampek pangulu
mancuraikan adaik jo ma’adaik, nan bajanjang naiak batanggo turun, nan
babarih babalabeh, mako dipabueklah cupak nan usali, gantang nan pusako,
bungka nan piawai, taraju nan bagatok, itulah nan turun tamurun, nan jawek
bajawek, sampai kini baitu juo
Jikok dikato lareh nan duo, partamo lareh budi caniago, katurunan Dt.
Parpatiah Nan Sabatang, sungguahpun enggok nan mancakam, kuku tajam
nan kapaguno, walau manjajah tampuak alam, kato basamo nan paguno, nan
kaduo lareh koto piliang, katurunan Dt. Katumangguangan, wariah nan asa
rajo-rajo, sunduik basunduik anak puti, turun timurun anak rajo, patah
tumbuah hilang baganti, namun pusako disinan juo.
Nan tangah luhak agam, salilik gunuang marapi, salingka gunuang singgalang,
saedaran gunuang pasaman sarato jo gunuang tandikek, sakuliliang danau
maninjau, hinggo lado sirah ujuang, sampai batu sampunan mudiak, sariak jo
sungai pua, batagak batu palano, taluak jo kubang putiah, mato aia jo padang
magek, guguak randah jo guguak tinggi, koto tuo jo koto gadang, sianok jo
sipisang, rambatan jo sungai landia, canduang jo bukik batabuah, masuak
wilayah banuhampu, mako dinamoi luhak agam, babadia basi bapaek licin,
manarah pantang maaluihkan, bakato pantang dibawah, surambi tapian rumah
gadangnyo, adaik jamu namo paralatannyo, buminyo angek, aianyo karuah,
ikannyo lia manyalek-nyalek, bajalan dirusuak dalam, ganggo nan indak iyo
juo, harimau campo koto piliang
Nan bungsu luhak limo puluah, dari sikokoh pinang tuo, sampai kataratak aia
hitam, hinggo sipisak pisau hanyuik, hinggo durian ditakuak rajo, nan salingka
gunuang pasaman, hinggo riak badabua mudiak, kampar kiri jo kampar kanan,
kuok jo bangkinang, salo mudiak jo aia tirih, mako dinamokan luhak limo
puluah, mangatahui nan masak jo nan matah, tahu nan balabiah jo nan
kurang, tanahnyo angek kasiak badarai, kuaik baramban kasiak manumpuak,
kuaik pancang baramban patah, rajo babandiang rumah gadangnyo, cancang
tandeh namo paralatannyo, buminyo sajuak, aianyo janiah ikannyo jinak,
pisaunyo tajam babatu ameh, panuahnyo indak malimbak, dindiang paga koto
piliang.
Loroang kamudian dari pado itu, bumi lah basintak naiak, langik lah basintak
turun, lah garik dari pado Allah ta’ala, warihlah turun kapado nabi, turunlah
kitab nan sabananyo, nan banamo kitabullah, manyuruah kito ka islam, halal jo
haram lah bapisah, sunaik jo paralu lah babagi, kapia jo islam lah basisiah,
disinanlah niniak kito, mambacokan kulimah nan dua patah “ ashadualla Illaha
illallah, wa ashyhaduanna muhammadarasulullah”, barakaik kulimah nan duo
patah, barakaik iradaik jo kuradaik, mako mupakaiklah saisi nagari, niniak
mamak, alilm ulama cadiak pandai, tungku tigo sajarang, tali tigo sapilin,
mandirikan musajik ditangah nagari, nan banamo musajik jamiak, tampek
mangarajokan rukun nan limo, tampek mamintak hukum kitabullah, tampek
mampalajari adaik nan kawi, nan kadipakai sagalo umaik manusia.
Aso Allah, kaduo bumi, katigo hari nan satu, kaampek pintu simaduai, kalimo
aia sumbayang, kaanam hadih jo dalil, katujuah budak dikanduang wadaniah
Samaso tanah kadikampo jibrail, tanah jali tanah kuniang, tanahnyo nan
barkapa-kapa, tagantuang ditiang areh, tareda diateh kurisi, dihadapan kalia
rabul jallie, dibawah panji rasulullah, pangulu sakalian alam, asa mulonyo
mandirikan pangulu, pusako nan dijawek dari nabi adam, nan bapadoman
pado firman allah, “ Inni jailum fil ardhi khalifah “ , aratinyo kulipah Allah
kaganti Allah diateh dunia, malewakan hukum nan sabananyo, ammar makruf
nahi mungkar, manyuruah sagalo nan baiak, malarang sagalo nan jaek, sagalo
parbuatan manusia
Mako mangaluakan Allah ta’ala kapado bumi nan suci, anak cati nan salapan,
surang banamo cati reno, baik budi elok tabiaiknyo, itulah angkatan sambahan
adaik, satalah alam baisi manusia, didalam lareh nan duo, luhak nan tigo,
mako ditanam pangulu saurang sakoto, untuak mampimpin anak kamanakan,
manjadi pamimpin nagari,
Rumah gadang basandi batu, adaik basandi sarak, sarak basandi kitabullah,
rantau barajo, nagari bapangulu, andiko dari rajo, kabasaran dari pangulu,
panghulu nan gadang basa batuah, dianjuang tinggi diamba gadang, dianjuang
tinggi dek adat, diamba gadang dek limbago , Limbago gadangnyo panghulu
nan gadang basa batuah, duo tigo wajah dikanduangnyo
Partamo gadang manurun nan dijawek, kaduo gadang talatak nan bapakai,
katigo gadang bakarilaan, kaampek gadang disuluang dipusaro,
Ditantangan angku panghulu kami Andriadi Indra Dt. Sati, bukik lah tinggi,
lurah lah dalam, jauah indak taturuik ampiang indak tajalani, barek indak
tapikua ringan indak tajinjiang, pikia palito hati nanang saribu aka, raso dibaok
naiak pareso dibaok turun, supakaik hati jo limpo, baliau mangulipah jo hati
suci ikhlas lahia batin, suko rila bakarilaan kagadangan, mangumbalikan siriah
kagagangnyo, mamulangkan pinang katampuaknyo, putiah kapeh dapek diliek,
putiah hati bakaadan, lakek hitam di putiah, basasi mamak jo bapak, kaganti
suluah mato ari, kaganti galanggang mato rang banyak
Manuruik warih nan dijawek, pusanko nan dirungguahi, diateh siriah nan
babaliak kagagangnyo, pinang nan pulang katampuaknyo, ditantangan sako
kabasaran, basuo bak pitua diangku panghulu nan gadang basa batuah, biriak
biriak tabang kasamak, dari samak turun kahalaman, malompek katanah bato,
dari niniak turun ka mamak, dari mamak turun ka kamanakan, jawek bajawek
ka bawahnyo
Mako diateh kami anak kamanakan kaum Dt. Sati, mako baiyo iyo adiak jo
kako, batido tido mamak jo kamanakan, ajun maajun jo urang sumando,
ditantangan barek nan ka mamikua ringan nan kamnajinjiang sako kabasaran
Dt. Sati, pandangan jauah dilayangkan pandangan dakek ditukiakaan,
disrerakkan jalo ka nan rapek, di buang umpan ka nan rami, diindang ditampi
tarek dipiliah atah ciek ciek, dihari nan elok kutiko nan baiak, pitunjuak datang
dari Allah, pangaja dapek dari rasul, dapek kato kabulatan, samupakaik kami
nan basamo, saiyo pulo jo niniak mamak barek sapikua, nan banamo Wendi
Ardian bagala Dt. Dikoto, dianjuang tinggi diamba gadang makakaikan sako
kabasaran Dt. Sati, manjadi baliau kami, nan ka mamakai pakaian kabasaran
Dt. Sati, manjadi panghulu kami, mamimpin anak kamanakan, sarato koroang
jo kampuang, manjadi panghulu dalam nagari.
Jikok dikato pakaian kabasaran nan panghulu, duo tigo wajah dikanduangnyo :
Lambak lampisannyo dibaliak itu, nan manjadi sipaik dek pangulu iyolah, urang
nan cadiak candokiyo, urang nan arih budiman, urang cati bijaksano, ibaraik
kayu gadang tangah nagari, manahan galombang galombaik angin, ureknyo
bakeh baselo, batangnyo bakeh basanda, dahannyo bakeh bagantuang,,
daunnyo perak suaso, bungonyo ambiak ka suntiang, buahnyo buliah dimakan,
tampek balinduang katiko hujan, tampek bataduah kutiko paneh, aianyo janiah
sayaknyo landai, alamnyo laweh padangnyo leba, kapaii tampek batanyo,
kapulang tampek babarito, kok kusuik manyalasaikan, karuah mampajaniah,
maundi samo merah, maukua samo panjang, manimbang samo barek,
hukumnyo adia katonyo bana, bapantang bakato duo, duduak dalam
kabanaran, itu warih dari nabi, kok indak tapakaikan sipaik nan saganok
nantun, dimakannyo disumpah bisokawi, qur’an 30 juih, kaateh indak
bapucuak, kabawah indak baurek, ditangah-tangah dilariak kumbang
Dihari nan sahari nangko, dimalam nan samalam kini, parmintaan dilaluan
bakeh pimpinan karapatan nagari sarato jo panghulu dalam nagari,
ditantangan angku panghulu kami, angku Wendy Ardian Dt. Sati, nak dilakek-
an pati jo ambalau, basisik-an karih kabasaran, lakek hitam di nan putiah,
manjadi panghulu dalam nagari, duduak samo randah tagak samo tinggi, nak
dibaok satandiang duduak sajamba makan, ka ilia sarangkuah dayuang,
kamudiak saantakan galah
Ditantangan barih balabeh nagari, adaik bairi kami pakai, cupak tatagak kami
isi, talatak dalam carano, dibawah tirai balangik langik, dilingkuang tabia
sakuliliang, ditangah karapatan angku angku panghulu nan gadang basa
batuah dalam nagari, iyo nan baliek balengong di angku panghulu nan gadang
basa batuah di nagari, kandak kami minta dibari pintak kami mintak
dipalakukan,
Laii gala nan tasabuik dikami silang nan bapangka, karajo nan bajunjuang,
mintak diimbaukan dipasa nan rami dilabuah nan goloang, siriahnyo dicabiak,
pinangnyo digatok, kandak mintak dibari, pintak mintak dipalakuan, sakian
sambah jo titah nak lalu dipuhunkan.