Anda di halaman 1dari 9

12

4. 3. 1 PENENTU (DETERMI NANT)


- Penent u (det er minant ) mer upakan sat u nombor unik yang boleh diper olehi dar ipada sat u mat r iks segiempat sama.
- Simbol unt uk penent u sesuat u mat r iks A dit ulis sebagai pen(A) at au det (A) at au A at au A
Penent u Mat r iks 2 x 2
- Cont oh:
J ika A =
|
|
.
|

\
|
8 7
6 5
, dapat kan |A|
Penyelesaian:
|
|
|
.
|

\
|
d c
b a
8 7
6 5
= ad bc = 5(8) 6(7) = 40 42 = - 2
- Cont oh:
J ika H =
|
|
.
|

\
|
9 5
2 4
, dapat kan H
Penyelesaian:
|
|
|
.
|

\
|
d c
b a
9 5
2 4
= ad bc = 4(9) 2(5) = 32 10 = 12
Nyat akan
|
|
.
|

\
|

=
4 0
11 2
B
Penent u Mat r iks 3 x 3
- Cont oh:
Dapat kan penent u mat r iks
|
|
|
.
|

\
|
2 1 2
0 3 4
2 3 1
Penyelesaian:
Kaedah kembangan melalui bar is per t ama
|
|
|
.
|

\
|
2 1 2
0 3 4
2 3 1
Langkah 1: Keluar kan unsur bagi a
11
= 1 (bar is per t ama & laj ur per t ama)
Langkah 2: Keluar kan unsur bagi a
12
= 3 (bar is per t ama & laj ur kedua)
4.3: MATRIKS SEGIEMPAT
SAMA
Bar is per t ama sahaj a
C ub a i ni ! ! !
13
Langkah 3: Keluar kan unsur bagi a
13
= 2 (bar is per t ama & laj ur ket iga)
Langkah 4: Tent ukan oper asi yang har us dil akukan, samada + at au ber dasar kan kedudukan cas (aur a)

|
|
|
.
|

\
|
2 1 2
0 3 4
2 3 1
|
|
|
.
|

\
|
2 1 2
0 3 4
2 3 1

|
|
|
.
|

\
|
2 1 2
0 3 4
2 3 1

|
|
|
|
|
.
|

\
|
+ +
+
+ +
2 1 2
0 3 4
2 3 1
Penent u =
d c
b a
d c
b a
d c
b a
1 2
3 4
2
2 2
0 4
3
2 1
0 3
1 +
= 1(ad bc) - 3(ad bc) + 2(ad bc)
= 1(6 0) - 3(8 0) + 2(4 6) = - 22
- Cont oh:
J ika B =
|
|
|
.
|

\
|

9 8 7
3 7 8
6 5 4
, dapat kan B
Penyelesaian:
B =
8 7
7 8
6
9 7
3 8
) 5 (
9 8
3 7
4


= ( ) ( ) | | ( ) ( ) | | ( ) ( ) | | 7 7 8 8 6 7 3 9 8 5 8 3 9 7 4 + + = 27
Nyat akan
|
|
|
.
|

\
|

=
7 8 9
0 12 4
1 3 10
B
4. 3. 2 MI NOR
- Cont oh:
J ika
|
|
|
.
|

\
|

9 8 7
3 7 8
6 5 4
, hit ung minor a
22
dan a
31
Penyelesaian:
a
22
=
|
|
|
.
|

\
|

9 8 7
3 7 8
6 5 4

|
|
|
.
|

\
|
d c
b a
9 7
6 4
= ad bc = 4(9) 6(7) = - 6
Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3
Langkah 4
C ub a i ni ! ! !
14
a
31
=
|
|
|
.
|

\
|

9 8 7
3 7 8
6 5 4

|
|
.
|

\
|

3 7
6 5
= ad bc = -5(-3) 6(-7) = 57
- Cont oh:
J ika W =
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
, dapat kan minor W
Penyelesaian:
Car i minor set iap unsur dalam mat r iks t er sebut dengan menggunakan r umus ad bc. Susunkan minor seper t i yang
dit unj ukkan di bawah
M
11
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
M
12
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
M
13
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
=
d c
b a
8 6
2 9
= 9(8) 2(6) = 60 =
d c
b a
8 4
2 7
= 7(8) 2(4) = 48 =
6 4
9 7
= 7(6) 9(4) = 6
M
21
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
M
22
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
M
23
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
=
8 6
5 3
= 3(8) 5(6) = -6 =
8 4
5 1
= 1(8) 5(4) = -12 =
6 4
3 1
= 1(6) 3(4) = -6
M
31
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
M
32
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
M
33
=
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
=
2 9
5 3
= 3(2) 5(9) = -39 =
2 7
5 1
= 1(2) 5(7) = -33 =
9 7
3 1
= 1(9) 3(7) = -12
Oleh it u, Minor A =
|
|
|
|
|
.
|

\
|


12 33 39
6 12 6
6 48 60
Nyat akan minor
|
|
|
.
|

\
|

=
7 8 9
0 12 4
1 3 10
B
C ub a i ni ! ! !
15
4. 3. 3 MATRI KS KOFAKTOR (COFACTOR)
- Di mana set iap unsur dalam mat r iks kof akt or diper olehi dengan mendar abkan unsur makt r iks minor yang sepadan dengan
cas posit if (+) at au negat if (-)
- Per hat ikan bahawa t anda posit if (+) at au negat if (-) ber gant ung kepada kedudukan unsur dan boleh dir ingkaskan seper t i
ber ikut :
|
|
.
|

\
|
+
+
mat r iks 2 x 2
|
|
|
.
|

\
|
+ +
+
+ +
mat r iks 3 x 3
- Cont oh
J ika A =
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
, dapat kan mat r iks kof akt or A.
Penyelesaian:
Langkah 1: Mula-mula kit a mencar i mat r iks minor unt uk A,
8 6
2 9
11
= M = 60
8 4
2 7
12
= M = 48
6 4
9 7
13
= M =6
8 6
5 3
21
= M = -6
8 4
5 1
22
= M = -12
6 4
3 1
23
= M = -6
2 9
5 3
31
= M = -39
2 7
5 1
32
= M = -33
9 7
3 1
33
= M = -12
Oleh it u, Minor A =
|
|
|
.
|

\
|


12 33 39
6 12 6
6 48 60
Langkah 2: Kemudian dar ab set iap unsur dengan f akt or posit if (+) at au negat if (-)
|
|
|
.
|

\
|


12 33 39
6 12 6
6 48 60
=
|
|
|
.
|

\
|
+ +
+
+ +
Oleh it u, Mat r iks Kof akt or A =
|
|
|
.
|

\
|

12 33 39
6 12 6
6 48 60
16
- Cont oh
J ika P=
|
|
|
.
|

\
|
2 1 2
0 3 4
2 3 1
, dapat kan mat r iks kof akt or P.
Penyelesaian:
Mat r iks minor unt uk P, iait u
|
|
|
.
|

\
|



9 8 6
5 2 4
2 8 6
|
|
|
.
|

\
|
+ +
+
+ +
Mat r iks kof akt or P=
|
|
|
.
|

\
|



9 8 6
5 2 4
2 8 6
Dapat kan mat r iks kof akt or bagi A =
|
|
|
.
|

\
|
1 2 7
4 0 1
3 5 1
4. 3. 4 MATRI KS DAMPI NGAN (ADJ OI N)
- Unt uk mat r iks segiempat sama, kit a boleh mendapat kan makt r iks dampingan (adj oin) dengan ment r ansposisikan mat r iks
kof akt or nya.
- I ni ber makna unt uk mat r iks A, mat r iks dampingan dit ulis Adj (A) = K
T
(K adalah mat r iks kof akt or unt uk A)
- Cont oh
J ika A =
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
, dapat kan mat r iks dampingan A.
Penyelesaian:
Langkah 1: Car i mat r iks minor
A=
|
|
|
.
|

\
|


12 33 39
6 12 6
6 48 60
Langkah 2: Car i mat r iks kof akt or dengan mendar abkan set iap unsur dengan f akt or posit if (+) at au negat if (-)
Minor
|
|
|
.
|

\
|


12 33 39
6 12 6
6 48 60
Kof akt or
|
|
|
.
|

\
|

12 33 39
6 12 6
6 48 60
Langkah 3: Lakukan t r ansposisi (penukar an bar is kepada laj ur & sebaliknya) t er hadap mat r iks kof akt or t er sebut
Kof akt or
|
|
|
.
|

\
|

12 33 39
6 12 6
6 48 60
Tr ansposisi =
|
|
|
.
|

\
|



12 6 6
33 12 48
39 6 60
maka Mat r iks Dampingan A, Adj (A) =
|
|
|
.
|

\
|



12 6 6
33 12 48
39 6 60
|
|
|
.
|

\
|
+ +
+
+ +
C ub a i ni ! ! !
17
- Cont oh
J ika P=
|
|
|
.
|

\
|
2 1 2
0 3 4
2 3 1
, dapat kan mat r iks dampingan P.
Penyelesaian:
Minor P
|
|
|
.
|

\
|



9 8 6
5 2 4
2 8 6
Kof akt or P=
|
|
|
.
|

\
|



9 8 6
5 2 4
2 8 6
Dampingan @ Adj (P) set elah t r anposisi =
|
|
|
.
|

\
|



9 5 2
8 2 8
6 4 6
Dapat kan mat r iks dampingan bagi mat r iks A =
|
|
|
.
|

\
|

7 2 4
4 3 2
6 1 2
4. 3. 5 MATRI KS SONGSANGAN (I NVERSE)
- Dit af sir kan sebagai lawan kepada mat r iks asal dimana j ika didar abkan ant ar a sat u sama lain (mat r iks asal dan
songsangannya) akan menj adi mat r iks unit (mat r iks ident it i = I ).
- Sebagai cont oh, j ika A adalah sat u mat r iks segiempat sama, dan A
- 1
adalah mat r iks songsangan unt uk A, maka AA
- 1
= I
(mat r iks I dent it i).
- Mat r iks songsangan boleh diper olehi dengan menggunakan kaedah dampingan dan penent u.
- Cont oh
J ika A =
|
|
|
.
|

\
|
8 6 4
2 9 7
5 3 1
, dapat kan mat r iks sonsangan A
- 1
.
Penyelesaian
Langkah 1: Car i penent u mat r iks A
Penent u A, |A| =
6 4
9 7
5
8 4
2 7
3
8 6
2 9
1 + = 60 144 + 30 = 54
Langkah 2: Car i mat r iks minor A (r uj uk cont oh dalam subt opik 4.3.2)
A=
|
|
|
.
|

\
|


12 33 39
6 12 6
6 48 60
Langkah 3: Car i kof akt or (r uj uk cont oh dalam subt opik 4.3.3)
A =
|
|
|
.
|

\
|

12 33 39
6 12 6
6 48 60
Langkah 4: Car i t r ansposisi
A =
|
|
|
.
|

\
|



12 6 6
33 12 48
39 6 60
Mat r iks
adj oin
(dampingan)
C ub a i ni ! ! !
18
Langkah 5: Gant ikan keput usan dar i langkah 1 hingga 4 ke dalam r umus

A
- 1
=
Penent u
1
x Adj (A)
=
A
1
Adj (A)
54
1

|
|
|
.
|

\
|



12 6 6
33 12 48
39 6 60
A
- 1
=
|
|
|
|
|
|
.
|

\
|


54
12
54
6
54
6
54
33
54
12
54
48
54
39
54
6
54
60
- Cont oh
J ika P=
|
|
|
.
|

\
|
2 1 2
0 3 4
2 3 1
, dapat kan mat r iks sonsangan P
- 1
Penyelesaian:
Penent u P, |P| =
1 2
3 4
2
2 2
0 4
3
2 1
0 3
1 +
= 1(3 x 2 0 x 1) 3(4 x 2 0 x 2) + 2(4 x 1 3 x 2)
= 6 24 4
= 22
Minor P
|
|
|
.
|

\
|



9 8 6
5 2 4
2 8 6
Kof akt or P=
|
|
|
.
|

\
|



9 8 6
5 2 4
2 8 6
Adj (P) set elah t r anposisi =

P
-1
=
|
|
|
|
|
|
.
|

\
|

22
9
22
5
22
2
22
8
22
2
22
8
22
6
22
4
22
6
J awapan akhir P
- 1
=
Penent u
1
x Adj (P) =
22
1

|
|
|
.
|

\
|



9 5 2
8 2 8
6 4 6

Dapat kan mat r iks songsangan bagi mat r iks C =
|
|
|
.
|

\
|
0 5 2
6 4 0
2 4 1
|
|
|
.
|

\
|



9 5 2
8 2 8
6 4 6
C ub a i ni ! ! !
19
ASSESSMENT 4b
1. I f A =

0 7 1
5 2 6
3 4 1
, solve A
- 1
J ika A =

0 7 1
5 2 6
3 4 1
dapat kan A
- 1
.
2. Given A =
|
|
.
|

\
|
7 3
5 2
B =
|
|
.
|

\
|
2 3
5 7
. Solve AB
Diber i A =
|
|
.
|

\
|
7 3
5 2
B =
|
|
.
|

\
|
2 3
5 7
. Hit ung AB.
3. Given A =
|
|
|
.
|

\
|

5 4 2
3 1 0
2 1 1
. Find t he value of
a) Minor a
11
b) Minor a
32
c) Minor a
23
Diber i A =
|
|
|
.
|

\
|

5 4 2
3 1 0
2 1 1
Car i
a) Minor a
11
b) Minor a
32
c) Minor a
23
4. Calculat e t he det er minant and minor f or each:
Hit ung penent u dan minor bagi set iap ber ikut :
A =
|
|
|
.
|

\
|
2 1 3
3 1 2
3 2 1
B =
|
|
|
.
|

\
|
6 8 2
3 5 1
3 2 1
C =
|
|
|
.
|

\
|

6 4 2
5 2 3
2 3 4
D =
|
|
|
.
|

\
|
4 2 1
4 3 0
3 2 2
E =
|
|
|
.
|

\
|
4 2 0
4 3 0
3 2 2
F =
|
|
|
.
|

\
|

2 5 4
1 3 2
3 2 1
5. Given P =
|
|
|
.
|

\
|

4 1 3
1 0 1
1 1 2
Q =
|
|
|
.
|

\
|



1 1 1
1 5 1
1 3 1
. Calculat e PQ, t hen P
- 1
Diber i P =
|
|
|
.
|

\
|

4 1 3
1 0 1
1 1 2
Q =
|
|
|
.
|

\
|



1 1 1
1 5 1
1 3 1
. Hit ung PQ, set er usnya car ikan mat r iks P
- 1
.
6. Given A =
|
|
|
.
|

\
|

1 4 1
1 1 2
1 1 1
B=
|
|
|
.
|

\
|

3 3 9
1 2 3
2 5 3
. Show t hat AB = BA, t hen f ind t he inver se of A
20
Diber i A =
|
|
|
.
|

\
|

1 4 1
1 1 2
1 1 1
B=
|
|
|
.
|

\
|

3 3 9
1 2 3
2 5 3
. Tunj ukkan AB = BA, set er usnya car i mat r iks songsang bagi A.
7. Calculat e t he cof act or of t he mat r ices:
Dapat kan mat r iks kof akt or bagi mat r iks-mat r iks ber ikut :
A =
|
|
|
.
|

\
|

7 2 4
4 3 2
6 1 2
B =
|
|
|
.
|

\
|
1 2 7
4 0 1
3 5 1
C=
|
|
|
.
|

\
|
0 5 2
6 4 0
2 4 1
8. Find t he adj oint
Hit ung mat r iks adj oin bagi
a) F =
|
|
|
.
|

\
|
3 0 1
0 2 2
0 0 1
b) G =
|
|
|
.
|

\
|

5 0 0
3 1 0
2 1 1
c) H =
|
|
|
.
|

\
|


1 1 2
1 2 4
3 1 2
d) J =
|
|
|
.
|

\
|

7 2 4
4 3 2
6 1 2
9. Find t he inver se of t he mat r ices
Hit ung mat r iks songsang bagi
a) C =
|
|
|
.
|

\
|
2 4 6
1 5 3
3 2 1
b) D =
|
|
|
.
|

\
|
1 1 3
1 1 1
1 2 1
c) E =
|
|
|
.
|

\
|


3 3 2
1 1 5
1 1 0
d) M =
|
|
|
.
|

\
|
1 2 7
4 0 1
3 5 1

Anda mungkin juga menyukai