Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
Przedmowa .......................................................................................... 11
Rozdzia 1. Wprowadzenie ...................................................................................... 13
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
Cz I
2.2.
2.3.
2.4.
Przegld .......................................................................................................................21
2.1.1. Wirtualny budynek .........................................................................................21
2.1.2. Jak dziaa ArchiCAD? ....................................................................................22
2.1.3. Punkty aktywne ...............................................................................................25
Wsppraca programu z uytkownikiem .....................................................................26
2.2.1. Znane techniki ju teraz wiemy wicej, ni si nam wydaje .....................26
2.2.2. Klawisz Shift suy do wybierania .................................................................26
2.2.3. Znane menu i polecenia ..................................................................................27
2.2.4. Rysowanie prostych za pomoc klawisza Shift ..............................................27
Ikony i informacje .......................................................................................................27
2.3.1. Podpowiedzi do narzdzi ................................................................................27
2.3.2. Strzaki rozwinicia przy ikonach ...................................................................28
rodowisko pracy programu ArchiCAD .....................................................................29
ArchiCAD 10
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
3.4.
3.5.
4.3.
Spis treci
4.4.
4.5.
4.6.
5.2.
5.3.
5.4.
6.2.
ArchiCAD 10
7.2.
7.3.
Cz II
9.7.
9.8.
9.9.
9.10.
9.11.
9.12.
Spis treci
10.2.
10.3.
Cele ............................................................................................................................247
Szablon dwuwymiarowy ...........................................................................................247
Waciwe tworzenie obiektu ......................................................................................249
Modyfikowanie obiektu .............................................................................................250
Cele ............................................................................................................................261
rodowisko GDL .......................................................................................................261
Pierwszy skrypt .........................................................................................................262
15.3.1. Zastosowanie parametrw ............................................................................263
15.3.2. Wprowadzanie nowych parametrw ............................................................263
15.3.3. Symbol obiektu .............................................................................................263
15.3.4. Manipulacje na ukadzie wsprzdnych ......................................................265
ArchiCAD 10
18.3.
18.4.
18.5.
18.6.
18.7.
Dodatki ..........................................................................................289
Dodatek A ArchiCAD 10 wersja edukacyjna ..................................................... 291
A.2.
A.3.
A.4.
A.5.
A.6.
Spis treci
B.2.
B.3.
B.4.
SketchUp ...................................................................................................................299
ArchiPHYSIK wirtualny budynek, rzeczywiste wartoci ....................................300
B.3.1. Projektowanie energetyczne .........................................................................300
B.3.2. Projektowanie z uwzgldnieniem energii .....................................................300
B.3.3. Parametry budynku .......................................................................................300
B.3.4. Obliczenia w pomieszczeniach i zwizane z nimi dowody ..........................301
B.3.5. Obliczenia elementw budowlanych ............................................................301
B.3.6. Fizykalne korekty materiaw budowlanych ................................................301
ArchiAVA ekonomia budownictwa .....................................................................303
B.4.1. czenie kontraktw budowlanych ..............................................................303
B.4.2. Okrelanie iloci materiaw ........................................................................303
B.4.3. Kontrolowanie cen ........................................................................................303
B.4.4. Baza danych ..................................................................................................303
B.4.5. Wymiana danych ..........................................................................................303
B.4.6. Import i eksport .............................................................................................304
B.4.7. Zarzdzanie projektem ..................................................................................304
B.4.8. Niezaleno od platformy ...........................................................................304
B.4.9. Indywidualne ukady kolumn .......................................................................304
B.4.10. Obliczenia dla zawodowcw ........................................................................304
B.4.11. atwo nauki ...............................................................................................304
B.4.12. ArchiAVA prociej si nie da! .................................................................304
Rozdzia 2.
21
Rozdzia 2.
W rozdziale tym przedstawi wszystkie podstawowe wiadomoci przeznaczone dla pocztkujcych. Po zaprezentowaniu podstaw systemw CAD oraz szczeglnych waciwoci
ArchiCAD-a przystpimy do tworzenia swojego pierwszego projektu domu w ramach
warsztatw 1. i 2. W czasie ich realizacji naley postpowa zgodnie z podawanymi instrukcjami. Nauka w czasie wykonywania takich prac pozwala bardzo szybko nabra dowiadczenia, mimo e ich zakres jest bardzo rozbudowany.
2.1. Przegld
Bd stara si opisa, jak bdzie wyglda nasza praca z programem ArchiCAD. Dowiemy si, jak mona skorzysta na zastosowaniu nowej wersji programu i jakie daje nam
ona moliwoci.
22
Cz I
Rysunek 2.1.
Rysunek i listy
elementw tworzone
s jednoczenie
z przygotowanego projektu. Niedokadnoci wprowadzane w czasie pracy mog spowodowa, e sam projekt wyglda bdzie prawidowo, ale w wyliczeniach ilociowych pojawia si bd due bdy.
Elementy
Program ArchiCAD zosta przygotowany specjalnie z myl o zastosowaniu w architekturze i dlatego pozwala na prac z trjwymiarowymi elementami, znanymi w technice
budowlanej, takimi jak ciany, stropy, kolumny, dachy itd.
Elementy biblioteczne
Oprcz tego dostpne s te elementy zgromadzone w bibliotekach, czyli tak zwane obiekty,
ktre mona przyrwna do szablonw symboli stosowanych w rysunkach wykonywanych
rcznie.
1
W metodyce pracy z wykorzystaniem komputera przetwarzanie danych jest podstaw, std porwnywanie
narzdzia komputer do narzdzia owek jest pewnym skrtem mylowym autora przyp. red.
Rozdzia 2.
23
Poszczeglne obiekty maj jeszcze jedn wan waciwo, ktra odrnia je od blokw stosowanych w systemie AutoCAD: wszystkie obiekty s sparametryzowane. Oznacza to, e poszczeglne obiekty mog by modyfikowane na wiele rnych sposobw,
poprzez wprowadzanie lub modyfikowanie ich parametrw (mona je zobaczy na rysunku 2.3). Mona na przykad umieci w pomieszczeniu krzeso z podokietnikami lub
bez nich albo wybra dla niego rne kolory obicia. Co ciekawe, symbol narzdzia do
obsugi obiektw reprezentowany jest ikon maego krzesa.
Obok samych obiektw w bibliotekach dostpne s rwnie inne czsto wykorzystywane
elementy:
rda wiata s obiektami, ktre maj moliwo owietlania przygotowanej scenerii.
Okna i drzwi s sparametryzowanymi elementami blokowymi, ktre mona umieszcza
wycznie w cianach. W ten sposb w cianie automatycznie powstaje otwr.
Schody s elementami blokowymi, ktre mona tworzy samodzielnie za pomoc programu Twrca schodw (ang. StairMaker).
2
Obiekty zarwno trjwymiarowe, jak i dwuwymiarowe s czci integraln caego modelu, co nie oznacza,
e forma zapisu (w postaci *.pln) zawiera te obiekty, a nie jedynie adresy odniesie do nich w bibliotekach
przyp. red.
24
Cz I
Rysunek 2.3. Parametry obiektu obejmuj te informacje przydatne przy zarzdzaniu budynkiem
Elementy rysunku
Elementy graficzne s dwuwymiarowymi skadnikami projektu, takimi jak linie, opisy,
kreskowania, wymiary itp.
Rozdzia 2.
25
Punkt pomocniczy nie jest elementem graficznym i jako taki nie jest umieszczany na wydrukach.
Elementy danych
Informacje o pomieszczeniach albo tak zwane obiekty waciwoci su nie tylko do
przygotowywania opisw, ale rwnie do wykonywania oblicze powierzchni i organizowania danych na temat poszczeglnych pomieszcze.
Rysunek 2.4. Punkty aktywne i inteligentny kursor uatwiaj prac w programie ArchiCAD
26
Cz I
Rysunek 2.5.
Kolorowe wyrnienie
elementu aktywnego
Rozdzia 2.
27
28
Cz I
Rysunek 2.6.
Wyrwnywanie
punktu kocowego
do istniejcego
ju elementu
Wystarczy klikn prawym przyciskiem myszy dowoln ikon albo pole wprowadzania
danych i z menu kontekstowego wybra pozycj Co to jest?. W otwartym w ten sposb
oknie pomocy automatycznie wybrana zostanie waciwa strona i pozycja.
W ten sposb samodzielnie mona sprawdzi, do czego su poszczeglne pola i przyciski. Jeeli zdarzy si nam co zapomnie, to wystarczy klikn prawym przyciskiem
myszy, aby szybko przywoa odpowiednie informacje.
Rozdzia 2.
29
30
Cz I
Rysunek 2.8.
Pcztkowe okno
dialogowe
W ten sposb w programie pojawi si dwa nowe okienka. Prosz teraz przecign mysz
oba okienka do dolnej czci okna programu (rysunek 2.10), a nastpnie przytwierdzi je:
okno wsprzdnych po lewej stronie, a okno kontrolne po prawej. Oba okienka zostan
przytwierdzone po puszczeniu lewego przycisku myszy.
Tak wanie wyglda nasze nowe rodowisko pracy.
No dobrze, ale co to wszystko tak naprawd znaczy?
Rozdzia 2.
31
Procedura ta pomaga nawet w sytuacjach z pozoru bez wyjcia. Powoduje ona usunicie
wszystkich dotychczasowych ustawie i przywrcenie pocztkowego stanu programu.
32
Cz I
2.5.2. Skalowanie
Wszystkie rysunki wykonywane s w oryginalnej wielkoci, czyli w skali 1:1. Swj wirtualny dom mona przygotowa dokadnie tak, jak bdzie wyglda w rzeczywistoci. Skalowaniu poddawany jest tylko efekt wyjciowy, czyli wydruki umieszczane na papierze.
Wszystkie rysunki skadaj si nie tylko z elementw trjwymiarowych, ale rwnie z symboli (podpisw, rzdnych itp.), linii o rnych grubociach oraz innych elementw dwuwymiarowych. Te elementy nie zmieniaj si mimo stosowania rnej skali, a przez to
uzyskuj rn wielko w porwnaniu do elementw trjwymiarowych3.
To wszystko bdzie z pewnoci wydawa si mniej skomplikowane, jeeli przyjrzymy si
zawartoci rysunku 2.13.
Rozdzia 2.
33
Rysunek 2.13. Prezentacja wpywu skali na rysunek. Zmiana skali nie wpywa na wielko opisw
i gruboci linii
Przy zmianie skali inaczej przedstawiany jest te symbol okna. Oczywicie jego wygld uzaleniony jest od definicji elementu okna i bdzie zmienia si przy zmianie skali rysunku
z 1:100 na 1:50 i odwrotnie.
2.5.3. Wsprzdne
Dokadne umiejscowienie elementw rysunku jest podstaw do stosowania wszystkich
funkcji dodatkowych oferowanych przez systemy CAD, takich jak wymiarowanie, obliczenia itd.
Jak jednak mona stwierdzi, czy element zosta prawidowo umieszczony? Aby odpowiedzie na to pytanie, trzeba najpierw zaznajomi si z systemem wsprzdnych.
Dostpnych jest kilka ukadw umoliwiajcych stosowanie rnych metod orientacji na
rysunku:
t
34
Cz I
Na rysunku 2.14 przedstawione zostay dwa opisywane przed chwil ukady wsprzdnych.
Rysunek 2.14.
Ukady
wsprzdnych
Rozdzia 2.
35
W tym miejscu mona wywoa kolejne okna, takie jak okno nawigacji, w ktrym dostpna
jest miniaturka caego obszaru roboczego umoliwiajca przesuwanie i powikszanie zawartoci okna roboczego.
Po wskazaniu kursorem myszy poszczeglnych ikon pojawiaj si ich skrcone opisy.
Oto najwaniejsze funkcje, jakie mona znale na tym pasku:
t
Autor do pobienie przedstawi problematyk przeczania form zapisu technicznego (rnie uywanych
w poszczeglnych fazach projektowania) w stosunku do zmian symboliki obiektw przestrzennych uywanych
w rnych metodach modelowania przestrzennego. Ze wzgldu na zoono zagadnienia oraz faktyczn
moliwo wykorzystania przez potencjalnego uytkownika naley jedynie doda, e s one istotne w przypadkach
przetwarzania informacji na podstawie modeli numerycznych przyp. red.
36
Cz I
W ten sposb mona na przykad konstrukcyjne linie cian uzupeni o strzaki informujce
o kierunku ich rysowania.
Rysunek 2.16. Rzut bdzie zawiera wszystkie elementy znajdujce si poniej przewidywanego poziomu
przekroju
Oznacza to, e strop zawsze musi znajdowa si poniej poziomu rzutu. W przypadku najniszego pitra (piwnicy lub parteru) bdzie to pyta podogowa. Na samej grze trzeba
te umieci pitro dachu lub widok dachu. W takim przypadku na najwyszym pitrze
rysowany jest dach paski lub strych.
Na danym pitrze schody przedstawiane s zawsze w dwch wymiarach. Rysunek 2.17
przedstawia, jak mona wybra waciwe ustawienia i symbole dla wstawianych do projektu
schodw.
Rozdzia 2.
Rysunek 2.17.
Definiowanie
schodw
37
38
Cz I
2.5.8. Pitra
Pitra definiowane s wedug potrzeb, nawet jeeli nie chcemy ich wprowadza do samego
projektu. W czasie pracy w trybie trjwymiarowym mona wyczy wywietlanie niepotrzebnych w danym momencie piter.
Za pomoc menu Widok/Elementy w widoku 3D/Filtry i elementy widoczne w 3D mona
okreli, ktre elementy maj si znale w wizualizacji projektu.
Jeeli planujemy tworzenie rwnie dwuwymiarowych czci rysunkw, na przykad elewacji albo przekrojw, to takie rysunki mona wydzieli w ramach osobnego pitra. W ten
sposb do dyspozycji uzyskujemy wszystkie funkcje trjwymiarowe. Dziki temu mona
na przykad w nowym widoku do rysowania rynien albo okien wykorzysta narzdzie do
obsugi cian, a nastpnie cay rysunek przeksztaci w linie i wypenienia. W tym celu
naley wybra z menu pozycj Edycja/Zmiana geometrii/Rozbij do biecego widoku,
dziki czemu wszystkie elementy trjwymiarowe bdzie mona edytowa w dwch wymiarach. Jest to funkcja niezwykle przydatna do obsugi linii, ktre przechodz w okrgi.
W ten sposb rysowaem ju drogi i ulice5.
Autor wskaza metod projektowania i tworzenia dokumentacji technicznej charakterystyczn dla rodowiska
programw dwuwymiarowych, np. AutoCAD LT. W przypadku programu ArchiCAD metody takie
s wykorzystywane niezwykle rzadko przyp. red.
Rozdzia 2.
39
Chcc skorzysta z dodatkowych obiektw, trzeba zna nazw katalogu przechowujcego odpowiednie pliki oraz pen ciek do tego katalogu. Jeeli dalsze prace prowadzone byyby na innym komputerze, to przenie trzeba nie tylko plik rysunku, ale rwnie pliki tych obiektw, ktre zostay uyte na rysunku i nie nale do standardowych
bibliotek ArchiCAD-a. W takiej sytuacji przy adowaniu pliku projektu trzeba poda te
ciek do plikw obiektw.
W menu Plik/Biblioteki i obiekty/Meneder bibliotek mona zdefiniowa cieki do bibliotek wykorzystywanych w programie (rysunek 2.18).
Rysunek 2.18.
Meneder bibliotek
40
Cz I
Biblioteki nieuywane w projekcie naley z niego usun. Bez obaw! Usunicie z projektu nie oznacza usunicia ich z systemu plikw.
Im mniej wykorzystywanych bibliotek, tym szybciej adowany bdzie projekt. Trzeba zatem zwraca uwag na wykorzystywane w projekcie katalogi. Naley unika wielokrotnego adowania tych samych podkatalogw i pamita o tym, e przygotowane przez
nas obiekty powinny by umieszczane w wydzielonym katalogu. Ma to szczeglnie due
znaczenie, jeeli na jednym komputerze lub w sieci pracuje kilka osb.
Rozdzia 2.
41
W razie potrzeby mona te blokowa poszczeglne warstwy. W zablokowanych warstwach mona dowolnie przeglda elementy, kopiowa je i pobiera z nich parametry,
ale nie jest moliwe ich usuwanie i edytowanie.
Jest to jedno z podstawowych narzdzi ArchiCAD-a przy pracy zespoowej. Pozwala ono
na zablokowanie lub zarezerwowanie caych piter dla okrelonych czonkw zespou.
Warstwy mona te grupowa. Powstaj w ten sposb zestawy warstw, ktre mona wykorzysta na potrzeby prezentacji trjwymiarowych, planw wejciowych albo rnych
wymaga i planw wyjciowych.
42
Cz I
Wartoci mona wprowadza tak samo jak w kalkulatorze. Oznacza to, e przy wpisywaniu wartoci 0,15 wystarczy wpisa ,15. Wartoci bez znaku traktowane s jako wartoci dodatnie. Znaki wprowadzane za wartociami s obowizkowe, poniewa s one
potrzebne przy wprowadzaniu wsprzdnych wzgldnych.
Rozdzia 2.
43
Rysunek 2.21.
Szara ciana
zmienia si w bia
Przy zastosowaniu skrtw klawiszowych do wywoania polece wane jest, eby po jednoczesnym naciniciu klawiszy skrtu (np. Ctrl+E) jeszcze raz nacisn klawisz Ctrl,
ale tym razem bez klawiszy uzupeniajcych.
Jeeli po wydaniu polecenia nacinite zostan jednoczenie klawisze Ctrl i Alt, to mona
powtarza polecenie przesuwania a do momentu wybrania z menu kontekstowego pozycji Anuluj. Przy takim tworzeniu wielu kopii elementu na ekranie pojawiaj si dwa
mae znaki dodawania.
Dokadnie te same zasady obowizuj przy operacjach obrotw i odbi.
44
Cz I
Rysunek 2.23.
Rysowanie linii
rwnolegej
Rozdzia 2.
45
W razie potrzeby takie grupy mona te rozwizywa. W tym celu naley z menu wybra
pozycj Edytuj/Grupowanie/Rozgrupuj.
46
Cz I
Rysunek 2.25.
Funkcja magicznej
rdki
Przy okazji moliwe jest podawanie danych podziaw i odlegoci. Informacje te wywietlane s w oknie kontrolnym. Jeeli ciany budynku prowadzone s ukonie, to taka moliwo bardzo przydaje si na przykad przy wstawianiu okien.
Rozdzia 2.
47
W razie potrzeby mona nakaza programowi wywietlanie dugoci caej trasy albo tylko
jej wycinka. Narzdzie to jest jednym z czciej stosowanych, poniewa pozwala na uniknicie wykonywania pewnych oblicze.
Jak wida, mapa projektu jest bardzo ciekawym uatwieniem w pracy z ArchiCAD-em.
Wszystko, co potrzebne, znajduje si w jednym pliku. Nie mona jednak zapomnie, e
do prawidowego wywietlenia projektu potrzebne bd rwnie wszystkie uyte w nim
obiekty, a te nie s zapisywane w pliku projektu. ArchiCAD udostpnia te opcj Projekt
archiwalny (pliki .pla, a w wersji dla studentw .pae) pozwalajc na zapisanie w jednym pliku wszystkich elementw skadowych projektu. Z opcji tej korzysta naley tylko
po zakoczeniu projektu albo w przypadku koniecznoci przeniesienia go na inny komputer w celu wydrukowania. Przy dalszych pracach z projektem potrzebne bd zapewne
kolejne obiekty, ktre trzeba bdzie doadowywa do takiego archiwum. W krtkim czasie
moe to spowodowa niesamowity chaos w uywanych bibliotekach.
48
Cz I
Rysunek 2.27.
Mapa projektu
Dwukrotnym klikniciem nazwy wybranego rysunku mona wywoa nowe okno z tym
rysunkiem, a wtedy prace nad projektem bd kontynuowane w tym wanie rysunku.
W razie potrzeby tak otwarte okno mona oczywicie zamkn.
Przy zamykaniu okna naley jednak uwaa i klika tylko przycisk ze znakiem X znajdujcy si w niszym rzdzie, tak jak pokazano na rysunku 2.28. Grny przycisk spowodowaby zamknicie caego programu. Jeeli przy okazji zapomnielibymy zapisa projekt, to moglibymy si poegna z ca dotychczasow prac. Nie naley te zamyka
okna ostatniego rzutu, poniewa razem z nim zamknity zostaje cay projekt. Przy zapisywaniu projektu obowizuj dokadnie te same zasady co przy zamykaniu programu.
Rozdzia 2.
49
Rysunek 2.28.
Klikn mysz dolny przycisk ze znakiem X. Nie naley
klika grnego przycisku, bo spowoduje to zamknicie
caego programu