MAK

ALAHK
OMUNI
KAS
IBI
SNI
S

“
Komu
ni
ka
siAn
tarB
uda
ya”

D
OSE
NPE
NGAMP
U:

Ge
rr
yHa
mda
niP
utr
a

D
is
usu
nol
eh:

1
.MAY
AFE
BRI
NA (
212
300
03)
2
.NUR
ULNAZ
IRA (
212
300
04)
3
.PAND
UMAND
APUTR
A(2
123
000
5)

S
EKOL
AHTI
NGGII
LMUE
KONOMI”
KEUANGAN,
PER
BANK
AND
ANP
EMB
ANGUNAN
2
022
/20
23
 K
ATAP
ENGANTAR

P
ujis
yuk
urk
amip
anj
at
kank
epa
daTu
hanY
angMa
haK
uas
a,k
are
nab
erk
atk
aru
ni
an
yak
amid
apa
t
me
nyu
sunma
kal
ahi
nid
eng
anb
ai
kda
nse
le
sai
tep
atp
adaw
akt
uny
a.Ma
kal
ahi
nik
ami
ber
ij
udu
l“K
omu
ni
ka
siAn
tar
B
uda
ya”
.

P
eny
usu
nanma
kal
ahi
ni
ber
tu
ju
anu
ntu
kme
men
uhi
tug
asK
omu
ni
ka
siB
is
ni
sda
riD
ose
npe
nga
mpuma
tak
ul
ia
h.
S
ela
ini
t
u,ma
kal
ahi
nij
ug
abe
rt
uj
ua
nun
tukme
mbe
ri
ka
nta
mba
hanw
awa
sanb
agi
kami
seb
aga
ipe
nul
i
sda
nba
gip
ara
p
emb
aca
.Kh
usu
sny
ada
la
mha
lme
numb
uhk
anr
as
ape
rsa
uda
raa
ndi
li
ng
kun
ganma
sya
rak
at.K
ami
sel
ak
upe
nul
i
sti
da
k
l
up
aun
tukme
ngu
cap
kant
er
imak
asi
hke
pad
aba
pakGe
rr
yHa
mda
niP
utr
ase
la
kuD
ose
nma
tak
ul
ia
hKo
mun
ik
asi
Bis
ni
s.
Ti
da
klu
pab
agi
pi
ha
k-p
ih
akl
ai
nya
ngt
el
ahme
ndu
kun
gpe
nul
i
sanma
kal
ahi
ni
kami
jug
ame
ngu
cap
kant
er
imak
asi
h.

Te
rak
hi
r,k
amime
nya
dar
iba
hwama
kal
ahi
nima
si
hja
uhd
arik
ese
mpu
rna
an.Ma
kad
arii
t
uka
mi
me
mbu
tuh
kank
ri
ti
kda
nsa
rany
angb
is
ame
mba
ngu
nke
mamp
uank
ami
,ag
ark
ede
pan
nyab
is
ame
nul
i
sma
kal
ah
d
eng
anl
eb
ihb
ai
kl
ag
i.S
emo
gama
kal
ahi
ni
ber
man
faa
tba
gip
arap
emb
aca
,da
nba
gik
ami
khu
sus
nyas
eba
gai
pen
ul
is
.

P
ada
ng,
09Ap
ri
l20
22

P
enu
li
s

D
AFTARI
SI

i
K
ATAP
ENGANTAR i

D
AFTARI
SI i
i

P
END
AHUL
UAN 1
`

A.L
ata
rBe
la
kan
g 1

B
.Ru
mus
anMa
sal
ah 1

C.Tu
ju
an 1

D
.Ma
nfa
at 1

P
EMB
AHAS
AN 2

A.Ap
ait
uKo
mun
ik
asi
Ant
arB
uda
yaP
ri
ns
ip
-Pr
i
nsi
pKo
mun
ik
asi
Ant
arB
uda
yas
er
taS
alu
ranK
omu
ni
ka
siAn
tar
B
uda
ya 2

B
.Ba
gai
man
aFu
ngs
iKo
mun
ik
asi
Ant
arB
uda
ya 6

C.Ap
aka
hBu
day
aSe
seo
ran
gBi
asTe
rce
rmi
nDa
riCa
raMe
rek
aBe
rko
mun
ik
asi 8

P
ENUTUP 1
9

A.K
esi
mpu
la
n 1
9

B
.Sa
ran 1
9

D
AFTARP
USTAK
A 2
0

i
i
 B
ABI
P
END
AHUL
UAN

A.L
ata
rBe
la
kan
g
K
omu
ni
ka
sime
rup
aka
nha
lya
ngs
ang
atp
ent
i
ngb
agima
sya
rak
at.K
omu
ni
ka
sis
eba
gais
ebu
ahp
ros
es
p
ert
uka
rans
imb
olv
erb
ald
ann
onv
erb
ala
nta
rap
eng
ir
i
mda
npe
ner
i
mau
ntu
kme
rub
aht
i
ngk
ahl
ak
u.J
uml
ahs
imb
ol
-s
imb
oly
angd
ip
ert
uka
rka
nte
ntut
akb
is
adi
hi
t
ungd
and
ik
el
omp
okk
ans
eca
ras
pes
if
i
kke
cua
lib
ent
uks
imb
ol
y
angd
ik
ir
im,v
erb
ald
ann
onv
erb
al
.Me
mah
ami
komu
ni
ka
sip
uns
eol
aht
i
daka
dah
abi
sn
ya,me
ngi
ng
atk
omu
ni
ka
si
s
eba
gai
sua
tu
p
ros
esy
angt
i
adah
ent
ime
li
ng
kup
ike
hi
du
panma
nus
ia
,sa
la
hsa
tun
yame
nge
nai
k
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a.
K
omu
ni
ka
sid
ank
ebu
day
aant
i
daks
eke
dard
uak
ata
,te
tap
idu
ako
nse
pya
ngt
i
dakd
apa
tdi
pi
sa
hka
n.B
uda
ya
i
t
use
ndi
r
iad
al
ahs
esu
atuc
arah
id
upy
angb
erk
emb
angd
and
imi
l
ik
ibe
rs
amao
le
hsu
atuk
el
omp
oko
ran
gda
ri
g
ene
ras
ike2g
ene
ras
i.K
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
aad
al
ahs
et
ia
ppr
ose
spe
mba
gi
ani
nf
or
mas
i,g
aga
san
,at
au
p
era
saa
ndi
an
tar
ame
rek
aya
ngb
erb
edal
at
arb
el
ak
angb
uda
yan
ya.P
ros
esp
emb
agi
ani
nf
or
mas
iit
udi
l
aku
kan
s
eca
ral
i
sand
ant
er
tu
li
s,j
ug
ame
la
lu
iba
has
atu
buh
,ga
yaa
taut
amp
il
anp
ri
ba
di
,at
upu
nba
ntu
anh
all
ai
ndi
s
eki
t
arn
yay
angme
mpe
rj
el
asp
esa
n.
B
.Ru
mus
anMa
sal
ah
1
. Ap
ait
uko
mun
ik
asia
nta
rbu
day
apr
i
nsi
p-p
ri
ns
ipk
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
ase
rt
asa
lu
rank
omu
ni
ka
sia
nta
r
b
uda
ya?
2
.Ba
gai
man
afu
ngs
iko
mun
ik
asi
ant
arb
uda
ya?
3
.Ap
aka
hbu
day
ase
seo
ran
gbi
sat
er
cer
mind
ari
car
ame
rek
abe
rko
mun
ik
asi
?

C.Tu
ju
an
Me
nje
la
ska
nte
nta
ngK
omu
ni
ka
siAn
tarB
uda
ya.

D
.Ma
nfa
at

Ma
nfa
aty
angd
apa
tdi
amb
ily
ai
tume
mba
ntup
emb
acad
al
amme
mah
amit
ent
anga
pas
aj
aya
ngb
erk
ai
ta
n
d
eng
anK
omu
ni
ka
siAn
tarB
uda
ya.

1
 B
ABI
I
P
EMB
AHAS
AN

A.Ap
ait
uKo
mun
ik
asiAn
tarB
uda
yaP
ri
ns
ip
-Pr
i
nsi
pKo
mun
ik
asiAn
tarB
uda
yas
ert
aSa
lu
ranK
omu
ni
ka
siAn
tar
B
uda
ya
a
.Ko
mun
ik
asi
ant
arb
uda
ya
K
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
aad
al
ahk
omu
ni
ka
siy
angt
er
ja
did
ian
tar
aor
ang
-or
angy
angme
mil
i
ki
k
ebu
day
aany
angb
erb
eda(
bi
sab
eda
 r
as
,et
ni
k,a
tau
 so
si
oe
kon
omi
,at
aug
abu
nga
nda
ris
emu
a
p
erb
eda
ani
ni
).K
ebu
day
aana
dal
ahc
ara
 hi
du
pya
ngb
erk
emb
angd
and
ia
nuto
le
hse
kel
omp
oko
ran
g
s
ert
abe
rl
an
gsu
ngd
ari
 ge
ner
as
ikeg
ene
ras
i(Tu
bbs
,Mo
ss:
199
6).
 Ko
mun
ik
asia
nta
rbu
day
ame
mil
i
ki
a
kar
nyad
al
amb
aha
sa(
khu
sus
nya
  
so
si
ol
i
ngu
is
ti
k)
,s
osi
ol
og
i,a
ntr
opo
lo
gib
uda
ya,d
anp
si
ko
lo
gi
.Da
ri
k
eemp
at d
is
ip
li
nil
mut
er
seb
ut,p
si
ko
lo
gime
nja
did
is
ip
li
nac
uanu
tamak
omu
ni
ka
sil
i
nta
s b
uda
ya,
k
hus
usn
yap
si
ko
lo
gil
i
nta
sbu
day
a. 
 Pe
rt
umb
uha
nko
mun
ik
asi
ant
arb
uda
yad
al
amd
uni
a 
bi
sn
isme
mil
i
ki
t
emp
aty
angu
tama
,te
rut
ama p
eru
sah
aan– p
eru
sah
aany
ang me
la
kuk
ane
ksp
ans
i p
asa
r
k
e l
ua
r 
neg
ara
nyan
ota
ben
ene
gar
a–n
ega
ray
angd
it
uj
uny
ame
mil
i
kia
nek
a r
aga
mbu
day
a.
S
ela
ini
t
u,ma
ki
nba
nya
kor
angy
angb
epe
rgi
ank
elu
arn
ege
ri
 de
nga
nbe
rag
amk
epe
nti
ng
anmu
la
i
d
ari
mel
ak
uka
npe
rj
al
an
anb
is
ni
s,l
i
bur
an,
 me
ngi
ku
tip
end
id
ik
anl
an
jut
an,b
ai
kya
ngs
if
at
nyas
eme
nta
ra
ma
upu
nde
nga
n t
uj
ua
nun
tukme
net
aps
el
ama
nya
. 
 Sa
tel
i
tko
mun
ik
asit
el
ahme
mba
wad
uni
ame
nja
di
s
ema
ki
nde
kat
,ki
t
a d
apa
tme
nya
ksi
ka
nbe
rag
amp
eri
st
i
way
angt
er
ja
did
al
amb
el
ah
and
uni
a,
bai
k 
me
la
lu
ila
yart
el
ev
is
i,s
ur
atk
aba
r,ma
ja
la
h,d
an 
med
iao
nli
ne
.Me
la
lu
ite
kno
lo
gi
 ko
mun
ik
asid
an
i
nf
or
mas
i,j
ar
akg
eog
raf
i
sbu
kanh
al
an
ganl
ag
iki
t
aun
tukme
li
ha
t r
aga
mpe
ri
st
i
way
angt
er
ja
did
i
b
el
ah
and
uni
a.
 Be
rbi
ca
rame
nge
naik
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a,ma
kak
it
aha
rusme
li
ha
t d
ul
ube
bra
pa
d
efe
ni
si
yan
gdi
i
kut
i
fol
ehI
l
yaS
una
rwi
na
di(1
993
:7-
8) 
ber
das
ar
kanp
end
apa
tpa
raa
hl
ia
nta
ral
ai
n: 
a
)Si
t
ara
m(1
970)
 :S
eni
unt
ukme
mah
ami
dan
 s
al
in
g p
eng
ert
i
ana
nta
ra k
hal
ay
aky
angb
erb
eda
k
ebu
day
aan(
i
nte
rcu
lt
ur
alc
ommu
ni
ca
ti
ont
he 
ar
t 
of
 un
der
st
and
in
gan
dbe
in
gun
der
st
oodb
y
a
udi
en
ceo
fmo
the
rcu
lt
ur
e)
b
) 
  
Samo
vard
anP
ort
er(1
972)
 :K
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
ate
rj
adi
 ma
nak
al
aba
gi
any
angt
er
li
ba
t
d
al
amk
egi
at
ank
omu
ni
ka
sit
er
seb
utme
mba
wa s
er
tal
at
arb
el
ak
angb
uda
yap
eng
al
ama
nya
ng
b
erb
eday
angme
nce
rmi
nk
ann
il
ai
 ya
ngd
ia
nuto
le
hke
lo
mpo
kny
abe
rup
ape
nga
la
man
,pe
nge
tah
uan
,
d
ann
il
ai
 (i
nt
ra
cul
t
ura
lco
mmu
ni
ca
ti
ono
bta
in
swh
ene
vert
hep
art
i
est
oac
ommu
ni
ca
ti
on
s a
ctt
o

2
 b
ri
ngw
it
hth
emd
if
fer
ente
xpe
ri
en
ti
alb
ack
gro
und
sth
atr
ef
le
cta
lo
ng-
 st
and
in
g d
epo
si
t 
ofg
rou
p
e
xpe
ri
en
ce,k
now
led
ge,v
al
ue
s).
 
 
c
) 
  
Ric
h(1
974):
Komu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
ate
rj
adi
ket
i
kao
ran
g-o
ran
gya
ng 
ber
bed
ake
bud
aya
an
(
commu
ni
ca
ti
oni
si
nt
er
cul
t
ura
lwh
ena
ccu
ri
ngb
etw
een
  
peo
pl
es
 o
fdi
f
fer
entc
ul
tu
res
).
  
d
) 
  Y
oun
gYu
nKi
m(1
984)
 :K
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
aad
al
ahs
uat
u p
eri
st
i
way
angme
ruj
uk
d
ima
nao
ran
g-o
ran
gya
ngt
er
li
ba
tdi
da
la
mny
aba
iks
eca
ra l
an
gsu
ngma
upu
n t
i
dakl
an
gsu
ng
me
mil
i
kil
at
arb
el
ak
angb
uda
yay
angb
erb
eda
 (i
nt
er
cul
t
ura
lco
mmu
ni
ca
ti
on
…re
fer
s t
he
c
ommu
ni
ca
ti
onp
hen
ome
noni
nwh
ic
h p
art
i
ci
pa
nt,d
if
fer
enti
ncu
lt
ur
alb
ack
gro
und
,co
mei
nt
odi
r
ect
o
rin
di
re
ctc
ont
act
 wh
ic
hon
ean
oth
er)
. 
 
S
elu
ruhd
efe
ni
si
 di
at
asd
eng
anj
el
asme
ner
ang
kanb
ahw
aad
ape
nek
ana
n p
adap
erb
eda
an
k
ebu
day
aans
eba
gaif
akt
ory
angme
net
uka
nda
la
m b
erl
an
gsu
ngn
yap
ros
esk
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a.
K
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a me
man
gme
nga
kuid
anme
ngu
rus
ipe
rma
sal
ah
anme
nge
naip
ers
ama
and
an 
p
erb
eda
and
al
amk
ara
kte
ri
st
i
kke
bud
aya
ana
nta
rpe
la
ku–
pel
ak
uko
mun
ik
asi
,te
tap
i t
i
ti
kpe
rha
ti
anu
tama
nya
t
et
ept
er
had
app
ros
esk
omu
ni
ka
sii
nd
iv
id
u-i
nd
iv
id
uat
au k
el
omp
ok-
kel
omp
oky
angb
erb
edak
ebu
day
aand
an
me
nco
bau
ntu
kme
la
kuk
an i
nt
er
aks
i.
 
 Ko
mun
ik
asid
anb
uda
yame
mpu
nya
ihu
bun
gant
i
mba
lba
li
k,s
epe
rt
i
d
ua s
is
ima
tau
ang
.Bu
day
ame
nja
dib
agi
and
arip
eri
l
akuk
omu
ni
ka
si
,da
npa
dag
il
i
ran
nyak
omu
ni
ka
sip
un
t
ur
utme
nen
tuk
an,me
mel
i
har
a,me
nge
mba
ngk
ana
tau
 me
war
i
ska
nbu
day
a,s
epe
rt
iya
ngd
ik
ata
kanE
dwa
rdT.
Ha
ll
,ba
hwa“
komu
ni
ka
si
 a
dal
ahb
uda
ya”d
anb
uda
yaa
dal
ahk
omu
ni
ka
si
”.P
adas
uat
usi
si
,ko
mun
ik
asi
 
me
rup
aka
nsu
atu me
kan
is
me u
ntu
k me
nso
si
al
i
sas
ik
ann
orma
-no
rma b
uda
ya  ma
sya
rak
at,b
ai
k
s
eca
ra 
hor
i
zon
tal
,da
ris
uat
uma
sya
rak
atk
epa
dama
sya
rak
at l
ai
nn
ya,a
tau
puns
eca
rav
ert
i
kald
aris
uat
u
g
ene
ras
ikeg
ene
ras
ibe
ri
ku
tny
a.P
ada
 si
sil
ai
nbu
day
ame
net
apk
ann
orma
-no
rma(
komu
ni
ka
si
)ya
ng
d
ia
ngg
aps
esu
ai
 un
tukk
el
omp
okt
er
te
ntu
.
b
.Pr
i
nsi
p-p
ri
ns
ipk
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a
a
) 
  
Rel
at
i
vi
ta
sBa
has
a
Ga
gas
anu
mumb
ahw
aba
has
ame
mpe
nga
ruh
ipe
mik
ir
and
anp
eri
l
akup
al
in
gba
nya
kdi
su
ara
kano
le
h
p
araa
ntr
opo
lo
gi
sl
in
gui
st
i
k.P
adaa
khi
rta
hun1
920
-and
and
is
epa
nja
ngt
ahu
n19
30-
an,d
ir
umu
ska
nba
hwa
k
ara
kte
ri
st
i
kba
has
ame
mpe
nga
ruh
ipr
ose
sko
gni
t
ifk
it
a.D
ank
are
nab
aha
sa-
bah
asad
idu
ni
asa
nga
tbe
rbe
da
-
bed
ada
la
mha
lka
rak
ter
i
sti
kse
man
ti
kda
nst
ru
ktu
rny
a,t
amp
akn
yama
suka
kalu
ntu
kme
nga
tak
anb
ahw
a
o
ran
gya
ngme
ngg
una
kanb
aha
say
angb
erb
edaj
ug
aak
anb
erb
edad
al
amc
arame
rek
ame
man
dan
gda
n
b
erp
ik
irt
ent
angd
uni
a.
b
) 
  
Bah
asas
eba
gai
cer
minb
uda
ya

3
 B
aha
same
nce
rmi
nk
anb
uda
ya.Ma
ki
nbe
sarp
erb
eda
anb
uda
ya,ma
ki
npe
rbe
daa
nko
mun
ik
asi
bai
k
d
al
amb
aha
sama
upu
nda
la
mis
yar
at
-i
sy
ara
tno
nve
rba
l.Ma
ki
nbe
sarp
erb
eda
ana
nta
rab
uda
ya(
dan
,
k
are
nan
ya,ma
ki
nbe
sarp
erb
eda
ank
omu
ni
ka
si
),ma
ki
nsu
li
tko
mun
ik
asid
il
ak
uka
n.K
esu
li
t
ani
nid
apa
t
me
nga
ki
ba
tka
n,mi
sa
ln
ya,l
eb
ihb
any
akk
esa
la
han
komu
ni
ka
si
,l
eb
ihb
any
akk
esa
la
hank
al
ima
t,l
eb
ihb
esa
r
k
emu
ngk
in
ans
al
ahp
aha
m,ma
ki
nba
nya
ksa
la
hpe
rse
psi
,da
nma
ki
nba
nya
kpo
ton
gko
mpa
s(b
ypa
ssi
ng
).
c
) 
  
Men
gur
ang
iKe
ti
da
kpa
st
ia
n
Ma
ki
nbe
sarp
erb
eda
ana
nta
rbu
day
a,ma
ki
nbe
sar
l
ahk
eti
da
k-p
ast
i
an 
dam 
amb
ig
ui
ta
sda
la
m
k
omu
ni
ka
si
.Ba
nya
kda
rik
omu
ni
ka
sik
it
abe
rus
ahame
ngu
ran
gik
eti
da
k-p
ast
i
ani
nis
ehi
ng
gak
it
ada
patl
eb
ih
b
ai
kme
ngu
rai
ka
n,me
mpr
edi
ks
i,d
anme
nje
la
ska
npe
ri
la
kuo
ran
gla
in
.Ka
ren
ale
ti
da
k-p
asr
ti
and
an
a
mbi
gu
it
asy
angl
eb
ihb
esa
rin
i,d
ip
erl
uk
anl
eb
ihb
any
akw
akt
uda
nup
ayau
ntu
kme
ngu
ran
gik
eti
da
k-p
ast
i
an
d
anu
ntu
kbe
rko
mun
ik
asi
sec
aral
eb
ihb
erma
kna
.
d
) 
  
kes
ada
rand
ir
ida
npe
rbe
daa
nan
tarb
uda
ya
Ma
ki
nbe
sarp
erb
eda
ana
nta
rbu
day
a,ma
ki
nbe
sark
esa
dar
and
ir
i(mi
nd
ful
ne
ss)p
arap
art
i
si
pa
n
s
el
amak
omu
ni
ka
si
.I
nime
mpu
nya
iko
nse
kue
nsi
pos
it
i
fda
nne
gat
i
f.P
osi
t
if
nya
,ke
sad
ara
ndi
r
iin
iba
ran
gka
li
me
mbu
atk
it
ale
bi
hwa
spa
da.i
nime
nce
gahk
it
ame
nga
tak
anh
al
-ha
lya
ngmu
ngk
int
er
as
ati
da
kpe
kaa
tau
t
i
dakp
atu
t.Ne
gat
i
fny
a,i
ni
memb
uatk
it
ate
rl
al
ube
rha
ti
-ha
ti
,t
id
aks
pon
tan
,da
nku
ran
gpe
rca
yad
ir
i.
e
) 
  
Int
er
aks
iaw
ald
anp
erb
eda
ana
nta
rbu
day
a
P
erb
eda
ana
nta
rbu
day
ate
rut
amap
ent
i
ngd
al
ami
nt
er
aks
iaw
ald
ans
eca
rab
era
ngs
urb
erk
ura
ng
t
i
ngk
atk
epe
nti
ng
ann
yak
eti
kah
ubu
nga
nme
nja
dil
eb
iha
kra
b.Wa
la
upu
nse
la
lut
er
dap
atk
emu
ngk
in
ans
al
ah
p
ers
eps
ida
nsa
la
hme
ni
la
ior
angl
ai
n,k
emu
ngk
in
ani
ni
khu
sus
nyab
esa
rda
la
msi
t
uas
iko
mun
ik
asi
ant
ar
bud
aya
.
f
) 
  
 Me
mak
si
mal
ka
nha
si
li
nt
er
aks
i
D
ala
mko
mun
ik
asia
nta
rbu
day
ate
rda
patt
i
nda
kan
-ti
nd
aka
nya
ngb
eru
sah
ame
mak
si
mal
ka
nha
si
l
i
nt
er
aks
i.Ti
gak
ons
eku
ens
ime
ngi
sy
ara
tka
nimp
li
ka
siy
angp
ent
i
ngb
agik
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a.P
ert
ama
,
o
ran
gak
anb
eri
nt
ra
ksi
den
gano
ran
gla
iny
angme
rek
ape
rki
r
aka
nak
anme
mbe
ri
ka
nha
si
lp
osi
t
if
.Ke
dua
,bi
l
a
me
nda
pat
kanh
asi
ly
angp
osi
t
if
,ma
kap
el
ak
uko
mun
ik
asi
ter
usme
li
ba
tka
ndi
r
ida
nme
ni
ng
kat
kank
omu
ni
ka
si
.
B
il
ame
mpe
rol
ehh
asi
lne
gat
i
f,ma
kap
el
ak
umu
la
ime
nar
i
kdi
r
ida
nme
ngu
ran
gik
omu
ni
ka
si
.Ke
ti
ga
,pe
la
ku
me
mbu
atp
red
ik
sit
ent
angp
eri
l
akuma
nay
anga
kanme
ngh
asi
l
kanh
asi
lpo
si
ti
f
.Pe
la
kua
kanme
nco
ba
me
mpr
edi
ks
iha
si
lda
ri
,mi
sa
ln
ya,p
il
i
hant
opi
k,p
osi
si
yan
gdi
amb
il
,pe
ri
la
kun
onv
erb
aly
angd
it
unj
ukk
an,d
an
s
eba
gai
ny
a.P
ela
kuk
omu
ni
ka
sik
emu
di
anme
la
kuk
ana
pay
angme
nur
ut
nyaa
kanme
mbe
ri
ka
nha
si
lp
osi
t
ifd
an
b
eru
sah
ati
da
kme
la
kka
nap
aya
ngme
nur
ut
nyaa
kanme
mbe
ri
ka
nha
si
lne
gat
i
f.
c
.Sa
lu
rank
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a

4
 a
) An
tar
pr
ib
adi
/in
ter
per
son
al
/pe
rso
n-p
ers
ony
ai
tuo
ran
gde
nga
nor
ang
 se
car
ala
ngs
ung
 
b
) 
  
Med
iama
ssay
ai
tume
la
lu
ira
di
o,s
ur
atk
aba
r,TV,F
il
m,Ma
ja
la
h
B
ers
ama
-sa
mad
eng
and
uad
ime
nsi
seb
el
umn
ya,s
al
ur
ank
omu
ni
ka
sij
ug
a me
mpe
nga
ruh
ipr
ose
sda
n
h
asi
lke
sel
ur
uha
nda
riK
AB.Mi
sa
ln
ya:o
ran
gIn
don
esi
a me
non
tonme
la
lu
iTVk
ead
aank
ehi
du
pand
iAf
ri
ka
a
kanme
mil
i
hpe
nga
la
man
 ya
ngb
erb
edad
eng
ank
ead
aana
pab
il
aias
end
ir
ibe
rad
adi
sa
nad
anme
li
ha
t
d
eng
an ma
tak
epa
las
end
ir
i.
 
 Umu
mny
ape
nga
la
mank
omu
ni
ka
sia
nta
rpr
i
bad
idi
an
gga
pme
mbe
ri
ka
n 
d
amp
aky
angl
eb
ihme
nda
la
m.K
omu
ni
ka
sime
la
lu
ime
di
aku
ran
gda
la
mha
l f
eed
bac
k l
an
gsu
nga
nta
r
p
art
i
si
pa
nda
nbe
rsi
f
ats
at
uar
ah.S
eba
li
kn
ya,s
al
ur
an a
nta
rpr
i
bad
iti
da
kda
patme
nya
in
gik
eku
ata
nsa
lu
ran
me
di
ada
la
mme
nca
pai
 ju
mla
hbe
sarma
nus
ias
eka
li
gu
sme
la
lu
iba
tas
-ba
task
ebu
day
aan
.Te
tap
ida
la
m 
k
edu
any
a,p
ros
es-
pro
sesk
omu
ni
ka
sib
ers
if
ata
nta
rbu
day
a b
il
apa
rt
is
ip
an-
par
ti
si
pa
nny
abe
rbe
dal
at
ar
b
el
ak
angb
uda
yan
ya.K
eti
gad
ime
nsid
ia
tasd
apa
t d
ig
una
kans
eca
rat
er
pi
sa
hat
aup
unb
ers
ama
an,d
al
am
me
ngk
al
si
f
ika
si
ka
n f
eno
men
aKABk
hus
us.Mi
sa
ln
ya:k
it
ada
patme
ngg
amb
ark
ank
omu
ni
ka
sia
nta
ra 
P
res
id
enI
ndo
nes
iad
eng
anD
ube
sba
rud
ariNi
ge
ri
ase
bag
aik
omu
ni
ka
si
 i
nt
er
nas
ai
on
al
,an
tar
pr
ib
adid
al
am
k
ont
eksp
ol
it
i
k,k
omu
ni
ka
sia
nta
rap
eng
eca
ra ASd
ari
ket
ur
una
nCi
nad
eng
ank
li
en
nyao
ran
gASk
etu
run
an
P
uer
toR
icos
eba
gai
 ko
mun
ik
asi
ant
are
tni
k,a
nta
rpr
i
bad
ida
nma
ssad
al
amk
ont
eksa
kul
t
ura
simi
gr
an.
 Ma
ka
a
pap
unt
i
ngk
atk
ean
ggo
taa
nke
lo
mpo
kko
nte
kss
osi
ald
ans
al
ur
an k
omu
ni
ka
si
,ko
mun
ik
asid
ia
ngg
apa
nta
r
b
uda
yaa
pab
il
apa
rak
omu
ni
ka
tory
ang
 me
nja
li
nko
nta
kda
nin
ter
aks
ime
mpu
nya
il
at
arb
el
ak
angp
eng
al
ama
n
b
erb
eda(
Lus
ia
na,2
002
:5)
.

B
.Ba
gai
man
aFu
ngs
iKo
mun
ik
asi
Ant
arB
uda
ya
a
) 
  
Fun
gsi
Pri
ba
di
F
ung
sip
ri
ba
dik
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
aad
al
ahf
ung
si
-f
ung
sik
omu
ni
ka
si
 an
tarb
uda
yay
ang
d
it
unj
ukk
anme
la
lu
ipe
ri
la
kuk
omu
ni
ka
siy
angb
ers
umb
er 
dar
ise
ora
ngi
nd
iv
id
u.
•
 Me
nya
tak
anI
den
ti
ta
sSo
si
al
 
D
ala
mpr
ose
sko
mun
ik
asia
nta
rbu
day
ate
rda
patb
ebe
rap
ape
ri
la
ku k
omu
ni
ka
sii
nd
iv
id
uya
ng
d
ig
una
kanu
ntu
kme
nya
tak
ani
de
nti
t
as s
osi
al
.
 Pe
ri
la
ku i
t
udi
ny
ata
kanme
la
lu
i t
i
nda
kanb
erb
aha
sa b
ai
k
s
eca
ra v
erb
al
 da
n n
onv
erb
al
.Da
rip
eri
l
akub
erb
aha
sai
t
ul
ahd
apa
tdi
ke
tah
uii
de
nti
t
asd
ir
i ma
upu
nso
si
al
,
mi
sa
ln
yad
apa
tdi
ke
tah
uia
sal
-us
ul
 s
uku
 ba
ngs
a, 
aga
ma,
 ma
upu
nti
ng
katp
end
id
ik
ans
ese
ora
ng.
•
 Me
nya
tak
ani
nt
er
gr
as
iso
ci
al
I
nt
iko
nse
pin
teg
ras
iso
si
ala
dal
ahme
ner
i
mak
esa
tua
nda
npe
rs
at
uan
 an
tar
pr
ib
adi
,an
tar
kel
omp
ok 
n
amu
nte
tapme
nga
kuip
erb
eda
an-
per
bed
aan
 ya
ngd
imi
l
ik
iol
ehs
et
ia
pun
sur
.Pe
rl
udi
pa
hamib
ahw
asa
la
h

5
s
at
utu
ju
an k
omu
ni
ka
sia
dal
ahme
mbe
ri
ka
nma
knay
angs
amaa
tasp
esa
nya
ngd
ib
agi
 an
tar
ako
mun
ik
ato
r
d
ank
omu
ni
ka
n.D
ala
mka
susk
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a y
angme
li
ba
tka
npe
rbe
daa
nbu
day
aan
tark
omu
ni
ka
tor
d
eng
ank
omu
ni
ka
n, 
mak
ain
teg
ras
iso
si
al
mer
upa
kant
uj
ua
nut
amak
omu
ni
ka
si
. 
•
 Me
namb
ahp
eng
eta
hua
n
S
eri
ng
kal
iko
mun
ik
asia
nta
rbu
day
a me
namb
ahp
eng
eta
hua
nbe
rs
ama
,sa
li
ng me
mpe
la
ja
ri
k
ebu
day
aanma
si
ng
-ma
si
ng
.
b
) 
  
Fun
gsi
Sos
ia
l
•
 Pe
nga
was
an
F
ung
sis
osi
aly
angp
ert
amaa
dal
ahp
eng
awa
san
.Pr
akt
ekk
omu
ni
ka
si
 an
tar
bud
ayad
ian
tar
a
k
omu
ni
ka
tord
ank
omu
ni
ka
nya
ngb
erb
ada
 ke
bud
aya
anb
erf
ung
sis
al
in
gme
nga
was
i.D
ala
mse
ti
app
ros
es
k
omu
ni
ka
si
 an
tar
bud
ayaf
ung
sii
nib
erma
nfa
atu
ntu
kme
ngi
nf
or
mas
ik
an "
per
kemb
ang
an"t
ent
ang
 
l
i
ngk
ung
an.F
ung
sii
nil
eb
ihb
any
akd
il
ak
uka
n o
le
h me
di
ama
ssa
 ya
ngme
nye
bar
l
usa
kans
eca
rar
ut
in
p
erk
emb
ang
anp
eri
st
i
wa y
angt
er
ja
did
is
eki
t
ark
it
ame
ski
pu
npe
ri
st
i
wai
t
ute
rj
adid
al
am s
ebu
ahk
ont
eks
k
ebu
day
aany
angb
erb
eda
.

•
 Me
nje
mba
tan
i
D
ala
mpr
ose
sko
mun
ik
asi
ant
ar
bud
aya
,ma
kaf
ung
sik
omu
ni
ka
siy
ang
 di
l
aku
kana
nta
rad
uao
ran
g
y
angb
erb
edab
uda
yai
t
ume
rup
aka
n j
emb
ata
n a
tasp
erb
eda
and
ian
tar
ame
rek
a.F
ung
sime
nje
mba
tan
iit
u
d
apa
tte
rko
ntr
ol
 me
la
lu
ipe
san
-pe
sany
angme
rek
ape
rt
uka
rka
n,k
edu
any
asa
li
ng
 me
nje
la
ska
npe
rbe
daa
n
t
af
si
rat
ass
ebu
ahp
esa
nse
hi
ng
game
ngh
asi
l
kan
 ma
knay
angs
ama
.Fu
ngs
ii
nid
ij
al
an
kanp
ul
aol
eh
 be
rba
gai
k
ont
eks
 ko
mun
ik
asi
ter
mas
ukk
omu
ni
ka
sima
ssa
.
•
 So
si
al
i
sas
iNi
l
ai
F
ung
si
 so
si
al
i
sas
i me
rup
aka
nfu
ngs
iun
tuk me
nga
ja
rka
nda
n me
mpe
rke
nal
ka
nni
l
ai
-ni
l
ai
k
ebu
day
aans
uat
uma
sya
rak
atk
epa
da 
mas
yar
aka
tla
in
.
•
 Me
ngh
ib
ur
F
ung
sime
ngh
ib
urj
ug
ase
ri
ngt
amp
ild
al
amp
ros
esk
omu
ni
ka
si
 an
tar
bud
aya
.Mi
sa
ln
yame
non
ton
 
t
ar
ia
n d
ari
keb
uda
yaa
nla
in
.Hi
bu
ran
 te
rse
butt
er
mas
ukd
al
amk
ate
gor
ihi
bu
rana
nta
rbu
day
a.

6
C.Ap
aka
hBu
day
aSe
seo
ran
gBi
saTe
rce
rmi
nDa
riCa
raMe
rek
aBe
rko
mun
ik
asi
K
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
aad
al
ahk
omu
ni
ka
sia
nta
rao
ran
g-o
ran
gya
ngb
erb
edab
uda
ya(
bai
kda
la
mar
ti
r
as
,et
ni
k,a
taup
erb
eda
an-
per
bed
aans
osi
oe
kon
omi
)
(Mu
ly
ana
,20
01:
v)
.Se
dan
gka
nme
nur
utL
il
i
wer
i(2
003
:9)
k
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
aad
al
ahp
ros
esp
eng
al
ih
anp
esa
nya
ngd
il
ak
uka
nse
seo
ran
gme
la
lu
isa
lu
rant
er
te
ntu
k
epa
dao
ran
gla
iny
angk
edu
any
abe
ras
ald
aril
at
arb
el
ak
angb
uda
yay
angb
erb
edad
anme
ngh
asi
l
kane
fek
t
er
te
ntu
.Se
men
tar
ait
ume
nur
utD
odd(
199
1:5
)ba
hwak
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
ame
li
pu
tik
omu
ni
ka
siy
ang
me
li
ba
tka
npe
ser
tak
omu
ni
ka
siy
angme
wak
il
ipr
i
bad
i,a
nta
rpr
i
bad
i,d
ank
el
omp
ok,d
eng
ant
eka
nanp
ada
p
erb
eda
anl
at
arb
el
ak
angk
ebu
day
aany
angme
mpe
nga
ruh
ipe
ri
la
kuk
omu
ni
ka
sip
arap
ese
rt
a.
B
erd
asa
rpe
nda
paty
angd
ik
emu
kak
ano
le
hMu
ly
anad
anL
il
i
wer
ite
rs
ebu
tme
mbe
rip
ema
hama
nba
hwa
k
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
ate
rj
adia
nta
rao
ran
g-o
ran
gya
ngb
erb
edab
uda
ya,r
as
,ba
has
a,a
gama
,ti
ng
kat
p
end
id
ik
an,s
ta
tuss
osi
al
,at
aub
ahk
anj
eni
ske
la
min
,se
rt
abe
rka
it
ane
ratd
eng
ank
omu
ni
ka
sii
ns
ani(
huma
n
c
ommu
ni
ca
ti
on
),s
eba
gai
man
aya
ngd
iu
ngk
apk
ano
le
hSo
mav
ard
anP
ort
er(
199
1:1
0),y
angme
nya
tak
anb
ahw
a
“t
oun
der
st
and
sin
ter
cul
t
ura
li
nt
er
act
i
ono
nemu
stf
i
rstu
nde
rs
ta
ndh
uma
nco
mmu
ni
ca
ti
on
”
D
ala
mha
lko
mun
ik
asia
nta
rbu
day
aFi
sh
er(
dal
am Mu
ly
anad
anR
akh
mad
,20
01:
45)j
ug
a
me
nge
muk
aka
nba
hwas
el
ai
nme
man
dan
gke
dud
uka
nko
mun
ik
ato
rda
nko
mun
ik
anma
kat
er
had
apf
akt
orl
ai
nya
it
u
p
esa
n.P
esa
ndi
t
uju
kand
al
amp
eri
l
akuk
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
abu
kans
eke
darp
esa
nka
ren
ape
nga
ruhf
ol
kwa
ys
p
ri
ba
dit
et
apip
eng
aru
hfo
lk
way
sma
sya
rak
atn
ya.P
esa
nit
usa
mad
eng
ans
imb
olb
uda
yama
sya
rak
aty
ang
me
li
ng
kup
isu
atup
ri
ba
dit
er
te
ntuk
eti
kai
abe
rko
mun
ik
asi
ant
ar
bud
aya
.De
nga
nde
mik
ia
nsi
ka
p,p
eri
l
aku
,ti
nd
aka
n
s
ese
ora
ngd
al
amk
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
abu
kanme
rup
aka
nsi
ka
p,p
eri
l
aku
,ti
nd
aka
npr
i
bad
ime
la
in
kans
imb
ol
d
arima
sya
rak
atn
ya.P
esa
nda
la
mko
mun
ik
asia
nta
rbu
day
ame
rup
aka
nsi
mbo
l-s
imb
oly
angd
ida
la
mny
a
t
er
kan
dun
gka
rak
ter
i
sti
kko
mun
ik
ato
rya
ngt
er
den
gara
taut
er
li
ha
tda
la
mpe
nga
la
manp
ros
esk
omu
ni
ka
sia
nta
r
p
ri
ba
did
ian
tar
ame
rek
aya
ngb
erb
edae
tni
kn
ya.
D
ala
mko
nun
ik
asia
nta
rbu
day
ame
nur
utL
il
i
wer
i(2
003
:12
)se
mak
inb
esa
rde
raj
atp
erb
eda
an
a
nta
rbu
day
ama
kas
ema
ki
nbe
sarp
ul
ake
hi
la
nga
npe
lu
angu
ntu
kme
rumu
ska
nsu
atut
i
ngk
atk
epa
st
ia
nse
bua
h
k
omu
ni
ka
siy
ange
fek
ti
f,j
adih
aru
sad
aja
min
ant
er
had
apa
kur
as
iin
ter
pr
et
as
ipe
san
-pe
sanv
erb
alma
upu
n
n
onv
erb
al
.Ha
lin
idi
se
bab
kank
eti
kak
it
abe
rko
mun
ik
asi
den
gans
ese
ora
ngd
ari
keb
uda
yaa
nya
ngb
erb
eda
,ma
ka
k
it
ame
mil
i
kip
ul
ape
rbe
daa
nda
la
mse
ju
mla
hha
l,mi
sa
ln
yad
era
ja
tpe
nge
tah
uan
,de
raj
atk
esu
li
t
and
al
am
p
era
mal
an
,de
raj
ata
mbi
gu
it
as
,ke
bi
ng
ung
an,s
uas
anami
st
er
iu
sya
ngt
akd
apa
tdi
j
el
as
kan
,ti
da
kbe
rma
nfa
at
b
ahk
ant
i
dakb
ers
aha
bat
.Ka
ren
ait
ul
ahme
nur
utS
chr
ama
n(d
al
amMu
ly
anad
anR
akh
mat
,20
01:
6-7
),u
ntu
k
me
nca
pai
komu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
aya
ngb
ena
r-b
ena
ref
ekt
i
fad
abe
ber
apah
aly
angh
aru
ski
t
ape
rha
ti
ka
n,y
ai
tu
:

7
(
1)
  Me
ngh
orma
tia
ngg
otab
uda
yal
ai
nse
bag
aima
nus
ia
;
(
2) 
 Me
ngh
orma
tib
uda
yal
ai
nse
bag
ai
man
aap
aad
any
ada
nbu
kans
eba
gai
man
aya
ngd
ik
ehe
nda
ki
(
3) 
 me
ngh
orma
tih
aka
ngg
otab
uda
yal
ai
nun
tukb
ert
i
nda
kbe
rbe
dad
ari
car
abe
rt
in
dak
;da
n
(
4) 
 ko
mun
ik
ato
rli
nt
asb
uda
yay
angk
omp
ete
nha
rusb
el
aj
arme
nye
nan
gih
id
upb
ers
amao
ran
gda
rib
uda
yal
ai
n.
S
ela
nju
tny
aDe
Vit
o(1
997
:48
0-4
81)
,me
ngg
una
kani
st
i
lahk
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
ase
car
alu
asu
ntu
k
me
nca
kups
emu
abe
ntu
kko
mun
ik
asi
dia
nta
rao
ran
g-o
ran
gya
ngb
era
sal
dar
ike
lo
mpo
kya
ngb
erb
edas
el
ai
nju
ga
s
eca
ras
emp
ity
angme
nca
kupb
id
angk
omu
ni
ka
sia
nta
rku
lt
ury
angb
erb
eda
,se
bag
aib
eri
ku
t:
(
1)
  K
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a–mi
sa
ln
ya,a
nta
ror
angCi
nad
anP
ort
ugi
s,a
taua
nta
rao
ran
gPe
ran
ci
sda
n
No
rwe
gi
a
(
2) 
 Ko
mun
ik
asia
nta
rr
asy
angb
erb
eda(
kad
ang
-ka
dan
gdi
na
mak
ako
mun
ik
asia
nta
rr
as
),-mi
sa
ln
ya,a
nta
ra
o
ran
gku
li
tpu
ti
hda
nga
nor
angk
ul
ith
it
am
(
3) 
 Ko
mun
ik
asia
nta
rke
lo
mpo
ket
ni
sya
ngb
erb
eda)
kad
ang
-ka
dan
gdi
na
mak
ank
omu
ni
ka
sia
nta
ret
ni
s)–
mi
sa
ln
ya,a
nta
rao
ran
gAme
ri
kak
etu
run
anI
ta
li
ade
nga
nor
angAme
ri
kak
etu
run
anJ
er
man
(
4) 
 Ko
mun
ik
asi
ant
ark
el
omp
oka
gamay
angb
erb
eda–mi
sa
ln
ya,a
nta
rao
ran
gka
tol
i
kRo
mad
eng
anE
psi
ko
p,
a
taua
nta
rao
ran
gIs
la
mda
nor
angY
ahu
di
(
5) 
 Ko
mun
ik
asi
ant
ar
aba
ngs
aya
ngb
erb
eda(
kad
ang
-ka
dan
gdi
na
mak
ank
omu
ni
ka
sii
nt
er
nas
io
nal
)
-mi
sa
ln
ya,
a
nta
raAme
ri
kaS
eri
ka
tda
nMe
ksi
ko
,at
aua
nta
raP
era
nci
sda
nIt
al
ia
(
6) 
 Ko
mun
ik
asi
ant
ar
asu
bku
lt
ury
angb
erb
edad
ank
ul
tu
rya
ngd
omi
na
n-mi
sa
ln
ya,a
nta
rak
aumh
ome
sek
sda
n
k
aumh
ete
ros
eks
,at
aua
nta
rak
aumma
nul
ada
nka
ummu
da
(
7) 
 Ko
mun
ik
asi
ant
ar
aje
ni
ske
la
miny
angb
erb
eda–a
nta
rap
ri
ada
nwa
ni
ta
.

D
arib
erb
aga
iur
ai
ani
t
u,d
apa
tme
mbe
rip
ema
hama
nba
hwao
ran
g-o
ran
gya
ngd
ip
eng
aru
hik
ul
tu
rda
n
s
ubk
ul
tu
rya
ngb
erb
edaa
kanb
erk
omu
ni
ka
sis
eca
rab
erb
eda
.Pe
rbe
daa
nku
lt
urd
ans
ubk
ul
tu
rme
nja
dis
umb
er
u
ntu
kme
mpe
rka
yap
eng
al
ama
nko
mun
ik
asid
anb
uka
nse
bag
aip
eng
hamb
atd
al
ami
nt
er
aks
i.Un
tuki
t
upe
rl
u
me
mah
ami
danme
ngh
arg
aip
erb
ede
an-
per
bed
aant
er
seb
ut.
Ad
ati
gah
alp
ent
i
ngy
angp
erl
udi
pe
rha
ti
ka
nda
la
mme
mah
ami
komi
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a,y
ai
tup
ers
eps
i,
k
omu
ni
ka
siv
erb
al
,da
nko
mun
ik
asi
non
ver
bal
.Ke
ti
gae
le
meni
nime
rup
aka
nba
ngu
nand
asa
rya
ngme
nye
bab
kan
k
ega
gal
an
,se
kal
i
gusk
ebe
rha
si
la
nko
mun
ik
asi
ant
arb
uda
ya.
1
. 
  
Per
sep
si
P
ers
eps
iad
al
ahp
ros
esme
ngu
ngk
apa
rt
iob
jek
-ob
jeks
osi
ald
ank
eja
di
an
-ke
jad
ia
nya
ngk
it
aal
ami
dal
am
l
i
ngk
ung
ank
it
a.S
eti
apo
ran
gak
anme
mil
i
kig
amb
ara
nya
ngb
erb
edame
nge
nai
rea
li
ta
sdi
sek
el
il
i
ngn
ya.P
ers
eps
i

8
s
osi
alt
i
dak
la
hse
sed
erh
anap
ers
eps
ite
rha
dapl
i
ngk
ung
anf
i
si
k.P
ers
eps
iso
si
al
,ya
ngmu
ncu
lda
la
mko
mun
ik
asi
me
nga
ndu
ngb
ebe
rap
apr
i
nsi
pp
ent
i
ng(
Mul
ya
na,
200
3:1
76)
,y
ai
tu
:
a
.Pe
rse
psi
ber
das
ar
kanp
eng
al
ama
n
P
ers
eps
ima
nus
iat
er
had
aps
ese
ora
ng,o
bje
k,a
tauk
eja
di
and
anr
eak
sime
rek
ate
rha
daph
al
-ha
lit
u
b
erd
asa
rka
npe
nga
la
man
/pe
mbe
la
ja
ranma
sal
al
ume
rek
abe
rka
it
and
eng
ano
ran
g,o
bje
kat
auk
eja
di
ans
er
upa
.
Ca
ras
ese
ora
ngme
ni
la
iwa
ni
tai
de
al
,su
ami
id
eal
,pe
ker
ja
an,s
eko
la
h,p
eri
l
akuy
angp
ant
as
,ca
rab
erp
aka
ia
nya
ng
l
az
imd
anl
ai
nse
bag
ai
ny
asa
nga
tte
rga
ntu
ngp
adaa
pay
angt
el
ahd
iaj
ar
kano
le
hbu
day
adi
man
aor
angt
er
se
but
b
era
da.
I
l
ust
ra
sib
eri
ku
tin
ime
mpe
rj
el
asp
ri
ns
ipi
ni
.Or
angB
ara
tya
ngt
er
bi
as
ama
kand
eng
ans
end
ok,g
arp
uda
n
p
is
aua
kanme
nga
ngg
apo
ran
gTi
mury
angma
kand
eng
ant
ang
ans
eba
gaih
alj
or
ok,me
ski
pu
nal
at
-al
atma
kan
y
angme
rek
agu
nak
ans
uda
hse
ri
ngd
ig
una
kano
ran
gla
in
,se
man
tar
aor
angTi
mury
angma
kany
angs
el
al
u
me
ngg
una
kant
ang
ann
yas
end
ir
iya
ngb
el
ump
ern
ahd
ig
una
kano
ran
gla
in
.Di
Bar
atu
mumn
ya,j
ug
ase
bag
ia
nbe
sar
w
il
ay
ahI
ndo
nes
ia
,be
rse
nda
wak
eti
kaa
taus
et
el
ahma
kana
dal
ahp
eri
l
akuy
angt
i
daks
opa
n,b
ahk
and
iSw
edi
a
s
eor
angt
amuy
angb
ers
end
awas
eus
aima
kand
apa
tme
mbu
atn
yon
yar
uma
hpi
ng
san
,se
men
tar
adi
Ara
b,Ci
na
,
J
epa
ng,d
anF
ij
i
,ju
gad
iAc
ehd
anS
uma
ter
aBa
rat
,be
rse
nda
wama
la
hdi
anj
ur
kank
are
nah
ali
t
ume
nan
amk
an
p
ene
ri
maa
nma
kan
and
ank
epu
asa
nma
kan
.De
mik
ia
nju
gad
al
amb
erb
ic
arad
eng
ani
nt
ona
siy
angt
i
ngg
i,b
agi
o
ran
gJa
wad
in
il
aik
ura
ngb
egi
t
uso
pan
,na
munb
ebe
rap
aku
lt
urs
epe
rt
ior
angS
ula
wes
i
,Su
mat
er
a,K
ali
man
tan
a
dal
ahs
ebu
ahk
ewa
ja
ran
.
b
.Pe
rse
psi
Ber
si
fa
tSe
le
kti
f
S
eti
aps
aats
ese
ora
nga
kand
ib
ero
ndo
ngio
le
hju
taw
anr
ang
san
gani
nd
era
wi.Un
tun
gl
aha
daa
ten
sip
ada
ma
nus
ia
,se
hi
ng
gao
ran
gha
nyaa
kanme
nan
gka
pra
ngs
ang
an-
ran
gsa
nga
nya
ngme
nar
i
kpe
rha
ti
an
nyas
aj
a.Ad
a
d
uaf
akt
ory
angme
mpe
nga
ruh
iat
ens
ii
ni
,ya
it
u
(
1)
 fa
kto
rin
ter
nal
(
2) 
fak
tore
kst
er
nal
.
*
Fak
tori
nt
er
nala
nta
ral
ai
ndi
pe
nga
ruh
iol
ehf
akt
orb
io
lo
gi
s(l
ap
ar,h
ausd
ans
eba
gai
ny
a);f
akt
or
f
i
si
ol
og
is(
ti
ng
gi
,pe
nde
k,g
emu
k,k
uru
s,s
eha
t,s
aki
t
,le
la
h,p
eng
li
ha
tana
taup
end
eng
ara
nku
ran
gse
mpu
rna
,
c
aca
ttu
buhd
ans
eba
gai
ny
a);d
anf
akt
or
-fa
kto
rso
si
alb
uda
yas
epe
rt
ige
nde
r,a
gama
,ti
ng
katp
end
id
ik
an,
p
eke
rj
aa
n,p
eng
has
il
an
,pe
ran
an,s
ta
tuss
osi
al
,pe
nga
la
manma
sal
al
u,k
ebi
as
aand
anb
ahk
anf
akt
or
-fa
kto
r
p
si
ko
lo
gi
sse
per
tik
ema
uan
,ke
in
gi
na
n,mo
ti
va
si
,pe
ngh
ara
pand
ans
eba
gai
ny
a.S
ema
ki
nbe
sarp
erb
eda
an
a
spe
k-a
spe
kte
rse
buts
eca
raa
nta
rin
di
vi
du
,se
mak
inb
esa
rpe
rbe
daa
npe
rs
eps
ime
rek
ame
nge
nai
rea
li
ta
s.
*
Fak
tore
kst
er
naly
angme
mpe
nga
ruh
ior
angd
al
amme
la
kuk
anp
ers
eps
ite
rha
daps
uat
uob
yek
,

9
y
akn
iat
ri
bu
t-a
tr
ib
uto
bje
kya
ngd
ip
ers
eps
ise
per
tig
era
kan
,in
ten
si
ta
s,k
ont
ra
s,k
eba
rua
n,d
anp
eru
la
nga
n
o
bje
kya
ngd
ip
ers
eps
i.S
uat
uob
yeky
angb
erg
era
kle
bi
hme
nar
i
kpe
rha
ti
and
arip
adao
bje
kya
ngd
ia
m.
Mi
sa
ln
yak
it
ale
bi
hme
nye
nan
git
el
ev
is
ise
bag
aig
amb
arb
erg
era
kda
rip
adak
omi
kse
bag
aig
amb
ard
ia
m.
D
emi
ki
anj
ug
ade
nga
nsu
atur
ang
san
gany
angi
nt
ens
it
as
nyame
non
jolj
ug
aak
anme
nar
i
kpe
rha
ti
an
,
s
ese
ora
ngy
angb
ers
uar
apa
li
ngk
era
s,y
angt
ubu
hny
apa
li
ngg
emu
k,y
angk
ul
it
nyah
it
am,a
tauy
ang
w
aja
hny
apa
li
ngc
nti
kak
anme
nar
i
kpe
rha
ti
ank
it
a.

D
ala
mpa
dai
t
u,t
er
had
apo
ran
gat
auo
bje
kya
ngp
ena
mpi
l
ann
yal
ai
nda
rip
aday
angl
ai
n(k
ont
ra
s),
j
ug
aak
anme
nar
i
kpe
rha
ti
an
,se
per
ti
seo
ran
gbu
le
,or
angb
erk
ul
ith
it
amd
ian
tar
aor
ang
-or
angy
angb
erk
ul
it
p
uti
h,s
eor
angw
ani
t
aya
ngb
erj
i
lb
ab,w
ani
t
abe
rbi
ki
nid
ian
tar
awa
ni
ta
-wa
ni
tal
ai
nya
ngb
erp
aka
ia
nle
bi
h
s
opa
ndip
ant
ai
,pe
mud
aya
ngs
ebe
la
hte
li
ng
any
abe
ran
ti
ngd
ian
tar
ate
man
-te
man
nyay
angt
i
dak
b
erp
ena
mpi
l
and
emi
ki
an
.De
mik
ia
nju
gad
eng
anh
alk
eba
rua
nme
rup
aka
nsu
atuu
nsu
rob
jeky
ang
me
ni
mbu
lk
anp
erh
ati
an
,ta
mpa
kje
la
ske
ti
kak
it
ame
li
ha
tse
ora
ngma
hsi
sw
aba
ruy
angl
eb
ihme
nar
i
kpe
rha
ti
an
d
arip
adama
has
is
wal
amay
angs
uda
hdi
ke
nal
.Pu
nki
t
ace
nde
run
gme
mpe
rha
ti
ka
nse
sua
tuy
angb
aru
mi
sa
ln
yab
ajub
aruy
angd
ip
aka
in
ya,mo
bi
lb
aruy
angd
ib
awa
nya
.
S
uat
upe
ri
st
i
way
angs
el
al
ube
rul
an
g-u
la
ngj
el
asl
eb
ihp
ote
nsi
alu
ntu
kdi
pe
rha
ti
ka
n,s
ehi
ng
ga
me
mun
gki
nk
anu
ntu
kmu
dahme
ngi
ng
att
er
had
apo
bje
kya
ngme
nja
dip
erh
ati
an
.Se
per
tii
kl
an
-ik
la
nse
bua
h
p
rod
uky
angd
it
aya
ngk
ans
eca
rab
eru
la
ng-
ula
ngd
ite
le
vi
si
,ak
anl
eb
ihme
ndo
ron
gun
tukme
mbe
lib
ara
ng
y
angd
ii
kl
an
kan
.
c
.Pe
rse
psi
Ber
si
fa
tDu
gaa
n
D
atay
angd
ip
ero
le
hme
nge
naio
bje
kle
watp
eng
in
der
aant
i
dakp
ern
ahl
en
gka
p,s
er
in
gka
li
me
nye
bab
kanp
ers
eps
ime
rup
aka
nlo
nca
tanl
an
gsu
ngp
adak
esi
mpu
la
n.P
ros
esi
nime
nye
bab
kano
ran
g
me
naf
si
rk
ans
uat
uob
jekl
eb
ihl
en
gka
p.Mi
sa
ln
yak
it
ame
li
ha
tse
bua
hpe
saw
att
er
ban
gdi
ang
kas
a,k
it
ati
da
k
me
li
ha
taw
akp
esa
watd
anp
enu
mpa
ngn
ya.Na
munk
it
ate
la
hbe
rul
an
gka
li
mel
i
hatp
esa
watt
er
ban
gdi
ang
kas
a
y
angme
nun
juk
kanb
ahw
ase
ti
da
kny
ate
rda
pata
wakp
esa
waty
angme
ner
ban
gka
npe
saw
ati
t
u.D
emi
ki
anj
ug
a
k
eti
kak
it
ame
li
ha
tbi
l
aad
ase
bua
hka
pall
au
tda
rik
eja
uha
n,k
it
ala
ngs
ungme
mba
yan
gka
nad
ase
ju
mla
h
o
ran
gdi
dal
amn
ya,a
das
ej
uml
ahmo
bi
ld
anp
era
la
tank
apa
lse
per
ti
sko
cid
ans
eba
gai
ny
a.
d
.Pe
rse
psi
Ber
si
fa
tEv
al
ua
ti
f
K
eba
nya
kano
ran
gme
nja
la
nih
ari
-ha
rime
rek
ade
nga
npe
ras
aanb
ahw
aap
aya
ngme
rek
ape
rs
eps
i
a
dal
ahn
yat
a.Me
rek
abe
ran
gga
panb
ahw
ame
ner
i
map
esa
nda
nme
naf
si
rk
ann
yas
eba
gai
sua
tup
ros
esy
ang
a
la
mia
h.S
ehi
ng
gad
era
ja
tte
rt
ent
uan
gga
pani
t
ube
nar
,ak
ant
et
apik
ada
ng-
kad
anga
la
t-a
la
tin
drad
an

1
0
p
ers
eps
iki
t
ame
ni
puk
it
ase
hi
ng
gak
it
aju
gar
agus
ebe
rap
ade
katp
ers
eps
ide
nga
nre
al
it
asy
angs
ebe
nar
nya
.
At
aud
eng
ank
atal
ai
nba
hwad
al
amme
mpe
rse
psi
sua
tuo
bje
kti
da
kak
anp
ern
aht
er
ja
dis
eca
rao
bje
kti
f
,ha
l
i
ni
kar
enad
al
amme
mpe
rse
psi
san
gatd
ip
eng
aru
hip
eng
al
ama
nma
sal
al
uda
nke
pen
ti
ng
anp
ri
ba
di
.
P
ers
eps
ibe
rsi
f
atp
ri
ba
did
ans
uby
ekt
i
f.Me
nur
utAn
dre
aI.R
ich(
dal
amMu
ly
ana
,20
03:
189
)
p
ers
eps
ipa
dad
asa
rny
ame
wak
il
ike
ada
anf
i
si
kda
nps
ik
ol
og
isu
ndi
vi
dua
li
h-a
li
hme
nun
juk
kank
ara
kte
ri
st
i
k
d
ank
ual
i
tasmu
tl
ako
bje
kya
ngd
ip
ers
eps
i.Mi
sa
ln
yab
il
aki
t
ape
ndi
am,k
it
ace
nde
run
gme
ni
la
ior
angy
ang
p
eri
an
gse
bag
aio
ran
gya
ngs
upe
lda
nmu
dahb
erg
aul
,da
nse
bal
i
kny
a.
e
.Pe
rse
psi
Ber
si
fa
tKo
nte
kst
ual
S
uat
ura
ngs
ang
and
aril
ua
rha
rusd
ior
gan
is
asi
ka
n.D
aris
emu
ape
nga
ruhy
anga
dad
al
amp
ers
eps
i
k
it
a,k
ont
eksme
rup
aka
nsa
la
hsa
tup
eng
aru
hpa
li
ngk
uat
.Ko
nte
ksy
angme
li
ng
kup
iki
t
ake
ti
kad
al
amme
li
ha
t
s
uat
uke
jad
ia
nat
auo
bje
ksa
nga
tme
mpe
nga
ruh
ist
ru
ktu
rko
gni
t
if
,pe
ngh
ara
pand
ano
le
hka
ren
any
aju
ga
p
ers
eps
iki
t
a.P
ers
eps
ibe
si
fa
tko
nte
kst
ual
in
ime
ngg
una
kanp
ri
ns
ip
-pr
i
nsi
p
(
1)
  k
ont
eks
tu
ald
al
amp
eng
ert
i
ans
tr
ukt
ui
rob
jek
,at
auk
eja
di
anb
erd
asa
rka
npr
i
nsi
pke
mir
i
pana
tau
k
ede
kat
and
ank
el
en
gka
pan
(
2) 
 ko
nte
kst
ual
dal
ama
rt
i,k
it
ace
nde
run
gme
mpe
rse
psi
sua
tur
ang
san
gan
,at
auk
eja
di
anmi
sa
ln
yak
eti
ka
k
it
ame
ngi
si
tek
a-t
eki
si
la
ng(
TTS
),p
ri
ns
ipi
ni
jel
asb
erl
ak
u.
Me
nur
utS
oma
vard
anP
ort
er(
199
1:1
06)
;Mu
ly
ana(
200
3:1
97)b
ahw
aad
aen
amu
nsu
rbu
day
aya
ngs
eca
ra
l
an
gsu
ngme
mpe
nga
ruh
ipe
rse
psi
ki
tak
eti
kab
erk
omu
ni
ka
sid
eng
ano
ran
gda
rib
uda
yal
ai
n,y
ai
tu
:
(
1)
 ke
per
cay
aan(
bel
i
efs
),n
il
ai
(va
lu
es)
,da
nsi
ka
p(a
tt
it
ude
s)
(
2) 
 pa
nda
nga
ndu
ni
a(w
orl
dv
ie
w)
(
3) 
 or
gan
is
asi
sos
ia
l(s
oci
al
org
ani
za
ti
on
)
(
4) 
 t
abi
atma
nus
ia(h
uma
nna
tur
e)
(
5) 
 or
i
ent
as
ike
gi
at
an(
act
i
vi
tyo
ri
en
tat
i
on)
(
6) 
 pe
rse
psi
ten
tan
gdi
r
ida
nor
angl
ai
n(p
erc
ept
i
ono
fse
lfa
ndo
the
rs)
.

K
epe
rca
yaa
nad
al
aha
ngg
apa
nsu
bj
ekt
i
fba
hwas
uat
uob
jeka
taup
eri
st
i
wap
uny
aci
r
iat
aun
il
ai
t
er
te
ntu
,de
nga
nat
aut
anp
abu
kti
.Ke
per
cay
aans
if
at
nyat
i
dakt
er
bat
as
,mi
sa
ln
yaTu
hani
t
uEs
a,Ad
am
a
dal
ahma
nus
iap
ert
amad
imu
kab
umi
,AI
Dad
al
ahp
eny
aki
tbe
rba
hay
aat
auk
ema
mpu
anb
erb
aha
saI
ngg
ri
si
tu
p
ent
i
ngu
ntu
kme
ni
tik
ari
er
.Ni
l
aia
dal
ahk
omp
one
nev
al
ua
ti
fda
rik
epe
rca
yaa
nya
ngme
nca
kupk
egu
naa
n,
k
eba
ik
an,e
st
et
ik
a,d
ank
epu
asa
n.J
adi
nil
aib
ers
if
atn
orma
ti
f,me
mbe
ri
ta
hus
uat
uan
ggo
tab
uda
yame
nge
nai
a
pay
angb
ai
kda
nbu
ruk
,be
nard
ans
al
ah
,si
ap
aya
ngh
aru
sdi
be
la
,ap
aya
ngh
aru
sdi
pe
rj
ua
ngk
an,a
pay
ang

1
1
me
st
iki
t
ata
kut
i
,da
nse
bag
ai
ny
a.
Ni
l
aib
ia
san
yab
ers
umb
erd
ari
is
ufi
l
oso
fi
sya
ngl
eb
ihb
esa
rya
ngme
rup
aka
nba
gi
and
ari
li
ng
kun
gan
b
uda
ya,k
are
nai
t
uni
l
aib
ers
if
ats
ta
bi
lda
nsu
li
tbe
rub
ah.Mi
sa
ln
ya,b
erd
asa
rka
npa
nda
nga
nme
rek
aya
ng
i
nd
iv
id
ual
i
s,o
ran
gBa
ratl
eb
ihme
nga
gun
g-a
gun
gka
npr
i
vas
ida
rip
adao
ran
g-o
ran
gTi
mur
.
P
and
ang
and
uni
aad
al
aho
ri
en
tas
ibu
day
ate
rha
dapTu
han
,ke
hi
du
pan
,ke
mat
i
an,a
la
mse
mes
ta
,
k
ebe
nar
an,ma
ter
i(k
eka
yaa
n),d
ani
su
-is
ufi
l
oso
fi
sl
ai
nn
yay
angb
erk
ai
ta
nde
nga
nke
hi
du
pan(
Soma
vard
an
P
ort
er
,19
91:
84)
.Pa
nda
nga
ndu
ni
ame
nca
kupa
gamad
ani
de
ol
og
i.B
erb
aga
iag
amad
uni
apu
nyak
ons
ep
k
etu
han
and
ank
ena
bi
any
angb
erb
eda
.Id
eol
og
i-i
de
ol
og
ibe
rbe
daj
ug
apu
nyak
ons
epb
erb
edame
nge
nai
b
aga
ima
nah
ubu
nga
nan
tar
ama
nus
iay
angs
at
ude
nga
nma
nus
ial
ai
nn
ya.Ma
kap
and
ang
and
uni
ame
rup
aka
n
u
nsu
rpe
nti
ngy
angme
mpe
nga
ruh
ipe
rse
psis
ese
ora
ngk
eti
kab
erk
omu
ni
ka
sid
eng
ano
ran
gla
in
,kh
usu
sny
a
y
angb
erb
edab
uda
ya(
Mul
ya
na,2
003
:20
2).
Or
gan
is
asis
osi
ala
pak
ahy
angs
if
at
nyaf
or
mala
tau
puni
nf
or
mal
,ju
game
mpe
nga
ruh
iki
t
ada
la
m
me
mpe
rse
psid
uni
ada
nke
hi
du
pani
niy
angp
adag
il
i
ran
nyame
mpe
nga
ruh
ipe
ri
la
kuk
it
a.Me
nur
utMu
ly
ana
(
200
3:2
04)l
emb
agai
nf
or
maly
angme
mpe
nga
ruh
ipe
rs
eps
ida
npe
ri
la
kuk
it
aad
al
ahk
el
ua
rga
,se
dan
gka
n
l
emb
agaf
or
mala
dal
ahp
eme
ri
nt
ah.P
era
ngk
ata
tur
anme
ski
pu
nti
da
kte
rt
ul
i
sya
ngd
ite
tap
kank
el
ua
rga
s
ang
atme
mpe
nga
ruh
iki
t
ada
la
mbe
rko
mun
ik
asi
.De
mik
ia
nju
gap
era
ngk
ata
tur
any
angd
ike
lu
ark
ano
le
h
p
eme
ri
nt
ahb
ai
kte
rt
ul
i
sma
upu
nti
da
kju
game
mil
i
kip
eng
aru
hya
ngs
amad
al
amp
ers
eps
ida
npe
ri
la
kuk
it
a.
P
eme
ri
nt
ahme
la
lu
iat
ur
an-
atu
ran
nya
,hi
mgg
ade
raj
att
er
te
ntume
net
apk
nno
rmak
omu
ni
ka
siw
arg
any
aba
ik
k
omu
ni
ka
sil
an
gsu
ngma
upu
nko
mun
ik
asi
ber
med
ia
,te
rma
sukk
omu
ni
ka
sima
ssa
.
S
eti
apn
ega
rab
ia
san
yame
mil
i
kis
uat
usi
st
emk
omu
ni
ka
sit
er
te
ntu
,din
ega
raB
ara
tumu
mny
a
me
nga
nuts
is
te
mko
mun
ik
asil
eb
ert
ar
ia
nya
it
uor
ang
-or
angb
erk
omu
ni
ka
sil
eb
ihb
eba
s.Ne
gar
a-n
ega
ra
o
tor
i
terme
di
ama
ssama
si
hdi
ke
nda
li
ka
npe
mer
i
nta
h,o
ran
gti
da
kbe
basme
nyi
ar
kani
nf
or
mas
ike
pad
a
ma
sya
rak
atl
ua
s,b
ahk
anp
enu
li
sa
nse
ja
rah
punh
aru
sdi
se
tuj
uio
le
hpe
mer
i
nta
hya
ngs
ah.
D
isa
mpi
ngk
edu
ale
mba
gat
er
seb
utme
nur
utMu
ly
ana(
200
3:2
05)y
angj
ug
ada
patme
mpe
nga
ruh
i
p
ers
eps
iki
t
aad
al
ahl
emb
agap
end
id
ik
an(
sek
ol
ah
,un
iv
ers
it
as
),k
omu
ni
ta
sag
ama(
dal
ami
sl
amt
er
dap
at
S
unn
i,S
yia
h,Na
hda
tulUl
ama
,Mu
hamma
di
ya
h,P
ers
isd
and
al
amK
ri
st
ent
er
dap
atK
ato
li
k,P
rot
es
ta
n,
Ad
ven
t,P
ant
eko
sta
,Sa
ksiY
oha
va)
,ko
mun
it
asa
tni
k(J
awa
,ba
takMi
na
ngk
aba
u,S
und
a,Me
la
yu)
,ke
la
s
s
osi
al
danp
art
aip
ol
it
i
k.
P
and
ang
ank
it
ate
nta
ngs
ia
pak
it
a,b
aga
ima
nas
if
ata
tauw
ata
kju
game
mpe
nga
ruh
ica
rak
it
a
me
mpe
rse
psil
i
ngk
ung
anf
i
si
kda
nso
si
alk
it
a.K
aummu
sl
immi
sa
ln
ya,b
erp
and
ang
anb
ahw
ama
nus
iaa
dal
ah
ma
khl
uky
angp
al
in
gmu
li
adi
ba
ndi
ng
kand
eng
anma
khl
uk
-ma
khl
ukl
ai
nn
yas
epe
rt
ima
la
ik
at,j
i
n,h
ewa
nda
n

1
2
t
umb
uh-
tumb
uha
n,k
are
nama
nus
iad
ib
erk
ahi
ole
hak
al
.Na
munk
emu
li
aa
nit
ume
nur
utMu
ly
ana(
200
3:2
06)
h
any
ada
patd
ip
ero
le
hbi
l
ama
nama
nus
iab
eri
mand
anb
era
mal
sal
eh(
memp
erg
una
kana
kal
ny
ade
nga
nca
ra
b
ena
r)
,se
bal
i
kny
abi
l
ama
nad
al
amk
egi
at
ann
yas
el
al
ume
nur
uth
awan
afs
u,ma
kame
rek
aad
al
ahma
khl
uk
y
angp
al
in
gre
nda
hde
raj
at
nya
.
D
emi
ki
anj
ug
ada
la
mme
man
dan
gma
nus
ia
,ba
hwak
aummu
sl
imb
erp
end
apa
tba
hwama
nus
ial
ah
ir
d
al
amk
ead
aans
uci
ber
si
h,s
eme
nta
rag
ol
on
ganK
ri
st
enb
erp
end
apa
tba
hwama
nus
iai
t
ume
war
i
sid
osaAd
am
d
anHa
wa.S
eba
gi
ank
el
omp
okl
ag
ipu
nyap
end
apa
tya
ngb
ere
bed
a-b
edat
ent
angma
nus
ia
,mi
sa
ln
yaa
da
g
ol
on
gany
angb
erp
end
apa
tba
hwama
nus
iap
adad
asa
rny
aba
ik
,at
aup
adad
asa
rny
aja
hat
.Da
nad
aju
ga
y
angp
uny
ait
eor
iya
ngb
erb
eda
-be
dame
nge
naia
pay
angme
mbu
atma
nus
iame
mil
i
kiw
ata
kte
rt
ent
u.
P
and
ang
anma
nus
iame
nge
naih
ali
nia
kanme
mpe
nga
ruh
ipe
rs
eps
i,d
arip
and
ang
any
angp
ri
mi
ti
f
-ir
as
io
nal
,
i
l
mia
hhi
ng
gay
angr
el
ig
iu
s.
Or
i
ent
as
ima
nus
iame
nge
nai
bag
ai
man
ahu
bun
ganma
nus
iad
eng
ana
la
mju
game
mpe
nga
ruh
ipe
rs
eps
i
d
al
amme
mpe
rl
ak
uka
nal
am.Me
rek
aya
ngme
man
dan
gma
nus
ias
eba
gaip
eng
uas
aal
amd
anp
ena
kl
uka
la
m
a
kanme
man
faa
tka
nal
amd
emik
ese
ja
hte
raa
n,s
eda
ngk
anme
rek
aya
ngp
erc
ayab
ahw
ama
nus
iaa
dal
ah
b
agi
and
ari
ala
mat
aub
ers
at
ude
nga
nal
am,a
kanb
eru
sah
abe
rt
in
daks
el
ar
asd
eng
ana
la
m,me
man
faa
tka
n
a
la
m,n
amu
nbe
rup
ayame
mel
i
har
any
aag
art
i
dakr
us
aka
taup
una
h.As
pekl
ai
nya
ngj
ug
ame
mpe
nga
ruh
i
p
ers
eps
iki
t
aad
al
ahp
and
ang
ank
it
ate
nta
nga
kti
vi
t
as,mi
sa
ln
yad
al
amb
uda
ya-
bud
ayat
er
te
ntup
and
ang
an
t
er
had
aps
ia
pas
ese
ora
ngi
t
u(r
aj
a,a
nakp
res
id
en,p
eja
bat
,be
rge
la
r)l
eb
ihp
ent
i
ngd
arip
adaa
pay
ang
d
il
ak
uka
nny
a.S
eba
li
kn
yaa
dab
uda
yay
angme
man
dan
gpr
es
ta
si
ny
ale
bi
hpe
nti
ngk
eti
mba
ngs
ia
pad
ia
,
mi
sa
ln
yad
iBa
rat
.
Ma
sya
rak
atTi
mur
,pa
dau
mumn
yaa
dal
ahma
sya
rak
atk
ol
ek
ti
vi
t
as.D
ala
mbu
day
ako
le
kti
vi
t
as,d
ir
i
(
sel
f
)ti
da
kbe
rsi
f
atu
ni
kat
auo
ton
om,me
la
in
kanl
eb
urd
al
amk
el
omp
ok(
kel
ua
rga
,kl
an
,ke
lo
mpo
kke
rj
a,
s
ukub
ang
sad
ans
eba
gai
ny
a).S
eda
ngk
and
al
amb
uda
yai
nd
iv
id
ual
i
s(B
ara
t)b
ers
if
ato
ton
om.Ak
ant
et
api
s
uat
ubu
day
ase
ben
arn
yad
apa
tsa
jame
mil
i
kik
ece
nde
run
gani
nd
iv
id
ual
i
sda
nko
le
kti
vi
s,s
epe
rt
ior
i
ent
as
i
k
egi
at
ans
al
ahs
at
ubi
as
any
ale
bi
hme
non
jol
(Mu
ly
ana
,20
03:
208
).
L
ebi
hla
nju
tdi
ka
tak
ano
le
hMu
ly
ana(
200
3)b
ahw
ada
la
mma
sya
rak
atk
ol
ek
ti
vi
s,i
nd
iv
id
ute
ri
ka
t
o
le
hle
bi
hse
di
ki
tke
lo
mpo
k,n
amu
nke
ter
i
kat
anp
adak
el
omp
okl
eb
ihk
uatd
anl
eb
ihl
ama
.Se
la
ini
t
uhu
bun
gan
a
nta
ri
nd
iv
id
uda
la
mke
lo
mpo
kbe
rsi
f
att
ot
al
,se
kal
i
gusd
ili
ng
kun
gand
ome
st
ikd
and
iru
angp
ubl
i
k.
K
ons
ekw
ens
in
yap
eri
l
akui
nd
iv
id
usa
nga
tdi
pe
nga
ruh
ike
lo
mpo
kny
a.I
ndi
vi
dut
i
dakd
ia
nju
rka
nun
tukme
non
jol
s
end
ir
i.
Keb
erh
asi
l
ani
nd
iv
id
uad
al
ahk
ebe
rha
si
la
nke
lo
mpo
k.
B
erb
edad
eng
anma
nus
iai
nd
iv
id
ual
i
s,o
ran
gin
di
vi
du
al
isk
ura
ngt
er
ik
atp
adak
el
omp
okn
ya,t
er
mas
uk

1
3
 k
el
ua
rgal
ua
sny
a.Ma
nus
iai
nd
iv
id
ual
i
sle
bi
hte
rl
ib
atd
al
amh
ubu
nga
nho
ri
so
nta
lda
rip
adah
ubu
nga
nve
rt
ik
al
.
Me
rek
ale
bi
hme
mba
ngg
aka
npr
est
as
ida
rip
adaa
skr
i
psi
,se
per
tij
eni
ske
la
min
,us
ia
,na
mak
el
ua
rgad
an
s
eba
gai
ny
a(L
and
is&B
ri
sl
i
n,1
988:2
69)
.Hu
bun
gand
ia
nta
ras
esa
mame
rek
ase
ndi
r
ita
mpa
kle
bi
hda
ngk
al
d
ib
and
in
gka
nde
nga
nhu
bun
gana
nta
rao
ran
g-o
ran
gko
le
kti
vi
t
as,j
ug
aka
lk
ul
at
if
.Hu
bun
gana
kanb
ert
aha
n
l
amas
ej
au
hme
ngu
ntu
ngk
anme
rek
ase
car
ama
ter
i
al(
Mul
ya
na,2
003
:21
0).
1
. K
omu
ni
ka
siVe
rba
l
Mu
ly
ana(
200
3:2
37-
238
)me
nga
tak
anb
ahw
aba
has
ase
bag
ais
is
te
mko
dev
erb
al
,te
rbe
ntu
kat
as
s
epe
ran
gka
tsi
mbo
l,d
eng
ana
tur
anu
ntu
kme
ngk
omb
in
asi
ka
nsi
mbo
l-s
imb
olt
er
se
but
,ya
ngd
ig
una
kand
an
d
ip
aha
mis
uat
uko
mun
it
as
.An
dre
aL.R
ich(
dal
amMu
ly
ana
,20
03:
251
)me
nga
tak
anb
ahw
aba
has
ase
ndi
r
ite
ri
ka
t
o
le
hbu
day
a.K
are
nan
ya,me
nur
uth
ip
ote
si
sSa
pi
r-
Who
rf
,se
ri
ngj
ug
adi
se
butTe
oriR
ela
ti
vi
t
asL
ing
ui
st
i
k,
s
ebe
nar
nyas
et
ia
pba
has
ame
nun
juk
kans
uat
udu
ni
asi
mbo
li
kya
ngk
has
,ya
ngme
lu
ki
sk
anr
eal
i
tasp
ik
ir
an,
p
eng
al
ama
nba
thi
n,d
ank
ebu
tuh
anp
ema
kai
ny
a.J
adi
bah
asay
angb
erb
edas
ebe
nar
nyame
mpe
nga
ruh
ipe
mak
ai
ny
a
u
ntu
kbe
rpi
ki
r,me
li
ha
tli
ng
kun
gan
,da
nal
ams
eme
st
adi
sek
it
ar
nyad
eng
anc
aray
angb
erb
eda
,da
nka
ren
any
a
b
erp
eri
l
akus
eca
rab
erb
eda
.
S
eja
la
nde
nga
npe
nda
paty
angd
ik
emu
kak
ano
le
hAn
dre
aLR
icht
er
se
but
,me
nur
utOh
oi
wut
un(
199
7:9
9
-
107
)da
la
mko
mun
ik
asi
ant
ar
bud
ayay
angh
aru
sdi
pe
rha
ti
ka
nya
it
u:
(
1)
 ka
pano
ran
gbe
rbi
ca
ra
(
2) 
apay
angd
ik
ata
kan
(
3) 
hal
memp
erh
ati
ka
n
(
4) 
int
ona
si
(
5) 
gay
aka
kud
anp
ui
ti
s;d
an
(
6) 
bah
asat
i
dakl
an
gsu
ng.
B
any
akk
eja
di
ans
eha
ri
-ha
rik
are
nak
ura
ngme
mpe
rha
ti
ka
npe
reb
eda
ant
er
se
butmi
sa
ln
yaa
ki
ba
t
me
ngu
cap
kank
ata
-ka
tat
er
te
ntu
,ya
ngd
ima
kna
ibe
rbe
dao
le
hor
angy
angb
erb
edab
uda
ya,me
nye
bab
kan
k
esa
la
han
pah
ama
n,k
ebe
nci
an
,da
nke
ret
aka
nhu
bun
gana
nta
rma
nus
ia
.
2
.Ko
mun
ik
asi
Non
ver
bal
S
eca
ras
ede
rha
na,p
esa
nno
nve
rba
lad
al
ahs
emu
ais
yar
aty
angb
uka
nka
ta-
kat
a(Mu
ly
ana
,20
03:
308
).
S
eba
gaik
ata
-ka
tak
eba
nya
kani
sy
ara
tno
nve
rba
lju
gat
i
daku
ni
ve
rs
al
,me
la
in
kant
er
ik
ato
le
hbu
day
a,j
adi
d
ip
el
aj
ar
i,b
uka
nba
waa
n.S
edi
ki
tsa
jai
sy
ara
tno
nve
rba
lya
ngme
rup
aka
nba
waa
n.K
it
ase
mual
ah
ird
an
me
nge
tah
uib
aga
ima
nat
er
se
nyu
m,n
amu
ndi
man
a,k
apa
n,d
ank
epa
das
ia
pak
it
ame
nun
juk
kane
mos
ii
ni
di
pe
la
ja
ri
,
d
ank
are
nan
yad
ip
eng
aru
hik
ont
eksd
anb
uda
ya.

1
4
 S
imb
ol
-s
imb
oln
onv
erb
als
ang
ats
ul
itu
ntu
kdi
t
afs
ir
kanb
il
adi
ba
ndi
ng
kand
eng
ans
imb
ol
-s
imb
olv
erb
al
.
Wa
la
upu
nde
mik
ia
nki
t
ase
ri
ngme
li
ha
tba
hwab
aha
san
onv
erb
alc
end
eru
ngs
el
ar
asd
eng
anb
aha
sav
erb
al
,
mi
sa
ln
yas
et
ia
pge
rak
ans
in
kro
nde
nga
nuc
apa
n,s
epe
rt
iki
t
ame
nya
tak
ans
et
uj
use
la
lud
is
er
ta
ide
nga
nan
ggu
kan
k
epa
la
.
Me
nur
utL
il
i
wer
i(2
003
:98
-10
1)k
eti
kab
erh
ubu
nga
nde
nga
nme
ngg
una
kanp
esa
nno
nve
rba
lad
a
b
ebe
rap
afa
kto
rya
ngme
mpe
nga
ruh
iko
mun
ik
asi
ant
ar
bud
ayay
ai
tu
:
1
. 
  
Kin
est
i
k,a
dal
ahy
angb
erk
ai
ta
nde
nga
nba
has
atu
buh
,ya
ngt
er
di
ri
dar
ipo
si
si
tub
uh,o
ri
en
tas
itu
buh
,ta
mpi
l
an
w
aja
h,g
amb
ara
ntu
buh
.Ta
mpa
kny
aad
ape
rbe
daa
nan
tar
aar
tid
anma
knad
arig
era
kan
-ge
rak
ant
ubu
hat
au
a
ngg
otat
ubu
hya
ngd
it
amp
il
ka
n
2
. 
  Ok
ul
es
ik
,ad
al
ahg
era
kanma
tad
anp
osi
si
mat
a.Ad
ape
rbe
daa
nma
knay
angd
it
amp
il
ka
nal
i
sma
tad
ia
nta
ra
ma
nus
ia
.Se
ti
apv
ari
as
ige
rak
anma
taa
taup
osi
sima
tame
ngg
amb
ark
ans
uat
uma
knat
er
te
ntu
,se
per
tik
asi
h
s
aya
ng,ma
rahd
ans
eba
gai
ny
a.
3
. 
  Ha
pti
k,a
dal
aht
ent
angp
era
baa
nat
aume
mpe
rke
nan
kans
ej
au
hma
nas
ese
ora
ngme
meg
angd
anme
ran
gku
l
o
ran
gla
in
.
4
. 
  P
rok
semi
k,a
dal
aht
ent
angh
ubu
nga
nan
tarr
uan
g,a
nta
rja
rak
,da
nwa
ktub
erk
omu
ni
ka
si
,mi
sa
ln
yama
ki
n
d
eka
tar
ti
ny
ama
ki
nak
rab
,ma
ki
nja
uha
rt
in
yama
ki
nku
ran
gak
rab
.
5
. 
  K
ron
emi
k,a
dal
aht
ent
angk
ons
epw
akt
u,s
amas
epe
rt
ipe
sann
onv
erb
aly
angl
ai
nma
kak
ons
ept
ent
ang
w
akt
uya
ngme
nga
ngg
apk
al
aus
uat
uke
bud
aya
ant
aatp
adaw
akt
uma
kak
ebu
day
aani
t
uti
ng
gia
taup
era
dab
ann
ya
ma
ju
.Uk
ura
nte
nta
ngw
akt
uat
auk
eta
ata
npa
daw
akt
uke
mud
ia
nya
ngme
ngh
asi
l
kanp
eng
ert
i
ant
ent
ango
ramg
ma
la
s,ma
la
sbe
rt
ang
gun
gja
wab
,or
angy
angt
i
dakp
ern
ahp
atu
hpa
daw
akt
u.
6
. 
  Ta
mpi
l
an,Ap
pea
ran
cey
ai
tub
aga
ima
nac
aras
eor
angme
namp
il
ka
ndi
r
ite
la
hcu
kupme
nun
juk
kana
tu
b
erk
ore
la
sis
ang
att
i
ngg
ide
nga
nev
al
ua
sit
ent
angp
ri
ba
di
.Te
rma
sukd
ida
la
mny
ata
mpi
l
anb
io
lo
gi
sda
nta
mpi
l
an
y
angd
ic
ari
ata
udi
ben
tuk
.Ta
mpi
l
anb
io
lo
gi
smi
sa
ln
yaw
arn
aku
li
t
,wa
rnad
anp
and
ang
anma
ta,t
eks
tu
rda
nwa
rna
r
amb
ut,s
ert
ast
ru
ktu
rtu
buh
.Ad
ast
er
eot
i
pya
ngb
erl
eb
ih
ant
er
had
app
eri
l
akus
eor
angd
eng
ant
amp
il
anb
io
lo
gi
s.
Mo
del
pak
ai
anj
ug
ame
mpe
nga
ruh
iev
al
ua
sik
it
ate
rha
dapo
ran
gla
in
.
7
. 
  
Pos
tu
re,a
dal
aht
amp
il
ant
ubu
hwa
ktus
eda
ngb
erd
ir
ida
ndu
duk
.Ca
rab
aga
ima
nao
ran
git
udu
dukd
anb
erd
ir
i
d
apa
tdi
i
nte
rpr
et
as
ibe
rsa
mad
al
amk
ont
eksa
nta
rbu
day
a.Mi
sa
ln
yak
al
auo
ran
gJa
wame
ras
ati
da
kbe
basj
i
ka
b
erd
ir
ite
gakd
ide
pano
ran
gya
ngl
eb
iht
uas
ehi
ng
gah
aru
sme
run
dukh
orma
t,s
eba
li
kn
yad
udu
kbe
rs
il
adi
dep
an
o
ran
gya
ngl
eb
iht
uame
rup
aka
nsi
ka
pya
ngs
opa
n.
8
. 
  P
esa
n-p
esa
npa
ral
i
ngu
is
ti
kan
tar
pr
ib
adi
ada
la
hpe
sank
omu
ni
ka
siy
angme
rup
aka
nga
bun
gana
nta
rap
eri
l
aku
v
erb
ald
ann
onv
erb
al
.Pa
ral
i
ngu
is
ti
kte
rdi
r
ida
ris
at
uun
its
uar
a,a
taug
era
kany
angme
namp
il
ka
nma
ksu
dte
rt
ent
u

1
5
 d
eng
anma
knat
er
te
ntu
.Pa
ral
i
ngu
is
ti
kju
gab
erp
era
nbe
sard
al
amk
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
a.
9
. 
  
Simb
ol
is
med
ank
omu
ni
ka
sin
onv
erb
aly
angp
asi
f
,be
ber
apad
ia
nta
ran
yaa
dal
ahs
imb
ol
is
mew
arn
ada
nno
mor

B
ABI
II
P
ENUTUP

K
ESI
MPUL
AN
Komu
nikas
iadal
ahhu
bungant
imbalbal
ikant
arkomu
nikanyangd
il
ak
uka
nun
tukb
ert
uka
r
i
nf
or
mas
ime
la
lu
ime
di
ate
rt
ent
uya
ngd
ih
ara
pak
and
apa
tme
mbe
rip
eng
aru
hya
ngd
ii
ngi
nka
nke
pad
a
k
omu
nik
ato
rpa
rti
si
pan
.Budayaadal
aht
atacar
a“kebi
asaan”yangsudahadasej
ak
l
amayangk
emu
di
and
iwa
ri
sk
and
ari
gen
era
sik
ege
ner
as
i.S
eti
apo
ran
gda
rik
it
aad
al
ahu
ni
k,a
rt
in
yas
eka
li
pu
n
d
ib
esa
rka
nda
la
mli
ng
kun
ganb
uda
yay
angs
ama
,be
lu
mte
ntus
et
ia
por
angd
al
amk
el
omp
okt
er
se
buti
t
uak
anp
ers
is
s
amad
al
amb
erp
ik
ird
anb
erp
eri
l
aku
,ka
ren
aak
ana
das
ub-
subk
ul
tu
rya
ngl
eb
ihs
pes
if
i
kya
ngs
ang
atb
erp
eng
aru
h
t
er
had
app
eri
l
aku
nyad
al
amb
erk
omu
ni
ka
si
.

SARAN
D
eng
anb
any
akme
mpe
la
ja
riK
omu
ni
ka
sia
nta
rbu
day
aki
t
ada
patme
mah
ami
bud
aya
 – 
bud
ayay
angb
erb
eda
d
ani
ni
ber
gun
aun
tukme
nur
unk
ant
i
ngk
atk
onf
l
ika
nta
rbu
day
aya
ngs
er
in
gte
rj
adi
kar
enat
er
dap
atk
esa
la
hpa
hama
n.

1
6
 D
AFTARP
USTAK
A

h
tt
ps
://
kamp
us1
00.
bl
og
spo
t.
com/
201
6/0
6/ma
kal
ah
-ko
mun
ik
asi
-an
tar
-bu
day
a.h
tml
h
tt
p:
//e
pri
nt
s.
umm.
ac.
i
d/2
691
4/1
/j
ip
tummp
p-g
dl
-f
it
ri
wul
an
-31
891
-2-
bab
i.
pdf
h
tt
ps
://
www
.ac
ade
mia
.ed
u/4
294
624
6/MAK
ALAH_K
OMUNI
KAS
I_D
ALAM_P
ERS
PEK
TIF
_BUD
AYA

1
7