Drama in Noorwegen.

De kale gegevens, die ik tot mijn beschikking heb over dit drama, zijn als volgt: Anders B. was n jaar oud, toen zijn ouders scheidden. Hij was 16, toen hij zijn vader voor het laatst zag. Op zijn 23ste nam hij het besluit deze misdaad voor te bereiden. Zijn vader was een diplomaat. Zijn moeder was verpleegkundige. Wat valt hieruit af te leiden? Om te beginnen dit: voor ieder mens is hechting van fundamenteel belang. Als een baby 70 dagen oud is, vertoont het de eerste hechting. Ik heb dit vorig jaar nog kunnen waarnemen. Ik was op bezoek bij een vriendin, die pas een dochter gekregen had. Zij gaf haar de fles en ik zag hoe het kind haar moeder aankeek: een teken van hechting. Toen ik dit opmerkte, zei mijn viendin, dat haar dochter juist die dag 70 dagen oud was en voor het eerst haar aankeek. Hiervoor dwaalden haar ogen rond. De hechting is uiteraard niet alleen gericht op de moeder, maar ook op de vader en op andere mensen in de directe omgeving. Door de echtscheiding kwam er een breuk in de hechting tussen Anders B. en zijn vader. Ik vermoed dat Anders B. op zijn 16e gezegd heeft: ik wil je niet meer zien. In de Europese cultuur is het tegenwoordig gewoonte te reageren met: ik respecteer je beslissing. Maar wat Anders B. deed, was niet een beslissing nemen, maar zijn vader vragen: houd je wel van mij? Ik vermoed dat hij zijn vader vanwege diens werk weinig gezien heeft. Het is een bekend gegeven, dat jongeren, die als klein kind geadopteerd zijn, rond hun twintigste of wat later op zoek gaan naar hun biologische ouders. Zij willen weten wie zij zijn door hun echte ouders te ontmoeten en iets te begrijpen van hun adoptie. Anders B. moest in die leeftijdsfase zijn vader missen, die zijn vraag niet begreep. Zo kon hij de ontwikkeling van zijn identiteit niet op een gezonde manier voltooien en kon hij ontsporen. Ik vergelijk dit met de ontsporing van treinstellen ICM 4224-4038 in 1992 bij Hoofddorp, omdat ze sneller reden dan op dat traject kon, nadat herstelwerkzaamheden waren geweest en de rails in een te korte bocht gelegd was. Ontsporing was het gevolg. Zo is Anders B. ook ontspoord door onvoldoende ontwikkeling van zijn identiteit in een te korte bocht. Vervolgens haal ik hier John Lennon erbij. Als klein kind zijn zijn ouders gescheiden. Zijn vader ging naar Nieuw Zeeland en John Lennon heeft hem nooit meer gezien. Hij is door de zus van zijn moeder opgevoed. Door deze achtergrond raakte hij eind jaren zestig in een crisis en heeft therapie gevolgd. De therapie rondde hij af met het schrijven van een lied: Mother. Het lied begint met het luiden van een doodsklok. Dan zingt hij: Mother, You had me but I never had you / I wanted you but you didn't want me So I got to tell you / Goodbye , Goodbye Father, You left me but I never left you / I needed you but you didn't need me So I just got to tell you / Goodbye , Goodbye

Children, Don't do what I have done / I couldn't walk I tried to run So I got to tell you / Goodbye , Goodbye En dan zingt hij steeds rauwer tien keer: Mamma dont go, Daddie come home. Het kind in John Lennon schreeuwt het hier uit. De emotie achter deze tekst is duidelijk en kan enig idee geven, wat er emotioneel met Anders B. gebeurd is. Het is niet toevallig, dat hij vooral jongeren tussen 16 en 23 doodgeschoten heeft, de leeftijd tussen zijn vader niet meer zien en zijn besluit tot deze misdaad. In n opzicht heeft Anders B. zich met zijn vader gedentificeerd: zijn vader was een diplomaat. Een diplomaat mag geen emoties tonen. Anders B. heeft een muur om zijn emoties heen gebouwd. Een diplomaat werkt meer voor de langere termijn. Dat deed Anders B. ook. Een tweetal vragen zijn: waarom hij zich zo tegen de Islam gekeerd heeft en waarom tegen de sociaal-democraten. Het eerste punt draait m.i. om identiteit. Moslims hebben een duidelijk andere identiteit. Anders B. heeft zijn eigen identiteitsontwikkeling niet goed kunnen voltooien. Dit steekt. Nauw hiermee verwant is het tweede punt. De Noorse sociaal-democraten hebben zich voor Moslims ingezet en in de beleving van Anders B. zich niet bekommerd om hun eigen volk, de Noren. Hier ligt een adder onder het gras. Ik herinner mij een verhaal, dat een Duitse journaliste eens vertelde. Zij was door haar krant gevraagd artikelen te schrijven over Turken in een wijk van Hamburg. In overleg met haar dochter besloot zij er zelf te gaan wonen om van binnenuit de artikelen te kunnen schrijven. De wijk zag er smerig uit en zij begon met de straten schoon te maken. Een paar Turken schaamden zich ervoor, dat zij dit alleen deed, en begon haar te helpen. De wijk werd schoon.Vervolgens begon zij een activiteit voor jongeren. In het begin kwamen er alleen Turkse jongeren op af. Duitse jongeren vroegen haar, of het alleen voor Turkse jongeren was, waarop zij zei, dat dit ook voor Duitse jongeren was. Hier ligt kennelijk een probleem. Een activiteit, die ogenschijnlijk of daadwerkelijk voor een bepaalde groep is, sluit anderen onbedoeld uit. Dit heeft negatieve gevolgen. Dit kan ook het geval zijn geweest bij Anders B. Kan er een conclusie getrokken worden uit dit verhaal? Er komen vele echtscheidingen voor, waar kinderen bij betrokken zijn. Het is een verantwoordelijkheid voor beide ouders zorgvuldig met de kinderen om te gaan, zodat voor hen niet bepaald wordt, dat zij met een van de ouders geen contact meer kunnen hebben. Evenmin mag een van de ouders zich onttrekken aan zijn/haar verantwoordelijkheid voor de kinderen. Het lijkt mij wenselijk, dat op gepaste afstand gevolgd wordt, dat de kinderen naar het mogelijke zich kunnen ontwikkelen met beide ouders als identificatie-figuren. Hoe dit het

best kan gebeuren, dient nader onderzocht te worden. Volwassenen, die dit proces achter de rug hebben, kunnen het best als adviseurs optreden. Er kunnen meer van zulke tijdbommen rondlopen. Hoe is het mogelijk deze op het spoor te komen en onschadelijk te maken? Dit lijkt mij niet eenvoudig, maar is wel nodig. Ik kan alleen maar dit signaleren.