Anda di halaman 1dari 181

avtoris stili daculia

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis


iuridiuli fakulteti

sofio CaCava

moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia


kerZo samarTalSi

sadisertacio naSromi samarTlis doqtoris akademiuri xarisxis


mosapoveblad

xelmZRvaneli daviT kereseliZe,

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis


iuridiuli fakultetis sruli profesori

Tbilisi, 2010
struqtura

abreviaturebi ...........................................................................................................................................................4
I. Sesavali.................................................................................................................................................................... 5
II. kerZosamarTlebrivi urTierTobis mowesrigeba da moTxovnis
warmomSobi uflebebi .......................................................................................................................................7
1. samoqalaqosamarTlebriv normaTa saxeebi............................................................................7
1.1 dispoziciuri da imperatiuli normebi ......................................................................8
1.2 absoluturi da relatiuri uflebebis momwesrigebeli normebi ...9
1.3 moTxovnis safuZvlebi da damxmare xasiaTis normebi ............................... 11
2. moTxovna da moTxovnis safuZveli ............................................................................................ 13
2.1 moTxovna .................................................................................................................................................... 13
2.1.1 moTxovnis mimarTeba uflebasTan ................................................................................ 13
2.1.2 moTxovnis mimarTeba `aqciosTan~.................................................................................16
2.2 moTxovnis safuZveli ...................................................................................................................18
III. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia ............................................. 21
1. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis gamijvna.....................21
1.1 konkurenciis Teoriis formireba................................................................................... 22
1.2 konkurenciis arsebobis winapirobebi........................................................................ 24
1.3 konkurenciis saxeebi.................................................................................................................... 26
2. gamomricxavi konkurencia....................................................................................................................28
2.1 moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi anu kanonis konkurencia........28
2.2 moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia ......................................................................32
3. alternatiuli konkurencia...............................................................................................................32
3.1 moTxovnaTa alternatiuli konkurencia..................................................................32
3.2 moTxovnis safuZvelTa alternatiul konkurencia......................................36
4. kumulaciuri `konkurencia~...............................................................................................................38
4.1 moTxovnaTa kumulacia ...............................................................................................................39
4.2 moTxovnis safuZvelTaAkumulacia................................................................................ 40
4.3 specialuri SemTxveva – erTmaneTis Semdgomi konkurencia ................41
IV. sasamarTlos roli da moqmedebis Tavisuflebis farglebi.......................42
1. sasamarTlos roli samoqalaqo saqmeebze marTlmsajulebis
ganxorcielebisas.............................................................................................................................................. 42
2. samoqalaqo saqmeebze marTlmsajulebis ganxorcielebis
saxelmZRvanelo principebi..................................................................................................................... 44
2.1 dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principebi........................................45
2.2 sasamarTlos saproceso Tanaqmedeba ......................................................................... 46
2.3 mosamarTlis moqmedebis Tavisufleba moTxovnis safuZvlis
SerCevisa da gamoyenebisas............................................................................................................. 47
3. normis ganmartebis meTodebi da mosamarTlis SefasebiTi
Tavisufleba.............................................................................................................................................................50
3.1 gramatikuli ganmartebis mimarTeba logikuri ganmartebis
meTodTan ...........................................................................................................................................................50
3.2 normis Sinaarsobrivad SemzRudavi da ganmvrcobi ganmarteba .......54
3.3 mosamarTlis SefasebiTi Tavisufleba......................................................................55
V. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia nasyidobis
samarTalSi ...............................................................................................................................................................56
1. moTxovnaTa konkurencia........................................................................................................................56
1.1 pirvelad da meorad moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia..............56
1.2 damatebiTi Sesrulebis moTxovna, rogorc gamomricxavi moTxovna
sxva meorad moTxovnebTan mimarTebiT...............................................................................57

1
1.2.1 SesrulebisaTvis damatebiTi vadis gansazRvra, rogorc sxva
meorad moTxovnaTa warmoSobis aucilebeli winapiroba .........................58
1.2.2 damatebiTi vadis dawesebis `valdebulebis~ arsi................................59
1.3 zianis anazRaurebis moTxovna xelSekrulebidan gasvlasa da
sxva moTxovnebTan kombinaciaSi .............................................................................................. 60
1.4 meorad moTxovnaTa alternatiuli konkurencia ............................................61
2. moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevebi ..................................................... 64
2.1 moTxovnis ZiriTad da damxmare safuZvelTa kumulacia....................... 64
2.1.1 zianis anazRaurebis moTxovnis samarTlebrivi safuZvlebi
nasyidobis samarTalSi.................................................................................................................65
2.1.2 xelSekrulebidan gasvlisa da fasis Semcirebis moTxovnis
safuZvlebis formireba ............................................................................................................... 66
2.2 moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi konkurencia....................................... 66
2.2.1 xelSekrulebidan gasvlisa da xelSekrulebis moSlis
moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba............................................................... 66
2.2.2 xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi................68
2.2.2.1 ssk-is 398-e muxliT dafuZnebuli moTxovnis safuZvlebi......... 70
2.2.2.2 xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi
fulis erTeulis msyidvelobaunarianobis cvlilebisas.........................71
2.2.3 damatebiTi vadis dawesebis valdebulebisagan gaTavisuflebis
safuZvlebs Soris winaaRmdegoba.......................................................................................73
2.2.4 pasuxismgeblobis gamomricxavi an Semamsubuqebeli
regulireba................................................................................................................................................75
2.3. moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia................................. 77
VI. moTxovnis safuZvelTa konkurencia naCuqari nivTis ukan gamoTxovis
SemTxvevaSi ............................................................................................................................................................... 79
1. Cuqeba, rogorc moTxovnis damfuZnebeli xelSekruleba................................... 80
2. Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis winapirobebi da Sesabamisi
moTxovnis safuZvlebi ...................................................................................................................................82
2.1 Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis safuZveli
umadurobis da `mZime Seuracxyofis~ SemTxvevaSi.................................................82
2.1.1 moTxovnis safuZvlis Semadgenloba ....................................................................83
2.1.2 samarTlebrivi Sedegi.........................................................................................................85
2.2 mZime mdgomareoba ............................................................................................................................86
2.3 araZiriTadi valdebulebis darRveva .........................................................................88
3. gasvlisa da sxva moTxovnis safuZvelTa konkurencia ........................................ 90
3.1 mimarTeba saciloobasTan........................................................................................................91
3.2 gasvlis zogadi safuZvlis konkurencia specialurTan........................ 92
3.3 mimarTeba usafuZvlo gamdidrebasTan........................................................................93
3.4 xelSekrulebis gasvlis Secilebad konversia................................................ 94
VII. moTxovnis safuZvelTa konkurencia Sromis xelSekrulebis
moSlisas .................................................................................................................................................................... 96
1. SromiTsamarTlebrivi urTierTobebis mowesrigebis arsi ............................... 96
1.1 qvemdebareobis principi da Tanazomieri dacvis standarti.............. 96
1.2 SromiTi samarTlis damcavi normebis mimarTeba valdebulebiT
samarTlebrivi urTierTobis momwesrigebel normebTan................................ 99
2. SromiTi xelSekrulebis moSla ................................................................................................ 102
2.1 SromiTi xelSekrulebis moSla Sromis kodeqsis Tanaxmad.............103
2.2 xelSekrulebis moSlis zogadi wesi .......................................................................105
2.2.1 valdebulebis darRveva da gafrTxilebis valdebuleba ...........105
2.2.2 xelSekrulebis moSla gafrTxilebis gareSe........................................ 106

2
2.3 xelSekrulebis moSlis samoqalaqosamarTlebrivi da
SromissamarTlebrivi moTxovnis safuZvlebis mimarTeba........................... 108
2.3.1 samoqalaqosamarTlebrivi normebis gamoyenebis
mizanSewoniloba ............................................................................................................................... 108
2.3.2 moSlis zogadi da specialuri winapirobebi......................................... 109
2.3.3 moSlis samarTlebrivi Sedegebi ........................................................................... 111
VIII. saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa da moTxovnis
safuZvelTa urTierTmimarTeba ..........................................................................................................114
1. deliqturi da saxelSekrulebo araZiriTadi moTxovnis safuZvelTa
urTierTmimarTeba............................................................................................................................................115
1.1 araZiriTadi saxelSekrulebo valdebuleba .....................................................117
1.2 SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebuleba................118
1.3 araZiriTadi valdebulebis `dacviTi~ funqcia ..............................................119
2. deliqtis specialuri Semadgenlobis mimarTeba deliqtis zogad
Semadgenlobasa da saxelSekrulebo moTxovnebTan.....................................................121
2.1 uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebis sxvadasxva
moTxovnis safuZveli da maTi urTierTmimarTeba............................................... 122
2.2 deliqtisa da saxelSekrulebo specialur moTxovnaTa da
moTxovnis safuZvelTa mimarTeba ......................................................................................... 124
IX. moTxovnisa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxelSekrulebo
da kanonismieri pasuxismgeblobis gamoricxvisas......................................................... 127
1. pasuxismgeblobis gamoricxva saxelSekrulebo SeTanxmebiT ...................... 127
2. pasuxismgeblobis gamoricxvis baTiloba.........................................................................130
2.1 pasuxismgeblobis gamoricxvis dauSvebloba kanoniT pirdapir
gaTvaliswinebul SemTxvevebSi´´ ...........................................................................................130
2.2 pasuxismgeblobis gamoricxva xelSekrulebis standartuli
pirobiT............................................................................................................................................................. 131
2.3 pasuxismgeblobis gamoricxvis saxelSekrulebo SeTanxmebis
gandevna deliqtis specialuri SemadgenlobiT.....................................................133
3. pasuxismgeblobis gamoricxva an SezRudva kanoniT gaTvaliswinebul
SemTxvevebSi............................................................................................................................................................134
3.1 mCuqeblis pasuxismgeblobis SezRudva nakliani nivTis
miwodebisas...................................................................................................................................................134
3.2 mewarmis mimarT gamyidvelis pasuxismgeblobis gamoricxva.............137
X. konkurencia sanivTo moTxovnebisa da moTxovnis safuZvlebis
mimarT ...........................................................................................................................................................................139
1. sanivTo da usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnis
safuZvelTa urTierTmimarTeba ..........................................................................................................139
1.1 abstraqciis principis moqmedebis Sedegebi....................................................... 140
1.2 mimarTeba `namdvil uflebasTan~...................................................................................141
2. nivTis gamoTxovis moTxovnaTa safuZvlebis konkurencia ............................. 142
3. moTxovnebi aramarTlzomieri keTilsindisieri mflobelis mimarT ...145
4. saojaxo da sanivTo samarTlebriv normaTa konkurencia.............................. 147
4.1 meuRleTa qonebrivi uflebebi saqarTvelos kanonmdeblobiT...... 147
4.2 meuRleTa qonebrivi uflebebis germanuli mowesrigeba ..................... 148
4.3 germanuli mowesrigebis gavrcelebis mizanSewoniloba
saqarTvelos samarTalSi ............................................................................................................. 149
XI. konkurencia xandazmulobis vadebTan mimarTebiT................................................152
1. xandazmulobis zogadi da specialuri vadebis moqmedebis
farglebi...................................................................................................................................................................153
2. sanivTo uflebebis mimarT moqmedi xandazmulobis wesi.................................154

3
3. xandazmulobis vadebis konkurencia deliqtsa da saxelSekrulebo
moTxovnebs Soris ............................................................................................................................................157
3.1 deliqtis specialuri xandazmulobis vada .......................................................157
3.2 saxelSekrulebo xandazmulobis vadis upiratesoba...............................159
4. naCuqari nivTis gamoTxovis xandazmulobis vada ....................................................161
4.1 umadurobis SemTxvevaSi ..........................................................................................................161
4.2 mZime mdgomareobis SemTxvevaSi ..................................................................................... 162
XII. daskvna...............................................................................................................................................................163
bibliografia ...................................................................................................................................................... 166

abreviaturebi

qarTul enaze:

gv. gverdi (gverdebi)


ix. ixile
red. redaqtori
ssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi
Sead. Seadare
sssk saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi

ucxour enebze:

Aufl. Auflage
BGB Das Bürgerliche Gesetzbuch
(für die Bundesrepublik Deutschland)
BGH Bundesgerichtshof (der Bundesrepublik Deutschland)
CISG United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods
EGBGB Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuche
Einl. Einleitung
f. folgende
ff. mehrere folgende
Hrsg. Herausgeber
JuS Juristische Schulung
LG Landesgericht
NJW Neue Juristische Wochenschrift
OLG Oberlandesgericht
RdNr. Randnummer
Vorbem. Vorbemerkung
ZR Zivilrecht
стр. страница

4
I. Sesavali

samarTali individTa Tanacxovrebas maTi interesebis realizebis


samarTliani farglebis dadgeniTa da interesTa konfliqtis gadaWris
meqanizmis SeTavazebiT awesrigebs. 1 xSirad konkretuli interesTa
konfliqtis mogvarebis 2 ramdenime samarTliani Tu samarTlebrivi gza
arsebobs. garkveul kriteriumebsa Tu principebze dayrdnobiT,
SesaZlebelia, calkeul gzas, sxvasTan SedarebiT, upiratesoba
mieniWos, an isini urTierTCanacvlebadad CaiTvalos, an erTi gzis
arsebobam sruliad gamoricxos sxvebis arCeva.

winamdebare naSromis mizania konkurenciis saxeebis identificireba da


calkeuli maTganis arsebobisas moqmedebis marTebuli gzis SerCevis
warmoCena, rac konkretuli moTxovnebisa da moTxovnis safuZvelTa
konkurenciis ganzogadebuli analiziT miiRweva. amasTan, konkurenciis
calkeuli saxis ganxilva kerZosamarTlebriv urTierTobebSi
gavrcelebuli magaliTebis safuZvelze xorcieldeba.

kvleva efuZneba saqarTvelos kerZosamarTlebriv kanonmdeblobaSi


mowesrigebuli moTxovnis safuZvlebisa da sasamarTlo praqtikaSi maTi
Sefardebis analizs. SedarebisaTvis warmoCenilia Sesabamisi sakiTxebis
gadaWris dasavleTevropuli, upiratesad germaniis samarTalSi,
arsebuli alternativa. naSromSi Seswavlilia germanul doqtrinasa Tu
sasamarTlo praqtikaSi moTxovnebisa da moTxovnis safuZvelTa mimarT
arsebuli midgoma, romelic araerTi saukunea, ganxilvis sagania da
gamokveTilia am midgomebis Tavsebadoba saqarTvelos kanonmdeblobasa
Tu samoqalaqosamarTlebriv azrovnebasTan.

naSromis II TavSi Tavdapirvelad ganxilulia samoqalaqo normebis


saxeebi calkeuli niSnis mixedviT da maTi urTierTgamijvna. imisaTvis,
rom gaanalizdes moTxovnis safuZvelTa konkurenciis sakiTxi da
dadgindes, Tu ra saxis konkurencia arsebobs maTi gamoyenebisas,
upirveles yovlisa, mizanSewonilia moxdes moTxovnis safuZvelTa
gamijvna sxva samoqalaqosamarTlebrivi normebisagan.

am Tavis meore qveTavSi dasabuTebulia moTxovnisa da moTxovnis


safuZvlis gansxvaveba. am gansxvavebis warmosaCenad gaanalizebulia
moTxovnis mimarTeba uflebasTan, aseve `aqcios~ 3 institutTan da mis
Tanamedrove mniSvnelobasTan. moTxovnis safuZveli garkveuli
moqmedebis ganxorcielebis an misgan Tavis Sekavebis moTxovnis
damfuZneblad ganixileba.

naSromis III TavSi ganxilulia moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa


konkurenciis gamijvna da gaanalizebulia misi calkeuli saxe,
rogoricaa gamomricxavi, alternatiuli da kumulaciuri konkurencia.

1
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 1 da Semdgomni.
2
Sead. Coing/Honsell, Staudinger Kommentar zum BGB, Einleitung, 2004, RdNr. 184, miTiTebiT, rom
calkeuli normis mizani swored sazogadoebaSi arsebuli intresTa konfliqtis
mogvarebaa.
3
„actio“.

5
konkurenciis calkeuli saxis zogadi maxasiaTeblebis gamokveTa kerZo
samarTalSi arsebuli moTxovnebis urTierTmimarTebas logikur
CarCoebSi aqcevs, calkeuli SemTxvevis sistemuri gadawyvetis
SesaZleblobasa da moTxovnis safuZvelTa erTgvari ierarqiis
gansazRvris winapirobas qmnis.

naSromis IV Tavi eTmoba sasamarTlos rolis ganxilvas samarTlis


Semdgom ganviTarebaSi da marTlmsajulebis ganxorcielebisas
saxelmZRvanelo principebis mimoxilvas, aseve normis ganmartebis
meTodebisa da mosamarTlis SefasebiTi Tavisuflebis analizs. es Tavi
emsaxureba konkurenciis calkeuli saxis arsebobisas mosamarTlis
moqmedebis Tavisuflebisa da misi farglebis ganxilvas.

naSromis V da Semdgomi Tavebi eTmoba uSualod moTxovnaTa da


moTxovnis safuZvelTa konkurenciis arsebuli magaliTebis Seswavlas.
sistemurad urTierTkavSirSi ganixileba moTxovnaTa Tu moTxovnis
safuZvelTa konkurencia nasyidobis samarTalSi, naCuqari nivTis
gamoTxovisas, Sromis xelSekrulebis moSlisas, saxelSekrulebo da
kanonismieri pasuxismgeblobis gamoricxvisas, aseve saxelSekrulebo da
deliqtur, sanivTo da usafuZvlo gamdidrebis, xandazmulobis vadebis
urTierTmimarTebisas.

am magaliTebis ganzogadebiT fasdeba saqarTvelos sasamarTlo


praqtikaSi moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis mimarT
Tanamedrove iuridiul azrovnebaSi arsebuli gamocdilebis gaziarebis
mizanSewoniloba, rac, Tavis mxriv, saqarTveloSi erTgvarovani
sasamarTlo praqtikis Camoyalibebis berketia.

6
II. kerZosamarTlebrivi urTierTobis mowesrigeba da moTxovnis
warmomSobi uflebebi

samoqalaqo kanonmdebloba logikurad urTierTdakavSirebuli


cnebebisa da institutebis sistemis safuZvelze awesrigebs pirTa
Tanasworobasa da nebis avtonomiaze damyarebul urTierTobebs. 4

samarTals nebismieri SesaZlo interesTa konfliqtis gadaWra unda


SeeZlos. 5 Sesabamisad, calkeuli normis mizani swored sazogadoebaSi
arsebuli interesTa konfliqtis mogvarebaa, rac, amave dros, mxareTa
interesebis samarTliani dabalansebiT, `subieqturi uflebis~
formirebiTa da misi farglebis dadgeniT vlindeba. 6

ufleba piris Tavisuflebis sferos mikuTvnebuli da mis nebas


daqvemdebarebuli uflebamosilebaa, romelic pirisaTvis sakuTari
interesebis kanonmdeblobiT miniWebuli dacvis meqanizmia. 7 ieringis
mosazrebiT, uflebis dacvisaTvis brZolaSi gamoixateba kerZo
samarTlis ganxorcieleba, vinaidan yoveli individis moraluri
valdebuleba da amocanaa wvlilis Setana samarTlis ganxorcielebasa
da WeSmaritebisaTvis brZolaSi. 8 Sesabamisad, individi misi
uflebamosilebis farglebSi aris kanonis `daraji da aRmasrulebeli~. 9

kerZosamarTlebriv urTierTobebSi moqmedi nebis avtonomiisa Tu


moqmedebis Tavisuflebis principi gulisxmobs, rom urTierTobis
monawileebs SeuZliaT ganaxorcielon nebismieri samarTlebrivi
mniSvnelobis qmedeba, romelic kanons ar ewinaaRmdegeba. 10 ssk-is me-9
muxlis Tanaxmad, samoqalaqo kanonmdebloba uzrunvelyofs `brunvis~,
anu moqmedebis, Tavisuflebas, Tu am Tavisuflebis ganxorcieleba ar
xelyofs mesame pirTa uflebebs. Sesabamisad, samoqalaqosamarTlebrivi
normebis mizania, xeli Seuwyos individTa interesebis ganxorcielebas
da mSvidobiani gziT gadaWras monawileTa Soris SesaZlo interesTa
konfliqti. 11

1. samoqalaqosamarTlebriv normaTa saxeebi

zogad-abstraqtuli xasiaTis samoqalaqosamarTlebrivi normebi


vrceldeba pirebs Soris ganusazRvreli raodenobis urTierTobaze. 12
amasTan, isini samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobebis sxvadasxva
aspeqts awesrigeben da gansxvavebuli funqcia aqvT. Sesabamisad,

4
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 10.
5
iqve, gv. 3.
6
ix., magaliTad: Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, 1840, § 4, S. 7; Jhering, Recht und
Sitte, Der Kampf ums Recht, 1872, S. 9; Tanamedrove samarTalSi Coing/Honsell, Staudinger Kommentar
zum BGB, Einleitung, 2004, RdNr. 184.
7
ix. Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, 1840, § 4, S. 7; Tanamedrove samarTalSi
Sead, magaliTad, Coing/Honsell, Staudinger Kommentar zum BGB, Einleitung, 2004, RdNr. 164.
8
Jhering, Recht und Sitte, Der Kampf ums Recht, 1872, 116 ff.
9
iqve.
10
Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 242, RdNr. 423 ff.
11
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 10,
Semdgomi miTiTebebiT; aseve Jhering, Der Kampf um das Recht, 1872, 114.
12
Sead., magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 1.

7
gansxvavebulia maTi wvlili sazogadoebaSi arsebuli konfliqtis
mogvarebaSi.

samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis momwesrigebeli normebi


gansxvavdebian ara mxolod maTi moqmedebis sferos, aramed maTi
daniSnulebis, xasiaTisa Tu bunebis mixedviT.

1.1 dispoziciuri da imperatiuli normebi

samoqalaqosamarTlebriv urTierTobaTa maregulirebeli normebi


imijneba maTi imperatiuli da dispoziciuri saxis mixedviT. es gamijvna,
calkeul SemTxvevaSi, mniSvnelovania imis dasadgenad, saxezea
savaldebulo qcevis wesi, romlis darRvevis SemTxvevaSi kanoniT
gaTvaliswinebuli konkretuli samarTlebrivi Sedegebi upirobod
warmoiSoba, Tu Sesabamisi Sedegebis ganvrcoba, dazusteba da Secvla
dasaSvebia nebis avtonomiis mocemuli farglebis gaTvaliswinebiT.

ssk-is me-10 muxlis Tanaxmad, samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis


monawileebs SeuZliaT ganaxorcielon kanoniT aukrZalavi, maT Soris
kanoniT gauTvaliswinebeli, nebismieri moqmedeba, rac gamomdinareobs
moqmedebis Tavisuflebis principidan, 13 romelic, ssk-is me-10 muxlis me-
3 nawilis Sesabamisad, izRudeba imperatiuli normebis meSveobiT,
rodesac arsebobs, magaliTad, uflebaTa borotad gamoyenebis
safrTxe. 14

normebi, romlebic miznad isaxavs calkeuli kategoriis pirTa dacvas,


nawilobrivimperatiul normebad ganixileba. 15 aseT SemTxvevebSi
kanonmdeblis mizania dacvis qveS myofi subieqtis interesebis dacva
araTnazomieri xelyofisagan. 16 aseTi safrTxe SesaZloa, calkeul
SemTxvevaSi arsebobdes erT-erTi mxaris gamoucdelobis gamo. piri
meore mxaresTan mimarTebiT, obieqturi an subieqturi garemoebebis
gaTvaliswinebiT, SesaZloa susti iyos, riTac urTierTobis meore
mxares eZleva SesaZlebloba, sakuTari interesebis sasargeblod
borotad isargeblos Tavisi uflebamosilebiT. amgvari safrTxeebis
acileba da mxareTa interesebis dabalanseba imperatiuli normebis
mizania, vinaidan kanonmdeblis kerZosamarTlebriv urTierTobaSi
Carevis mizani swored mxareTa Tanasworobis uzrunvelyofaa, rac maT
Soris ekonomikurad susti mxaris dacvas gulisxmobs. 17 vinaidan
Tanasworobis principis SenarCuneba Tu aRdgena yovel konkretul
SemTxvevaSi kanonmdeblis upirates interesad ganixileba, mis
uzrunvelsayofad nebis avtonomiis principis SezRudva
gamarTlebulia. 18

dispoziciuri samarTlis normebi kerZosamarTlebriv kanonmdeblobaSi


mocemulia im farglebSi, ra farglebSic moqmedebis Tavisufleba

13
Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, Einl., RdNr. 33.
14
Sead, magaliTad, Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, 1840, § 52, S. 332.
15
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 104.
16
Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., 2006, Band 1, Einl., RdNr. 50.
17
Coing/Honsell, Staudinger Kommentar zum BGB, Einleitung, 2004, RdNr. 65 ff.
18
Sead, magaliTad, Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 242, RdNr. 428.

8
mxareebs sakuTari samarTlebrivi urTierTobis Sesabamisi interesebis
ukeT ganxorcielebisaTvis sWirdebaT. 19 dispoziciuri normebis
Sesabamisad, mxareTa mier ganxorcielebuli SeTanxmeba dasaSvebia
mxolod im SemTxvevaSi, Tu is ar ewinaaRmdegeba kanonsa da samoqalaqo
kanonmdeblobiT gamyarebul keTilsindisierebis princips 20. 21
Sesabamisad, ama Tu im dispoziciuri normis mxareTa mier ganvrcoba
daSvebuli da gamarTlebulia maTi interesebis gaTvaliswinebiT, Tu
aRniSnuli ar xelyofs mxareTa Tanasworobas. 22

imperatiuli normiT gaTvaliswinebuli wesis darRveva iwvevs Sesabamis


samarTlebriv Sedegs, romelic, xSir SemTxvevaSi, konkretul ufleba-
movaleobaTa warmoSobas ukavSirdeba. Sesabamisi normiT uSualo
samarTlebrivi Sedegis gauTvaliswineblobis SemTxvevaSi, moqmedebs
ssk-is me-10 muxlis me-3 nawiliT dadgenili zogadi principi, rom
baTilia SeTanxmeba, romelic kanoniT dadgenil wessa da akrZalvas
ewinaaRmdegeba, anu arRvevs imperatiuli normiT dadgenil qcevis wess.
SeTanxmebis baTiloba ki Sesabamis sanivToO Tu
valdebulebiTsamarTlebriv moTxovnas warmoSobs uflebamosili
pirisaTvis, romelic gansazRvruli piris mimarT arsebobs da mas
zustad gansazRvruli moqmedebis Sesrulebis Tu moqmedebisagan Tavis
Sekavebis valdebulebas akisrebs.

dispoziciuri normebi uSualod warmoSoben maTSi gaTvaliswinebul


moTxovnas, Tu am normis mier dadgenili Tavisuflebis farglebSi
mxareTa SeTanxmeba ar axdens mis modificirebas da ar warmoSobs
misgan gansxvavebul moTxovnas. aseTi moTxovnis ganxorcieleba
kanonmdeblobiT uzrunvelyofilia im daTqmiT, rom igi imperatiul
normebTan winaaRmdegobas ar unda warmoSobdes.

1.2 absoluturi da relatiuri uflebebis momwesrigebeli normebi

absoluturi uflebis ZiriTadi damaxasiaTebeli Tvisebaa is, rom igi


sxva pirTa Tanaqmedebisagan damoukideblad arsebobs. am uflebis
ganxorcieleba uflebamosili piris absoluturi Zalauflebis sferos
ganekuTvneba, xolo misi dacva uzrunvelyofilia nebismieri SesaZlo
xelmyofisagan. 23 Sesabamisad, absoluturi uflebis sxva uflebebisagan
gamijna swored maTi nebismieri piris mimarT moqmedebaSi vlindeba. 24
maTi dacva, rogorc wesi, xandazmulobis vadebsac ar eqvemdebareba. 25

19
Sead. Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 96.
20
ix. ssk-is me-8 muxli; keTilsindisierebis principTan dakavSirebiT Sead. kereseliZe,
kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 83 da Semdgomni.
21
Ulmer/Schäfer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 4, Teil III, 2009, § 738, RdNr. 74
(Auseinandersetzung beim Ausscheiden).
22
Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 242, RdNr. 75 ff.
23
niSandoblivia, rom, magaliTad, germanul samarTalSi absolutur uflebebs
`absoluturi batonobis uflebebs~ (absolute Herschaftsrechte) uwodeben.
24
Sead. Шершеневичь, Учебникь Русского Гражданскаго Права, 1909, ст. 72.
25
Sead., magaliTad: Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr. 4; Grothe,
Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 5.

9
calkeuli normiT daculi interesis gaTvaliswinebiT, absoluturi
batonobis uflebebis Semdgomi klasifikacia xorcieldeba, magaliTad,
erTmaneTisagan imijneba pirovnuli 26 da sanivTo uflebebi. 27

pirovnulia ufleba, romelic individis ganuyofeli nawilia. 28 igi aris


pirovnebis Rirsebis pativiscemis, misi individualurobis 29 Tu „aseTad
yofnis“ 30 aRiarebisa da, amave dros, misi xelSeuxeblobis gamomxatveli.
pirovnuli uflebiT daculi sikeTe pirovnebisagan ganuyofelia, masze
`bmulia~. 31 am uflebis dacva xorcieldeba konkretuli pirovnuli
uflebis damfuZnebeli dacviTi normis Sesabamisad. pirovnuli ufleba
absoluturi batonobis uflebaTa ricxvs ganekuTvneba, vinaidan
marTlwesrigi yovel adamians Tanabrad ganixilavs da igi nebismieri
mesame piris mimarT moqmedebs. 32

sanivTo ufleba aris kanoniT daSvebul farglebSi nivTsa Tu qonebaze


zemoqmedebis ufleba. misi absoluturi xasiaTi imiT vlindeba, rom
uflebis mflobeli uflebamosilia gamoricxos nebismieri sxva piris
zemoqmedeba qonebaze misi uflebiT dadgenil farglebSi.

sanivTo uflebebi iyofa SezRudul da SeuzRudav sanivTo uflebebad.


sakuTrebis ufleba absoluturi sanivTo uflebis klasikuri saxea,
romelic SinaarsSi, drosa Tu moculobaSi ar izRudeba. 33 SezRuduli
sanivTo ufleba ki sakuTrebis uflebisagan nawarmoebia da mis mimarT
SezRudulia. 34 igi uflebamosil pirs, rogorc wesi, nivTze
zemoqmedebis konkretul, SezRudul uflebamosilebas aniWebs. 35

relatiuri (SefardebiTi) ufleba aris gansazRvruli piris mimarT


Sesrulebis moTxovnis uflebamosileba. igi mimarTulia ara nebismieri,
aramed mxolod gansazRvruli piris mimarT konkretuli valdebulebis
Sesasruleblad. relatiuri ufleba warmoiSoba namdvili
valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis safuZvelze. 36 misi Sinaarsi
xelSekrulebiT ganisazRvreba an kanonidan gamomdinareobs da
moqmedebs mxolod konkretuli urTierTobis monawile mxareebs
Soris. 37

26
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 97, aseve gv. 131
da Semdgomni.
27
Sead. germanul samarTalTan dakavSirebiT, magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des
Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 2.
28
Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 17 f.
29
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 131.
30
„sosein“, ix. Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 4.
31
„gebunden“, ix. Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts,
1856, S. 14.
32
Sead., magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 4.
33
Sead., magaliTad: kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv.
220; Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 5.
34
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 226.
35
Sead., magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 6.
36
Sutschet, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 40.
37
Sead. sxva postsabWouri saxelmwifoebis samarTalTan dakavSirebiT, magaliTad,
Лоренц, К Проблеме «Абсолютного» Правоотношения, Вестник ЮУрГу № 6, 2009, ст. 52.

10
amasTan, niSandoblivia, rom absoluturi da SefardebiTi uflebebis
gamijvnis farTod gaziarebis miuxedavad, calkeul SemTxvevaSi, dRemde
sadavoa sakiTxi absolutur da SefardebiT uflebaTa
urTierTmimarTebis Sesaxeb, kerZod, ramdenad unda iqnes miCneuli
absoluturi uflebis dacviTi normebi upiratesad SefardebiTi
uflebis damcav normebTan mimarTebiT. 38

1.3 moTxovnis safuZvlebi da damxmare xasiaTis normebi

kerZosamarTlebrivi normebi maTi daniSnulebis mixedviT imijneba


moTxovnis safuZvlebad da damxmare xasiaTis normebad.

moTxovnis safuZvelia samarTlis iseTi norma, romelic damoukideblad


an sxva moTxovnis safuZvlebTan erTobliobaSi afuZnebs ama Tu im
moTxovnas, anu samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis monawileTa
konkretul ufleba-movaleobebs. 39

samoqalaqo kodeqsi da sxva kerZosamarTlebrivi kanonmdebloba Seicavs


aseve iseT normebs, romlebic gamoiyeneba moTxovnis safuZvliT
gaTvaliswinebuli winapirobebis Semowmebisas da, amdenad, asrulebs
damxmare funqcias. 40

ssk-is 172-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, mesakuTre


uflebamosilia, gamoiTxovos nivTi mflobelisagan, Tu am ukanasknels
ar aqvs nivTis flobis ufleba. am moTxovnis safuZvlis Semowmebisas
damxmarea, magaliTad, ssk-is is normebi, romlebic gansazRvraven, Tu ra
winapirobebis arsebobisas aris piri mesakuTre da ramdenad hqonda
mflobels nivTis flobis ufleba.

moTxovnis safuZveli sxva kerZosamarTlebrivi xasiaTis normebisagan


imijneba samarTlebrivi SedegiT. kerZod, sxva normaTaTvis
gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegebisagan gansxvavebiT, moTxovnis
safuZvlis samarTlebrivi Sedegi afuZnebs pirTa Soris konkretulad
gansazRvrul ufleba-movaleobas.

damxmare xasiaTis normebs ganekuTvneba aseve uSualo samarTlebrivi


Sedegis damfuZnebeli uflebis maregulirebeli normebi. isini pirs
samarTlebrivi Sedegis modificirebis uflebas aniWeben,
xelSekrulebis meore mxaris Tanxmobis arsebobis miuxedavad. 41

damfuZnebelia uSualo samarTlebrivi Sedegis warmomSobi ufleba,


romelic pirs aniWebs uflebamosilebas, calmxrivi nebis gamovleniT
warmoSvas, gaauqmos an Secvalos samarTlebrivi Sedegi. 42 Sesabamisad,

38
Gimmerthal, Das Eigenthum im Conflicte mit den übrigen Gebilden des Sachenrechts und die Actiones
Arbitrariae insbesondere, Arnstadt, 1874, S. 3, 4.
39
Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 38-39.
40
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 80.
41
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr 3, aseve Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil
des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 65.
42
Kesseler in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 194 I, RdNr. 5.

11
damfuZnebeli uflebis maregulirebeli normebis ZiriTadi
Taviseburebaa is, rom uflebamosili piris mier ufleba xorcieldeba
namdvili, miRebasavaldebulo nebis gamovleniT, romlis misvla 43
sakmarisia samarTlebrivi Sedegis warmoSobis, Secvlis an
SewyvetisaTvis. 44 aseT damfuZnebel uflebaTa ricxvs miekuTvneba,
magaliTad: Secileba, romelic, ssk-is 59-e muxlis me-2 nawilis
Tanaxmad, `xorcieldeba xelSekrulebis meore mxaris mimarT~; 45
xelSekrulebidan gasvla, romelic, ssk-is 355-e muxlis Sesabamisad,
`xdeba xelSekrulebis meore mxarisaTvis SetyobinebiT~; igive wesi
gavrceldeba aseve xelSekrulebis moSlasa 46 da fasis Semcirebis
moTxovnaze.

damfuZnebeli ufleba ganxorcielebulia, anu Sesabamisi nebis


gamovlena namdvilia, im momentidan, rodesac igi xelSekrulebis meore
mxares miuva, kerZod, moxvdeba mimRebis Zalauflebis sferoSi da am
ukanasknels eqneba misi Sinaarsis gacnobis realuri SesaZlebloba. 47 am
uflebaTa gansxvavebuli statusi, cxadia, ar gamoricxavs maT
ganxorcielebas sasamarTlosaTvis sarCeliT mimarTvis gziT. 48

amasTan, damfuZnebeli uflebis ganxorcieleba pirdapir zegavlenas


axdens calkeuli moTxovnis warmoSobasa Tu gauqmebaze. 49
magaliTisaTvis, uflebamosili piris mier kanoniT dadgenili wesisa da
winapirobebis Sesabamisad ganxorcielebuli xelSekrulebidan gasvla
warmoSobs ssk-is 352-e muxliT gaTvaliswinebul e.w. restituciis
moTxovnis uflebas.

damfuZnebeli ufleba ar aris moTxovna da, Sesabamisad, masze ar


vrceldeba xandazmulobis vada, 50 Tumca xelSekrulebidan gasvlis
Sedegad, ssk-is 352-e muxlis Sesabamisad, warmoiSoba xelSekrulebis
dadebamde arsebuli pirvandeli mdgomareobis aRdgenis moTxovnis
ufleba. es ukanaskneli aris moTxovna da masze vrceldeba ssk-is 128-e
da Semdgomi muxlebiT mowesrigebuli xandazmulobis vadebi.

damfuZnebeli uflebebis mimarT zogierT SemTxvevaSi kanonmdeblis


mier pirdapir aris gaTvaliswinebuli maTi ganxorcielebis vadebi. 51
magaliTisaTvis, Secilebis, rogorc damfuZnebeli uflebis,
ganxorcielebisaTvis kanonmdebeli iTvaliswinebs gansxvavebul vadebs,
kerZod, SecdomiT dadebuli garigebis SemTxvevaSi es aris, ssk-is 79-e
muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, erTi Tve `Secilebis safuZvlis
Setyobis momentidan~, xolo motyuebis SemTxvevaSi, ssk-is 84-e muxlis
Sesabamisad, erTi weli Secilebis safuZvlis Setyobidan. igive

43
Sead. ssk-is 51-e muxlis pirveli nawili.
44
Sead., magaliTad, Bork, Staudinger Kommentar zum BGB, 2003, § 145, RdNr. 34.
45
Sead. SecilebasTan dakavSirebiT kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri
cnebebi, 2009, gv. 270.
46
Sead., magaliTad, Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 123, RdNr. 1.
47
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 246 da Semdgomni.
48
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 69.
49
Palandt/Heinrichs/Ellenberger, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Überblick, § 104, RdNr. 17.
50
Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 4.
51
Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr. 2.

12
erTwliani vada moqmedebs iZulebiT dadebuli garigebis Secilebis
SemTxvevebis mimarT, ssk-is 89-e muxlis Tanaxmad.
2. moTxovna da moTxovnis safuZveli

kerZosamarTlebrivi urTierTobis maregulirebeli


materialursamarTlebrivi normebis daniSnulebaa kerZosamarTlebrivi
urTierTobis monawile subieqtebis uflebebis gansazRvra da maTi
ganxorcielebis uzrunvelyofa. 52 moTxovna uflebis realizaciis
kanoniT gaTvaliswinebuli SesaZleblobaa.

moTxovna aris is, risi miRwevac surs pirs, romlis uflebac dairRva,
xolo moTxovnis safuZveli aris kanonis norma, anu is samarTlebrivi
meqanizmi, romlis meSveobiTac uflebamosil pirs SeuZlia
ganaxorcielos Tavisi moTxovna - miiRos kuTvnili da aRidginos
darRveuli ufleba sasamarTlos meSveobiT an mis gareSe.

Sesabamisad, moTxovna da moTxovnis safuZveli sxvadasxva cnebaa da


sasurvelia, maTi aRreva Tavidan iqnes acilebuli. am gamijvnas
gansakuTrebuli praqtikuli mniSvneloba aqvs imis gaTvaliswinebiT,
rom moTxovnaTa Soris arCevanis ufleba mosarCelis
uflebamosilebaa, 53 xolo mosarCelis mier wardgenili moTxovnis
damfuZnebeli moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa Soris erT-erTis
misadageba sasamarTlos uflebamosileba da valdebulebaa. 54

moTxovnis safuZveli aris samarTlis norma, romelic calkeuli


samarTlebrivi urTierTobis monawiles aniWebs meore monawilisagan
garkveuli moqmedebis Sesrulebis an moqmedebisagan Tavis Sekavebis
moTxovnis uflebas. 55 moqmedebaSi igulisxmeba nebismieri SesaZlo
aqtiuri moqmedeba, rogorebicaa: Tanxis gadaxda, nivTis gadacema,
momsaxurebis ganxorcieleba, nebis gamovlena. umoqmedoba ki,
sapirispirod amisa, aris nebismieri SesaZlo umoqmedoba, maT Soris
samarTlebrivi Tu faqtobrivi zemoqmedebis Tmena. 56 xolo moTxovna _
es aris Tavad moTxovnis samarTlebrivi safuZvliT gaTvaliswinebuli
Sedegi, rac piris mier garkveuli moqmedebis Sesrulebisa TuU
moqmedebisagan Sekavebis valdebulebas warmoSobs.

2.1 moTxovna

2.1.1 moTxovnis mimarTeba uflebasTan

52
Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, Einl., RdNr. 5.
53
Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 554-557.
54
sabWoTa periodis doqtrinaSi ganxiluli poziciebisagan gansxavebiT, sadac udavod
miiCneva is faqti, rom deliqtur da saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebriv
safuZvelTa konkurenciis dros sarCelebs Soris arCevanis ufleba mosarCelis
uflebamosilebaa, ix. Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 199. aRniSnuli
pozicia winaaRmdegobaSi modis dRvendel samoqalaqo samproceso samarTalSi moqmed
pirncipTan `da mihi facta, dabo tibi ius“ – `momeci faqtebi da mogcem samarTals~, Sead.
boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 42, sq. 50.
55
Schellhammer, Schuldrecht nach Anspruchsgrundlagen, 6. Aufl., 2005, RdNr. 18.
56
Pruetting/Wegen/Weinreich, 2006, BGB Kommentar, $ 194 I, RdNr. 4.

13
subieqturi ufleba aris saxelmwifos mier aRiarebuli abstraqtuli
uflebidan warmoSobili konkretuli, individTan uSualod
dakavSirebuli ufleba, romelic moqmedebs mesame pirebTan mimarTebiT. 57
ufleba da moTxovna ar aris identuri cnebebi, Tumca uflebis
safuZvelze warmoiSoba moTxovna. 58

ufleba ufro farTo cnebaa da is moTxovnebTan erTad iseT


uflebebsac gulisxmobs, rogoricaa, magaliTad, absoluturi uflebebi.
absoluturi uflebis arseboba TavisTavad ar warmoSobs moTxovnas,
igi warmoiSoba mxolod am uflebis xelyofis SemTxvevaSi. 59

uflebisagan gansxvavebiT, moTxovna yovelTvis gansazRvruli pirisaken


konkretuli qmedebis ganxorcielebazea mimarTuli. moTxovna
warmoiSoba nebismieri subieqturi uflebisagan, maT Soris, igi
SesaZloa gamomdinareobdes absoluturi batonobis uflebidan, an
warmoiSvas damfuZnebeli uflebis ganxorcielebis Sedegad. 60

uflebis ganxorcieleba gamoxatulia nebelobiTi moqmedebiTa da


umoqmedobiT. 61 moTxovna pirisaTvis miniWebuli Zalauflebaa, kanoniT
dadgenil farglebSi moiTxovos „sxvisagan“ calkeuli moqmedebis
ganxorcieleba an misgan Tavis Sekaveba. 62

magaliTad, saqarTvelos konstituciiT aRiarebulia sakuTrebis


ufleba, romlis mixedviT, calkeuli piri uflebamosilia, konkretul
nivTze moipovos sakuTrebis ufleba saTanado garigebis dadebiT Tu
kanonis safuZvelze. Sesabamisad, mas warmoeSoba subieqturi, masTan
uSualod dakavSirebuli absoluturi ufleba, romelic moqmedebs
yvela sxva individis mimarT. 63 sakuTrebis subieqturi uflebis
safuZvelze SesaZlebelia warmoiSvas konkretuli moTxovna sxva
individebis mimarT (magaliTad, ssk-is 172-e muxlis pirveli nawilis
Tanaxmad, SeuZlia mosTxovos mflobels Tavisi sakuTrebis ukan
dabruneba).

Sesabamisad, uflebis arseboba TavisTavad ar miuTiTebs moTxovnis


arsebobaze. vinSaidis mixedviT, yoveli ufleba warmoSobs
valdebulebas. uflebebi erTgvarovani ar aris da maTi gamijvna
mniSvnelovania sasamarTlo praqtikis sworad warmarTvisaTvis. 64 ase
magaliTad, erT SemTxvevaSi valdebuleba zogadi xasiaTisaa da igi
gansazRvravs nebismieri mesame pirisaTvis moqmedebis Tavisuflebis
savaldebulo CarCoebs am valdebulebis damfuZnebel uflebasTan

57
ix., magaliTad: Böcking, Einleitung in die Pandekten des gemeinen Civilrechts, 2. Aufl., 1853, S. 483;
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 76 da Semdgomi.
58
Sead., magaliTad, Лоренц, Гражданско-правовое Притязание: Юридическая Природа, Сущность и
Разновидности, Вестник ЮУрГу № 18, 2008, ст. 80.
59
Sead. sxva postsabWouri saxelmwifoebis samarTalTan dakavSirebiT, magaliTad,
Малиновский, Актуальные Проблемы Категории Субъективного Вещного Права, Автореферат
диссертации на соискание ученой степени кандидата юридических наук, 2002, ст. 31.
60
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 56.
61
Böcking, Einleitung in die Pandekten des gemeinen Civilrechts, 2. Aufl., 1853, S. 483.
62
Gaisberg, Allgemeine Vorkenntnisse zur Theorie des buergerlichen Processes, 1820, S. 3.
63
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 76.
64
Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 19.

14
mimarTebiT; meore mxriv ki, valdebuleba SesaZloa konkretuli piris
mimarT arsebobdes da konkretuli moqmedebisa Tu moqmedebisagan Tavis
Sekavebis moTxovnas warmoSobdes.

moTxovna aris piris uflebamosileba, moiTxovos sxva pirisagan


moqmedeba an moqmedebisagan Tavis Sekaveba, 65 maT Soris ganaxorcielos
aRniSnuli moTxovna sasamarTlosaTvis sarCeliT mimarTvis gziTa da
sasamarTlos gadawyvetilebis Semdgomi aRsrulebis meSveobiT.
SeiZleba iTqvas, rom moTxovna materialursamarTlebrivi institutia
procesualursamarTlebrivi elementebiT. 66 moTxovna ganxorcielebadia
konkretuli kerZosamarTlebrivi normis, kerZod, moTxovnis safuZvlis
meSveobiT.

ssk-is 128-e muxlis pirveli nawilis 67 Sesabamisad, sxva pirisagan


moqmedebis Sesrulebis an moqmedebisagan Tavis Sekavebis moTxovnis
uflebaze vrceldeba xandazmuloba. es norma gansazRvravs moTxovnis
„legalur (kanonismier) definicias“, 68 romlis Tanaxmad, moTxovna _ es
aris ufleba, moiTxovo sxva pirisagan moqmedeba an moqmedebisgan Tavis
Sekaveba. moqmedeba yvela SesaZlo moqmedebas moicavs, iqneba es,
magaliTad, Tanxis gadaxda Tu nebis gamovlena, nivTis gadacema Tu sxv.
moqmedebisgan Tavis Sekaveba, Sesabamisad, nebismieri moqmedebis
arganxorcielebas gulisxmobs, maT Soris Tmenas. moTxovna mimarTulia
erTi an ramdenime piris mimarT da moTxovnis damfuZnebeli
samarTlebrivi safuZveli SesaZloa iyos valdebulebiTi, sanivTo,
saojaxo Tu sxva kerZosamarTlebrivi urTierTobis maregulirebeli
norma, 69 aseve namdvili xelSekruleba. 70

moTxovnas yovelTvis Seesabameba valdebuleba. valdebuleba uflebis


analogiurad SeiZleba or kategoriad daiyos: erTi mxriv, es aris
zogadi xasiaTis valdebuleba, romelic gulisxmobs
samoqalaqosamarTlebrivi kanonmdeblobiT individisaTvis miniWebuli
moqmedebis Tavisuflebis farglebiT boWvas; meore mxriv ki, es aris
piris mimarT arsebuli konkretuli moqmedebis Sesrulebisa Tu
moqmedebisagan Tavis Sekavebis valdebuleba.

valdebulebisagan SeiZleba gaimijnos kanoniT gansazRvruli iseTi


`valdebuleba~ (terminologiuri gamijvnis TvalsazrisiT, mas SeiZleba
`movaleoba~ ewodos), romlis Seusrulebloba auaresebs samarTlebrivi
urTierTobis monawilis (kerZod, aRniSnuli movaleobis Sesrulebis
adresatis) uflebriv mdgomareobas, 7172 Tumca is uSualod mesame
pirisaTvis ar warmoSobs moTxovnis uflebas. 73

65
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 1.
66
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 131 f.
67
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 194-e paragrafi.
68
„Legaldefinition“.
69
Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr. 1.
70
Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 1.
71
Olzen, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, § 241, RdNr. 125 ff.
72
Sead. Sutschet, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 241
BGB, RdNr. 25 ff.
73
Klunzinger, Einführung in das Bürgerliche Recht, 10. Aufl., 2001, S. 179.

15
2.1.2 moTxovnis mimarTeba `aqciosTan~

kanonis Sesabamisad warmoSobili moTxovnis ganxorcieleba sakuTari


uflebebis uzrunvelyofis samarTlebrivi saSualebaa. moTxovnis
ganxorcieleba moicavs moTxovnaTa realizacias rogorc sasamarTlos
meSveobiT, aseve mis gareSe. `aqcios~ Tavdapirveli mniSvneloba,
marTalia, gasaCivrebis ufleba iyo, Tumca, ZiriTadad, is swored
materialursamarTlebrivi moTxovnis SinaarsiT gamoiyeneboda, rogorc
mas Tanamedrove germanuli doqtrina ganmartavs. 74

ramdenad identuria romis samarTalSi damkvidrebuli termini `aqcio~ 75


moTxovnis Tanamedrove ganmartebasTan, germanul doqtrinaSi didxans
diskusiis sagani iyo:

savinis mixedviT, `aqcio~ warmoiSoba im SemTxvevaSi, Tu saxezea ufleba


da am uflebis darRveva; 76

ieringi uflebis darRvevas miiCnevs uflebis arsis srulad warmoCenisa


da wvdomis aucilebel winapirobad; 77

ungeris ganmartebiT, `aqcio~ aris sakuTari nebis sasamarTlos


meSveobiT ganxorcielebis uflebamosilebaze mimarTuli samarTlebrivi
moTxovna; 78

vinSaidi afarToebs `aqcios~ ganmartebas da miiCnevs, rom `aqcio~ aris


moTxovna, romelic mxareebs erTmaneTis mimarT samarTlebrivi
urTierTobidan gamomdinare aqvT. magaliTad, nasyidobis
xelSekrulebidan gamomdinare, myidvelis moTxovna nivTis gadacemis
Sesaxeb arsebobs im momentamde, sanam meore mxare masze dakisrebul
valdebulebas daarRvevs. konkretuli valdebulebis darRvevis
SemTxvevaSi es moTxovna sasamarTlos meSveobiT aris
ganxorcielebadi. 79

Tanamedrove samarTalSi moTxovnis warmoSobis aucilebeli winapiroba


aRar aris valdebulebis darRveva, vinaidan moTxovna calkeul
SemTxvevaSi warmoiSoba mis gareSec. 80

savinisagan gansxvavebiT, vinSaidi moTxovnasa da `aqcios~


erTmaneTisagan mijnavs, kerZod: `aqcio~, romis samarTlis gagebiT,
moicavs rogorc procesualuri, ise materialursamarTlebrivi
moTxovnis Sinaarss. 81 vinaidan `aqcioze~ dafuZnebuli samarTlebrivi
azrovnebis Tanaxmad, procesualuri da materialursamarTlebrivi

74
Coing, Europäisches Privatrecht, Band 1, Älteres Gemeines Recht, 1985, § 29 IV, S. 177.
75
„actio“.
76
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 6; Sead. aseve Georgiades, Die
Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 131.
77
Jhering, Der Kampf um das Recht, 1872, S. 119.
78
Unger, System des oesterreichischen allgemeinen Privatrechts, 5. Aufl., Band 2, 1892, S. 386.
79
Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 2.
80
Sead. ssk-is 367-e muxli.
81
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 5, 23.

16
moTxovna ar iyo gamijnuli, martivad axsnadia `aqcios~ warmoSobisa da
ganxorcielebis pirdapiri dakavSireba samarTalwarmoebasTan. 82

mxolod vinSiadis Semdeg gamoikveTa moTxovnis iseTi ganmarteba,


romelic gaziarebulia Tanamedrove germanul samarTalSi. am
ganmartebis Tanaxmad, moTxovna aris samarTliT garantirebuli
ufleba, romelic pirs aniWebs sxva pirisagan raimes ganxorcielebis
moTxovnis uflebamosilebas. vinSiadis Tanaxmad, moTxovnis
ganmartebisas gamosakveTi ZiriTadi maxasiaTebelia is, rom `aqcio~ sxva
pirisagan raimes moTxovnis SesaZleblobas afuZnebs da ar aris
savaldebulo wesiTa da Tanadroulad dakavSirebuli sasamarTlosTvis
mimarTvis aucileblobasTan. 83 sasamarTlosaTvis mimarTva moTxovnis
ganxorcielebis erT-erTi SesaZleblobaa, Tumca igi arsebobs,
miuxedavad imisa, gamoiyenebs uflebamosili piri aRniSnul
SesaZleblobas Tu ara. 84

Sesabamisad, moTxovna piris nebas daqvemdebarebuli da sxva pirze


mimarTuli uflebaa, 85 romelic misi procesualuri ganxorcielebisagan
mkveTrad imijneba. 86 amdenad, moTxovna da `aqcio~ ar aris
urTierTmfaravi cnebebi, vinaidan pirveli umeteswilad
materialursamarTlebrivi, xolo meore rogorc
materialursamarTlebrivi, ise saprocesosamarTlebrivi mniSvnelobis
matarebelia. 87

moTxovnis ganmarteba calkeul SemTxvevaSi araerTgvarovania aseve


Tanamedrove saxelmwifoTa samarTlebriv sistemebSi, rogorc am
qveynebis iuridiul doqtrinaSi, ise kanonmdeblobaSi. magaliTad, romis
samarTalSi damkvidrebul termin `aqcios~ msgavsad, safrangeTisa da
belgiis samarTlebriv sistemebSi es termini moicavs rogorc
procesualur, aseve materialur moTxovnas. 88

moTxovna saprocesosamarTlebrivi gagebiT, yovelTvis mimarTulia


sasamarTlo gadawyvetilebis dadgomaze. 89 aRniSnuli warmoiSoba ara
mxolod ama Tu im samarTlebrivi sikeTis xelyofis safuZvelze sxva
pirisagan garkveuli moqmedebis ganxorcielebisa Tu misgan Tavis
Sekavebis moTxovnaze; aramed aseve SesaZloa, miznad isaxavdes
garkveuli iuridiuli mniSvnelobis mqone faqtebis dadgenas.

82
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 113.
83
Winscheid, Lehrbuch des Pandektenrechts, Band 1, 1862, S. 92.
84
Kuhlenbeck,Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 554.
85
Winscheid, Lehrbuch des Pandektenrechts, Band 1, 1862, S. 90 f.; Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und
Sameloop, 1994, S. 5.
86
germanul doqtrinaSi arsebul diskusiebTan dakavSirebiT ix. Georgiades, Die
Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 112.
87
moTxovnis materialur- da procesualursamarTlebriv aspeqtebTan dakavSirebiT
Sead. Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 2; aseve Amsberg,
Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 5.
88
Sead. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 5.
89
Henrich, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 194 BGB,
RdNr. 34; aseve Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 554.

17
magaliTad, ganqorwinebis Sesaxeb moTxovna, iseve rogorc aRiarebiT
sarCelTa umravlesoba, ar gamomdinareobs valdebulebis darRvevidan. 90

moTxovna materialursamarTlebrivi gagebiT aris piris sasamarTlos


meSveobiT ganxorcielebadi ufleba, moiTxovos sxvisagan raime
moqmedebis Sesruleba an misgan Tavis Sekaveba. is aris subieqtur
uflebasa 91 da mis samarTlebrivad garantirebul dacvas Soris
arsebuli Sualeduri rgoli, 92 kerZod, materialursamarTlebrivi
konstruqcia 93 saprocesosamarTlebrivi elementebiT. 94 moTxovna
warmoiSoba rogorc damfuZnebeli uflebis ganxorcielebis Sedegad,
aseve saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis, vadamosuli
Sesrulebis valdebulebisa Tu absoluturi uflebis xelyofis
safuZvelze. 95

2.2 moTxovnis safuZveli

moTxovnis samarTlebrivi safuZveli aris samarTlis norma, romlis


samarTlebrivi SedegiT gaTvaliswinebulia piris mier raime moqmedebis
ganxorcielebisa Tu moqmedebisgan Tavis Sekavebis valdebuleba. 96

moTxovnis safuZvelTa ricxvs ganekuTvneba, magaliTad, ssk-is 477-e


muxlis pirveli da me-2 nawilebi, aseve ssk-is 172-e muxlis pirveli
nawili da sxv.). moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa ganxorcielebis
SesaZlebloba izRudeba kanoniT dadgenili xandazmulobis vadebiT. 97

ssk-is 316-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, `valdebulebis ZaliT


kreditori uflebamosilia, mosTxovos movales raime moqmedebis
Sesruleba. Sesruleba SeiZleba gamoixatos moqmedebisagan Tavis
SekavebaSic.~ moTxovnis ufleba mas SeuZlia ganaxorcielos
sasamarTlos meSveobiT. 98 aRniSnulis msgavsad, germaniis samoqalaqo
kodeqsis 241-e paragrafis Tanaxmad, `kreditori
valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis safuZvelze uflebamosilia,
movalisagan moiTxovos Sesruleba, romelic SeiZleba gamoixatos
umoqmedobaSic.~ 99 warmodgenili normebi, zogadad, miuTiTebs
valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobidan warmoSobil SesaZlo
samarTlebriv Sedegebze.

90
Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 46.
91
Jhering, Kampf ums Recht, in: Recht und Sitte, Bücher der Bildung, Band 9 (ohne Angabe des
Erscheinungsjahres), S. 9 („das Recht im subjektiven Sinne ist die konkrete Ausmündigung der abstrakten Regel in
eine konkrete Berechtigung der Person“).
92
„Zwischenglied“.
93
„Gebilde“.
94
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 133.
95
moTxovnis definiciasTan dakavSirebiT ix., magaliTad, Dernburg, Pandekten, 6. Aufl., Band
1, 1, Allgemeiner Theil, 1900, S. 86
96
Larenz/Wolf, Allgemeine Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 7.
97
Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, $ 194, RdNr. 2, aseve Mansel/Stuerner, BGB
Anwaltskommentar, Heidel/Huesstege/Mansel/Noack (Hrsg.), Band 1, 2005, $ 194, RdNr. 2 f.
98
Sead. aseve Langheineken, Anspruch und Einrede nach dem Deutschen Bürgerlichen Gesetzbuch, 1903, S.
19 f.
99
Zweigert/Kötz, Einführung in die Rechtsvergleichung, 3. Aufl., 1996, 469.

18
SeiZleba iTqvas, rom ssk-is 316-e muxli, germaniis samoqalaqo kodeqsis
241-e paragrafis msgavsad, gansazRvravs valdebulebiTsamarTlebrivi
moTxovnis safuZvlis ganmartebas. 100 Tumca aRniSnuli rom
ganvazogadoT, moTxovnis samarTlebrivi safuZveli aris `kanonis
ganawesi, romlis safuZvelzec kreditori uflebamosilia, mosTxovos
movales moqmedebis Sesruleba... Sesruleba SeiZleba gamoixatos
moqmedebaSic da moqmedebisagan Tavis SekavebaSic~. 101 amgvarad,
Sesrulebis Sinaarsi moicavs rogorc pozitiur moqmedebas, aseve
umoqmedobas, maT Soris `Tmenasac~. 102

moTxovnis safuZvlebi mocemulia samoqalaqo kodeqsis sxvadasxva


normaSi da Tanabarwilad moicavs rogorc valdebulebiTsamarTlebriv,
aseve sanivTosamarTlebriv, saojaxo da sxva moTxovnebs. Sesabamisad,
miuxedavad imisa, ssk-is 316-e muxliT Camoyalibebuli moTxovnis
ganmarteba moicavs mxolod valdebulebiTsamarTlebriv Tu, zogadad,
kerZosamarTlebrivi moTxovnis gansazRvrebas, moTxovna da misi
materialursamarTlberivi safuZveli centraluri mniSvnelobisaa.

samoqalaqosamarTlebrivi moTxovnis materialursamarTlebrivi


safuZvlebi regulirebulia samoqalaqo kodeqssa da kerZosamarTlebriv
kanonmdeblobaSi. 103 Tumca, calkeul SemTxvevaSi, moTxovna SesaZloa
efuZnebodes saxelSekrulebo SeTanxmebiT gaTvaliswinebul calkeul
normas, 104 Tu igi, ssk-is 54-e muxlis Sesabamisad, ar ewinaaRmdegeba
kanoniT dadgenil wessa da akrZalvas.

`moTxovna aris kerZo samarTlis fundamenti. igi samarTlebrivi


urTierTobis umniSvnelovanesi elementia.~ Sesabamisad, sasamarTlom,
romelic konkretul davas wyvets, upirveles yovlisa, sworad unda
SearCios moTxovnis damfuZnebeli materialursamarTlebrivi safuZveli,
kerZod is norma, romelze dayrdnobiTac warmoiSoba esa Tu is
moTxovna. 105

moTxovnis safuZvlis sworad SerCeva mosamarTlis umniSvnelovanesi


funqciaa, vinaidan mosamarTles konkretul saqmeze gadawyvetileba
swored mis mier upiratesad gamosayenebel moTxovnis samarTlebriv
safuZvlad miCneuli normis safuZvelze gamoaqvs. ama Tu im moTxovnis
damfuZnebeli normis SerCeva, mxareTa mier moxsenebuli faqtobrivi
garemoebebis safuZvelze, mis mier momzadebuli samarTlebrivi daskvnis
Sesabamisad xorcieldeba. 106

100
biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis
safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 14.
101
biolingi/lutringhausi/SatberaSvili, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli
moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2005, gv. 166.
102
„Dulden“, Kramer, Münchener Kommentar, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 8.
103
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr. 1.
104
Sead., magaliTad: Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 13;
biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis
safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 15.
105
Wanturia, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, gv. 37.
106
boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 39.

19
samarTlis normam SesaZloa, pirdapir gansazRvros valdebuli piris
mier Sesasrulebel moqmedeba. Tumca zogierT SemTxvevaSi moTxovnis
samarTlebrivi safuZveli mxolod zogad valdebulebas awesebs.
magaliTad, ssk-is 477-e muxlis me-2 nawili adgens, rom nasyidobis
xelSekrulebiT myidveli valdebulia, gamyidvels gadauxados fasi da
miiRos qoneba. es norma zustad gansazRvravs myidvelis valdebulebas.
gansxvavebulia ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis debuleba, romlis
Tanaxmad, Tavisi Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT, valdebuleba
SeiZleba yovel mxares akisrebdes meore mxaris uflebebisa da
qonebisadmi gansakuTrebul gulisxmierebas. 107

TiToeuli moTxovnis damfuZnebeli samarTlis norma gansazRvravs


moTxovnis samarTlebriv safuZvels, Tumca misi ganmarteba da
faqtobriv garemoebebze misadageba sasamarTlos kompetenciaa. 108

moTxovnis safuZveli aris kanonis norma, romelic gansazRvruli


Semadgenlobis niSnebis arsebobisas mxares aniWebs uflebas, meore
mxarisagan moiTxovos garkveuli moqmedeba an moqmedebisagan Tavis
Sekaveba.

moTxovnis safuZveli, rogorc wesi, ori nawilisagan Sedgeba _ es aris


normis Semadgenloba, romelic moicavs calkeul winapirobebs da
samarTlebrivi Sedegi, 109 romelic kanonis safuZvelze dadgeba im
SemTxvevaSi, Tu saxezea normis SemadgenlobiT gansazRvruli yvela
winapiroba, 110 e.i. aRwerilobiTi nawilis Semadgeneli elementebi. 111

moTxovnis ganxorcieleba aris calkeuli SemTxvevis arsebobisas


abstraqtuli normisagan konkretuli samarTlebrivi Sedegis
gamoyvana. 112 moTxovnis samarTlebrivi safuZvlis Sefardebisas unda
dadgindes, mocemulia Tu ara gansaxilvel SemTxvevaSi SerCeuli
moTxovnis safuZvliT (misi aRwerilobiTi nawiliT) gansazRvrul
winapirobaTa erToblioba, romelTa arsebobac konkretul SemTxvevaSi
warmoSobs moTxovnis safuZvliT dadgenil samarTlebriv Sedegs. 113

magaliTad, ssk-is 172-e muxlis pirveli nawilis winapirobebia: piri,


romelic iTxovs nivTs, unda iyos am nivTis mesakuTre; xolo piri,
romlisaganac iTxovs mesakuTre nivTs, unda iyos nivTis mflobeli.

107
vrclad ix. Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 42, aseve Roth,
Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 113.
108
Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 25.
109
Schellhammer, Schuldrecht nach Anspruchsgrundlagen, 6. Aufl., 2005, RdNr. 11.
110
boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 38.
111
biolingi/lutringhausi/SatberaSvili, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli
moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 166.
Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, me-2 gamocema, 2004, 38. aseve Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9.
Aufl., 2004, § 18, RdNr. 15.
112
Jhering, Der Kampf um das Recht, 1872, S. 116; aseve Jhering, Recht und Sitte, Der Kampf ums Recht, 1872,
S. 9; Schellhammer, Schuldrecht nach Anspruchsgrundlagen, 6. Aufl., 2005, RdNr. 11.
113
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 15.

20
amasTan, mas ar unda hqondes am nivTis flobis ufleba. es winapirobebi
aris normis Semadgenloba, xolo samarTlebrivi Sedegia mesakuTris
uflebamosileba, gamoiTxovos nivTi ukan.

III. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia

1. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis gamijvna

erTsa da imave faqtobriv garemoebebze dayrdnobiT, SesaZloa


warmoiSvas ramdenime damoukidebeli moTxovna, 114 anu moTxovnaTa
`konkurencia~ 115, rac SesaZloa, sxvadasxva samarTlebrivi safuZvlidan
aRmocendes, an erTi da imave moTxovnis safuZvels emyarebodes.

magaliTad, gamyidvelis mier saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis


SemTxvevaSi, ssk-is 491-e da 405-e muxlebis Sesabamisad, myidveli
uflebamosilia, moiTxovos xelSekrulebidan gasvla an fasis
Semcireba. es moTxovnebi sruliad gansxvavebuli, erTmaneTisagan
damoukidebeli moTxovnebia, Tumca maTi damfuZnebeli samarTlebrivi
norma erTia. 116 am moTxovnaTa Soris saxezea e.w. alternatiuli
konkurencia, kerZod, uflebamosilma pirma unda airCios aRniSnul
moTxovnaTagan erT-erTi da ganaxorcielos igi. myidvelis mier
SerCeuli moTxovnis ganxorcielebis, gansakuTrebiT ki misi
ganxorcielebiT dasaxuli miznis miRwevis Semdeg, moTxovna, romelic
ar iqna arCeuli uflebamosili piris mier, rogorc wesi, qarwyldeba. 117

amasTan, moTxovna SesaZloa ramdenime moTxovnis samarTlebrivi


safuZvlidan erTdroulad warmoiSvas, kerZod, erTze meti moTxovnis
safuZvlis winapirobebi daakmayofilos. aseT SemTxvevaSi, erTi
SexedviT, iqmneba STabeWdileba, rom ramdenime damoukidebeli
moTxovnaa saxeze, 118 Tumca realurad arsebobs mxolod erTi, ramdenime
samarTlebrivi safuZvliT dafuZnebuli, moTxovna, 119 anu saxezea
moTxovnis safuZvelTa konkurencia.

magaliTad, Tu damqiravebelma braleulad xelyo qiravnobis sagani,


ramac gamoiwvia ziani, gamqiraveblis mier zianis anazRaurebis
moTxovnis ufleba warmoiSoba ssk-is 573-e, ssk-is 394-e da 395-e muxlebis
urTierTkavSiris safuZvelze (moTxovna qiravnobis xelSekrulebidan).
Tumca zianis anazRaurebis moTxovna SesaZloa aseve warmoiSvas ssk-is
992-e muxlis Sesabamisad (moTxovna deliqtidan). 120 moTxovnis
safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi upiratesad gamosayenebeli
samarTlis normis SerCeva mosamarTlis kompetenciaa.

114
Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch Band 1, 1898, S. 555.
115
`concurrere~.
116
Sead. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch Band 1, 1898, S. 555.
117
Puchta, über gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 69.
118
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 21.
119
Sead. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 94.
120
Sead. aseve: Dernburg, Pandekten, 6. Aufl., Band 1, 1, Allgemeiner Theil, 1900, S. 87; Georgiades, Die
Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 93; Зоидзе, Актуальные Проблемы
Советского Права, 1988, стр. 195; BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR,
1993, S. 1113; Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen,
JuS, 2008, S. 800.

21
1.1 konkurenciis Teoriis formireba

saerTo samarTlis droindel germanul doqtrinaSi diskusiis


umTavresi amocana mosarCeleTa mier maTi uflebebis, kerZod kanoniT
miniWebuli moTxovnebis, borotad gamoyenebis gamoricxva iyo.
Sesabamisad, masSi ar ganixileboda konkurencia im TvalsazrisiT,
romelic aqtualuria Tanamedrove doqtrinasa da praqtikaSi.

magaliTad, dabelovis xedviT, uflebaTa konkurencia 121 saxezea,


rodesac ramdenime ufleba paralelurad arsebobs da erTmaneTs
gamoricxavs; 122 Analogiurad, vexteri miiCnevs, rom sarCelTa
konkurencia saxezea, rodesac warmoSobili ramdenime ufleba
erTmaneTs gamoricxavs 123 an urTierTzegavlenas axdens; 124 savinis
ganmartebiT, sarCelTa konkurencia saxezea maSin, rodesac erTsa da
imave sagansa Tu mizanze mimarTuli ramdenime sarCeli erTdroulad
arsebobs da urTierTzegavlenas axdens. 125 kerZod, `aqcio~ kargavs
Zalas konkurirebadi `aqcios~ Sedegebis miRwevis Semdeg, Tu aRniSnul
moTxovnaTa mizani identuria. Sedegebis miRweva SesaZloa moxdes
sasamarTlosaTvis mimarTvis gareSe an masze mimarTvis Semdeg, 126
sasamarTlos gadawyvetilebis ZalaSi Sesvlamde an sasamarTlos
gadawyvetilebis ZaliT. 127

moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa urTierTzegavlena aqtualuria


Tanamedrove samarTalSic. magaliTad, Tu konkurirebad moTxovnis
samarTlebriv safuZvelTagan erT-erTze dayrdnobiT ganxorcielda
zianis anazRaureba, aseT SemTxvevaSi moTxovnis wardgena konkurenciaSi
myofi moTxovnis sxva safuZvlis Sesabamisad gamoricxulia, Tundac
imitom, rom zianis anazRaurebis moTxovnis Semadgenlobis umTavresi
elementi, kerZod, ziani saxeze aRar aris. 128

vinSaidis ganmartebiT, sarCelTa konkurencia saxezea, rodesac erTi


moTxovna sxvadasxva faqtobrivi garemoebisa da samarTalurTierTobis

121
uflebaTa konkurencia gamoiyeneba viwro, moTxovnaTa konkurenciis gagebiT.
122
Dabelow, System des gesamten heutigen Civilrechts, 2.Aufl., Band 1, 1796, S. 329.
123
Sead. aseve Möhler, Pandektenrepetitorium nach den Lehrbuechern von Puchta, von Vangerow und Arnd, 2.
Aufl., 1860, S. 41.
124
Wächter, Pandekten, Band 1, Allgemeiner Theil, 1880, S. 489.
125
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, 1841, Band 5, S. 205; vinSaidi miiCnevs, rom
saviniseuli konkurenciis ganmarteba, romelic sarCelTa urTierTgamomricxav
damokidebulebas gulisxmobs, kolizias iwvevs da igi ar unda gaigivdes
konkurenciasTan, ix. Windscheid, die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkt des heutigen
Rechts, 1856, S. 33.
126
`aqcio~ am SemTxvevaSi, farTo gagebiT, potenciuri sarCelis SinaarsiT gamoiyeneba,
vinaidan avtori saubrobs `aqcios~ miznis miRwevaze sasamarTlosaTvis mimarTvamde.
faqtobrivad, aq saubaria moTxovnaze, romelic aRar iarsebebs (Zalas dakargavs), Tu
miRweul iqna `aqcioTi~ dasaxuli mizani.
127
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 253.
128
Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 48.

22
safuZvelze mravalgzis warmoiSoba, 129 rac, Tanamedrove gagebiT,
moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciaa.

moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurencia saxezea, rodesac


erTi da igive an msgavsi faqtobrivi garemoebebi ramdenime moTxovnis
damfuZnebel normaTa Semadgenlobas, kerZod aRwerilobiTi nawiliT
gaTvaliswinebul winapirobebs, akmayofilebs. aseT SemTxvevaSi unda
ganisazRvros, aRniSnuli moTxovnis safuZvelTagan mxolod erT-erTi
unda iqnes gamoyenebuli, Tu SesaZlebelia, ramdenime moTxovnis
samarTlebrivi safuZveli erTdroulad da paralelurad arsebobdes. 130

`aqcioTa~ Sesaxeb samarTlebrivi azrovnebisagan gansxvavebiT, romlis


Tanaxmad, moTxovnebi konkurenciis SemTxvevaSi, rogorc wesi,
urTierTgamomricxav damokidebulebaSi arian erTmaneTTan, 131 vinSaidi
sarCelTa konkurenciis arsebobisas ganixilavs mosarCelis uflebas,
airCios konkurirebad moTxovnaTagan misTvis sasurveli. 132 es ufleba,
Tanamedrove gagebiT, mosarCeles aqvs moTxovnaTa alternatiuli
konkurenciis SemTxvevaSi. 133

moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi, moTxovnis romis


samarTlebrivi gagebisagan gansxvavebiT, rodesac `aqcios~ arCeva mxaris
prerogativad ganixileboda, 134 – sasamarTlo irCevs konkurirebadi
moTxovnis safuZvelTagan upiratesad gamosayenebel safuZvels. 135

saerTo samarTlis droindel germanul doqtrinaSi arsebuli


diskusiebi TanamedroveTaTvis naklebi praqtikuli mniSvnelobis
matarebelia, vinaidan am periodis doqtrina udavod miiCnevs, rom
arCevani konkurirebad sarCelebs Soris mosarCelem unda gaakeTos. man
unda SearCios misTvis upiratesi moTxovna 136 da misi samarTlebrivi
safuZveli. 137

amgvari midgoma romis samarTlebrivi azrovnebis gavlenad miiCneva.


aRniSnulis mixedviT, mosarCele uflebamosili iyo, gadaewyvita,
magaliTad, calkeul SemTxvevaSi moTxovna daefuZnebina
saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebriv safuZvelze Tu deliqtze.
kerZod, uflebamosili piris mier moTxovnis SerCeva avtomaturad misi
samarTlebrivi safuZvlis gansazRvrasac gulisxmobda, romlis
farglebsac mosamarTle gadawyvetilebis miRebis dros ver

129
Windscheid, die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkt des heutigen Rechts, 1856, S. 32.
130
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 18.
131
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 106.
132
Windscheid, die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkt des heutigen Rechts, 1856, S. 2.
133
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 23.
134
mosarCelis arCevanis ufleba `aqcioTa~ Soris gulisxmobs rogorc moTxovnis,
aseve misi samarTlebrivi safuZvlis arCevas. ix. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum
Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 f.; es midgoma moqmedebs Tanamedrove belgiur da
frangul samarTalSic. ix., magaliTad, Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994,
S. 24 f.
135
Sead. biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli
moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 54.
136
Landsberg, Das Recht des Buergerlichen Gesetzbuches vom 18. August 1896, Band 1, 1904. S. 88.
137
Puchta, über die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 75 f.

23
gascdeboda. 138 Tumca, vinaidan Tanamedrove saproceso samarTali, iseve
rogorc sasamarTlo praqtika, aRar efuZneba `aqcioTa~ sistemas, 139
mkveTrad imijneba erT SemTxvevaSi moTxovnaTa Soris arCevanis
gakeTebis kompetencia, romelic, udavod, mxares aqvs, meore SemTxvevaSi
ki moTxovnis damfuZnebel samarTlebriv safuZvelTa konkurenciis
dros upiratesad gamosayenebeli normis SerCevis uflebamosileba,
romelic mosamarTles ekuTvnis. 140

1.2 konkurenciis arsebobis winapirobebi

me-19 saukunis germanul doqtrinaSi ganixileba sarCelTa konkurenciis


arsebobis sxvadasxva kriteriumi, rogoricaa, magaliTad, sarCelis
warmomSobi faqtobrivi garemoebebis identuroba. aRniSnuli naklebad
gasaziarebelia, vinaidan erTsa da imave faqts SesaZloa ramdenime
sarCeli Tu moTxovna efuZnebodes. es garemoeba ki TavisTavad ar iwvevs
moTxovnaTa konkurencias, 141 vinaidan, erTsa da imave faqtobriv
garemoebaze dayrdnobiT, SesaZloa sruliad gansxvavebuli,
erTmaneTisagan damoukidebeli moTxovnac warmoiSvas. 142

sarCelTa konkurenciis arsebobis dadgenisaTvis ar aris sakmarisi


erTi da imave modave mxareebis arseboba, vinaidan aseT mxareebs Soris
SesaZloa arsebobdes sruliad gansxvavebuli da erTmaneTisagan
damoukidebeli samarTlebrivi urTierToba da, Sesabamisad, sxvadasxva
urTierTobis safuZvelze warmoSobili damoukidebeli moTxovnebi.

savinis mosazrebiT, mxolod sarCelis miznis identurobaa 143 is


winapiroba, romelic, udavod, qmnis sarCelTa urTierTdamTxvevas. 144
vinSaidi ganavrcobs savinis mier Camoyalibebul kriteriums da
ganmartavs, rom sarCelis miznis identuroba mxolod im SemTxvevaSi
warmoSobs konkurencias, rodesac erTi da imave moTxovnis miznis
miRweva sxvadasxva samarTlebrivi saSualebebiT aris SesaZlebeli.
amasTan, igi azustebs, rom realurad am dros saxezea mxolod erTi,
samarTlebrivad mravalgzis dafuZnebuli, magram erTxel
ganxorcielebadi, moTxovna. 145

moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciis dadgenisa da


Sefasebis mizniT, aucilebelia, gairkves, Tu ramdenad aqvT moTxovnebs
identuri mizani, SemTxvevis specifikis gaTvaliswinebiT. 146

138
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 12 ff.
139
Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 f.
140
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 93.
141
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 19.
142
Arnold, Praktische Erörterungen aus dem Rechtsgebiete, 1853, S. 236.
Sead. Savigny, System des heutigen römischen rechts, Band 5, 1841, S. 225.
143
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 208; ix. aseve Puchta, über die
gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 83 f.
144
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 205 f.
145
Windscheid, die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkt des heutigen Rechts, 1856, S. 34.
146
Schiffner, Systematisches Lehrbuch des oesteereichischen allgemeinen Civilrechtes, Band 1: Den allgemeinen
Teil enthaltend, 1882, S. 176.

24
samarTlebrivi moTxovnebi mimarTulia garkveuli samarTlebrivi
interesis dakmayofilebaze, Tumca erTi da imave samarTlebrivi
interesis dakmayofilebisaTvis SesaZloa, ramdenime samarTlebrivi
saSualeba erTdroulad arsebobdes. moTxovnebi, romlebic erTi da
imave miznis miRwevazea mimarTuli, 147 damoukidebeli ar aris. aseT
SemTxvevaSi saxezea erTi da imave miznis miRwevis ramdenime
saSualeba, 148 kerZod, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurencia.

aRniSnulisagan gansxvavebiT, moTxovnaTa konkurencia saxezea, rodesac


ramdenime, erTi SexedviT erTmaneTisagan damoukidebeli, moTxovna,
farTo gagebiT, erT mizanzea mimarTuli da erTis miznis
dakmayofileba meoris ganxorcielebiT dasaxuli Sedegis miRebas
gamoricxavs. (magaliTad, fasis Semcireba, Tu zianis anazRaurebis
moTxovna, romelic nivTis naklis gamosworebisaTvis gaweuli xarjis
safuZvelze dadga.

or sarCels SesaZloa hqondes identuri mizani, miuxedavad misi


warmoSobis gansxvavebuli safuZvlisa. 149 aRniSnul sarCelTa
mravalgzis ganxorcieleba unda gamoiricxos, vinaidan sxvagvarad
SesaZlebeli xdeba erTi da imave moTxovnis ramdenjerme
ganxorcieleba. es ki winaaRmdegobaSi mova Tanasworobisa da
Tanazomierebis principTan da uflebamosil pirs miscems uflebis
borotad gamoyenebis SesaZleblobas. erTsa da imave mizanze mimarTuli
ramdenime moTxovnis paralelurad ganxorcieleba dauSvebelia, 150
samarTlianobisa Tu keTilsindisierebis principis Sesabamisad. 151

moTxovnis sagnisa Tu miznis urTierTdamTxveva, Tanamedrove gagebiT,


moTxovnaTa identurobas utoldeba, rac moTxovnis samarTlebriv
safuZvelTa konkurenciis ZiriTadi winapirobaa. 152 erTi moTxovna
erTdroulad ramdenime samarTlebrivi safuZvliT gaTvaliswinebul
winapirobebs akmayofilebs. Sesabamisad, aseT SemTxvevaSi saxezea erTi,
ramdenimejer dafuZnebuli moTxovna. 153

vinaidan saerTo samarTlis droindel germanul doqtrinaSi


konkurenciis umTavres problemad mosarCelis mier ramdenime
samarTlebrivi saSualebis erTdroulad gamoyenebis SesaZlebloba
miiCneoda, am periodis avtorebTan msjeloba miznad isaxavs,
umTavresad, swored mosarCelis mier uflebis borotad gamoyenebis
gamoricxvas. 154 amasTan, aRniSnuli imgvarad unda gamoiricxos, rom
147
Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 34.
148
Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 653.
149
magaliTad, qiravnobis sagnis dazianebis SemTxvevaSi damqiravebeli valdebulia,
aanazRauros Sesabamisi ziani, Tumca es valdebuleba warmoiSoba rogorc e.w.
SefardebiTi, anu saxelSekrulebosamarTlebrivi, urTierTobidan, aseve absoluturi
uflebis xelyofis Sedegad (deliqtis safuZvelze). Windscheid, Die Actio des roemischen
Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 34.
150
Bierer, Handbuch des gesammten, in Wuerttemberg geltenden Privatrechts, Band 1, Der sogenannte
allgemeine Theil und die dinglichen Rechte, 1862, S. 198.
151
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 260
152
Sead., magaliTad, Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S.
32.
153
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 21.
154
Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 36 ff.

25
moTxovnaTa ganxorcieleba, romelTa mizani srulad an nawilobriv
gansxvavebulia, uzrunvelyofili iyos. 155

dava imasTan dakavSirebiT, rom erTi da imave moTxovnis ganxorcieleba


sxvadasxva samarTlebriv safuZvelze dayrdnobiT ramdenjerme
dauSvebelia, aRar aris aqtualuri. 156

moTxovnaTa konkurencia, Tanamedrove germanuli doqtrinis Sesabamisad,


saxezea, rodesac erTsa da imave faqtobriv garemoebaze dayrdnobiT
ramdenime moTxovna warmoiSoba. 157 es unda gaimijnos moTxovnis
safuZvelTa konkurenciisagan, 158 romlis dros saxezea ara moTxovnaTa,
aramed moTxovnis (materialursamarTlebriv) safuZvelTa simravle. 159 es
aris SemTxvevebi, rodesac erTi da igive faqtobrivi garemoebebi
ramdenime moTxovnis safuZvlis Semadgenlobasa da winapirobebs
akmayofilebs, 160 anu saxezea ramdenime normaSi erTdroulad
(mravalgzis) dasabuTebuli moTxovna. 161

moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi upiratesad


gamosayenebeli safuZvlis SerCeva sasamarTlos mier normaTa
ganmartebis meTodis Sesabamisad unda moxdes.

1.3 konkurenciis saxeebi

Tanamedrove samarTalSi erTmaneTisagan unda gaimijnos konkurenciaTa


Semdegi saxeebi:

a) gamomricxavi konkurencia

moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi konkurencia saxezea, rodesac erTi


samarTlis norma gamodevnis meores 162 (e.w. gamomricxavi Tu `kanonis
konkurencia~ 163). konkurenciis amgvari SemTxvevebi normaTa ierarqiis,
maTi subsidiurobisa da specialurobis mixedviT wydeba. 164

aRniSnulisagan gansxvavebiT, moTxovnaTa gamomricxav konkurenciad


miCneul unda iqnes SemTxveva, rodesac erTsa da imave faqtobriv
garemoebaze dayrdnobiT warmoiSoba ramdenime, farTo gagebiT, erTian
mizanze mimarTuli moTxovna, Tumca erT-erTi upiratesad
gansaxorcielebeli moTxovnaa da misi arseboba gamoricxavs sxva
moTxovnebis ganxorcielebas.
155
dwavrilebiT ix. Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, 214 ff.
156
Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 48.
157
Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 195, RdNr. 44.
158
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 128; Jahr,
Anspruchsgrundlagenkonkurrenz und Erfüllungskonnexität, Verfahrensrecht am Ausgang des 20. Jahrhunderts,
Festschrift für Gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297-322.
159
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 25; Larenz/Wolf,
Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 33.
160
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 21.
161
Sead. Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 167 ff.
162
Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 195, RdNr. 45; Larenz/Wolf, Allgemeiner
Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 19.
163
„Gesetzeskonkurrenz“.
164
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 22.

26
magaliTad, pirveladi moTxovna (Sesrulebis moTxovna) upiratesia
meorad moTxovnebTan mimarTebiT da misi arseboba gamoricxavs meorad
moTxovnaTa ganxorcielebis SesaZleblobas.

b) alternatiuli konkurencia

moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia saxezea, rodesac


erTi da igive moTxovna ramdenime moTxovnis safuZvlis winapirobas
erTdroulad Seesabameba da misi dafuZneba TiToeul maTganze
dayrdnobiTaa SesaZlebeli. aseT SemTxvevaSi erTi da igive
samarTlebrivi Sedegi (anu moTxovna) erTdroulad ramdenime moTxovnis
safuZvliT warmoiSoba, 165 Tumca erT-erTi samarTlebrivi safuZvliT
moTxovnis kvalifikacia danarCeni samarTlebrivi safuZvliT moTxovnis
warmoSobas gamoricxavs.

moTxovnaTa alternatiuli konkurencia saxezea, rodesac ori moTxovna


erTi da imave faqtobrivi garemoebebis mimarT erTdroulad arsebobs
da ganxorcielebadia, Tumca aucilebelia erT-erTi maTganis arCeva. 166
Sesabamisad, moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis dros mxarem unda
SearCios erT-erTi moTxovna, magaliTad: xelSekrulebidan gasvla an
fasis Semcireba 167. uflebamosili piris mier aRniSnuli arCevanis
gakeTebamde mas orive moTxovna paralelurad aqvs. 168

g) kumulaciuri konkurencia

moTxovnis safuZvelTa kumulacia saxezea, rodesac erTi moTxovna


warmoiSoba erTdroulad ramdenime moTxovnis safuZvelTa
urTierTkavSiriT. moTxovnis safuZvelTa kumulaciad SesaZloa miCneul
iqnes aseve SemTxveva, rodesac ramdenime alternatiuli moTxovnis
safuZvliT warmoSobili erTi moTxovna aRniSnul alternatiul
moTxovnis safuZvelTa gaerTianebis safuZvelze dakvalificirdeba, e.w.
urTierTzegamvleni konkurencia.

moTxovnaTa kumulaciuri konkurenciis SemTxvevaSi erTsa da imave


faqtobriv garemoebaze dayrdnobiT paralelurad ramdenime moTxovna
warmoiSoba da maTi erTdroulad ganxorcieleba SesaZlebelia. 169
aRniSnuli moTxovnebi sxvadasxva samarTlebriv Sedegzea mimarTuli,
rac moTxovnaTa simravles warmoSobs. 170

SedarebisaTvis, moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciebis


gamijvnas, magaliTad, Tanamedrove germanul iuridiul literaturasa
da sasamarTlo praqtikaSi umniSvnelo adgili uWiravs. 171 miuxedavad

165
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 24.
166
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 23.
167
Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555
168
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 22.
169
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 23.
170
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 24.
171
ix., magaliTad: Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 128;
Sead. aseve Jahr, Anspruchsgrundlagenkonkurrenz und Erfüllungskonnexität, Verfahrensrecht am Ausgang des
20. Jahrhunderts, Festschrift für Gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297-322.

27
amisa, moTxovnis safuZvelTa konkurenciis analogis, e.w. `kanonis
konkurenciis~ 172, Taviseburebebi araerTi avtoris mier iqca
damoukidebeli ganxilvis sagnad. 173

moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxezea, rodesac erTi da igive


moTxovna SesaZloa erTdroulad daefuZnos ramodenime moTxovnis
safuZvels. `kanonis konkurencia~ moTxovnis safuZvelTa konkurenciis
msgavsad saxezea, rodesac erTi da imave faqtobrivi garemoebis
kvalifikacia erTdroulad ramdenime samarTlis normiT aris
SesaZlebeli. amasTan, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa
konkurenciisagan gansxvavebiT, `kanonis konkurenciis~ SemTxvevaSi,
konkurirebad normaTagan erT-erTi aucileblad gamoricxavs meores da
upiratesad gamosayeneblad miiCneva. 174

`kanonis konkurencia~ ar moicavs moTxovnis safuZvelTa konkurencias,


vinaidan kanonis konkurenciis SemTxvevaSi samarTlebrivi safuZveli
gamomricxav urTierTobaSi arian erTmaneTTan. `kanonis konkurencia~
ganimarteba rogorc erTi normis sasargeblod gadawyvetili
konkurencia 175 da igi moTxovnis safuZvelTa konkurenciis yvela
SemTxvevas ar moicavs, vinaidan kanonis konkurenciis SemTxvevaSi
konkurirebad moTxovnis safuZvelTa Tanaarseboba, anu maTi
erTdroulad gamoyeneba, gamoricxulia (moTxovnis samarTlebriv
safuZvelTa kumulacia, anu `urTierTzegamvleni~ konkurencia).

`kanonis konkurencia~, rogorc wesi, saxezea zogad da specialur


normaTa, aseve gansxvavebuli donis samarTlis normebs Soris
konkurenciis dros. Sesabamisad, kanonis konkurencia moTxovnis
safuZvelTa konkurenciis erT-erTi ZiriTadi saxea, Tumca masTan
urTierTmfaravi ar aris.

2. gamomricxavi konkurencia

2.1 moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi anu kanonis konkurencia

moTxovnis safuZvelTa gamomricxav konkurenciad ganixileba SemTxveva,


rodesac saxezea ori urTierTsawinaaRmdego debuleba da unda
dadgindes, Tu romels aqvs maT Soris e.w. gamomricxavi, anu upiratesi,
Zala, rogorc konkretuli SemTxvevis maregulirebel normas. 176

specialursa da zogad debulebas Soris koliziisas, rogorc wesi,


gamoiyeneba specialuri (konkretuli) norma, 177 aseve SesaZlebelia, erTi
norma meoresTan mimarTebiT upiratesad CaiTvalos misi
racionalurobis TvalsazrisiT, anu rogorc realobasTan Tu saqmis
garemoebebTan yvelaze axlos mdgomi norma.

172
„Gesetzeskonkurenz“.
173
ix., magaliTad: Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 19 ff.
174
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 69, 84.
175
Dietz, Anspruchskonkurrenz bei Vertragsverletzung und Delikt, 1934, S. 17.
176
Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 195, RdNr. 45 f.
177
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, 1840, S. 276, 233.

28
racionalobis ganmsazRvreli kriteriumebi sabolood mxolod
principebia, romelic mosamarTles did moqmedebis Tavisuflebasa da
`Tavsatexs~ uCens. 178

gamomricxavi Tu gamdevni (germanul samarTalSi aseve `kanonis


konkurencia~ 179) saxezea, rodesac erTi moTxovnis safuZveli gandevnis
meores. 180 kerZod, rodesac erTi moTxovnis samarTlebrivi safuZveli
upiratesad gamosayenebelia, rac, rogorc wesi, ama Tu im normis
specialurobiT 181 aris ganpirobebuli. 182, 183 gamomricxavi konkurencia
aseve, udavod, saxezea, rodesac normaTa Soris ierarqiulad maRla
mdgomi norma gamodevnis ufro dabal safexurze mdgom moTxovnis
safuZvels. 184

ssk-is me-2 muxlis Tanaxmad, kodeqsiT gaTvaliswinebul zogad normebsa


da specialur normebs Soris koliziisas gamoiyeneba specialuri
normebi. ssk-is aRniSnuli regulireba erTi da imave donis samarTlis
normaTa koliziis dros upiratesobas aniWebs, erTi mxriv,
specialurs, 185 xolo meore mxriv, ufro axal 186 normas. 187

specialuri normebisaTvis, zogadTan mimarTebiT, upiratesobis miniWeba


1997 wlis samoqalaqo kodeqsis erT-erTi mniSvnelovani novaciaa,
romliTac dasavluri midgoma iqna gaziarebuli da, postsabWoTa
sivrceSi moqmed samoqalaqo kanonmdeblobisagan gansxvavebiT, uari
iTqva maT Soris ssk-isaTvis upiratesi statusis miniWebaze. am novaciiT
ssk samarTlebriv urTierTobaSi moqmedi umniSvnelovanesi, Tumca
yvelze zogadi, kanonia. 188

zogadi da specialuri normebis urTierTmimarTeba SefardebiTia. igi


damokidebulia Sesabamisi normebis mowesrigebis sferoze. `rac ufro
viwroa mowesrigebis sfero, ufro specialuria Sesabamisi norma, masTan
SedarebiT ufro farTo mowesrigebis sferos mqone normasTan
mimarTebiT.~ 189 am principis Sesabamisi ganmartebis dros upiratesad
gasaTvaliswinebelia mxareTa interesebis Sefaseba. 190

am principisgan gansxvavebiT, sadavoa, ramdenad mizanSewonilia ufro


axali kanonisa Tu normisTvis upirobo upiratesobis miniWeba. savinis
ganmartebiT, axali kanonisaTvis upiratesobis miniWeba gamarTlebulia

178
Burckhard, die civilistischen Praesumtionen, 1866, S. 351.
179
Thomas/Putzo, ZPO Komentar, 25. Aufl., 2003, Einl. II, RdNr. 16.
180
Martiny, Unterhaltsrang und -rückgriff, Beitraege zum auslaendischen und internationalen Privatrecht, 2000,
814; Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund
der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 182.
181
„Exklusivität“.
182
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 37.
183
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 22.
184
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 189.
185
lex specialis derogato lex generalis.
186
lex posterior derogat leges priori.
187
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 53.
188
Kereselidze, der allgemeine Teil des Georgischen Zivilgesetzbuches von 1997, 2005, S. 78.
189
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 54.
190
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 25.

29
mxolod im SemTxvevaSi, Tu udavoa, rom axali kanoniT dasaxuli
mizania, Caenacvlos an ganavrcos moqmedi regulireba, ufro
detalurad moawesrigos esa TuU is SemTxveva. 191 isaxavs Tu ara axali
norma amgvar mizans, yoveli konkretuli SemTxvevis ganxilvisas normis
teleologiuri ganmartebis meTodis gamoyenebiT unda dadgindes.

Sesabamisad, gaumarTlebelia axali normisaTvis, ZvelTan mimarTebiT,


avtomaturad upiratesobis miniWeba, vinaidan aseT SemTxvevaSi SesaZloa,
kanonmdeblis neba sul sxva iyos, da igi ganuxorcielebeli aRmoCndes.
magaliTad, ssk-is regulirebasa da mewarmeTa Sesaxeb kanonis normas
Soris koliziis SemTxvevaSi samewarmeo samarTlebrivi regulireba
ufro specialuria, vinaidan igi, rogor wesi, aviwroebs normis
gamoyenebis sferos samoqalaqo kodeqsis normasTan mimarTebiT, Tumca
es ukanaskneli ufro axali kanonia.

dabelovi normaTa moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi


upiratesad gamosayenebeli moTxovnis SerCevis kriteriumad normis
`siZlieres~ miiCnevs. 192 moTxovnis damfuZnebeli norma `Zlieria~, Tu igi
sxva moTxovnebTan SedarebiT swrafad da martivad ganxorcielebadia.
`Zlieria~ aseve moTxovnis safuZveli, rodesac erTi moTxovnis
safuZvliT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegi `metia~ meoresTan
mimarTebiT. yovel konkretul SemTxvevaSi unda moxdes ufro Zlieri
moTxovnis safuZvlis SerCeva, rogorc mosarCelis samarTlebrivi
interesisa da miznis, aseve mopasuxis interesebis gaTvaliswinebiT.

normis „siZliere“ imdenad zogadi maxasiaTebelia, rom SesaZloa,


gansxvavebul ganmartebas daeqvemdebaros. Sesabamisad, calkeulma
normis Semfardebelma dasaSvebia, erTi da imave normis „siZliere“
gansxvavebulad Seafasos. 193

magaliTad, dRemde sadavoa, Tu ramdenad unda mieniWos xelSekrulebis


safuZvelze warmoSobil moTxovnas, kanonismier moTxovnasTan
mimarTebiT, upiratesoba, rogorc ufro `Zlier~ Tu specialur
normas. 194

analogiurad kvlav aqtualuria sakiTxi, Tu ramdenad aris


saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnis safuZvlebi erTsa da imave
safexurze mdgomi normebi 195, an, Sesabamisad, aris Tu ara
saxelSekrulebo moTxovnis safuZveli ufro specialuri norma 196.

191
ix. Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 251, Tumca aq avtori axali
kanonis WeSmarit miznebze saubrobs, romelic calkeul SemTxvevaSi gansxvavebuli
SeiZleba iyos.
192
Dabelow, System des gesammten heutigen Civilrechts, 2. Aufl., Band 1, 1796, S. 330.
193
normis siZlieresTan dakavSirebiT Sead. aseve Eichhorn, Einleitung in das deutsche Privatrecht
mit Einschluss des Lehenrechts, Aufl. 5., 1845, S 298.
194
Dabelow, System des gesammten heutigen Civilrechts, 2. Aufl., Band 1, 1796, S. 326, 330 ff.
195
ix. Bar/Drobnig, Study on Property Law and Non-contractual Liability Law as they relate to Contract Law,
2002, S. 42, RdNr. 22.
196
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 13, 15; Seibt/Wollenschläger, Vertragliche
und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800; BGH Beschluß vom 16.02.1993 –
VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113.

30
ssk-is me-2 muxlis gagebiT, Tu saxelSekrulebo moTxovnis
samarTlebrivi safuZveli specialuri moTxovnis damfuZnebeli normaa,
mas, rogorc specialur normas, unda mieniWos upiratesoba moTxovnis
safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi. 197

amasTan, calkeul SemTxvevaSi ufro specialuri, regulirebis viwro


sferos mqone normis gamocalkeveba rTuli amocanaa. gansakuTrebiT
maSin, Tu, erTi SexedviT, Tanabrad specialuri ori norma
urTierTgamomricxavia. aRniSnuli winaaRmdegoba normaTa ganmartebis
meTodebis daxmarebiT unda aRmoifxvras. kerZod, maT Soris upiratesad
gamosayenebeli normis gamocalkeveba imgvarad unda moxdes, rom
gaTvaliswinebul iqnes kanonmdeblis mier samoqalaqosamarTlebrivi
kanonmdeblobiT garantirebuli ZiriTadi principebi (pirTa
Tanasworoba, nebis avtonomia da keTilsindisierebis principebi) 198 da
miRweul iqnes kanonmdeblis mier dasaxuli miznebi. 199

niSandoblivia, rom germaniis Tanamedrove sasamarTlo praqtika da


doqtrina saxelSekrulebo moTxovnis safuZvels ar ganixilavs rogorc
ufro specialurs, deliqturi moTxovnis samarTlebriv safuZvelTan
mimarTebiT. 200 es maSin, rodesac udavoa, rom saxelSekrulebo
urTierTobis maregulirebeli norma, rogorc wesi, regulirebis ufro
viwro sferos moicavs da specialuri normis winapirobas akmayofilebs
deliqturi samarTlis normebTan mimarTebiT.

aseve saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlis ararsebobisas ar aris


Camoyalibebuli erTiani pozicia, Tu ramdenad misaRebia sanivTo
uflebidan warmoSobili moTxovnis materialursamarTlebrivi
safuZvlis upiratesad miCneva usafuZvlo gamdidrebidan an deliqtidan
gamomdinare kanonismier moTxovnis safuZvelTan mimarTebiT. dasaSvebia
Tu ara, ganixilebodes sanivTosamarTlebrivi moTxovnis safuZveli
rogorc ufro specialuri an ufro Zlieri kanonismier moTxovnis
samarTlebriv safuZvlebTan mimarTebiT. 201

normis specialurobis dadgena calkeul SemTxvevaSi winaaRmdegobebsa


Tu sirTuleebs qmnis da mxolod konkurirebad normaTa kompleqsuri
analizisa da normis ganmartebis meTodebisa Tu kerZo samarTlis
fuZemdebluri principebis daxmarebiTaa SesaZlebeli. ama Tu im
moTxovnis safuZvlisaTvis „specialuris“ statusis miniWeba yovel
konkretul SemTxvevaSi kanonis miznebis Sesabamisad unda moxdes.

magaliTad, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 16 Tebervlis


#as-741-1010-05 ganCinebis Tanaxmad, sasamarTlo ssk-is 312-e muxliT
gaTvaliswinebul sajaro reestris monacemebis mimarT sisworisa da

197
ssk-is me-2 muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, `erTi da imave donis samarTlis normaTa
koliziis dros gamoiyeneba specialuri... kanoni. am kodeqsiT gaTvaliswinebul zogad
normebsa da specialur normebs Soris koliziisas gamoiyeneba specialuri normebi.~
198
jorbenaZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni pirveli, 1999, gv. 29, 37.
199
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 56.
200
gansxavavebuli poziciiT ix. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 16.
201
Dabelow, System des gesammten heutigen Civilrechts, 2. Aufl., Band 1, 1796, S. 326.

31
utyuarobis prezumfcias ssk-is 2007 wlamde arsebuli redaqciiT 1158-e
muxlTan urTierTkavSirSi ar ganixilavs rogorc udavod specialur
da upiratesad gamosayenebel normas. aRniSnulis Sefaseba, sasamarTlos
mier mxareTa interesebisa da faqtobrivi garemoebebis detaluri
analizis Sesabamisad, yovel konkretul SemTxvevaSi gansxvavebulia.
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2002 wlis 2 ianvris 3k-932-02
ganCinebiT, `sasamarTlo ganmartavs, rom ssk-is 185-e muxli 1160-e
muxlTan mimarTebiT ufro zogad normad ver CaiTvleba.~

2.2 moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia

moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia saxezea, rodesac erTi da imave


faqtobrivi garemoebebis Sesabamisad, ramdenime moTxovna arsebobs,
Tumca erTi moTxovnis ganxorcieleba upiratesia. upiratesoba vlindeba
erTi moTxovnis ganxorcielebis savaldebuloobaSi, sxva nebismierTan
mimarTebiT.

pirvel SemTxvevaSi, sanam ar ganxorcieldeba es moTxovna,


uflebamosili piri ver gamoiyenebs sxva moTxovnebs. maTi arsebobis
miuxedavad. aseve SesaZlebelia calkeuli moTxovnis warmoSoba
mxolod Tavdapirveli moTxovnis ganuxorcieleblobis Tu uSedegod
ganxorcielebis SemTxvevaSi.

magaliTad, damatebiTi Sesrulebis moTxovna sxva meorad moTxovnebTan


mimarTebiT, rogorc wesi, upiratesad gamosayenebeli moTxovnaa da
gamoricxavs sxva meoradi moTxovnebis ganxorcielebas. msgavsi
SemTxveva saxezea Tavdebobis SemTxvevaSic, romlis drosac movalisagan
valdebulebis Sesrulebis moTxovna upiratesad gansaxorcielebelia
Tavdebisagan Tavdebobis Tanxis moTxovnasTan mimarTebiT.

3. alternatiuli konkurencia

3.1 moTxovnaTa alternatiuli konkurencia

moTxovnaTa alternatiuli, igive SerCeviTi Tu `eleqtiuri~,


konkurencia 202 saxezea, rodesac erTsa da imave faqtobriv garemoebebze
dayrdnobiT warmoiSoba damoukidebeli moTxovnebi. 203 es moTxovnebi
SesaZloa emyarebodes erTi da imave an sxvadasxva moTxovnis
damfuZnebel normas. aseT SemTxvevaSi uflebamosil pirs ramdenime,
Sinaarsobrivad gansxvavebuli, moTxovna an damfuZnebeli ufleba aqvs,
romelTa Sorisac mas misTvis upiratesis arCeva SeuZlia. 204
uflebamosili piris mier arCevanis ganxorcielebiT moTxovnaTa
Tanaarseboba wydeba. 205

202
Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 196, 197.
203
„eleqtiur“ konkurenciasTan dakavSirebiT ix., magaliTad, Барон, Система Римскаго
Гражданскаго Права, перевод Петражицкаго, выпуск первый, книга I, общая часть, 1909, ст. 197.
204
Sead. sssk-is 178-e muxlis pirveli nawilis `z~ qvepunqti.
205
Sead. ssk-is 492-e muxli, ix. Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär
Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462 ff.; aseve
Paland/Heinrichs, 67. Aufl., 2008, § 262, RdNr. 6, Jud in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar,
2006, § 262, RdNr. 8.

32
Sesabamisad, moTxovnaTa alternatiuli konkurencia warmoiSoba da,
rogorc wesi, arsebobs moTxovnisa Tu sarCelis `miznis~
dakmayofilebamde, garda im SemTxvevisa, rodesac moTxovnebi srulad
urTierTmfaravi ar aris, da, SesaZloa, sxva moTxovnis ganxorcieleba
sasamarTlo wesiT moxdes im nawilSi, romelic ar iqna
dakmayofilebuli winamorbedi sarCelis farglebSi. 206

moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis SemTxvevaSi, kreditoris mier


konkurirebad moTxovnaTa Soris arCevanis ganxorcielebamde movalis
mier Sesasrulebeli valdebuleba ucnobia. 207

moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis magaliTia nasyidobis


xelSekrulebis farglebSi gamyidvelis mier nakliani Sesrulebis
Sedegad warmoSobil fasis Semcirebasa 208 da xelSekrulebidan
gasvlas 209 Soris arsebuli urTierTmimarTeba. 210

moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis SemTxvevaSi mxaris mier erT-


erTi moTxovnis SerCevisa da misi ganxorcielebis Semdeg qarwyldeba
is moTxovnebi, romlebic uflebamosilma pirma ar airCia. 211

magaliTad, Tu, nasyidobis SemTxvevaSi, gamyidveli myidvelis mier


valdebulebis Seusruleblobis gamo, kanoniT dadgenili winapirobebis
gaTvaliswinebiT, uars ambobs xelSekrulebaze, anu irCevs
xelSekrulebidan gasvlis meorad moTxovnas, igi veRar moiTxovs
valdebulebis Sesrulebas. es ukanaskneli moTxovna aRar arsebobs, imis
gaTvaliswinebiT, rom gamyidvelma xelSekrulebidan gasvlis uflebis
ganxorcielebiT uari Tqva Sesrulebis moTxovnaze. 212

es magaliTi, Tanamedrove gagebiT, moTxovnaTa konkurenciis klasikuri


SemTxvevaa. amasTan, puxta amave WrilSi ganixilavs moTxovnis
damfuZnebel samarTlebriv safuZvelTa Soris mosarCelis mier
arCevanis uflebas. 213 aRniSnuls swored is garemoeba ganapirobebs, rom
romis samarTlebrivi azrovnebis Sesabamisad, 214 moTxovnaTa da
moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa gamijvna vinSaidamde ar
arsebobda. 215

206
Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 653.
207
Langheineken, Anspruch und Einrede nach dem Deutschen Bürgerlichen Gesetzbuch, 1903, S. 196.
208
ix. ssk-is 492-e muxli.
209
ix. ssk-is 491-e muxli.
210
Sead. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch Band 1, 1898, S. 555.
211
`ius variandi faellt nach der einmal getroffenen Wahl weg.~, Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders
in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 83.
212
Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 82 f.
213
Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 83;
Landsberg, Das Recht des Buergerlichen Gesetzbuches vom 18. August 1896, Band 1, 1904. S. 88.
214
mosarCele moTxovnaTa Soris arCevanis gakeTebis dros gansazRvravda aseve
moTxovnis damfuZnebel samarTlebriv safuZvels. Sead., magaliTad, Kuhlenbeck, Von den
Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 f.
215
Winscheid, Lehrbuch des Pandektenrechts, Band 1, 1862, S. 90 f.; Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum
Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 112.

33
Tanamedrove saproceso samarTlis Sesabamisad, mxaris valdebulebaa,
warmoadginos faqtobrivi garemoebebi da moTxovna, xolo
samarTlebrivi Sefaseba sasamarTlos mier unda moxdes, miuxedavad
imisa, miuTiTa Tu ara mxarem moTxovnis damfuZnebel safuZvelTa Soris
romelime. 216 Sesabamisad, mosarCelem SesaZloa, arCevani gaakeTos
mxolod alternatiul moTxovnaTa Soris, 217 Tumca igi ar aris
uflebamosili, airCios, romeli moTxovnis safuZvelze dayrdnobiT
surs aRniSnuli moTxovnis ganxorcieleba.

magaliTad, nasyidobis xelSekrulebaSi gamyidvelis mier


myidvelisaTvis nakliani nivTis miwodebis SemTxvevaSi, myidvelis mier
damatebiTi SesrulebisaTvis gansazRvruli vadis uSedegod gasvlis
Semdeg, mas aqvs arCevani xelSekrulebidan gasvlasa da fasis
Semcirebas Soris. erT-erTis arCeva da ganxorcieleba gamoricxavs
meores. 218 aRniSnuli arCevani SesaZloa SeizRudos calkeuli
garemoebebis, aseve keTilsindisierebisa da Tanasworobis principis
gaTvaliswinebiT. 219

moTxovnaTa alternatiuli konkurencia SesaZloa warmoiSvas


saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis Sedegad warmoSobil meorad
moTxovnebsa da motyuebis gamo Secilebis uflebis ganxorcielebis
Sedegad warmoSobil moTxovnis samarTlebriv safuZvelze
dayrdnobiT. 220 aRniSnul moTxovnaTa Soris arsebobs alternatiuli
konkurencia, romlis drosac myidveli uflebamosilia, sakuTari
Sexedulebisamebr airCios misTvis ufro momgebiani moTxovna. 221

im SemTxvevaSi, Tu aRmoCndeba, rom piris mier wardgenili an sasurveli


moTxovna, rogorc xelSekrulebidan gasvlis, iseve namdvili Secilebis
safuZvelze, vindikaciuri moTxovnis meSveobiT pirvandeli
mdgomareobis aRdgena, anu nivTis ukan dabrunebaa, aRniSnuli
warmoSobs moTxovnis safuZvelTa konkurencias. 222 kerZod, warmodgenil
magaliTSi moTxovna sxvadasxva samarTlebrivi safuZvliT warmoiSoba,
magram erTsa da imave mizans isaxavs da, Sesabamisad, erT moTxovnas
afuZnebs.

ramdenad dasaSvebia ramdenime urTierTgamomricxavi moTxovnis


alternativis saxiT sarCelSi miTiTeba, sadavoa. saqarTvelos, iseve
rogorc, magaliTad, germaniisa da Sveicariis samoqalaqo saproceso
216
sarCeli unda Seicavdes, sssk-is 178-e muxlis pirveli nawilis `e~ qvepunqtis
Sesabamisad, konkretul faqtebsa da garemoebebs, romlebzec mosarCele amyarebs Tavis
moTxovnas, amave muxlis pirveli nawilis `z~ qvepunqtis Tanaxmad ki, mosarCelis
moTxovnas. amasTan, imave muxlis pirveli nawilis `T~ qvepunqti iTvaliswinebs
mosarCelis mier sarCelis formaSi samarTlebrivi safuZvlis miTiTebis
valdebulebas, romelzec mosarCele amyarebs Tavis moTxovnas.
217
aRniSnuli asaxulia puxtas mier moyvanil magaliTSi. Sead. Puchta, ueber die gerichtliche
Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 82 f., aseve Savigny, System des heutigen
römischen Rechts Band 5, 1841, S. 256 f.
218
Jud in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 262, RdNr. 8.
219
Sead. Jud in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 264, RdNr. 4.
220
ssk-is 976-e an/da 172-e muxlebze dayrnobiT.
221
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 183.
222
Sead.

34
kanonmdebloba, emyareba SejibrebiTobisa da dispoziciurobis
princips. 223 aRniSnulis Sesabamisad, mxareebma unda waradginon
moTxovnebi da is faqtebi Tu garemoebebi, romlebzec amyareben
moTxovnas. 224 erTi mxriv, mosarCelis mier ramdenime moTxovnis
alternativis saxiT wardgenam SesaZloa daabrkolos marTlmsajulebis
ganxorcieleba, Tumca, meore mxriv, aRniSnuli SesaZloa, procesis
ekonomiurobis principis Sesabamisad, mizanSewonilic iyos. 225

magaliTisaTvis, Tu mosarCeles sarCelSi wardgenili aqvs ramdenime


urTierTgamomricxavi moTxovna, aRniSnuli moTxovnebi mas SeuZlia
ganaxorcielos TanmimdevrobiT, Tavisi interesis Sesabamisi
rigiTobiT. 226 sasamarTlos mier erT-erTi moTxovnis
daukmayofileblobis SemTxvevaSi, sasurvelia, mosarCeles hqondes
SesaZlebloba, waradginos rigiT Semdegi moTxovna. 227 amasTan, cxadia,
gaTvaliswinebul unda iqnes moTxovnaTa specifika, kerZod, SesaZlo
gavlena sxva moTxovnebis warmoSobasa Tu ganxorcielebadobaze. 228

germaniis sasamarTlo praqtikis Sesabamisad, mosarCelis mier


alternatiuli moTxovnebis wardgenis miuxedavad, SesaZlebelia,
sasamarTlos mier moxdes moTxovnis modificireba. aRniSnuli
dasaSvebia im SemTxvevaSi, Tu misi dakmayofileba an ganxorcieleba
wardgenili saxiT SeuZlebelia. 229

amgvari midgoma miznad isaxavs mosarCelis interesebis uzrunvelyofas,


imis miuxedavad, rom mosarCelem misTvis araxelsayreli samarTlebrivi
saSualeba, anu moTxovna, SearCia. aseTi `modificireba~ mizanSewonili
da gamarTlebulia, rodesac sxva msgavsi moTxovnis meSveobiT
mosarCelis mier dasaxuli ekonomikuri interesi ganxorcielebadia.
aRniSnuli gasaTvaliswinebelia gansakuTrebiT calmxrivi nebis
gamovlenis SemTxvevebTan mimarTebiT, romlelTa farglebSic mxaris
hipoTezuri nebis dadgena SesaZlebelia. 230

magaliTad, piris mier ganxorcielebuli baTili Secileba


SesaZlebelia ganimartos xelSekrulebis moSlad, Tu calkeuli
garemoebebidan dgindeba individis savaraudo neba xelSekrulebis
moSlis an xelSekrulebidan gasvlis Sesabamisi samarTlebrivi
Sedegebis warmoSobisa. 231

223
Sead. Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, Band 1, Einl., RdNr. 275
ff.; Sead. aseve Sveicariis samoqalaqo saproceso samarTalTan dakavSirebiT Gnos,
Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 38 ff.
224
ssk-is 178-e muxli.
225
Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, Band 1, Einl., RdNr. 321.
226
Landsberg, Ernst: Das Recht des Buergerlichen Gesetzbuches vom 18. August 1896, Band 1, 1904, S. 88.
227
Sead. aseve Daubenspeck, Beitraege zur Lehre vom Bergschaden, 1885, S. 77.
228
Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 69;
Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 653.
229
Wendtland, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 2009, 14. Aufl, § 140, RdNr.
13.
230
Busche, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., 2006, § 140, RdNr. 1, 3.
231
Busche, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., 2006, § 140, RdNr. 7; Larenz/Wolf, AT des Bürgerlichen
Rechts, 2004, § 44, RdNr. 73; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 140, RdNr. 9.

35
3.2 moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia

Tu erTsa da imave mizanze mimarTuli moTxovnis safuZvlebi erT


safexurze dgas, aseT SemTxvevaSi saxezea moTxovnis safuZvelTa
alternatiuli da ara gamomricxavi, anu e.w. kanonis konkurencia. 232
alternatiul konkurenciaSi myof moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa
Soris, rogorc wesi, sasamarTlo irCevs upiratesad gamosayenebel
normas.

Tanamedrove samarTlebrivi gagebiT, namdvili moTxovnis safuZvelTa


konkurencia saxezea, rodesac ori an ramdenime moTxovnis safuZveli
erTsa da imave faqtobriv garemoebaze erTdroulad vrceldeba, 233
Tumca maTi erToblivi ganxorcieleba gamoricxulia, maTi identuri an
metwilad identuri samarTlebrivi Sedegis gamo. 234

moTxovnis safuZvelTa konkurenciis sakiTxTan dakavSirebiT,


magaliTad, frangul samarTalSi Camoyalibebulia principi:
`pasuxismgeblobis kumulacia dauSvebelia~, 235 xolo inglisis
samarTalSi saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnis safuZvlebTan
mimarTebiT principi – `moTxovna unda Camoyalibdes an
xelSekrulebidan an deliqtidan~. 236

calkeuli SemTxvevisaTvis Sesabamisi moTxovnis safuZvlis SerCevisas


gansakuTrebiT mniSvnelovania dadgindes, SerCeuli moTxovnis
safuZveli xom ar aris konkurenciaSi sxva normebTan. 237 im SemTxvevaSi,
Tu moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxezea, unda ganisazRvros maTi
xandazmulobis vadebi da calkeuli SemTxvevis faqtobrivi garemoebebi
xandazmulobis vadebTan mimarTebiT. gansakuTrebuli mniSvneloba
aRniSnuli sakiTxis dadgenas saxelSekrulebo da deliqturi
moTxovnebis urTierTmimarTebis dros aqvs. 238

deliqturi da saxelSekrulebo moTxovnis damfuZnebel samarTlebriv


safuZvelTa konkurencia germanul doqtrinasa da sasamarTlo
praqtikaSi alternatiul konkurenciad ganixileba. amasTan, xSir
SemTxvevaSi, sasamarTlos mier aRniSnul normaTa gamoyeneba maTi
Serwymis safuZvelze xdeba. 239

232
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 182 f.
233
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 38.
234
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 24.
235
~non cumul des responsabilites~, ix. Jahr, Verfahrensrecht am Ausgang des 20. Jahrunderts, Festschrift für
gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297, Semdgomi miTiTebiT: Terre/Simmler/Lequette, Droit Civil –
Les Obligations, 5. ed., 1993, Nr. 834.
236
~to express his claim either as one in contract or in tort~, ix. Jahr, Verfahrensrecht am Ausgang des
20.Jahrunderts, Festschrift für Gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297, Semdgomi miTiTebiT:
Cheshire/Fifoot/Furnston, Law of Contract, 11. ed., 1986, S. 25.
237
Olzen/Wank, Zivilrechtliche Klausurenlehre mit Fallrepetitorium, 2. Aufl., 1998, S. 25.
238
Mansel/Stürner, BGB Anwaltskommentar, Heidel/Huesstege/Mansel/Noack (Hrsg.), Band 1, 2005, $ 195,
RdNr. 54, ff.
239
Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 53; Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und
Zivilprozeßrecht, 1967, S. 86.

36
huberis Tanaxmad, aRniSnuli modgoma gaumarTlebelia, vinaidan aseT
SemTxvevaSi irRveva moTxovnaTa damoukideblobis principi. amasTan,
avtori ganixilavs xandazmulobis sakiTxTan dakavSirebul problemas
da miiCnevs, rom TiToeuli moTxovna misTvis gansazRvrul
xandazmulobis vadebs unda eqvemdebarebodes. 240

Tanamedrove germanul literaturasa da sasamarTlo praqtikaSi


Camoyalibebuli pozicia gansxvavebulia. kerZod, deliqturi da
saxelSekrulebo moTxovnebis alternatiuli konkurenciis dros
moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa da maT zogierT winapirobaTa
urTierTzegavlena calkeul SemTxvevaSi dasaSvebad da gamarTlebulad
miiCneva. 241 es xdeba maSin, Tu aseTi midgoma calkeuli institutebisa
Tu normebis mowesrigebisas kanonmdeblis mier dasaxuli miznis
uzrunvelsayofadaa aucilebeli. ZiriTad SemTxvevebSi, moTxovnis
samarTlebriv safuZvelTa urTierTzegavlena swored xandazmulobis
vadebis urTierTzegavleniT gamoixateba. 242

moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurencia saxezea, rodesac


mxares aqvs erTi da igive moTxovna ramdenime damoukidebel
samarTlebriv safuZvelze dayrdnobiT.

magaliTisaTvis, nasyidobis xelSekrulebis baTilobis SemTxvevaSi,


gamyidveli uflebamosilia, nasyidobis sagani gamoiTxovos. moTxovnis
arsi nasyidobis sagnis ukan dabrunebaa. aRniSnuli ufleba ki
SesaZlebelia warmoiSvas rogorc ssk-is 172-e muxli pirveli nawilis,
aseve ssk-is 976-e muxlis Sesabamisad. aq, udavod, saxezea moTxovnis
samarTlebriv safuZvelTa konkurencia, romelTa Soris arCevanis
uflebamosileba mxolod sasamarTlos aqvs, vinaidan aRniSnuli
arCevani SemTxvevis samarTlebrivi Sefasebis nawilSi xorcieldeba, 243
rac mxaris kompetenciis farglebs scdeba.

Tanamedrove saproceso samarTalSi moqmedebs principi, romlis


Sesabamisad, mosarCelem unda warmoadginos mxolod sarCelis
244
damfuZnebeli faqtobrivi garemoebebi da daayenos moTxovna, 245 xolo
mosamarTle valdebulia, damoukideblad misces aRniSnuls iseTi
samarTlebrivi Sefaseba, romelic mxaris mier warmodgenil moTxovnas
metad Seesabameba. 246 amdenad, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa
Soris konkurenciis arsebobis SemTxvevaSi, moTxovnis damfuZnebel
normebs Soris arCevanis gakeTebis uflebamosileba mxolod
sasamarTlos kompetenciaa.

240
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 184 ff.
241
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 88.
242
Sead. BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113; Sead. aseve
Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800.
243
Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis
saqmeTa palatis 2005 wlis 4 martis #as-973-1208-04 ganCineba.
244
„iura novita curia“, ix. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S.
39.
245
Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, Einl., RdNr. 306.
246
Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 f.

37
moTxovnis safuZvelTa konkurenciis dros gasaTvaliswinebelia im
piris samarTlebrivi da ekonomikuri interesi, romlis uflebaTa
dacvas emsaxureba moTxovnis safuZvlis SerCeva. 247 amasTan, Tu
kreditoris interesi da misi samarTlebrivi mizani yvela moTxovnis
samarTlebrivi safuZvliT erTsa da imave farglebSi da warmatebiTaa
miRwevadi, SerCeul unda iqnes movalisaTvis xelsayreli moTxovna. 248

aRniSnuli Sefasebis dros gansakuTrebiT mniSvnelovania, modave


mxareTagan aris Tu ara erT-erTi samoqalaqo kanonmdeblobiT
gansakuTrebuli dacvis qveS myofi piri, rogoricaa dasaqmebuli an
momxmarebeli. aseve unda moxdes mxareTa interesebis Sepirispireba da,
Tanasworobisa da keTilsindisierebis principis Sesabamisad, 249
samarTliani da Tanazomieri RonisZiebis (kerZod moTxovnis
damfuZnebeli samarTlis normis) SerCeva da Sesabamisi gadawyvetilebis
miReba.

saxelSekrulebo da arasaxelSekrulebo moTxovnaTa konkurenciis


swori samarTlebrivi Sefaseba gansakuTrebiT problemuri da sadavo
sakiTxia doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi.
samoqalaqosamarTlebrivi valdebulebis darRveva erTdroulad
SeiZleba warmoiSvas rogorc saxelSekrulebo, ise arasaxelSekrulebo
samarTlebrivi safuZvlidan. 250

Sesabamisad, deliqtis maregulirebeli moTxovnis safuZvelTa


alternatiuli konkurencia saxelSekrulebo moTxovnis damfuZnebel
moTxovnis safuZvelTan mimarTebiT mxolod im SemTxvevaSia
gasaziarebeli, Tu saxelSekrulebo valdebulebis darRveva scdeba
saxelSekrulebo urTierTobis farglebs da xelSekrulebis gareSec
aseTad dakvalificirdeboda. 251

im SemTxvevaSi, Tu mxareebi xelSekrulebiT Tanxmdebian, rom, ramdenime


konkurirebadi moTxovnis safuZvlis arsebobis miuxedavad, mxare unda
SeizRudos mxolod erTi moTxovnis safuZvliT, an uSualod
sasamarTlo procesze SeTanxmdnen sxva moTxovnebis gaqarwylebis
Sesaxeb, aseTi SeTanxmeba namdvilia da iuridiulad dasaSvebi, Tu es
moTxovnebi erTsa da imave „ekonomikur“ mizanzea mimarTuli. 252

4. kumulaciuri `konkurencia~

moTxovnaTa konkurenciis Sinaarsidan gamomdinare, arsebobs


SemTxvevebi, rodesac konkurenciis arseboba mxolod moCvenebiTia,

247
Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa
miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 192, #4-is SemTxvevis ganxilvisas avtori
Secilebis uflebis gamoyenebasa da saxelSekrulebo valdebulebis darRvevidan
warmoSobil meorad moTxovnebs Soris upiratesobas am ukanasknels aniWebs,
upirveles yovlisa, swored mosarCelis samarTlebrivi da ekonomikuri interesebis
gaTvaliswinebiT.
248
Eickmann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 6, 2009, § 1174, RdNr. 4.
249
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 25.
250
Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 194.
251
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 58.
252
BGH Urteil vom 09.12.1998 – XII ZR 170/96 (Nürnberg), NJW-RR 1999, S. 698 ff.

38
realurad ki igi ar arsebobs. ase magaliTad, urTierTTanamdevi
moTxovnebis calke konkurenciis saxed gamoyofa ar aris
gamarTlebuli, vinaidan igi ar warmoSobs moTxovnaTa winaaRmdegobasa
da sagnis identurobas, rac konkurenciis arsebobis umTavresi
winapirobaa.

konkurenciis SemTxvevaSi moqmedi principia: pirma, romelmac erTi


sarCeliT raime moiTxova, kidev erTxel ver moiTxovs meore sarCeliT.
kerZod, nebismieri sasarCelo moTxovna wyvets arsebobas, Tu igi sxva
sarCeliT dakmayofilebul iqna. 253

Sesabamisad, yovel calkeul SemTxvevaSi unda Semowmdes, erTi


sarCeliT miRweuli Sedegi meore sarCeliT miRwevadi Sedegis
identuria Tu ara. 254 erT SemTxvevaSi meore sarCeli STanTqmulia
ganxorcielebuli sarCeliT, meore SemTxvevaSi ki igi Seuferxeblad
ganxorcielebadia. Tu pirvel SemTxvevas calsaxad SeiZleba ewodos
alternatiuli konkurencia, meore SemTxvevaSi konkurencia saxeze ar
aris. 255

praqtikaSi amgvari calsaxad gamokveTili SemTxvevebi ar aris. xSirad


erTi moTxovna miRweuli Sedegis meoriT miRwevadi Sedegis nawilobriv
dakmayofilebaa, kerZod, Sedegebi mxolod nawilobrivaa erTmaneTis
identuri. aseT SemTxvevaSi meore moTxovna mxolod im nawilSi rCeba
ganxorcielebadi, romelSic pirveli moTxovniT miRweul SedegTan
identuri ar iyo. 256

4.1 moTxovnaTa kumulacia

moTxovnaTa kumulacia 257 saxezea, rodesac mxareebs Soris


paralelurad arsebobs ramdenime moTxovna 258 ise, rom yoveli maTganis
ganxorcieleba SesaZlebelia erTdroulad da damoukideblad. 259

moTxovnaTa kumulacia wminda formaluri gagebiT ar aris


konkurenciis saxe, vinaidan TiToeuli moTxovna damoukidebel mizans
isaxavs da damoukidebel moTxovnas warmoSobs. 260

moTxovnaTa kumulaciaa aseve, rodesac erTi piris mimarT erT


faqtobriv sasarCelo garemoebaze dayrdnobiT ramdenime moTxovna
Tanadroulad da paralelurad arsebobs (magaliTad, materialuri
ziani da, ssk-is me-18 muxlis Sesabamisad, moraluri zianis

253
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 214.
254
Sead. Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 24.
255
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 213 f.
256
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 260, Böcking, Einleitung in die Pandekten
des gemeinen Civilrechts, 2. Aufl. 1853, S. 485.
257
aRniSnuli ar aris konkurenciis saxe, Tumca iuridiul literaturaSi, xSirad,
konkurenciad iwodeba. Sead. Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 238.
258
„cumulus actionum“.
259
Puchta, ueber die gerichtlichen Klagen, besonder in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 69, 72;
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 24.
260
Savigny, System des heutigen römischen Rechts Band 5, 1841, S. 238.

39
anazRaurebis moTxovna) 261. kumulaciuri konkurenciis SemTxvevaSi
moTxovnebi erTmaneTisagan damoukideblad warmoiSoba da erTmaneTs ar
gamoricxavs. 262

4.2 moTxovnis safuZvelTaAkumulacia

moTxovnaTa kumulaciisagan unda gaimijnos moTxovnis samarTlebriv


safuZvelTa kumulacia. es iseTi SemTxvevebia, rodesac moTxovna
ramdenime moTxovnis safuZvlis erToblivi gamoyenebis safuZvelze
warmoiSoba.

magaliTad, nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze gamyidvelis mier


myidvelisaTvis nakliani nivTis gadacemis SemTxvevaSi ssk-is 491-e, 352-e
da 405-e muxlebis erToblioba xelSekrulebidan gasvlis uflebas
warmoSobs.

Sesabamisad, moTxovna SesaZlebelia gamomdinareobs ara erTi, aramed


ramdenime moTxovnis safuZvlidan erTdroulad. aseT SemTxvevaSi,
rogorc wesi, erT-erTi ZiriTadi moTxovnis safuZvelia, danarCeni
normebi ki damxmare moTxovnis safuZvlebi. xSir SemTxvevaSi, erTi
normis farglebSi miTiTeba xdeba sxva samarTlebriv safuZvelze an
sxva normiT gansazRvrul samarTlebriv Sedegze: 263

samarTlebriv safuZvelze miTiTebis magaliTia ssk-is 491-e muxli,


romelic Semdgom miTiTebas axdens ssk-is 352-e muxlze, is ki, Tavis
mxriv, Semdgom miTiTebas axorcielebs ssk-is 405-e muxliT
mowesrigebul moTxovnis warmoSobis winapirobebze; 264

samarTlebriv Sedegze, kerZod materialuri da moraluri zianis


anazRaurebis valdebulebaze, miTiTebis magaliTia ssk-is me-18 muxlis
me-6 nawili.

samarTlebriv Sedegze miTiTeba gulisxmobs SemTxvevebs, rodesac norma


gansazRvravs misi gamoyenebis winapirobebs, xolo winapirobebis
arsebobisas akeTebs miTiTebas sxva normis, moTxovnis safuZvlis

261
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 23, aseve Kuhlenbeck, Von
den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch Band 1, 1898, S. 554-557; Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in
schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 37.
262
Sead. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555.
263
„Rechtsgrundverweisung“, SedarebisaTvis ix. Kindl, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-
Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 951, RdNr. 2; Sead. aseve Ernst, Münchener Kommentar zum BGB,
5. Aufl., Band 2, 2007, § 326, RdNr. 106.
264
ssk-is 491-e muxlis Tanaxmad, gamyidvelis mier myidvelisaTvis nakliani nivTis
gadacemis SemTxvevaSi myidveli uflebamosilia, gavides xelSekrulebidan ssk-is 352-e
muxlis Sesabamisad. es ukanaskneli norma ki, Tavis mxriv, miuTiTebs ssk-is 405-e
muxlis winapirobebis arsebobis auclieblobaze. Sesabamisad, ssk-is 491-e muxli
miuTiTebs ssk-is 352-e muxliT gaTvaliswinebul samarTlebriv Sedegze, romelic
warmoiSoba mas Semdeg, rac, ssk-is 405-e muxlis Tanaxmad, warmoSobilia
xelSekrulebidan gasvlis ufleba da igi ganxorcielebulia ssk-is 355-e muxlis
Sesabamisi wesebis dacviT.

40
samarTlebriv Sedegze. miTiTebuli normis safuZvelze unda
ganisazRvros mxolod moTxovnis farglebi da Sinaarsi. 265

moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa kumulacia, Tavis mxriv, imijneba


SemTxvevisagan, rodesac moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa
gaerTianeba 266 xdeba imgvarad, rom ramdenime damoukidebeli moTxovnis
samarTlebrivi safuZveli urTierTzegavlenas ganicdis. 267 aseT
SemTxvevaSi, ori damoukidebeli moTxovnis samarTlebrivi safuZveli
gaerTianebis Sedegad erT moTxovnas afuZnebs. 268

es xdeba maSin, rodesac mosamarTle Sinagani rwmenisa da normaTa


kompleqsuri ganmartebis Sedegad SemTxvevis amgvar kvalifikacias
ufro mizanSewonilad da samarTlianad miiCnevs. aseT SemTxvevaSi
saxezea konkurirebadi moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa sruli an
nawilobrivi Tanxvedra. 269 aRniSnuli gansakuTrebiT xSiria
xandazmulobis sakiTxebTan mimarTebiT. 270

4.3 specialuri SemTxveva – erTmaneTis Semdgomi konkurencia

saerTo samarTlis droindel germanul doqtrinaSi ganxiluli


`erTmaneTis Semdgomi konkurencia~ konkurenciis saxed ar unda iqnes
ganxiluli.

puxtas ganmartebiT, aRniSnuli saxezea, rodesac moTxovnaTa


Tanmimdevroba gansazRvravs da ganapirobebs maT warmoSobas. 271 kerZod,
rodesac erTi `aqcioTi~ sasamarTlos mier unda dadgindes iseTi
garemoeba, romelic Semdgom SesaZlebels gaxdis meore moTxovnis
dayenebas (magaliTad, mamobis dadgena da Semdeg alimentis moTxovna). 272

Sesabamisad, `erTmaneTis Semdgom ^konkurenciad~ ganixileba SemTxveva,


rodesac erTi sarCelis sagani meore sarCeliT dasaxuli miznis
miRwevis saSualebaa. yovel konkretul SemTxvevaSi maTi
urTierTmimarTeba gansxvavebulia.

udavoa, rom aRniSnuli SemTxveva sarCelTa konkurenciis WrilSi ar


unda iqnes ganxiluli, 273 vinaidan moTxovnaTa miznebi, miuxedavad

265
„Rechtsfolgenverweisung“, SedarebisTvis ix. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-
Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 346, RdNr. 57.
266
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 37.
267
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 86.
268
„Einwirkende Konkurrenz“, Sead. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 19; Sead.
Wagner, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 5, 2009, Vorbem., RdNr. 68.
269
Sead. aseve Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 196.
270
ix. qvemoT, XI Tavi. Sead. aseve BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-
RR, 1993, S. 1113; Sead. Seibt/Wollenschläger, Fortgeschrittenenklausur – Zivilrecht: Vertragliche und
deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800.
271
avtori am SemTxvevas konkurenciis WrilSi ganixilavs, Tumca amgvari ganmarteba
arazustia da konkurenciis rogorc etimologiur, ise samarTlebriv mniSvnelobas ar
Seesabameba.
272
Puchta, ueber die gerichtlichen Klagen, besonder in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 70.
273
Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 211 f.

41
garkveuli urTierTkavSirisa, erTmaneTisagan damoukidebelia da
gansxvavebuli.

`erTmaneTis Semdgomi konkurencia~, saqarTvelos moqmedi samoqalaqo


saproceso kanonmdeblobis mixedviT, ver iarsebebs. is, rom aRiarebiTi
sarCeliT dasaxuli miznis miRwevis Sedegad SesaZlebelia garkveuli,
misgan gamomdinare, moTxovnis dayeneba, gamoricxavs am or moTxovnas
Soris konkurenciis arsebobas.

amasTan, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 180-e muxlis


Sesabamisad, aRiarebiTi sarCelis wardgena mxolod im SemTxvevaSia
dasaSvebi, Tu mis mimarT samarTlebrivi interesi arsebobs. procesis
ekonomiurobis principis Sesabamisad, aRiarebiTi sarCeli dauSvebelia,
Tu mikuTvnebiTi sarCeliT miznis miRweva SesaZlebelia. 274

IV. sasamarTlos roli da moqmedebis Tavisuflebis farglebi

1. sasamarTlos roli samoqalaqo saqmeebze marTlmsajulebis


ganxorcielebisas

monteskies mixedviT, gadawyvetilebis miRebisas mosamarTlis


Tavisufleba mkacrad izRudeba kanonis teqstiT. Sesabamisad, igi
mxolod kanonis teqstis gamxmovanebelia. 275

Tanamedrove samarTlebriv sistemebSi aRniSnuli damokidebuleba aRar


aris gaziarebuli. kanonmdebloba gansazRvravs mosamarTlis boWvisa
da, Sesabamisad, misi moqmedebis Tavisuflebis farglebs.

Teza, rom kanoni yovelTvis mosamarTleze maRla dgas, aris


mniSvnelovani principi, romelic saxelmwifoSi individis
samarTlebrivi dacvis garantiaa. 276 amasTan, es ar niSnavs imas, rom
mosamarTle kanonis sityvasityviTi ganmartebiT unda SeizRudos. es
iqneboda aRniSnuli principis mcdari gageba, rac samosamarTlo
samarTlis daniSnulebasa da samarTlebrivi dacvis garantiebs kiTxvis
niSnis qveS daayenebda.

Imavdroulad, mosamarTle SeboWilia samarTliT, romelic mas ar


aZlevs uflebas, kanonis norma calkeul SemTxvevasTan mimarTebiT
`avtomaturad~ gamoiyenos, magaliTad, maSin, Tu is ar Seesabameba
samarTlis zogad principebs. 277

mosamarTlem kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli normebi interesTa


Sesabamisad unda Seafasos, ganavrcos da, zogierT SemTxvevaSi,
274
biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeul moTxovnis
safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 11 da Semdgomni; Sead. aseve
boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 37.
275
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 65
Semdgomi miTiTebebiT.
276
Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und
Interessenjurisprudenz, 1932, S. 50.
277
Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 4.

42
Seasworos kidec. mosamarTlis amocanaa, konkretuli SemTxvevis
gadawyvetisas ipovos samarTali. 278 is aris kanonmdeblis yvelaze ufro
savaraudo nebis `amsrulebeli~, 279 mis mier gamosayenebeli normis
Sinaarsis TanaSemoqmedi, da ara kanonis teqstis meqanikurad
gamxmovanebeli. 280

Sesabamisad, mosamarTlem normis Sefardebisas dasaSvebia, misi


regulirebis sfero gaafarToos an Seaviwroos, 281 anu, kanonidan
gamomdinare, daculi faseulobebi daakonkretos. 282

amasTan, yoveli gadawyvetileba miRebul unda iqnes modave mxareTa


interesebis gamijvnis, maTi Rirebulebis Sefasebisa da `awon-dawonis~ 283
Sedegad. gasaTvaliswinebelia, rom Rirebulebebis Sefaseba unda moxdes
ara yoveli mosamarTlis piradi Sexedulebis Sesabamisad, aramed
kerZosamarTlebrivi kanonmdeblobis miznebidan gamomdinare.
mosamarTlem yoveli norma Tu, normaTa konkurenciis SemTxvevaSi,
alternatiuli moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi safuZvlebi,
imgvarad unda ganmartos, rom uzrunvelyos pirTa Tanasworoba da ar
dauSvas erT-erTi mxaris uflebamosilebaTa usafuZvlo SezRudva Tu
gafarToeba. 284 amasTan, mosamarTlis Tavisufleba, upirveles yovlisa,
izRudeba keTilsindisierebisa da Tanasworobis principebiT.

sasamarTlo gadawyvetileba, erTi mxriv, emsaxureba calkeuli


SemTxvevis gadawyvetas, Tumca aranakleb mniSvnelovania misi roli sxva
msgavsi saqmeebis gadawyvetasTan mimarTebiT. 285 samosamarTlo samarTali
ar aris savaldebulo Zalis mqone samarTlis wyaro, Tumca sul ufro
izrdeba misi roli da mniSvneloba romanul-germanuli samarTlis
ojaxis samarTlebriv sistemebSi. 286

ukanasknel periodSi msgavsi tendenciebi SeiniSneba saqarTvelos


samarTlebriv sistemaSic. magaliTad, sssk-is 83-e muxlis pirveli
nawilis Tanaxmad, mxare uflebamosilia, sasamarTlos warudginos imave
tipis saqmeze sxva sasamarTlos gadawyvetilebani. cxadia, aRniSnuli ar
boWavs mosamarTles, miiRos gansxvavebuli gadawyvetileba, Tumca
mxaris mier msgavs saqmeze warmodgenili sxva sasamarTlos mier
miRebuli gadawyvetileba sarekomendacio da saxelmZRvanelo xasiaTs

278
Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und
Interessenjurisprudenz, 1932, S. 11; Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3,
RdNr. 37.
279
„Gehilfe“.
280
ix. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 65 da
Semdgomni; Sead. aseve Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und
Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55.
281
Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 1.
282
Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und
Interessenjurisprudenz, 1932, S. 35.
283
germanul iuridiul terminologiaSi Seesabameba termini „Abwägung“.
284
Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 199.
285
„sachliche Angemessenheit“, Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und
Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 50.
286
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 58 da
Semdgomi.

43
atarebs, gansakuTrebiT maSin, Tu es gadawyvetileba zemdgomi
sasamarTlos mieraa miRebuli.

samosamarTlo samarTali eswrafvis erTiani sasamarTlo praqtikis


Camoyalibebas, rac sssk-is 391-e muxlis me-5 nawilis formulirebaSic
vlindeba. am normis Sesabamisad, sakasacio saCivari qonebriv da sxva
araqonebriv davebze dasaSvebia, Tu saqme mniSvnelovania samarTlis
ganviTarebisa da erTgvarovani sasamarTlo praqtikis
CamoyalibebisaTvis. zogierT SemTxvevaSi, sasamarTlos gadawyvetileba
an calkeul sakiTxTan dakavSirebiT Camoyalibebuli erTiani
sasamarTlo praqtika, CveulebiTi samarTlis calkeuli normis
msgavsad, SesaZloa damkvidrdes brunvaSi, rogorc moqmedi samarTali. 287
amasTan, samosamarTlo samarTalma SesaZloa axali samarTlis normis
Seqmna an ama Tu im sakanonmdeblo regulirebis cvlileba gamoiwvios.

calkeuli normis sasamarTlosmieri interpretacia samarTlis


ganviTarebas emsaxureba. 288 am procesSi mecniereba damxmare funqcias
asrulebs. igi ikvlevs da sistemurad warmoadgens sasamarTlo
gadawyvetilebaTa ZiriTad safuZvlebs, vinaidan mecnieruli kvlevis
sagani, umTavresad, swored sasamarTlo gadawyvetilebebia. 289

2. samoqalaqo saqmeebze marTlmsajulebis ganxorcielebis


saxelmZRvanelo principebi

samoqalaqo samarTliT miiRweva mxareTa uflebebisa da interesebis


samarTliani da Tanazomieri dabalanseba. am funqciis realizebas
emsaxureba nebismieri sakanonmdeblo gadawyvetileba da misi
sasamarTlosmieri ganmarteba. 290

Sesabamisad, sasamarTlos daniSnulebaa, marTlmsajulebis


ganxorcielebisas daadginos normis mizani, rac, Tavis mxriv, sakmaod
farTo samosamarTlo Tavisuflebasac gulisxmobs. 291 amasTan,
mosamarTle xelmZRvanelobs, erTi mxriv, kanonmdeblis mier ama Tu im
normisaTvis miniWebuli, xolo, meore mxriv, zogadad, samoqalaqo
kanonmdeblobis mizniT, rac kerZosamarTlebrivi urTierTobis
monawileTa Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofasa da darRveuli
Tanasworobis aRdgenas gulisxmobs. amgvarad, mosamarTlis ganmartebis
Tavisufleba eqceva swored konkretuli normidan gamomdinare da
zogadi principebiT gansazRvrul farglebSi, rac samarTliani
samarTlis aRsrulebis 292, anu samarTliani gadawyvetilebis miRebis
sawindaria.

287
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 43; kereseliZe, kerZo
samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 56.
288
Rechtsgewinnung. Sead. aseve Jhering, Scherz und Ernst in der Jurisprudenz, 1884, 348; aseve Sendler,
Richterrecht – rechtstheoretisch und rechtspraktisch, Berlin, NJW, 1987, S. 3240.
289
Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und
Interessenjurisprudenz, 1932, S. 10.
290
Sead., magaliTad, germaniis samoqalaqo saproceso kodeqsis 278-e paragrafis
pirveli nawili. ix. aseve Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer
gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 289.
291
Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 9.
292
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 64.

44
mosamarTlem normis ganmartebis meTodebis daxmarebiT, yovel
konkretul SemTxvevaSi samarTlianobis, Tanazomierebisa da
keTilsindisierebis principis Sesabamisad, 293 unda miiRos kanonmdeblis
mier ama Tu im normiT dasaxuli miznis Sesabamisi Sedegi.

kanonmdeblis mier daculi interesi, amave dros, SeuZlebelia


ewinaaRmdegebodes sxva normebsa da principebs. 294 miuRebelia,
mosamarTlem dauSvas, rom kanonmdeblis mier erT, konkretul normaSi
gamovlenili neba winaaRmdegobaSi iyos mis mierve damkvidrebul sxva
principebasa da wesebTan. kanonmdeblis nebismieri gadawyvetileba
samarTlianobasa da mizanSewonilobaze damyarebuli samarTlebrivi
wesrigis Semadgeneli nawilia 295 da swored am sistemaSi calkeuli
normisTvis miniWebuli mniSvnelobis dadgena mosamarTlis
prerogativaa.

2.1 dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principebi

mxareTa interesebis samarTliani dabalanseba samoqalaqo saproceso


samarTalSi dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principebis
aRiarebiT vlindeba. samoqalaqosamarTlebrivi dava mxolod mxaris
moTxovnisa da iniciativis safuZvelze warmoebs. mxareTa mier xdeba
davis sagnis gansazRvra, anu „mxaris moTxovnis gareSe ar arsebobs
marTlmsajuleba“. 296

davis Sinaarss gansazRvraven mxolod mxareebi. isini ganageben


saproceso masalebs, mtkicebulebebsa da faqtebs. 297 Sesabamisad, mxare,
umTavresad, TviTon aris pasuxismgebeli Tavis xelT arsebuli
faqtebisa da uflebebis sworad gamoyenebaze. 298

dispoziciurobis principi, sssk-is me-3 muxlis Sesabamisad, gulisxmobs


mxareTa uflebamosilebas, Tavad daiwyon saqmis warmoeba sasamarTloSi
sssk-iT gaTvaliswinebuli wesebis mixedviT, sarCelis an gancxadebis
Setanis gziT. isini gansazRvraven davis sagans da iReben
gadawyvetilebas sarCelisa Tu gancxadebis Setanis Sesaxeb.

mxareebs SeuZliaT, dispoziciurobis principis Sesabamisad, saqme


morigebiT daamTavron, aseve mosarCele uflebamosilia, uari Tqvas
sarCelze, xolo mopasuxe – cnos sarCeli. aRniSnuli principi
gansazRvravs mxareTa procesze batonobis uflebamosilebas, anu
procesis dawyebis, Sinaarsis, mimdinareobisa da dasrulebis Sesaxeb
gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobas. 299

293
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 62.
294
Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 54.
295
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 74, aseve
ix. Paland/Heinrichs, BGB, 2008, Einleitung, RdNr. 46.
296
„ne eat iudex ultra petita partium“ ix. Musielak, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl.,
2008, § 308, RdNr. 1.
297
Schurter, Grundzüge des materiellen Beweisrechtes in der schweizerischen Civilprozessgesetzgebung, 1890, S.
24.
298
Schneider, Ueber richterliche Ermittlung und Feststellung des Sachverhalts im Civilprozesse, 1888, S. 20.
299
Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 275.

45
sssk-is me-4 muxlis Sesabamisad, samarTalwarmoeba samoqalaqo saqmeebze
mimdinareobs SejibrebiTobis principze dayrdnobiT. `mxareebi
sargebloben Tanabari uflebebiTa da SesaZleblobebiT, daasabuTon
TavianTi moTxovna, uaryon an gaaqarwylon meore mxaris mier
wayenebuli moTxovnebi, mosazrebebi Tu mtkicebulebebi. mxareebi
TviTon gansazRvraven, TuU romeli faqtebi unda daedos safuZvlad maT
moTxovnebs an romeli mtkicebulebebiT unda iqnes dadasturebuli es
faqtebi.~ SejibrebiTobis principi mxareTa avtonomiurobasa da
TviTpasuxismgeblobas gansazRvravs. 300

erTi mxriv, kerZosamarTlebrivi urTierTobis monawiles aqvs sruli


Tavisufleba, sakuTari Sexedulebisa da survilisamebr
kanonmdeblobiT miniWebul farglebSi gankargos Tavisi
kerZosamarTlebrivi sikeTe. 301 am uflebamosilebis ganxorcieleba
samoqalaqo procesSi swored SejibrebiTobis principiT gamoixateba.
rac Seexeba `dispoziciurobis principis uzenaesobas~, 302 es aris
samoqalaqo saqmeze mosamarTlisaTvis mxareTa avtonomiurobaSi SeWris
akrZalva, rac, amave dros, moicavs modave mxareebze pasuxismgeblobis
tvirTis mniSvnelovnad gadatanas. 303

aRniSnuli principebi Tanamedrove samarTlebrivi sistemebis saproceso


samarTalSi damkvidrda, miuxedavad imisa, rom mas gasuli saukunis
meore naxevarSi mowinaaRmdegeebi hyavda. 304

2.2 sasamarTlos saproceso Tanaqmedeba

sssk-is me-4 muxlis me-2 nawili gansazRvravs sasamarTlos zogad


uflebamosilebas, saqmis garemoebaTa gasarkvevad mimarTos Tavisi
iniciativiT `am kodeqsSi gaTvaliswinebul RonisZiebebs.~ 305

Sesabamisad, dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principi ar unda


ganimartos imdenad farTod, rom mosamarTlis roli marTlmsajulebis
ganxorcielebaSi sruliad umniSvnelod iqces. kerZod, dauSvebelia
sasamarTlos mier mxareTa mier warmodgenili faqtebis Seswavla da
Sefaseba moTxovil iqnes mxolod im nawilSi da imgvarad, rogorc es
mxaris mieraa warmodgenili. 306

endemani miiCnevs, rom aRniSnuli principebis amgvari interpretaciiT


ikargeba sasamarTlos umTavresi daniSnuleba marTlmsajulebis

300
Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 291 ff.
301
Schneider, Ueber richterliche Ermittlung und Feststellung des Sachverhalts im Civilprozesse, 1888, S. 18.
302
„Dispositionsmaxime“.
303
Schneider, Ueber richterliche Ermittlung und Feststellung des Sachverhalts im Civilprozesse, 1888, S. 19.
304
Sead., magaliTad, Bar, Recht und Beweis im Civilprocesse, 1968, S. 2, romelic miiCnevs, rom
mxareTaTvis samarTlis dispoziciurobis aRiareba da aRniSnuliT sasamarlos
absoluturi SezRudva calkeul SemTxvevaSi gaumarTlebelia, vinaidan es
WeSmaritebis dadgenas abrkolebs. Sead. aseve Zink, Ueber die Ermittlung des Sachverhaltes im
französischen Civilprozesse, Band 1, Die Abhandlung selbst, 1860, S. 354 ff.
305
Sead. Ohlinger, Der gemeine deutsche und Württemb. Civil-Prozess, 1862, S. 8.
306
Schurter, Grundzüge des materiellen Beweisrechtes in der schweizerischen Civilprozessgesetzgebung, 1890, S.
27.

46
ganxorcielebisas, kerZod, susti mxaris interesebis dacva 307 da misTvis
samarTliani samarTlis aRiareba, Sesabamisi uflebis mikuTvneba.

Tanamedrove doqtrinaSi udavoa sakiTxi, rom samoqalaqo procesSi


moqmedebs SejibrebiTobis principi da mxaris `batonoba~ faqtobriv
moTxovnaze, anu dispoziciurobis principi, 308 Tumca mxareTa
Tavisufleba SeuzRudavi ar aris. magaliTisaTvis, sasamarTlos akisria
dazustebis, 309 kerZod, Tavis saqmianobis ganxorcielebisas, davis sagnis
farglebSi SekiTxvis dasmis valdebuleba, calkeuli sakiTxebis
dazustebis mizniT. 310

sasamarTlos mier gadawyvetilebis miRebisas mniSvnelovania ara


mxareTa mier dayenebuli moTxovnis sityvasityviTi gageba, aramed
moTxovnis mflobelis Secnobadi neba. 311 sasamarTlos mier davis sagnis
dadgenas gadamwyveti mniSvneloba aqvs samarTalwarmoebis sworad
warmarTvisaTvis. 312

mosamarTlis mier ganmarteba xorcieldeba mosarCelis mier wayenebuli


moTxovnis farglebSi, maT Soris kiTxvis dasmis nawilSic.
sasamarTlos ar aqvs ufleba, sruliad axali, damatebiTi moTxovnis
stimulireba moaxdinos. 313

mosamarTlis Tanaqmedebis uflebamosilebas iTvaliswinebs sssk-is 218-e


muxlis me-2 nawili, romlis Sesabamisad, mosamarTles SeuZlia,
miuTiTos davis gadawyvetis SesaZlo Sedegebze da mxareebs SesTavazos
morigebis pirobebi. amasTan, sssk-is 222-e muxlis Sesabamisad,
mosamarTles ufleba aqvs, misces mxareebs SekiTxva, romelic xels
uwyobs saqmis gadawyvetisaTvis mniSvnelobis mqone garemoebaTa srulad
da zustad gamokvlevas, am garemoebebis dasadastureblad
mtkicebulebaTa gamovlenas, sasamarTloSi wardgenas da maTi
utyuarobis gamorkvevas. sssk-is 223-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad,
sasamarTlo iRebs am kodeqsiT gaTvaliswinebul zomebs, raTa saqme
yovelmxriv iqnes gamokvleuli. mxareTa mier aRniSnulis
gauTvaliswineblobis SemTxvevaSi, sasamarTlo ar aris uflebamosili,
sakuTari iniciativiT gaiTvaliswinos is garemoebebi an moTxovnebi,
romlebic misi Sexedulebisamebr amyarebs an asabuTebs erT-erTi mxaris
moTxovnas. 314

2.3 mosamarTlis moqmedebis Tavisufleba moTxovnis safuZvlis


SerCevisa da gamoyenebisas

Tanamedrove samoqalaqo saproceso kanonmdeblobaSi moqmedebs


mosamarTlis mier samarTlis Sefardebis principi 315. sasamarTlom

307
Endemann, Die Beweislehre des Zivilprozesses, 1860, S. 46.
308
Thomas/Putzo, ZPO Komentar, 25. Aufl., 2003, Einl. I, RdNr. 5.
309
„Aufklärungspflicht“.
310
Baumbach/Lauterbach/Abertts/Hartmann, ZPO Beck’sche Kurzkommentare, 51. Aufl., 1993, § 128, RdNr. 28.
311
Sead. Thomas/Putzo, ZPO Komentar, 25. Aufl., 2003, Einl. II, RdNr. 6 f.
312
Thomas/Putzo, ZPO Komentar, 25. Aufl., 2003, Einl. II, RdNr. 2.
313
Baumbach/Lauterbach/Abertts/Hartmann, ZPO Beck’sche Kurzkommentare, 51. Aufl., 1993, § 308, RdNr. 3 f.
314
Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 305.
315
„Grundsatz der richterlichen Rechtsanwendung“.

47
mocemuli SemTxvevis maregulirebeli yvela materialursamarTlebrivi
moTxovnis safuZveli unda Seamowmos. aRniSnuli valdebuleba
mosamarTles akisria imis miuxedavad, miuTiTa Tu ara mxarem isini.

mxareebma unda waradginon mxolod faqtobrivi garemoebebi da ar arian


valdebulni, miuTiTon samarTlebrivi safuZveli. samarTlis
Sefardebas Tavad sasamarTlo axorcielebs, 316 anu mxareTa mier
SejibrebiTobis principis Sesabamisad warmodgenili moTxovnebisa da
faqtobrivi garemoebebis samarTlebrivi Sefaseba sasamarTlos
kompetenciaa. 317 amasTan, mosamarTlem unda ganixilos da gamoikvlios
mxolod is faqtebi, romlebic procesis monawile mxareTa mier aris
warmodgenili da mtkicebulebiT uzrunvelyofili. 318

aRniSnulis msgavsad, qarTul sasamarTlo praqtikasa da iuridiul


literaturaSi udavod miiCneva, rom mosamarTlesa da mxareebs Soris
moqmedebs principi: `momeci faqtebi da mogcem samarTals~. 319, 320
aRniSnuli principis Tanaxmad, mosamarTlem unda icodes samarTali,
unda ganmartos igi da gamoiyenos. 321

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo ganmartavs: `saqarTvelos


samoqalaqo saproceso kodeqsis 178-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad,
sarCelSi aRniSnuli unda iyos mosarCelis moTxovna, garemoebebi,
romelzec mosarCele amyarebs Tavis moTxovnebs, mtkicebulebani,
romlebic adastureben am garemoebebs. aRniSnuli normis Tanaxmad,
sarCelSi miTiTebuli unda iyos mosarCelis moTxovna, anu sarCelis
sagani... am normis mixedviT, mosarCeles ar evaleba sadavo
samarTlebrivi urTierTobis iuridiuli kvalifikacia, rac niSnavs, rom
mosarCele araa valdebuli, iuridiulad daasabuTos Tavisi sasarCelo
moTxovna. 322 sakasacio palata ganmartavs, rom `sasamarTlo ar aris
SezRuduli mosarCelis mier miTiTebuli samarTlebrivi safuZvliT,
sadavo samarTlebrivi urTierTobis mosarCeliseuli iuridiuli
kvalifikaciiT da is Tavad aZlevs kvalifikacias sadavo samarTlebriv
urTierTobas.“ 323

yoveli konkretuli SemTxvevis gadawyvetisas moTxovnis safuZveli unda


SeirCes, upirveles yovlisa, im samarTlebrivi interesis 324 Sesabamisad,

316
„iura novit curia“ (`sasamarTlo icnobs samarTals~).
317
Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 306.
318
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 39.
319
„da mihi facta, dabo tibi ius“.
320
Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa
miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 42, sq. 50.
321
ix. Prütting, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, § 293, RdNr. 2, aseve
Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., 2006, Band 1, Einl., RdNr. 7.
322
Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa
miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 41 da Semdgomi, romlis Tanaxmadac, mxaris
mier warmodgenili samarTlebrivi safuZvlis miTiTeba da dasabuTeba ar aris
savaldebulo da arc mosamarTlisaTvisaa mboWavi.
323
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2005 wlis 4 martis #as-973-1208-04 ganCineba.
324
Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 653; Olzen/Wank Zivilrechtliche Klausurenlehre mit
Fallrepetitorium, 2. Aufl., 1998, S. 26.

48
romlis dadgomac surs mxares. moTxovnis safuZvlis swori SerCeva
SesaZlebelia mxolod im SemTxvevaSi, Tu naTelia moTxovnis mizani.

mas Semdeg, rac ganisazRvreba moTxovnis mizani, unda SeirCes


moTxovnis is samarTlebrivi safuZveli, romlis Sedegic ekonomikurad
da samarTlebrivad yvelaze axlos dgas am mizanTan. 325

sssk-is 178-e muxlis Tanaxmad, sarCelSi, sxva savaldebulo


monacemebTan erTad, miTiTebuli unda iyos mosarCelis moTxovna, is
faqtobrivi garemoebebi da samarTlebrivi safuZveli, romelzec
amyarebs mosarCele Tavis moTxovnas.

sssk-is 178-e muxlis pirveli nawilis formulirebis Tanaxmad, sarCelSi


savaldebulo wesiT `unda aRiniSnos~ yvela is monacemi, rac am normaSi
CamoTvlil punqtebSia miTiTebuli. amasTan, erTi SexedviT, mosarCelis
mier moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi safuZvlis armiTiTebis
SemTxvevaSi, sarCeli xarvezianad unda CaiTvalos da, Sesabamisad,
dasaSvebad ar unda iqnes cnobili.

amgvari ganmarteba ewinaaRmdegeba Tanamedrove qveynebis samoqalaqo


saproceso samarTalSi moqmed umTavres princips _ `sasamarTlo icnobs
samarTals~, 326 iseve rogor sasamarTlo praqtikasa da literaturaSi
damkvidrebul princips, romlis mixedviTac samarTlebrivi Sefaseba
mxolod sasamarTlos valdebuleba da uflebamosilebaa.

„mosamarTle valdebulia, mosarCelis sasarCelo gancxadebidan


gamomdinare, moZebnos kanoni, romelic iTvaliswinebs im samarTlebriv
Sedegs, romelsac mosarCele Tavisi sarCeliT moiTxovs. mosamarTlem
unda daadginos, miuTiTebs Tu ara mosarCele im garemoebebze,
romlebic kanonis mier gansazRvrulia am samarTlebrivi Sedegis
dadgomis winapirobad. unda dadgindes gansaxilveli moTxovnis
safuZvlisaTvis aucilebeli winapirobebi, anu kanoniT dadgenili
normis Semadgenlobis niSnebi. iuridiuli muSaobis meTodikis mixedviT,
normebi unda daiSalos misi elementebis, kerZod normis aRwerilobiTi
nawilis Semadgeneli elementebis, mixedviT. iuridiuli samuSao swored
am amoxsnis sisworezea damokidebuli.“ 327

sssk-is 178-e muxlis `T~ qvepunqti sssk-is 183-e muxlis me-2 nawilTan
urTierTkavSirSi (sadac sarCelis miRebis winapirobebia gansazRvruli)
unda ganimartos, Sesabamisad, sarCelSi samarTlebrivi safuZvlis
miTiTeba unda iqnes miCneuli sarCelis sasurvel da ara savaldebulo
winapirobad.

mxaris mier samarTlebrivi safuZvlis miTiTeba ar aris mxaris


valdebuleba, Tumca aRniSnuli, rogorc wesi, mniSvnelovan daxmarebas

325
Schiffner, Systematisches Lehrbuch des oesterreichischen allgemeinen Civilrechtes Band 1, Den allgemeinen
Teil enthaltend, 1882, S. 176.
326
Sead. Zugehör, Anwaltsverschulden, Gerichtsfehler und Anwaltshaftung, NJW, 2003, S. 3228.
327
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo
samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 58-60.
49
uwevs mosamarTles samarTlebrivi Sefasebisas. 328 sasamarTlo, cxadia,
ar aris mxareTa mier warmodgenili samarTlebrivi safuZvliTa da
SefasebebiT SeboWili. 329 man dava unda gadawyvitos yvela SesaZlo
samarTlebrivi safuZvlis gaanalizebis Sedegad, upiratesad
gamosayenebeli samarTlebrivi safuZvlis SerCevisa da saTanadod
kvalifikaciis gziT. 330

principi _ `sasamarTlo icnobs samarTals~ _ garkveul


winaaRmdegobebs warmoSobs praqtikaSi. kerZod, mosarCele, romelic
misTvis naklebad momgebian samarTlebriv safuZvelTan dakavSirebul
mtkicebulebebs ar warmoadgens im varaudiT, rom es safuZveli
sasamarTlos mier mocemuli SemTxvevis gadawyvetisas ar iqneba
gaTvaliswinebuli, SesaZloa, araTanaswor da wamgebian mdgomareobaSi
aRmoCndes mopasuxe mxaresTan SedarebiT, Tu sasamarTlo SemTxvevas
swored am samarTlebrivi safuZvlis Sesabamisad daakvalificirebs.
mosarCele damatebiT mtkicebulebebs veRar waradgens ZiriTadi
sxdomis Semdeg, vinaidan amis uflebas uzRudavs mas samoqalaqo
saproceso kanonmdebloba. 331 sssk-is 215-e muxlis me-2 nawilis
Sesabamisad, sasamarTlo damatebiTi mtkicebulebebis wardgenis Sesaxeb
Suamdgomlobebs ganixilavs mxolod gamonaklisis saxiT, kerZod: Tu
mxares maTi wardgena saqmis mosamzadebel stadiaze ar SeeZlo
obieqturi mizezebiT, anu aRniSnulis Sesaxeb ar icoda, an
SuamdgomlobaTaAwardgena saqmis mosamzadebel stadiaze mxarem ver
uzrunvelyo sapatio mizezebiT. sasamarTlo, rogorc wesi, ar aris
SeboWili mxareTa mier warmodgenili samarTlebrivi dasabuTebiT an
TanmimdevrobiT. Sesabamisad, mxare ver moiTxovs sasamarTlosagan, ar
imsjelos ama Tu im moTxovnis safuZvelze. 332

moTxovnis safuZvlis sworad SerCevis procesSi sakvanZo sakiTxi


moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTebaa. normaTa konkurenciis
SemTxvevaSi, mosamarTlis umniSvnelovanesi amocana upiratesad
gamosayenebeli moTxovnis safuZvlis Seucdomeli SerCevaa.

3. normis ganmartebis meTodebi da mosamarTlis SefasebiTi


Tavisufleba

moTxovnis safuZvelTa konkurenciis calkeuli SemTxvevis


samarTlebrivi Sefaseba unda moxdes normis ganmartebis meTodebis
gamoyenebiT.

3.1 gramatikuli ganmartebis mimarTeba logikuri ganmartebis meTodTan

samarTlis normis Sinaarsis dadgenis meTodebi sxvadasxva epoqasa Tu


sxvadasxva samarTlebriv sistemaSi gansxvavebul kriteriumebs
emyareboda. ZiriTadi ganmasxvavebeli niSani iyo normis sityvasityviT

328
Sead. Doms, Neue ZPO – Umsetzung in der anwaltlichen Praxis, NJW, 2002, S. 778.
329
Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 306;
Musielak, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, § 308, RdNr. 15.
330
BGH Urteil vom 26.06.2003 – VII ZR 281/02 (LG Potsdam), NJW-RR, 2003, S. 1321 f.
331
Doms, Neue ZPO – Umsetzung in der anwaltlichen Praxis, NJW, 2002, S. 779.
332
Baumbach/Lauterbach/Abertts/Hartmann, ZPO Beck’sche Kurzkommentare, 51. Aufl., 1993, § 308, RdNr. 6.

50
mniSvnelobasa da mis e.w. SefasebiT kategoriebze damyarebul
ganmartebas Soris gakeTebuli gamijvna. evropuli saerTo samarTali
icnobda da ganasxvavebda gramatikuli da logikuri ganmartebis
meTodebs. 333

cnebaTa iurisprudenciis warmomadgenlebi miiCnevdnen, rom cnebaTa


gamocalkevebisa da maTi urTierTkavSiris analizis safuZvelze xdeba
normis ganmarteba. es mxolod formalur-logikuri procesia da igi
Sorsaa e.w. SefasebiTi kategoriebisagan. 334 am midgomam, romelic
ugulebelyofda SefasebiT kategoriebsa Tu kriteriumebs, TandaTan
dauTmo adgili Tanamedrove samarTlebrivi wesrigisTvis
damaxasiaTebel midgomas, romlisganac ganuyofelia
keTilsindisierebis principis aRiareba da masze dayrdnobiT
samarTlis Semdgomi ganviTareba; 335

interesTa iurisprudenciis warmomadgenlebisTvis yoveli


samarTlebrivi norma Seicavs interesTa konfliqtis gadaWris gzas. 336
normis gamomyenebelma, upirvelesad, unda gamoikvlios, Tu ra
interesebi upirispirdeba erTmaneTs, Semdeg ki unda daadginos, rogor
gadaWra es interesTa konfliqti kanonmdebelma. 337 amasTan, interesTa
iurisprudenciis mimdevrebisaTvis normis adekvaturi ganmarteba
gulisxmobs mxareTa interesebisa da kanonis miznis Sesabamisi
samarTliani da Tanazomieri gadawyvetilebis miRebas; 338

SefasebiTi iurisprudenciis Tanaxmad, kanonmdeblisa da mosamarTlis


saqmianoba upirvelesad Sefasebaa. 339 es ki imas niSnavs, rom misi
„sazRvrebi (sasazRvro zona)“ 340 ar aris gamokveTili da rom TiToeuli
normis ganmarteba unda moxdes samarTlis zogadi principebisa da
kanonis miznebis gaTvaliswinebiT; 341

SefasebiTi iurisprudencia ar tovebs yoveli cnebisa da normis mimarT


Sefasebis erTgvarovnad farTo farglebs, anu Sefasebis
Tavisuflebas. 342 ganmartebis SefasebiT TavisuflebaSi eqceva iseTi
samarTlebrivi kategoriebi, rogorebicaa kanonis normis arsi da
miznebi. amis sapirispirod, ganmartebis farglebs ar ganekuTvneba,
magaliTad, calkeul SemTxvevaSi imis dadgena, aris Tu ara piri nivTis
mesakuTre da aqvs Tu ara mas, ssk-is 172-e muxlis Sesabamisad, nivTis

333
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 66.
334
ix., magaliTad, Savigny, System des heutigen römischen Rechts Band 1, 1840, S. 212 ff.; Sead. aseve
mokle mimoxilviT Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 34.
335
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 67.
336
Sead. Jhering, der Kamf um das Recht, S. 115.
337
ix., magaliTad, Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz,
Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55; Sead. aseve Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar,
67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 35.
338
Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbilsdung und
Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55.
339
Larenz/Canaris, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 1995, 36 ff.
340
„Randzone“.
341
Sead. aseve mokle mimoxilviT Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung,
RdNr. 36.
342
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 39.

51
gamoTxovnis ufleba. aRniSnulis dadgena „subsumciis“ farglebSi
xorcieldeba, rac normis gamoyenebis winapirobebis Sefardebas
gulisxmobs faqtobriv garemoebebTan.

kanonis ganmarteba gulisxmobs normis misi arsisa da gamokvleuli


miznis Sesabamisad gamoyenebas. 343 ganasxvaveben Semdegi saxis ganmartebis
meTodebs:

gramatikuli anu sityvasityviTi ganmarteba moicavs cnebisa Tu


regulirebis Sefasebas, rogorc gramatikuli, 344 aseve iuridiuli
terminologiis gaTvaliswinebiT. 345 es ukanaskneli aucileblad
gasaTvaliswinebelia, rodesac esa Tu is termini garkveuli SinaarsiT
damkvidrebuli da ganmartebulia samarTlebriv wesrigSi. 346 zogierT
SemTxvevaSi, normis sityvasityviTi ganmartebis meTodis Sesabamisi
interpretacia arasakmarisia misi miznisa da Sinaarsis swori
SefasebisaTvis. es xdeba, magaliTad, maSin, rodesac ori samarTlis
norma erTmaneTs ewinaaRmdegeba imgvarad, rom mosamarTlis mier maTi
sityvasityviTi ganmartebis Sedegad gadawyvetilebis miReba
SeuZlebelia; 347

normis ganmartebis sistemuri meTodi ikvlevs ramdenime normis


samarTlebriv Tu Sinaarsobriv kavSirsa da maT urTierTmimarTebas.
aRniSnuli kavSiris dadgena SesaZlebels xdis calkeuli normis arsis
dadgenas, 348 kerZod, sistemuri ganmarteba gulisxmobs normis
ganmartebas ara izolirebulad, aramed erTiani samarTlis sistemisa
Tu Sesabamisi kanonis konteqstSi misi adgilis mixedviT; 349

istoriuli ganmartebis meTodi kanonis warmoSobis istoriis, misi


SemuSavebis motivebis gamokvlevas gulisxmobs. kerZod, unda dadgindes
is, Tu ra mizans isaxavda kanonmdebeli aRniSnuli normis
mowesrigebiT, anu ra iyo misi `istoriuli neba~. 350 amasTan,
gasaTvaliswinebelia, ra Rirebulebebze dayrdnobiT iqna Sesabamisi
norma SemuSavebuli da ra faseulobebis dacvis mizans emsaxureboda
misi Seqmna. 351

me-18 saukunis dasawyisSi moRvawe italieli mecnieris, rapolas, 352


mixedviT, normis Sefasebisas SesaZloa gaimijnos normis miRebis

343
Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS,
2009, S. 292; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 40.
344
Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 43.
345
Huber. Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 190.
346
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 41.
347
Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 1.
348
Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 42.
349
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 191; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67.
Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 42.
350
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 40, RdNr. 46.
351
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 191.
352
Francisco Rapolla.

52
mamoZravebeli safuZveli 353 da saboloo mizani, 354, 355 Sesabamisad, normis
miRebis mamoZravebeli safuZveli kanonmdeblis istoriul nebad, 356
xolo saboloo mizani logikuri ganmartebis Sedegad miRebul
Sefasebad iqnes miCneuli. 357

Tanamedrove ganmartebis meTodi logikuri ganmartebis meTodisgan


iRebs saTaves da gulisxmobs ama Tu im normis Seqmnis e.w. `gonivruli
safuZvlis~ 358 anu miznis dadgenas, 359 rac pirTa Tanasworobisa da
keTilsindisierebis principebis gaTvaliswinebiT unda moxdes. 360 mas
xSirad teleologiuri ganmartebis meTodad ixsenieben.

istoriuli ganmartebis meTodisagan gansxvavebiT, igi normis


ganmartebis momentisaTvis arsebuli garemoebebis gaTvaliswinebiT
xorcieldeba, 361 kerZod, normis Secvlili, kanonmdeblis mier
gauTvaliswinebeli, garemoebebis imgvarad Sefasebis Sedegad, rogorc
es kanonmdeblis savaraudo mizani iqneboda normis Sefardebis
momentSi. amgvari ganmartebis Sesabamisad, SesaZloa, ama Tu im normis
regulirebis qveS moeqces iseTi SemTxveva, romelic kanonmdeblis
istoriuli neba ar iyo. 362

ar arsebobs wesi, romlis mixedviTac normis ganmartebis meTodebs


Soris winaaRmdegobisas erT-erTs raime kriteriumiT upiratesoba unda
mieniWos. Sesabamisad, sadavoa, ramdenad SeiZleba ganmartebis meTodebs
Soris dadgindes ierarqiuli Tanmimdevroba. 363 amis miuxedavad, ama Tu
im debulebis ganmartebis dros, rogorc wesi, upiratesad
gasaTvaliswinebelia swored kanonmdeblis neba da gansaxilveli
normis mizani. Sesabamisad, ganmartebis meTodebs Soris xSir
SemTxvevaSi upiratesoba swored teleologiuri ganmartebis meTods
eniWeba. 364 gasaTvaliswinebelia, rom am ganmartebis meTodis gamoyeneba
sasurvel samarTlian Sedegs warmoSobs, Tu igi interesebis Sefaseba-
Sepirispirebis gziT xorcieldeba. 365

353
„causa impulsiva“.
354
„causa finalis“.
355
ix. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 8.
356
Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 42.
357
Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 45.
358
„ratio legis“.
359
Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 46.
360
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 191.
361
Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, Einl., RdNr. 135.
362
„...ist der alte Rechtsatz nun, was vordem nicht war“, Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl.,
Band 1, 1899, S. 45.
363
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 193.
364
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 74; Sead. aseve
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 46; Säcker, Münchener Kommentar zum
BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, Einleitung, RdNr. 127 ff., 134.
365
Herzberg, Kritik der teleologischen Gesetzesauslegung, NJW, 43. Jahrgang, 1990, S. 2526 ff., Sead. Heck, das
Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und
Interessenjurisprudenz, 1932, S. 174.

53
3.2 normis Sinaarsobrivad SemzRudavi da ganmvrcobi ganmarteba

teleologiuri ganmarteba SesaZloa ganxorcieldes teleologiuri


`reduqciis~ gziT, romlis Sesabamisad, norma, mis sityvasityviT
mniSvnelobasTan mimarTebiT, ufro viwro SinaarsiT ganimarteba. 366
magaliTad, calkeul SemTxvevaSi, SesaZloa, normis sityvasityviTi
ganmartebis Sedegad regulireba vrceldebodes iseT SemTxvevaze,
romelic normis miznis Sesabamisi ganmartebis Sedegad masze ar unda
gavrceldes. aseTi Sedegi miuRebelia, vinaidan Sesabamisi SemTxvevis am
saxiT mowesrigeba ar iyo kanonmdeblis mizani. am dros normis
moqmedebisa Tu gamoyenebis farglebi izRudeba regulirebis miznis
Tanazomierad.

magaliTad, germaniis Tanamedrove sasamarTlo praqtika axleburad


ganmartavs SezRudulqmedunarianis mier uZrav qonebasTan dakavSirebiT
dadebul garigebebSi `uflebriv sargebels~. 367 calkeul SemTxvevaSi,
uZravi qonebis Cuqebis valdebulebiTsamarTlebrivi garigeba
Tanxmobasavaldebulod ganixileba da, Sesabamisad, meryevad baTilad.
miuxedavad amisa, germaniis sasamarTlos ganmartebiT, aRniSnuli ar
vrceldeba uZrav qonebaze sakuTrebis uflebis gadacemis Sesaxeb
sanivToO garigebaze, germanul samarTalSi moqmedi abstraqciis
principidan gamomdinare. 368

amis sapirispirod, e.w. teleologiuri „eqstenciis“ 369 dros normis


sityvasityviTi formulireba imdenad viwroa, rom aucilebelia normis
farTod ganmarteba Tu `koreqcia~, 370 raTa igi gavrceldes SemTxvevebze,
romlebic am normis regulirebis miznis qveS udavod eqcevian.

Sesabamisad, enobrivi TvalsazrisiT arasakmarisad zusti


formulirebis kanonmdeblis nebis mixedviT modificireba eqstenciuri
teleologiuri ganmartebis meTodiT dasaSvebi da gamarTlebulia. Tu
normis Sinaarsi misi gamoyenebis sferos imgvarad aviwroebs, rom igi
normis mizans aRar Seesabameba, normis ganmarteba unda moxdes imdenad
farTod, rom kanonmdeblis mier am normiT dasaxuli miznis miRweva
iyos uzrunvelyofili. 371

366
Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS,
2009, S. 294.
367
Sead. ssk-is me-15 da 63-e muxlebi, Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi
sistemuri cnebebi, 2009, gv. 128 da Semdgomi.
368
Sead. Wilhelm, Das Merkmal „lediglich rechtlich vorteilhaft“ bei Verfügungen über Grundstücksrechte,
NJW, 2006, S. 2353 („Die neuen Entscheidungen des BGH betrafen die Auflassung des Grundstückseigentums.
Sie zeigen, dass das Merkmal der ausschließlichen rechtlichen Vorteilhaftigkeit gerade im Grundstücksrecht
außerordentlich unsicher ist. Selbstverständlich ist der durch Auflassung zu begründende Erwerb des Eigentums
an einem Grundstück als solcher lediglich rechtlich vorteilhaft. Datum der Rechtsprechung ist weiter das
Trennungs- und Abstraktionsprinzip mit der Folge, dass etwaige Nachteile des Kausalgeschäfts nur dieses
zustimmungsbedürftig machen, für die Übereignung aber nicht zu berücksichtigen sind“).
369
„teleologische Extension“.
370
Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der
internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 193.
371
Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS,
2009, S. 294 f.

54
3.3 mosamarTlis SefasebiTi Tavisufleba

kanonis xarvezebis Sevseba sasamarTlos uflebamosilebaa, rac xSirad


praqtikulad axali normis SeqmniT gamoixateba. 372

samosamarTlo samarTlis meSveobiT samarTlis ganviTarebisas 373


mosamarTle SeboWilia moqmedebis garkveuli farglebiT, e.w.
SefasebiTi TavisuflebiT. igi zemoT ganxiluli ganmartebis meTodebis
gamoyenebisas valdebulia, iTvaliswinebdes samarTlisa da
konstituciis ZiriTad faseulobebsa da principebs. 374 imisaTvis, rom
sasamarTlos mier calkeul SemTxvevaze miRebulma gadawyvetilebam
uzrunvelyos kanonmdeblobiT mowesrigebuli interesebis dacva, igi
unda emyarebodes mosamarTlis mier kanonmdeblis nebisa Tu samarTlis
normis adekvatur ganmartebas. 375

amdenad, mosamarTles didi pasuxismgebloba akisria: man unda


daasabuTos ama Tu im ganmartebis meTodis gamoyenebiT miRebuli
daskvnis mizanSewoniloba. 376 mosamarTle eZebs samarTlian da
Tanazomier gamosavals. Sesabamisad, is gansazRvravs Tanazomierebis
farglebs da uflebamosilia, gascdes ama Tu im normis ganmartebis
viwro CarCoebs, Tu gamosayenebeli normis sxvagvari interpretacia
kanonmdeblis miznebTan Seusabamo Sedegs warmoSobs. 377

mosamarTlis mier e.w. aSkara 378 sakanonmdeblo xarvezis dadgena da misi


Sevseba SedarebiT martivi amocanaa. problemas mosamarTle awydeba
maSin, rodesac saqme exeba dafarul sakanonmdeblo xarvezs. 379
dafaruli xarvezis arsebobis dadgena da Sevseba gansakuTrebul
Zalisxmevas saWiroebs. aseT SemTxvevaSi arsebobs ama Tu im sakiTxis
maregulirebeli norma, Tumca amis miuxedavad saxezea sakanonmdeblo
xarvezi, 380 vinaidan Sesabamisi urTierToba araadekvaturad aris
mowesrigebuli. mosamarTlem arsebuli sakanonmdeblo xarvezi unda
Seavsos konkretuli normis misi arsisa da miznis Sesabamisi
ganmartebis meSveobiT.

analogia _ esaa calkeuli SemTxvevis an SemTxvevebis maregulirebeli


normis gavrceleba sxva samarTlebrivad msgavs SemTxvevaze. 381 kanoniT
dauregulirebeli urTierTobis mowesrigebis mizniT, analogiis
gamoyeneba xorcieldeba gansaxilvel SemTxvevasTan yvelaze axlos
mdgomi normis SerCevisa da gamoyenebis gziT. 382

372
Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und
Interessenjurisprudenz, 1932 S, 13, 14.
373
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 57.
374
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 57.
375
Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und
Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55.
376
Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 54.
377
Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 54.
378
„offene Regelungslücke“.
379
„verdeckte Regelungslücke“.
380
Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 30.
381
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 48.
382
Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 45.

55
aRniSnuli scdeba ama Tu im normis kanonmdebliseuli nebis anu normis
arsisa da miznis dadgenas. am midgomis gamoyeneba dasaSvebia mxolod
garkveuli winapirobebis, kerZod kanonmdeblis mier e.w. daugegmavi
sakanonmdeblo xarvezis, arsebobisas. 383

analogiis sapirispiro procesia e.w. ukudaskvna 384. is, rom


kanonmdebelma esa Tu is samarTlebrivi Sedegi konkretuli faqtobrivi
SemadgenlobisaTvis gaiTvaliswina, SeiZleba miuTiTebdes, rom
aRniSnuli samarTlebrivi Sedegi sxva SemTxvevebze ar unda
gavrceldes. aRniSnuli meTodis gamoyeneba gamarTlebulia mxolod im
SemTxvevaSi, rodesac savaraudoa kanonmdeblis mier Sesabamisi
SemTxvevis ganWvreta da mis mimarT sakuTari nebis am formiT
dafiqsireba. 385

V. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia nasyidobis


samarTalSi

nasyidobis samarTalSi warmodgenil moTxovnaTa da moTxovnis


safuZvelTa konkurenciis calkeuli SemTxvevebi konkurenciaTa saxeebis
arsebobis naTeli dasturia, rac, amave dros, konkurenciaTa Soris
gamijvnis praqtikul mniSvnelobasac warmoaCens.

1. moTxovnaTa konkurencia

nasyidobis samarTalSi warmodgenilia rogorc moTxovnaTa


gamomricxavi, aseve alternatiuli konkurenciis SemTxvevebi. amasTan,
arsebobs zogierT moTxovnasTan mimarTebiT moTxovnaTa kumulaciis
SesaZleblobac. am gansxvavebebis warmosaCenad erTmaneTisagan unda
gaimijnos da damoukideblad gaanalizdes nasyidobis samarTalSi
arsebul moTxovnaTa konkurenciis SemTxvevebi.

1.1 pirvelad da meorad moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia

kreditoris pirvelad da meorad moTxovnaTa Soris sawyis etapze, anu


xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebis Sesrulebis vadis
dadgomis momentisaTvis, rogorc wesi, warmoiSoba moTxovnaTa
gamomricxavi konkurencia pirvelad da meorad moTxovnebs Soris. 386

pirveladi Sesrulebis moTxovna gamoricxavs meorad moTxovnebs, sanam


ar gamoikveTeba movalis mier valdebulebis ar- an verSesruleba. im
SemTxvevaSi, Tu movale valdebulebas xelSekrulebiT SeTanxmebuli

383
Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS,
2009, S. 295.
384
„argumentum contrario“; „Umkehrschluss“.
385
Sead., magaliTad: Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen
Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 296 („Daraus lässt sich im Umkehrschluss folgern, dass der Gesetzgeber diesen
Fall nicht als Fall der „besonderen Umstände“ (§ 281 II Alt. 2 bzw. § 323 II Nr. 3) ansehen wollte“);
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 50.
386
garda im SemTxvevisa, Tu saxezea damatebiTi SesrulebisaTvis vadis gansazRvris
gamomricxavi kanoniT zustad gaTvaliswinebuli garemoebebi.

56
pirobebis Sesabamisad ar Seasrulebs, kreditors warmoeSoba meoradi
moTxovnebis ganxorcielebis uflebamosileba. 387

pirveladi moTxovna meoradisagan imiT gansxvavdeba, rom igi uSualod


xelSekrulebis Sinaarsidan gamomdinareobs 388 da xelSemkvreli mxaris
pirveladi, mTavari interesia. amasTan, ssk-is 361-e muxlis me-2 nawiliT
dakonkretebulia, rom `valdebuleba unda Sesruldes jerovnad,
keTilsindisierad, daTqmul drosa da adgilas.~ mxolod aseTi
Sesruleba iwvevs valdebulebis SesrulebiT Sewyvetas.

magaliTad, nasyidobis xelSekrulebis farglebSi myidvelis pirveladi


interesia gamyidvelis mier misTvis xelSekrulebis Sesabamisi
nasyidobis sagnis gadacema. kerZod, ssk-is 477-e muxlisa da ssk-is 487-e-
489-e muxlebis Sesabamisad, gamyidveli nasyidobis xelSekrulebiT
valdebulia, myidvels gadasces naklisagan Tavisufali nivTi. 389

meoradi moTxovnebi pirveladi moTxovnebis adgils ikavebs maSin,


rodesac pirveladi moTxovna darRveulia. amgvarad, am ori saxis
moTxovnebis erTdroulad arseboba SeuZlebelia, vinaidan meoradi
moTxovnis warmoSobis winapirobaa pirveladi moTxovnis
ganuxorcielebloba, anu movalis mier Seusrulebloba.

xSirad, meoradi moTxovnebis warmoSoba damatebiTi winapirobebis


arsebobazec aris damokidebuli, rac, magaliTad, zianis anazRaurebis
moTxovnis SemTxvevaSi bralis arsebobaa, xelSekrulebidan gasvlis
dros ki, rogorc wesi, damatebiTi vadis uSedegod gasvla. 390

1.2 damatebiTi Sesrulebis moTxovna, rogorc gamomricxavi moTxovna,


sxva meorad moTxovnebTan mimarTebiT

Tavis mxriv, meorad moTxovnebs Soris arsebuli urTierTmimarTeba


ganapirobebs konkurenciis sxvadasxva saxes. gamomricxavi konkurenciis
magaliTia damatebiTi Sesrulebis mimarTeba yvela sxva meorad
moTxovnasTan.

damatebiTi Sesruleba meorad moTxovnaTa Soris upiratesad


gamosayenebeli moTxovnaa. 391 igi movalisTvis damatebiTi Sansia,
`gadaarCinos~ xelSekruleba da daakmayofilos Sesrulebis interesi. 392
Sesabamisad, am moTxovnis upiratesi gamoyeneba ganpirobebulia
uSualod xelSekrulebis mxareTa interesebiT. isini xelSekrulebas
Sesrulebis miRebis, da ara meoradi moTxovnebis realizebis, mizniT
deben.

387
Sead. aseve Westermann, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 248.
388
Pruetting/Wegen/Weinreich, BGB Kommentar, 2006, $ 241, RdNr. 21.
389
Sead. Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 433, RdNr. 2, 51.
390
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 14.
391
Mankowski, Das Zusammenspiel der Nacherfüllung mit den kaufmännischen Untersuchungs- und
Rügeobliegenheit, NJW, 2006, S. 865.
392
Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 433, RdNr. 2; Sead. aseve
biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis
safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 40.

57
Sesabamisad, Tanamedrove samarTlebriv sistemaSi TavisTavad cxadia
damatebiTi Sesrulebis mowesrigeba da misTvis upiratesad moqmedi
meoradi moTxovnis statusis miniWeba. aRniSnulis saerTaSoriso doneze
aRiarebis magaliTia saqonlis saerTaSoriso nasyidobis
xelSekrulebaTa Sesaxeb venis 1980 wlis konvencia. 393

damatebiTi Sesrulebis moTxovnis upiratesi gamoyeneba saqarTvelos


kanonmdeblobaSi, udavod, gamomdinareobs ssk-is 490-e da 405-e muxlebis
debulebebidan. mxolod mas Semdeg, rac damatebiTi SesrulebisaTvis
gansazRvruli vada uSedegod Caivlis, myidvels eZleva SesaZlebloba,
ganaxorcielos sxva meoradi moTxovnebi, rogorebicaa:
xelSekrulebidan gasvla, fasis Semcireba Tu Sesrulebis nacvlad
zianis anazRaureba.

1.2.1 SesrulebisaTvis damatebiTi vadis gansazRvra, rogorc sxva meorad


moTxovnaTa warmoSobis aucilebeli winapiroba

ssk-is 405-e muxlis Sesabamisad, imisaTvis, rom mxares warmoeSvas


damatebiTi Sesrulebisagan gansxvavebuli meoradi moTxovnebi,
aucilebelia `damatebiT gansazRvruli vadis uSedegod gasvl[a]“.

aRniSnulis ganxorcielebamde, rogorc wesi, ar warmoiSoba


xelSekrulebidan gasvlisa Tu fasis Semcirebis da, Sesrulebis
nacvlad, zianis anazRaurebis moTxovnebi. gamonaklisi
gaTvaliswinebulia ssk-is 405-e muxlis me-2 nawiliT, romelSic
CamoTvlili winapirobebis arsebobisas damatebiTi vadis daweseba Tu
damatebiTi Sesrulebis moTxovnis ganxorcieleba azrs moklebuli da,
Sesabamisad, arasavaldebuloa.

amasTan, SesrulebisaTvis damatebiTi vadis dawesebisa Tu damatebiTi


Sesrulebis moTxovnis realizebis winapirobaa, rom valdebulebis
Sesruleba vadamosuli iyos. 394

Sesabamisad, SesrulebisaTvis damatebiTi vadis daweseba gansazRvravs


damatebiTi Sesrulebis sruliad konkretul Sinaarss. 395 magaliTad,
myidvelis damatebiTi Sesrulebis moTxovna gamyidvelis mimarT
vlindeba an naklis gamosworebis, an nakliani nivTis unakloTi
Secvlis moTxovniT. maTi samarTlebrivi Sedegi identuria – myidveli
iRebs uflebrivad da nivTobrivad unaklo nivTs, anu xelSekrulebis
Sesabamis Sesrulebas. am gziT xelSekrulebis mizani, Tumca damatebiTi
Sesrulebis meoradi moTxovnis realizebis Semdeg, mainc
dakmayofilebulia.

393
gaerTianebuli erebis organizaciis konvencia saqonlis saerTaSoriso nasyidobis
xelSekrulebaTa Sesaxeb (United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods,
Annex I of the 1980 Vienna conference, UN Doc. A/CONF.97/19, 1980).
394
Sead. Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 323, RdNr. 46; Westermann,
Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 439, RdNr. 6.
395
ix., magaliTad, Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 323, RdNr. 68; Sead.
aseve Busche, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 4, 2009, § 636, RdNr. 5.

58
niSandoblivia, rom naklis gamosworebasa da nakliani nivTis unakloTi
Secvlas Soris arCevanis uflebasTan dakavSirebiT germanul da
qarTul samarTalSi gansxvavebuli midgoma SeiniSneba. 396 kerZod,
germanuli regulirebisagan gansxvavebiT, ssk-is 490-e muxlis pirveli
nawilis Tanaxmad, arCevanis ufleba gamyidvels aqvs miniWebuli. 397

amgvarad, damatebiTi Sesrulebis moTxovna gamomricxav konkurencias


warmoSobs sxva meorad moTxovnebTan mimarTebiT. 398 kerZod, Tu
damatebiTi Sesrulebis Sesaxeb moTxovna ar ganxorcielebula, sxva
meoradi moTxovnebi, rogorc wesi, ar warmoiSoba. 399 xolo, Tu
damatebiTi SesrulebisaTvis gansazRvruli vada uSedegod gavida, aseT
SemTxvevaSi myidvels aqvs xelSekrulebidan gasvlis, fasis Semcirebisa
da, bralis arsebobis SemTxvevaSi, Sesrulebis nacvlad zianis
anazRaurebis moTxovnis ufleba, romelnic, Tavis mxriv, alternatiul
konkurenciaSi imyofebian erTmaneTTan.

1.2.2 damatebiTi vadis dawesebis `valdebulebis~ arsi

ssk-is 405-e da 394-e muxlebis Sesabamisad, xelSekrulebidan gasvlisa


Tu Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovna warmoiSoba mas
Semdeg, rac movales kreditoris mier ganesazRvra damatebiTi vada. es
vada damatebiTi Sesrulebis uzrunvelyofas emsaxureba, rac
gamarTlebulia xelSekrulebis pirveladi Sesrulebis interesiT, anu
xelSekrulebis gadarCenis mizniT.

am SemTxvevaSi vadis dawesebis `valdebuleba~ calsaxad ar gulisxmobs


moTxovnis uflebis warmoSobas meore mxarisaTvis. aRniSnuli
`valdebuleba~ misi viwro gagebiT unda ganimartos. misi
ganuxorcielebloba uflebamosil pirs arTmevs sxva meoradi
moTxovnebis ganxorcielebis uflebas.

miuxedavad imisa, rom ssk-is 394-e muxlis me-2 nawilSi saubaria


damatebiTi vadis dawesebis `SesaZleblobaze~ (`SeuZlia dauniSnos
valdebulebis SesrulebisTvis aucilebeli dro~), aRniSnuli unda
ganimartos ara misi sityvasityviTi mniSvnelobiT, anu rogorc
`SesaZlebloba~, aramed ssk-is 405-e muxlis pirveli nawilis msgavsad,
rogorc aucileblad gansaxorcielebeli winapiroba.

damatebiTi vadis dawesebis mizania, movalem gaiTvaliswinos SesaZlo


Sedegebi da yvela zoma gamoiyenos, raTa gadaarCinos xelSekruleba da
Seasrulos Sesabamisi valdebuleba. 400 amdenad, kanonmdebeli am

396
detalurad ix. CaCava, myidvelis meoradi uflebebis SedarebiTsamarTlebrivi
analizi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 41; germanul
samarTalTan dakavSirebiT Sead. Schroeter, das Wahlrecht des Käufers im Rahmen der Nacherfüllung,
NJW, 2006, S. 1761 ff.
397
CaCava, myidvelis meoradi uflebebis SedarebiTsamarTlebrivi analizi, qarTuli
samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 51.
398
Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im
allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462.
399
Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 437, RdNr. 4.
400
biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis
safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 39-40.

59
SemTxvevaSi swored valdebulebas gulisxmobs da ara SesaZleblobas. 401
winaaRmdeg SemTxvevaSi, azrs moklebuli iqneba aRniSnuli normis me-3
nawilis regulireba, romlis SemadgenlobaSic saubaria safuZvlebze,
romlis arsebobisas damatebiTi vadis gansazRvra saWiro ar aris.

terminiT `SeuZlia~, sistemuri, kerZod `Sinaarsobrivi konteqstis


dadgenisa~ 402 da teleologiuri ganmartebis, kerZod normis miznis
gamokvlevis Sedegad, udavoa, 403 kanonmdebeli (aseTi formulirebiT)
miznad isaxavs damatebiTi vadis dawesebis, rogorc upiratesad
gamosayenebeli moTxovnis ganxorcielebis winapirobis, mowesrigebas.

amasTan, ssk-is 394-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, Tuki movale


kreditoris mier gansazRvrul damatebiT droSic ar Seasrulebs
valdebulebas, maSin kreditori uflebamosilia, valdebulebis
Sesrulebis nacvlad, moiTxovos zianis anazRaureba.

rogorc ssk-is 405-e, ise 394-e muxlebiT gaTvaliswinebuli damatebiTi


vadis dawesebis `valdebuleba~ valdebulebis gansxvavebuli saxea. igi
ar afuZnebs mesame pirTa moTxovnebs, aramed valdebuli piris mier misi
ganuxorcielebloba Tavad kreditors arTmevs, damatebiTi vadis
dawesebis moTxovnis ganuxorcieleblobis SemTxvevaSi,
xelSekrulebidan gasvlisa Tu Sesrulebis nacvlad, zianis
anazRaurebis moTxovnis SesaZleblobas.

1.3 zianis anazRaurebis moTxovna xelSekrulebidan gasvlasa da sxva


moTxovnebTan kombinaciaSi

Tanamedrove doqtrinaSi erTmaneTisagan imijneba, erTi mxriv,


Sesrulebis nacvlad, zianis anazRaurebis moTxovna, romelic, rogorc
wesi, alternatiuli moTxovnaa xelSekrulebidan gasvlasa da fasis
Semcirebis moTxovnebTan mimarTebiT da, meore mxriv, e.w. Cveulebrivi
zianis anazRaurebis moTxovna, romlis ganxorcielebac SesaZlebelia
saxelSekrulebo valdebulebis Sesrulebis mimarT arsebuli interesis
miuxedavad. 404 es ukanaskneli SesaZlebelia ganxorcieldes maT Soris
damatebiTi Sesrulebis moTxovnis paralelurad. 405

Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovnisagan gansxvavebiT,


xelSekrulebidan gasvlasTan erTad zianis anazRaurebis moTxovna,
rogorc wesi, warmoiSoba mxolod kreditoris mier movalisaTvis
damatebiT gansazRvruli vadis uSedegod gasvlis Semdeg. Sesabamisad,
misi gamoyenebis winapirobaa meorad moTxovnaTagan upiratesad
gamosayenebli, damatebiTi Sesrulebis moTxovnis uSedegod
ganxorcieleba. 406

401
Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 280, RdNr.
25 ff.
402
„Bedeutungszusammenhang“.
403
Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS,
2009, S. 293, 295.
404
Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 280, RdNr. 5.
405
Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 280, RdNr. 2; aseve Unberath,
Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 280, RdNr. 46 ff.
406
Sead. Magnus, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, CISG, Art. 45, RdNr. 21 ff.

60
Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovna damoukidebeli
moTxovnaa da misi sxva moTxovnebTan erTad ganxorcieleba
dauSvebelia.

amis sapirispirod, e.w. kumulirebadi zianis anazRaurebis moTxovna


SesaZloa warmoiSvas valdebulebis darRvevisTanave. 407 SesrulebasTan
erTad zianis anazRaurebis moTxovna meorad moTxovnaTa Soris
gamonaklisia, vinaidan igi SesaZloa warmoiSvas da ganxorcieldes
rogorc pirveladi, ise damatebiTi Sesrulebis moTxovnasTan erTad. 408

am saxis zianis anazRaurebis moTxovna aseve gansxvavdeba misi


urTierTmimarTebiT sxva meorad moTxovnebTan. kerZod, zianis
anazRaureba xelSekrulebidan gasvlasa Tu damatebiT SesrulebasTan
kombinirebadi Tu kumulirebadia 409 da misi ganxorcieleba am
moTxovnebTan erTad, anu maT paralelurad, aris SesaZlebeli.

1.4 meorad moTxovnaTa alternatiuli konkurencia

movalis mier valdebulebis darRvevisa da kreditoris mier


movalisaTis gansazRvruli damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg
warmoiSoba meorad moTxovnaTa alternatiuli konkurencia. 410 amas
SeiZleba ewodos meryevi mdgomareoba, vinaidan kreditoris mier
movalisaTvis dawesebuli damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg
kreditori ar aris SeboWili warmoSobili meoradi moTxovnebis
ganxorcielebis raime valdebulebiT. mas aqvs Tavisufali arCevanis
ufleba, kvlav moiTxovos valdebulebis Sesruleba damatebiTi
Sesrulebis Sesaxeb moTxovnis wayenebis meSveobiT, 411 an gamoiyenos
misTvis kanoniT miniWebuli ufleba da ganaxorcielos mis mier
SerCeul meorad moTxovnaTagan erT-erTi an ramdenime. 412

ssk-is 492-e muxlis Sesabamisad, `Tu myidveli ar iTxovs nivTis naklis


gamosworebas an axliT mis Secvlas gamyidvelisaTvis saamisod
micemuli vadis gasvlis Semdeg~ da arc xelSekrulebidan gasvlas 413,
mas SeuZlia, moiTxovos fasis Semcireba.

aRniSnuli muxli ramdenime alternativas gansazRvravs. kerZod, mas


Semdeg, rac myidvelis mier damatebiT gansazRvruli vada uSedegod
gavida, igi kvlav aris uflebamosili, moiTxovos damatebiTi

407
Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 280, RdNr.
46.
408
Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im
allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462.
409
biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis
safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 30.
410
Sead. Westermann, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 241 ff.
411
Sead. Bressler, Selbstvornahme im „Schwebezustand“ nach Ablauf der Nacherfüllungsfrist, NJW, 2004,
3385.
412
Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im
allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462.
413
ssk-is 492-e muxlSi xelSekrulebis `moSla~ gamoyenebulia xelSekrulebidan
gasvlis mniSvnelobiT.

61
Sesruleba. Tu igi aRniSnul moTxovnas ar iyenebs da arc ssk-is 491-e
muxlis pirveli nawilisa da 405-e muxlebis Sesabamisad
xelSekrulebaze ambobs uars, aseT SemTxvevaSi myidvels aqvs fasis
Semcirebis alternatiuli moTxovnis ganxorcielebis SesaZlebloba.

moTxovnebis alternatiuli konkurencia, Tu e.w. meryevi mdgomareoba,


unda dasruldes mxolod im SemTxvevaSi, Tu kreditori erT-erT am
alternatiul uflebaTagans airCevs, movales warudges da movale
Sesabamisi moTxovnidan gamomdinare valdebulebas Seasrulebs.

amasTan, dasazustebelia, alternatiul moTxovnaTa Soris arCevanis


Tavisufleba ra moqmedebis ganxorcielebis Semdeg izRudeba an
gamoiricxeba.

erTi mxriv, es SesaZloa iyos kreditoris mier ganxorcielebuli


namdvili nebis gamovlena erT-erTi am moTxovnaTaganis ganxorcielebis
Sesaxeb, 414 vinaidan arCevanis gakeTebis Semdeg
valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis koncentracia, rogorc wesi,
kreditoris mier arCeul moTxovnaze xdeba. 415

meore mxriv, SesaZloa, gamarTlebuli iyos midgoma, rom erT-erTi


moTxovnis ganxorcielebiT sxva alternatiul konkurenciaSi myofi
moTxovnebi mxolod maSin SeizRudos, Tu ganxorcielebuli moTxovnis
Sesabamisi moqmedeba kreditoris mxridan Sesrulda, an misi Sesruleba
dawyebulia. 416

cxadia, es wesi ar gavrceldeba pirvelad moTxovnaze, romelic meorad


moTxovnaTagan erT-erTis ganxorcielebisTanave, TavisTavad, pirvelad
da meorad moTxovnaTa Soris gakeTebul arCevanze miuTiTebs meorad
moTxovnaTa sasargeblod. moTxovnaTa koncentracia aseT SemTxvevaSi
meorad moTxovnebze xdeba, riTac pirveladis wayenebis SesaZlebloba
gamoiricxeba. 417

arCevanis ufleba SesaZlebelia, moTxovnaTa xandazmulobis vadis


farglebSi arsebobdes. Tumca kreditorze zemoqmedeba, raTa man
gamoiyenos es ufleba, dasaSvebia, Tu aRniSnulis aucilebloba
gamarTlebuli da mizanSewonilia keTilsindisierebis principidan
gamomdinare. 418

aRniSnuli sakiTxi, yoveli konkretuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT,


interesTa Sefasebisa da Tanasworobisa Tu keTilsindisierebis
principis safuZvelze, unda gadaiWras ise, rom, erTi mxriv, daculi
iqnes kanonmdeblis mier meoradi moTxovnebis mowesrigebis mizani,
414
Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im
allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3463.
415
Langheineken, Anspruch und Einrede nach dem Deutschen Bürgerlichen Gesetzbuch, 1903, S. 195.
416
Sead. Bressler, Selbstvornahme im „Schwebezustand“ nach Ablauf der Nacherfüllungsfrist, NJW, 2004, 3382
ff., 3384 f.; Sead. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555.
417
Derleder, Der Wechsel zwischen den Gläubigerrechten bei Leistungsstörungen und Mängeln, NJW, 2003, S.
1000 f.
418
Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im
allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3463.

62
kerZod kreditoris dacva, da, meore mxriv, aRikveTos aRniSnuli
uflebis borotad gamoyenebis SesaZlebloba, kreditoris mier movalis
interesebis arakeTilsindisierad xelyofis gziT.

xelSekrulebidan gasvla, rogorc calmxrivi miRebasavaldebulo nebis


gamovlena, xorcieldeba xelSekrulebis meore mxarisaTvis
SetyobinebiT. 419 Sesabamisad, igi namdvilia mas Semdeg, rac, ssk-is 51-e
muxlis Sesabamisad, miuva meore mxares. kerZod, rodesac nebis
gamovlena gamomvlenis Zalauflebis sferodan gadadis mimRebis
Zalauflebis sferoSi da am ukanasknels aqvs misi Sinaarsis gacnobis
realuri SesaZlebloba. 420

ssk-is 355-e muxlis Tanaxmad, gasvla xorcieldeba meore mxaris mimarT


nebis gamovleniT, misTvis SetyobinebiT. es miRebasavaldebulo nebis
gamovlenaa, romelic ganxorcielebisTanave warmoSobs samarTlebriv
Sedegs. Sesabamisad, misi ukan gamoTxova dasaSvebia mxolod ssk-is 52-e
muxlis Sesabamisad, aRniSnuli nebis gamovlenis misvlamde an
misvlisTanave. 421

igive wesi vrceldeba fasis Semcirebis moTxovnaze, romlis


ganxorcielebac xelSekrulebidan gasvlis identurad calmxrivi nebis
gamovleniT xorcieldeba. 422 Tumca igi SesaZloa ganxorcieldes
konkludenturi moqmedebiTac, kerZod, fasis Semcirebis kanoniT
gaTvaliswinebuli winapirobebis arsebobis SemTxvevaSi, myidvelis mier
fasis gadaxdisas garkveuli Tanxis dakavebis gziT. 423 aseT SemTxvevaSi
gamyidvelis ssk-is 477-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad arsebuli
fasis gadaxdis moTxovna gaqarwylebulia myidvelis mier
ganxorcielebuli fasis Semcirebis Sesaxeb namdvili nebis
gamovleniT. 424

is, Tu ramdenad aris SesaZlebeli aRniSnuli moqmedebis (myidvelis


mier safasuris nawilis dakaveba) fasis Semcirebis Sesaxeb nebis
gamovlenad ganmarteba, calkeul SemTxvevaSi unda dadgindes imis
Sesabamisad, Tu ramdenad Secnobadia obieqturi SemfaseblisaTvis nebis
gamomvlenis neba, mimarTuli swored fasis Semcirebaze da ara,
magaliTad, zianis anazRauarebis moTxovnasa an xelSekrulebidan
gasvlaze.

xelSekrulebidan gasvlis ufleba qarwyldeba im SemTxvevaSi, Tu igi,


sxva moTxovnebTan erTad, alternatiul konkurenciaSi imyofeba,

419
Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 1,
allgemeine Lehre, 1909, S. 291 ff.
420
ix. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 246 da
Semdgomni.
421
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 246 da
Semdgomi; ix. aseve germanul doqtrinasTan dakavSirebiT, magaliTad, Dernburg, die
Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 1, allgemeine Lehre,
1909, S. 291 ff.
422
BGH Urteil vom 21.12.2005 – VIII ZR 49/05, JuS, 2006, S. 653.
423
Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 441, RdNr. 4 f.
424
Huber, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, CISG, Art. 50, RdNr. 25, 28.

63
uflebamosili piri ki axorcielebs sxva, alternatiul moTxovnas,
rogoricaa, magaliTad, fasis Semcireba.

xelSekrulebidan gasvlis ufleba qarwyldeba aseve im SemTxvevaSi, Tu


xelSekrulebidan gasvlisaTvis (am uflebis ganxorcielebisTvis) meore
mxarem daawesa vada, xolo uflebamosilma pirma aRniSnul vadaSi ar
ganaxorciela xelSekrulebidan gasvlis Sesaxeb Setyobineba. 425

Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovna alternatiul


konkurenciaSia damatebiTi Sesrulebis, 426 fasis Semcirebisa da
xelSekrulebidan gasvlis moTxovnebTan. myidvelis mier aRniSnul
moTxovnaTa Soris arCevanis ganxorcieleba iwvevs alternatiul
konkurenciaSi myof sxva danarCen moTxovnaTa gaqarwylebas, anu
alternatiuli konkurenciis dasrulebas.

2. moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevebi

calkeuli moTxovnis ganxorcielebisaTvis aucilebelia adekvaturi


moTxovnis safuZvlis SerCeva. amasTan, Sesabamisi moTxovnis
realizebisaTvis SeiZleba ar iyos sakmarisi erTi konkretuli
moTxovnis safuZvlis gamoyeneba da aucilebeli gaxdes ramdenime
moTxovnis safuZvlis erToblivi gamoyeneba. winaaRmdeg SemTxvevaSi,
moTxovnis mflobelis interesebis realizeba SeuZlebeli iqneba.

konkretuli moTxovnis safuZvlis SerCevisas SesaZlebelia arsebobdes


misi formirebis ramdenime alternativa, anu ramdenime moTxovnis
safuZvlis sxvadasxva kombinacia. am moTxovnis safuZvlebis
urTierTmimarTeba warmoSobs konkurenciis sxvadasxva saxes. amasTan,
moTxovnis mflobelisTvis sasurveli samarTlebrivi Sedegis miRweva
SeiZleba damokidebuli iyos sxvadasxva moTxovnis erTobliv
gamoyenebaze, anu kumulaciaze.

2.1 moTxovnis ZiriTad da damxmare safuZvelTa kumulacia

nasyidobis xelSekrulebis farglebSi valdebulebis darRvevis, kerZod


myidvelis mier gamyidvelisaTvis nakliani nivTis gadacemis, SemTxvevaSi
meoradi moTxovnebis warmoSobis specialuri samarTlebrivi
safuZvlebia ssk-is 490-e, 491-e, 492-e da 494-e muxlebi.

im SemTxvevaSi, Tu gamyidveli daarRvevs myidvelisaTvis nivTobrivad


da uflebrivad unaklo nivTis ssk-is 487-e-489-e muxlebiT
gaTvaliswinebul valdebulebas, myidvels warmoeSoba meoradi
moTxovnebi. Sesabamisad, mas SeuZlia, pirvel etapze moiTxovos
damatebiTi Sesruleba (naklis gamosworeba an nakliani nivTis
unakloTi Secvla), xolo Semdgom, damatebiTi winapirobebis
arsebobisas, mas warmoeSoba xelSekrulebidan gasvlis an fasis
Semcirebis moTxovnis ufleba. garda amisa, mas SeuZlia zianis
anazRaurebis moTxovna SesrulebasTan erTad an misgan damoukideblad.
425
Sead. ssk-is 405-e muxlis me-5 nawili.
426
am SemTxvevaSi igulisxmeba damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg kvlav
damatebiTi Sesrulebis moTxovna.

64
aRniSnuli moTxovnebis realizebas ssk-is 490-e da Semdgomi muxlebi
SeiZleba ver uzrunvelyofdnen. amgvarad, magaliTad, myidvelis mier
xelSekrulebidan gasvlis moTxovna mxolod ssk-is 491-e muxlis
Sesabamisad ver ganxorcieldeba, vinaidan am normaSi uSualod aris
miTiTebuli ssk-is 352-e muxlis zogad moTxovnis safuZvelze, romelic,
Tavis mxriv, ssk-is 405-e muxls uTiTebs. es cxadyofs, rom ssk-is 491-e
muxli ar aris moTxovnis damoukdebeli safuZveli. Sesabamisad,
myidvelis mier xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis safuZveli iqneba
ssk-is 491-e muxli ssk-is 352-e da 405-e muxlebTan urTierTkavSirSi.

2.1.1 zianis anazRaurebis moTxovnis samarTlebrivi safuZvlebi


nasyidobis samarTalSi

ssk-is 494-e muxlis Tanaxmad, nivTis nakliT an xelSekrulebis sxva


pirobis darRveviT gamowveuli zianis anazRaureba zogadi wesebiT
xorcieldeba, garda im SemTxvevisa, rodesac myidvelma winaswar icoda
naklis Sesaxeb. es miTiTebiTi normaa, romlis me-2 nawilic damatebiT
sagamonakliso winapirobas adgens. Sesabamisad, zianis anazRaurebis
valdebuleba ar warmoiSoba, Tu myidvelma winaswar icoda nivTis
naklis Sesaxeb.

ssk-is 494-e muxli ar aris moTxovnis damoukidebeli safuZveli,


vinaidan igi ar gansazRvravs zianis anazRaurebis winapirobebis
amomwurav CamonaTvals. igi aseve ar awesrigebs zianis anazRaurebis
wessa da pirobebs.

valdebulebis darRvevis Sedegad warmoSobili zianis gaTvaliswinebiT


SesaZlebelia, mxares kvlav hqondes xelSekrulebis Sesrulebis mimarT
interesi, Tumca, amis miuxedavad, igi uflebamosilia, moiTxovos zianis
anazRaureba. Sesabamisad, SesaZlebelia zianis anazRaurebis kombinireba
rogorc damatebiT Sesrulebis, ise xelSekrulebidan gasvlis meorad
moTxovnasTan.

xelSekrulebidan gasvlasTan erTad, zianis anazRaurebis moTxovnis


safuZveli gamomdinareobs ssk-is 494-e muxlis, 407-e muxlis, 394-e
muxlis pirveli nawilisa da 395-e muxlis pirveli nawilis kumulaciis
safuZvelze. aseT SemTxvevaSi saubroben aseve kombinirebadi moTxovnis
samarTlebrivi safuZvlebis Sesaxeb. 427

Sesabamisad, moTxovnis safuZveli, nakliani Sesrulebis gamo


warmoSobili zianis anazRaurebis moTxovnis SemTxvevaSi, ssk-is 494-e
muxlis, 394-e muxlis pirveli nawilisa da 395-e muxlis pirveli
nawilis erTobliobaa.

rac Seexeba, vadis gadacilebis SemTxvevaSi zianis anazraurebis


moTxovnas, igi moicavs rogorc Seusruleblobas, maT Soris

427
biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis
safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 30.

65
Sesrulebis SeuZleblobas, aseve vadis gadacilebas. 428 igi, rogorc
wesi, xorcieldeba ssk-is 494-e muxlis pirveli nawilis me-2
alternativisa da ssk-is 394-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad.

2.1.2 xelSekrulebidan gasvlisa da fasis Semcirebis moTxovnis


safuZvlebis formireba

ssk-is 491-e muxlSi gaTvaliswinebulia xelSekrulebidan gasvlis


moTxovna, Tumca igi ganxilul unda iqnes ssk-is 405-e da 352-e muxlTan,
rogorc xelSekrulebidan gasvlis zogad moTxovnis samarTlebriv
safuZvlebTan, erTobliobaSi. 429

ssk-is 405-e muxli detalurad awesrigebs xelSekrulebidan gasvlis


moTxovnis uflebis warmoSobis winapirobebsa da gamonaklisebs, iseve
rogorc aRniSnuli uflebis warmoSobis damabrkolebel garemoebebs.
ssk-is 491-e muxli am SemTxvevaSi specialuri da, amave dros, erTgvari
damxmare moTxovnis safuZvelia, romelsac `miTiTebiT~ moTxovnis
safuZvelsac uwodeben, 430 vinaidan igi myidvelisaTvis nakliani nivTis
gadacemis SemTxvevaSi ssk-is 352-e muxlze miuTiTebs. es ukanaskneli ki,
Tavis mxriv, ssk-is 405-e da 491-e muxlebis winapirobebis arsebobisas
warmoSobs pirvandeli mdgomareobis aRdgenis moTxovnis uflebas, anu
moTxovnis samarTlebrivi safuZvlis Sesabamis samarTlebriv Sedegs.

garda amisa, niSandoblivia, rom xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis


realizacia, ssk-is 355-e muxlis Tanaxmad, damokidebulia meore
mxarisaTvis Setyobinebaze, anu calmxriv miRebasavaldebulo nebis
gamovlenaze. amdenad, Sesabamisi samarTlebrivi Sedegi ar dadgeba im
momentamde, sanam myidveli kanonis Sesabamisad ar ganaxorcielebs
aRniSnul moTxovnas.

rac Seexeba fasis Semcirebis moTxovnas, igi, ssk-is 492-e muxlis


Sesabamisad, xelSekrulebis gasvlis alternatiuli moTxovnaa. 431
kerZod, myidveli, romelic ssk-is 491-e, 405-e da 352-e muxlebis mixedviT
iTxovs xelSekrulebidan gasvlas, aseve uflebamosilia moiTxovos
fasis Semcireba. 432 Sesabamisad, fasis Semcirebis Sesaxeb moTxovnis
samarTlebrivi safuZveli ssk-is 492-e, 491-e, 405-e muxlebis
erTobliobaaa.

2.2 moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi konkurencia

2.2.1 xelSekrulebidan gasvlisa da xelSekrulebis moSlis moTxovnebis


safuZvelTa urTierTmimarTeba

428
Sead. biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli
moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 38.
429
Schulze/Ebers, Streitfragen im neuen Schuldrecht, JuS, 2004, S. 463.
430
miTiTebiT normasTan dakavSirebiT Sead. Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik –
Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 291.
431
BGH Urteil vom 09.01.2008 – VIII ZR 210/06, JuS, 2008, S. 558.
432
Sead. Magnus, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, CISG, Art. 45, RdNr. 23.

66
ssk-is 399-e muxlis pirveli nawilis pirveli winadadebis Tanaxmad,
xelSekrulebis nebismier mxares SeuZlia, pativsadebi mizezis
arsebobisas, uari Tqvas grZelvadian urTierTobaze xelSekrulebis
moSlisaTvis dawesebuli vadis daucvelad. es norma adgens
gamonakliss ssk-is 405-e muxliT gaTvaliswinebuli wesidan. kerZod,
grZelvadiani saxelSekrulebo urTierTobis moSlis SesaZleblobas
kanonmdebeli uSvebs im SemTxvevaSic, Tu saxeze ar aris ssk-is 405-e
muxliT dadgenili umTavresi winapiroba – valdebulebis darRveva.

am moTxovnis warmoSobisaTvis aucilebelia saxeze iyos grZelvadiani


saxelSekrulebo urTierToba da pativsadebi mizezi, romlis
arsebobisas mxares ar SeiZleba moeTxovos xelSekrulebis gagrZeleba
da arc xelSekrulebis moSlisaTvis dawesebuli vadis dacva. 433

cneba `grZelvadiani urTierToba~ Semdegi niSnebiT xasiaTdeba:


grZelvadiani saxelSekrulebo urTierTobis ganmavlobaSi mxareebs
gangrZobiTad warmoeSobaT garkveuli valdebulebebi ise, rom
Sesasrulebeli valdebulebis Sinaarsobrivi farglebi winaswar ar
aris gansazRvruli.

grZelvadian saxelSekrulebo urTierTobaTa ricxvs ganekuTvneba,


magaliTad: qiravnoba, ijara, lizingi, dazRveva, iuridiuli piris
dafuZnebis xelSekruleba, erToblivi saqmianoba. 434

grZelvadian saxelSekrulebo urTierTobas ganekuTvneba aseve


momsaxurebisa da miwodebis xelSekruleba im SemTxvevaSi, rodesac
winaswar gansazRvruli da gansazRvradi ar aris xelSekrulebis
moqmedebis an Sesrulebis farglebi da misi moculoba. aseTia,
magaliTad, eleqtroenergiis, wylis an gazis miwodebis
xelSekruleba. 435

amis sapirispirod, grZelvadiani xelSekruleba ar aris iseTi


xelSekruleba, romelic valdebulebis nawil-nawil Sesrulebas
iTvaliswinebs, magaliTad: nasyidoba ganvadebiT an miwodebis
xelSekruleba, romlis drosac xelSekrulebis farglebi winaswar
aris gansazRvruli an gansazRvradia. 436

aRniSnuli norma, rogorc zemoT aRiniSna, gamonaklisia, romelic


grZelvadiani saxelSekrulebo urTierTobis monawiles upirates
mdgomareobaSi ayenebs sxva saxelSekrulebo urTierTobis
monawileebTan mimarTebiT, vinaidan mas pativsadebi mizezis arsebobisas
ufleba aqvs, moSlisaTvis dawesebuli vadis daucvelad uari Tqvas
xelSekrulebaze.

433
zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 410.
434
Medicus in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, S. 520, $ 314, RdNr. 4.
435
Medicus in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, S. 520, $ 314, RdNr. 6.
436
Sead. Gaier, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 314, RdNr. 8
(„Sukzessivlieferungsvertrag“).

67
umeteswilad xelSekrulebis moSlisa Tu xelSekrulebidan gasvlis
safuZvelia valdebulebis darRveva, rac, cxadia, xelSekrulebis erT-
erTi mxarisaTvis swored pativsadeb mizezad SeiZleba CaiTvalos,
romlis arsebobisas mas, ssk-is 405-e muxlis Tanaxmad, ufleba aqvs,
damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg 437 uari Tqvas
xelSekrulebaze.

aRniSnulis gaTvaliswinebiT, ssk-is 399-e muxlis me-2 nawili imgvarad


unda ganimartos, rom, Tu pativsadebi mizezi saxelSekrulebo
valdebulebis darRvevaa, aseT SemTxvevaSi grZelvadiani xelSekrulebis
moSla dasaSvebi iqneba mxolod ssk-is 405-e muxliT dadgenili
winapirobebis dacviT. 438 kerZod, ssk-is 405-e muxli grZelvadian
saxelSekrulebo urTierTobaSi valdebulebis darRvevis
SemTxvevisTvis upiratesad gamosayenebeli moTxovnis samarTlebrivi
safuZvelia. igi gamomricxav konkurencias warmoSobs ssk-is 399-e
muxlTan mimarTebiT. 439

Sesabamisad, ssk-is 399-e muxlis me-2 nawili ar unda iqnes ganmartebuli


normis sityvasityviTi mniSvnelobiT, 440 aramed, igi unda ganimartos
normis azrisa da miznis Sesabamisad ise, rom gamoiricxos ssk-is 399-e
muxlis borotad gamoyenebis SesaZlebloba.

2.2.2 xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi

ssk-is 398-e muxlis pirvel nawilSi 441 gaTvaliswinebulia SemTxveva,


rodesac xelSekrulebis dadebis dros arsebuli xelSekrulebis
Sinaarsis gansazRvrisaTvis arsebiTi garemoebebi xelSekrulebis
dadebis Semdeg mniSvnelovnad icvleba da es mxareebs xelSekrulebis
dadebis momentSi rom gaeTvaliswinebinaT, isini xelSekrulebas ar
dadebdnen an dadebdnen sxva pirobebiT. aseT SemTxvevaSi kanonmdebelma
gamarTlebulad miiCnia saxelSekrulebo boWvisagan im piris
gaTavisufleba, romelic garemoebaTa cvlilebis Sedegad
mniSvnelovnad da araTanazomierad zaraldeba.

SedarebisaTvis, germanul samarTalSi saxelSekrulebo boWvis


valdebulebisagan mxareTa gaTavisuflebis es SesaZlebloba
samosamarTlo samarTliT Camoyalibda da igi kerZosamarTlebrivi

437
analogiuri Sedegi dgeba, Tu arsebobs ssk-is 405-e muxlis me-2 nawiliT
gaTvaliswinebuli damatebiTi vadis dawesebis gamomricxavi garemoebebi.
438
Ggsk-is 314-e paragrafi ssk-is 399-e muxlis identuri Sinaarsis margulirebeli
normaa. am paragrafis me-2 nawilis Tanaxmad, Tu pativsadebi mizezia saxelSekrulebo
valdebulebis darRveva, aseT SemTxvevaSi xelSekrulebis moSla dasaSvebia mxolod
germaniis samoqalaqo kodeqsis 323-e paragrafiT dadgenili damatebiTi vadis
uSedegod gasvlis Semdeg.
439
Medicus in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 314, RdNr. 17 ff.
440
ssk-is 399-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, „Tu safuZveli saxelSekrulebo
valdebulebis darRvevacaa, xelSekrulebis moSla dasaSvebia mxolod naklovanebaTa
aRmofxvrisaTvis dadgenili vadis uSedegod gasvlis an uSedego gafrTxilebis
Semdeg. Sesabamisad gamoiyeneba 405-e muxlis me-2 nawili“.
441
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 313-e paragrafis pirveli nawili.

68
kanonmdeblobiT gamyarebuli keTilisindisierebis principis
uzrunvelyofasa da mxareTa interesebis dabalansebas isaxavs miznad. 442

pirs, romlis interesebic ilaxeba ama Tu im garemoebis Secvlis


Sedegad, SesaZlebloba aqvs, moiTxovos xelSekrulebis misadageba
Secvlil garemoebebTan. igi aseve uflebamosilia, uari Tqvas
xelSekrulebaze, anu gavides xelSekrulebidan. 443

Sesabamisad, xelSekrulebiT SeTanxmebuli valdebuleba xelSekrulebis


mxareTaTvis mboWavia mxolod im SemTxvevaSi, Tu es boWva,
xelSekrulebis dadebis dros arsebuli mxareTa interesebis
gaTvaliswinebiT, gamarTlebulia valdebulebis Sesrulebis
momentisaTvisac. Sesabamisad, zogadad moqmedi principia is, rom
garemoebebi, romelTa gaTvaliswinebiTac daido xelSekruleba,
arsebiTad ar unda iyos Secvlili valdebulebaTa Sesrulebis
momentisaTvis. 444

arsebiTia Tu ara ama Tu im garemoebis cvlileba da ramdenad uqmnis es


cvlileba mxareTa interesebis balanss safrTxes, 445 calkeuli
SemTxvevis TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT unda dadgindes.
garemoebaTa cvlileba aSkara da arsebiT cvlilebad unda iqnes
miCneuli mxolod im SemTxvevaSi, rodesac mxareebi an erT-erTi maTgani,
am cvlilebis gaTvaliswinebis SemTxvevaSi, xelSekrulebas ar dadebda,
an sxva SinaarsiT dadebda. 446

Sesabamisad, aRniSnuli normis gamoyeneba mxolod im SemTxvevaSia


marTebuli, Tu garemoebebi imdenad mniSvnelovnad Seicvala, rom
xelSekrulebis erT-erT mxares saxelSekrulebo valdebulebis
upirobo Sesruleba araTanazomierad mZime tvirTad awveba, rac, Tavis
mxriv, mxareTa interesebisa da Tanabari SesaZleblobebis balanss
udavod arRvevs. amasTan, movalisaTvis saxelSekrulebo valdebulebis
Sesrulebis moTxovna Tanasworobisa da Tanazomierebis principebTan
winaaRmdegobas qmnis. 447

442
BGH Urteil vom 23.05.1951 – II ZR 71/50 (Düsseldorf), NJW, 1951, S. 604 („eine Berücksichtigung des
Fortfalls der Geschäftsgrundlage grundsätzlich nur dann anerkannt, wenn mit Rücksicht auf den Geschäftszweck
das Festhalten an dem Vertrag nach Treu und Glauben dem Verplichteten nicht mehr zugemutet werden kann,
und der OGH ist in dieser Richtung noch weitergegangen, indem er die Durchbrechung des obersten Grundsatzes
der Vertragstreue unter diesem Gesichtspunkt nur zur Vermeidung untragbarer, mit Recht und Gerechtigkeit
unvereinbarer Ergebnisse zugel. hat“).
443
Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 313 BGB,
Normzweck, RdNr. 1.
444
Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 313 BGB,
Grundlagen, RdNr. 2.
445
Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und
Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55.
446
Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 313 BGB, II
Begriff, RdNr. 6.
447
Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 313 BGB, I
Grundlagen, RdNr. 3 („Der Grundsatz der Vertragstreue gebietet darüber hinaus, vom Vertrag nur dann
abzugehen, wenn eine derartig grundlegende Änderung der maßgeblichen Umstände vorliegt, dass ein weiteres
Festhalten an der ursprünglichen Vertragsregelung zu einem untragbaren, mit Recht und Gerechtigkeit
schlechthin nicht mehr zu vereinbarenden Ergebnis führen würde“); Sead. zoiZe,
Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
komentari, wigni mesame, 2001, gv. 408.

69
2.2.2.1 ssk-is 398-e muxliT dafuZnebuli moTxovnis safuZvlebi

ssk-is 398-e muxli moTxovnis damfuZnebeli damoukidebeli safuZvelia


im SemTxvevaSi, Tu piris interesebi garemoebaTa cvlilebiT arsebiTad
ilaxeba da igi uflebamosilia, meore mxarisagan moiTxovos
xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi. aRniSnuli
SesaZloa miCneul iqnes pirvelad, mxaris mier upiratesad
gansaxorcielebel, moTxovnad. am moTxovnis upiratesad ganxorcieleba
gamomdinareobas ssk-is 398-e muxlis me-3 nawilidan, romlis Tanaxmad,
`mxareebi jer unda Seecadon, rom xelSekruleba miusadagon Secvlil
garemoebebs.~ xolo im SemTxvevaSi, Tu misadageba SeuZlebelia, an
xelSekrulebis meore mxare aRniSnuls ar eTanxmeba, mxare, romlis
interesebic Seilaxa, uflebamosilia, gavides xelSekrulebidan.

Sesabamisad, ssk-is 398-e muxlis me-3 nawiliT gaTvaliswinebuli


moTxovnis uSedegod ganxorcielebis an aRniSnulis ganxorcielebis
SeuZleblobis SemTxvevaSi, uflebamosil pirs aqvs xelSekrulebidan
gasvlis ufleba. es ufleba ssk-is 399-e muxlis 448 specialuri
SemTxvevaa, romelic, 399-e muxlis Semadgenlobisagan gansxvavebiT,
vrceldeba nebismieri saxis, da ara mxolod grZelvadian,
xelSekrulebebze.

ssk-is 398-e muxli xelSekrulebidan gasvlis uflebis warmoSobis


winapirobad erT-erT pativsadeb safuZvels, kerZod,
xelSekrulebisaTvis arsebiTi garemoebis mniSvnelovan cvlilebas
gansazRvravs. Sesabamisad, ssk-is 398-e muxli 399-e muxlTan mimarTebiT,
udavod, sagamonakliso wessa da winapirobebs iTvaliswinebs da am
ukanasknelis gamoyenebas gamoricxavs.

garda amisa, ssk-is 398-e muxli ssk-is 405-e muxliT mowesrigebul


xelSekrulebidan gasvlis uflebis damfuZnebeli regulirebisaganac
gansxvavebul, sagamonakliso wess gansazRvravs. igi xelSekrulebidan
gasvlis SesaZleblobas iTvaliswinebs maSinac ki, Tu ar arsebobs ssk-
is 405-e muxliT dadgenili xelSekrulebidan gasvlisaTvis aucilebeli
winapiroba – saxelSekrulebo valdebulebis darRveva.

marTalia, ssk-is 398-e muxli awesrigebs xelSekrulebidan gasvlis


uflebis warmoSobis sagamonakliso wessa da pirobebs da is ssk-is 405-e
muxlis gamoyenebas gamoricxavs, Tumca ssk-is 398-e muxliT
gaTvaliswinebuli Semadgenlobis arsebobisas xelSekrulebidan gasvla
xorcieldeba zogadi wesis Sesabamisad. am uflebis realizebis
SemTxvevaSi 449 samarTlebriv Sedegs gansazRvravs da Sesabamis,
xelSekrulebis dadebamde arsebuli pirvandeli mdgomareobis aRdgenis,
moTxovnas afuZnebs ssk-is 352-e muxli ssk-is 398-e muxlTan
urTierTkavSirSi.

448
Sead. ssk-is 399-e muxli, romelic pativsadebi safuZvlis arsebobis SemTxvevaSi
awesrigebs xelSekrulebis moSlis uflebas.
449
Sead. ssk-is 355-e muxli.

70
2.2.2.2 xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi fulis
erTeulis msyidvelobaunarianobis cvlilebisas

ssk-is 389-e muxlis Sesabamisad, `Tu gadaxdis valdebulebis dadgomamde


gaizarda an Seicvala fulis erTeuli (kursi) an Seicvala valuta,
movale valdebulia, gadaixados im kursiT, romelic Seesabameba
valdebulebis warmoSobis dros. valutis gadacvlis SemTxvevaSi
gadacvliT urTierTobebs safuZvlad unda daedos is kursi, romelic
valutis Secvlis dRes arsebobda fulis am erTeulebs Soris.~

ssk-is 389-e muxlTan dakavSirebiT unda ganimartos `valdebulebis


warmoSobis dro~ Tu momenti, romelsac es norma ukavSirebs arsebuli
kursis Sesabamisad valdebulebis Sesrulebas. valdebulebis
warmoSobis dro sityvasityviTi ganmartebis Sedegad aris dro,
rodesac daido xelSekruleba. 450

aRniSnuli interpretacia gamarTlebulia, rodesac saxezea fulis


erTeulis gazrda an Semcireba, kerZod, e.w. fulis
msyidvelobiTunarianobis Secvla. 451 im SemTxvevaSi, Tu fulis
erTeulis msyidvelobiTunarianobis cvlileba umniSvneloa, igi unda
Sesruldes valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis warmoSobis
momentisaTvis arsebuli kursis Sesabamisad. Tumca sakiTxavia, ramdenad
SeiZleba aRniSnul regulirebas gamomricxavi Zala mieniWos ssk-Si 398-e
muxlTan mimarTebiT, rodesac fulis msyidvelobiTunarianoba imdenad
aSkarad da arsebiTad Seicvala, rom aRniSnuli cvlileba
mniSvnelovnad azaralebs xelSekrulebis meore mxares.

kanonmdebelma ssk-is 389-e muxliT moawesriga gamonaklisi, romelic


miznad isaxavs fasTa stabilurobis uzrunvelyofas da momxmarebelTa
dacvas. 452 Sesabamisad, fulis msyidvelobiTunarianobis cvlilebis
SemTxvevaSi gamarTlebulia, valdebulebis Sesruleba moxdes swored
xelSekrulebis dadebis momentisaTvis arsebuli kursis Sesabamisad. 453

im SemTxvevaSi, Tu SeTanxmebuli sazRauri sxva valutaSia gamoxatuli,


movale ki valdebulebas adgilobriv valutaSi asrulebs, 454 aseT
SemTxvevaSi gaTvaliswinebul unda iqnes movalis mier valdebulebis

450
Sead. zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 347; aseve ix., magaliTad, Sutschet,
Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 5.
451
Sead. zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 346.
452
Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 244, RdNr. 17;
Sead. `fasis miTiTebis Sesaxeb~ kanonis pirveli paragrafi („..Zum Zwecke der Unterrichtung
und des Schutzes der Verbraucher und der Förderung des Wettbewerbs sowie zur Durchführung von diesen
Zwecken...“, Gesetz über die Preisangaben vom 3. Dezember 1984, zuletzt geändert durch Art. 11 Zweites
BürokratieabbauG vom 7. 9. 2007).
453
Sead. CantlaZe, nebis gamovlenis ganmarteba, pirgasamtexlos Semcireba,
nominalizmis principi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2002 (5), gv. 174 („fuladi
valdebulebis Sesrulebis dros moqmedebs e.w. nominaluri principi, e.i. principi imis
Sesaxeb, rom vali nominalurad im TanxaSi unda daifaros, romlis Sesabamisadac iyo
dadebuli xelSekruleba.“).
454 Sead. wkeplaZe, sasamarTlo praqtikis mimoxilva, fuladi valdebulebis gadaxda
fuladi erTeulis kursis Secvlisas, qarTuli samarTlis mimoxilva 2003 (6), gv. 194.

71
Sesrulebis momentisaTvis arsebuli gacvliTi kursi da ara
xelSekrulebis dadebis momentisaTvis arsebuli kursi. 455 kerZod, am
ukanasknel SemTxvevaSi valdebulebis warmoSobis momenti viwro
gagebiT ganimarteba da igi uSualod valdebulebis Sesrulebis drod
unda iqnes miCneuli. 456

ar aris gamokveTili ssk-is 389-e muxlis mimarTeba ssk-is 398-e muxliT


gaTvaliswinebul regulirebasTan. kerZod, valutis kursisa Tu fulis
erTeulis cvlileba SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi, xelSekrulebis
mniSvnelovan garemoebaTa cvlileba iyos. ssk-is 389-e muxli, ssk-is 398-e
muxlisagan gansxvavebiT, fulis erTeulis msyidvelobiTunarianobis
cvlilebis SemTxvevaSi, erTi SexedviT, gamoricxavs xelSekrulebis
misadagebis SesaZleblobas. fulis erTeulis an kursis cvlilebis
SemTxvevaSi ki iTvaliswinebs e.w. avtomatur misadagebas xelSekrulebis
Secvlil garemoebasTan. 457

ssk-is 389-e da 398-e muxlebis urTierTmimarTebis Sefasebis dros


gaumarTlebelia ssk-is 389-e muxlis upiratesobis udavod aRiareba. am
sakiTxze msjelobisas aucilebelia, calkeuli SemTxvevis
gaTvaliswinebiT Sefasdes, ramdenad da ra SemTxvevebSi unda CaiTvalos
fulis erTeulis an fulis kursis cvlileba imgvar cvlilebad,
romelic xelSekrulebis arsze arsebiT zegavlenas axdens. kerZod,
mxareTaTvis aRniSnuli cvlileba ramdenadaa iseTi garemoeba, romlis
gaTvaliswinebis SemTxvevaSi isini an erT-erTi maTgani aRniSnul
xelSekrulebas ar an sxva pirobebiT dadebda. 458

ssk-is 398-e da 389-e muxlebis urTierTmimarTebaze msjelobisas unda


dadgindes, ramdenad iyo mxareebis mier aRniSnuli garemoebis
cvlileba winaswar ganWvretadi. amasTan, garemoebaTa cvlileba unda
iyos aSkara da igi mZime Sedegebs unda iwvevdes movalisaTvis. 459

ssk-is 389-e muxli ssk-is 398-e muxlTan mimarTebiT, ZiriTadad, unda


CaiTvalos sagamonakliso normad, vinaidan igi awesrigebs uSualod
fulis erTeulis, kursisa Tu valutis Secvlis SemTxvevaSi
gansxvavebul samarTlebriv Sedegs. 460 Tumca, ssk-is 389-e da 398-e
muxlebis konkurenciis SemTxvevaSi, gaumarTlebelia ssk-is 389-e muxlis
upiratesobis upirobo aRiareba da misi ssk-is 398-e muxlTan mimarTebiT
gamomricxavi Zalis mqone regulirebad aRiareba.

ssk-is 398-e muxlis umniSvnelovanesi winapirobaa xelSekrulebis


dadebis Semdeg iseT garemoebaTa aSkara cvlileba, romelTa
gaTvaliswinebis SemTxvevaSi SeuZlebelia, savaraudo iyos

455
Schmidt-Kessel in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 245, RdNr. 14.
456
fulis kursis cvlilebis SemTxvevaSi Sesruleba unda moxdes Sesrulebis adgilas
gadaxdis momentisaTvis arsebuli kursis Sesabamisad. Sead. germaniis samoqalaqo
kodeqsis 244-e paragrafi („zur Zeit der Zahlung“).
457
Sead. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 244,
RdNr. 19.
458
Clausius, „Vertragskontinuität und Anpassungsbedarf“, NJW, 1998, S. 3148 ff.
459
Clausius, „Vertragskontinuität und Anpassungsbedarf“, NJW, 1998, S. 3150 f.
460
Sead. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 244,
RdNr. 19.

72
xelSekrulebis dadebisadmi mxareebis (an erT-erTi mxaris)
daintereseba. Sesabamisad, garemoebis cvlileba imdenad unda amZimebdes
erT-erTi mxaris mdgomareobas, rom misgan xelSekrulebis upirobo
Sesrulebis moTxovna araTanazomierad unda xelyofdes mis
interesebs. 461 Sesabamisad, Tu ganxiluli winapirobebi saxezea fulis
erTeulis, misi kursisa Tu valutis cvlilebis saxiT, aseT
SemTxvevaSi, ssk-is 398-e muxls, Sesabamisi samarTlebrivi SedegebiT,
upiratesoba unda mieniWos, raTa dacul iqnes orive normis mizani. 462

2.2.3 damatebiTi vadis dawesebis valdebulebisagan gaTavisuflebis


safuZvlebs Soris winaaRmdegoba

ssk-is 405-e muxlis Sesabamisad, xelSekrulebidan gasvlis winapirobaa


valdebulebis darRveva da damatebiTi vadis uSedegod gasvla. amave
muxlis me-2 nawilis a) qvepunqtis Sesabamisad, damatebiTi vadis
gansazRvra saWiro ar aris, Tu aSkaraa, rom mas araviTari Sedegi ar
mohyveba, magaliTad, rodesac movale damatebiT Sesrulebaze
`erTmniSvnelovnad da sabolood acxadebs uars~. 463 analogiuri Sedegi
dgeba im SemTxvevaSi, Tu movalis mimarT warmoebs gakotrebis saqme an
saxezea iseTi winapirobebi, romlebic movalis mier valdebulebis
Sesrulebis SesaZleblobas erTmniSvnelovnad gamoricxavs. 464

damatebiTi vadis dawesebis valdebuleba ar arsebobs, agreTve, ssk-is


405-e muxlis me-2 nawilis b) qvepunqtis Sesabamisad, Tu valdebuleba ar
Sesrulda gansazRvrul vadaSi, xolo kreditorma urTierTobis
gagrZeleba daukavSira valdebulebis droul Sesrulebas.

amave muxlis me-2 nawilis g) qvepunqtis Sesabamisad, damatebiTi vadis


gansazRvra saWiro ar aris aseve, Tu gansakuTrebuli safuZvlebidan
gamomdinare, mxareTa ormxrivi interesebis gaTvaliswinebiT,
gamarTlebulia xelSekrulebis dauyovnebliv moSla. 465

ssk-is 394-e muxlis me-2 nawili, 405-e muxlis msgavsad, zianis


anazRaurebis moTxovnis warmoSobis winapirobad gansazRvravs movalis
mier vadis gadacilebis SemTxvevaSi (raSic nebismieri Seusrulebloba
igulisxmeba 466), kreditoris mier dawesebuli damatebiTi vadis
uSedegod gasvlas.

vadis daweseba ar aris saWiro amave muxlis me-3 nawilis Sesabamisad,


`Tu aSkaraa, rom mas raime Sedegi ar mohyveba~, an `gansakuTrebuli
garemoebebisa~ da `orive mxaris interesebis gaTvaliswinebiT~,

461
Sead. Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz,
Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 49.
462
Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 36.
463
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 281-e paragrafis me-2 nawilis pirveli
alternativa (,,die Leistung unmissverständlich, endgültig und ernsthaft verweigert“).
464
Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 281, RdNr.
22.
465
Sead. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 323,
RdNr. 23, 25.
466
biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis
safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 38.

73
gamarTlebulia zianis anazRaurebis moTxovnis dauyovnebliv
ganxorcieleba.

sadavoa, ramdenad aris gamarTlebuli, ssk-is 394-e muxlis me-3 nawilis


me-2 alternativa farTod ganimartos ise, rom calkeul SemTxvevaSi
moicvas ssk-is 405-e muxlis me-2 nawilis b) qvepunqtiT
gaTvaliswinebuli SemTxveva. kerZod, Tu mxare xelSekrulebis droul
Sesrulebas ukavSirebda `xelSekrulebis gagrZelebis interess~, xolo
valdebuleba aRniSnul vadaSi ar Sesrulda, ramdenad mizanSewonilia,
zianis anazRaurebis moTxovnasTan mimarTebiT, es garemoeba gavrceldes
rogorc damatebiTi vadis dawesebisagan gaTavisuflebis safuZveli. 467

ormxrivi interesebis gaTvaliswinebiT, zianis anazRaurebis


dauyovnebliv moTxovna, rogorc wesi, gamarTlebulia, rodesac
kreditorisaTvis damatebiTi vadis dawesebis moTxovna misi interesebis
araTanazomier xelyofas iwvevs, maT Soris im SemTxvevaSic, rodesac
mxarem xelSekrulebisadmi interesi valdebulebis droul Sesrulebas
daukavSira, valdebuleba ki SeTanxmebul vadaSi ar Sesrulda. 468

Sesabamisad, 394-e muxlis me-3 nawilis me-2 alternativis Tanaxmad,


mxaris mier valdebulebis Seusrulebloba xelSekrulebiT
SeTanxmebul vadaSi `gansakuTrebul garemoebad~ yovelTvis ar unda
iqnes ganxiluli. calkeul SemTxvevaSi gasaTvaliswinebelia
kumulaciur pirobad dadgenili mxareTa ormxrivi interesebi. 469

xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis mimarT damatebiTi vadis dawesebis


gamomricxavi safuZvlis analogiis wesiT gamoyeneba zianis
anazRaurebis moTxovnis mimarT, gaumarTlebelia, 470 vinaidan ssk-is 394-e
muxlis me-3 nawili gansazRvravs sagamonakliso regulirebas
saxelSekrulebo valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi zianis
anazRaurebis moTxovnis warmoSobisaTvis damatebiTi vadis
dawesebisagan kreditoris gaTavisuflebis Sesaxeb.

Sesabamisad, mosamarTlis mier orive mxaris interesebis Sefasebis


Sedegad unda gadawydes, aris Tu ara movalis mier zianis anazRaurebis
moTxovnis dauyovnebeli ganxorcieleba konkretul SemTxvevaSi
adekvaturi da Tanazomieri saSualeba. mxareTaA interesebis Sefaseba
gulisxmobs Tanasworobisa da keTilsindisierebis principebis
Sesabamisad mxareTa interesTa Sepirispirebas, romlis farglebSic

467
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 281-e paragrafis me-2 nawili da 323-e
paragrafis me-2 nawili.
468
Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 281, RdNr.
27. Sead. aseve Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, §
323, RdNr. 25.
469
Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS,
2009, S. 296 „Daraus lässt sich im Umkehrschluss folgern, dass der Gesetzgeber diesen Fall nicht als Fall der
„besonderen Umstände“ (§ 281 II Alt. 2 bzw. § 323 II Nr. 3) ansehen wollte“; Ernst, Münchener Kommentar zum
BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 281, RdNr. 59.
470
Jaensch, Der Gleichlauf von Rücktritt und Schadensersatz, NJW, 2003, 3613 f.; Sead. aseve Brandenburg,
Die teleologische Reduktion, 1983, S. 60 ff., 77; analogiasa da ukudaskvnasTan dakavSirebiT ix.
aseve Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung
und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 175.

74
aucilebelia movalis mier valdebulebis darRvevis simZimis, bralisa
da kreditoris Sesrulebis mimarT arsebuli interesis
gaTvaliswineba. 471

Sesabamisad, zianis anazRaurebis moTxovnis dauyovnebeli


ganxorcieleba calkeul SemTxvevaSi gaumarTleblad unda iqnes
miCneuli, imis miuxedavad, rom movalem valdebuleba ar Seasrula
SeTanxmebul vadaSi, xolo kreditori xelSekrulebis gagrZelebas
swored droul Sesrulebas ukavSirebda. es Sedegi unda dadges maSin,
Tu amgvari gadawyveta arsebiTad da araTanazomierad mZime Sedegebs
warmoSobda movalisaTvis. 472

2.2.4 pasuxismgeblobis gamomricxavi an Semamsubuqebeli regulireba

xelSekrulebiT SesaZloa mxareTa Soris moxdes saxelSekrulebo


valdebulebebTan mimarTebiT pasuxismgeblobis srulad an nawilobriv
SezRudva an gamoricxva.

pasuxismgeblobis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli gansxvavebuli


regulireba upiratesad gamosayenebeli debulebaa da gamoricxavs
kanoniT gaTvaliswinebul moTxovnaTa warmoSobas, garda im SemTxvevisa,
Tu aRniSnuli SeTanxmeba kanoniT dadgenil imperatiul normebs
ewinaaRmdegeba da, Sesabamisad, ssk-is 54-e muxlis mixedviT, baTilia.

igive wesi vrceldeba kanoniT gaTvaliswinebul sagamonakliso


moTxovnis safuZvlebTan mimarTebiT, romelnic gansazRvraven
pasuxismgeblobis gansxvavebul farglebsa da wess, rac SesaZloa, aseve
gamoixatos moTxovnaTa ganxorcielebis gansxvavebul vadebsa da
bralis gansxvavebul formaSi. 473

gamomricxavi konkurencia udavod saxezea saxelSekrulebo da


kanonismier moTxovnebsa Tu moTxovnis safuZvels Soris im SemTxvevaSi,
Tu valdebulebis darRveva uSualod da mxolod saxelSekrulebo
valdebulebis darRveviT gamoixateba. aseT SemTxvevaSi
saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebrivi safuZveli, rogorc wesi,
ufro specialur da upiratesad gamosayenebel moTxovnis samarTlebriv
safuZvlad unda iqnes miCneuli, 474 gansakuTrebiT maSin, Tu
saxelSekrulebo moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi norma
Semadgenlobis sagamonakliso winapirobas gansazRvravs.

magaliTad, ssk-is 495-e muxlis Tanaxmad, Tu myidveli mewarmea, igi


valdebulia, dauyovnebliv Seamowmos nivTi da naklis aRmoCenidan
gonivrul vadaSi (an im vadaSi, ra vadaSic SesaZlebelia misTvis
cnobili gamxdariyo naklis Sesaxeb) Seatyobinos amis Sesaxeb

471
Sead. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 323,
RdNr. 23, 28.
472
Tanazomierebasa da interesTa SefasebasTan dakavSirebiT Sead. Heck, das Problem der
Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz,
1932, S. 50, 72; aseve Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 281, RdNr. 57.
473
Sead. Hoffmann, Die Koordination des Vertrags- und Deliktsrechts in Europa, 2006, S. 36
474
Weber, Produkthaftung im belgischen Recht, 1998, S. 15-19.

75
gamyidvels. winaaRmdeg SemTxvevaSi, igi kargavs naklis gamo meoradi
moTxovnebis ganxorcielebis uflebas. ganxiluli regulireba pirdapir
gansazRvravs mewarme myidvelis valdebulebas, romlis
Seusruleblobis SemTxvevaSic ar warmoiSoba, ssk-is 487-e-489-e
muxlebis moTxovnebis darRvevis miuxedavad, ssk-is 490-e da Semdgomi
muxlebiT gaTvaliswinebuli moTxovnebi.

ssk-is 495-e muxlis moTxovnis Seusruleblobis miuxedavad,


SesaZlebelia ganxilul iqnes zianis anazRaurebis moTxovnis deliqtis
safuZvelze warmoSoba. ssk-is 494-e muxliT gaTvaliswinebuli zianis
anazRaurebis moTxovnis ganuxorcielebloba, nasyidobis
momwesrigebeli specialuri normiT dakisrebuli movaleobis darRvevis
gamo, SesaZlebelia, avtomaturad ar niSnavdes imas, rom kreditors
zianis anazRaurebis moTxovna erTmeva sxva moTxovnis safuZvlidan
gamomdinare.

am TvalsazrisiT, mxedvelobaSia misaRebi ssk-is 495-e muxlis


SemuSavebis mizani da misi urTierTmimarTeba ssk-is sxva normebTan. imis
gaTvaliswinebiT, rom kanonmdeblis mizani swored nakliani nivTis
miwodebisas mewarme myidvelisTvis nivTis drouli Semowmebisa da
Setyobinebis valdebulebis dakisrebaa, am ukanasknelisTvis, ssk-is 992-e
muxlis Semadgenlobis safuZvelze, zianis anazRaurebis moTxovnis
warmoSobis daSveba gaumarTlebelia.

ssk-is 494-e da 394-e muxlebis erTobliobidan aq gamoiricxeba ssk-is


992-e muxlis gamoyeneba, winaaRmdeg SemTxvevaSi, ssk-is 495-e muxlis
mizani ganuxorcielebeli darCeba.

deliqturi valdebulebis konteqstSi ar unda iqnes ganxiluli


moqmedebebi, romlebic uSualod saxelSekrulebo urTierTobis
farglebSi xorcieldeba, winaaRmdeg SemTxvevaSi, nebismieri
saxelSekrulebo valdebulebis braleuli darRveva, romlis
safuZvelzec warmoiSva ziani, amave dros, deliqtad
dakvalificirdeba. 475 kanonmdeblis neba udavod ar aris deliqtebis
momwesrigebeli debulebebis moqmedebis sferos amgvari gafarToeba. 476

calkeuli SemTxvevis ganxilvisas sasamarTlom unda gamoikvlios,


valdebulebis darRveva saxelSekrulebo urTierTobis farglebSi
xorcieldeba, Tu gascda mis farglebs 477 da Sesabamisad Seafasos,
calkeuli SemTxvevis mimarT saxezea moTxovnis safuZvelTa
gamomricxavi Tu alternatiuli konkurencia. sazRvris gavleba da
gamijvna _ moTxovna warmoSobilia saxelSekrulebo Tu
arasaxelSekrulebo valdebulebis darRvevis safuZvelze _ xSirad

475
qiravnobis xelSekrulebis maregulirebeli normebisa da deliqturi valdebulebis
damfuZnebel moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciasTan dakavSirebiT ix.
Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 195.
476
Cosack, Lehrbuch des Deutschen buergerlichen Rechts auf der Grundlage des Buergerlichen Gesetzbuchs fuer
das Deutsche Reich, Band 1, 1898, S. 585; Isay, Die Geschaeftsfuehrung nach dem Buergerlichen Gesetzbuche
fuer das Deutsche Reich, 1900, S. 399, Sead. aseve Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988,
стр. 196.
477
Sead. Weber, Produkthaftung im belgischen Recht, 1998, S. 15 ff.

76
sakmaod rTulia da mosamarTlis gansakuTrebul Zalisxmevas
saWiroebs. 478

2.3. moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia

deliqturi da saxelSekrulebo moTxovnis safuZvelTa alternatiuli


konkurencia SesaZloa dasaSvebad iqnes miCneuli mxolod im
SemTxvevaSi, Tu valdebulebis darRveva, romelmac warmoSva ziani,
udavod scdeba saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis farglebs.
deliqtis Sesabamisi moTxovna saxelSekrulebo moTxovnebTan erTad
erT safexurze SeiZleba ganixilebodes, Tu orive moTxovnis
samarTlebrivi safuZvliT gaTvaliswinebuli Semadgenloba
erTdrouladaa mocemuli. 479

magaliTad, Tu naxmari avtomanqanis SeZenidan ramdenime dReSi myidveli


avtomanqanis defeqtis gamo xvdeba avtosagzao SemTxvevis msxverpli da
miiRebs sxeulis dazianebas, aseT SemTxvevaSi SesaZloa ganxilul iqnes
moTxovnebi saxelSekrulebo ZiriTadi valdebulebis darRvevis gamo,
Tuki saxezea nivTobrivi nakli, ssk-is 488-e muxlis gagebiT. 480
Cveulebrivi sargeblobisaTvis vargisad CaiTvleba nivTi, rodesac misi
gamoyeneba am nivTisaTvis miRebuli daniSnulebiT SesaZlebelia da
misiT sargebloba gansakuTrebul safrTxes ar uqmnis SemZens an mesame
pirebs. 481 im SemTxvevaSi, Tu saxezea nakliani nivTi, ganixileba ssk-is
kodeqsis 490-e da Semdgomi muxlebiT gaTvaliswinebuli meoradi
moTxovnebis warmoSobis SesaZlebloba Sesabamis moTxovnaTa
damfuZnebel zogad normebTan urTierTkavSirSi.

garda amisa, gamyidvelis mier SesaZloa darRveuli iyos ara mxolod


uSualod saxelSekrulebo ZiriTadi valdebuleba – nakliani nivTis
gadacemis saxiT, aramed e.w. gansakuTrebuli `gulisxmierebis
valdebuleba~, ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis gagebiT.

ganxilul SemTxvevaSi `gulisxmierebis valdebuleba~ myidvelis


qonebisa Tu interesebisadmi yuradRebis gamoCeniT unda gamovleniliyo,
rac aseve unda gulisxmobdes avtomanqanis defeqtis Sesaxeb
informaciis miwodebas. aRniSnuli gulisxmiereba gamyidvels rom
gamoevlina, SesaZloa ar damdgariyo avtosagzao SemTxveva da
Sesabamisi ziani. 482

478
Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 195.
479
Palandt/Sprau, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 823, RdNr. 5.
480
ssk-is 488-e muxlis Sesabamisad, nakliania nivTi, Tu igi SeTanxmebuli xarisxis
(Tvisebebis matarebeli) ar aris, aseve, Tu ar aris vargisi xelSekrulebiT
gaTvaliswinebuli an Cveulebrivi sargeblobisaTvis; Sead. aseve Faust, Bamberger/Roth
(Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 434, RdNr. 57 („Erwartungshorizont eines
vernünftigen Durchschnittskäufers“).
481
Faust, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 434, RdNr. 61.
482
Sead. BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032;
Berger/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 437, RdNr. 35.

77
amgvarad, movalis mier informaciis miwodebis valdebulebis darRveva
iwvevs zians, 483 romlis anazRaurebis valdebuleba warmoiSoba ssk-is
494-e, 394-e, 316-e muxlis me-2 nawilisa da 318-e muxlis erTobliobis
safuZvelze. sadavoa, ramdenad SeiZleba gulisxmierebis valdebulebis
darRveva sxva meorad moTxovnaTa warmoSobis winapirobac gaxdes.

ssk-is 494-e da 394-e muxlebis mixedviT, zianis anazRaurebis moTxovnis


warmoSobis alternatiuli samarTlebrivi safuZveli aris ssk-is 992-e
muxli, kerZod, piri, romelic sxva pirs ganzraxi an gaufrTxilebeli,
marTlsawinaRmdego moqmedebiT miayenebs zians, valdebulia,
aanazRauros es ziani. 484 am normiT daculi sikeTe _ piris sicocxle,
janmrTeloba, sakuTreba da sxva _ gansakuTrebuli dacvis Rirsi
absoluturi sikeTea, rac araZiriTadi valdebulebis damfuZnebeli
moTxovnis safuZvliT dacul RirebulebaTa identuria. 485

Sesabamisad, im SemTxvevaSi, Tu saxezea myidvelis mier am


Rirebulebebis marTlsawinaaRmdego braleuli xelyofa, romelmac
gamoiwvia ziani, am zianis anazRaurebis moTxovna SesaZloa warmoiSvas
ssk-is 992-e muxlis safuZvelze. 486 amdenad, saxezea alternatiuli
konkurencia saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnis safuZvlebs
Soris. 487

marTalia, kanonismieri valdebulebis arsi da misi xelyofis Sedegad


moTxovnis warmoSobis umTavresi winapiroba misi warmoSobis
arasaxelSekrulebo safuZvelia, 488 Tumca deliqturi moTxovnis
safuZvlidan moTxovnis warmoSoba, saxelSekrulebo valdebulebis
darRvevis SemTxvevaSi, SesaZloa, gamarTlebuli iyos, Tu xelyofa
gascdeba saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis farglebs.!

calkeuli SemTxvevis ganxilvisas xSirad rTuli gasamijnia, moTxovna


warmoSobilia saxelSekrulebo Tu arasaxelSekrulebo valdebulebis
darRvevis safuZvelze. 489

am TvalsazrisiT, sayuradReboa germaniis Tanamedrove sasamarTlo


praqtika, iseve rogorc doqtrina, romelic aRiarebs saxelSekrulebo
da deliqtur moTxovnis safuZvelTa alternatiul konkurencias. 490 am
kuTxiT, es midgoma mniSvnelovnad gansxvavdeba germanul doqtrinaSi
adre ganxiluli mkacri gamijvnisgan saxelSekrulebo da deliqtur

483
Gsell, Deliktsrechtlicher Eigentumsschutz bei „weiterfressendem“ Mangel, NJW, 2004, S. 1915; Sead. aseve
vaSakiZe, keTilsindisiereba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT – abstraqcia
Tu moqmedi samarTali, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2007 (10), gv. 48.
484
BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113
485
Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 43, 47;
Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 242, RdNr. 25 f.
486
Sead. Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 86.
487
Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 14.
488
Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 907.
489
Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 195.
490
BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52.

78
moTxovnis safuZvlebs Soris, romelic saxelSekrulebo moTxovnis
safuZvlebs arsebiTad upiratesad gamosayeneblad ganixilavda. 491

amis miuxedavad, germanuli samarTali iTvaliswinebs saxelSekrulebo


da deliqturi moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurenciis
aRiarebidan gamonaklisebs, rogorc sakanonmdeblo, ise sasamarTlo
praqtikis TvalsazrisiT. magaliTad, pasuxismgeblobis SezRudvisa Tu
gamoricxvis da xandazmulobis sakiTxebTan mimarTebiT, igi
saxelSekrulebo moTxovnis safuZvels dResac upiratesad ganixilavs
an, calkeul SemTxvevaSi, saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlidan
gamomdinare preferenciul pirobebs avrcelebs deliqturi moTxovnis
safuZvlidan warmoSobil urTierTobaze. 492

VI. moTxovnis safuZvelTa konkurencia naCuqari nivTis ukan gamoTxovis


SemTxvevaSi

Cuqebis xelSekrulebidan gasvlisa Tu uaris Tqmis safuZvelsa da am


xelSekrulebis saciloobas Soris SeiZleba gamomricxavi konkurencia
warmoiSvas. aseT SemTxvevaSi arsebiTia imis gansazRvra, Tu romeli
normaa upiratesad gamosayenebeli misi specialuri bunebis gamo. 493

erTi mxriv, mxedvelobaSia misaRebi xelSekrulebidan gasvlis


safuZvlebi, rogorebicaa: ssk-is 529-e muxliT gaTvaliswinebuli
dasaCuqrebulis mier mCuqeblis an misi axlo naTesavebis mimarT `mZime
Seuracxyofis miyeneba~ an `didi umadurobis gamoCena~, da maTi
mimarTeba ssk-is 74-e muxlis pirveli nawiliT regulirebul
`SecdomasTan kontrahentis pirovnebis mimarT~, romelSic identobaSi
Secdomis garda, aseve kontrahentis `pirad TvisebebSi~ Secdomaa
gaerTianebuli. 494

meore mxriv, gasaTvaliswinebelia ssk-is 530-e muxliT regulirebuli


mCuqeblis `mZime mdgomareobaSi aRmoCena~, rac misi `sakuTari Tavis an
mis kmayofaze myofi pirebis~ rCenis valdebulebis SeuZleblobas
ganapirobebs, da masTan mWidrod dakavSirebuli ssk-is 398-e muxlis
SemTxvevis mimarTeba, rodesac `aSkarad~ icvleba `garemoebebi,
romlebic xelSekrulebis dadebis safuZveli gaxda~.

garda amisa, xelSekrulebidan gasvlisa Tu saciloobis sxvadasxva


safuZvlis urTierTmimarTeba ganapirobebs nivTis ukan dabrunebis
moTxovnis safuZvlebis konkurencias. ssk-is 172-e muxlis Tanaxmad,
mesakuTre uflebamosilia, mosTxovos mflobels misi sakuTrebis ukan
dabruneba. Sesabamisad, es safuZveli gamoiyeneba im SemTxvevaSi, Tu
mCuqebeli kvlav mesakuTrea, magaliTad, xelSekrulebis saciloobisa

491
ix. Schollmeyer, das Recht der einzelnen Schuldverhaeltnisse im Buergerlichen Geseztbuch, 2. Aufl., 1904, S.
233; aseve Isay, Die Geschaeftsfuehrung nach dem Buergerlichen Gesetzbuche fuer das Deutsche Reich, 1900, S
398.
492
Hoffmann, Die Koordination des Vertrags- und Deliktsrechts in Europa, 2006, S. 36.
493
Sead. gamomricxav konkurenciasTan dakavSirebiT, magaliTad, Gnos, Anspruchskonkurrenz
in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 37.
494
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 329 da
Semdgomi.

79
da ssk-is 59-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad namdvili Secilebis
Semdeg. amis sapirispirod, ssk-is 976-e muxlis pirveli nawiliT
gaTvaliswinebulia usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovna, Tu
garigeba baTilobis an sxva safuZvlis gamo `ar arsebobs, ar
warmoiSoba an Sewyda SemdgomSi~. ssk-is 352-e muxlis pirveli nawili
awesrigebs xelSekrulebaze `uaris Tqmis~ SemTxvevaSi miRebuli
Sesrulebisa da sargeblis ukan dabrunebas, xolo amave muxlis me-2
nawili, – naturiT dabrunebis SeuZleblobis SemTxvevaSi, fulad
anazRaurebas.

1. Cuqeba, rogorc moTxovnis damfuZnebeli xelSekruleba

ssk-is 524-e muxlis Tanaxmad, `Cuqebis xelSekrulebiT mCuqebeli


usasyidlod gadascems dasaCuqrebuls qonebas sakuTrebad misi
TanxmobiT.~ amasTan, ssk-is 525-e muxlis pirveli da me-2 nawilebiT
konkretdeba, rom `Cuqebis xelSekruleba dadebulad iTvleba~ moZravi
nivTis SemTxvevaSi misi `gadacemis~, xolo uZravi nivTis SemTxvevaSi
`sakuTrebis uflebis sajaro reestrSi registraciis momentidan~. amave
muxlis me-3 nawiliT dadgenilia `Cuqebis dapirebis~ namdvlobisaTvis
werilobiTi formis dacvis savaldebulooba.

Sesabamisad, iqmneba STabeWdileba, rom saqarTvelos kanonmdeblobiT,


Cuqebis xelSekrulebis dadebis ori saxe wesrigdeba: erT SemTxvevaSi,
mxareTa uflebebisa da valdebulebebis warmoSoba ukavSirdeba
valdebulebis Sesrulebas, xolo meore SemTxvevaSi, Sesrulebis
momentisagan damoukideblad warmoiSoba da damokidebulia mCuqeblis
nebis gamovlenisaTvis dadgenil damatebiTi winapirobis arsebobaze –
mis werilobiT gamovlenaze.

swored ssk-is 325-e muxlis mowesrigebidan gamomdinare, saqarTvelos


iuridiul literaturaSi gavrcelebulia mosazreba, rom Cuqebis
xelSekruleba dadebulad iTvleba uSualod nivTis usasyidlod
gadacemis, anu saxelSekrulebo valdebulebis Sesrulebisa, da
aRniSnulis miRebaze dasaCuqrebulis Tanxmobis Sedegad. 495

miuxedavad amisa, ssk-is 524-e muxli ssk-is 327-e muxlis pirvel


nawilTan urTierTkavSirSi, sxva valdebulebiTsamarTlebrivi
xelSekrulebebis msgavsad, gansazRvravs Cuqebis xelSekrulebis
dadebis winapirobas – mxareTa SeTanxmebas xelSekrulebis arsebiT
pirobebze ori urTierTmfaravi nebis gamovlenis Sedegad.

am SemTxvevaSi Cuqebis xelSekrulebis mxareebi avlenen saerTo nebas,


romelic emTxveva am xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebis
Sesrulebis moments. frazaSi _ xelSekrulebiT `mCuqebeli usasyidlod
gadascems dasaCuqrebuls qonebas sakuTrebad misi TanxmobiT,~ _ amave
dros, igulisxmeba mxareTa Tundac konkludenturi ormxrivi nebis
gamovlena, anu xelSekruleba. amasTan, vinaidan Cuqeba calmxrivad
mavaldebulebeli xelSekrulebaa, anu ZiriTadi valdebulebis
495
Sead., magaliTad: kaxaZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.),
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi I, 2001, gv. 70; aseve
Wanturia, uZravi nivTebis sakuTreba, 1994, gv. 155.

80
Sesruleba xelSekrulebis mxolod erT mxares ekisreba, am
ukanasknelis mier ganxorcielebuli moqmedeba avlens nebas,
usasyidlod gadasces meore mxares sakuTrebis ufleba qonebaze.
dasaCuqrebulis mier qonebis miReba Tu `Tanxmoba~ ki misi sapasuxo
nebis gamovlenaa.

am zogadi sqemidan gamonaklisis saxiT `Cuqebis dapirebisas~ mCuqeblis


analogiuri valdebuleba Sesrulebis momentisgan damoukideblad
warmoiSoba. am SemTxvevaSi, mCuqebeli dasaCuqrebuls naCuqari nivTis
gadacemis nacvlad aniWebs Sesabamisi qonebisa da masze sakuTrebis
uflebis usasyidlod gadacemis moTxovnis uflebas. 496 imis miuxedavad,
rom, erTi SexedviT, es moTxovna ar warmoiSoba sxva
valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebisaTvis damaxasiaTebeli
tipuri formiT, 497 mis arsSi arsebiTad araferi icvleba, garda imisa,
rom erT-erTi mxaris nebis gamovlenisaTvis kanoniT dadgenilia
savaldebulo formis dacva. 498 germanul samarTlis sivrceSic Cuqebis
dapirebisaTvis, anu Cuqebis Sesaxeb mCuqeblis mier gamovlenili nebis
namdvilobisaTvis, aucilebelia savaldebulo sanotaro formis
dacva. 499

niSandoblivia, rom adreuli periodis germanul doqtrinaSi Cuqeba,


iustinianes instituciebis msgavsad, 500 sakuTrebis uflebis warmoSobis
calmxriv nebayoflobiT aqtad ganixileboda. 501 zogierT sxva,
Tanamedrove samarTlebriv sistemaSic Cuqeba ar aris aRiarebuli
damoukidebel, magaliTad, nasyidobisa Tu gacvlis xelSekrulebis
msgavs, xelSekrulebad. 502

saqarTvelos kanonmdeblobaSi Cuqebis xelSekrulebis mimarT


Camoyalibebulia mkafio mowesrigeba. udavoa, rom Cuqebis
xelSekrulebis namdvilobisaTvis aucilebelia ori urTierTmfaravi
nebis gamovlenis arseboba. 503 erT SemTxvevaSi, mCuqeblis mier
gamoxatuli neba Cuqebis ganxorcielebaSi vlindeba, xolo Cuqebis
dapirebis SemTxvevaSi, werilobiTi nebis gamovleniT.

Cuqebis arsi arsebiTad vlindeba mCuqeblis nebis gamovlenaSi, romelic


mimarTuli unda iyos sakuTari danakargis xarjze meore piris
gamdidrebaze. 504 amasTan, Cuqebis namdvilobisa da Sesabamisi
496
Otto, die Formerfordernisse der Schenkung nach Österreichischem Rechte, 1883, S. 101.
497
Sead. Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S 118, ff.
498
Sead. Cuqebis dapirebis nebis gamovlenis savaldebulo formasTan dakavSirebiT
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 283.
499
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 518-e paragrafi, romelic Cuqebis
dapirebisaTvis sanotaro formis savaldebuloobas iTvaliswinebs. ix. aseve avstriis
samarTalTan dakavSirebiT Otto, die Formerfordernisse der Schenkung nach Österreichischem Rechte,
1883, S.102.
500
Sead., magaliTad, Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 2.
501
Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 4, 8.
502
magaliTad, inglisuri samarTali Cuqebas, misi calmxrivad mavalebeli bunebis gamo,
ar miiCnevs xelSekrulebad. Sead. danelia, gamijvnis principi Cuqebis xelSekrulebis
magaliTze, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2008, specialuri gamocema, gv. 51.
503
Sead. Шершеневичь, Учебникь Русского Гражданскаго Права, 1909, ст. 489.
504
Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 4; Dernburg, die Schuldverhältnisse nach
dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 156;

81
valdebulebebis warmoSobisaTvis aucilebelia dasaCuqrebulis
Tanxmoba, rogorc Cuqebis dapirebis, aseve Cuqebis realurad
ganxorcielebis SemTxvevaSi. swored es ukanaskneli garemoeba
adasturebs, rom Cuqeba xelSekrulebaa, vinaidan samarTlebrivi
Sedegebis warmoSobisaTvis, sul mcire, ori urTierTmfaravi nebis
gamovlenis arsebobaa saWiro.

2. Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis winapirobebi da Sesabamisi


moTxovnis safuZvlebi

sakuTrebis uflebis, rogorc absoluturi uflebis uzrunvelyofis


mizniT, Cuqebis xelSekrulebidan gasvla mxolod gamonaklisis saxiT
daiSveba iseTi garemoebebis arsebobisas, romelnic warmoiSva Cuqebis
xelSekrulebis dadebis Semdgom. 505

2.1 Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis safuZveli umadurobisa


da `mZime Seuracxyofis~ SemTxvevaSi

ssk-is 529-e muxlis Sesabamisad, germanul samarTalSi


gaTvaliswinebuli regulirebis msgavsad, Cuqeba SeiZleba `gauqmdes~,
Tu dasaCuqrebuli `mZime Seuracxyofas miayenebs an did umadurobas
gamoiCens mCuqeblis an misi axlo naTesavis mimarT.~ 506 amave muxlis me-2
nawilis Tanaxmad, Tu Cuqeba `gauqmdeba~, 507 maSin gaCuqebuli qoneba
SeiZleba gamoTxovil iqnes mCuqeblis mier, xolo me-3 nawilis
Sesabamisad, Cuqebis `gauqmeba~ SesaZlebelia ganxorcieldes gauqmebis
safuZvlis Setyobidan erTi wlis ganmavlobaSi. 508

Sesabamisad, ssk-is 529-e muxlis pirveli nawili adgens moTxovnis


warmoSobisaTvis aucilebel winapirobebs, normis Semadgenlobas: 509
mCuqeblis an misi axlo naTesavis mimarT dasaCuqrebulis mier
xorcieldeba `mZime Seuracxyofis miyeneba~ an `didi umadurobis
gamoCena~.

aRniSnuli winapirobebis arsebobisas mCuqebeli ssk-is 529-e muxlis me-2


nawiliT uflebamosilia, namdvili da, Sesabamisad, ukve moqmedi
xelSekruleba Zaladakargulad 510 aqcios, 511 anu `gaauqmos~ igi
dasaCuqrebulisaTvis Sesabamisi SetyobinebiT. 512

Tanamedrove qarTul iuridiul literaturaSi Sead. danelia, gamijvnis principi


Cuqebis xelSekrulebis magaliTze, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2008, specialuri
gamocema, gv. 56.
505
Sead. Jhering, der Kampf um das Recht, 1872, S. 125, aseve saqarTvelos sakonstitucio
sasamarTlos pirveli kolegiis 2003 wlis 1 aprilis N1/2/155 gadawyvetileba.
506
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 530-e paragrafi (Widerrunf der Schenkung).
507
namdvili nebis gamovlenis safuZvelze Cuqebis gauqmebasTan dakavSirebiT Sead.
germaniis samoqalaqo kodeqsis 531-e paragrafi (Widerrufserklärung).
508
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 532-e paragrafi (Ausschluss des Widerufsrechts).
509
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 15.
510
„entkräften“.
511
Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 231 ff.
512
Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2,
Einzelne Obligationen, 1915, S.172.

82
amasTan, Cuqebis gamoTxovasTan mimarTebiT bundovania, xelSekrulebis
`gauqmeba~ xelSekrulebidan gasvliT xorcieldeba Tu misi Secilebis
safuZvelze baTilobis moTxovniT:

Tu mocemuli SemTxveva ganixileba Secilebis Sedegad baTilobis


Sesabamis samarTlebrivi Sedegebis WrilSi, SesaZloa ssk-is 172-e muxli
upiratesad gamosayenebel, ZiriTadi moTxovnis samarTlebriv
safuZvlad iqnes miCneuli. aRniSnulis dazusteba mniSvnelovania, raTa
SeirCes moTxovnis Sesabamisi samarTlebrivi safuZveli;

Tu `gauqmeba~ ar gulisxmobs Secilebis Sedegad xelSekrulebis


baTilad qcevas, sakuTrebis ufleba, rogorc germanuli, 513 aseve
qarTuli samarTlis Sesabamisad, 514 gadasulia SemZenze da savindikacio
moTxovnis safuZveli veRar gamoiyeneba. 515

Cuqebis gauqmebis Setyobinebis ZalaSi Sesvla, anu namdviloba,


avtomaturad warmoSobs mCuqeblis mier dasaCuqrebulisagan qonebis
ukan gamoTxovis uflebas. 516 aRniSnuli uflebisa Tu moTxovnis
ganxorcielebis specialuri xandazmulobis vada moicavs mCuqeblis
mier Cuqebis gauqmebis safuZvlis Setyobidan erT wels.

2.1.1 moTxovnis safuZvlis Semadgenloba

ssk-is 529-e muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli dasaCuqrebulis


mier mCuqeblis an misi axlo naTesavebis mimarT `mZime Seuracxyofis
miyeneba~ an `didi umadurobis gamoCena~, rogorc xelSekrulebis
`gauqmebisa~ Tu xelSekrulebidan gasvlis safuZvlebi, Camoyalibebulia
alternatiuli winapirobebis saxiT. 517

orive alternativa xelSekrulebidan gasvlis, udavod, arastandartuli


da sagamonakliso winapirobaa ssk-is 405-e muxliT gaTvaliswinebul
savaldebulo winapirobasTan – valdebulebis darRvevasTan mimarTebiT.

mCuqeblis an misi axlo naTesavis mimarT Seuracxyofa SesaZloa


gamovlindes rogorc fizikur qmedebaSi, magaliTad, misi qonebis,
sicocxlisa Tu janmrTelobisaTvis safrTxis SeqmnaSi, aseve sityvier
SeuracxyofaSi. 518 aseT `mZime Seuracxyofad~ unda CaiTvalos,

513
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 929-e (Einigung und Übergabe) da 873-e paragrafebi
(Einigung und Eintragung).
514
sakuTrebis uflebis gadacema saqarTvelos kanonmdeblobiT xorcieldeba uZravi
qonebis SemTxvevaSi werilobiTi xelSekrulebisa da sajaro reestrSi registraciis
Sedegad (ssk-is 183-e muxli), xolo moZravi nivTis SemTxvevaSi namdvili uflebis,
kerZod samarTlebrivi safuZvlisa da nivTis mflobelobaSi gadacemis Sedegad (ssk-is
186-e muxli).
515
Sead. Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 15.
516
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 69; ix. aseve ssk-is
51-e muxlis pirveli nawili.
517
germaniis samoqalaqo kodeqsis 530-e paragrafi am winapirobebs adgens kumulaciur
da ara alternatiul winapirobebad. ix., magaliTad, Palandt/Weidankaff, BGB Kommentar, 67.
Aufl., 2008, § 530, RdNr. 8.
518
Sead., magaliTad: Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 530, RdNr. 6; Gehrlein,
Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 530, RdNr. 4.

83
magaliTad, eWvis sakmarisi safuZvlis ararsebobis miuxedavad,
mCuqeblisaTvis danaSaulis an sxva ukanono qmedebis dabraleba. 519
germanul samarTalSi aseT safuZvlad miCneul iqna aseve Ralati,
magaliTad, im SemTxvevaSi, rodesac meuRleTa Soris Cuqebis, da ara
TanasakuTrebis, uflebis warmomSobi saqorwino SeTanxmeba iyo
dadebuli. 520

Cuqebis `piradi xasiaTidan~ gamomdinare, 521 gansakuTrebul umadurobad


unda CaiTvalos mCuqeblis mier iseTi qmedebis ganxorcieleba, romelic
mxareTa Soris, socialur-moraluri TvalsazrisiT Tu
keTilsindisierebis principis gaTvaliswinebiT, miuRebeli da naklebad
mosalodnelia. 522 amasTan, eWvs ar unda iwvevdes, rom mCuqeblis mier
dasaCuqrebulis aseTi qmedebis winaswar gaTvaliswinebis SemTxvevaSi,
Cuqebis xelSekruleba ar daideboda.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, `ssk-is 529-e muxlis


Sinaarsidan aSkarad Cans, rom dasaCuqrebulis arazneobrivi saqcielis
Semfasebeli TviTon mCuqebelia, razec metyvelebs normaSi arsebuli
gamonaTqvamebi: `qoneba SeiZleba gamoTxovil iqnes mCuqeblis mier~,
`Cuqeba SeiZleba gauqmdes erTi wlis ganmavlobaSi mas Semdeg, rac
mCuqebeli Seityobs im garemoebis Sesaxeb, romelic mas Cuqebis
gauqmebis uflebas aZlevs.~ marTalia, sasamarTlo ganmartavs, rom
Cuqebis moSlas iwvevs ara yovelgvari zneobis sawinaaRmdego moqmedeba,
aramed mZime Seuracxyofa da didi umaduroba. Tumca, Tu ra saxis
Seuracxyofaa pirisaTvis mZime, an ras miiCnevs did umadurobad, es
sakiTxi, sasamarTlos ganmartebiT, mxolod konkretuli subieqtis _
mCuqeblis Sefasebis sagani SeiZleba iyos. 523

udavod gasaziarebelia saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmarteba


imasTan dakavSirebiT, rom gansakuTrebuli umaduroba da mZime
Seuracxyofa SefasebiTi kategoriaa, Tumca miuRebelia aRniSnulis
dadgenis Sefasebisas mxolod mxaris Tvalsawieris gaTvaliswineba.
aRniSnuli winapirobebis arsebobis Sefasebisas mxedvelobaSi unda
iqnes miRebuli rogorc mCuqeblis garemoebebis aRqma, e.w. subieqturi

519
BGH Urteil vom 23.05.1984 – IVa ZR 229/82 (Hamburg), NJW, 1984, S. 2089 f.
520
Sead. BGH Urteil vom 09.07.2008 – XII ZR 179/05 (OLG Jena), NJW, 2008, S. 3277, aseve
Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 530, RdNr. 7.
521
Sead. Jhering, der Kampf um das Recht, 1872, S. 125.
522
ix.: Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band
2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 170 f.; Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum
BGB, 15. Aufl., 2007, § 530, RdNr. 4; Sead. aseve: OLG Köln Urteil vom 25.03.1981 – 2 U 3/81, NJW, 1982,
S. 390 („Der Ehebruch des Ag., verstärkt durch die verbotene Eigenmacht hinsichtlich des Schmucks der Ast.,
erfüllt die Voraussetzungen des „groben Undanks". Jede Schenkung beruht auf einer besonderen persönlichen
Verbundenheit der Beteiligten oder schafft sie. Zerstört der Beschenkte diese Beziehung, dann darf der Schenker
daraus die Konsequenz ziehen. Das ist der Grundgedanke des § 530 I BGB, eines gesetzlichen Anwendungsfalles
der Lehre vom Wegfall der Geschäftsgrundlage, gedacht für die Konstellation, daß der Schenker ein bestimmtes
Verhalten des Beschenkten erhofft, in dieser Erwartung jedoch grundlegend enttäuscht wird.“).
523
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 86.

84
Tvalsawieri, aseve mosamarTlis obieqturi Sefaseba, 524 Tu rogor
aRiqvamda am garemoebebs imave pirobebSi myofi sxva adamiani. 525

Sesabamisad, gansakuTrebiT mniSvnelovania, yovel konkretul


SemTxvevaSi, sasamarTlom mxareTa interesebis Sefasebis, aseve
Tanazomierebisa da keTilsindisierebis principis Sesabamisad miiRos
gadawyvetileba Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis winapirobebis
arseboba-ararsebobis Sesaxeb. 526

2.1.2 samarTlebrivi Sedegi

ssk-is 529-e muxlis me-2 nawili adgens samarTlebriv Sedegs, romelic


mCuqebels amave muxlis pirveli nawiliT mowesrigebuli winapirobebis
arsebobisas aniWebs uflebas, `gaauqmos~ Cuqebis xelSekruleba da
moiTxovos naCuqari nivTis ukan dabruneba. 527 amasTan, sasamarTlo
praqtika udavod miiCnevs, rom Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis
moTxovnis ufleba mxolod mCuqebels aqvs. 528

Sesabamisad, ssk-is 529-e muxli Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis


specialuri moTxovnis safuZvelia, vinaidan is gansazRvravs moTxovnis
warmoSobis winapirobebs da aseve am winapirobebis arsebobisas damdgar
Sesabamis samarTlebriv Sedegs.

germanuli samarTlisagan gansxvavebiT, romelic nivTis ukan


gamoTxovas usafuZvlo gamdidrebis samarTliT mowesrigebuli
moTxovnis safuZvelze amyarebs, 529 saqarTvelos kanonmdeblobiT,
valdebulebiTi xelSekrulebis gauqmebis moTxovnis safuZvlidan
uSualod gamomdinareobs nivTis ukan dabrunebis moTxovnis ufleba.

baTilobis samarTlebrivi Sedegebisagan gansxvavebiT, ssk-is 172-e


muxliT gaTvaliswinebuli moTxovnis safuZveli ar gamoiyeneba,
vinaidan nivTze sakuTrebis ufleba mCuqebels aRar aqvs. am SemTxvevaSi
mCuqeblis mier namdvili uflebis, anu Cuqebis xelSekrulebis,
safuZvelze xdeba nivTis da masze arsebuli sakuTrebis uflebis
dasaCuqrebulisaTvis gadacema.

amdenad, ssk-is 529-e muxli, germaniis samoqalaqo kodeqsis 530-e da 531-e


paragrafebisagan gansxvavebiT, uSualod gansazRvravs moTxovnis
uflebas, kerZod Sesabamis samarTlebriv Sedegs. aRniSnuli, germanuli
regulirebisagan gansxvavebiT, mxolod Cuqebis gauqmebis uflebas ki ar

524
BGH Urteil vom 23.05.1984 – IVa ZR 229/82 (Hamburg), NJW, 1984, S. 2089 („Die Würdigung eines
Verhaltens als schwere Verfehlung, die den groben Undank des Beschenkten zum Ausdruck bringt, liegt allerdings
weitgehend im tatrichterlichen Ermessen.“).
525
Sead. Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl.,
Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 171.
526
BGH Urteil vom 23.05.1984 – IVa ZR 229/82 (Hamburg), NJW, 1984, S. 2089.
527
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 7.
528
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 85.
529
ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 812-e da Semdgomi paragrafebi. Sead. Gehrlein,
Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 531, RdNr. 2; Hoppenz in
Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 531, RdNr. 2.

85
warmoSobs, 530 aramed afuZnebs gauqmebis Semdeg nivTis ukan gamoTxovis
uflebasac. Sesabamisad, igi specialuri moTxovnis damoukidebel
samarTlebriv safuZvlad unda iqnes miCneuli.

2.2 mZime mdgomareoba

ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, naCuqari nivTis


gamoTxova dasaSvebia, rodesac mCuqebeli Cuqebis Semdeg `mZime
mdgomareobaSi aRmoCnda da ar SeuZlia sakuTari Tavis, an mis
kmayofaze myofi pirebis rCena.~

brunvis stabilurobis gaTvaliswinebiT, rogorc wesi, aRniSnuli


ufleba droSi izRudeba. 531 kerZod, igi SesaZloa arsebobdes manamde,
sanam arsebobs mCuqeblis mier ganxorcielebuli sikeTis Sedegebi an
mis sanacvlod miRebuli upiratesobiT dasaCuqrebuli kvlav
gamdidrebulia. 532 kerZod, ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis meore
winadadebis Tanaxmad, mCuqebeli uflebamosilia, dasaCuqrebulisagan
moiTxovos naCuqari nivTi im SemTxvevaSi, Tu igi realurad kvlav
arsebobs, anu igi kvlav dasaCuqrebulis sakuTrebaSi unda iyos. 533

dasaCuqrebulis mier Sesabamisi nivTis gasxvisebis an sxvagvarad


gankargvis SemTxvevaSi, igi ar unda gaTavisufldes ukan dabrunebis
valdebulebisagan. es Sedegi gansakuTrebiT im SemTxvevaSi dgeba, Tu
dasaCuqrebulis mier naCuqari nivTiT miRebuli upiratesoba an
sargebeli saxezea. 534

gasaTvaliswinebelia, rom ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis


Tanaxmad, naCuqari nivTis gamoTxovis ufleba mCuqebels aqvs mxolod
dasaCuqrebulisgan, da ara nebismieri mesame pirisagan, vinaidan Cuqeba
piradi xasiaTis urTierTobaa uSualod xelSekrulebis mxareebs
Soris. 535
530
ix. germaniis samarTalSi, magaliTad, Hoppenz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB
Kommentar, 2006, § 531, RdNr. 2.
531
Pollack, Der Schenkungswiderruf insbesondere seine Vererblichkeit, 1886, S. 12.
532
Sead. ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis meore winadadeba, romlis Sesabamisad,
piri uflebamosilia, moiTxovos gaCuqebulis ukan dabruneba, Tu igi `mZime
mdgomareobaSi aRmoCnda da ar SeuZlia sakuTari Tavis an mis kmayofaze myofi pirebis
rCena~, maSin Tu gaCuqebuli nivTi kvlav arsebobs.
533
Sead. vrclad saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da
gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 7 ivnisis #as-73-419-07 ganCineba.
534
Sead. Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 529 RdNr. 1. ff., aseve Palandt/Sprau,
BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 818, RdNr. 34.
535
Sead. Pollack, Der Schenkungswiderruf insbesondere seine Vererblichkeit, 1886, S. 13. 535 ix. germaniis
samarTalSi, magaliTad, Hoppenz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 531,
RdNr. 2.
535
Pollack, Der Schenkungswiderruf insbesondere seine Vererblichkeit, 1886, S. 12.
535
Sead. ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis meore winadadeba, romlis Sesabamisad,
piri uflebamosilia, moiTxovos gaCuqebulis ukan dabruneba, Tu igi `mZime
mdgomareobaSi aRmoCnda da ar SeuZlia sakuTari Tavis an mis kmayofaze myofi pirebis
rCena~, maSin Tu gaCuqebuli nivTi kvlav arsebobs.
535
Sead. vrclad saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da
gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 7 ivnisis #as-73-419-07 ganCineba.
535
Sead. Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 529 RdNr. 1. ff., aseve Palandt/Sprau,
BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 818, RdNr. 34.

86
ssk-is 530-e muxlis pirveli nawili gansazRvravs rogorc naCuqari
nivTis ukan gamoTxovis uflebis warmoSobis winapirobebs (mCuqeblis
mZime mdgomareobaSi aRmoCena), aseve Sesabamis samarTlebriv Sedegs
(ukan moiTxovos dasaCuqrebulisagan naCuqari nivTi); aseve amave muxlis
pirveli da meore nawilebi iTvaliswinebs im gamonaklis SemTxvevebs,
rodesac naCuqari nivTis ukan gamoTxovis ufleba ar warmoiSoba. eWvs
ar iwvevs, rom ganxiluli norma moTxovnis damoukidebeli safuZvelia.

amasTan, ssk-is 530-e muxlis pirveli nawili nivTis gamoTxovis


damoukidebel safuZvlad SeiZleba ganxilul iqnes mxolod maSin, Tu
nivTi fizikurad kvlav arsebobs da Tu dasaCuqrebuls ar daukargavs
masze sakuTrebis ufleba.

nivTis ararsebobis SemTxvevaSi igi moTxovnis damoukidebeli


safuZveli aRar iqneba da nivTis ukan dabrunebis moTxovna warmoiSoba
ssk-is 530-e muxlis ssk-is 352-e an 976-e da Semdgom muxlebTan
urTierTkavSirSi.

amasTan, ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovnis winapirobaa


iseT garemoebaTa arsebiTi cvlileba, romelTa gaTvaliswineba
gamoricxavda xelSekrulebis dadebas.

Sesabamisad, ssk-is 530-e muxlis regulireba ssk-is 398-e muxliT


mowesrigebuli xelSekrulebidan gasvlis uflebis warmoSobis
Semadgenlobas emsgavseba da mis erT-erT, specialur normaSi
gaTvaliswinebul, gamovlinebad SeiZleba iqnes miCneuli. Sesabamisad,
calkeul SemTxvevaSi, SesaZloa, sadavo iyos ssk-is 398-e da 530-e
muxlebis urTierTmimarTeba.

ssk-is 530-e muxlis pirveli nawili naCuqari nivTis ukan gamoTxovis


moTxovnis damoukidebel safuZvlad ver ganixileba im SemTxvevaSi, Tu
naCuqari nivTi aRar aris mesakuTris sakuTrebaSi an obieqturad aRar
arsebobs. aseT SemTxvevaSi, ukan dabrunebis moTxovna SesaZloa
warmoiSvas an ssk-is 530-e da 352-e muxlebis, an ssk-is 530-e da 976-e da
Semdgomi muxlebis urTierTkavSirSi, maTi kumulaciis safuZvelze. 536

ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovna ar warmoiSoba, Tu


dasaCuqrebuli naCuqaris ukan dabrunebis SemTxvevaSi mZime
mdgomareobaSi aRmoCndeba, anu rCeba im aucilebeli sarCos gareSe,
romelsac igi naCuqari nivTiT iRebda. 537 winapirobaa is, rom am
Semosavlis gareSe dasaCuqrebuli araTanazomierad mZime mdgomareobaSi
unda aRmoCndes.

savinis mier Cuqebis gauqmebis erT-erT safuZvlad ganixileba SemTxveva,


rodesac mCuqebels Cuqebis Semdgom SeeZina Svilebi. 538 es ukanaskneli

536
Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 86.
537
Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 529, RdNr. 2 f.
538
Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 228.

87
SemTxveva exmianeba ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovnis
mizansa da arss. miuxedavad amisa, savinisagan gansxvavebiT, Tanamedrove
samarTalSi naklebada aris gasaTvaliswinebeli is mizezi, ris gamoc
gauaresda mCuqeblis materialuri mdgomareoba. es SesaZloa iyos maT
Soris Svilebis SeZenac, Tumca aseve nebismieri saxis Semosavlis
wyaros dakargva, an sxva misgan damoukidebeli garemoeba. 539

garda amisa, gasaTvaliswinebelia ssk-is 530-e muxlis me-2 nawilis


mowesrigeba, romlis Sesabamisad, mCuqebels ar warmoeSoba, amave
muxlis pirveli nawilis winapirobebis arsebobis miuxedavad, nivTis
ukan gamoTxovis ufleba, Tu man Tavi mZime mdgomareobaSi Caigdo
ganzraxi an uxeSi gaufrTxileblobiT. 540

2.3 araZiriTadi valdebulebis darRveva

Cuqebis xelSekrulebis mowesrigeba cxadyofs, rom Cuqebis


xelSekrulebidan gasvla mxolod kanoniT zustad gansazRvrul
gansakuTrebul SemTxvevebSia SesaZlebeli. amasTan, kanonmdeblis mier
Cuqebis xelSekrulebis TavSi mowesrigebul debulebaTagan arcerTi ar
Seicavs xelSekrulebidan gasvlis uflebis damfuZnebel regulirebas
dasaCuqrebulis mier valdebulebis darRvevis gamo. erTi SexedviT, es
gasagebicaa, vinaidan Cuqeba calmxrivad mavaldebulebeli
xelSekrulebaa.

arsebobs gansxvavebuli xedvac. magaliTad, dernburgis mixedviT,


Cuqebis xelSekruleba SesaZloa afuZnebdes dasaCuqrebulis garkveul
valdebulebas, Tumca mxolod im SemTxvevaSi, Tu igi xelSekrulebiT
pirdapir ikisra Tavad dasaCuqrebulma. 541

`Cuqebis xelSekruleba~, romliTac dasaCuqrebuls SesaZloa


ekisrebodes garkveuli valdebulebis Sesruleba, aRar Seesabameba
Cuqebis, rogorc calmxrivad mavaldebulebeli xelSekrulebis,
klasikur saxes. dasaCuqrebulis valdebulebis warmoSoba Cuqebis
xelSekrulebis arss ewinaaRmdegeba da masze am ukanasknelis
maregulirebeli normebi, rogorc wesi, ar unda gavrceldes. 542

aseTi xelSekruleba, ssk-is 340-e muxlis Tanaxmad, Sereuli tipis


xelSekrulebaa da, Sesabamisad, misi kvalifikaciis dros mxedvelobaSi
unda iqnes miRebuli is normebi, romlebic arsebuli xelSekrulebis
Sesrulebis arsTan yvelaze axlos dganan.

Sesabamisad, `ormxrivad mavaldebulebeli Cuqebis xelSekrulebis


mimarT~ upiratesad gamosayenebelia sxva ormxrivad mavaldebulebeli

539
Sead. ssk-is 530-e muxlis msgavsi mowesrigeba germaniis samoqalaqo kodeqsis 528-e
paragrafSi.
540
Sead. Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 529, RdNr. 1 f.: kaxaZe,
Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
komentari, wigni meoTxe, tomi I, 2001, gv. 79.
541
Sead. Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl.,
Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 162.
542
Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 516, RdNr. 6.

88
xelSekrulebebis (magaliTad, nasyidobis, gacvlis, momsaxurebis Tu
nardobis) momwesrigebeli da maTgan gamomdinare damoukidebeli
moTxovnis damfuZnebeli safuZvlebi. garda amisa, imoqmedebs
valdebulebiTi samarTlis zogad nawilSi mocemuli iseTi moTxovnis
safuZvlebi, rogorebicaa ssk-is 405-e da 352-e, aseve 394-e muxlebi,
romelTa gamoyenebis sfero, rogorc wesi, SezRudulia calmxrivad
mavaldebulebel xelSekrulebebTanAmimarTebiT. 543

valdebuleba, romlis arsebobac Cuqebis xelSekrulebis SemTxvevaSi ar


unda gamoiricxos, aris ssk-is 316-e muxlis me-2 nawiliT
gaTvaliswinebuli `gulisxmierebis~ valdebuleba: `Tavisi Sinaarsisa
da xasiaTis gaTvaliswinebiT valdebuleba SeiZleba yovel mxares
akisrebdes meore mxaris uflebebisa da qonebisadmi gansakuTrebuli
gulisxmierebas~.

imis miuxedavad, `gulisxmiereba~ keTilsindisierebis principidan


nawarmoeb, misgan damoukidebel Tu mxolod mis damakonkretebel
institutad ganixileba, 544 ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilidan, udavod,
gamomdinareobs valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis nebismieri
monawilis valdebuleba, gaufrTxildes `meore mxaris uflebebsa da
qonebas~ da, Sesabamisi urTierTobis `Sinaarsisa da xasiaTis
gaTvaliswinebiT~, ar dauSvas maTi araTanazomieri xelyofa.

saqarTvelos kanonmdeblobiT, Cuqebis xelSekruleba, udavod,


valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebis saxea da, Sesabamisad, igi
xelSekrulebis mxareebs Soris swored iseT
valdebulebiTsamarTlebriv urTierTobas afuZnebs, romelzec
vrceldeba ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis moTxovna.

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos ganmartebiT, Cuqebis


xelSekrulebiT, marTalia, dasaCuqrebuls ar ekisreba sapasuxo
Sesruleba dasaCuqrebulis mimarT, xelSekrulebis usasyidlo
bunebidan gamomdinare, Tumca dasaCuqrebuls ekisreba „zneobrivad
qcevis valdebuleba.“ es darRveva ki Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis
sagamonakliso SemTxvevis winapirobaa. 545

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, ssk-is 529-e muxlis


Sesabamisad, kanonmdebeli dasaCuqrebuls mCuqeblisagan qonebrivi
sikeTis usasyidlod miRebis sanacvlod akisrebs zneobrivad qcevis
valdebulebas. `zneobriv faseulobaTa dacva am SemTxvevaSi xdeba
Cuqebis xelSekrulebis gauqmebiT, rasac Tan axlavs saTanado

543
Sead. aseve Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 234.
544
Sead.: kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 92 da
Semdgomi; ioseliani, keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo samarTalSi,
qarTuli samarTlis mimoxilva, 2007, specialuri gamocema, gv. 60; vaSakiZe,
keTilsindisiereba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT – abstraqcia Tu
moqmedi samarTali, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2007 (10), gv. 18.
545
Sead. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2003 wlis 1 aprilis #1/2/155,
gadawyvetileba.

89
samarTlebrivi Sedegi – mCuqeblisaTvis gaCuqebuli nivTis sakuTrebaSi
dabruneba.~ 546

Sesabamisad, `gulisxmierebis~, „zneobrivad qcevisa“ Tu `zneobriv


faseulobaTa~ dacvis valdebulebis xelyofa SesaZloa, e.w.
araZiriTadi valdebulebis darRvevad iqnes miCneuli da, mCuqebels,
gamonaklisis saxiT, mieces Cuqebis xelSekrulebis `gauqmebis~ ufleba.

aseTi midgoma srul SesabamisobaSi iqneboda ssk-is 316-e muxlis me-2


nawilis mowesrigebis arsTan da uzrunvelyofda Cuqebis
xelSekrulebis farglebSi keTilsindisierebisa Tu gulisxmierebis
valdebulebidan gamomdinare samarTlebrivi Sedegebis moqmedebas.

miuxedavad amisa, umjobesia, ssk-is 529-e muxlis mowesrigebiT


gamoxatuli kanonmdeblis neba, Cuqebis xelSekrulebis gauqmeba
daeqvemdebaros mxolod gansakuTrebul safuZvlebs, CaiTvalos ssk-is
316-e muxlis me-2 nawilis mowesrigebis arsis specialur dakonkretebad.

Sesabamisad, dasaCuqrebulis mier gulisxmierebis valdebulebis


darRvevad unda CaiTvalos mxolod gansakuTrebuli SemTxvevebi,
romlebic ssk-is 529-e muxlis Semadgenlobidan gamomdinareobs.
mosamarTlem calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT, ssk-is 529-e
muxlisa da 316-e muxlis me-2 nawilis Semadgenlobebi urTierTkavSirSi
unda ganmartos ise, rom miRweul iqnes aRniSnul regulirebaTa
mizani. 547

3. gasvlisa da sxva moTxovnis safuZvelTa konkurencia

Cuqebis xelSekrulebis `gauqmeba~ xorcieldeba calmxrivi


miRebasavaldebulo nebis gamovleniT dasaCuqrebulis mimarT. 548 Cuqebis
gauqmebis Setyobineba namdvilia im momentidan, rodesac Sesabamisi
nebis gamovlena moeqceva mimRebis Zalauflebis sferoSi da mas
realuri SesaZlebloba eqneba, gaecnos aRniSnuls. 549

Sesabamisad, Cuqebis gauqmeba xorcieldeba meore mxaris mimarT nebis


gamovleniT, 550 romelic, Secilebisa Tu xelSekrulebidan gasvlis
msgavsad, ganxorcielebisTanave warmoSobs Sesabamis iuridiul Sedegs.
amgvarad, Cuqebis gauqmeba kanonmdeblis mier pirisaTvis miniWebuli
Zalauflebaa, calmxrivad, anu meore mxaris Tanaqmedebis gareSe,
gamoiwvios sasurveli samarTlebrivi Sedegi. 551 igi mimarTuli unda

546
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 86.
547
Sead. Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl.,
Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 171.
548
Sead. ssk-is 51-e muxli da germaniis samoqalaqo kodeqsis 130-e paragrafi, aseve ix.
Hoppenz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 531, RdNr. 1.
549
Wendtland, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 130, RdNr.
9.
550
Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2,
Einzelne Obligationen, 1915, S.172.
551
ix., magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 69
(„Gestaltungsrecht“).

90
iyos valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebis gauqmebisaken da
masSi miTiTebuli iyos Cuqebis gauqmebis safuZveli. 552

Cuqebis gauqmebis moTxovna SesaZlebelia mimarTuli iyos uSualod


dasaCuqrebulis mimarT. Sesabamisad, mCuqeblis mier aRniSnuli
moTxovnis ganxorcieleba SesaZlebelia mxolod meore mxaris
sicocxlis ganmavlobaSi. 553

Tavis mxriv, moTxovnis wardgenis ufleba aqvs piradad mCuqebels. 554


Sesabamisad, memkvidreebze es ufleba mxolod im SemTxvevaSi gadava, Tu
mCuqeblis mier gardacvalebamde wardgenilia moTxovna amis Taobaze.
dernburgi marTebulad ganixilavs SemTxvevebs, rodesac naCuqari
nivTis gamoTxovis ufleba, udavod, unda gadavides memkvidreebze,
magaliTad, rodesac dasaCuqrebulma mCuqebels mouspo sicocxle an
sxvagvarad ganzraxi da marTlsawinaaRmdego qmedebiT xeli SeuSala
mCuqeblis mier xelSekrulebis gauqmebas. 555

sadavoa da bundovani `Cuqebis gauqmebis~ arsi da misi samarTlebrivi


buneba. gasaanalizebelia, es aris xelSekrulebidan gasvlis
specialuri Semadgenloba, Secileba Tu maTgan damoukidebeli
moTxovnis damfuZnebeli ufleba. Tu Cuqebis gauqmeba, ssk-is 529-e
muxlis gagebiT, an naCuqari nivTis gamoTxova, ssk-is 530-e muxlis
Sesabamisad, xelSekrulebidan gasvlis mniSvnelobiT gamoiyeneba,
SesaZloa ssk-is 405-e an 398-e muxlebis ssk-is 352-e muxlTan
urTierTkavSirSi gamoyeneba. amis sapirispirod, Tu xelSekrulebis
gauqmeba dakvalificirdeba Secilebad, ssk-is 74-e muxlis pirveli
nawilis Sesabamisad, samarTlebrivi Sedegebis dadgoma daukavSirdeba
ssk-is 172-e an ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebis winapirobebis
arsebobas.

SedarebisaTvis, arc germanul samarTalSi gamoyenebuli termini


`gamoTxova~ 556 ar aris ualternativo da marTebuli. igi gamoiyeneba
aseve nebis gamovlenis gamoTxovasTan mimarTebiT da, bunebrivia, ver
iqneba identuri Sinaarsis gamomxatveli. nebis gamovlenis gamoTxovis
SemTxvevaSi saqme exeba miRebasavaldebulo nebis gamovlenas, romelic
jer ar gamxdara namdvili da misi gamoTxova xdeba am nebis gamovlenis
misvlamde an misvlisTanave. amis sapirispirod, Cuqebis
xelSekrulebasTan mimarTebiT, `gamoTxova~ mimarTulia Cuqebis
namdvili xelSekrulebis gauqmebaze.

3.1 mimarTeba saciloobasTan

552
Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 531, RdNr. 1.
553
Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 233.
554
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 85, aseveHHoppenz in
Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 530, RdNr.3.
555
Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2,
Einzelne Obligationen, 1915, S.171.
556
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 130-e paragrafis pirveli nawilis me-2
winadadeba („widerruf“).

91
ssk-is 529-e muxlis alternatiuli winapirobebi, udavod, emsgavseba ssk-
is 74-e muxliT gaTvaliswinebul Secilebis erT-erT safuZvels,
romelic Secdomis arsebiTobasa da garigebis saciloobas ukavSirebs
Secdomas kontrahentis pirovnebaSi da mis pirad Tvisebebs.

bunebrivia, calkeuli SemTxvevis kvalifikacia, ssk-is 74-e muxlis


pirveli nawiliT dadgenili winapirobebis Sesabamisad, warmoSobs ssk-
is 59-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebul Secilebis uflebas.
Secilebis ganxorcielebis SemTxvevaSi ki warmoiSoba ssk-is 172-e an 976-
e muxlebiT gaTvaliswinebuli moTxovnebi, mimarTuli naCuqari qonebis
ukan dabrunebasa Tu gamoTxovaze. Tavis mxriv, Sesabamisi moTxovna
SesaZlebelia, akmayofilebdes ssk-is 529-e muxlis winapirobebsac, rac,
udavod, moTxovnis safuZvelTa alternatiul konkurencias
ganapirobebs.

analogiurad unda dakvalificirdes mCuqeblis mier Cuqebis Secilebis


moTxovna, rodesac is, ssk-is 74-e muxlis pirveli nawilis an Secdomis
sxva safuZvlis gamo, ganaxorcielebs Secilebas, ssk-is 59-e muxlis me-2
nawilis Sesabamisad, da naCuqari nivTis ukan dabrunebas iTxovs, ssk-is
172-e muxlis Sesabamisad.

msgavsad unda moxdes Cuqebis xelSekrulebis farglebSi arsebuli


nebismieri saciloobisa Tu baTilobis safuZvlis arsebobis
SemTxvevaSi arsebuli moTxovnis safuZvelTa ganxilva, Tu Sesabamisi
moTxovna rogorc saxelSekrulebo, ise baTilobisa Tu saciloobisa
nebismier sxva SemTxvevaSi identuria.

3.2 gasvlis zogadi safuZvlis konkurencia specialurTan

gansxvavebulad wydeba sakiTxi ssk-is 529-e muxlisa da 405-e muxlis


urTierTmimarTebis TvalsazrisiT im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebis
gauqmeba ganimarteba xelSekrulebidan gasvlad. ssk-is 529-e muxli
damoukidebel moTxovnis safuZvlad ganixileba, vinaidan igi
amomwuravad gansazRvravs rogorc normis Semadgenlobas, ise Sesabamis
samarTlebriv Sedegsac.

Sesabamisad, ssk-is 352-e muxli SesaZloa gamoyenebul iqnes rogorc


damatebiTi, damxmare moTxovnis safuZveli mxolod im SemTxvevaSi, Tu
ssk-is 529-e muxli calkeul SemTxvevasTan mimarTebiT specialur wess
ar gansazRvravs. Sesabamisad, ssk-is 352-e muxli aseT SemTxvevaSic
garkveuli daTqmiT unda gavrceldes imgvarad, rom misi gamoyenebiT ar
iqnes xelyofili ssk-is 529-e muxlis dacviTi funqcia, mis specialur
normad mowesrigebiT kanonmdeblis mier dasaxuli mizani. 557

Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis safuZvlis amomwuravad


momwesrigebeli ssk-is 530-e muxli, ZiriTadad, gamomricxav
konkurenciaSia ssk-is 398-e muxlTan, vinaidan is garemoebebi, romelTa
Secvlac SesaZloa gaxdes Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis safuZveli,

557
Sead. Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung,
JuS, 2009, S. 293.

92
specialuri normebiT aris mowesrigebuli da isini upiratesad
gamosayenebeli moTxovnis safuZvlebia, ssk-is 398-e muxlTan mimarTebiT.

Sesabamisad, ssk-is 398-e muxlis gamoyenebis sfero, rogorc wesi, ar


vrceldeba Cuqebis xelSekrulebaze. ssk-is 530-e muxlis, rogorc
sagamonakliso regulirebis, mizania, erTi mxriv, dasaCuqrebulis
sakuTrebis uflebis dacva da, meore mxriv, gansakuTrebuli, kanoniT
zustad gansazRvruli, garemoebebis arsebobisas, mCuqeblis interesebis
dacva.

ssk-is 398-e muxlis gamoyeneba Cuqebis xelSekrulebasTan mimarTebiT


safrTxes uqmnis specialur regulirebaTa miznis uzrunvelyofas,
kerZod, mxareTa interesebis wonasworobas. 558 amdenad, ssk-is 398-e muxli
SesaZloa Cuqebis xelSekrulebasTan mimarTebiT gamoyenebul iqnes
mxolod 530-e muxlis miznebis gaTvaliswinebiT, masTan mWidro
kavSirSi, rac mis damoukidebel, uflebis damfuZnebel normad
gamoyenebas gamoricxavs.Y

moTxovnaTa alternatiul konkurenciad unda iqnes ganxiluli


SemTxveva, rodesac ssk-is 529-e an 530-e muxliT warmoSobili moTxovnis
paralelurad mCuqebels aqvs naCuqari nivTis sanacvlod kompensaciis
moTxovnis ufleba 559 352-e an/da 976-e muxlebis Sesabamisad. SemTxvevis
Tavisebureba isaa, rom, ssk-is 529-e, 352-e da 172-e muxlebis safuZvelze,
Tu nivTis ararsebobis gamo SeuZlebelia Tavad nivTis ukan gamoTxova,
ssk-is 976-e da 352-e muxlebis Sesabamisad, nivTis sanacvlo kompensaciis
moTxovna kvlav agrZelebs arsebobas.

3.3 mimarTeba usafuZvlo gamdidrebasTan

usafuZvlo gamdidrebis maregulirebeli normebis gamoyeneba, Cuqebis


gauqmebis Sedegad nivTis ukan gamoTxovis TvalsazrisiT, safuZvels
moklebulia im SemTxvevaSi, Tu `Cuqebis xelSekrulebis gauqmeba~
xelSekrulebidan gasvlad ganixileba. aseT SemTxvevaSi ssk-is 529-e
muxli amomwuravad awesrigebs Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis
safuZvels, iseve rogorc moTxovnis samarTlebriv Sedegs. Sesabamisad,
ssk-is 976-e da Semdgom muxlebTan mimarTebiT igi specialuri normaa,
da maTTan gamomricxav konkurenciaSi imyofeba.

miuxedavad amisa, ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebis gamoyeneba,


SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi, mizanSewonilad iqnes miCneuli. es
dasaSvebia, Tu Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis safuZvlis
paralelurad saxezea Secilebis safuZveli motyuebis an Secdomis
saxiT da unda moxdes xelSekrulebis gauqmebis Secilebad ganmarteba.

am SemTxvevaSi normis ganmarteba nebis gamovlenis WeSmariti Sinaarsis


dadgenas emsaxureba, Tumca mxolod nebis gamomvlenis subieqturi neba
ar aris gadamwyveti. upiratesad gasaTvaliswinebelia
miRebasavaldebulo nebis gamovlenis ganmartebis SemTxvevaSi e.w.

558
OLG Karlsruhe Urteil vom 09.09.1988 – 10 U 32/88, NJW, 1989, S. 2136.
559
kaxaZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi I, 2001, gv. 78.

93
mimRebis Tvalsawieri, mis mier obieqturad aRqmadi neba. 560 sakmarisi ar
aris mxolod imis dadgena, Tu ra iyo nebis gamomvlenis Sinagani neba
da arc is, Tu rogor gaigo es nebis gamovlenis mimRebma, aramed unda
gairkves obieqturi SefasebiT rogor SeiZleboda aRqmuliyo Sesabamisi
nebis gamovlena. 561 amgvarad, nebis gamovlenis ganmartebis dros
gasaTvaliswinebelia yvela is garemoeba, romlebic mxareTa Soris
arsebuli urTierTobebis farglebSia mocemuli.

aseT SemTxvevaSi ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebis gamoyeneba


mizanSewonilia, Tu saxeze ar aris ssk-is 172-e muxlis savindikacio
moTxovnis wayenebis winapirobebi. gasaziarebelia saqarTvelos uzenaesi
sasamarTlos rekomendacia, romlis Tanaxmad, sasamarTlo ssk-is 529-e
muxlis Semadgenlobis arsebobisas usafuZvlo gamdidrebis normebis
gamoyenebas mxolod im SemTxvevaSi miiCnevs dasaSvebad, rodesac ssk-is
529-e muxlis regulirebiT dasaxuli mizani – mCuqeblis interesebis
dacva _ sxvagvarad ver miiRweva, 562 dasaCuqrebulis mier kanonis
gverdis avlisa an uflebis borotad gamoyenebis gamo. 563

saqarTvelos sasamarTlo praqtikaSi damkvidrebuli poziciis Tanaxmad,


`Tu dasaCuqrebuli sasamarTlo gadawyvetilebis kanonier ZalaSi
Sesvlis Semdeg Caidens ganzrax qmedebas, romlis Sedegadac
SeuZlebeli xdeba gadawyvetilebis aRsruleba da naCuqari nivTis
amoReba (nivTis gasxviseba, ganadgureba, moxmareba da a.S.), misi
Rirebuleba SeiZleba amoRebul iqnes dasaCuqrebulisagan usafuZvlo
gamdidrebis Sedegad warmoSobili valdebulebiTi urTierTobebis
momwesrigebeli normebis Sesabamisad anu sasamarTlo gadawyvetilebis
kanonier ZalaSi Sesvlis Semdeg dasaCuqrebulis zemoaRniSnuli qmedeba
ganixileba rogorc usafuZvlo gamdidreba, radganac mesakuTris
uflebamosilebis realizaciis samarTlebrivi safuZveli
dasaCuqrebuls ukve aRar gaaCnda. rac Seexeba arabraleul, anu
gaufrTxilebel qmedebebs dasaCuqrebulis mxridan, romelTa Sedegadac
SeuZlebelia naCuqrobis sagnis naturiT dabruneba, ver gaxdeba misgan
sagnis Rirebulebis amoRebis safuZveli.~ 564

sagnis Rirebulebis kompensaciis moTxovnis arsebobis aRiareba mxolod


im SemTxvevaSia gamarTlebuli da dasaSvebi, Tu gamdidrebis niSnebi
kvlav arsebobs, kerZod, naCuqari nivTis gankargva moxda sanacvlo
upiratesobis miRebiT. 565

3.4 xelSekrulebidan gasvlis Secilebad konversia

560
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 253.
561
ix. ssk-is 52-e muxli. Sead. CantlaZe, nebis gamovlenis ganmarteba, pirgasamtexlos
Semcireba, nominalizmis principi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2002 (5), gv. 170.
562
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 85 da Semdgomi.
563
Sead. aseve Benecke, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, 2004, S. 205 ff.
564
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 85 da Semdgomi.
565
Schwab, Münchener Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 818, RdNr. 160.

94
imis miuxedavad, Tu nebis gamovlena obieqturad aRqmadia rogorc
xelSekrulebidan gasvla, igi SesaZloa, ganimartos Secilebad. ssk-is
me-60 muxlis Tanaxmad, Tu baTili garigeba akmayofilebs sxva
garigebisaTvis gaTvaliswinebulö moTxovnebs, es ukanaskneli baTili
garigebis adgils ikavebs im SemTxvevaSi, Tu mxareebs surT misi
namdviloba.

calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamovlenis SemTxvevaSi,


gadamwyvetia nebis gamomvlenis neba, Tumca SesaZloa, sasamarTlom
aRniSnuli konversia ganixilos, miuxedavad imisa, arsebobs Tu ara
nebis gamomvlenis mier gamoxatuli survili, kerZod, rodesac misi
potenciuri SesaZlo neba Secnobadi da savaraudoa. es Sedegi misaRebia,
magaliTad, maSin, Tu mas surs xelSekrulebis dadebamde arsebuli
pirvandeli mdgomareobis aRdgena, Tumca es xelSekrulebidan gasvliT
ganxorcieldeba Tu SecilebiT, misTvis arsebiTad mniSvnelovani ar
aris. 566

konversiis aucilebeli winapiroba aris pirveladi nebis gamovlenis


baTiloba. igi saxezea, Tu, magaliTad, xelSekrulebidan gasvla
ganxorcielebulia imgvarad, rom kanoniT dadgenil winapirobebs ar
akmayofilebs. Sesabamisad, igi, ssk-is 54-e muxlis mixedviT, kanoniT
dadgenil wess ewinaaRmdegeba da baTilia.

Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis SemTxvevaSi, xelSekrulebidan gasvla


baTili aRmoCndeba, Tu gansakuTrebuli umadurobis faqti ver
dasturdeba, Tumca udavoa dasaCuqrebulis mier garigebis dadebis
mizniT motyuebis, an mCuqeblis mxridan dasaCuqrebulis pirovnebis
TvisebebSi Secdoma, ris Sesabamisadac saxezea Secilebis erTi an
ramdenime safuZveli.

ssk-is 976-e muxlis gamoyeneba SesaZloa aseve gamarTlebuli iyos, Tu


konkretul SemTxvevasTan dakavSirebiT sasamarTlo ver iRebs
gadawyvetilebas mxolod ssk-is 529-e muxls Sesabamisad. sasamarTlom
unda daasabuTos, rom saxezea kanonmdeblis mier daugegmavi xarvezi,
romlis Sevsebis mizniT sasamarTlo valdebulia, analogiis wesiT
gamoiyenos ssk-is 352-e an ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebi.

aRniSnul normaTa analogiis wesiT gamoyenebisas saxelmZRvanelo


umniSvnelovanesi principi is aris, rom zogadi norma SezRuduli
farglebiT unda gavrceldes. Sesabamisad, misma gamoyenebam safrTxe ar
unda Seuqmnas specialuri normiT dasaxuli miznis ganxorcielebas, ar
Selaxos misi dacviTi funqcia. 567 ori an ramdenime damoukidebeli
moTxovnis safuZvlis erToblivad da garkveuli SezRudvebiT
gamoyenebis SemTxvevas urTierTzegamvlen 568 konkurenciasac uwodeben..569

566
Ahrens in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 140, RdNr. 10.
567
Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 37, 51; ix. aseve Bitter/Rauhut, Grundzüge
zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 297.
568
„einwirkende“.
569
Sead., magaliTad: Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S.
86; Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 19. analogiurad wydeba sakiTxi

95
VII. moTxovnis safuZvelTa konkurencia Sromis xelSekrulebis
moSlisas

SromiTsamarTlebrivi da sxva kerZosamarTlebrivi normebi da,


Sesabamisad, am normebidan gamomdinare moTxovnebi erTmaneTTan
mimarTebiT gamomricxav an alternatiul konkurenciaSi imyofebian.

erTi SexedviT, udavoa, rom im SemTxvevaSi, Tu SromissamarTlebrivi


moTxovna arsebobs, is ufro specialurad unda iqnes ganxiluli, masTan
SedarebiT ufro zogad kerZosamarTlebriv moTxovnasTan mimarTebiT.
Sesabamisad, misi arseboba unda gamoricxavdes sxva kerZosamarTlebrivi
moTxovnebis ganxorcielebas.

miuxedavad amisa, sagulisxmoa, rom SromissamarTlebrivi specialuri


normis SemuSavebis mizani swored dasaqmebulisaTvis dacvis upiratesi
reJimis gansazRvraa da Tu specialuri normidan adekvaturi dacva ar
gamomdinareobs, misi mowesrigebis sferos siviwrovis miuxedavad, man
SeiZleba ar Caanacvlos zogadi samoqalaqosamarTlebrivi mowesrigeba.

Sesabamisad, ar aris gamoricxuli, rom SromiTsamarTlebriv da


valdebulebiTsamarTlebriv moTxovnas Soris erTgvari alternatiuli
konkurencia warmoiSvas. is, Tu romeli moTxovnis ganxorcielebas
mieniWeba upiratesoba calkeul SemTxvevaSi, dasaqmebulis interesebis
adekvatur realizebazea damokidebuli da gadawydeba dacvis
standartiT gaTvaliswinebuli miznis ukeT miRwevis konteqstSi.

1. SromiTsamarTlebrivi urTierTobebis mowesrigebis arsi

2006 wlidan moqmedi saqarTvelos Sromis kodeqsis 570 SemuSavebis erT-


erTi ZiriTadi mizani ekonomikur stabilurobasa da Sromis
Tavisuflebas Soris adekvaturi balansis dacvaa. 571 saxelmwifos mizani
individTa interesebis realizebis uzrunvelyofisas SromiTi
urTierTobis mxareebis uflebebis im moculobiT mowesrigebas
gulisxmobs, rac aucilebelia `saerTo harmoniis~ aRsadgenad. 572 Sromis
samarTlis mizani, Tavisi istoriuli ganviTarebis Tanaxmad, aris
dasaqmebulis dacva misi interesebis usafuZvlo da araTanazomieri
xelyofisagan. 573

1.1 qvemdebareobis principi da Tanazomieri dacvis standarti

SromiTi xelSekruleba sxva valdebulebiTsamarTlebrivi


xelSekrulebebisgan `qvemdebareobis~ principis moqmedebiT gansxvavdeba,

deliqturi da saxelSekrulebo moTxovnis safuZvelTa konkurenciisas, rodesac


xandazmulobis vadebTan mimarTebiT xdeba maTi Serwyma Tu `urTierTzegavlena~.
570
saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 2006 wlis 19 ivnisi, #23, 183-e muxli.
571
Frankenstein, Der Arbeitsschutz, 1896, S. 14 f.
572
Lehmkuhl, Die sociale Fragen und die staatliche Gewalt, 2. Aufl., 1893, S. 21; Sead. aseve ssk-is me-10
muxlis me-3 nawili.
573
Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 611, RdNr. 2 ff; Lingemann in
Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 611, RdNr. 16; Lieb, Arbeitsrecht, 8. Aufl., 2003,
S. 4; Benecke, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, 2004, S. 205 ff.

96
rac damsaqmeblis miTiTebis uflebis sakanonmdeblo aRiarebasa 574 da
dasaqmebulisaTvis adekvaturi dacvis uzrunvelyofiT vlindeba. 575

sayuradReboa, rom me-20 saukunis dasawyisisaTvis SromiTi


xelSekruleba ganimarteboda rogorc ormxrivad mavaldebulebeli
valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekruleba, romliTac xelSemkvreli
mxareebi samuSaos Sesrulebis sanacvlod anazRaurebis gadaxdas
iTvaliswineben. 576 Sesabamisad, am periodis doqtrinaSi Sromis
xelSekrulebis ori ZiriTadi maxasiaTebeli ikveTeba: samuSao da
anazRaureba. 577 Sromis xelSekrulebis ganmartebisas girke scdeba am
or elements da saubrobs qvemdebareobaze, rasac avtori `pirovnul-
samarTlebrivi~ da gansakuTrebul ndobaze dafuZnebuli SromiTi
urTierTobisaTvis damaxasiaTebel Tvisebad ganixilavs. 578
qvemdebareobis principi, rogorc SromiTsamarTlebrivi urTierTobis
umTavresi elementi, TandaTan ualternativo gaxda. 579

Sromis xelSekrulebis Tavisebureba kargad aris Camoyalibebuli


saqarTveloSi, 1920 wlis Sromis xelSekrulebis Sesaxeb kanonis 580
pirvel muxlSi, romlis Tanaxmad, Sromis xelSekrulebiT
`daqiravebuli Tavis samuSao Zalas aZlevs sxva pirs – damqiravebels _
gansazRvruli, ganusazRvreli, an garigebuli samuSaos damTavrebamde
da valdebuli xdeba, damqiraveblis mier naCvenebi gansazRvruli saxis
moqmedeba Seasrulos sasyidliT – samuSao fasiT...~ 581 es ganmarteba
cxadyofs, rom Sromis xelSekrulebis farglebSi daqiravebuli
valdebulia, samuSao Seasrulos damqiraveblis miTiTebebis
Sesabamisad, (damqiraveblis mier `naCvenebi gansazRvruli saxis
moqmedebebi,~ romelic samuSaos Sinaarss gansazRvravs), ris
sanacvlodac damqiravebeli valdebulia, mas gadauxados Sesabamisi
anazRaureba.

frangul doqtrinaSi damkvidrebulia msgavsi midgoma, romlis


Tanaxmad, SromiTi xelSekruleba sxva valdebulebiTsamarTlebrivi
xelSekrulebisagan imiT gansxvavdeba, rom dasaqmebuli valdebulia,
samuSao Seasrulos piradad, daqvemdebarebul mdgomareobaSi. 582

574
Sead. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi
evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2003 (6), gv. 4 da Semdgomni.
575
Sead.: kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 7.
576
Hess, Einfache und höhere Arbeit, 1905, S. 25.
577
Lotmar, Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrecht des deutschen Reiches Band 1, 1902, S. 53; Sead. Coing,
Europäisches Privatrecht, Band 2, 19. Jahrhundert, Überblick über die Entwicklung des Privatrechts in den
ehemals gemeinrechtlichen Ländern, 1985, S. 195.
578
Gierke, Deutsches Privatrecht, Band 3, 1917, S. 594.
579
Coing, Europäisches Privatrecht, Band 2, 19. Jahrhundert, Überblick über die Entwicklung des Privatrechts in
den ehemals gemeinrechtlichen Ländern, 1985, S. 197.
580
ix. saqarTvelos demokratiuli respublikis samarTlebrivi aqtebis krebuli, 1990,
saqarTvelos damfuZnebeli krebis da respublikis mTavrobis 1920 wlis 14 agvistos
kanoni Sromis xelSekrulebis Sesaxeb.
581
Sromis xelSekrulebis Sesaxeb kanonis pirveli muxli.
582
adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi
evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis
mimoxliva, 2003 (6), gv. 10.

97
saqarTvelos Sromis kodeqsis me-2 muxlis pirveli nawilis Tanaxmad,
`SromiTi urTierToba aris Sromis organizaciuli mowesrigebis
pirobebSi dasaqmebulis mier damsaqmeblisaTvis samuSaos Sesruleba
anazRaurebis sanacvlod.~ garda amisa, saqarTvelos Sromis kodeqsis
me-3 muxlis me-3 nawilis Tanaxmad, `dasaqmebuli aris fizikuri piri,
romelic SromiTi xelSekrulebis safuZvelze, damsaqmeblisaTvis
asrulebs garkveul samuSaos.~ Sesabamisad, dasaqmebuli aris piri,
romelic valdebulia imyofebodes sxvis samsaxurSi, 583 xolo „sxvis
samsaxurSi yofnis valdebuleba“ Tavis TavSi gulisxmobs, upirveles
yovlisa, dasaqmebulis daqvemdebarebas damsaqmebelze. 584 aRniSnuli
moiazreba aseve `organizaciuli mowesrigebis pirobebSic~, romelic
swored damsaqmeblis mier samuSao pirobebis mowesrigebas, maT
dadgenasa da dasaqmebulis mier am pirobebisadmi daqvemdebarebas
gulisxmobs.

Tanamedrove doqtrinaSi udavod aris miCneuli qvemdebareobis principi


SromiTi xelSekrulebis ZiriTad maxasiaTebel niSnad. dasaqmebuli
SeboWilia damsaqmeblis miTiTebis farglebiT. 585 saqarTvelos Sromis
kodeqsis me-11 muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, `damsaqmebels ufleba
aqvs, dasaqmebulisaTvis miTiTebiT daazustos xelSekrulebiT
gaTvaliswinebuli samuSaos Sesrulebis calkeuli garemoeba, romelic
arsebiTad ar cvlis xelSekrulebis pirobebs.~ aRniSnuli
SromiTsamarTlebrivi urTierTobis momsaxurebisa Tu nardobis
xelSekrulebidan gamomdinare urTierTobisgan gamijvnis ZiriTadi
kriteriumia. 586

Sesabamisad, SromiTi urTierTobis arsidan gamomdinare dasaqmebuli,


rogorc pirovnulad ise ekonomikurad, damokidebulia damsaqmebelze.
es ganapirobebs damsaqmeblis mier am damokidebulebis borotad
gamoyenebis albaTobas. aseTi safrTxis ganeitraleba saxelmwifos
uflebamosileba da, imavdroulad, valdebulebaa. 587

am dacviTi funqciis ganxorcielebis formaa ama Tu im samarTlebriv


sivrceSi Sromis samarTlebrivi urTierTobis specialuri `damcavi~
kanonmdeblobiT mowesrigeba. 588 saqarTveloSi SromiTsamarTlebrivi

583
Sead. Staudinger/Richardi, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, Einleitung, § 611, RdNr. 125 ff.
584
Lotmar, Der Arbeitsvertrag nach dem PRivatrechts des deutschen Reiches, Band 2, 1908, S. 898.
585
Sead. Hess, Einfache und höhere Arbeit, 1905, S. 42.
586
Sead. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi
evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2003 (6), gv. 4 da Semdgomni; aseve ix., magaliTad, Lieb, Arbeitsrecht, 8. Aufl., 2003,
S. 1, RdNr. 1.
587
ix., magaliTad, Lehmkuhl, Die sociale Fragen und die staatliche Gewalt, 2. Aufl., 1893, S. 23; Sead.
aseve: Schliemann, Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2. Aufl., 2002, § 611, RdNr. 18; Ruffert, Vorrang der
Verfassung und Eigenstaendigkeit des Privatrechts, 2001, S. 424.
588
dasaqmebulsa da damsaqmebels Soris arsebuli urTierTobis Tanasworobis reJimSi
moqceva, maTi statusis `gaTanabreba~ me-19 saukunis 80-iani wlebidan aqtiurad
ganixileba. am periodis iuridiul doqtrinaSi aqtualuri xdeba `mSromeli individis
gaTavisuflebis~ problema (Oppenheim, Die Gewerbefreiheit und der Arbeitsvertrag, 1880, S. 5),
rasac TandaTan mohyva Sromis samarTlis, rogorc dasaqmebulis damcavi normebis,
samarTlis damoukidebeli mimarTulebis saxiT Camoyalibeba. magaliTad, safrangeTSi
Sromis samarTals, rogorc dacviT samarTals, 1884 wels miRebuli profesiuli
gaerTianebebisa da 1898 wlis Sromis dacvis Sesaxeb specialuri kanonmdeblobiT

98
urTierTobis maregulirebeli specialuri kanonmdebloba jer kidev
1918-1921 wlebSi Camoyalibda. gansakuTrebuli mniSvnelobis matarebelia
1920 wlis kanoni Sromis xelSekrulebis Sesaxeb, romelic dasaqmebulis
interesebis damcav normebs Seicavs da detalurad awesrigebs aseve
xelSekrulebis moSlis samarTlebriv safuZvlebs. 589

xelSekrulebis moSlis gansakuTrebulad liberaluri midgomaa


asaxuli saqarTvelos moqmed Sromis kodeqsSi, rac, xSir SemTxvevaSi,
samoqalaqo kodeqsis normebis gamoyenebis aucileblobas ganapirobebs.

1.2 SromiTi samarTlis damcavi normebis mimarTeba


valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis momwesrigebel normebTan

SromiTi urTierTobis safuZveli Sromis xelSekrulebaa. igi, Tavisi


arsiT, kerZosamarTlebrivi bunebisaa. 590 Sesabamisad, masze vrceldeba
mxareTa Tanasworobisa 591 da nebis avtonomiis 592 principebi, aseve
kerZosamarTlebrivi kanonmdeblobiT dadgenili nebismieri sxva
mowesrigeba. SromiTi urTierTobis Sinaarsi mxolod im SemTxvevaSi
gascdeba kerZosamarTlebrivi kanonmdeblobis regulirebis farglebs,
rodesac kanonmdeblobiT dadgenilia specialuri damcavi
mowesrigeba. 593

Sromis xelSekruleba valdebulebiTi xelSekrulebis specialuri


saxea. amasTan, SromiTi xelSekrulebis Tavisebureba, rac SromiTi
xelSekrulebis dadebis Semdeg mxareTa Tanasworobis principis
erTgvar cvlilebaSi vlindeba, anu dasaqmebuli eqceva damsaqmeblis
gavlenis sferoSi da damokidebuli xdeba mis miTiTebebze, 594
kanonmdeblisa Tu mosamarTlis gansakuTrebul sifxizles saWiroebs.
dauSvebelia, damsaqmeblis miTiTebis uflebam samuSaos arsTan
mimarTebiT ufro metad SezRudos dasaqmebulis Tavisufleba.

Sromis xelSekruleba grZelvadian xelSekrulebaTa saxes miekuTvneba,


Sesabamisad, SromiTi xelSekrulebiT nakisri valdebulebis Sesruleba
gangrZobadia, drois xangrZliv monakveTze gaTvlili, da misi drois
garkveul momentSi erTjeradad Sesruleba SeuZlebelia. SromiTi
xelSekrulebis es Tavisebureba kidev ufro amyarebs dasaqmebulis
daqvemdebarebul mdgomareobas damsaqmebelze. 595

Caeyara safuZveli. amasTan, specialuri kanonebis paralelurad 1910 wlidan SromiTi


urTierTobis maregulirebeli ZiriTadi kanoni gaxda Sromis kodeqsi. ix.
adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis
qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis
mimoxliva, 2003 (6), gv. 4.
589
ix. Sromis xelSekrulebis Sesaxeb kanonis 73-e muxli („damqiraveblis mier Sromis
xelSekrulebis gauqmeba“).
590
Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 29, RdNr. 2.
591
Sead. ssk-is pirveli muxlis mowesrigeba.
592
Stadthagen, Das Arbeitsrecht, 1904, S. 14; Sead. ssk-is me-9 da me-10 II muxlebi.
593
Benecke, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, 2004, S. 205 ff.
594
ix. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi
evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis
mimoxliva, 2003 (6), gv. 10.
595
Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 29, RdNr. 8.

99
1920 wlis Sromis xelSekrulebis Sesaxeb kanonis IV Tavis me-14 muxlis
Tanaxmad, Sromis xelSekrulebis yoveli piroba damokidebulia mxareTa
SeTanxmebaze. Tumca, amave muxlis Tanaxmad, `namdvilad ar CaiTvleba
iseTi piroba, romelic... auaresebs mSromelis mdgomareobas warmoebaSi,
Sinauri wesrigisa da Sromis damcveli kanonebiT dawesebul pirobebTan
SedarebiT.~

kanonmdebeli Tanmimdevrulia: igi, erTi mxriv, Sromis xelSekrulebis


Sinaarsis gansazRvris ZiriTad wyarod mxareTa SeTanxmebas ganixilavs,
Tumca iqve azustebs, rom saxelSekrulebo Tavisufleba SromiT
urTierTobaSi izRudeba dasaqmebulis interesebis sasargeblod.

dRes moqmedi Sromis kodeqsis pirveli muxlis me-2 nawilis Tanaxmad,


`SromiT urTierTobasTan dakavSirebuli sakiTxebi, romlebsac ar
awesrigebs es kanoni, regulirdeba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
normebiT.~ SeiZleba Seiqmnas STabeWdileba, rom kanonmdeblis mizania,
calsaxad mianiWos upiratesoba Sromis kodeqsis debulebebs, imis
miuxedavad, aumjobeseben Tu ara isini dasaqmebulis mdgomareobas ssk-
is mowesrigebasTan mimarTebiT. amdenad, gansakuTrebul analizs
saWiroebs am normis Sinaarsis ganmarteba, zogadad, SromiTi
urTierTobebis mowesrigebis arsTan urTierTkavSirSi. erTi mxriv,
mniSvnelovania saxelSekrulebo Tavisuflebis analizi, xelSekrulebis
Sinaarsis gansazRvris Tavisuflebisa da, meore mxriv, xelSekrulebis
moSlis TvalsazrisiT.

xelSekrulebis Tavisuflebis principis Tanaxmad, pirebs SeuZliaT,


Tavisuflad daamyaron saxelSekrulebo urTierToba, gansazRvron
sakuTari ufleba-movaleobebi, Tu isini winaaRmdegobaSi ar movlen
kanonis normebTan. 596 amasTan, sadavoa is, Tu ramdenad unda hqondes
damsaqmebels, nebismieri sxva xelSekrulebis dadebis msgavsad, sruli
Tavisufleba, Tavisi Sexedulebisamebr gadawyvitos, dadebs Tu ara, an
ra SinaarsiT dadebs xelSekrulebas ama Tu im pirTan. 597

saxelSekrulebo urTierTobaSi, romelSic garkveulwilad darRveulia


mxareTa Tanasworoba, xelSekrulebis Tavisuflebis principis
moqmedeba, dasaSvebia, SeizRudos imgvarad, rom SesaZlebeli gaxdes
mxareTa interesebisa da SesaZleblobebis gaTanabreba. swored mxareTa
interesebis dabalansebas emsaxureba ssk-is 319-e muxlis me-2 da me-3
nawilebi, romlebic bazarze gabatonebuli mdgomareobis mqone pirebs
an mewarmeebs, rogorc ufro Zlier da gamocdil mxares, samoqalaqo
brunvaSi xelSekrulebis Tavisuflebis farglebs uviwrovebs da
garkveul SezRudvebs uwesebs.

SromiT samarTalSic mizanSewonilia garkveuli damcavi normebis


gaTvaliswineba, magaliTad, winasaxelSekrulebo urTierTobebis

596
Menger, Das Bürgerliche Recht und die Besitzlosen Volksklassen, 1890, S. 143.
597
saqarTvelos Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-2 da me-3 nawilebi; Sead.: Endemann,
Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1: Einleitung; allgemeiner Theil: Recht der Schuldverhältnisse,
1899, S. 427; Menger, Das Bürgerliche Recht und die Besitzlosen Volksklassen, Tübingen, 1890, S. 3, 146;
Marcus, Das Recht der Privatversicherung nach den allgemeinen Lehnren des Entwurfes eines Reichsgesetzes
über Versicherungsvertrag, 1907, S. 7.

100
Taviseburebebis ukeT mosawesrigeblad. 598 amasTan, moqmedebs
xelSekrulebis calkeuli debulebis saeWvoobisas misi Sinaarsis
dasaqmebulis sasargeblod ganmartebis alternativa. 599

am TvalsazrisiT, sainteresoa uvado, anu ganusazRvreli vadiT,


dadebuli Sromis xelSekrulebisa da misi vadian xelSekrulebis
dadebasTan mimarTebiT analizi. SromiTi xelSekrulebis tipuri saxea
uvado xelSekruleba, 600 Tumca is SesaZloa daidos aseve
ganusazRvreli vadiT. amasTan, vadis daweseba ar CaiTvleba namdvilad,
Tu damsaqmebeli mxolod imitom debs aseT xelSekrulebas, rom misi
meSveobiT uvado xelSekrulebis farglebSi moqmedi dacviTi normebis
gverdis avla surs. aRniSnuli saxezea, rodesac damsaqmebels
gansazRvruli vadiT xelSekrulebis dadebis obieqturi safuZveli ar
aqvs. 601

kanoniT dadgenili mxareTa saxelSekrulebo Tavisufleba 602


moCvenebiTia, 603 vinaidan SromiTi xelSekrulebis monawile mxareebi
erTnairad Tavisufalni ar arian TavianT gadawyvetilebaSi.
dasaqmebuli, xSir SemTxvevaSi, iZulebuli xdeba, daTanxmdes
damsaqmeblis mier SeTavazebuli xelSekrulebis ama Tu im pirobas, maT
Soris Sromis xelSekrulebis gansazRvruli vadiT dadebas, miuxedavad
imisa, moswons Tu ara igi da acnobierebs Tu ara, ramdenad sazianoa es
piroba misTvis. 604

Sesabamisad, xelSekrulebis Tavisuflebis principi SromiT


urTierTobaSi saxeSecvlili formiT moqmedebs. magaliTad, germaniis
federaluri Sromis sasamarTlos ganmartebiT, SromiT urTierTobaSi
darRveulia saxelSekrulebo Tanasworoba, 605! rac dasaqmebulis
interesebis dacvis uzrunvelyofas gansakuTrebul mniSvnelobas
aniWebs. 606 am TvalsazrisiT, didia sasamarTlos roli
SromiTsamarTlebriv urTierTobebSi, specialuri principebisa Tu
qcevis wesebis SemuSavebis TvalsazrisiT. 607 magaliTad, SesaZlebelia
dadgindes, rom, Tu gansazRvruli vadiT xelSekrulebis dadebis
gamokveTili da safuZvliani interesi ar arsebobs, xelSekruleba ideba
ganusazRvreli vadiT.

Sromis samarTali icavs dasaqmebuls, rogorc xelSekrulebis ufro


`sust~ mxares. igi dasaqmebulis dasacavad adgens minimalur

598
ix. saqarTvelos Sromis kodeqsis me-5 muxli.
599
Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 2, RdNr. 5-6.
600
ix., magaliTad, Schliemann, Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2. Aufl., 2002, S. 164;
Hümmerich/Boecken/Düwell, Anwaltkommentar, Arbeitsrecht, Band 2, 2007, RdNr. 53.
601
Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 38, RdNr. 1.
602
ix. saqarTvelos Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-2 nawili.
603
Sead. Ruffert, Vorrang der Verfassung und Eigenstaendigkeit des Privatrechts, 2001, S. 424; Hess, Einfache
und höhere Arbeit, 1905, S. 59.
604
Böninger, Die Bestrafung des Arbeitsvertragsbruchs der Arbeiter, insbesondere der gewerblichen Arbeiter,
1891, S. 8.
605
„gestörte Vertragsparität“.
606
Däubler, Das Arbeitsrecht 2, 1990, S. 77.
607
Keil, Die Systematik privatrechtlicher Rechtssprechungsaenderungen, 2007, S. 16.

101
standartebs, da maTi Secvla-dazusteba saxelSekrulebo Tavisuflebis
farglebSi mxolod dasaqmebulis sasargeblodaa SesaZlebeli. 608

saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli xelSekrulebis


moSlis liberaluri midgoma, kanonis normis sityvasityviTi
mniSvnelobis gaTvaliswinebis popularobis gaTvaliswinebiT, swored
sasamarTlos mier aris dasaZlevi. samoqalaqo kodeqsis normebis
gamoyenebis aucileblobis dasabuTeba, maSin rodesac
`SromiTsamarTlebrivi~ mowesrigeba dasaqmebulisTvis ufro nakleb
dacvis standarts iTvaliswinebs, ualternativoa. SromiTsamarTlebrivi
damcavi normebis SemuSavebis arsidan gamomdinare, SeuZlebelia
CaiTvalos, rom kanonmdeblis mizani Sromis samarTliT dasaqmebulis
ufro naklebi dacva iyo, vidre es SromissamarTlebrivi mowesrigebis
gareSe iqneboda. aseTi ganmarteba saqarTvelos konstituciur
faseulobebs ewinaaRmdegeba. 609

xedva, TiTqos saqarTveloSi kanonmdeblis mier Segnebulad iTqva uari


SromiTsamarTlebrivi damcavi normebis mowesrigebaze, rac specialuri
mowesrigebis gamoyenebas unda ganapirobebdes, saqarTveloSi
mosamarTlis erTgvari gamocdaa. kanonTan da Tavis TavTan, anu Sinagan
rwmenasTan, darCenili mosamarTle iZulebuli iqneba, misi normis
sityvasityviTi ganmartebisken midrekilebis miuxedavad,
SromissamarTlebrivi da samoqalqosamarTlebrivi normebis
alternatiuli konkurenciis safuZvelze, arCevani dasaqmebulisTvis
upiratesi Sedegis sasargeblod gaakeTos. am konteqstSi
gamarTlebulia Sesabamisi normebis kumulaciac. 610

Sesabamisad, sxva saxelmwifoTa mowesrigebisagan gansxvavebiT, sadac


valdebulebiTsamarTlebriv moTxovnebTan mimarTebiT
SromissamarTlebriv moTxovnebs gamomricxavi funqcia akisriaT,
saqarTveloSi maT Soris alternatiuli konkurenciisa da, ufro metic,
kumulaciuri urTierTmimarTebis aRiareba unda moxdes.

2. SromiTi xelSekrulebis moSla

damsaqmeblisa da dasaqmebulis interesebs Soris adekvaturi balansis


dacva gansakuTrebul mniSvnelobas iZens SromiTsamarTlebriv
urTierTobebSi xelSekrulebis moSlis institutis praqtikaSi sworad
danergvis konteqstSi. xelSekrulebis moSlis meoradi moTxovnis
realizebisas warmoSobili samoqalaqosamarTlebrivi da
SromissamarTlebrivi moTxovnis safuZvelTa konkurenciisas
mxedvelobaSia misaRebi SromissamarTlebrivi mowesrigebis SemuSavebis

608
adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi
evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis
mimoxliva, 2003 (6), gv. 10.
609
socialuri Rirebulebebis damkvidreba, rogorc saxelmwifos erT-erTi
umniSvnelovanesi principi, saqarTvelos konstituciis preambulaSia Camoyalibebuli,
kerZod, saqarTvelos moqalaqeTa `uryevi nebaa daamkvidron... socialuri da
samarTlebrivi saxelmwifo...“.
610
samarTlianobisa da Tanasworobis principis Tanaxmad, xarvezebis Sevsebis
sasamarTlos uflebamosilebasa Tu valdebulebasTan dakavSirebiT Sead. Jelinek, Ein
Verfassungsgerichtshof für Österreich, 1885, S. 56; Zitelmann, Lücken im Recht, 1903, S. 6, 9.

102
mizani – dasaqmebulis dacva misi interesebis araTanazomieri
SezRudvisgan.

2.1 SromiTi xelSekrulebis moSla Sromis kodeqsis Tanaxmad

saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxli gansazRvravs Sromis


xelSekrulebis Sewyvetis safuZvlebs. am normidan gamomdinare,
xelSekrulebis Sewyveta, rogorc samarTlebrivi instituti,
gulisxmobs xelSekrulebis dasrulebas, anu mxareTa nebisagan
damoukideblad damdgar samarTlebriv Sedegs, – e.w. `iuridiul
faqts~, 611 xelSekrulebis Sewyveta ganpirobebulia sxvadasxva
safuZvliT, maT Soris xelSekrulebis mxaris gardacvalebiT. 612
saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `g~
qvepunqtis Tanaxmad, SromiTi xelSekruleba wydeba aseve
xelSekrulebis mxaris mier xelSekrulebis pirobis darRveviT, xolo
`d~ qvepunqtis Tanaxmad, Sromis xelSekrulebis moSlis safuZvelze. es
ori safuZveli detalur analizs moiTxovs.

bundovania kanonmdeblis neba saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis


pirveli nawilis `g~ qvepunqtTan mimarTebiT. xelSekrulebis erT-erTi
mxaris mier valdebulebis darRveva, misi saxis, simZimisa da
mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, warmoSobs valdebulebis darRvevis
gamo meoradi moTxovnis wayenebisa da ganxorcielebis uflebas. amis
sapirispirod, samarTlebrivad warmoudgenelia, xelSekrulebis erT-
erTi mxaris mier xelSekrulebis pirobis darRvevam `avtomaturad~
gamoiwvios xelSekrulebis Sewyveta, rogorc iuridiuli faqti.
valdebulebis darRvevas xelSekrulebis Sewyveta ver mohyveba im piris
nebis gamovlenisagan damoukideblad, romlis mimarTac darRveul iqna
valdebuleba.

Tu kanonmdebelma xelSekrulebis `Sewyveta~ uflebamosili piris nebis


gamovlenad miiCnia, 613 udavod saxezea terminologiuri uzustoba.
mxaris nebis gamovlena, romelic mimarTulia xelSekrulebis
Sewyvetaze, xorcieldeba xelSekrulebis moSliT, anu xelSekrulebis
meore mxarisaTvis SetyobinebiT. aRniSnuli Sromis xelSekrulebis
Sewyvetis damoukidebeli safuZvelia saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e
muxlis pirveli nawilis `d~ qvepunqtis Sesabamisad. amdenad, `g~
qvepunqtis mowesrigeba azrs moklebulia.

saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis g) da d)


qvepunqtebis gamijvniT, savaraudod, kanonmdebelma ganasxvava
xelSekrulebis moSla valdebulebis darRvevis gamo xelSekrulebis
moSlisagan sxva pativsadebi safuZvliT. 614 aseTi nebis arsebobis

611
termin `iuridiuli faqtis~ mniSvnelobasTan dakavSirebiT ix. kereseliZe, kerZo
samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 76, 461-e sqolio.
612
Kardinahl, Darstellung der Rechtsgrundlagen für die Beendigung eines Arbeitsverhältnisses gegen Zahlung
einer Abfindung im deutschen Arbeitsrecht, 2008, S. 5.
613
Sead. ssk-is 51-e muxli.
614 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2009 wlis 31 marti #as-772-987-08 ganCineba.

103
SemTxvevaSic es gamijvna arafrismomcemia, vinaidan Sromis
xelSekrulebis Sewyvetis safuZveli orive SemTxvevaSi saqarTvelos
Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `d~ qvepunqtiT
gaTvaliswinebuli xelSekrulebis moSlaa.

niSandoblivia, rom, quTaisis saapelacio sasamarTlos ganmartebiT,


dasaqmebulis mier SromiTi xelSekrulebis pirobebis darRveva aZlevs
damsaqmebels uflebas, saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis
pirveli nawilis `g~ qvepunqtis Tanaxmad, `gaaTavisuflos igi
samuSaodan~, 615 anu moSalos SromiTi xelSekruleba. am SemTxvevaSi
sasamarTlo marTebulad gascda saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e
muxlis pirveli nawilis `g~ qvepunqtis sityvasityviT mniSvnelobas da
ganmarta, rom es ukanaskneli warmoSobs xelSekrulebis moSlis
uflebas.

saqarTvelos Sromis kodeqsis 38-e muxlis pirveli nawili


gansazRvravs, rom SromiTi xelSekrulebis moSla SesaZloa erT-erTi
mxaris iniciativiT am muxliT dadgenili wesiT. Tumca, xelSekrulebis
moSlis wessa da winapirobebs aRniSnuli muxli ar gansazRvravs.

imisaTvis, rom kerZosamarTlebrivi urTierTobis monawilem


ganaxorcielos esa Tu is moTxovna, igi unda emyarebodes kanoniT
gansazRvrul moTxovnis safuZvels. moTxovnis samarTlebrivi
safuZveli, Tavis mxriv, unda Seicavdes zustad gansazRvruli
Semadgenlobis niSnebs, anu winapirobebs. am winapirobebis arsebobisas
mxare uflebamosilia, moiTxovos Sesabamisi moqmedebis ganxorcieleba
an misi calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamovleniT gamoiwvios
kanoniT gaTvaliswinebuli Sesabamisi samarTlebrivi Sedegis dadgoma.
Sesabamisad, moTxovnis safuZveli ori nawilisagan Sedgeba: normis
Semadgenlobisa da samarTlebrivi Sedegisagan. 616

saqarTvelos Sromis kodeqsis 38-e muxli ar Seesabameba moTxovnis


ZiriTadi safuZvlisaTvis wayenebul moTxovnebs. igi adgens
samarTlebriv Sedegs: „ufleba aqvs, moSalos xelSekruleba“, Tumca ar
gansazRvravs, Tu ra safuZvliTa da ra winapirobebis dacviT
xorcieldeba es ufleba. Sesabamisad, igi SesaZloa ganxilul iqnes
mxolod rogorc moTxovnis damatebiTi samarTlebrivi safuZveli
moTxovnis ZiriTad safuZvelTan erTobliobaSi.

am sakiTxze praqtikaSi arsebuli mosazrebebi winaaRmdegobrivia da


xSirad saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e da 38-e muxlebi moTxovnis
ZiriTad samarTlebriv safuZvlad ganixileba, miuxedavad imisa, rom es
muxlebi ar awesrigebs xelSekrulebis moSlis wessa da pirobebs. 617
615
Sead. quTaisis saapelacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2007 wlis 23
oqtombris ganCineba; ix. uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 maisis #as-54-338-08
ganCineba.
616
Sead., magaliTad: biolingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo
gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 38;
biolingi/lutringhausi/SatberaSvili, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli
moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2005, gv. 166.
617
Sead. Tbilisis saapelacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2007 wlis 25
seqtembris ganCineba, romelic ZalaSi iqna datovebuli saqarTvelos uzenaesi

104
saqarTvelos Sromis kodeqsis pirveli muxlis Tanaxmad, `SromiT
urTierTobasTan dakavSirebuli sakiTxebi, romelTac ar awesrigebs es
kodeqsi an sxva specialuri kanoni, regulirdeba saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsiT.~ saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis
pirveli nawilis `g~ qvepunqtisa da 38-e muxlis pirveli nawilis
regulireba, udavod, arasakmarisia imisaTvis, rom isini moTxovnis
ZiriTad Tu damoukidebel safuZvlad iqnnen miCneulni. SromiTi
xelSekrulebis moSlis winapirobebi da procedura aris sakiTxebi,
`romelTac ar awesrigebs es kodeqsi~, rac, Sesabamisad, ssk-iT
mowesrigebuli grZelvadiani xelSekrulebis moSlisaTvis
gaTvaliswinebuli wesisa da pirobebis gamoyenebis aucileblobas
ganapirobebs.

2.2 xelSekrulebis moSlis zogadi wesi

2.2.1 valdebulebis darRveva da gafrTxilebis valdebuleba

ssk-is 399-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, grZelvadian saxelSekrulebo


urTierTobaSi xelSekrulebis mxaris mier valdebulebis darRvevisas
gamoiyeneba ssk-is 405-e muxliT gaTvaliswinebuli wesi. mxares,
romelmac daarRvia valdebuleba, meore mxaris mier ganesazRvreba
damatebiTi vada naklis gamosasworeblad, an valdebulebis darRvevis
specifikis gaTvaliswinebiT miecema gafrTxileba.

SromiTi urTierTobis Tavisebureba, rogorc wesi, swored


gafrTxilebis gamoyenebas gulisxmobs. gafrTxilebis `uSedegobis~, anu
Sesabamisi darRvevis gameorebis SemTxvevaSi, mxare uflebamosilia,
moSalos xelSekruleba.

aseTi mowesrigebis mizania Tanazomierebis principis dacva.


xelSekrulebis moSla interesTa konfliqtis daregulirebis
ukiduresi zomaa. Sesabamisad, dauSvebelia xelSekrulebis moSla, Tu
arsebobs damsaqmeblis interesebis dacvis iseTi saSualeba, romelic
dasaqmebulisaTvis naklebad sazianoa. SedarebisaTvis, saqarTvelos
Sromis kodeqsis proeqtis 119-e muxli detalurad aregulirebda
xelSekrulebis moSlis mizanSewonilobis sakiTxs. magaliTad, am
normis pirvel nawilSi miTiTebuli iyo, rom `[damsaqmeblis] mier
xelSekrulebis moSla dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu misi
Tavidan acileba SeuZlebelia [dasaqmebulisTvis] naklebad mkacri
Sedegis gamomwvevi saSualebiT, mesame piris kanonieri interesebis
Seulaxavad.~ 618

damsaqmeblis mier dasaqmebulis gafrTxileba miznad isaxavs SromiTi


urTierTobis gadarCenas. damsaqmebeli dasaqmebuls im garemoebebze
uTiTebs, rac Semdgomi urTierTobis gagrZelebas safrTxes uqmnis.
Sesabamisad, gafrTxilebis daniSnulebaa dasaqmebulis mier aRniSnuli

sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 4


ivnisis #as-873-1183-07 ganCinebiT.
618
Sromis kodeqsis zogadi da individulauri nawilis proeqti, qarTuli samarTlis
mimoxliva, 2003 (6), gv. 72.

105
garemoebebis arsebobis, misi aRkveTis aucileblobisa da SesaZlo
samarTlebrivi Sedegebis gacnobiereba. im SemTxvevaSi, Tu
gafrTxilebas sasurveli Semdegi ar mohyva, damsaqmebeli
uflebamosilia, moSalos SromiTi xelSekruleba. 619

gasaTvaliswinebelia, rom TviT gafrTxilebac unda jdebodes


Tanazomierebis CarCoebSi, kerZod, gafrTxileba, romelic umniSvnelo
safuZvliT xorcieldeba, ar CaiTvleba namdvilad da, Sesabamisad, ar
warmoSobs xelSekrulebis moSlis uflebas. 620

2.2.2 xelSekrulebis moSla gafrTxilebis gareSe

ssk-is 405-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebulia gamonaklisi,


rodesac gafrTxileba ar aris aucilebeli. magaliTad, Tu aSkaraa, rom
mas araviTari Sedegebi ar mohyveba, an `gansakuTrebuli safuZvlebidan
gamomdinare, ormxrivi interesebis gaTvaliswinebiT, gamarTlebulia
xelSekrulebis dauyovneblivi moSla.~

es safuZvlebi, calkeul SemTxvevaSi, SesaZloa ukavSirdebodes


dasaqmebulis pirad Tvisebebs, rogorebicaa, magaliTad, dasaqmebulis
Sromis unaris srulad an nawilobriv dakargva, 621 an dasaqmebulis
mxridan iseTi xasiaTisa da simZimis valdebulebis darRveva, romelic,
Tanazomierebis principidan gamomdinare, amarTlebs damsaqmeblis mier
xelSekrulebis dauyovnebliv moSlas. 622 aseTi SemTxvevaa, magaliTad,
dawesebulebis buRaltris mier samsaxurebrivi Tanxebis miTviseba an
gaflangva, rac iwvevs damsaqmeblis mier dasaqmebulis mimarT ndobis
Seuqcevadad Seryevas. ama Tu im garemoebis Sefasebisas ganmsazRvrelia
is, Tu ramdenad aris SesaZlebeli saxelSekrulebo urTierTobis
`gadarCena~.

vinaidan xelSekrulebis moSla ukiduresi zomaa, mxares mxolod im


SemTxvevaSi aqvs aRniSnuli ufleba, Tu ar arsebobs mxareTa Soris
davis mogvarebis ufro msubuqi zoma. ssk-is 405-e muxlis me-3 nawilis
Tanaxmad, xelSekrulebaze uari dauSvebelia, Tu valdebulebis
darRveva umniSvneloa, an, Tu ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis
moTxovnebis darRvevis miuxedavad, mxares SesaZloa moeTxovos
xelSekrulebis ZalaSi datoveba. 623

amasTan, ssk-is 405-e muxlis pirveli nawiliT mowesrigebuli


gafrTxilebis valdebulebisagan unda gaimijnos xelSekrulebis
moSlis Sesaxeb Setyobineba. gafrTxilebis valdebuleba aris
valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi xelSekrulebis moSlis
winapiroba, romelic emsaxureba xelSekrulebis SenarCunebis mizans.
Sesabamisad, rogorc damatebiTi vadis daweseba, aseve gafrTxileba

619
Lieb, Arbeitsrecht, 8. Aufl., 2003, S. 113, RdNr. 359 f.
620
Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 61, RdNr. 46-50.
621
zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 439.
622
Lieb, Arbeitsrecht, 8. Aufl., 2003, S. 113, RdNr. 360.
623
Sead. zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 440 da Semdgomni.

106
vlindeba valdebulebis damrRvevi mxarisaTvis damatebiTi
SesaZleblobis micemiT, gamoasworos saxelSekrulebo urTierTobis
damabrkolebeli garemoeba. amis sapirispirod, xelSekrulebis moSlis
Sesaxeb Setyobinebis (romelic mowesrigebuli iyo 2006 wlamde moqmed
Sromis kanonTa kodeqsSi 624 da gansazRvrulia `evropis socialuri
qartiis~ 625 me-4 muxlis me-4 nawiliT) mizania dasaqmebulis minimaluri
socialuri dacva, raTa dasaqmebuls mieces gonivruli vada, moZebnos
xelSekrulebis moSlamde periodSi dasaqmebis sxva alternativa.

Sromis xelSekrulebis moSlis kanonierebis Sefasebisas saqarTvelos


uzenaesi sasamarTlo marTebulad miiCnevs, rom sasamarTlom unda
ixelmZRvanelos „evropis socialuri qartiis“ me-4 muxlis me-4 punqtiT,
romelic aRiarebs damsaqmeblis valdebulebas, winaswar Seatyobinos
dasaqmebuls SromiTi urTierTobis Sewyvetis Sesaxeb. sasamarTlo aqve
ganmartavs, rom, qartiis danarTis me-2 nawilis Sesabamisad,
damsaqmeblis mier dasaqmebulis samsaxuridan dauyovnebliv daTxovna
(moSlis Sesaxeb winaswar Setyobinebis gareSe) dasaSvebia im
SemTxvevaSi, Tu saxezea dasaqmebulis mxridan Sromis xelSekrulebis
`seriozuli~ darRveva. amdenad, gasaziarebelia saqarTvelos uzenaesi
sasamarTlos ganmarteba, rom qartiis miTiTebuli norma gamoyenebuli
unda iqnes danarTSi miTiTebul debulebasTan erTobliobaSi da,
calkeul SemTxvevaSi, unda dadgindes, Tu ra saxisa da simZimis
darRvevam ganapiroba dasaqmebulis dauyovnebliv daTxovna
samsaxuridan. 626 winaaRmdeg SemTxvevaSi, SeuZlebelia, sasamarTlos mier
miRebul iqnes samarTlebrivad dasabuTebuli gadawyvetileba.

„evropis socialuri qartiis“ me-4 muxlis me-4 punqtis ganmartebidan,


qartiis danarTis me-2 nawilis Sesabamisad, ar gamomdinareobs
xelSekrulebis dauyovnebliv moSlis akrZalva. damsaqmebels ufleba
aqvs, moSalos xelSekruleba dasaqmebulisaTvis winaswari Setyobinebis
gareSe, Tu saxezea damsaqmeblis mier valdebulebis iseTi uxeSi
darRveva, romelic xelSekrulebis dauyovnebliv moSlas `amarTlebs~.

dasaqmebulis mxridan uxeSi darRveva imgvarad xelyofs xelSekrulebis


safuZvels, rom damsaqmebels xelSekrulebis erTi dRiT gagrZelebac
ki ar SeiZleba moeTxovos. 627 xelSekrulebis moSla winaswar
Setyobinebis gareSe, anu moSlisaTvis gaTvaliswinebuli vadis dacvis
gareSe, ukiduresi zomaa da gamarTlebuli im SemTxvevaSi, rodesac sxva
zomebis gamoyeneba obieqturi garemoebebis gaTvaliswinebiT
gamoricxulia. aseTi SeiZleba iyos keTilsindisierebisa 628 da
gulisxmierebis 629 valdebulebis uxeSi darRveva, konfidencialurobis

624
Sead. 1973 wlis saqarTvelos ssr-is samoqalaqo kodeqsis 42²-e muxli, romlis
Tanaxmad, damsaqmebeli valdebulia, dasaqmebuls xelSekrulebis moSlis Sesaxeb
Seatyobinos minimum erTi TviT adre, risi miRebac dasaqmebulma, Tavis mxriv,
werilobiT unda daadasturos.
625
ratificirebulia saqarTvelos parlamentis mier 2005 wlis 1 ivlisis #1876-rs
dadgenilebiT.
626
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-911-1218-07 ganCineba.
627
Urteil vom 24.03.2006, Zivilabteilung des schweizerischen Bundesgerichts, 4C.400/2005/sza.
628
Sead. ssk-is me-8 muxlis me-3 nawili da ssk-is 361-e muxlis me-2 nawili.
629
Sead. ssk-is 316-e muxlis me-2 nawili.

107
dacvis valdebulebis darRveva da sxva, 630 rac iwvevs ndobis saboloo
dakargvas da amarTlebs xelSekrulebis dauyovnebliv moSlas. aseTi
safuZveli, udavod, saxezea dasaqmebulis mier danaSaulebrivi
qmedebis 631 CadenaSi safuZvliani eWvis arsebobisas (magaliTad: qrTamis
aReba, qurdoba, TaRliToba, konfidencialuri informaciis
632
gavrceleba ). amasTan, valdebulebis uxeSi darRvevis mtkicebis
tvirTi xelSekrulebis momSlel mxares awevs. 633

2.3 xelSekrulebis moSlis samoqalaqosamarTlebrivi da


SromissamarTlebrivi moTxovnis safuZvlebis mimarTeba

Sromis samarTlis normebiT, dasaqmebulTa uflebebis dacva


ekonomikurad da socialurad ufro Zlieri damsaqmeblis Tavisuflebis
Tanazomier SezRudvas emsaxureba, dasaqmebulis dacvis Rirsi
interesebis uzrunvelsayofad. 634 konkretuli SemTxvevis
maregulirebeli normebis ararsebobis SemTxvevaSi gamoiyeneba masTan
arsiTa da mizniT yvelaze axlos mdgomi samarTlis norma.

2.3.1 samoqalaqosamarTlebrivi normebis gamoyenebis mizanSewoniloba

kanonis analogia gamoiyeneba im SemTxvevaSi, rodesac erTi


SemTxvevisaTvis kanonis normiT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi
Sedegi unda gavrceldes arsebiTad msgavs, magram samarTlebrivad
mouwesrigebel, SemTxvevaze. 635 vinaidan saqarTvelos Sromis kodeqsis
37-e da 38-e muxlebSi ar aris gaTvaliswinebuli SromiTi
xelSekrulebis moSlis winapirobebi, xolo specialuri
SromissamarTlebrivi normis miReba mxolod dasaqmebulis interesebis
ukeT realizebas unda emsaxurebodes, am SemTxvevaSi, SesaZlebelia
sakanonmdeblo xarvezze saubari.

xarvezis arseboba udavod miiCneva, rodesac erTi SemTxvevis


momwesrigebeli specialuri norma arsebobs, xolo meore, misi msgavsi
SemTxvevisa, ara. 636 amasTan, xelSekrulebis moSla Sromis samarTalSi
araTu minimalur samoqalaqosamarTlebriv dacvis standarts unda
akmayofilebdes, aramed arsebiTad masze upirates dacvis reJims unda
awesebdes.

Sesabamisad, yvelaze msgavsi urTierTobis maregulirebeli normaa ssk-


is 399-e muxli, romelic awesrigebs grZelvadiani xelSekrulebis
moSlis wessa da pirobebs pativsadebi safuZvlis arsebobisas
xelSekrulebis moSlisaTvis dawesebuli vadis daucvelad.

630
Benda, Industrielle Herrschaft und sozialer Staat, 1966, S. 461.
631
Schliemann, Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2. Aufl., 2002, S. 828.
632
LAG Thüringen, Urteil vom 09.12.2003 – 5 Sa 157/02, 5 Ca 1580/01 Arbeitsgericht Gera, Beck-
Rechstprechung, 2009, 68120.
633
Krüger, Fristlose Kündigung, 2005, S. 12.
634
Stadthagen, Das Arbeitsrecht, 1904, S. 15.
635
Lücke, Auslegung, Rechtsfortbildung und Verfassung am Beispiel vorläufiger Gesetze, Urteile, Beschlüsse und
Verwaltungsakte, 1991, S. 102.
636
Sead. Zitelmann, Lücken im Recht, 1903, S. 24.

108
grZelvadiania urTierToba, romlis mxareebs xelSekrulebis moqmedebis
ganmavlobaSi warmoeSobaT gangrZobiTad Sesasrulebeli
valdebulebebi. maT ricxvs ganekuTvneba SromiTi xelSekrulebis
safuZvelze warmoSobili urTierTobac. 637

pativsadebia safuZveli, rodesac xelSekrulebis momSlel mxares


konkretuli viTarebis, maT Soris dauZleveli Zalisa da ormxrivi
interesebis gaTvaliswinebiT, ar SeiZleba moeTxovos xelSekrulebis
gagrZeleba xelSekrulebis vadis an misi moSlisaTvis
gaTvaliswinebuli vadis gasvlamde. 638

Sesabamisad, ssk-is 399-e muxli unda gavrceldes SromiT urTierTobebSi


SromiTi xelSekrulebis pativsadebi safuZvliT moSlis SemTxvevaze.
amasTan, mosamarTle aseT SemTxvevaSi isargeblebs analogiis
institutiT, Tu ssk-is 399-e muxlis gamoyenebas daasabuTebs
SromissamarTlebrivi, rogorc upiratesi dacvis standartis damdgeni,
normis SemuSavebis mizniT araarsebiTia.

cxadia, SromiTi xelSekruleba valdebulebiTsamarTlebrivi


xelSekrulebis erT-erTi saxea da misi momwesrigebeli specialuri
normebiT am urTierTobis Taviseburebis gaTvaliswineba unda moxdes.
Sromis samarTlis ZiriTadi principi, daicvas dasaqmebulis interesebi,
ganamtkicebs mosazrebas, rom dasaqmebuls ufleba aqvs, isargeblos
ssk-iT dadgenili zogadi wesebiT dadgenili minimaluri dacviT.

saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `d~


qvepunqtisa da 38-e muxlis Tanaxmad, Sromis xelSekrulebis Sewyvetis
safuZvelia xelSekrulebis moSla. amasTan, saqarTvelos Sromis
kodeqsis pirveli muxlis Sesabamisad, SromiT xelSekrulebaze unda
gavrceldes yvela zogadi, sxva xelSekrulebebis mimarT moqmedi, wesi,
Tu Sromis kodeqsiTa da specialuri kanonmdeblobiT ar aris
gaTvaliswinebuli SromiTi urTierTobis maregulirebeli specialuri
wesi. cxadia, es vrceldeba aseve grZelvadiani xelSekrulebis moSlaze,
pativsadebi mizezis arsebobisas.

amasTan, SromiTsamarTlebrivi urTierTobis specialuri


kanonmdeblobiT mowesrigebis miznebidan gamomdinare, specialuri norma
dasaSvebia iTvaliswinebdes dasaqmebulisTvis mxolod ufro
preferenciul wess, vidre es ufro zogadi kanonmdeblobidan
gamomdinareobs.

2.3.2 moSlis zogadi da specialuri winapirobebi

ssk-is 399-e muxli, rogorc moTxovnis ZiriTadi safuZveli, awesrigebs


grZelvadiani xelSekrulebis moSlis zogad, xolo saqarTvelos
Sromis kodeqsis 38-e muxlis me-2 da me-3 nawilebi damatebiT
winapirobebs. kerZod, damsaqmebeli pativsadebi safuZvliT
xelSekrulebis moSlis SemTxvevaSi valdebulia, dasaqmebuls misces
637
Sead., magaliTad, Medicus in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 314, RdNr. 4.
638
zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 410.

109
anazRaureba aranakleb erTi Tvis xelfasis odenobiT. dasaqmebuli,
Tavis mxriv, valdebulia, gaafrTxilos damsaqmebeli xelSekrulebis
moSlis Sesaxeb erTi TviT adre.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo miiCnevs, rom damsaqmeblis


struqturul erTeulSi reorganizacia, struqturuli cvlilebebi,
saStato ricxovnebis Semcireba, SesaZloa, xelSekrulebis moSlis
pativsadeb safuZvlad iqnes miCneuli. 639 sasamarTlo aseve eyrdnoba
saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis me-2 punqts. am ukanaskneliT
gaTvaliswinebulia saxelmwifos mxridan Tavisufali mewarmeobisa da
konkurenciis ganviTarebis xelSewyoba, romelic, sasamarTlos
ganmartebiT, gulisxmobs mewarmis uflebas, Tavisi SexedulebiT
SearCios kontrahenti, Tavisi miznebidan gamomdinare daiqiravos da
Sewyvitos pirTan SromiTi urTierTobebi. 640

sasamarTlos ganmartebiT, samewarmeo uflebamosilebis


ganxorcielebisas SromiTsamarTlebrivi urTierTobebi xasiaTdeba
garkveuli TaviseburebebiT. samewarmeo iuridiuli pirebis sakuTrebis
uflebis realizebis erT-erT umTavresi mizania mogebis miReba. Tavis
mxriv, am miznis realizeba dasaqmebulTa SerCevis TavisuflebaSi
vlindeba. 641

damsaqmeblis mxridan saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis me-2


punqtis amgvari ganmartebis borotad gamoyenebis safrTxe didia.
dazustebas saWiroebs is farglebi, romelSic damsaqmebels aqvs
ufleba, `Tavisi Sexedulebisamebr SearCios kontrahenti~. saqarTvelos
konstituciis 30-e muxlis ganmartebisas mniSvnelovania calkeul
SemTxvevaSi mxareTa interesebis Sefaseba Tanazomierebis principis
mixedviT.

yovel konkretul SemTxvevaSi sasamarTlom aseve unda imsjelos


Tavisufali mewarmeobisa da konkurenciis ganviTarebisaTvis
xelSewyobis farglebze. mewarmis kontrahentis SerCevis Tavisufleba
saqarTvelos konstituciis normebis Sesabamisad unda ganimartos.
amasTan, saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis me-2 punqtiT dadgenili
ufleba saqarTvelos konstituciis me-14 da Sromis kodeqsis me-2
muxlis me-2 da me-3 nawilebTan (diskriminaciis akrZalva)
urTierTkavSirSi unda gaanalizdes.

gasaTvaliswinebelia, rom damsaqmeblis mier aRniSnul normebze


dayrdnobiT miRebuli gadawyvetileba unda iyos Tanazomieri, 642 ris
Sefasebisas sasamarTlo valdebulia, yovel konkretul SemTxvevaSi
imsjelos, ramdenad mizanSewonilia, Sesabamisi da aucilebeli mewarmis
mier SromiTsamarTlebriv urTierTobaSi miRebuli gadawyvetileba, maT
Soris xelSekrulebis moSlis Sesaxeb.

639
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2008 wlis 2 aprilis.#as-680-1010-07 ganCineba.
640
iqve.
641
iqve.
642
Lehmkuhl, Die sociale Fragen und die staatliche Gewalt, 2. Aufl., 1893, S. 23.

110
amasTan, konstituciis 30-e muxlis me-2 nawilis iseTi interpretacia,
romelic kanoniT dadgenil normebTan da Sromis samarTlis ZiriTad
principebTan, da TviT konstituciis preambulaSi gacxadebul
`socialuri saxelmwifos damkvidrebis nebasTan~ 643 winaaRmdegobaSia,
dausabuTebeli da mcdaria. 644

pativsadeb safuZvlad unda CaiTvalos SromiT urTierTobaSi iseTi


garemoebis arseboba, romelic SeuZlebels xdis mxareTa urTierTobis
gagrZelebas minimaluri vadiTac ki. aseT SemTxvevaSi damsaqmebeli
Tavisufldeba dasaqmebulisaTvis xelSekrulebis moSlis Sesaxeb
Setyobinebis valdebulebisagan. pativsadebi safuZveli SesaZloa,
subieqturi an obieqturi garemoebebis gaTvaliswinebiT CaiTvalos
aseTad. magaliTad, pativsadebi mizezis arsebobis safuZvlad SeiZleba
CaiTvalos dasaqmebulis mimarT dasabuTebuli eWvis arseboba
TaRliTobis, qurdobis, gaflangvis, damsaqmeblis resursebis
aramiznobrivi xarjvis, momxmarebelTa motyuebisa da sxva msgavs
SemTxvevebSi. 645

pativsadeb safuZvlad SesaZloa miCneul iqnes aseve, magaliTad, sawarmo


aucilebloba, likvidacia an gakotrebis saqmis gaxsna. amasTan, am
garemoebebis arseboba ar aTavisuflebs damsaqmebels xelSekrulebis
moSlis Sesaxeb winaswari Setyobinebis valdebulebisagan, garda im
SemTxvevisa, Tu, konkretuli viTarebis gaTvaliswinebiT, SromiTi
urTierTobis gagrZeleba minimaluri gonivruli vadiTac ki
SeuZlebelia. 646

2.3.3 moSlis samarTlebrivi Sedegebi

Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-3 nawilis Tanaxmad, `akrZalulia


nebismieri saxis diskriminacia...~ amave muxlis me-4 nawilSi
ganmartebulia, rom `diskriminaciad CaiTvleba piris pirdapir an
arapirdapir Seviwroeba, romelic miznad isaxavs an iwvevs misTvis
damaSinebeli mtruli, damamcirebeli, Rirsebis Semlaxveli an
Seuracxmyofeli garemos Seqmnas, anda pirisaTvis iseTi pirobebis
Seqmna, romlebic pirdapir an arapirdapir auaresebs mis mdgomareobas
analogiur pirobebSi myof sxva pirTan SedarebiT.~ amis sapirispirod,
diskriminaciad ar CaiTvleba, Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-5 nawilis
Tanaxmad, `pirTa gansxvavebis aucilebloba, romelic gamomdinareobs
samuSaos arsidan, specifikidan an misi Sesrulebis pirobebidan,
emsaxureba kanonieri miznis miRwevas da aris misi miRwevis Tanazomieri
da aucilebeli saSualeba.~

643
Sead. `socialur uflebebTan dakavSirebiT saxelmwifos valdebulebebis~ Taobaze
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2009 wlis 27 agvistos #1/2/434
gadawyvetileba, gansxvavebuli azri, me-9 punqti.
644
Schneider/Lecheler, Artikel 12 GG – Freiheit des Berufs und Grundrechte der Arbeit, in: Veröffentlichungen
der Vereinigung der Deutschen Staatsrechtslehrer, 1985, S. 37.
645
Lingemann in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 626, RdNr. 3-9.
646
Sead. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi
evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis
mimoxliva, 2003 (6), gv. 24.

111
xelSekrulebis moSla, romelic auaresebs dasaqmebulis mdgomareobas
analogiur pirobebSi myof sxva pirTan SedarebiT, kanoniT dadgenil
wess, anu Sromis kodeqsis me-2 muxlis diskriminaciis akrZalvas
ewinaaRmdegeba. amasTan, garigeba, romelic `kanoniT dadgenil wessa da
akrZalvebs~ ewinaaRmdegeba, ssk-is 54-e muxlis Tanaxmad, baTilia da igi
ar warmoSobs iuridiul Sedegs. 647 garda amisa, ssk-is me-10 muxlis me-3
nawilis me-2 winadadebis Tanaxmad, moqmedebebi, romlebic
ewinaaRmdegeba kanoniT dadgenil imperatiul normebs, `baTilia, garda
im SemTxvevisa, roca kanoni pirdapir miuTiTebs sxvagvar Sedegze.~
sxvagvar Sedegze miTiTebas am sakiTxTan mimarTebiT saqarTvelos
kanonmdebloba ar iTvaliswinebs.

xelSekrulebis moSla aris calmxrivi miRebasavaldebulo nebis


gamovlena, 648 romelic SesaZloa iyos kanonsawinaaRmdego da,
Sesabamisad, baTili. 649 damsaqmeblis mier SromiTi xelSekrulebis
moSla dasaqmebulisaTvis winaswar Setyobinebis gareSe (maSin, rodesac
winaswar Setyobinebis valdebulebis gamomricxavi garemoeba saxeze ar
aris), winaaRmdegobaSi modis „evropis socialuri qartiis“ me-4 muxlis
me-4 punqtTan.

xelSekrulebis moSla, rogorc calmxrivi miRebasavaldebulo nebis


gamovlena Tu garigeba, 650 romelic kanoniT dadgenil wess
ewinaaRmdegeba, ssk-is 54-e muxlis Sesabamisad, baTilia. ssk-is 61-e
muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, baTili garigeba baTilad iTvleba
misi dadebis momentidan da igi ver warmoSobs iuridiul Sedegs. 651
maSasadame, xelSekrulebis moSla ar aris namdvili da, ssk-is 37-e
muxlis pirveli nawilis `d~ qvepunqtis Sesabamisad, ar iwvevs
xelSekrulebis Sewyvetas. 652 Sedegad, Sromis xelSekruleba namdvilia,
damsaqmebeli ki, Sromis kodeqsis 32-e muxlis pirveli nawilis
Tanaxmad, valdebulia, mis mier gamowveuli (kanonis darRveviT
ganxorcielebuli xelSekrulebis moSliT, romelic baTilia)
iZulebiTi mocdena aanazRauros sruli odenobiT.

garda amisa, xelSekrulebis moSlis samarTlebrivi Sedegebi ver


dadgeba, Tu damsaqmebeli dasaqmebuls valdebulebis darRvevis gamo ar
ganusazRvravs damatebiT vadas an ar miscems gafrTxilebas, 405-e
muxlis pirveli nawilisa da 399-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad. es
wesi ar gavrceldeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu faqtobrivi
garemoebebis Sefasebis Sedegad dasturdeba, rom arsebobs, ssk-is 405-e

647
Sead. Lingemann in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 612a, RdNr. 3.
648
Lotmar, Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrecht des deutschen Reiches, Band 1, 1902, S. 561; Geschnitzer/
Faistenberger/Barta/Eccher, Österreichisches Schuldrecht besonderer Teil und Schadensersatz, 1988, S. 336;
Sead. Arnold, die Wohnungsmiethe nach dem Bürgerlichen Gesetzbuche mit besonderer Rücksichtt auf die
bisherige Zustände in Müncheen, 1900, S. 135; Sead. aseve saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos
samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 10 martis #as-920-
1127-08 gadawyvetileba.
649
Schliemann, Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2002, 2. Aufl., S. 740.
650
Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 123, RdNr. 1.
651
zoiZe, jorbenaZe/axvlediani/zoiZe/niniZe/Wanturia (red.), saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis komentari, wigni pirveli, 1999, gv. 198.
652
Sead. Dernburg, Die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band
2, einzelne Obligationen, 1915, S. 235.

112
muxlis me-2 nawiliT mowesrigebuli, xelSekrulebis dauyovnebliv
moSlis safuZvelTagan erT-erTi.

mxedvelobaSia misaRebi is garemoebac, rom dauSvebelia xelSekrulebis


moSla im pirTan, romlis SromiTi urTierToba SeCerebulia. amasTan,
Sromis kodeqsis 36-e muxlis pirveli nawiliT wesrigdeba SromiTi
urTierTobis SeCerebis safuZvlebi, maT Soris aris: samxedro
savaldebulo samsaxuri, Svebuleba orsulobis, mSobiarobisa da
bavSvis movlis gamo, droebiTi Sromisuunaroba, kvalifikaciis
amaRlebisa Tu profesiuli gadamzadeba, anazRaurebadi da
anazRaurebis gareSe Svebuleba da sxva. amave muxlis me-3 nawili
gansazRvravs, rom, dasaqmebulis mier CamoTvlili safuZvliT SromiTi
urTierTobis SeCerebis moTxovnis SemTxvevaSi, damsaqmebeli
valdebulia, SromiTi urTierToba gonivruli vadiT SeaCeros.

gasaanalizebelia, Tu ra samarTlebrivi Sedegebi dadgeba im


SemTxvevaSi, rodesac dasaqmebuli iTxovs SromiTi urTierTobis
SeCerebas kanoniT mowesrigebuli safuZvliT, damsaqmebeli ki aRniSnul
moTxovnas ar akmayofilebs da Semdeg axorcielebs xelSekrulebis
moSlas. praqtikaSi amgvari SemTxveva unda ganimartos rogorc kanoniT
dadgenili wesis darRveviT ganxorcielebuli xelSekrulebis moSla.

Sromis kodeqsis 36-e muxlis me-3 nawilis ganmartebis Sedegad udavod


unda iqnes miCneuli, rom dasaqmebulis mier damsaqmeblisaTvis
xelSekrulebis SeCerebis safuZvlis arsebobis Sesaxeb Setyobineba
ganxilul unda iqnes rogorc SromiTi xelSekrulebis SeCerebis
Sesaxeb Suamdgomloba. damsaqmebeli valdebulia, daakmayofilos es
ukanaskneli da masze uaris Tqmis kanonieri ufleba damsaqmebels
mxolod im SemTxvevaSi aqvs, Tu ar arsebobs Sromis kodeqsis 36-e
muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli safuZveli.

gasaziarebelia sasamarTlos ganmarteba, romlis Tanaxmad, ssk-is 408-e


da 409-e muxlebis Sesabamisad, SromiTi xelSekrulebis kanoniT
dadgenili wesis darRveviT moSlis SemTxvevaSi damsaqmebeli
valdebulia, aRadginos dasaqmebulTan SromiTi urTierToba da,
Sesabamisad, aunazRauros zianis saxiT miuRebeli gasamrjelo
samuSaodan gaTavisuflebidan Tanamdebobaze aRdgenamde periodis
ganmavlobaSi. 653

bundovania msjeloba erT-erT saqmeze, sadac sasamarTlos


samarTlebrivi kvalifikaciis `tvirTi~ mxareze gadaaqvs. igi ganmartavs,
rom mxare ver uTiTebs normas, romlis Tanaxmad, gaufrTxileblobis an
damatebiTi vadis miucemlobis SemTxvevaSi ganTavisuflebuli piri
SeiZleba aRdges samsaxurSi an gaugrZeldes SromiTi xelSekruleba.
sasamarTlos ganmartebiT, `aseTi norma ar arsebobs kasatoris mier

653
Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 2007 wlis 22 maisis
gadawyvetileba, romelic ucvleli darCa Tbilisis saapelacio sasamarTlos
samoqalaqo saqmeTa palatis 2007 wlis 12 dekembris ganCinebiT, ZalaSi darCa
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 maisis #as-133-410-08 ganCinebiT.

113
miTiTebul arcerT normatiul aqtSi.~ 654 SesaZloa, mxare marTlac ver
uTiTebs an arasworad uTiTebs aRniSnuli valdebulebis
maregulirebel normas, Tumca sasamarTlo aseT SemTxvevaSi
valdebulia, misces saqmeSi warmodgenil faqtobriv garemoebebs
samarTlebrivi Sefaseba. amave sasamarTlos ganmartebis Sesabamisad:
`saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 178-e muxlis pirveli
nawilis Tanaxmad, sarCelSi aRniSnuli unda iyos mosarCelis moTxovna,
garemoebebi, romelzec mosarCele amyarebs Tavis moTxovnebs,
mtkicebulebani, romlebic adastureben am garemoebebs.~

aRniSnuli normis Tanaxmad, sarCelSi miTiTebuli unda iyos


mosarCelis moTxovna, anu sarCelis sagani, radganac sasarCelo
moTxovnis Sinaarsi Seadgens sarCelis sagans. mosarCeles ar evaleba
sadavo samarTlebrivi urTierTobis iuridiuli kvalifikacia, anu
mosarCele araa valdebuli, iuridiulad daasabuTos Tavisi sasarCelo
moTxovna, vinaidan sasamarTlo Tavad aZlevs kvalifikacias sadavo
samarTlebriv urTierTobas. 655

Sesabamisad, zemoT moyvanil SemTxvevaSi sasamarTlos Tavad unda


emsjela, „evropis socialuri qartiis“ me-4 muxlis me-4 punqtis
Tanaxmad, iyo Tu ara damsaqmebli valdebuli, gonivruli vadiT adre
Seetyobinebina dasaqmebulisTvis xelSekrulebis moSlis Sesaxeb.
aRniSnulze msjelobisas sasamarTlos unda exelmZRvanela amave
qartiis danarTis me-2 nawiliT, romelic dasaqmebulisaTvis
xelSekrulebis Sewyvetis Sesaxeb winaswari Setyobinebis
valdebulebisagan damsaqmebels aTavisuflebs im SemTxvevaSi, Tu
saxezea valdebulebis mZime darRveva, rac SeuZlebels xdis
saxelSekrulebo urTierTobis gagrZelebas da xelSekrulebis
dauyovnebliv moSlas amarTlebs.

VIII. saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa da moTxovnis


safuZvelTa urTierTmimarTeba

saxelSekrulebo araZiriTadi valdebulebiT daculi sikeTe, rogorc


wesi, imavdroulad moicavs ssk-is 992-e muxlis regulirebis sferos. 656
amasTan, araZiriTadi, ssk-is 316-e muxlis me-2 nawiliT
gaTvaliswinebuli, e.w. `gulisxmierebis~ valdebuleba icavs ara
mxolod absolutur Rirebulebebs, aramed im sikeTesac, romelic
saxelSekrulebo urTierTobis specifikidan gamomdinare SeiZleba
arsebobdes. 657

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebis Sesabamisad,


saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 992-e muxliT gaTvaliswinebuli
deliqturi `valdebuleba warmoiSoba dazaralebulis absoluturi
subieqturi samoqalaqo uflebebis darRvevis Sedegad, atarebs

654
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-873-1183-07 ganCineba.
655
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2005 wlis 4 martis #as-973-1208-04 ganCineba.
656
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 12.
657
Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 31.

114
arasaxelSekrulebo xasiaTs da mimarTulia miyenebuli qonebrivi an
moraluri zianis anazRaurebisaken.~ 658

calkeul SemTxvevaSi rTulia ganisazRvros, atarebs Tu ara


valdebulebis darRveva arasaxelSekrulebo xasiaTs. germanul
doqtrinaSi ganxiluli gamijvnis kriteriumia is, rom calkeuli
valdebulebis darRvevis dros unda dadgindes, valdebulebis
darRvevasa da xelSekrulebas Soris arsebobs Tu ara raime Sinagani
kavSiri.

aseT kavSiri, erTi SexedviT, ar arsebobs, magaliTad, damqiraveblis


mier gamqiraveblis gaqurdvis SemTxvevaSi. 659 damqiravebeli am
SemTxvevaSi ar arRvevs saxelSekrulebo ZiriTad valdebulebas, Tumca
aRniSnuli qmedeba SesaZloa dakvalificirdes rogorc araZiriTadi
saxelSekrulebo valdebulebis darRveva.

saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa Soris alternatiuli


konkurenciis aRiareba gamarTlebulia maSin, Tu valdebulebis
darRveva scdeba saxelSekrulebo, maT Soris araZiriTadi
valdebulebis, darRvevis farglebs. aseT SemTxvevaSi valdebulebis
darRvevis kvalifikacia xelSekrulebisagan damoukideblad unda
moxdes. Tumca calkeul SemTxvevaSi valdebulebis darRvevis
arasaxelSekrulebo xasiaTis mqoned aRiareba xSirad SeuZlebelia.

ganxilvas saWiroebs is, Tu ramdenad aris SesaZlebeli Tanamedrove


samarTlebriv sistemebSi erTgvarovani midgomis Camoyalibeba imis
Taobaze, rom aRiarebul iqnes saxelSekrulebo moTxovnebis
paralelurad kanonismieri moTxovnebis warmoSobis aRiareba.
aRniSnulTan dakavSirebiT, gansakuTrebiT rTulia gaimijnos, saxezea
saxelSekrulebo araZiriTadi Tu deliqtis Semadgenlobis Sesabamisi
valdebulebis darRveva. aranakleb sainteresoa gaanalizdes deliqtis
zogadi Semadgenlobis mimarTeba mis specialur, uxarisxo produqtiT
miyenebuli zianis SemadgenlobasTan, aseve momxmarebelTa uflebebis
dacvis samoqalaqosamarTlebriv da specialuri damcavi
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul mowesrigebas Soris.

1. deliqturi da saxelSekrulebo araZiriTadi moTxovnis safuZvelTa


urTierTmimarTeba

germanul doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi deliqtisa da


saxelSekrulebo moTxovnebis damfuZnebel samarTlebriv safuZvelTa
urTierTmimaTeba alternatiul konkurenciad ganixileba. 660 aRniSnuli
midgomis Tanaxmad, saxelSekrulebo urTierTobis specialuri buneba

658
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 77.
659
Sead. Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 82.
660
Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 38. ix. aseve
erTi da imave valdebulebis erTdroulad, rogorc kanonsmieri, aseve saxelSekrulebo
urTierTobidan, warmoSobasTan dakavSirebiT Brackenhoeft, die Identität und materielle Connexität
der Rechtsverhältnisse oder der Umfang der Wirkung der Res judicata, die Conkurrenz der Klagen, und das
Präjudicium, 1839, S. 300.

115
ar amarTlebs gansxvavebul midgomas, erTi mxriv, zianis mimyenebeli
xelSekrulebis mxarisa da, meore mxriv, xelSekrulebis gareSe
arsebuli zianis mimyeneblis mimarT. 661 deliqturi moTxovnis safuZvlis
Sesabamisad, pasuxismgeblobis warmoSoba saxelSekrulebo moTxovnis
safuZvelTa paralelurad SesaZloa gamarTlebuli iyos, Tu
saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis Sedegad ziani adgeba
uflebamosili piris ssk-is 992-e muxliT dacul absolutur sikeTes
(uflebasa Tu Rirebulebas). 662

deliqturi da saxelSekrulebo normaTa konkurenciis dros, calkeuli


SemTxvevis gaTvaliswinebiT, SesaZloa saxeze iyos moTxovnis
safuZvelTa konkurencia, Tu ramdenime alternatiuli moTxovnis
safuZvliT warmoSobili moTxovna identuria da erTiani Tavisi
arsiT. 663

magaliTad, qiravnobis xelSekrulebis farglebSi damqiraveblis mier


naqiravebi nivTis dazianebis SemTxvevaSi gamqiravebels warmoeSoba
zianis anazRaurebis moTxovna, rogorc qiravnobis xelSekrulebidan
saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis gamo, aseve deliqtidan,
kerZod sxvisi sakuTrebis marTlsawinaRmdego, braleuli xelyofis
safuZvelze. 664 aseT SemTxvevaSi moTxovna Sinaarsobrivad absoluturad
identuria, kerZod, nivTis dazianebis Sedegad warmoSobili zianis
anazRaureba, moTxovnis safuZveli ki gansxvavebuli.

rodesac ama Tu im konkurirebad moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa


Semadgenloba da samarTlebrivi Sedegi identuri ar aris, 665 SesaZloa,
saxeze iyos rogorc moTxovnaTa, aseve moTxovnis samarTlebriv
safuZvelTa konkurencia. 666

661
BGH Urteil vom 28.06.1978 – VIII ZR 112/77 (Karlsruhe), NJW, 1978, S. 2240; ix. aseve Klein,
Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 29.
662
Gsell, Deliktsrechtlicher Eigentumsschutz bei „weiterfressendem“ Mangel, NJW, 2004, S. 1913, im
SemTxvevaSi, Tu dazaralebuli saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlis
ganxorcielebiT naklebadaa daculi, vidre deliqtis damfuZnebeli moTxovnis
samarTlebrivi safuZvliT, saxelSekrulebo moTxovnis upiratesoba gaumarTlebelia.
663
Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 14, (`Durch denselben Vorgang kann eine
Mehrheit von Schuldverhältnissen und damit Ansprüchen entstehen. Bei Anspruchskonkurrenz steht dem
Gläubiger eine Mehrheit selständiger, im wesentlichen auf die gleiche Leistunge gerichteter Ansprüche gegen
denselben Schuldner aufgrund verschiedener gleichrangiger Anspruchsgrundlagen aus demselben Sachverhalt zu,
bei Gesetzeskonkurrens nur ein einziger Anspruch aus einer vorrangigen Anspruchsgrundlagen. Bei
Anspruchskonkurrenz richten sich die verschiedenen Ansprüche nach Voraussetzungen, Inhalt und Durchsetzung
grundsätzlich nur nach den für sie massgeblichen Bestimmungen.~)
664
Sead. Jäggi, Zum Begriff der Vertraglichen Schadensersatzforderung, Festgabe für Wilhelm Schöneberg,
1968, S. 183, Semdgomi miTiTebiT: von Tuhr/Siegwart, Allgemeiner Teil des Schweizerischen
Obligationsrechtes, 2. Aufl., 1942, 347.
665
magaliTad, avtomanqanis SeZenis SemTxvevaSi Tu aRmoCnda, rom igi naavarievia,
myidvels SesaZloa miadges ziani aRniSnuli naklis gamo, Tumca saxelSekrulebo
moTxovnaTa Soris mas farTo arCevani aqvs fasis Semcirebas, xelSekrulebidan
gasvlasa da zianis anazRaurebas Soris. mas SeuZlia aseve, magaliTad,
xelSekrulebidan gasvlisa da zianis anazRaurebis moTxovnaTa kombinaciac, maSin
rodesac deliqtis moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi safuZveli mxolod zianis
anazRaurebis moTxovnas warmoSobs.
666
Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 14,ff. Sead. mag. Brackenhoeft, die
Identitaet und materielle Connexitaet der Rechtsverhaeltnisse oder der Umfang der Wirkung der Resjudicata, dei
Conkurenz der Klagen, und das Praejudicium, 1839, S. 338.

116
1.1 araZiriTadi saxelSekrulebo valdebuleba

samoqalaqo samarTalSi ZiriTad da araZiriTad valdebulebaTa


cnebebis gamijvna misi funqciis mixedviT xorcieldeba: 667

ZiriTadi valdebuleba gansazRvravs xelSekrulebis arss da igi


xelSekrulebis calkeuli tipisaTvis damaxasiaTebeli valdebulebaa;

araZiriTadi valdebuleba ki xelSekrulebis Tanamdev da damcav


funqcias asrulebs. es ukanaskneli ar aris uSualod dakavSirebuli
ZiriTad valdebulebasTan, Tumca misgan gamomdinareobs. 668 araZiriTadi
valdebulebis Sinaarsis gansazRvra valdebulebis warmoSobis
momentSi xSirad SeuZlebelicaa da misi dakonkreteba valdebulebis
ganxorcielebis procesSi xdeba. 669

valdebulebaTa dayofa ZiriTad da araZiriTad valdebulebebad


gansakuTrebiT mniSvnelovania maTi darRvevis SemTxvevaSi kreditoris
gankargulebaSi arsebuli Sesabamisi meoradi moTxovnebis
gansazRvrisaTvis. 670 araZiriTadi valdebuleba valdebulebiT-
samarTlebrivi urTierTobis specifikuri saxea. igi pirTa Soris
gansakuTrebul kavSirs avlens, rac, ndobisa da keTilsindisierebis
principis Sesabamisad, pirTa Soris arsebuli calkeuli
valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis Taviseburebidan
gamomdinareobs. 671

Tanamedrove germanul doqtrinaSi erTmaneTisagan mijnaven


SesrulebasTan dakavSirebul 672 da e.w. dacviT 673 valdebulebas: 674

SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebulebis mizania,


uzrunvelyos ZiriTadi valdebulebis momzadeba da Sesruleba.
Sesabamisad, aRniSnuli debulebiT daculi interesi valdebulebis
Sesrulebaa da igi ZiriTad valdebulebasTan aqsesorulad
dakavSirebul valdebulebad ganixileba; 675

dacviTi valdebuleba ki saxelSekrulebo urTierTobaSi mxareTa mier


urTierTobis keTilsindisierad warmarTvis erTgvari garantia.

667
Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 241, RdNr. 5.
668
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 16.
669
Wanturia, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv 34.
670
Pruetting/Wegen/Weinreich, 2006, BGB Kommentar, S. 311, $ 241, RdNr. 18-20, aseve maCalaZe, zianis
anazRaureba valdebulebis darRvevisas (saqarTvelosa da germaniis kanonmdeblobaTa
SedarebiTi analizi), qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 74.
671
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 241, RdNr. 6.
672
„Leistungsbezogene“.
673
„Schutzpflichte“.
674
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 19; Mansel/Jauernig, BGB
Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 10.
675
Olzen, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, § 241, RdNr. 148 ff.

117
1.2 SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebuleba

SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebuleba gulisxmobs


kreditoris mier movalisaTvis valdebulebis SesrulebaSi
xelSewyobas. amas Tanamonawileobis, 676 Tanaqmedebis movaleobasac
uwodeben, romlis ZaliTac xelSekrulebis mxareebs valdebulebaTa
jerovnad Sesrulebis mimarT Tanabarwilad ekisrebaT
pasuxismgebloba. 677 aRniSnuli Tanaqmedebis movaleobis darRveva,
rogorc wesi, ar warmoSobs moTxovnas, Tumca kreditoris mier am
movaleobis darRvevam SesaZloa, misi uflebrivi mdgomareobis
gauareseba, kerZod, calkeuli uflebebis dakargva gamoiwvios. 678

SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebulebaa aseve


informaciis miwodebis valdebuleba, 679 romlis Sesabamisad,
xelSekrulebis nebismieri mxare valdebulia, xelSemkvrel mxares
miawodos ZiriTad valdebulebasTan dakavSirebuli informacia,
miuTiTos calkeul mniSvnelovan garemoebebze. 680

informaciis miwodebis valdebuleba mowesrigebulia ssk-is 318-e


muxliT, romlis Tanaxmad, `valdebulebidan SeiZleba gamomdinareobdes
ama Tu im informaciis miRebis ufleba.., roca mas mniSvneloba aqvs
valdebulebis Sinaarsis gansazRvrisaTvis...~

zogierT SemTxvevaSi, informaciis miwodeba mxares Tavad ZiriTadi


valdebulebiT ekisreba, gansakuTrebiT, rodesac informacia
Sesrulebis xarisxsa Tu Tvisebebs ukavSirdeba. calkeul SemTxvevaSi
SesaZlebelia, nivTTan mimarTebiT ZiriTadi valdebulebis darRveva
amavdroulad informaciis miwodebis valdebulebis darRvevac iyos.
informaciis miwodebis valdebulebis darRveva gansakuTrebiT
mniSvnelovani xdeba swored iseT SemTxvevaSi, rodesac misi
miuwodebloba ZiriTad valdebulebas ar arRvevs, magram am
informaciis arqonis gamo uflebamosil pirs adgeba ziani. amasTan,
mniSvnelovania is, rom Sesabamisi informaciis gaTvaliswinebis
SemTxvevaSi ziani ar dadgeboda, 681 xolo informaciis miwodebis
valdebuleba mxares gulisxmierebisa Tu keTilsindisierebis
principebis gaTvaliswinebiT udavod ekisreboda.

676
Roth, Mitwirkungspflicht, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 63 ff.
677
ix., magaliTad: ssk-is 405-e muxlis me-3 nawilis `g~ qvepunqti, aseve ssk-is 390-e
muxlis me-2 nawili ssk-is 393-e muxlTan urTierTkavSirSi. Tu valdebulebis
SesrulebisaTvis saWiroa kreditoris mier garkveuli moqmedebis Sesruleba,
romelsac igi ar asrulebs, saxezea kreditoris mier vadis gadacileba, romlis
Sedegebzec igi Tavad agebs pasuxs. igi valdebulia, aanazRauros ziani da, amasTan,
masze gadadis nivTis SemTxveviTi daRupvis riskic.
678
Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 280, RdNr. 131; Roth, Münchener
Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 63; Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl.,
2009, § 241, RdNr. 13; Sead. aseve ssk-is 390-e muxlis pirveli da me-2 nawilebi, aseve ssk-is
405-e muxlis me-3 nawilis `g~ qvepunqti.
679
Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 71.
680
Klunzinger, Einführung in das Bürgerliche Recht, 10. Aufl., 2001, S. 179.
681
BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032.

118
ssk-is 318-e muxlis formulireba, romlis safuZvelzec savaldebuloa
informaciis miwodeba, Tu igi mniSvnelovania saxelSekrulebo
valdebulebis Sinaarsis dadgenisaTvis, gasaziarebelia. miuxedavad
amisa, Semdgomi dakonkreteba informaciis miwodebis xarjebis upirobod
SemZenze dakisrebis Taobaze gaumarTlebelia. aRniSnuli imgvarad unda
ganimartos, rom xarjebi anazRaurebis informaciis mimRebs mxolod im
SemTxvevaSi daekisros, Tu informacia ar aris mniSvnelovani
saxelSekrulebo valdebulebis Sinaarsis gansasazRvravad, Tumca igi
subieqturad mniSvnelovania uSualod xelSekrulebis mxarisaTvis.

aRniSnuli sawinaaRmdego ganmarteba informaciis miwodebis


valdebulebis mowesrigebas azrs daukargavda, vinaidan informaciis
miwodeba, zogierT SemTxvevaSi, ZiriTad valdebulebaze ufro
mniSvnelovania, vinaidan mis gareSe miRebuli Sesrulebis gamoyeneba
SesaZloa, SeuZlebeli an gansakuTrebuli safrTxis Semcveli iyos. 682

1.3 araZiriTadi valdebulebis `dacviTi~ funqcia

araZiriTadi valdebulebis gansxvavebuli saxea dacviTi


valdebulebebi. 683 aRniSnulis Sesabamisad, xelSekrulebis mxareebi
valdebulni arian, valdebulebiTsamarTlebrivi urTierToba imgvarad
warmarTon, rom ar dauSvan meore mxaris uflebaTa Tu interesebis
xelyofa.

calkeul SemTxvevaSi aRniSnuli valdebuleba gamoixateba


xelSemkvreli mxaris janmrTelobisa da sakuTrebis dacvis an am
RirebulebaTa usafrTxoebis uzrunvelyofis valdebulebaSi.
magaliTad, aseT valdebulebad ganixileba sastumroSi qurdobisagan
sakuTrebis dacvis an sakvebiTa Tu sxva garemoebiT gamowveuli
janmrTelobis dazianebisgan momxmareblis dacvis uzrunvelsayofad
saTanado zomebis miReba. 684

es valdebuleba saqarTvelos kanonmdeblobaSi arsebiTad ssk-is 316-e


muxlis me-2 nawilidan gamomdinareobs. konkretuli valdebulebis
Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT, valdebulebiTsamarTlebrivi
urTierTobis monawiles ekisreba `meore mxaris uflebebisa da
qonebisadmi gansakuTrebuli gulisxmierebis~ valdebuleba.

`gulisxmierebis~ valdebuleba, upirveles yovlisa, sxva piris


absoluturi uflebebisa dacvas emsaxureba. 685 amiT misi dacvis obieqti
deliqturi moTxovnis zogadi safuZvliT dacul sikeTes emsgavseba.
garda amisa, `gulisxmierebis~ valdebulebiT daculi sikeTe ar
Semoifargleba mxolod absoluturi uflebebis dacviT da vrceldeba
piris sxva dacvis Rirs interesebze.

682
ix., magaliTad, Jäggi, Zum Begriff der Vertraglichen Schadensersatzforderung, Festgabe für Wilhelm
Schöneberg, 1968, S. 184 ff.
683
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 19.
684
Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 97 ff.
685
Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 242, RdNr. 25 f.

119
aRniSnuli valdebulebebis darRvevis Sedegad moTxovnis warmoSobis
SesaZlebloba udavod unda iqnes miCneuli. 686 Sesabamisad, ssk-is 316-e
muxliT gaTvaliswinebuli valdebulebis darRveva warmoSobs
sxvadasxva moTxovnas, maT Soris zianis anazRaurebisa da
xelSekrulebidan gasvlis moTxovnas. 687

is, Tu ramdenad afuZnebs `gulisxmierebisa~ Tu keTilsindisierebis


darRvevis ufleba sxva nebismieri saxelSekrulebo valdebulebis
darRvevisaTvis gaTvaliswinebul moTxovnas, an ra farglebSi
warmoiSoba isini, calkeuli SemTxvevis Sesabamisad unda gadawydes. 688

gulisxmierebis movaleobis darRvevis Sedegad warmoSobili erT-erTi


moTxovna gaTvaliswinebulia ssk-is 405-e muxlis me-3 nawilis `b~
qvepunqtis regulirebiT, romlis Sesabamisad, xelSekrulebidan gasvla
gamoricxulia, Tu darRveulia ssk-is 316-e muxlis me-2 nawiliT
gaTvaliswinebuli valdebuleba, magram, miuxedavad amisa, `kreditors
SeiZleba moeTxovos xelSekrulebis ZalaSi datoveba~. amdenad, Tu
saxelSekrulebo urTierTobis gagrZeleba ar aris gamarTlebuli, am
mowesrigebidan upirobod gamomdinareobs, ssk-is 405-e muxliT
gaTvaliswinebuli, xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis arseboba.

cxadia, mxolod ssk-is 316-e muxlis me-2 nawili moTxovnis


ganxorcielebisaTvis sakmarisi ar aris, vinaidan is ar adgens
samarTlebriv Sedegs valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis erT-
erTi monawilis mier Sesabamisi valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi.
igi damxmare moTxovnis safuZvelia da gamoiyeneba sxva ZiriTadi
moTxovnis damfuZnebel safuZvlebTan urTierTkavSirSi. 689

im SemTxvevaSi, Tu calkeuli xelSekrulebis maregulirebeli normebi


sagamonakliso wess ar adgenen, gamoiyeneba saxelSekrulebo
valdebulebis, maT Soris araZiriTadi vadldebulebis darRvevisaTvis
gaTvaliswinebuli zogadi moTxovnis safuZvlebi, rogorebicaa ssk-is
405-e, 352-e da 394-e muxlebi.

magaliTad, Tu avtomanqanis Cuqebis SemTxvevaSi mCuqebelma ar miawoda


informacia dasaCuqrebuls imis Taobaze, rom mas garkveuli saxis
SekeTeba sWirdeba, ssk-is 527-e muxlis Sesabamisad, mCuqebeli pasuxs
agebs nivTis nakliT gamowveuli zianisaTvis, Tu igi ganzrax dumda
nivTis naklis gamo. avtomanqanis Cuqebis SemTxvevaSi, is faqti, rom mas
SekeTeba sWirdeba, ar ganixileba nivTis naklad. 690 Sesabamisad, ssk-is
527-e muxlis regulirebis sfero am SemTxvevaSi gamoiricxeba, Tumca
SesaZloa, saxeze iyos gulisxmierebis valdebulebis darRveva
avtomanqanis mdgomareobasTan dakavSirebiT informaciis miuwodeblobis
saxiT. amdenad, ssk-is 527-e muxlis miznis gaTvaliswinebiT, SesaZloa,

686
Sead. analogiuri poziciiT Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241,
RdNr. 113.
687
Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 19 ff.; Olzen, Staudinger
Kommentar zum BGB, 2005, § 241, RdNr. 157.
688
Olzen, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, § 241, RdNr. 158 f.
689
Sead. Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 11.
690
BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032.

120
gamarTlebuli iyos regulirebis imgvarad ganmarteba, rom igi
gavrceldes mCuqeblis mier nebismier valdebulebis darRvevaze,
romelic uSualod Cuqebis sagans da mis Sedegad warmoSobil
pasuxismgeblobas ukavSirdeba. 691

SeiZleba, namdvili saxelSekrulebo urTierTobis farglebSi erT-erTi


mxare keTilsindisierad da jerovnad asrulebs masze xelSekrulebiT
dakisrebul ZiriTad valdebulebas, Tumca, e.w. dacviTi valdebulebis
darRvevis gamo, mainc warmoiSvas kanoniT gaTvaliswinebuli meoradi
moTxovnebi. 692

dacviTi valdebulebis darRvevad unda CaiTvalos aseve, magaliTad,


eqimis mier pacientis daavadebis Sesaxeb informaciis gaxmaureba
maSinac, Tu xelSekrulebiT mxareTa Soris ar yofila
konfidencialurobis valdebuleba gaTvaliswinebuli. 693 aseTi
valdebulebis arseboba udavoa iseT xelSekrulebebTan mimarTebiT,
romelnic Tavisi arsiT gansakuTrebul ndobaze dafuZnebuli
xelSekrulebaTa saxeebia. 694 informaciis gaxmaureba mxolod maSin ar
warmoSobs uflebamosili pirisaTvis Sesabamis moTxovnebs, Tu mas
upirispirdeba upiratesi Rirebulebis dacvis interesi. 695

gulisxmierebis valdebulebis darRveva warmoSobs Sesabamisi kanoniT


gaTvaliswinebul meorad moTxovnebs im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebis
erT-erTi mxaris mier darRveulia mxolod araZiriTadi
saxelSekrulebo valdebuleba. Sesabamisad, pirvel rigSi, sasamarTlom
calkeuli SemTxvevis ganxilvis dros unda gamoricxos ZiriTadi
saxelSekrulebo valdebulebis darRveva da mxolod amis Semdeg
imsjelos sxva SesaZlo moTxovnis damfuZnebel safuZvlebze. 696

2. deliqtis specialuri Semadgenlobis mimarTeba deliqtis zogad


Semadgenlobasa da saxelSekrulebo moTxovnebTan

deliqtis maregulirebeli calkeuli sagamonakliso normiT


ganisazRvreba pasuxismgeblobis gansxvavebuli wesi da farglebi
deliqtis zogad SemadgenlobasTan mimarTebiT. es, rogorc wesi,
ganpirobebulia sagamonakliso normis garkveul pirTa wris mimarT
moqmedebis mizniT, rac maTi uflebebis ufro maRali dacvis

691
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 524-e paragrafi, aseve BGH Urteil vom 23.03.2000 – X
ZR 177/97 (Frankfurt a.M.), NJW, 2000, S. 2101; Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-
Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 521, RdNr. 1.
692
ix., magaliTad, BGH Urteil vom 30.10.1990 – VI ZR 40/90 (Oldenburg), NJW, 1991, S. 921, romelSic
sasamarTlom miiCnia, rom restornis mepatronem unda uzrunvelyos stumrebis cekvis
SemTxvevaSi fexis mocurebis albaTobis maqsimalurad Semcireba.
693
intimuri sferos xelSeuxeblobasTan dakavSirebiT ix. kereseliZe, kerZo samarTlis
uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 148; aseve: Schünemann, Wandlungen des Vertragsrechts,
NJW, 1982, 2028; Laufs, Die Entwicklung des Arztrechts, NJW, 1990, S. 1510.
694
Weichert, Datenschutz auch bei Anwälten?, NJW, 2009, S. 551; Dahns, Durchbrechung der anwaltlichen
Verschwiegenheitspflicht, NJW- Spezial, 2008, S. 158.
695
Deckenbrock, Neue anwaltliche Betätigungsverbote bei Interessen, NJW, 2008, 1278.
696
Sead. BGH Urteil vom 14.12.06 – 3W 52/06 (OLG Rostock), NJW-RR, 2007, S. 1092 f.; ix. aseve
gansxvavebuli SefasebiT:UsaqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo
da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 5 ivnisis #as-7-362-07 gadawyvetileba.

121
standartis uzrunvelyofas emsaxureba. 697 garda amisa, sagamonakliso
moTxovnis safuZvlis SemadgenlobiT pasuxismgeblobis gansxvavebuli,
ufro mkacri zomis daweseba gamarTlebulia, magaliTad, mometebuli
safrTxis wyarodan momdinare zianis dadgomis maRali riskiT. 698

Sesabamisad, deliqtis maregulirebeli sagamonakliso normebi, ssk-is


992-e muxlTan mimarTebiT, moTxovnis safuZvlis Semadgenlobis
damatebiT winapirobebs Seicavs da pasuxismgeblobis gansxvavebul
wessa da pirobebs iTvaliswinebs. Sesabamisad, sagamonakliso normebi
upiratesad gamosayenebeli moTxovnis safuZvlebia, rogorc zogadi
deliqtis pasuxismgeblobis damfuZnebel, ise saxelSekrulebo
moTxovnis safuZvlebTan mimarTebiT. specialuri normis Semadgenlobis
Semcveli SemTxvevis gansxvavebuli kvalifikacia gamarTlebulia
mxolod im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebis mxareebi gansxvavebul wesze
Tanxmdebian da es ukanaskneli kanonis farglebSi dasaSvebia.

2.1 uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebis sxvadasxva


moTxovnis safuZveli da maTi urTierTmimarTeba

uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebis wesisa da


farglebis specialuri normebiT mowesrigebis mizania mewarmis mier
saxelSekrulebo Tavisuflebis borotad gamoyenebis gamoricxva, rac
gansakuTrebiT mis mier sakuTari pasuxismgeblobis gamoricxviT
SeiZleba gamoixatos. amasTan, bralis gareSe mwarmoeblis
pasuxismgeblobis daweseba momxmareblis, rogorc samoqalaqo
kanonmdeblobiT gansakuTrebuli dacvis Rirsi piris, sicocxlisa da
janmrTelobis dacvis ufro maRali standartiT uzrunvelyofas
isaxavs miznad. 699

uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebis damfuZnebeli


samarTlebrivi safuZveli, rogorc deliqtis specialuri Semadgenloba,
upiratesad unda CaiTvalos saxelSekrulebo moTxovnasTan da,
Sesabamisad, mis damfuZnebel safuZvelTan mimarTebiT. aRniSnuli,
rogorc wesi, kanonmdeblis mier Sesabamisi mowesrigebis arssa da
mizans Seesabameba. 700

erTi SexedviT, udavoa, rom saxelSekrulebo da zogadi deliqtis


moTxovnis safuZvlebi gamomricxav konkurenciaSi imyofebian ssk-is 1109-
e-1116-e muxlebTan mimarTebiT. 701 Sesabamisad, am normebiT mowesrigebuli
mwarmoeblis valdebulebebi upiratesad gamosayenebeli normebia, garda
im SemTxvevisa, Tu uSualod momxmarebelsa da mwarmoebels Soris
dadebuli xelSekrulebiT dgindeba momxmareblis dacvis ufro maRali

697
Sead. Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung,
NJW, 1994, S. 1306.
698
ix. aseve BGH Urteil vom 20.12.1966 – VI ZR 53/65 (Hamm), NJW, 1967, S. 558.
699
Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW,
1994, S. 1306.
700
Sead. Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem
Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 191, Semdgomi miTiTebebiT.
701
Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 47.

122
standarti, vidre es ssk-is 1109-e da Semdgomi muxlebiTaa
uzrunvelyofili. 702

amasTan, gasaTvaliswinebelia, rom momxmarebelTa uflebebis dacva


uxarisxo produqtisa Tu sxva saxelSekrulebo ZiriTadi an
araZiriTadi valdebulebis darRvevisagan uzrunvelyofilia aseve
specialuri 1996 wlis 20 martis kanoniT momxmarebelTa uflebebis
Sesaxeb. 703 Sesabamisad, dazustebas saWiroebs ssk-is 1109-e da Semdgomi
muxlebis mimarTeba momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb saqarTvelos
kanonis regulirebebTan. calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT,
gaumarTlebelia saxelSekrulebo da zogadi deliqturi moTxovnis
safuZvlebis gamoyenebis upirobo gamoricxva momxmareblis mier
dadebul xelSekrulebasTan mimarTebiT.

momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb saqarTvelos kanoni 1996 wlidan,


xolo ssk 1997 wlidan Sevida ZalaSi. Sesabamisad, erTi mxriv, saxezea,
ssk-is me-2 muxlis gagebiT, ufro axali, magram zogadi, kanoni, meore
mxriv ki, ufro Zveli, magram, momxmarebelTa uflebebis dacvis
TvalsazrisiT, udavod, ufro specialuri kanoni.

axali kanoni ar SeiZleba aRiarebul iqnes upirobod upiratesad


gamosayenebel samarTlad. magaliTad, savinis Tanaxmad, axal kanons
upiratesoba unda mieniWos mxolod im SemTxvevaSi, Tu udavoa axali
kanoniT dasaxuli mizani _ Caanacvlos an ganavrcos arsebuli kanoni,
ufro detalurad moawesrigos esa TuU is arsebuli SemTxveva. 704

ssk-is mowesrigebis aseTi mizani, momxmarebelTa uflebebis dacvis


TvalsazrisiT, naklebad savaraudoa. Sesabamisad, SeiZleba iTqvas, rom
momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanoni, Tavisi regulirebis viwro
farglebiT, udavod, specialuri kanonia da mas, rogorc sagamonakliso
regulirebaTa erTobliobas, upiratesoba unda mieniWos ssk-Tan
mimarTebiT im nawilSi, romelSic is specialur regulirebas Seicavs.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, ssk Tu samoqalaqo


samarTali kerZo samarTlis birTvs qmnis da gansazRvravs iseT
fuZemdeblur debulebebs, romlebic vrceldeba `kerZo samarTlis sxva
dargebzec~. 705 Sesabamisad, calkeuli SemTxvevis momxmarebelTa
uflebebis Sesaxeb kanonis mixedviT kvalifikaciis drosac, moTxovnaTa
da moTxovnis safuZvelTa formireba da maTi ganxorcieleba mxolod
ssk-is Sesabamisi regulirebebis daxmarebiT gaxdeba SesaZlebeli. 706

702
Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis
saqmeTa palatis 2007 wlis 13 martis #as/751/1118/06 ganCineba.
703
saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1996, #7.
704
ix. Savigny, System des heutigen römischen rechts, Band 5, 1841, S. 251, Tumca avtori yuradRebas
amaxvilebs aseve axali kanonis WeSmarit miznebze, romlebic, calkeul SemTxvevaSi,
SeiZleba gansxvavebuli iyos.
705
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 13 ivnisis #3k/429-01 ganCineba.
706
magaliTad, momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis me-13 muxliT
gaTvaliswinebuli naklis gamosworebis, fasis Semcirebis, xelSekrulebaze uaris
Tqmisa Tu zianis anazRaurebis moTxovnebis dafuZnebis SemTxvevaSi, ssk-is Sesabamis
moTxovnaTa maregulirebeli normebis gamoyenebis aucilebloba udavoa.

123
cxadia, ssk-is normaTa gamoyeneba da maTi kumulacia momxmarebelTa
uflebebis Sesaxeb kanonis Sesabamis normebTan imgvarad unda moxdes,
rom sagamonakliso normebiT daculi interesi uzrunvelyofili iyos. 707
amasTan, gasaTvaliswinebelia, rom nebismieri SemTxveva, romlis
Taviseburebis gaTvaliswinebiT, momxmareblis uflebebi ssk-iT ukeT
aRmoCndeba daculi, vidre es momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb
kanoniTaa uzrunvelyofili, gamoricxavs am kanonis upiratesad
gamoyenebis aucileblobas.

aseTi SemTxveva SesaZloa ukavSirdebodes momxmarebelTa uflebebis


Seaxeb kanonis me-14 muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebul
moTxovnaTa ganxorcielebisaTvis dadgenil xandazmulobis vadebs.
momxmarebeli uflebamosilia, waradginos am kanoniT gaTvaliswinebuli
moTxovnebi damamzadeblis mier dadgenil sagarantio vadebSi naklis
aRmoCenis SemTxvevaSi, xolo Tu aseTi vada dadgenili ar aris,
ganaxorcielos Tavisi uflebebi nivTis gadacemidan 6 Tvis, uZravi
nivTebis SeZenis dros naklovanebis aRmoCenis SemTxvevaSi ki 1 wlis
ganmavlobaSi.

Sesabamisad, xSirad, aRniSnuli kanoniT mowesrigebuli


saxelSekrulebo moTxovnebis ganxorcieleba SeuZlebelia maTTvis
kanonmdeblis mier dadgenili xanmokle xandazmulobis vadebis
gaTvaliswinebiT, Tumca, cxadia, aseT SemTxvevaSi udavod unda iqnes
miCneuli, rom zogadi saxelSekrulebo moTxovnebi paralelurad
damoukideblad arsebobs da ganxorcielebadia ssk-iT dadgenili ufro
xangrZlivi xandazmulobis vadebis gaTvaliswinebiT.

amasTan, SesaZloa, am SemTxvevaSi gamarTlebuli iyos germaniis


sasamarTlo praqtikasa da iuridiul doqtrinaSi damkvidrebuli e.w.
urTierTzegamvleni konkurenciis aRiareba. kerZod, momxmarebelTa
uflebebis Sesaxeb kanoniT gaTvaliswinebuli moTxovnebi amave kanoniT
gaTvaliswinebuli moTxovnis safuZvlebiT Tu maTi SemadgenlobiT iyos
ganxorcielebadi, magram maTze gavrceldes ufro xangrZlivi
saxelSekrulebo xandazmulobis vadebi. 708

es mizanSewonilad da gamarTlebulad SeiZleba iqnes miCneuli,


momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis mowesrigebis miznebis
gaTvaliswinebiT, 709 mxolod im SemTxvevaSi, Tu momxmarebelTa
interesebisa da uflebebis dacva sxvagvarad SeuZlebelia.

2.2 deliqtisa da saxelSekrulebo specialur moTxovnaTa da moTxovnis


safuZvelTa mimarTeba

momxmarebels uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebaze


moTxovna SesaZloa warmoeSvas ramdenime gansxvavebuli samarTlebrivi
safuZvliT:

707
urTierTzegamvleni konkurencia, Sead. Grünewald/Schmidt, Münchener Kommentar zum HGB, 2.
Aufl., 2007, § 377, RdNr. 102.
708
Sead. Weber, Produkthaftung im belgischen Recht, 1998, S. 156.
709
Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW,
1994, S. 1305 f.; Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 49.

124
• es SeiZleba iyos momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonidan
gamomdinare erT-erTi moTxovnis safuZveli;
• ssk-is 1009-e da Semdgomi muxlebiT mowesrigebuli moTxovnis
safuZveli uxarisxo produqtis mwarmoeblis mimarT;
• deliqtis zogadi Semadgenlobis maregulirebeli ssk-is 992-e
muxli;
• aseve, xSir SemTxvevaSi, saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlebi,
Tu saxelSekrulebo pasuxismgebloba namdvili individualuri
SeTanxmebiT ar aris gamoricxuli. 710

Sesabamisad, momxmareblis savaraudo moTxovnebi, rogor wesi,


moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa grZel jaWvs qmnian da
SesaZlebelia arsebobdnen rogorc mwarmoeblis, ise gamyidvelis
mimarT. 711 aRniSnul normaTa Soris upiratesad gamosayenebeli
regulirebis SesarCevad aucilebelia gaimijnos Sesabamis moTxovnis
safuZvelTa gamoyenebis winapirobebi da maTi Semadgenlobis elementebi.

zogadad, uxarisxo produqtis safuZvelze miyenebuli zianis


anazRaurebis moTxovnis SemTxvevaSi upiratesad ganxilul unda iqnes
ssk-is 1109-e da Semdgomi muxlebi, momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb
kanonis me-10 muxli. aRniSnul moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba
calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT wydeba da upiratesoba unda
mieniWos im moTxovnis safuZvels, romelic arsebiTad momxmareblis
upirates dacvas uzrunvelyofs.

Tavis mxriv, am moTxovnis safuZvelTa upiratesoba saxelSekrulebo da


deliqtis zogadi SemadgenlobiT gaTvaliswinebul moTxovnis
safuZvlebTan movalis bralis elementis modificirebiT gamoixateba. 712

amasTan, aRniSnul moTxovnaTa ganxorcieleba gansxvavebul


xandazmulobis vadebs eqvemdebareba. kerZod, ssk-is 1109-e da Semdgomi
muxlebiT gaTvaliswinebuli Semadgenlobis arsebobisas moTxovnaTa
xandazmuloba Seadgens ssk-is 1008-e muxliT gaTvaliswinebul 3 wels
`im momentidan, roca dazaralebulma Seityo zianis an zianis
anazRaurebaze valdebuli piris Sesaxeb~.

amis sapirispirod, momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis me-10


muxlis Tanaxmad, `momxmareblis sicocxlis, janmrTelobis da
qonebisaTvis miyenebuli zarali eqvemdebareba anazRaurebas saqonlis
vargisianobis dadgenil vadebSi, xolo Tu aseTi vada gansazRvruli ar
aris, maSin damzadebidan 10 wlis ganmavlobaSi.~

am normiT gaTvaliswinebuli pirveli alternativa, rogorc wesi,


moTxovnaTa ganxorcielebis ufro mokle vadas adgens, vidre es ssk-is
1008-e muxliT aris gaTvaliswinebuli. amiT momxmarebeli

710
BGH Urteil vom 24.11.1976 – VIII ZR 137/75 (Stuttgart), NJW, 1977, S. 380.
711
Kossmann, Der Handel im System der Produkthaftpflicht, NJW, 1984, S. 1667.
712
Sead. Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung,
NJW, 1994, S. 1308.

125
xandazmulobis vadis TvalsazrisiT uares mdgomareobaSia ssk-iT
gaTvaliswinebul regulirebasTan SedarebiT.

im SemTxvevaSi, Tu vargisianobis vada gansazRvruli ar aris,


momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb kanonis me-10 muxlis meore
alternativiT gaTvaliswinebuli xandazmulobis aTwliani vada
SeiZleba upiratesi aRmoCndes ssk-is 1008-e muxlTan mimarTebiT.

Sesabamisad, mocemul normaTa Soris upiratesad gamosayenebeli norma


unda dadgindes, calkeuli SemTxvevis garemoebaTa gaTvaliswinebiT,
momxmareblis interesebis mixedviT. 713 amasTan, am normaTa mimarTebis
dadgenisas unda ganisazRvros is moTxovnebi, romelTa ganxorcieleba
SesaZlebelia erTi an meore samarTlebrivi reJimis gamoyenebiT.

garda amisa, mxedvelobaSia misaRebi, rom ssk-is 1109-e da Semdgom


muxlebsa da momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb kanonis normebs
Soris arsebobs ara moTxovnis safuZvelTa, aramed uSualod
moTxovnaTa konkurencia. es imiT aixsneba, rom ssk-is 1009-e da Semdgomi
muxlebi awesrigebs deliqtis specialur Semadgenlobas, rodesac
zianis miyeneba xdeba uxarisxo produqtiT. aRniSnulisagan gansxvavebiT
momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb specialuri kanoniT dgindeba
saxelSekrulebo meorad moTxovnaTa iseTi reJimi, romelic
momxmarebels upirates mdgomareobaSi ayenebs, Cveulebriv, ssk-iT
gaTvaliswinebuli saxelSekrulebo urTierTobis regulirebasTan
mimarTebiT.

specialuri kanoniT mowesrigebuli normebi mowesrigebis ufro viwro


sferos mqone normebia da maT upiratesoba eniWebaT ufro zogad
normebTan mimarTebiT. Sesabamisad, zogadi da specialuri kanonis
regulirebis koliziisas saxezea gamomricxavi konkurencia, da
specialuri kanoniT mowesrigebul moTxovnis safuZvlebs upiratesoba
unda mieniWos. 714

aRniSnuli principidan gamonaklisia SemTxvevebi, rodesac specialuri


kanoniT dasaxuli miznis miRweva amave kanoniT mowesrigebuli normiT
naklebad ganxorcielebadia, ufro zogadi kanoniT mowesrigebul
normasTan SedarebiT, an aRniSnuli specialuri kanoniT dasaxuli
interesis dacva SeuZlebelia amave kanonis calkeuli normis viwro
CarCoebSi gamoyenebis SemTxvevaSi. 715

713
Sead.: Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 19; aseve Wagner, Münchener
Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 5, 2009, Vorbem., RdNr. 68.
714
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 38.
715
Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 54.

126
IX. moTxovnisa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxelSekrulebo
da kanonismieri pasuxismgeblobis gamoricxvisas

1. pasuxismgeblobis gamoricxva saxelSekrulebo SeTanxmebiT

mxareTa namdvili saxelSekrulebo SeTanxmebiT pasuxismgeblobis


gamoricxvis SemTxvevaSi, SesaZloa, saxelSekrulebo moTxovnaTa
warmoSoba gamoricxuli iyos calkeuli valdebulebis darRvevisas.
aseT SemTxvevaSi pirs, romlis uflebebi dairRva, ar gaaCnia
saxelSekrulebo moTxovnebi. Tumca, amis miuxedavad, mas SesaZloa
warmoeSvas moTxovnebi sxva samarTlebrivi safuZvlebidan, magaliTad,
deliqtiT gaTvaliswinebuli moTxovnis safuZvlis Semadgenlobis
winapirobebis arsebobisas. Sesabamisad, dasaSvebia, mxares hqondes
saxelSekrulebo valdebulebis darRveviT warmoSobili zianis
anazRaurebis moTxovnis ufleba arasaxelSekrulebo moTxovnis
safuZvlidan.

moicavs Tu ara saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxva sxva


moTxovnis safuZvelTa SemadgenlobiT gaTvaliswinebul
pasuxismgeblobaTa gamoricxvas, sadavoa. germaniis sasamarTlo
praqtika, ZiriTadad, emxroba pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb
SeTanxmebis viwro ganmartebas, romlis Sesabamisad, pasuxismgeblobis
gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba, rogorc wesi, mxolod saxelSekrulebo
valdebulebaTa SezRudvasa da gamoricxvaze unda gavrceldes. 716

aRniSnuli mosazreba gasaziarebelia, rodesac pasuxismgeblobis


gamoricxva Sesrulebis konkretul Tvisebasa Tu xarisxs an
informacias Seexeba. im SemTxvevaSi, Tu mxareTa Soris
pasuxismgeblobis gamoricxva zogadi formulirebiT moxda, aseTi
SeTanxmeba SesaZloa farTod ganimartos da gavrceldes rogorc
saxelSekrulebo, ise kanonismier moTxovnebze.

germanuli doqtrina, iseve rogorc sasamarTlo praqtika,


saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnis safuZvelTa konkurencias,
ZiriTadad, alternatiuli anu `namdvili~ konkurenciis WrilSi
ganixilavs. 717 aseTi xedva, erTi SexedviT, winaaRmdegobaSi modis kerZo
samarTlis erT-erT ZiriTad, xelSekrulebis Tavisuflebis, principTan.
Sesabamisad, aseTi midgoma gamarTlebulia mxolod im SemTxvevaSi, Tu,
calkeuli urTierTobis specifikis gaTvaliswinebiT, kanonmdeblis neba
swored xelSekrulebis dadebis Tavisuflebis SezRudvaa,
gansakuTrebiT pasuxismgeblobis gamoricxvis dauSveblobis gamo. 718

716
Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 14, aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung,
1996, S. 63, 65.
717
Gsell, Deliktsrechtlicher Eigentumsschutz bei „weiterfressendem“ Mangel, NJW, 2004, S. 1913; BGH
Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1113 f.
718
magaliTad, dauSvebelia pasuxismgeblobis gamoricxva samomxmareblo
xelSekrulebis farglebSi, vinaidan momxmarebelTa uflebebis damcav regulirebaTa
erT-erTi umTavresi mizania, swored, momxmareblis dacva gamocdili mewarmis mier
sakuTari moqmedebis Tavisuflebis borotad gamoyenebisagan. es ki, ZiriTadad, swored
momxmareblis mimarT sakuTari pasuxismgeblobis gamoricxvaSi SeiZleba gamoixatos.
ix. detalurad BGH Urteil vom 24.11.1976 – VIII ZR 137/75 (Stuttgart), NJW, 1977, S. 380 f.; Schmidt-
Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1306.

127
Sesabamisad, deliqtsa da saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebriv
safuZvlebs Soris alternatiuli konkurencia mxolod garkveuli
daTqmiT unda moqmedebdes.

xelSekrulebis mxareebis an erT-erTi mxaris mier, saxelSekrulebo


Tavisuflebis principis farglebSi, pasuxismgeblobis gamoricxva
zegavlenas ar axdens kanonismieri valdebulebebis warmoSobaze im
SemTxvevaSi, Tu kanonismieri valdebulebis darRveva saxelSekrulebo
pasuxismgeblobis gamoricxvis farglebs miRma warmoiSva.

magaliTad, Tu pasuxismgebloba gamoiricxa nasyidobis sagnis


konkretul TvisebasTan dakavSirebiT, pasuxismgeblobis gamoricxvis
Sesaxeb SeTanxmeba namdvilia, Tumca is, cxadia, ar moicavs
valdebulebis darRvevas, romelic ar ukavSirdeba uSualod im
Tvisebas, romlis Taobazec moxda mxareTa Soris pasuxismgeblobis
gamoricxva. aseT SemTxvevaSi kanonismieri moTxovna kvlav agrZelebs
arsebobas.

amasTan, rodesac pasuxismgebloba xelSekrulebiT gamoiricxa sagnis


konkretul TvisebasTan dakavSirebiT, misi Sesatyvisi saxelSekrulebo
moTxovna gamoiricxeba. Sesabamisad, deliqturi moTxovnis ganxilva
alternatiuli moTxovnis samarTlebriv safuZvlad. winaaRmdegobaSi
modis kanonmdeblis nebasTan. aRniSnuli gaumarTlebelia, vinaidan
amgvari midgoma kanonmdeblis mier ssk-is 497-e Tu 395-e muxlebiT
dasaxul mizans ganuxorcielebelsa da Sesabamis regulirebas
ufunqcios xdis.

kanonmdebelma rodesac dauSva pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb


SeTanxmebis SesaZlebloba, igi ganxorcielebadi unda iyos, garda im
SemTxvevisa, Tu dainteresebuli mxare borotad iyenebs aseT uflebas.
pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb namdvili SeTanxmebis miuxedavad,
deliqturi pasuxismgebloba unda warmoiSvas maSinac, rodesac
valdebulebis darRveva uSualod xelSekrulebis sagnis im Tvisebebs
ukavSirdeba, romelTa Taobazec moxda pasuxismgeblobis gamoricxva,
Tu saxezea movalis ganzraxi an uxeSi gaufrTxilebloba. 719

mxareTa SeTanxmeba, saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxvis


Sesaxeb, SesaZloa konkludenturad moicavdes deliqturi
pasuxismgeblobis gamoricxvasac. 720 ssk-is 992-e da 497-e, iseve rogorc
395-e muxlebi, urTierTkavSirSi unda ganimartos imgvarad, rom, mxareTa
interesebis gaTvaliswinebiT, daculi iyos kanonmdeblis mier
TiToeuli maTganis interesebis dacvis dasaxuli mizani. 721 Sesabamisad,

719
BGH Urteil vom 30.11.1971 – VI ZR 100/70 (Stuttgart), NJW, 1972, S. 475; Sead. aseve ssk-is 395-e
muxlis pirveli nawili; OLG Stuttgart Urteil vom 08.05.2008 – 13 U 223/07, NJW, 2009, S. 385, maT
Soris miTiTebiT, rom germaniis samoqalaqo kodeqsis 521-e paragrafis analogiis wesiT
gavrceleba gamarTlebulia yvela usasyidlo xelSekrulebaze, aseve, magaliTad,
gamnaTxovreblis mimarT.
720
Sead. Kohler, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, UmweltHG, § 18, RdNr. 18; Amsberg,
Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 14, 20.
721
Sead. Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz,
Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 70.

128
calkeul SemTxvevaSi SesaZloa pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb
SeTanxmebis ganmarteba imgvarad, 722 rom igi gavrceldes sxva moTxovnis
safuZvliT gaTvaliswinebul moTxovnebzec. 723

aseTi ganmarteba gamarTlebulia mxolod maSin, Tu, calkeuli


SemTxvevis gaTvaliswinebiT, mxareTa interesebis Sepirispirebis
Sedegad, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb debulebis farTo
ganmartebis safuZvelze damdgari Sedegi dasaxuli miznis adekvaturia
da Tanazomieria. amasTan, is SesabamisobaSi unda iyos ssk-is me-8
muxlis me-3 nawiliTa da 316-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebul
keTilsindisierebis principTan. 724

germaniis sasamarTlo praqtikis Tanaxmad, pasuxismgeblobis gamoricxva,


rogorc wesi, ar moicavs deliqturi pasuxismgeblobis gamoricxvas im
zianisaTvis, romelic, zogadad, dacul sikeTes, 725 gansakuTrebiT
adamianis janmrTelobasa da sicocxles Seexeba. amdenad,
pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba ar unda gascdes im
farglebs, romlis Sesaxebac moxda pasuxismgeblobis gamoricxva.

magaliTad, Tu pasuxismgeblobis gamoricxva Seexeba nivTis garkveul


Tvisebebs, SeTanxmeba amasTan dakavSirebiT unda gavrceldes mxolod
nivTis am Tvisebebis, magram araviTar SemTxvevaSi xelSekrulebis
mxaris mier nebismieri saxelSekrulebo ZiriTadi Tu araZiriTadi, da,
gansakuTrebiT, arasaxelSekrulebo valdebulebis, darRvevaze. 726

Tanamedrove literaturaSi miCneulia, rom samoqalaqo kanonmdeblobiT


gansakuTrebuli dacvis Rirs RirebulebaTa xelSeuxeblobis
uzrunvelyofis mizniT, pasuxismgeblobis gamoricxva arcerT
SemTxvevaSi ar unda gavrceldes sxeulis dazianebisa 727 da pirovnuli
uflebebis xelyofis 728 SemTxvevebze.

miuxedavad amisa, sayuradReboa, rom aRniSnuli mosazreba zogierT


SemTxvevaSi winaaRmdegobaSi modis, erTi mxriv, xelSekrulebis
Tavisuflebisa da, meore mxriv, pirTa Tanasworobis principTan.
Sesabamisad, mizanSewonilia, calkeuli SemTxvevis Taviseburebis
gaTvaliswinebiT moxdes aRniSnuli sakiTxis gadawyveta da naklebad
gasaziarebelia midgoma, romelic erTian principsa Tu wess
gansazRvravs pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis viwrod
ganmartebasTan dakavSirebiT. winaaRmdeg SemTxvevaSi, pasuxismgeblobis
722
Sead. Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung,
JuS, 2009, S. 295 (`teleologiuri eqstencia~).
723
Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 87.
724
BGH Urteil vom 24.11.1976 – VIII ZR 137/75 (Stuttgart), NJW, 1977, S. 380 f. („...Ob eine solche
Freizeichnung auch Ansprüche aus unerlaubter Handlung, soweit sie mit der mangelhaften Lieferung
zusammenhängen, erfaßt, bemißt sich nach der Auslegung einer derartigen Klausel im Einzelfall... Dabei ist
neben dem Gesichtspunkt, daß Freizeichnungsklauseln – als Ausnahme von der sich aus dem dispositiven Recht
ergebenden Haftung – grundsätzlich eng auszulegen sind, hier zusätzlich zu berücksichtigen, daß nach der
sogenannten „Unklarheitenregel“ verbleibende Zweifel an der Reichweite der in AGB enthaltenen Bestimmungen
zu Lasten desjenigen gehen, der sie aufgestellt hat und sich ihrer bedient.“
725
BGH Urteil vom 23.03.1966 – I b ZR 150/63 (Karlsruhe), NJW, 1967, S. 42.
726
Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 444, RdNr. 10.
727
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 49.
728
Spindler, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 823, RdNr. 7.

129
gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis kanonmdeblobiT daSveba praqtikul
mniSvnelobas dakargavs da am daSvebis mizani ganuxorcielebeli
darCeba.

saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxva, rogorc wesi, ar


gamoricxavs Secilebis uflebas SecdomiT dadebuli garigebis gamo,
garda im SemTxvevisa, Tu Secdoma (Secilebis safuZveli) nasyidobis
swored im TvisebaSia, romlis Sesaxeb pasuxismgeblobac gamoiricxa
saxelSekrulebo SeTanxmebiT. 729

pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis ganmarteba


gansakuTrebiT mniSvnelovania gascdes mis sityvasityviT formulirebas
maSin, rodesac SeTanxmeba exeba brunvisaTvis mniSvnelovan Tvisebas. 730
amasTan, Tu arsebobs ssk-is 495-e muxliT gaTvaliswinebuli winapiroba,
anu gamyidveli ganzrax dumda nivTis naklis gamo, pasuxismgeblobis
gamoricxvis Sesaxeb winaswari SeTanxmeba baTilia. 731

2. pasuxismgeblobis gamoricxvis baTiloba

2.1 pasuxismgeblobis gamoricxvis dauSvebloba kanoniT pirdapir


gaTvaliswinebul SemTxvevebSi´´

ssk-is me-10 muxlis me-2 nawilisa da ssk-is 319-e muxlis pirveli


nawiliT garantirebuli xelSekrulebis Tavisuflebis Tanaxmad,
xelSekrulebis mxareebs ufleba aqvT, xelSekrulebiT gamoricxon an
SezRudon saxelSekrulebo valdebulebis darRvevisaTvis
pasuxismgebloba, an daaviwroon misi farglebi, imis miuxedavad, kanoniT
aRniSnuli uflebamosileba pirdapir aris gaTvaliswinebuli Tu ara. 732

amasTan, magaliTad, ssk-is 497-e muxlSi uSualod aris


gaTvaliswinebuli gamyidvelis pasuxismgeblobis SezRudvisa Tu
gamoricxvis SesaZlebloba nakliani nivTis gayidvisas.

xelSekrulebis dadebis Tavisuflebis principi, rogorc mxareTa


interesebis dabalansebis meqanizmi, moqmedebs mxolod im SemTxvevaSi
da im farglebSi, Tu uzrunvelyofilia xelSemkvrel mxareTa
SesaZleblobebis pariteti. 733

amdenad, magaliTad, imave ssk-is 497-e muxlSi gamyidvelis


pasuxismgeblobis SezRudva an gamoricxva dauSveblad cxaddeba, `Tu
gamyidveli ganzrax dumda nivTis naklis Sesaxeb.~ am SemTxvevaSi
saxelSekrulebo daTqma baTilia.

729
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 50.
730
„verkehrswesentliche Eigenschaft“, ix. OLG Stuttgart Urteil vom 17.03.1989 – 2 U 226/88, NJW, 1989, S.
2547.
731
Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 48.
732
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 48.
733
„Kraftparität“, ix. Rittner, Die gestörte Vertragsparität und das Bundesverfassungsgericht, NJW, 1994, S.
3330.

130
msgavs regulirebas iTvaliswinebs aseve ssk-is 539-e muxli, romlis
Tanaxmad, pasuxismgeblobisagan ganTavisuflebis an misi SezRudvis
Sesaxeb SeTanxmeba baTilad cxaddeba, Tu `gamqiravebelma nakli
ganzrax damala~.

am specialuri mowesrigebebis paralelurad, ssk-is 395-e muxlis me-2


nawilis Tanaxmad, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis
moqmedeba dauSvebelia `movalis mier ganzraxi moqmedebiT
valdebulebis darRvevisas~.

garda amisa, ssk-is me-10 muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, `uflebaTa


borotad gamoyenebisagan sxvaTa Tavisuflebas icavs kanonis
imperatiuli normebi.~ swored am mizans emsaxureba pasuxismgeblobis
gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis pirdapiri akrZalva, romelic
momxmarebelTa interesebis dacvis an gansakuTrebuli dacvis Rirsi
interesebis uzrunvelsayofad iqna SemuSavebuli. 734

aRniSnuli akrZalvebis gaTvaliswinebiT, mxareTa mier


pasuxismgeblobis gamoricxva namdvilia da dasaSvebi, Tu is kanoniT
zustad gansazRvrul akrZalvas ar ewinaaRmdegeba. aseTi akrZalva ki,
rogorc wesi, ukavSirdeba movalis mier ganzraxi moqmedebiT
valdebulebis darRvevas.

Sesabamisad, kanonis moTxovnebis sawinaaRmdegod dadebuli SeTanxmeba


zianis anazRaurebis valdebulebis gamoricxvisa Tu misi garkveuli
farglebiT SezRudvis Sesaxeb baTilia an uSualod Sesabamisi
specialuri normidan gamomdinare, an, Tu Sesabamisi norma ar arsebobs,
ssk-is 54-e muxlis zogadi danawesidan gamomdinare.

amasTan, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis baTiloba,


cxadia, ar iwvevs mTlianad xelSekrulebis baTilobas, im SemTxvevaSi,
Tu, ssk-is 62-e muxlis Sesabamisad, xelSekruleba daideboda misi
baTili nawilis gareSec.

2.2 pasuxismgeblobis gamoricxva xelSekrulebis standartuli pirobiT

pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba xelSekrulebis


standartuli pirobis saxiT namdvilia, 735 Tu igi ar ewinaaRmdegeba ssk-
is 346-e muxliT gaTvaliswinebul `ndobisa da keTilsindisierebis
principebs~, an ssk-is 347-e da 348-e muxlebiT gaTvaliswinebul
xelSekrulebis standartuli pirobebis baTilobis romelime
specialur safuZvels. 736

xelSekrulebis standartuli pirobis safuZvelze pasuxismgeblobis


gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba ar unda CaiTvalos aseve namdvilad, Tu
igi araTanazomierad auaresebs piris mdgomareobas, an Tu standartuli

734
Adomeit, der Verbraucherschutz und das BGB, NJW, 2004, S. 581.
735
ix. ssk-is 342-e-344-e muxlebi.
736
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis
saqmeTa palatis 2006 wlis 14 Tebervlis #as-992-1245-05 ganCineba da 2005 wlis 5
dekembris #as-772-1045-05 gadawyvetileba.

131
piroba sakanonmdeblo regulirebis miznebTan Seusabamoa. 737 `ndobisa da
keTilsindisierebis principis~ sawinaaRmdegod unda CaiTvalos piroba,
romelic xelSekrulebis bunebidan gamomdinare uflebebs imgvarad
zRudavs, rom xelSekrulebis miznis miRwevas safrTxe eqmneba. 738

ssk-is 348-e muxlis `i~ qvepunqtiT gaTvaliswinebulia xelSekrulebis


standartuli pirobis baTilobis specialuri SemTxveva, romelic
ukavSirdeba `axalwarmoebuli saqonlis miwodebisa da samuSaoebis
Sesrulebisas SemTavazeblis pasuxismgeblobas nivTis naklis gamo.~
cxadia, pasuxismgeblobis gamoricxva am SemTxvevebSi miuRebelia.
aRniSnuli miznad isaxavs, pasuxismgeblobis gamoricxvis borotad
gamoyenebis SesaZleblobis imgvarad SezRudvas, rom ar iqnes
xelyofili keTilsindisierebisa da Tanasworobis principebi. 739

xelSekrulebis standartuli pirobebis maregulirebeli normebiT


gaTvaliswinebuli baTilobis safuZvlebi upiratesad gamosayenebeli
normebia im SemTxvevaSi, Tu pasuxismgeblobis gamoricxva
xelSekrulebis standartuli pirobebiT moxda. 740

im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebis standartuli pirobebTan erTad,


mxareTa Soris arsebobs individualuri SeTanxmeba pasuxismgeblobis
gamoricxvis Taobaze, am ukanasknels upiratesoba mieniWeba. Sesabamisad,
aseT SemTxvevaSi imoqmedebs mxolod saxelSekrulebo samarTlis
Sesabamisi regulirebiT gaTvaliswinebuli SezRudva. 741

magaliTisaTvis, ssk-is 497-e, 539-e Tu 395-e muxlebiT dasaSvebad miiCneva


pasuxismgeblobis gamoricxva saxelSekrulebo SeTanxmebiT, garda im
SemTxvevisa, Tu mxare ganzrax dumda nivTis naklis gamo. Sesabamisad,
individualuri SeTanxmebiT pasuxismgeblobis gamoricxva baTilia
mxolod am ukanasknel SemTxvevaSi. xelSekrulebis am pirobis
baTilobisas mxares SeuzRudavad warmoeSoba kanonmdeblobiT
gaTvaliswinebuli yvela SesaZlo moTxovna. 742

moTxovnebi deliqtis Sesabamisi moTxovnis safuZvlidan,


saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb namdvili
SeTanxmebis arsebobisas, SesaZloa warmoiSvas mxolod gamyidvelis
mier naklis dafarvisa da nakliani nivTis miwodebiT myidvelisaTvis
iseTi zianis gamowvevis SemTxvevaSi, rodesac aRniSnuli scdeba
saxelSekrulebo valdebulebis farglebs. amasTan, xelyofili unda
iyos samoqalaqo kanonmdeblobiT daculi absoluturi, rogorc
qonebrivi, ise pirovnuli, uflebebi da sxva dacvis Rirsi interesebi. 743

737
Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 52.
738
Westermann, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 242.
739
Benecke, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, 2004, S. 205 ff.
740
ix. aseve Lorenz, Schuldrechtsreform 2002: Problemschwerpunkte drei Jahre danach, NJW, 2005, S. 1890,
1894.
741
Hampel, Kaufrechtliche Probleme beim Gebrauchtwagenkauf, JuS, 2003, S. 469.
742
Dubischar, Der fehlgeschlagene Grundstückskauf, JuS, 2002, S. 236.
743
Sead. Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 20;
aseve: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 77; Зоидзе, Актуальные Проблемы
Советского Права, 1988, стр. 201.

132
2.3 pasuxismgeblobis gamoricxvis saxelSekrulebo SeTanxmebis gandevna
deliqtis specialuri SemadgenlobiT

ssk-is 1016-e muxlis Tanaxmad, `mwarmoeblis pasuxismgebloba uxarisxo


produqtisaTvis ar SeiZleba winaswar arc gamoiricxos da arc
SeizRudos. sawinaaRmdego SeTanxmeba baTilia.~

nasyidobis xelSekrulebiT, nivTis naklis gamo pasuxismgeblobis


gamoricxva vrceldeba im naklze, romelic myidvels Cveulebrivi
yuradRebis gamoCenis SemTxvevaSi SeeZlo da unda aRmoeCina.
Sesabamisad, `nakli~, romelic nivTs hqonda da is Secnobadi iyo,
ivaraudeba, myidvelisaTvis misaRebi aRmoCnda, radgan igi
xelSekrulebis pirobas gamyidvelis pasuxismgeblobis gamoricxvis
Sesaxeb daeTanxma. 744 Sesabamisad, nivTis aseTi Tviseba aRar ganixileba
naklad, ssk-is 487-e-489-e muxlebis gagebiT.

gansxvavebulad wesrigdeba sakiTxi, rodesac saqme exeba mwarmoeblis


pasuxismgeblobas momxmareblis mimarT. aRniSnul urTierTobaSi
pasuxismgeblobis winaswari gamoricxva kanonsawinaaRmdego da
baTilia. 745 es gamarTlebulia imiT, rom saxelSekrulebo Tavisufleba
pasuxismgeblobis gamoricxvis SeTanxmebasTan dakavSirebiT moqmedebs
mxolod im SemTxvevaSi, Tu mxareTa Soris Tanasworobisa da interesTa
Tanafardobis SenarCuneba SesaZlebelia.

mwarmoebeli, rogorc samoqalaqo brunvis gamocdili monawile,


momxmarebelTan, rogorc gansakuTrebuli dacvis interesis mqone
pirTan, mimarTebiT, ar SeiZleba imave samarTlebriv reJimSi
moqmedebdes, rogorc sxva xelSekrulebis mxareebTan mimarTebiT. es
gansakuTrebiT naTelia imis gaTvaliswinebiT, rom mwarmoebeli
xelSekrulebiT pasuxismgeblobis gamoricxvas, xSir SemTxvevaSi, ar
aTanxmebs uSualod momxmarebelTan.

momxmarebelTa uflebebis dacva gulisxmobs momxmarebelTa dacvis


maRali xarisxis uzrunvelyofas, ra farglebSic gamarTlebulia
mwarmoeblis uflebebis Tanazomieri SezRudva da, zogierT
SemTxvevaSi, ufro mkacri pasuxismgeblobis daweseba. Sesabamisad,
mwarmoeblisaTvis xelSekrulebiT pasuxismgeblobis gamoricxvis
SesaZleblobis CamorTmeva momxmarebelTa interesebis dacvis
uzrunvelsayofad mizanSewonilia da Tanazomieri. 746

amdenad, ssk-is 497-e muxliT, iseve rogorc ssk-is 395-e da 539-e


muxlebiT, zianis anazRaurebis Sesaxeb valdebulebis winaswari
gamoricxvis dasaSvebad aRiarebis miuxedavad, es regulireba
ganidevneba momxmarebelTa interesebis gansakuTrebuli dacvis
uzrunvelsayofad SemuSavebuli ssk-is 1016-e muxlis sagamonakliso

744
Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 43.
745
Sead. Wagner, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 5, 2009, § 823, RdNr. 594.
746
Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW,
1994, S. 1305; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 134, RdNr. 6 ff.; Gnos,
Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 49.

133
regulirebiT, Tu saxezea ssk-is 1109-e-1116-e muxlebiT mowesrigebuli
sagamonakliso urTierToba.

ssk-is 1002-e muxli iTvaliswinebs winaswar pasuxismgeblobis


gamoricxvisa Tu SezRudvis akrZalvas `satransporto saSualebis
eqspluataciis Sedegad~ an `nagebobidan gamomdinare~ damdgari zianis
gamo. 747

marTalia, ssk-is 1002-e muxli, ssk-is 395-e muxlis me-2 nawilis msgavsad,
ar iTvaliswinebs mxareTa mier pasuxismgeblobis gamoricxvisaTvis
Sesabamis samarTlebriv Sedegs – aseTi daTqmis baTilobas, Tumca igi
dgeba uSualod ssk-is 54-e muxlis mowesrigebidan gamomdinare. amdenad,
es daTqma baTilia, vinaidan igi ewinaaRmdegeba kanoniT dadgenil wessa
da akrZalvas. 748

Sesabamisad, pasuxismgeblobis gamoricxvac baTilia, Tu igi exeba ssk-is


999-e da me-1000 muxlebis safuZvelze warmoSobil zians. 749

3. pasuxismgeblobis gamoricxva an SezRudva kanoniT gaTvaliswinebul


SemTxvevebSi

pasuxismgeblobis gamoricxva an garkveuli saxiT modificireba


SesaZlebelia, uSualod kanoniT iyos dadgenili. aseTi sakanonmdeblo
daTqmis magaliTia ssk-is 527-e muxli, romlis Sesabamisad, mCuqebeli
pasuxs agebs dasaCuqrebulis mimarT naCuqari nivTis naklis gamo
warmoSobili zianisaTvis mxolod im SemTxvevaSi, Tu igi ganzrax
damalavs am nivTis nakls.

kanoniT pirdapir gaTvaliswinebuli pasuxismgeblobis gamoricxvis


kidev erTi SemTxveva wesrigdeba ssk-is 495-e muxliT, romlis Tanaxmad,
gamyidveli nivTis naklis gamo warmoSobil valdebulebaTagan im
SemTxvevaSi Tavisufldeba, Tu myidveli mewarmea da nivTis naklis
Sesaxeb droulad ar Seatyobinebs gamyidvels.

3.1 mCuqeblis pasuxismgeblobis SezRudva nakliani nivTis miwodebisas

ssk-is 992-e muxliT gaTvaliswinebuli zianis anazRaurebis moTxovna ar


warmoiSoba, Tu, specialuri normis Sesabamisad, pirdapir
gaTvaliswinebulia pasuxismgeblobis gansxvavebuli, anu SezRuduli,
farglebi. zogadi moTxovnis damfuZnebeli normis safuZvelze
moTxovna ar unda warmoiSvas aseve maSin, rodesac, ama Tu im
specialuri normis Sinaarsisa da miznis Sefasebis Sedegad, Secnobadia

747
bralis gareSe pasuxismgeblobasTan dakavSirebiT ix. saqarTvelos uzenaesi
sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 19
ivlisis #as-477-8202004, 2004 wlis 29 ivnisis #as-555-834-04 da 2004 wlis 30 noembris
#as-1096-1297-04 ganCinebebi.
748
Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 134, RdNr. 6 ff.
749
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 276, RdNr. 34 ff.

134
kanonmdeblis neba calkeuli urTierTobis monawilisaTvis
pasuxismgeblobis gamoricxvis an SezRudvis Sesaxeb. 750

specialuri sagamonakliso normis miuxedavad, ssk-is 992-e muxliT


gaTvaliswinebuli moTxovna warmoSobilad unda iqnes miCneuli, Tu
zianis mimyenebeli zianis warmomSobi qmedebiT gascda specialuri
normiT mowesrigebuli normis Semadgenlobis farglebs 751 da am
sagamonakliso wesiT dasaxul dacviT miznebs. 752

magaliTad, ssk-is 527-e muxlis Sesabamisad, mCuqmebeli pasuxs agebs


nivTis naklis gamo da valdebulia aanazRauros amiT gamowveuli ziani,
Tu igi `boroti~ ganzraxviT damalavs gaCuqebuli nivTis nakls. 753

ssk-isagan gansxvavebiT, germaniis samoqalaqo kodeqsis 521-e paragrafiT


zogadad wesrigdeba mCuqeblis pasuxismgeblobis farglebi da
ganisazRvreba pasuxismgebloba mxolod ganzraxi an uxeSi
gaufrTxileblobisaTvis. amasTan, gancalkevebulad regulirdeba
mCuqeblis pasuxismgebloba nakliani nivTis miwodebisas. kerZod, ssk-is
527-e muxlis analogiurad, germaniis samoqalaqo kodeqsis 524-e
paragrafis Sesabamisad, mCuqebeli pasuxs agebs nivTis naklis gamo
warmoSobili zianisaTvis mxolod im SemTxvevaSi, Tu man ganzrax
damala nakli.

ssk-is formulireba `boroti ganzraxva~, germaniis samoqalaqo kodeqsis


analogiuri regulirebis gaTvaliswinebiT, ganzraxvas gulisxmobs da
sityva `boroti~-s calke winapirobad gamotana azrs moklebulia. am
terminis gamoyeneba kanonmdeblis mier ssk-is 527-e muxlis
SemadgenlobaSi xarvezad, erTgvar enobriv uzustobad, unda iqnes
miCneuli, rac germanuli regulirebis sityvasityviT gadmotanis
mcdelobiT aixsneba. 754

ssk-is 527-e muxli mCuqeblis pasuxismgeblobas zRudavs dasaCuqrebulis


mimarT gaCuqebuli nivTis gamo. Sesabamisad, aRniSnuli norma
winaaRmdegobaSi modis rogorc ssk-is 394-e da 395-e, ise 992-e muxlis

750
BGH, Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, S. 1679 f. („Eine gesetzliche
Einschränkung der Vertragshaftung kann sich allerdings auf die Haftung aus unerlaubter Handlung auswirken.
Dies gilt dann, wenn der gesetzlichen Regelung der Vertragshaftung aufgrund ausdrücklicher Vorschrift oder
nach ihrem Zweck zu entnehmen ist, daß sie einen Sachverhalt erschöpfend regeln und dementsprechend auch die
Haftung aus unerlaubter Handlung ganz ausschließen oder in bestimmter Hinsicht beschränken will“); Sead.
aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 54.
751
BGH Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, S. 1680.
752
Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 52.
753
Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 524, RdNr. 1.
754
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 524-e paragrafis pirveli nawili: `ganzrax
dumda nivTis naklis gamo~ („verschweigt der Schenker arglistig den Fehler“), sadac `ganzrax
dumili~ („arglistig verschwiegen“) saxezea, rodesac mCuqebelma icoda naklis Sesaxeb, an,
sul mcire, uSvebda naklis arsebobas. amasTan, naklis Sesaxeb mxaris informireba
keTilsindisierebisa da urTierTobebSi damkvidrebuli Sexedulebebis
gaTvaliswinebiT mosalodnelia, xolo mCuqebelma icis an unda ivaraudos, rom meore
mxarem aRniSnuli naklis Sesaxeb araferi icis da es rom scodnoda, xelSekrulebas
ar dadebda. Sead. Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 524, RdNr. 5 f.;
Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 442, RdNr. 18.

135
SemadgenlobasTan da konkurencias warmoSobs im SemTxvevaSi, Tu
naCuqari nivTis naklis gamo dasaCuqrebuls miadga ziani.

aRniSnuli SemTxvevis gadawyveta unda moxdes konkurenciaSi myof


normaTa miznebis Sesabamisi ganmartebiT. ssk-is 527-e muxliT, mCuqeblis
mimarT pasuxismgeblobis gansxvavebuli, SezRuduli farglebis
daweseba xelSekrulebis usasyidlo xasiaTidan gamomdinarea
gamarTlebuli 755 da mxareTa interesebis Tanazomier dabalansebas
isaxavs miznad. 756

Sesabamisad, ssk-is 527-e muxlis Semadgenlobis arsebobisas igi


gamoricxavs ssk-is 992-e muxlis gamoyenebas mxolod uSualod
gaCuqebuli nivTis nakliT warmoSobil zianTan mimarTebiT. 757 sxva
SemTxvevaSi, anu mCuqeblis mier nivTis naklis farglebs miRma
miyenebuli zianis mimarT, ssk-is 992-e muxli SeuzRudavad imoqmedebs.
ssk-is 992-e muxliT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegi SesaZloa,
saxelSekrulebo moTxovnis paralelurad aseve warmoiSvas mCuqeblis
mier gaCuqebuli nivTis naklis ganzrax dafarvis SemTxvevaSi, 758 rac
gamoricxavs mCuqeblis mier ssk-is 527-e muxlis regulirebis borotad
gamoyenebis safrTxes.

Cuqebis xelSekrulebis maregulirebeli normebi pasuxismgeblobis


gansxvavebuli mowesrigebis Sesaxeb sagamonakliso regulirebaa da
upiratesoba unda mieniWos sxva ufro zogad debulebebTan mimarTebiT.
dasafiqrebelia, ramdenad gamarTlebulia, igive midgoma gavrceldes
iseT SemTxvevaTa mimarT, rodesac darRveulia `gulisxmierebis~
valdebuleba da es ukanaskneli uSualod Cuqebis sagans ukavSirdeba. 759

ssk-is 527-e muxli aseTi farTo ganmartebis farglebs ar adgens,


germanuli regulirebisagan gansxvavebiT ki, ssk-i ar iTvaliswinebs,
zogadad, mCuqeblis pasuxismgeblobis SezRudvas nebismieri
valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi ganzraxi an uxeSi
gaufrTxileblobisaTvis.

Sesabamisad, calkeuli SemTxvevis ganxilvis dros mosamarTlis


amocanaa daadginos, aRniSnulis mouwesrigebloba kanonmdeblis mier
Segnebulad daSvebuli `vakuumia~ Tu ara. 760 mxolod am sakiTxis
uaryofiTad gadawyvetis SemTxvevaSi iqneba SesaZlebeli da
gamarTlebuli msjeloba ssk-is 527-e muxlis farTod ganmartebaze ise,
rom pasuxismgeblobis gansxvavebuli farglebi gavrceldes mCuqeblis
mier Cuqebis xelSekrulebis farglebSi arsebul nebismier
valdebulebis darRvevaze.

755
Sead. BGH Urteil vom 23.03.2000 – X ZR 177/97 (Frankfurt a.M.), NJW, 2000, S. 2101.
756
Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 521, RdNr.1.
757
Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 36.
758
Sead. BGH Urteil vom 23.03.2000 – X ZR 177/97 (Frankfurt a.M.), NJW, 2000, S. 2101.
759
BGH Urteil vom 20.11.1984 – IVa ZR 104/83 (Celle), NJW, 1985, S. 794 ff.
760
Sead. Alexy, Theorie der juristischen Argumentation, Die Theorie des rationalen Diskurses als Theorie der
juristischen Begründung, 1983, S. 45.

136
3.2 mewarmis mimarT gamyidvelis pasuxismgeblobis gamoricxva

ssk-is 495-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, `Tu myidveli mewarmea,


is valdebulia, dauyovnebliv Seamowmos nivTi; Tuki igi naklis
aRmoCenidan Sesabamis vadaSi an im vadaSi, romlis ganmavlobaSic
cnobili unda yofiliyo misTvis naklis arseboba, ar warudgens
gamyidvels pretenzias, mas erTmeva nivTis naklis gamo moTxovnis
ufleba.~

Sesabamisad, ssk-is 495-e muxli iTvaliswinebs mewarme myidvelis


valdebulebas, romlis Seusruleblobis SemTxvevaSi igi kargavs
kanoniT gaTvaliswinebul moTxovnebs, kerZod, nivTis naklis gamo
meoradi moTxovnebis wayenebis uflebas, romelic, Cveulebriv,
warmoiSoba gamyidvelis mier myidvelisaTvis nakliani nivTis gadacemis
SemTxvevaSi. 761

amdenad, ssk-is 495-e muxliT gaTvaliswinebuli myidvelis


valdebulebis darRveva ar warmoSobs gamyidvelisaTvis moTxovnas ssk-
is 128-e muxlis gagebiT, Tumca misi Seusrulebloba iwvevs
uflebamosili piris samarTlebrivi mdgomareobis gauaresebas.

aRniSnuli valdebuleba, cxadia, yvela meorad moTxovnas erTnairad


exeba, rac imas niSnavs, rom mewarmis mier nivTis gonivrul vadaSi
Semowmebisa da gamyidvelisaTvis naklis Setyobinebis valdebulebis
darRvevis SemTxvevaSi, mas erTmeva, maT Soris, damatebiTi Sesrulebis
moTxovnis uflebac. 762 amave muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, aRniSnuli
regulirebis borotad gamoyenebis safrTxis gamoricxvisa da mxareTa
Tanasworobis uzrunvelyofis mizniT, 763 amave muxlis pirveli nawilis
valdebulebis Seusruleblobis miuxedavad, myidvels ar erTmeva
moTxovnis ufleba nivTis naklis gamo im SemTxvevaSi, Tu gamyidveli
Segnebulad dumda naklis Taobaze.

ssk-is 495-e muxli amomwuravad awesrigebs gamyidvelsa da mewarme


myidvels Soris urTierTobas, ris Sesabamisadac zogadi
saxelSekrulebo Tu kanonismieri moTxovnis safuZvelTa gamoyenebis
sfero saxeze ar aris. Sesabamisad, gaumarTleblad unda iqnes miCneuli
aseT SemTxvevaSi saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa da
moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurenciis aRiareba.

ssk-is 495-e muxli adgens sagamonakliso wess da, Sesabamisad,


gamomricxav konkurencias warmoSobs saxelSekrulebo da kanonismier
moTxovnebsa da moTxovnis safuZvlebs Soris. 764 sxvagvarad, mewarmes
ufleba eqneba, daeyrdnos zogad, kanonismier moTxovnis safuZvels,
romelic mas ufro meti dacvis garantias aniWebs. amgvari midgoma ki

761
Sead. germaniis savaWro kodeqsis 377-e paragrafi.
762
Mankowski, Das Zusammenspiel der Nacherfüllung mit den kaufmännischen Untersuchungs- und
Rügeobliegenheit, NJW, 2006, S. 865.
763
Sead. Sutschet, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 242,
RdNr. 57 ff.
764
Sead. BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52; Sead. Klein, Konkurrenz
und Auslegung, 1996, S. 14.

137
gamoiwvevs ssk-is 495-e muxliT kanonmdeblis mier dasaxuli miznis –
mewarmisaTvis, rogorc samoqalaqo brunvis gamocdili monawilisaTvis,
pasuxismgeblobis gansxvavebuli, ufro mkacri standartis dawesebis –
ugulebelyofas. 765

SedarebisaTvis, germanuli samarTlis mixedviT, Tu mewarme arRvevs


masze kanoniT dakisrebul nivTis Semowmebisa da naklis SemTxvevaSi
aRniSnulis Sesaxeb Setyobinebis valdebulebas, 766 germaniis
sasamarTlos ganmartebiT, am ukanasknels ufleba aqvs, deliqtis
Sesabamisi moTxovnis safuZvliT moiTxovos im zianis anazRaureba,
romelic mas miadga gamyidvelis mier arajerovani Sesrulebis Sedegad
deliqtis SemadgenlobiT daculi sikeTis xelyofis gamo. 767

sasamarTlos mier aseTi SesaZleblobis daSveba naklebad


gasaziarebelia da mxolod gamonaklis SemTxvevebSi SeiZleba iqnes
miCneuli mizanSewonilad. 768 kerZod, cxadia, deliqtis Sesabamisi
moTxovnis damfuZnebeli safuZveli ar unda gavrceldes mewarmis mier
SeZenili nivTis naklis gamo warmoSobil zianze da ar unda warmoSvas
Sesabamis moTxovna, vinaidan kanonmdeblis mier specialuri
regulirebis mizania, mewarmisaTvis pasuxismgeblobis ufro mkacri
farglebis daweseba, rac, Tavis mxriv, samewarmeo brunvis swraf
ganxorcielebasa 769 da riskebis samarTlianad gadanawilebas
emsaxureba. 770

Sesabamisad, deliqtis safuZvelze zianis anazRaurebis moTxovnis


warmoSobis dasaSvebobasa da farglebze msjeloba unda moxdes
specialuri regulirebis miznebis gaTvaliswinebiT. 771

ssk-is 495-e muxliT gaTvaliswinebuli valdebulebis Seusrulebloba


mewarme myidvelis mier nakliani nivTis mowonebas gulisxmobs, rac
myidvelis mier naklis gamo SesaZlo moTxovnebze uaris Tqmad

765
BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52 f. („Die Rügeobliegenheit
bezweckt, die Abwicklung der Handelskäufe zu beschleunigen, dem Verkäufer so bald wie möglich Klarheit über
später nur schwer feststellbare Mängel zu verschaffen und ihn von der Dispositions- und Beweisunsicherheit zu
entlasten, die sich aus der Möglichkeit eines Nachschiebens von Mängelrügen ergäbe“).
766
Sead. aseve germaniis savaWro kodeqsis 377-e paragrafi, romelic iTvaliswinebs ssk-
is 495-e muxliT mowesrigebuli Setyobinebis valdebulebas.
767
Sead., ssk-is 992-e muxlis msgavsad, germaniis samoqalaqo kodeqsis 823-e paragrafis
pirveli nawili; aseve ix. Grünewald/Schmidt, Münchener Kommentar zum HGB, 2. Aufl., 2007, § 377,
RdNr. 102; Gruenewald, Just-in-time-Geschäfte – Qualitätssicherungsvereinbarungen und Rügelast, NJW, 1995,
S. 1777 ff., 1784; BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52.
768
sasamarTlos aseTi gadawyvetileba unda iyos gonivrulad dasabuTebuli da
gamarTlebuli, ix. Alexy, Theorie der juristischen Argumentation, Die Theorie des rationalen Diskurses als
Theorie der juristischen Begründung, 1983, S. 24.
769
Grünewald/Schmidt, Münchener Kommentar zum HGB, 2. Aufl., 2007, § 377, RdNr. 3.
770
amasTan, sasamarTlo ganmartavs, rom mxareTa interesebis adekvaturi dacvis miznis
misaRwevad, garkveuli safrTxis arsebobis miuxedavad, specialuri saxelSekrulebo
regulirebiT deliqtis damfuZnebeli moTxovnis srulad gamoricxva mizanSeuwonelia.
ix. BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 53; xolo regulirebis
mizanTan dakavSirebiT Sead. Roth, Koller/Roth/Morck (Hrsg.), HGB Kommentar, 6. Aufl., 2007, § 377,
RdNr. 2.
771
Sead. deliqtis Sesabamisi zianis odenobis gansazRvrasTan mimarTebiT Gruenewald,
Just-in-time-Geschäfte – Qualitätssicherungsvereinbarungen und Rügelast, NJW, 1995, S. 1777 ff., 1784; aseve
Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 31.

138
ganimarteba. myidvelis umoqmedobis amgvarad interpretaciis
SemTxvevaSi, myidvelis konkludenturi uari nivTis naklis gamo
warmoSobil SesaZlo moTxovnebze udavod gavrceldeba deliqtiT
gaTvaliswinebul moTxovnaTa safuZvelze, romelTa Sesabamisi
samarTlebrivi Sedegebis warmoSoba SesaZloa, ganxiluli yofiliyo
calkeul SemTxvevasTan mimarTebiT. 772

deliqtis maregulirebeli normebis Sesabamisad, moTxovnaTa warmoSoba


udavod unda iqnes miCneuli, mewarme myidvelis mier ssk-is 495-e muxliT
gaTvaliswinebuli valdebulebis Seusruleblobis miuxedavad, mxolod
im SemTxvevaSi, Tu valdebulebis darRveva da, Sesabamisad, mis
safuZvelze damdgari ziani nivTis nakls ar ukavSirdeba, kerZod,
rodesac saxezea saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis `farglebs
gareT~ damdgari ziani 773 da absoluturi uflebebisa Tu `saerTo
interesebis~ 774 xelyofa. 775

X. konkurencia sanivTo moTxovnebisa da moTxovnis safuZvlebis mimarT

piris sanivTo moTxovnebisa Tu moTxovnis safuZvlebis konkurencia


misi interesebis dakmayofilebis sxva alternativebTan damoukidebel
analizs saWiroebs. sanivTo moTxovnebis Tavisebureba, erTi mxriv, maTi
statusidan – individis interesebis dakmayofilebis meti garantiidan,
xolo, meore mxriv, sxva moTxovnebTan mimarTebiT, Sualeduri rolidan
gamomdinareobs. amasTan, Sualeduri roli imiT vlindeba, rom sanivTo
moTxovnebTan mimarTebiT saxelSekrulebo, masTan gaTanabrebuli
(magaliTad, winasaxelSekrulebo) da davalebis gareSe sxvisi saqmeebis
Sesrulebidan gamomdinare moTxovnebi upiratesad gamosayenebelia,
xolo deliqturi da usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare
moTxovnebis mimarT, piriqiT, sanivTos upiratesoba eniWeba.

1. sanivTo da usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnis


safuZvelTa urTierTmimarTeba

ssk-is 172-e muxlis Tanaxmad, `mesakuTres SeuZlia mflobels


mosTxovos nivTis ukan dabruneba...~ es norma aris mesakuTris mier mis

772
BGH Urteil vom 20.10.1953 – I ZR 125/52 (Hamburg), NJW, 1954, S. 145 (Konkurrenz von Vertrags- und
Deliktsanspruch).
773
Sead. Arnold, Praktische Erörterungen aus dem Rechtsgebiete, 1853, S. 236, romelic
saxelSekrulebo urTierTobaSi deliqturi pasuxismgeblobis warmoSobis erTaderT
dasaSveb SesaZleblobad ganixilavs SemTxvevas, rodesac zianis miyeneba SesaZloa
moxda saxelSekrulebo urTierTobaSi myof mxareebs Soris, Tumca zianis miyeneba
scdeba saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis farglebs. ix. aseve Зоидзе, Актуальные
Проблемы Советского Права, 1988, стр. 200.
774
„Verkehrspflichtverletzung gegen Allgemeinheit“.
775
BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1113 f. („Bei dem
Zusammentreffen von Schadensersatzansprüchen aus Vertragsverletzung und aus unerlaubter Handlung, die
beide aus demselben Sachverhalt hergeleitet werden, handelt es sich zwar um eine echte Anspruchskonkurrenz, so
daß grundsätzlich auch jeder Anspruch seiner eigenen Verjährungsfrist unterliegt. Ein Verkäufer, der nicht nur
seine Vertragspflichten, sondern auch seine gegenüber der Allgemeinheit bestehenden Verkehrspflichten verletzt
und daher u. U. auch Dritten gegenüber ersatzpflichtig werden kann, darf nämlich nicht gegenüber denjenigen
Opfern privilegiert werden, die mit ihm einen Kaufvertrag abgeschlossen haben.“).

139
sakuTrebaSi arsebuli nivTis ukan gamoTxovis uflebis damfuZnebeli
norma, romelic moqmedebs nebismieri sxva piris mimarT. 776

amis sapirispirod, ssk-is 976-e muxlis Sesabamisad, `pirs, romelmac


sxvas valdebulebis Sesasruleblad raime gadasca, SeuZlia mosTxovos
viTom-kreditors (mimRebs) misi ukan dabruneba.~ Sesabamisad, naklebad
mizanSewonilia moTxovnis kvalifikacia aRniSnuli safuZvlis
Sesabamisad, rodesac `mimRebs~ anu mflobels miRebul qonebaze
sakuTrebis ufleba ar SeuZenia da uflebamosil pirs, rogorc
mesakuTres, SesaZloa, hqondes nivTis ukan gamoTxovis sxva ukeTes
samarTlebriv safuZvelze damyarebuli moTxovna. 777

amdenad, rodesac saxezea ssk-is 172-e muxliT gaTvaliswinebuli


winapirobebi, marTebuli iqneba, igi upiratesad gamosayenebel
moTxovnis safuZvlad iqnes miCneuli usafuZvlo gamdidrebis normebTan
mimarTebiT. 778779

am sakiTxTan dakavSirebiT gaumarTlebelia germanuli doqtrinisa Tu


sasamarTlo praqtikis upirobo gadmotana qarTul sasamarTlo
praqtikaSi, vinaidan usafuZvlo gamdidrebis maregulirebel normaTa
mniSvneloba, iseve rogorc maTi gamoyenebis sfero, saqarTvelos
samoqalaqosamarTlebriv kanonmdeblobaSi gansxvavebulia da
SezRuduli, germanul samarTalTan SedarebiT. es gansxvaveba didwilad
ganpirobebulia qarTul samarTalSi abstraqciis principis
ararsebobiT. 780

1.1 abstraqciis principis moqmedebis Sedegebi

germaniis samoqalaqo kodeqsis ZalaSi Sesvlamde germanul samarTalSi,


qarTuli regulirebis msgavsad, sakuTrebis uflebis gadacemis
namdvilobisaTvis savaldebulo winapirobad ganixileboda
samarTlebrivi safuZvlis _ kauzas arseboba. 781 Tumca germaniis
samoqalaqo kodeqsis miRebasTan erTad Camoyalibda axali midgoma,
romelic aisaxa germanul doqtrinaSic.

776
kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 76; Лоренц,
Проблемы Соотношения и Конкуренции Виндикации с Иными Внедоговорными Притязаниями, Вестник
ЮУрГу № 2, 2008, ст. 105.
777
kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2003 (6), gv. 604.
778
Sead. Sagviny, das Obligationsrecht als Theil des heutigen römischen rechts, Band 2, 1853, S. 153; Stadler,
Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion: Eine rechtsvergleichende Studie zur abstrakten und
kausalen Gestaltung rechtsgeschäftlicher Zuwendungen anhand des deutschen, schweizerischen, österreichischen,
französischen und US-amerikanischen Rechts, 1996, S. 229 ff.; Schellhammer, Sachenrecht nach
Anspruchsgrundlagen, 2001, RdNr. 848.
779
sxva potsabWour samarTlebriv sistemebTan dakavSirebiT ix., magaliTad, Определение
Конституционного Суда РФ № 98-О от 25 марта 2004 г.
780
kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2003 (6), gv. 600; aseve CaCava, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxova,
qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 776.
781
Sead. Kupisch, Zum Rechtsgrund i.S. des § 812 BGB bei Erfüllung – Eine rechtsdogmatische und
rechtsgeschichtliche Untersuchung, NJW, 1985, S. 2370 ff. („Rechtsgrund“, „causa“).

140
Tanamedrove germanul samoqalaqo samarTalSi sakuTrebis uflebis
gadasvlis aucilebel winapirobad aRar ganixileba samarTlebrivi
safuZvlis arseboba. 782 SesaZlebelia, sanivTo garigeba `namdvili
gankargvis garigebad~ iqnes miCneuli Sesabamisi kauzas gareSec. 783
baTilobis, meryevad baTilobisa da saciloobis safuZvlebi
damoukidelbad ganixileba valdebulebiTsamarTlebrivi da
sanivTosamarTlebrivi garigebebis mimarT. 784 amasTan, Tu saxezea
garigebis baTilobis safuZveli, igi `abstrahirebulad~ Tu
`abstraqtulad~ ganixileba, erTi mxriv, valdebulebiTsamarTlebrivi
da, meore mxriv, sanivTosamarTlebrivi garigebis mimarT. 785

sanivTo garigeba SeiZleba namdvili iyos valdebulebiTsamarTlebrivi


garigebis baTilobis miuxedavad. Sesabamisad, iq, sadac abstraqciis
principidan gamomdinare, namdvili rCeba sanivTo garigeba, cxadia,
imoqmedebs usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnis safuZveli.
es logikuria, vinaidan moTxovnis adresati sanivTo garigebiT
mesakuTre gaxda da, amdenad, mis mimarT `vindikaciuri~ moTxovna axla
ukve yofil mesakuTres veRar eqneba.

1.2 mimarTeba `namdvil uflebasTan~

valdebulebiTsamarTlebrivi garigeba, kauzaluri principis


Sesabamisad, sakuTrebis uflebis gadacemis sanivTosamarTlebrivi
garigebis aucilebeli winapirobaa. 786

germanul samoqalaqo samarTalSi moqmedi abstraqciis principi ara


mxolod mijnavs valdebulebiT- da sanivTosamarTlebriv garigebas,
aramed aseve erTmaneTisagan damoukideblad ganixilavs maT. Sesabamisad,
abstraqciis principi moicavs or safexurs: gamijvnasa da abstraqcias,
xolo kauzalurobis principi gamijnul garigebebs erTmaneTTan
kauzalurad dakavSirebulad ganixilavs. 787

qarTul samarTalSi moqmedi gamijvnis principis Tanaxmad,


sanivTosamarTlebrivi garigeba gamijnulia
valdebulebiTsamarTlebrivi garigebisagan, Tumca es garigebebi
imgvarad aris dakavSirebuli erTmaneTTan, rom
valdebulebiTsamarTlebrivi garigebis baTiloba avtomaturad iwvevs
sanivTosamarTlebrivi garigebis baTilobas.

magaliTad, ssk-is 54-e muxlis Sesabamisad, baTili nasyidobis


xelSekruleba mis safuZvelze ganxorcielebul gankargvasac
avtomaturad `aranamdvilad~ aqcevs. Sesabamisad, gamsxvisebeli ar
kargavs sakuTrebis uflebas baTili garigebis safuZvelze

782
Kindel, Das Rechtsgeschaeft und sein Rechtsgrund, 1892, S. 1.
783
Sead. Brütt, Die abstrakte Forderung nach deutschem Reichsrecht, 1908, S. 47.
784
Kohler, Schwebende Vindikationsklage, NJW, 1988, S. 1054 ff.
785
BGH Urteil vom 26.11.1990 – II ZR 92/90 (Karlsruhe), NJW, 1991, S. 1415.
786
Bähr, Die Anerkennung als Verpflichtungsgrund, 2. Aufl., 1867, S. 12; aseve Lorenz, Grundwissen –
Zivilrecht: Abstrakte und kausale Rechtsgeschäfte, JuS, 2009, S. 491.
787
Lorenz, Grundwissen – Zivilrecht: Abstrakte und kausale Rechtsgeschäfte, JuS, 2009, S. 491.

141
`gasxvisebul~ qonebaze 788 da SeuZlia, ssk-is 172-e muxlis pirveli
nawilis safuZvelze, mflobels mosTxovos misi ukan dabruneba. 789790
Sesabamisad, mesakuTris mier qonebis ukan gamoTxovis upiratesi
safuZveli, udavod, vindikaciuri sarCelia nebismier SemTxvevaSi,
rodesac qonebis `mimRebi~ ver xdeba mesakuTre. 791

vindikaciuri moTxovnis wardgenis upiratesoba ar aris udavo


moxmarebad nivTebTan mimarTebiT. kerZod, ssk-is 172-e muxliT
dafuZnebuli moTxovnis ganxorcieleba aRniSnuli kategoriis nivTebze,
calkeuli SemTxvevaSi, SeiZleba naklebad mizanSewonili da, zogierT
SemTxvevaSi, gaumarTlebelic iyos. es xdeba maSin, Tu uSualod im
konkretuli nivTis gamoTxova azrs moklebulia.

moxmarebadi nivTis (fuli, sawvavi, medikamenti da sxva) `Cveulebrivi


daniSnuleba swored mis moxmarebiT (galeviT) vlindeba.~ 792 Sesabamisad,
is konkretuli nivTi, romelzec mesakuTres aqvs sakuTrebis ufleba,
misi Tvisebebis gaTvaliswinebiT, SeiZleba moTxovnis wayenebis momentSi
ukve `moxmarebuli~ Tu `galeulia~. amdenad, misi ukan gamoTxova
SeuZlebelia. 793

ssk-is 172-e muxlis Sesabamisi moTxovna aseve ar arsebobs, Tu nivTze


sakuTrebis ufleba kanonmdeblobiT dadgenili wesiT SeiZina sxva
pirma, 794 magaliTad, rogorc keTilsindisierma SemZenma, 795 an am nivTze
sakuTrebis ufleba ssk-is 165-e muxliT gaTvaliswinebuli winapirobebis
arsebobisas sxva pirma moipova xandazmulobiT. Sesabamisad,
vindikaciuri moTxovna gamoiricxeba, Tu Tavdapirveli mesakuTre
kargavs sakuTrebis uflebas. 796

2. nivTis gamoTxovis moTxovnaTa safuZvlebis konkurencia

788
Sead. Kindel, das Rechtsgeschäft und sein rechtsgrund, 1892, S. 125-128; Endemann, Über die civilrechtliche
Wirkung der Verbotsgesetze nach gemeinem recht, 1887, S. 78.
789
kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2003 (6), gv. 600; zoiZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.),
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, 1999, gv. 87.
790
Sead. Постановление Конституционного Суда РФ № 6-П от 21 апреля 2003 года.
791
kauzalurad dakavSirebul garigebebTan mimarTebiT sanivTosamarTlebriv
moTxovnis safuZvelTa upiratesobasTan dakavSirebiT ix. Schwab, Münchener Kommentar zum
BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 812, RdNr. 24; sanivTo garigebis baTilobasTan dakavSirebiT ix.
Englert in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 985, RdNr. 21.
792
ix. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 199 da
Semdgomi.
793
gasxvavebuli mosazrebiT ix. kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis
gamoyeneba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 604.
794
vindikaciuri moTxovnis winapirobebTan dakavSirebiT Sead. aseve Барон, Система
Римскаго Гражданскаго Права, перевод Петражицкаго, выпуск второй, книга II Владение, книга III
Вещныя права, 1908, ст. 76-77.
795
ix. CaCava, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxova, qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2004 (7), gv. 778 da Semdgomni.
796
Kindel, Das Rechtsgeschaeft und sein Rechtsgrund, 1892, S. 125.

142
usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnebi da, Sesabamisad, am
moTxovnaTa safuZvlebi ganidevneba rogorc saxelSekrulebo, 797 ise
sanivTo moTxovnis safuZvlebiT.

nivTis gamoTxova pirma SeiZleba ganaxorcielos xelSekrulebidan


gasvlis Sedegad. aseT dros, rogorc wesi, igi aRar aris mesakuTre,
Tumca, ssk-is 352-e muxlis Sesabamisad, uflebamosilia, moiTxovos
nivTis ukan dabruneba.

piris moTxovna nivTis ukan dabrunebaze SesaZloa arsebobdes aseve


garigebis baTilobis SemTxvevaSi, rodesac SemZens nivTze sakuTrebis
ufleba ar warmoeSva. 798 aseT SemTxvevaSi upiratesad gansaxorcielebel
moTxovnad, rogorc wesi, ssk-is 172-e muxlis e.w. vindikaciuri moTxovna
unda iqnes miCneuli.

uSualod saxelSekrulebo da vindikaciuri moTxovnac SesaZloa


winaaRmdegobaSi movides erTmaneTTan. calkeul SemTxvevaSi, dasaSvebia
arsebobdes rogorc saxelSekrulebo normebiT gaTvaliswinebuli
uflebebis ganxorcielebis SesaZlebloba, aseve, garigebis baTilobis
gamo, 799 savindikacio da, calkeul SemTxvevaSi, e.w. kondiqciuri
moTxovnebis wardgenis uflebamosilebac. cxadia, aRniSnul uflebaTa
erTdroulad ganxorcieleba SeuZlebelia.

amdenad, saxezea moTxovnaTa konkurencia, romelic uflebamosil pirs


aniWebs arCevanis SesaZleblobas. aseT SemTxvevaSi upiratesad unda
ganxorcieldes is uflebebi, romlebic movalisaTvis metad
xelsayrelia. 800 paralelurad arsebuli alternatiuli moTxovnebidan
erT-erTis ganxorcielebam, SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi, gamoricxos
yvela sxva alternativa, sasurveli Sedegis dadgomis miuxedavad. 801

magaliTad, movalis mier ganxorcielebuli namdvili Secileba


samarTlebriv Sedegebs warmoSobs misi ganxorcielebisTanave, Tu
saxezea Secilebis safuZveli da namdvili Secileba. aRniSnuli
samarTlebrivi Sedegis dadgomis Semdeg, SeuZlebelia, mxarem
moiTxovos xelSekrulebidan gasvla saxelSekrulebo valdebulebis
darRvevis gamo, vinaidan xelSekruleba, ssk-is 59-e muxlis me-2 nawilis
Sesabamisad, dadebis momentidan baTilia. 802

797
Leupertz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 812, RdNr. 19.
798
Englert in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 985, RdNr. 21.
799
baTiloba, calkeul SemTxvevaSi, SesaZloa dadges namdvili Secilebis, an meryevad
baTili garigebis armowonebisas uflebamosili piris mier (ssk-is me-15 da 63-e
muxlebis Sesabamisad, kanonieri warmomadgenlis, an ssk-is 111-e muxlis Sesabamisad,
warmodgenili piris mier).
800
boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 190 da Semdgomni.
801
Sead., magaliTad, boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo
gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 190 (`ganxorcielebuli
SecilebiT da damdgari SedegiT mxare iboWeba~).
802
Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa
miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 190 da Semdgomi.

143
Sesabamisad, piris mier alternatiuli moTxovnebis ganxorcieleba
erTmaneTis Semdgom dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu winamorbedi
moTxovnis ganxorcieleba ar iwvevs iseT samarTlebriv Sedegebs,
romlebic SeuZlebels xdis sxva alternatiuli moTxovnis
ganxorcielebas. amdenad alternatiuli moTxovna veRar iarsebebs maSin,
rodesac moTxovnis ganxorcielebis Sedegad Secvlilia faqtobrivi
garemoebebi. 803

Secilebasa da xelSekrulebidan gasvlasTan mimarTebiT


gamarTlebulia ssk-is me-60 muxliT gaTvaliswinebuli garigebis
konversiis gamoyeneba. amasTan, Secilebis winapirobebis daucvelobis
gamo baTili Secilebis konversia dasaSvebia xelSekrulebidan
gasvlad. 804

amgvarad, mxedvelobaSi miiReba yvelaze ufro sasurveli neba, rac,


zogierT SemTxvevaSi, mizanSewonilia Tanasworobis,
keTilsindisierebisa da procesis ekonomiurobis principebidan
gamomdinare. 805 Sesabamisad, sasamarTlos mier neba unda ganimartos
imgvarad, rom samarTlebrivi Sefasebis Sedegad igi mxaris interesebisa
da dasaxuli miznis miRwevis upiratesi saSualeba iyos. 806

am midgomis arsi isaa, rom Secilebis nebis gamovlenis ganmartebis


Sedegad dgindeba, 807 piri miznad isaxavs samarTlebrivi Sedegebis
upirobo gauqmebas. Sesabamisad, dasaSvebia varaudi, rom is aseve
isurvebda xelSekrulebidan gasvlas, rom scodnoda Secilebis
baTilobis Sesaxeb. 808

garda amisa, ssk-is 976-e muxlis `a~ punqtis Sesabamisad, `pirs,


romelmac sxvas valdebulebis Sesasruleblad raime gadasca, SeuZlia
mosTxovos viTomkreditors (mimRebs) misi ukan dabruneba, Tu...
valdebuleba garigebis baTilobis an sxva safuZvlis gamo ar arsebobs,
ar warmoiSoba an Sewyda SemdgomSi...~

valdebulebis Sewyvetis safuZvlebi mowesrigebulia ssk-is 427-e da


Semdgomi muxlebiT, rogorebicaa, magaliTad: valdebulebis Sesruleba,
deponireba, urTierTmoTxovnaTa gaqviTva, valis patieba, aseve movalis
gardacvaleba, valdebuli piris likvidacia da sxva. amasTan, ssk-is 976-
e muxlis `a~ punqtis me-3 alternativis aRniSnul safuZvlebTan
urTierTkavSirSi ganmartebisas sadavoa ssk-is 976-e muxlis gamoyenebis
mizanSewoniloba. kerZod, Tu CamoTvlil safuZvelTagan erT-erTis

803
Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 655.
804
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 364 da
Semdgomni; boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa
miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 193.
805
ix. `savaraudo nebasTan~ dakavSirebiT kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi
sistemuri cnebebi, 2009, gv. 267, 1337-e sqolio.
806
Sead., magaliTad, boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo
gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 193.
807
nebis gamovlenis ganmartebasTan dakavSirebiT Sead. Барон, Система Римскаго
Гражданскаго Права, перевод Петражицкаго, выпуск первый, книга I. общая часть, 1909, ст. 143.
808
Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 364.

144
Sesabamisad valdebuleba Sewyda, sadavoa, ramdenad SeiZleba
arsebobdes usafuZvlo gamdidrebis Sesabamisi moTxovnebi.

sanivTo da saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlebi ar unda iqnes


ganxiluli usafuZvlo gamdidrebis maregulirebeli moTxovnis
safuZvelTan alternatiul konkurenciaSi. im SemTxvevaSi, Tu moTxovnis
interesis mqone pirs sanivTo ufleba ar daukargavs da igi kvlav
ganxorcielebadia, moTxovna upiratesad ssk-is 172-e muxlze dayrdnobiT
warmoiSoba, 809 xolo saxelSekrulebo moTxovnebis arsebobisas es
moTxovnebi upiratesad unda iqnes wardgenili, rac gamomricxav
konkurencias warmoSobs usafuZvlo gamdidrebis, iseve rogorc
sanivTosamarTlebrivi moTxovnis safuZvlebTan.

3. moTxovnebi aramarTlzomieri keTilsindisieri mflobelis mimarT

ssk-is 163-e muxlis Tanaxmad, keTilsindisieri mflobeli, romelsac


Tavidanve ar hqonia nivTis flobis ufleba, an Semdgom dakarga igi,
valdebulia, daubrunos es nivTi uflebamosil pirs. 810 uflebamosili
piris mier am uflebis ganxorcielebamde, nivTisa da uflebis nayofi
ekuTvnis mflobels.

moTxovnis gansxvavebuli farglebi dgindeba ssk-is 979-e muxliT,


kerZod, samarTlebrivi safuZvlis gareSe miRebulis ukan gamoTxovis
moTxovnis ufleba vrceldeba mflobelobis periodSi `SeZenilze,
miRebul sargebelze, aseve sxva yvelaferze, rac mimRebma SeiZina
miRebuli sagnis ganadgurebis, dazianebis an CamorTmevis sanacvlo
anazRaurebis saxiT.~ 811

amasTan, usafuZvlo gamdidrebis Sesabamisi normebiT ssk-is 163-e


muxlisagan gansxvavebulad wesrigdeba aramarTlzomieri
keTilsindisieri mflobelis pasuxismgeblobis farglebi. kerZod, piri,
romelmac ar icoda uflebamosilebis xarvezis Sesaxeb,
pasuxismgeblobisagan Tavisufldeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu, ssk-is
984-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, man aRniSnuli xarvezis
Sesaxeb ar icoda Cveulebrivi (anu arauxeSi) gaufrTxileblobiT da,
amasTan, Tu moTxovnis sasamarTloSi ganxilvis momentisaTvis ar
arsebobs gamdidrebis niSnebi. 812
809
Schwab, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 5, 2009, § 812, RdNr. 6.
810
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2004 wlis 26 Tebervlis #as-690-1338-03 ganCineba, uzenaesi sasamarTlos
gadawyvetilebani, 2004, #2, gv. 548.
811
Sesabamisad, romis samarTlisagan gansxavavebiT, marTalia, piri ar aris valdebuli,
miRebuli sargebeli Tu nayofi ormagad aanazRauros, Tumca aRniSnuli normis
mowesrigeba, udavod, ufro mkacria, vidre keTilsindisieri aramarTlzomieri
mflobelis mimarT gansazRvruli wesi. Sead. Jhering, der Kampf um das Recht, 1872, S. 123;
Palandt/Bassenge, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 993, RdNr. 4; aseve germaniis samoqalaqo
kodeqsis 993-e da 823-e paragrafebi.
812
germaniis samoqalaqo kodeqsis 818-e paragrafis pirveli nawilis Tanaxmad, `ukan
dabrunebisa~ Tu `gamoTxovis~ valdebuleba vrceldeba aseve miRebul sargebelsa da
yvela sxva upiratesobazec, rac pirs warmoeSva am uflebis miRebasTan erTad.
aRniSnuli valdebuleba gamoiricxeba amave paragrafis me-3 nawilis Tanaxmad, Tu
mimRebi aRar aris gamdidrebuli. Sead. Schwab, Münchner Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl.,
2009, § 818, RdNr. 111.

145
gamdidrebis niSnebis ararsebobis SemTxvevaSi ukan dabrunebis
moTxovna, ssk-is 976-e muxliT gaTvaliswinebul farglebSi,
gamoiricxeba aseve ssk-is 979-e muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, Tu
mimRebi arc miRebuli nivTis da arc am nivTis Sesabamisi sargeblisa
Tu Rirebulebis safuZvelze ar gamdidrebula. am regulirebis mizania,
usafuZvlo gamdidrebis maregulirebeli normebis Sesabamisad, ukan
dabrunebis valdebuleba ar gascdes faqtobrivi gamdidrebis
farglebs. 813 keTilsindisierebisa da Tanazomierebis principis
gaTvaliswinebiT, amgvari midgoma gamarTlebulia.

mxareTa Tanasworobasa da maTi interesebis dabalansebas emsaxureba


aseve ssk-is 163-e muxliT gaTvaliswinebuli sagamonakliso wesi. am
regulirebis mizania, keTilsindisieri mflobeli upirates
mdgomareobaSi Caayenos arakeTilsindisier mflobelTan mimarTebiT.
aseTi specialuri, sagamonakliso mowesrigeba keTilsindisier
aramarTlzomier mflobels aTavisuflebs pasuxismgeblobisagan, maT
Soris im SemTxvevaSic, Tu saxezea gamdidrebis niSnebi. es maSin,
rodesac, ssk-is 984-e muxlis Sesabamisad, keTilsindisieri mflobeli
anu piri, romelmac `ar icoda uflebamosilebis xarvezi~, mxolod im
SemTxvevaSi gaTavisufldeba pasuxismgeblobisagan, Tu gamdidrebis
niSnebi saxeze aRar aris sasamarTloSi davis ganxilvis momentisaTvis.

Sesabamisad, udavoa, rom ssk-is 163-e muxli metad icavs


keTilsindisieri mflobelis interesebs ssk-is 984-e muxlTan
mimarTebiT. amdenad, igi upiratesad gamosayenebel moTxovnis
safuZvlad unda iqnes miCneuli. amasTan, ssk-is 163-e muxlis specialuri
buneba usafuZvlo gamdidrebis normebTan mimarTebiT udavoa, 814 vinaidan
igi keTilsindisieri aramarTlzomieri mflobelis samarTlebriv
statussa da ufleba-movaleobebs amomwuravad awesrigebs. 815

ssk-is 163-e muxlis gamoyenebis sferos aviwroebs am normis


sagamonakliso winapiroba – arauflebamosili mflobelis
keTilsindisierebis faqti. swored am winapirobis gaTvaliswinebiT,
udavod unda iqnes miCneuli, rom ssk-is 163-e muxliT gaTvaliswinebuli
SemTxveva usafuZvlo gamdidrebis gamoyenebis sferos gamoricxavs. am
SemTxvevaSi saxezea ganmdevni Tu gamomricxavi konkurencia, romlis
Sesabamisad, ssk-is 163-e muxliT unda gamoiricxos keTilsindisieri
mflobelis mimarT ssk-is 979-e da Semdgomi muxlebis gamoyeneba. 816

Tumca imisaTvis, rom daculi iyos rogorc ssk-is 163-e, aseve 979-e da
984-e muxlebis mowesrigebis miznebi, am normaTa winaaRmdegoba
teleologiuri ganmartebis meTodis daxmarebiT unda gadaiWras.
kerZod, ssk-is 976-e, 979-e da 984-e muxlebis gamoyenebis sfero

813
Schwab, Münchener Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 818, RdNr. 111.
814
Sead. Olzen/Wank Zivilrechtliche Klausurenlehre mit Fallrepetitorium, 2. Aufl., 1998, S. 407.
815
Palandt/Bassenge, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 993, RdNr. 1.
816
Sead. Stadler, Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion: Eine rechtsvergleichende Studie zur
abstrakten und kausalen Gestaltung rechtsgeschäftlicher Zuwendungen anhand des deutschen, schweizerischen,
österreichischen, französischen und US-amerikanischen Rechts, 1996, S. 229 f.; aseve BGH Urteil vom
29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52.

146
SeizRudos 817 im SemTxvevebis mimarT, rodesac `gamdidrebuli~ piri
imavdroulad keTilsindisieri aramarTlzomieri mflobelia. 818

amgvari midgoma gamarTlebuli iqneba, erTi mxriv, ssk-is 163-e muxliT


daculi miznebis uzrunvelsayofad, rac adgens Semadgenlobis e.w.
sagamonakliso, damatebiT winapirobas ssk-is 164-e muxlTan mimarTebiT,
romelic iTvaliswinebs aramarTlzomieri arakeTilsindisieri
mflobelis valdebulebas, daabrunos rogorc nivTi, aseve am nivTisgan
miRebuli sargebeli da nayofi. amasTan, uzrunvelyofili iqneba ssk-is
976-e da Semdgomi muxlebiT daculi interesebi, iseve rogorc
regulirebis sfero da calkeuli mowesrigebis miznebi. 819

4. saojaxo da sanivTo samarTlebriv normaTa konkurencia

ssk-is 172-e muxliT gaTvaliswinebuli mesakuTris mflobelis mimarT


arsebuli moTxovnis analizi ar aris interesmoklebuli aseve sanivTo
da saojaxosamarTlebriv normaTa konkurenciis WrilSi. am
TvalsazrisiT, yuradRebas imsaxurebs erT-erTi meuRlis sakuTrebis
uflebis warmoSoba meore meuRlis qonebaze, razec gansxvavebuli
mowesrigeba vrceldeba germanulsa da qarTul samarTalSi. im
SemTxvevaSi, Tu qorwinebis ganmavlobaSi erT-erTi meuRle ver
moipovebs TanasakuTrebis uflebas meore meuRlis mier SeZenil
qonebaze, maSin am ukanasknels, cxadia, eqneba ssk-is 172-e muxlis
pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli moTxovna mflobelis mimarT
Tavisi sakuTrebis ukan dabrunebaze.

4.1 meuRleTa qonebrivi uflebebi saqarTvelos kanonmdeblobiT

ssk-is 1158-e muxlis Tanaxmad, ,,meuRleTa mier qorwinebis ganmavlobaSi


SeZenili qoneba warmoadgens maT saerTo qonebas (TanasakuTrebas)..."

am normis sityvasityviTi ganmartebis Sesabamisad, SesaZloa, is


sakuTrebis uflebis damfuZnebel specialur regulirebad iqnes
miCneuli. Tumca am normis mowesrigebis sferosa da miznebis dadgena
umjobesia moxdes sanivTosamarTlebriv regulirebebTan kavSirSi.
kerZod, igi gaanalizdes rogorc sakuTrebis uflebis warmoSobis
zogad safuZvlebTan da winapirobebTan, aseve Sesabamis gamonaklisebTan
urTierTkavSirSi.

sakuTrebis uflebis SeZenis zogad wess gansazRvravs ssk-is 183-e da


186-e muxlebi. ssk-is 183-e muxlis Sesabamisad, uZrav nivTze sakuTrebis
uflebis gadacemis aucilebeli winapirobaa werilobiTi garigebis
arseboba da uflebis registracia sajaro reestrSi. ssk-is 186-e muxlis

817
Sead. Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung,
JuS, 2009, S. 292, 294.
818
Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 35, 44.
819
Sead. analogiuri midgomiT BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S.
52 („Die Vorschriften der §§ 994 bis 1003 BGB regeln im Verhältnis zwischen Eigentümer und nicht berechtigtem
Besitzer den Ersatz von Verwendungen erschöpfend und schließen die Anwendbarkeit des allgemeinen
Bereicherungsrechts aus. Dies gilt auch für werterhaltende oder werterhöhende Maßnahmen auf fremder Sache
in der begründeten Erwartung späteren Eigentumserwerbs.“).

147
Tanaxmad, moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis warmoSobisaTvis
aucilebelia namdvili moTxovnis arseboba (`namdvili ufleba~) da
nivTis gadacema SemZenisTvis pirdapir an arapirdapir mflobelobaSi.

amasTan, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, `183-e muxlis


pirvel nawils alternativa ar moepoveba~, kerZod, uZrav nivTze
sakuTrebis uflebis SesaZenad aucilebelia SemZenis registracia
sajaro reestrSi. Sesabamisad, sakuTrebis uflebis sajaro reestrSi
registraciis momentamde sakuTrebis ufleba ver warmoiSoba. 820 igive
wesi vrceldeba TanamesakuTris samarTlebrivi statusis
gansazRvrasTan mimarTebiT. Tu uflebamosili piri, anu erT-erTi
meuRle ar ganaxorcielebs sajaro reestrSi TanamesakuTred
registraciis uflebas, anu ar moaxdens mis realizebas, man SesaZloa,
dakargos Sesabamisi ufleba ise, rom ver gaxdes TanamesakuTre. 821

garda amisa, gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom, Tu sajaro


reestrSi mesakuTred registraciis uflebamosileba or pirs
Tanadroulad warmoeSoba, sakuTrebisa Tu TanasakuTrebis ufleba
warmoeSoba mas, romelic gamoiyenebs aRniSnul uflebamosilebas. 822

Sesabamisad, dazustebas saWiroebs ssk-is 1158-e muxli _ igi unda


ganimartos rogorc sakuTrebis uflebis warmomSobi, Tu rogorc
sakuTrebis uflebis moTxovnis damfuZnebeli norma.

4.2 meuRleTa qonebrivi uflebebis germanuli mowesrigeba

ssk-is 1158-e muxlisagan gansxvavebiT, germaniis samoqalaqo kodeqsis


Tanaxmad, 823 meuRleTa TanasakuTreba warmoiSoba mxolod im
SemTxvevaSi, Tu amis Sesaxeb meuRleTa Soris xelSekrulebis
Tavisuflebis farglebSi dadebuli saqorwino xelSekrulebiTaa
gaTvaliswinebuli. 824

meuRleTa qoneba, romelic saqorwino xelSekrulebiT erToblivi


qonebisagan ar `gamocalkevebula~, 825 meuRleTa saerTo sakuTrebaa.
Sesabamisad, calkeuli nivTis garigebis safuZvelze gadacema saWiro ar
aris imisaTvis, rom masze TanasakuTrebis ufleba warmoiSvas. 826

820
Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 96 da Semdgomi.
821
ix.: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 98; aseve Liessem, Guter Glaube
beim Grundstückserwerb von einem durch seinen Güterstand verfügungsbeschränkten Ehegatten?, NJW, 1989, S.
500-502.
822
ix.: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 99, romlis Tanaxmad, sakiTxi
gadawydeba im piris sazianod, romelmac `xelidan gauSva SesaZlebloba, sajaro
reestrSi aRricxuliyo~.
823
ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 1415-e da Semdgomi paragrafebi (Gütergemeinschaft).
824
Mayer, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 1363, RdNr. 11.
825
germaniis samoqalaqo kodeqsis 1417-e paragrafi („Sondergut“); Palandt/Brudermüller, BGB
Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 1417, RdNr. 2, 4.
826
ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 1416-e paragrafis me-2 nawili. Sead. aseve
Palandt/Brudermüller, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 1416, RdNr. 2.

148
germanuli regulirebis Sesabamisad, erT-erTi meuRle uflebamosilia,
mosTxovos meore meuRles sajaro reestrSi registraciis Sesworeba, 827
anu `Tanaqmedeba~. 828 amasTan, damatebiTi SeTanxmeba sakuTrebisa Tu
TanasakuTrebis uflebis gadacemis Sesaxeb saWiro ar aris, vinaidan igi
gaTvaliswinebulia da igulisxmeba TanasakuTrebis Sesaxeb meuRleTa
saqorwino xelSekrulebiT. 829

aRniSnulis gaTvaliswinebiT, sajaro reestrSi qorwinebis mowmobisa


da meuRleTa TanasakuTrebis Sesaxeb SeTanxmebis Semcveli saqorwino
kontraqtis wardgena sakmaris safuZvlad unda CaiTvalos meuRlis
TanamesakuTred registraciisaTvis, 830 Tu saqorwino xelSekrulebiT
dasturdeba meuRleTa TanasakuTrebis ufleba. 831

germanuli samarTlis mixedviT, meuRleTa Soris TanasakuTrebis


Sesaxeb arsebuli SeTanxmeba, romelic Sesabamisi formis moTxovnebis
dacviTa aris dadebuli, warmoSobs valdebulebiTsamarTlebriv
832
moTxovnas. es SeTanxmeba uZravi qonebis SeZenisaTvis mxareTa Soris
gaformebuli werilobiTi garigebis saxea, 833 romlis safuZvelzec
xorcieldeba sakuTrebis uflebis registracia sajaro reestSi. 834

4.3 germanuli mowesrigebis gavrcelebis mizanSewoniloba saqarTvelos


samarTalSi

germaniis samarTalSi arsebuli midgomis gavrcelebis mizanSewoniloba


ssk-is regulirebaTa mimarT ar aris upirobod gasaziarebeli.

dasaSvebia ssk-is 1158-e muxlis ganmarteba valebulebiTsamarTlebrivi


moTxovnis damfuZnebel mowesrigebad, romelic ar warmoSobs sanivTo
samarTlebriv Sedegebs, sanam igi ar iqneba moZravi da uZravi

827
Kanzleiter, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Aufl., Band 7, 2000, § 1416, RdNr. 1.
828
ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 1416-e paragrafis me-2 nawili. Sead. aseve
Palandt/Brudermüller, BGB Kommentar, 67. Aufl, 2008, § 1416, RdNr. 3.
829
Kanzleiter, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Aufl., Band 7, 2000, § 1416, RdNr. 26;
Palandt/Brudermüller, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 1416, RdNr. 2.
830
Sead. BGH Beschluß vom 10-12-1981 – V ZB 12/81 (Ergangen auf Vorlagebeschl. des OLG Köln), NJW,
1982, S. 1099 (Der Nachweis der Unrichtigkeit kann durch Vorlage des notariell beurkundeten Ehevertrages
geführt werden).
831
Kanzleiter, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Aufl., Band 7, 2000, § 1416, RdNr. 24 ff.
832
Mayer, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 1408, RdNr. 2
ff.; BGH Beschluß vom 10-12-1981 – V ZB 12/81 (Ergangen auf Vorlagebeschl. des OLG Köln), NJW, 1982, S.
1097.
833
germaniis samoqalaqo kodeqsis 873-e da 925-e paragrafebis Sesabamisad,
savaldebuloa sanotaro wesiT damowmebuli mxareTa SeTanxmeba sakuTrebis uflebis
erTi piris mier meoreze gadacemis Sesaxeb. Sesabamisad, germaniis samoqalaqo
kodeqsis 1410-e paragrafis mixedviT, sanotaro wesiT damowmebuli saqorwino
xelSekruleba, 1412-e paragrafis moTxovnebis Tanaxmad, mesame pirebis mimarT
moqmedebs mxolod im SemTxvevaSi, Tu igi registrirebulia `meuRleTa qonebriv
uflebaTa reestrSi~ (`Güterrechtsregister~). Sesabamisad, sanotaro formiT dadebuli da
reestrSi registrirebuli saqorwino xelSekruleba damatebiTi SeTanxmebis
aucileblobas gamoricxavs. igi moicavs germaniis samoqalaqo kodeqsis 873-e da 925-e
muxlebiT gaTvaliswinebuli sanotaro wesiT damowmebuli sakuTrebis uflebis
gadacemis Sesaxeb SeTanxmebas.
834
Mayer, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 1408, RdNr. 4;
Kanzleiter, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Aufl., Band 7, 2000, § 1416, RdNr. 18.

149
nivTebisaTvis dawesebuli sakuTrebis uflebis SeZenis wesebis
Sesabamisad ganxorcielebuli. 835

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, erTi mxriv, ganmartavs, rom ssk-is


183-e muxls uZrav qonebaze sakuTrebis uflebis SeZenisaTvis
alternativa ar moepoveba. sakonstitucio sasamarTloc, Tavis mxriv,
adasturebs formis mniSvnelobas uflebis warmoSobasTan mimarTebiT. 836
rogorc uzenaesi, ise sakonstitucio sasamarTlos ganmartebiT,
nebismieri sakuTrebis ufleba, romelic warmoiSoba garigebisa Tu
kanonis safuZvelze, `warmoSobilad CaiTvleba sajaro reestrSi
registraciis gziT.~ 837

Tumca, amasTan, gansxvavebulia imave uzenaesi sasamarTlos ganmarteba,


romlis Sesabamisad, uZrav qonebaze sakuTrebis uflebis warmoSobis
erT-erTi safuZveli sajaro reestrSi uflebis registraciaa, da rom
arsebobs sxva sakuTrebis uflebis warmoSobis safuZvlebic. magaliTad
saxeldeba mamkvidreblis gardacvalebis Semdeg mis memkvidreebze
gacemuli kanonismieri memkvidreobis uflebis damadasturebeli
mowmoba, romlis safuZvelzec, sasamarTlos ganmartebiT, memkvidris
sakuTrebis ufleba udavoa. 838

am ukanaskneli ganmartebis mixedviT, SesaZlebelia, ssk-is 1158-e muxli


sakuTrebis uflebis warmomSob specialur safuZvlad iqnes miCneuli,
romlis gaTvaliswinebiT, ssk-is 183-e muxliT mowesrigebuli
werilobiTi garigebis aucilebloba SeiZleba Caanacvlos, magaliTad,
qorwinebis mowmobam.

Sesabamisad, sadavoa, ssk-is 1158-e muxli sakuTrebis uflebis


damfuZnebeli moTxovnaa, anu kauza, 839 _ romelic ssk-is 183-e muxliT
dadgenil werilobiTi garigebisa da ssk-is 186-e muxlis Sesabamisi
namdvili moTxovnis arsebobis aucileblobas gamoricxavs, 840 _ Tu
Tavad sakuTrebis uflebis damadasturebeli regulireba.

835 zarnaZe, meuRleTa mier qorwinebis ganmavlobaSi SeZenili uZravi qonebis marTvisa
da gankargvis sakiTxebze sasamarTlo davebis gadawyvetis zogierTi Tavisebureba,
qarTuli samarTlis mimoxilva, 2007 (10), gv. 122.
836
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 94; ix. aseve saqarTvelos
sakonstitucio sasamarTlos 2001 wlis 7 ivnisis #1/1/103.117.137.147-48.152-53
gadawyvetileba.
837
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 94 da Semdgomi; aseve Sead.
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2001 wlis 7 ivnisis #1/1/103.117.137.147-48.152-53
gadawyvetileba, romelSic sasamarTlom 1998 wlis 25 ivnisis `sacxovrebeli sadgomiT
sargeblobisas warmoSobili urTierTobebis Sesaxeb~ kanonis saqarTvelos
konstituciis 21-e muxlTan Sesabamisobis Sesaxeb msjelobisas, ganmarta, rom `uZravi
nivTis SesaZenad SemoRebuli imperatiuli forma[a]... SemZenis registracia sajaro
reestrSi~, da rom `am savaldebulo formis gareSe Sesabamisi garigeba ar iarsebebs.~
838
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 57, 59, 60.
839
Sead. Bähr, Die Anerkennung als Verpflichtungsgrund, 2. Aufl., 1867, S. 11 f.
840
Sead. sakiTxis analogiuri dasmiT `rwmunebulebasTan~ mimarTebiT CaCava,
avtomanqanis nasyidobis xelSekruleba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 114

150
mosazreba imasTan dakavSirebiT, rom 1158-e muxls sakuTrebis uflebis
damfuZnebeli Zala unda mieniWos, gaumarTlebelia, vinaidan aseT
SemTxvevaSi daucveli rCeba, ssk-is 312-e muxlis Sesabamisad, `reestris
monacemTa mimarT utyuarobisa da sisrulis prezumfcia~, romelic
icavs, upirvelesad, keTilsindisier SemZens. 841

uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, `keTilsindisierebas afuZnebs


SemZenis subieqturi damokidebuleba garkveuli faqtebisadmi.~ 842 es
SesaZloa, magaliTad, iyos sajaro reestrSi registrirebuli meuRlis
mier uZravi qonebis gasxviseba, romelic, 1158-e muxlis Sesabamisad,
TanasakuTreba iyo. aseT SemTxvevaSi ganmsazRvrelia, icoda da SeeZlo
Tu ara, SemZens scodnoda, rom gamsxvisebels ar hqonda nivTis
gasxvisebis ufleba. `SemZens ar SeiZleba moeTxovos iseTi garemoebebis
codna, romelic aRemateba (scildeba) misi SesaZleblobis farglebs.~ 843
keTilsindisierebis Sefasebisas `mTavaria SemZenis mxridan faqtebis
gacnobierebis SesaZlebloba,~ aseve utyuarad unda dadgindes, rom
SemZenma ar icoda qonebis sxva mesakuTris Taobaze. 844

ssk-is 1158-e muxlisaTvis sakuTrebis uflebis damfuZnebeli funqciis


dakisreba SesaZloa gamarTlebuli iyos meuRleTa `qonebrivi
uflebebis reestris~ arsebobisas, 845 romlis monacemebis sajarooba
SesaZlebels gaxdida sajaro reestris mier qorwinebis mowmobis
Sinaarsis dadasturebuli informaciis safuZvelze meuRlis
TanamesakuTred registracias. aseT wess moqmedi regulireba ar
iTvaliswinebs.

da Semdgomni; ix. aseve CaCava, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxova, qarTuli


samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 780.
841
ix. ssk-is 312-e muxlis mimarTeba ssk-is 1158-e muxlTan. Sead. aseve Thümmler,
Referendarexamensklausur – Zivilrecht: Gutgläubiger Ersterwerb einer Vormerkung, JuS, 2009, S. 637; Neuner,
Der Redlichkeitsschutz bei abhanden gekommenen Sachen, S. 408; Pahlow, Der Rechtsmangel beim Sachkauf,
JuS, 2006, S. 291.
842
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 95.
843
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 95 da Semdgomi; Sead. aseve
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2009 wlis 30 ianvris #as-505-741-08 gadawyvetileba, romelSic sasamarTlo
miiCnevs, rom `gonivruli windaxedulebis farglebSi~ Tu mxarisaTvis cnobili unda
yofiliyo sxva TanamesakuTreebis arsebobis Sesaxeb, pirze ar vrceldeba
keTilsindisieri SemZenis mimarT moqmedi regulireba.
844
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 95 da Semdgomi, maT Soris
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 9 martis #as-980-1243-05 ganCinebaze
Semdgomi miTiTebiT.
845
germanul samarTalSi swored `meuRleTa qonebriv uflebaTa reestrSi~
(`Güterrechtsregister~) aisaxeba meuRleTa Soris kanoniT gaTvaliswinebuli qonebrivi
reJimisagan gansxvavebuli qonebrivi uflebebis Sesaxeb monacemebi. registracias
eqvemdebareba aseve meuRleTa Soris saqorwino xelSekrulebiT SeTanxmebuli
TanasakuTrebis reJimi. registracia warmoebs Sesabamisi raionuli (pirveli
instanciis) sasamarTlos mier. ix. aseve germaniis samoqalaqo kodeqsis 1558-e da
Semdgomi paragrafebi.

151
ssk-is 1174-e muxli saqorwino kontraqtis namdvilobisaTvis
iTvaliswinebs savaldebulo formas, kerZod garigebis werilobiT
dadebas da aRniSnulis dadasturebas sanotaro formiT. Tumca,
vinaidan germanuli samarTlisagan gansxvavebiT, saqorwino
xelSekrulebaTa registracia ar xorcieldeba e.w. `qonebis reestrSi~,
romelic warmoebs uflebamosili sasamarTlos mier, 846 saqorwino
kontraqtis Sinaarsi ar aris sajaro.

Sesabamisad, moqmedi regulirebis mixedviT, udavod unda iqnes


miCneuli, rom ssk-is 1158-e muxli, marTalia, afuZnebs meuRleTa
TanasakuTrebis uflebas, rac TavisTavad warmoSobs moTxovnas, Tumca
aRniSnuli moTxovnis kanoniT dadgenili formiT realizeba warmoSobs
mxolod sakuTrebis uflebas. es norma uZravi nivTebis SeZenis
SemTxvevaSi werilobiTi garigebis Canacvlebas axdens. amasTan,
sakuTrebis uflebis registraciisaTvis aucilebelia, saxeze iyos
meuRleTa qorwinebis mowmoba, aseve sajaro reestrSi mesakuTred
registrirebuli meuRlis werilobiTi dadastureba imasTan
dakavSirebiT, rom meuRleTa Soris ar arsebobs saqorwino
xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli, ssk-is 1158-e muxlisagan
gansxvavebuli, regulireba qonebrivi uflebebis Sesaxeb. meuRlis mier
aseTi dasturis argacemis SemTxvevaSi, SesaZloa, aRniSnuli
`Tanaqmedeba~ mas moeTxovos meore meuRlisagan.

moZrav nivTebTan dakavSirebiT, ssk-is 1158-e muxli unda Caenacvlos


sakuTrebis uflebis warmoSobisaTvis gaTvaliswinebul savaldebulo
winapirobas – `namdvili uflebis~ arsebobas. 847 Sesabamisad, nebismieri
moZravi nivTi, romlis SeZenac xdeba qorwinebis ganmavlobaSi da igi,
saojaxo kanonmdeblobis Sesabamisad, ar ganekuTvneba individualur
nivTebs, miCneul unda iqnes meuRleTa TanasakuTrebad. mflobelobaSi
gadacema aseT SemTxvevaSi aseve ar aris savaldebulo winapiroba,
vinaidan igi daculad unda CaiTvalos im momentisaTvis, rodesac erT-
erTi meuRle miiRebs nivTs mflobelobaSi.

XI. konkurencia xandazmulobis vadebTan mimarTebiT

ssk-is 128-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, xandazmulobis vada


vrceldeba `sxva pirisagan raime moqmedebis Sesrulebis an
moqmedebisagan Tavis Sekavebis moTxovnis uflebaze.~ amasTan,
`sasarCelo xandazmuloba gulisxmobs dros, romlis ganmavlobaSic
pirs SeuZlia moiTxovos Tavisi darRveuli uflebis aRdgena.~ 848
Sesabamisad, xandazmulobis vadebi vrceldeba moTxovnebze, romelTa
ganxorcielebac droSi izRudeba da garkveul CarCoSi eqceva.

846
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 1412-e paragrafi („Güterregister“ des zuständigen
Amtsgerichtes).
847
analogiuri midgoma vrceldeba `namdvili uflebis~ winapirobis `rwmunebulebiT~
Canacvlebis mimarT. ix. CaCava, avtomanqanis nasyidobis xelSekruleba, qarTuli
samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 114 da Semdgomni.
848
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 63.

152
kanonmdeblis mizania, xandazmulobis vadebis dawesebiT kreditoris
uflebis ganxorcielebis araTanazomierad an borotad gamoyenebis
safrTxe gamoricxos da amiT xeli Seuwyos samoqalaqo brunvis
stabilurobas. 849 garda amisa, igi emsaxureba samoqalaqosamarTlebrivi
urTierTobis subieqtebis urTierTkontrolis gaZlierebas, rac
darRveuli uflebis dauyovnebliv aRdgenis stimulirebas axdens. 850

xandazmulobis vadis safuZvelia uflebis darRveva, romelic SesaZloa,


kanonidan gamomdinareobdes an xelSekrulebis safuZvelze warmoiSvas.
Sesabamisad, erTi da imave urTierTobis farglebSi SesaZloa
warmoiSvas ramdenime moTxovna xandazmulobis sruliad gansxvavebuli,
damoukidebeli vadebiT. 851 vadis aTvla ki, ssk-is 130-e muxlis
Sesabamisad, iwyeba im momentidan, `roca pirma Seityo an unda Seetyo
uflebis darRvevis Sesaxeb.~

amasTan, xandazmulobis vadebis gaTvaliswineba sasamarTlos mier


xorcieldeba ara sakuTari iniciativiT, aramed isini zegavlenas
axdenen sasamarTlos gadawyvetilebaze mxolod mxaris mier
aRniSnulze miTiTebis SemTxvevaSi.

1. xandazmulobis zogadi da specialuri vadebis moqmedebis farglebi

ssk-is 128-e muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, xandazmulobis `saerTo~


vadaa aTi weli. es vada dadgenilia yvela im urTierTobisaTvis,
romelTaTvisac kanonmdeblobiT ar aris gaTvaliswinebuli specialuri
mowesrigeba.

zogierT SemTxvevaSi, kanonmdebeli specialuri normebiT gansazRvravs


ama Tu im uflebis ganxorcielebis specialur xandazmulobis vadebs,
romlebic SesaZloa, zogad xandazmulobis vadebTan mimarTebiT ufro
mcire an ufro xangrZlivi iyos. magaliTad, ssk-is 129-e muxlis
Tanaxmad, saxelSekrulebo moTxovnis xandazmulobis vada Seadgens 3,
xolo uZrav qonebasTan dakavSirebiT 6 wels.

aRniSnul SemTxvevaSi warmoiSoba zogad da specialur normebs Soris


konkurencia, romelTa Soris upiratesad gamosayenebeli xandazmulobis
vadis SerCeva sasamarTlos mier mxolod normaTa specialurobis
mixedviT xSirad araTanazomier Sedegebs warmoSobs da kanonis miznebsa
da principebs ewinaaRmdegeba. Sesabamisad, am sakiTxis gadawyveta unda
emyarebodes Tanasworobisa da keTilsindisierebis princips, aseve ama
Tu im normisa Tu normaTa erTobliobis dacviT funqciasa da miznebs.

saxelSekrulebo specialuri xandazmulobis vadebis gaTvaliswinebiT,


SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi, mizanSewonili iyos kanonismieri
moTxovnebis gamoricxva, kerZod, ufro mokle saxelSekrulebo

849
Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 17, RdNr. 1-3.
850
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 64.
851
Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 2; BGH Urteil vom
15.07.1999 – I ZR 96/97, NJW, 2000, S. 330 ff.; Sead. Sturm, Die Verjährung von Schadensersatzansprüchen
der Gesellschaft gegen Leitungsorganmitglieder, 2005, S. 29.

153
xandazmulobis vadebis gavrceleba kanonismieri moTxovnebis
mimarTac. 852 aRniSnuli gamarTlebulia im SemTxvevaSi, Tu
saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis Sedegad warmoSobili
moTxovnis xandazmulobis ufro mokle vadebis regulirebis mizani
Seusrulebeli darCeba. 853

kanonmdebeli gansazRvravs gamonakliss, rodesac moTxovnaTa mimarT ar


vrceldeba xandazmulobis vada. amasTan, igi akonkretebs, rom Tu
kanonmdeblobiT ama Tu im moTxovnis ganxorcielebis specialuri vada
ar gansazRvrula da igi kanoniT dadgenil arcerT kategoriaSi ar
jdeba, masze unda gavrceldes ssk-is 128-e muxlis me-3 nawilis
Sesabamisad dadgenili xandazmulobis aTwliani saerTo vada.

ssk-is 129-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, xandazmulobis vada ar


vrceldeba pirad araqonebriv uflebebze, garda im SemTxvevisa, Tu
specialuri kanoniT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli.
xandazmulobis vada ar vrceldeba aseve meanabreTa moTxovnaze banksa
Tu sakredito dawesebulebebSi Setanili anabrebis gamo. 854

amasTan, aRniSnuli gamonaklisis regulirebis sferos gafarToeba da


misi gavrceleba e.w. absoluturi batonobis uflebebze, 855 udavod,
logikuri da mizanSewonilia. 856 Sesabamisad, mesakuTris mier sakuTari
nivTis gamoTxovis 857 an misi xelyofis aRkveTis moTxovnis uflebazec 858
ar unda gavrceldes xandazmulobis vada, rac am moTxovnis upirates
gamoyenebaze metyvelebs sxva, magaliTad, usafuZvlo gamdidrebidan,
moTxovnebTan mimarTebiT. 859

2. sanivTo uflebebis mimarT moqmedi xandazmulobis wesi

sanivTo samarTlebrivi moTxovnebis mimarT moqmed xandazmulobis


saerTo vadebTan winaaRmdegobaSi modis ssk-is 165-e da 167-e muxlebis
regulireba. kerZod, ssk-is 165-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad,
moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis SeZena xandazmulobiT xdeba maSin,

852
BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1113; aseve Klein, Konkurrenz
und Auslegung, 1996, S. 13.
853
Sead. Dörner, Schulze/Dörner/Ebert (Hrsg.), BGB Kommentar, 5. Aufl., 2007, § 194, RdNr. 5; BGH
Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1113 („Würde bei einer solchen Sachlage
ein etwaiger Deliktsanspruch nach § 852 BGB erst drei Jahre nach Kenntnis des Schadens und der Person des
Ersatzpflichtigen verjähren, dann würden damit die Regeln über die kurzen vertraglichen Verjährungsfristen
ausgehöhlt. In diesem Sonderfall wird daher § 852 BGB durch § 477 BGB verdrängt (Schlechtriem, in: Festschr.
f. Rheinstein II, S. 683, 695 ff.)“.
854
ix. ssk-is 128-e muxlis me-2 nawili.
855
sanivTo uflebebis xandazmulobasTan dakavSirebiT ix. Барон, Система Римскаго
Гражданскаго Права, перевод Петражицкаго, выпуск первый, книга I. общая часть, 1909, ст. 209, 210.
856
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 61; aseve Grothe, Münchener
Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 5; aseve Dörner, Schulze/Dörner/Ebert (Hrsg.),
BGB Kommentar, 5. Aufl., 2007, § 194, RdNr. 5.
857
ix. ssk-is 172-e muxlis pirveli nawili.
858
ix. ssk-is 172-e muxlis me-2 nawili.
859
Sead. BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52.

154
Tu piri nivTs xuTi wlis ganmavlobaSi flobda `rogorc sakuTars~. 860
analogiurad, ssk-is 167-e muxlis Tanaxmad, piri sakuTrebis uflebas
uZrav nivTze moipovebs, Tu igi flobs mas, `rogorc sakuTars~, da
registrirebulia sajaro reestrSi mesakuTred 15 wlis ganmavlobaSi.

amis paralelurad ssk-is 187-e muxlis me-2 nawili gansazRvravs, rom


piri ver SeiZens sakuTrebis uflebas nivTze, rogorc keTilsindisieri
SemZeni, Tu mesakuTrem nivTi `dakarga, mohpares an misi nebis
sawinaaRmdegod sxvagvarad gavida misi mflobelobidan...~ 861862 amasTan,
umniSvneloa, icoda an SeeZlo Tu ara scodnoda SemZens imis Sesaxeb,
rom nivTi mesakuTris mflobelobidan misi nebis sawinaaRmdegod gavida
Tu ara. 863

Sesabamisad, Tu sanivTo moTxovnebis mimarT moqmedebs saerTo


xandazmulobis vadebi, mesakuTres dakarguli nivTis ukan gamoTxovis
SesaZlebloba ssk-is 187-e da 172-e muxlebis erTobliobis safuZvelze
unda hqondes, sul mcire, aTi wlis ganmavlobaSi, mas Semdeg, rac man
Seityo an unda Seetyo darRveuli uflebis Sesaxeb.

im SemTxvevaSi, Tu piri moZrav nivTs xuTi wlis ganmavlobaSi flobs,


rogorc sakuTars, ssk-is 165-e muxlis Sesabamisad, is sakuTrebis
uflebas SeiZens, miuxedavad imisa, rom ssk-is 187-e muxlis me-2 nawili
aRniSnul SesaZleblobas gamoricxavs. 864 amasTan, uflebamosil pirs
erTmeva moTxovna, romelic mas kanonmdeblobis safuZvelze, sul mcire,
aTi wlis ganmavlobaSi unda hqonoda.

am SemTxvevaSi saxezea normaTa winaaRmdegoba, romlis ganmarteba


imgvarad unda moxdes, rom calkeuli SemTxvevis garemoebebisa da
mxareTaA interesebis gaTvaliswinebiT, mxedvelobaSi iqnes miRebuli
orive regulirebis miznis ganxorcielebis SesaZlebloba. 865

erTi mxriv, udavoa, rom moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis


xandazmulobiT SeZenis SesaZleblobis daSveba, upirvelesad, swored
iseT SemTxvevebSi iZens gansakuTrebul mniSvnelobas, rodesac piri ama
TuUim nivTze sakuTrebis uflebas ver SeiZens sxva gziT, magaliTad,
rogorc keTilsindisieri SemZeni. es vrceldeba iseT SemTxvevebze,

860
analogiuri mowesrigebaa germaniis samoqalaqo kodeqsis 937-e da Semdgom
paragrafebSi, Tumca qarTuli regulirebisagan gansxvavebiT, nivTze sakuTrebis
ufleba xandazmulobiT 10 wlis ganmavlobaSi flobis Sedegad warmoiSoba. Sead.
Baldus, Münchener Kommentar zum BGB, Band 6, 5. Aufl., 2009, § 937, RdNr. 23 ff.
861
Sead. analogiuri mowesrigeba germaniis samoqalaqo kodeqsis 935-e paragrafSi.
862
ix. aseve Определение Верховного Суда РФ № 22-В07-36 от 29 января 2008 года.
863
Sead. Oechsler, Münchener Kommentar, Band 6, 5. Aufl., 2009, § 935, RdNr. 1 ff.; Palandt/Bassenge, BGB
Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 935, RdNr. 1 ff.; Prütting in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar,
2006, § 935, RdNr. 1 ff.; gansxvavebulad ganixilavs aRniSnul sakiTxs zoiZe,
Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
komentari, wigni meore, 1999, gv. 75.
864
germanul doqtrinaSi ganixileba calkeuli saxis nivTebze sakuTrebis uflebis
xandazmulobiT SeZenis dauSvebloba, rogorebicaa, magaliTad: antikvaruli nivTebi
da xelovnebis nimuSebi. ix.: Baldus, Münchener Kommentar zum BGB, Band 6, 5. Aufl., 2009, § 937,
RdNr. 26 ff.; aseve Prütting in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 935, RdNr. 2.
865
Sead. Определение Конституционного Суда РФ № 634-О от 21 декабря 2006 г.

155
rodesac piri darwmunebulia mis mier sakuTrebis SeZenaSi, imis
miuxedavad, rom nivTi mesakuTris nebis sawinaaRmdegod gavida misi
mflobelobidan, 866 an sakuTrebis uflebis SeZena moxda kanoniT
gaTvaliswinebuli winapirobebis darRveviT, magaliTad, naklis mqone
sanivTo an valdebulebiTi garigebiT, 867 rac moZrav nivTze sakuTrebis
uflebis warmoSobas zogadi wesis Sesabamisad gamoricxavs. 868

Sesabamisad, ssk-is 165-e muxlis pirveli nawilis gamoyenebis


winapirobaa is, rom piri moZrav nivTs unda flobdes rogorc sakuTars,
anu am normiT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegi ver dadgeba, Tu
man icis an uxeSi gaufrTxileblobiT ar icis, rom igi aRniSnuli
nivTis mesakuTre ar aris da ver iqneba. 869 nivTis SeZena, ssk-is 165-e
muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, aseve gamoricxulia, Tu piri
`mogvianebiT Seityobs~, rom nivTi mas ar ekuTvnis.

Sesabamisad, Tu piri xandazmulobis xuTwliani vadis ganmavlobaSi


Seityobs imis Sesaxeb, rom nivTze sakuTrebis uflebis mopovebis
safuZveli ar gaaCnia, igi ver SeiZens am nivTze sakuTrebis uflebas
xandazmulobiT. 870

germaniis samoqalaqo kodeqsis Sesabamisi regulirebiT


gaTvaliswinebulia moZrav nivTze sakuTrebis uflebis xandazmulobiT
SeZenis aTwliani vada, rac calkeul SemTxvevis mimarT SesaZloa ufro
Tanazomieri da samarTliani gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobas
iZleodes. amasTan, analogiuri vadis ssk-is 165-e muxliT
gaTvaliswinebis SemTxvevaSi, igi ssk-is 128-e muxliT dadgenili saerTo
xandazmulobis vadis Tanmxvedri iqneboda.

kanonmdebeli uZrav nivTebTan mimarTebiT awesebs xandazmulobiT


sakuTrebis uflebis SeZenis 15-wlian vadas. es, TiTqos, erTi mxriv,
upirates mdgomareobaSi ayenebs mesakuTres, Tumca ssk-is 167-e muxlis
formulireba, SesaZloa, sadavo gaxdes ssk-is 128-e muxlTan mimarTebiT,
vinaidan xandazmulobis vadis aTvla, ssk-is 128-e muxlis Sesabamisad,
iwyeba im momentidan, rodesac pirma Seityo an unda Seetyo darRveuli
uflebis Sesaxeb.

amis sapirispirod, uZrav nivTze piri sakuTrebis uflebas


xandazmulobiT iZens, imis miuxedavad, nivTis mesakuTrem icis, an
SeeZlo Tu ara scodnoda Tavisi darRveuli uflebis Sesaxeb. amasTan,
ssk-is 165-e muxlisagan gansxvavebiT, am regulirebaSi kanonmdebeli,
erTi SexedviT, ar iRebs mxedvelobaSi SemZenis keTilsindisierebis

866
Scherer in: Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 937, RdNr. 1.
867
Sead., magaliTad, zoiZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.),
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, 1999, gv. 73.
868
napovnis (`napovaris~) mimarT aRniSnuli wesi ar vceldeba, vinaidan nivTis mpovneli,
ssk-is 191-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, valdebulia, ganacxados napovni
nivTis Sesaxeb Sesabamis organoSi da igi sakuTrebis uflebas am nivze SeiZens maSin,
Tu gancxadebis gakeTebidan erTi wlis ganmavlobaSi cnobili ar aris mesakuTris
Taobaze.
869
Scherer in: Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 937, RdNr. 4.
870
Sead. zoiZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, 1999, gv. 76.

156
sakiTxs, rac aRniSnuli regulirebis borotad gamoyenebis
SesaZleblobas SeiZleba tovebdes da araTanazomierad azaralebdes
pirvandel mesakuTres, romelic, _ mas Semdeg, rac gauCndeba
SesaZlebloba, Seityos da Seityobs darRveuli uflebis Sesaxeb,
miuxedavad ssk-is 128-e muxliT misTvis miniWebuli uflebamosilebisa,
_ ver ganaxorcielebs moTxovnas, Tu pirs am drois ganmavlobaSi 15-
wliani registraciisa da nivTis flobis safuZvelze SeZenili aqvs
nivTi.

aseT SemTxvevaSi sasamarTlos mier winaaRmdegoba unda gadaiWras ssk-


is me-8 muxlis me-3 nawiliT gaTvaliswinebuli
samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobisaTvis damaxasiaTebeli ZiriTadi
principis gaTvaliswinebiT, romlis Sesabamisad, mxareebi valdebulni
arian, keTilsindisierad ganaxorcielon TavianTi uflebebi da
movaleobebi. pirvandeli mesakuTris interesebis dacvis mizniT
gamarTlebulia ssk-is 167-e muxlis bolo winadadeba, Tu `...am xnis
manZilze piri flobda maT, rogorc sakuTars...~ farTod ganimartos
imgvarad, rom moicvas mflobelis keTilsindisiereba, rogorc uZrav
nivTze sakuTrebis uflebis xandazmulobiT SeZenis aucilebeli
winapiroba.

3. xandazmulobis vadebis konkurencia deliqtsa da saxelSekrulebo


moTxovnebs Soris

erTi da imave faqtobrivi Semadgenlobis safuZvelze pirs SesaZloa


hqondes erTi moTxovna sxvadasxva samarTlebrivi safuZvliT.

aseT SemTxvevaSi SeiZleba, moTxovna erTi moTxovnis samarTlebrivi


safuZvliT ganxorcielebadi iyos, meoreTi ki ara. magaliTad,
saxelSekrulebo urTierTobaSi miyenebuli zianis moTxovna
saxelSekrulebo moTxovnis safuZvliT SesaZloa xandazmuli iyos,
xolo deliqtidan ara. 871

3.1 deliqtis specialuri xandazmulobis vada

ssk-is 129-e da 130-e muxlebisagan gansxvavebul wess adgens, magaliTad,


ssk-is 1008-e muxli, romlis Tanaxmad, `deliqtiT gamowveuli zianis
anazRaurebis moTxovnis uflebis xandazmulobis vada aris sami weli
im momentidan, rodesac dazaralebulma Seityo zianis an zianis
anazRaurebaze valdebuli piris Sesaxeb.~

Sesabamisad, ssk-is 1008-e muxli gansxvavebulad awesrigebs


xandazmulobis vadis aTvlis wess, kerZod, ssk-is 130-e muxlisagan
gansxvavebiT (pirma Seityo an unda Seetyo uflebis darRvevis Sesaxeb),
xandazmulobis vadis aTvla daiwyeba mxolod mas Semdeg, rac

871
Sead. biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli
mTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 53 da Semdgomi; aseve Klein, Konkurrenz
und Auslegung, 1996, S. 12.

157
dazaralebulma `Seityo~ darRveuli uflebis Sesaxeb, 872 kerZod,
`zianis an zianis anazRaurebaze valdebuli piris Sesaxeb~.

amdenad, am SemTxvevaSi xandazmulobis vadis aTvlis dasawyisis


umTavresi kriteriumia dazaralebulis mier zianis faqtis arsebobis
Setyoba. aRniSnuli regulireba ssk-is 130-e muxlisagan gansxvavebiT
upiratesi dacviT standarts awesebs dazaralebulisaTvis, rac,
calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT, araTanazomierad azaralebs
movales. aRniSnuli regulireba kreditors SesaZleblobas utovebs,
arakeTilsindisierad, borotad gamoiyenos aRniSnuli ufleba, vinaidan,
normis sityvasityviTi ganmartebis Sesabamisad, xandazmulobis vadis
aTvla deliqtis SemTxvevaSi daiwyeba im momentidan, rodesac man,
faqtobrivad, Seityo `zianis~ an zianis mimyenebeli `piris~ Sesaxeb.

miuxedavad imisa, rom zianis Sesaxeb mxares SeeZlo xelSekrulebis


dadebis momentSi an misi SesrulebisTanave Seetyo, da man, magaliTad,
uxeSi gaufrTxileblobiT, amis Sesaxeb mxolod saxelSekrulebo
xandazmulobis vadis gasvlis Semdeg Seityo, is uflebamosilia, zianis
anazRaureba moiTxovos deliqtis maregulirebeli normebis
Sesabamisad. 873

sasamarTlom ssk-is 1008-e muxlis borotad gamoyenebis SesaZlebloba


gadawyvetilebis miRebis dros unda gamoricxos am normis ssk-is me-8
muxlis me-3 nawilTan urTierTkavSirSi ganmartebiT. 874

miuxedavad imisa, rom ssk-is 1008-e muxlis sityvasityviTi ganmartebis


Tanaxmad, mocemulia ori alternatiuli piroba, – `dazaralebulma
Seityo zianis an zianis anazRaurebaze valdebuli piris Sesaxeb,~ – es
formulireba erTian pirobad unda iqnes miCneuli, vinaidan sxvagvarad
normis mizani bundovani da azrs moklebulia. SeuZlebelia arsebobdes
SemTxveva, rodesac dazaralebulma Seityo zianis mimyenebeli piris
Sesaxeb maSin, rodesac araferi icoda zianis arsebobaze.

garda amisa, sruliad gaumarTlebeli da aragonivrulia daSvebul


iqnes xandazmulobis vadis denis dawyeba im momentidan, rodesac pirma
Seityo zianis Sesaxeb, Tu man ar icis zianis mimyenebeli piris vinaoba.
xandazmulobis vada vrceldeba moTxovnebze, xolo moTxovna aris
konkretuli pirisagan raime moqmedebis ganxorcielebisa Tu
moqmedebisagan Tavis Sekavebis moTxovnis ufleba. Sesabamisad,
SeuZlebelia moxdes xandazmulobis vadis aTvla moTxovnis mimarT,
maSin rodesac uflebamosilma pirma ar icis, vis mimarT aqvs mas es
moTxovna.

872
Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis
saqmeTa palatis 2008 wlis 20 maisis #as-962-1266-07 da 2005 wlis 18 ianvris #as-1333-
1454-04 ganCinebebi; aseve administraciul da sxva kategoriis saqmeTa palatis 2006
wlis 16 Tebervlis #bs-1167-782(k-05) gadawyvetileba.
873
Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 13.
874
Sead. Wagner, Münchener Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 823, RdNr. 70.

158
Sesabamisad, `an~ kavSiri `da~ kavSiriT unda Canacvldes da
Semadgenlobis kumulaciur winapirobad CaiTvalos, 875 winaaRmdeg
SemTxvevaSi misi arseboba naklebad mizanSewonilia.

ssk-is 1008-e muxliT gaTvaliswinebuli xandazmulobis specialuri


vada 876 mosarCeles, udavod, upirates mdgomareobaSi ayenebs
saxelSekrulebo da, calkeul SemTxvevaSi, TviT saerTo xandazmulobis
vadebTan mimarTebiTac ki, misi denis aTvlis gansxvavebuli wesidan
gamomdinare. Sesabamisad, saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnebis
alternatiuli konkurenciis aRiarebis SemTxvevaSi garTuldeba
specialuri normebiT kanonmdeblis mier dasaxuli miznebis miRweva.
sasamarTlos mier aRniSnuli sakiTxis Sefaseba calkeul SemTxvevaSi
unda moxdes imgvarad, rom specialuri normis mizani SenarCunebul
iqnes. 877

3.2 saxelSekrulebo xandazmulobis vadis upiratesoba

saxelSekrulebo ufro mokle xandazmulobis vadebis regulirebis


mizania darRveuli uflebis drouli dacvisa da pirvandeli
mdgomareobis aRdgenis daCqareba, Tumca am miznis miuxedavad, xSir
SemTxvevaSi, gamarTlebuli ar iqneba, saxelSekrulebo xandazmulobis
vada gavrceldes da gamoricxos deliqturi xandazmulobis vadis
gamoyeneba. 878

moTxovnis safuZvelTa erTmaneTis paralelurad damoukideblad


arsebobis aRiareba SesaZloa calkeul SemTxvevaSi gaumarTlebeli da
araTanazomieri iyos. 879 germaniis umaRlesi sasamarTlo aRniSnul
sakiTxze msjelobisas upirvelesad ganixilavs, aris Tu ara
xelSekrulebidan mosalodneli mxaris interesi da deliqtiT daculi
mxaris interesi urTierTmfaravi (magaliTad, qiravnobis SemTxvevaSi
damqiraveblis qonebis dacva). 880

im SemTxvevaSi, Tu es interesebi urTierTmfaravi, anu identuria,


xandazmulobis mokle vadis gamoyeneba mizanSewonilia. winaaRmdeg
SemTxvevaSi, moTxovnaTa da maTi Sesabamisi xandazmulobis vadebis
damoukideblad ganxilva gasaziarebelia, gansakuTrebiT maSin, Tu
deliqturi moTxovna warmoSobilia saxelSekrulebo valdebulebis
darRvevis farglebs miRma. 881

875
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 852-e paragrafis 2002 wlis valdebulebiTi
samarTlis reformamde arsebuli formulireba: „Der Anspruch auf Ersatz des aus einer
unerlaubten Handlung entstandenen Schadens verjährt in drei Jahre von dem Zeitpunkt an, in welchem der
Verletzte von dem Schaden und der Person des Ersatzpflichtigen Kenntniss erlangt...“
876
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2003 wlis 31 oqtombris #as-254-939-03 ganCineba.
877
Sead.: Westermann, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 250 f.; Foerste, Unklarheit im künftigen Schuldrecht:
Verjährung von Kaufmängel-Ansprüchen in zwei, drei oder 30 Jahren?, ZRP, 2001, S. 342 ff.
878
Sead. BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52 f.
879
Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S.
800.
880
BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1114.
881
BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032; Sead. aseve
Rubner/Dötsch, Mangel- und Mangelfolgeschäden, JuS, 2004, S. 801.

159
magaliTad, ssk-is 655-e muxlis Tanaxmad, nardobis xelSekrulebis
farglebSi, SemkveTis mier Sesrulebis naklis gamo, moTxovnis
wardgenis xandazmulobaa erTi weli, nagebobis naklis SemTxvevaSi ki
xuTi weli samuSaos mTlianad miRebis dRidan. Sesabamisad, Sesrulebis
naklTan uSualod dakavSirebuli zianis anazRaurebis moTxovnis
mimarT udavod unda gavrceldes ganxiluli norma misi specialuri
xandazmulobis vadis Sesabamisad, romelic gandevnis ssk-is 1008-e
muxliT gaTvaliswinebul xandazmulobis xangrZliv vadas.

aRniSnuli gamomdinareobs ssk-is 655-e muxlis miznidan, romelic


sxvagvarad ganuxorcielebli darCeba. 882 Tumca sadavoa, ramdenad
gamarTlebulia analogiuri midgoma im SemTxvevaSi, Tu Sesrulebis
naklma ssk-is 655-e muxliT gaTvaliswinebuli xandazmulobis vadis
gasvlis Semdeg gamoiwvia janmrTelobisa Tu sxeulis mniSvnelovani
dazianeba. 883 germanul samarTalSi arsebuli midgomis Tanaxmad, aseT
SemTxvevaSi deliqtis safuZvelze warmoSobili moTxovna, misi
damoukidebeli xandazmulobis vadis Sesabamisad, kvlav arsebobs da
ganxorcielebadia. 884

qiravnobis xelSekrulebis farglebSi damqiraveblis mier miyenebuli


zianis anazRaurebis moTxovnis mimarT 885 unda gavrceldes mokle,
saxelSekrulebo regulirebiT gansazRvruli, vadebi, 886 vinaidan,
valdebulebis darRvevisa da urTierTobis specifikidan gamomdinare,
mxaris mier dayenebuli moTxovna da interesi rogorc deliqturi, aseve
saxelSekrulebo moTxovnis mimarT urTierTmfaravia. 887 Sesabamisad, Tu
aRniSnuli moTxovnebis mimarT xandazmulobis vadebi damoukideblad
iarsebebs, dazaralebuli, sakuTari interesidan gamomdinare, rogorc
wesi, daeyrdnoba deliqturi moTxovnis samarTlebriv safuZvels da
moTxovnas swored deliqtis Sesabamisad daayenebs. aseTi midgomis
daSveba qiravnobis xelSekrulebis mimarT moqmed regulirebas
ufunqciod aqcevda, rac gaumarTlebelia, vinaidan kanonmdeblis
savaraudo nebas ewinaaRmdegeba.

xandazmulobis specialuri vadebis mowesrigebis mizania mxareTa


interesebis dabalanseba, calkeul SemTxvevaSi, pirvandeli
mdgomareobis droulad aRdgena. es ganpirobebulia aseve imiT, rom
drois gasvlis Tanazomierad rTuldeba saqmis garemoebebis
sasamarTlos mier dadgena, gansakuTrebiT riskis gadasvlis momentSi

882
BGH Urteil vom 24.05.1976 – VIII ZR 10/74, NJW, 1976, S. 1506.
883
Sead. Schubert, Verjährung von Mangelfolgeschäden, NJW, 1975, S. 1230.
884
Sead. BGH Urteil vom 15.07.1999 – I ZR 96/97, NJW, 2000, S. 330 ff.; Sead. Sturm, Die Verjährung von
Schadensersatzansprüchen der Gesellschaft gegen Leitungsorganmitglieder, 2005, S. 29; Sead. aseve BGH
Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, 1679, 1680.
885
Sead. Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 17 ff.; BGH Urteil vom 24.05.1976
– VIII ZR 10/74, NJW, 1976, S. 1506.
886
urTierTzegamvlen konkurenciasTan dakavSirebiT ix. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul
und Sameloop, 1994, S. 19.
887
Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S.
800; Rubner/Dötsch, Mangel- und Mangelfolgeschäden, JuS, 2004, S. 801, aseve BGH Beschluß vom
16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1114.

160
nivTis naklis arsebobisa da am ukanaskneliT Sesabamisi zianis
gamowvevis TvalsazrisiT. 888

Sesabamisad, mxareTa interesebis samarTliani da Tanazomieri dacvis


uzrunvelyofis mizniT, yoveli konkretuli SemTxveva gancalkevebulad
unda Sefasdes da ar unda moxdes xisti wesebis dadgena
saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa xandazmulobis vadebis
urTierTzegamvleni Tu gamomricxavi moqmedebis Sesaxeb.

4. naCuqari nivTis gamoTxovis xandazmulobis vada

4.1 umadurobis SemTxvevaSi

ssk-is 529-e muxlis Tanaxmad, gansakuTrebuli umadurobis gamoCenis


SemTxvevaSi (`Tu dasaCuqrebuli mZime Seuracxyofs miayenebs an did
umadurobas gamoiCens...~), mCuqebels eniWeba Cuqebis xelSekrulebis
`gauqmebis~ moTxovna. amasTan, gansxvavebuli moTxovnebisa da
moTxovnaTa safuZvlebis arsebobisas gansxvavebulia Sesabamisi
xandazmulobis vadebic.

Secileba Secdomis an motyuebis safuZvelze TavisTavad damfuZnebeli


uflebaa. mis ganxorcielebas kanonmdebeli specialur vadas ukavSirebs,
romelic Secdomis SemTxvevaSi aRniSnulis Setyobidan erT Tves, xolo
motyuebis SemTxvevaSi – erT weliwads moicavs. namdvili Secilebis
kanoniT dadgenili vadis farglebSi ganxorcielebis Sedegad
warmoiSoba ssk-is 976-e muxliT gaTvaliswinebuli, kerZod, usafuZvlod
gadacemulis ukan dabrunebis, moTxovnis ufleba. am moTxovnebTan
mimarTebiT, rogorc wesi, moqmedebs ssk-is 128-e muxlis me-3 nawiliT
gaTvaliswinebuli moTxovnis xandazmulobis aTwliani vada.

amis paralelurad, rogorc wesi, warmoiSoba ssk-is 172-e muxliT


gaTvaliswinebuli sakuTari nivTis dabrunebis moTxovna, romelic
kerZo samarTalSi arsebuli yvelaze `Zlieri~ moTxovnaa 889 da
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebis Tanaxmad arc misi
ganxorcieleba eqvemdebareba xandazmulobis vadebs. 890

amasTan, im SemTxvevaSi, Tu Cuqebis gauqmeba xelSekrulebidan gasvlad


dakvalificirdeba, masze, rogorc saxelSekrulebo moTxovnaze,
SesaZloa gavrceldes, ssk-is 129-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad,
moZravi nivTis SemTxvevaSi samwliani, xolo uZravi nivTis SemTxvevaSi
eqvswliani xandazmulobis vada.

888
BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52 f. („Sinn der kurzen
Verjährungsfrist ist es, im Kaufrecht möglichst bald nach Vertragsabwicklung Rechtsfrieden wiederherzustellen
und die mit zunehmendem Zeitablauf schwieriger werdenden Ermittlungen darüber entbehrlich zu machen, ob
und in welchem Umfang Mängel bei Gefahrübergang vorhanden waren und welche Schäden sie verursacht
haben.“)
889
Sead. kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2003 (6), gv. 600.
890
Sead. aseve saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo
samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 61.

161
amasTan, ssk-is 529-e muxlis me-3 nawilis sagamonakliso wesiT
ganisazRvreba, rom Cuqeba SeiZleba gauqmdes gauqmebis moTxovnis
warmomSobi gansakuTrebuli safuZvlis Setyobidan erTi wlis
ganmavlobaSi. am SemTxvevaSi sadavoa sakiTxi, miuxedavad warmodgenil
moTxovnaTa da moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa simravlisa, ssk-is
529-e muxlis me-3 nawiliT gansazRvruli moTxovnis
ganxorcielebisaTvis dadgenili xandazmulobis specialuri vada
upiratesad gamosayenebel normad unda iqnes miCneuli yvela sxva
normasTan mimarTebiT, 891 Tu TiToeuli moTxovna, sakuTari
xandazmulobis vadis Sesabamisad, SesaZloa arsebobdes erTmaneTisagan
damoukideblad.

aRniSnuli sagamonakliso norma Cuqebis gauqmebas mxolod


gansakuTrebuli, kanoniT zustad gansazRvruli, garemoebebis
arsebobisas da zustad gaTvaliswinebul vadebSi miiCnevs
mizanSewonilad. Sesabamisad, calkeuli SemTxvevis ganxilvis dros
sasamarTlom imgvarad unda gadawyvitos dava, rom kanonmdeblis mier
ssk-is 529-e muxliT dasaxuli mizani ar darCes daucveli. 892

4.2 mZime mdgomareobis SemTxvevaSi

germaniis samoqalaqo kodeqsisagan gansxvavebiT, 893 ssk ar gansazRvravs


maqsimalur vadas, romlis ganmavlobaSic SesaZlebelia naCuqari nivTis
ukan gamoTxovis ganxorcieleba ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli
naCuqari nivTis gamoTxovis safuZvlis arsebobisas.

miuxedavad aseTi formulirebisa, cxadia, kanonmdeblis neba ar unda


ganimartos imgvarad, TiTqos mCuqeblis mZime mdgomareobaSi aRmoCenis
SemTxvevaSi warmoSobili Cuqebis sagnis gamoTxovis moTxovna droSi ar
aris SezRuduli. aseTi inerpretacia safuZvels moklebuli da
gaumarTlebelia kerZosamarTlebrivi urTierTobebis stabilurobisa da
sakuTrebis uflebis dacvis miznebis gaTvaliswinebiT.

Sesabamisad, udavod unda iqnes miCneuli, rom nivTis gamoTxovis


moTxovna, ssk-is 530-e muxlSi uSualod miTiTebul winapirobebs garda,
damatebiT SezRudvas unda daeqvemdebaros da ganxorcielebadi iyos
mxolod garkveuli vadis ganmavlobaSi.

amasTan, dasafiqrebelia, ssk-is 530-e muxlis mimarT unda gavrceldes


ssk-is 129-e muxliT gaTvaliswinebuli xandazmulobis samwliani vada
moZrav nivTebTan, xolo eqvswliani vada, uZrav nivTebTan dakavSirebiT
arsebul saxelSekrulebo moTxovnaTa mimarT, Tu ssk-is 128-e muxlis me-
3 nawiliT dadgenili saerTo xandazmulobis aTwliani vada.

891
saxelSekrulebo regulirebasTan dakavSirebiT, romelic amomwuravad adgens
garkveul sagamonakliso wess Sead. BGH Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW,
1992, 1679 f.; aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 54.
892
ix. BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1114.
893
Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 529-e paragrafi, romlis Sesabamisad, naCuqaris
ukan gamoTxova gamoricxulia, Tu naCuqari nivTis gadacemidan gasulia aTi weli.

162
pasuxi am kiTxvaze ar aris calsaxa, vinaidan ssk-is 530-e muxliT
gaTvaliswinebuli moTxovna ar aris saxelSekrulebo moTxovnis
klasikuri saxe. kerZod, ssk-is 130-e muxlis Sesabamisad, xandazmulobis
vadis aTvla ukavSirdeba moTxovnis warmoSobis moments. Sesabamisad,
vadis aTvla iwyeba im momentidan, rodesac pirma Seityo an unda Seetyo
darRveuli uflebis Sesaxeb. ssk-is 530-e muxliT mowesrigebul
SemTxvevaSi, xandazmulobis vadis aTvlis momenti naklebad mkafioa da
misi dadgena problemuri.

miuxedavad amisa, ssk-is 530-e muxlis moTxovnis droSi SezRudvis


aucilebloba swored imiTaa ganpirobebuli, rom moTxovnis
ganxorcieleba Cuqebis xelSekrulebis dadebidan garkveuli vadis
Semdeg gamoiricxos, maSinac ki, Tu misi gauqmebis safuZveli swored am
vadis Semdeg dadgeba.

ssk-is 530-e muxliT mowesrigebul SemTxvevaSi ki dabrunebis


winapirobad mxolod am nivTis realuri arseboba da dabrunebiT
dasaCuqrebulis mZime mdgomareobaSi arCayeneba saxeldeba. es
winapirobebi, calkeul SemTxvevaSi, sakmaris dacvad SeiZleba ar
CaiTvalos xandazmulobis institutis sxva miznebidan, magaliTad,
kerZosamarTlebrivi urTierTobebis stabilurobidan gamomdinare.

Sesabamisad, aRniSnuli sakiTxis gadawyveta samosamarTlo samarTlis


meSveobiT unda moxdes. kerZod, ssk-is 128-e muxlis me-3 nawili imgvarad
unda ganimartos, rom ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovna
xandazmulad iqnes miCneuli, Tuki Cuqebis xelSekrulebis dadebidan Tu
nivTis gadacemidan aTi weli gavida. amasTan, mCuqeblis mZime
mdgomareobaSi aRmoCenis safuZvliT, naCuqaris ukan dabrunebis
moTxovnis mimarT, ssk-is 128-e muxlis pirveli nawilis regulireba
unda gavrceldes Sesabamisi daTqmebis gaTvaliswinebiT, rogorc
saxelSekrulebo moTxovnaTa `xandazmulobis~ gansakuTrebul
SemTxvevaze.

XII. daskvna

interesTa konfliqtis mogvarebis gansxvavebuli gzebis arsebobisas


upiratesoba interesebis dakmayofilebis Sesabamis mizanTan yvelaze
axlos myof, xolo erTgvarovani Sedegis SemTxvevaSi, yvelaze martiv
Tu ekonomiur samarTlebriv gzas eniWeba.

moTxovnaTa konkurencia imijneba moTxovnis safuZvelTa


konkurenciisagan. moTxovnaTa konkurencia saxezea, rodesac pirs erTsa
da imave faqtobriv garemoebebze dayrdnobiT ramdenime moTxovna aqvs.
moTxovnaTa Soris arCevanis ganxorcieleba, dispoziciurobisa da
SejibrebiTobis principebis Sesabamisad, mosarCelis uflebamosilebaa.
amis sapirispirod, moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi,
rodesac erTi da imave moTxovnis ganxorcieleba sxvadasxva
samarTlebrivi safuZvlidan aris SesaZlebeli, gadawyvetilebis miReba
sasamarTlos uflebamosilebaa.

163
moTxovnebi, iseve rogorc moTxovnis safuZvlebi, SesaZloa,
erTmaneTTan gamomricxav, alternatiul an kumulaciur konkurenciaSi
iyos.

gamomricxavi konkurenciis SemTxvevaSi, Tuki dasturdeba erT-erTi


moTxovnisa Tu misi damfuZnebeli safuZvlis winapirobebis arseboba,
gamoiricxeba yvela sxva samarTlebrivi SesaZlebloba. magaliTad,
damatebiTi Sesrulebis moTxovna xelSekrulebidan gasvlis, fasis
Semcirebisa da Sesrulebis nacvlad, zianis anazRaurebis moTxovnebTan
mimarTebiT gamomricxav konkurencias qmnis da igi, rogorc wesi,
upiratesad gamosayenebeli moTxovnaa. moTxovnis safuZvelTa
gamomricxavi konkurenciis SemTxvevaa aseve gansakuTrebuli
umadurobisa an mZime Seuracxyofis safuZvliT naCuqari nivTis
gamoTxovis damfuZnebeli sagamonakliso norma, rogorc savindikacio,
ise usafuZvlo gamdidrebisa da saxelSekrulebo zogadi moTxovnis
safuZvlebTan mimarTebiT. garda amisa, kanonismieri moTxovnis
damfuZnebeli zogadi safuZvlebi gamoiricxeba, Tu ufro specialuri
normiT an mxareTa SeTanxmebiT, zogadad, saxelSekrulebo
urTierTobasa Tu xelSekrulebis konkretul pirobasTan mimarTebiT,
pasuxismgebloba gamoricxulia an SezRuduli.

alternatiuli konkurenciis SemTxvevaSi, moTxovnebi Tu moTxovnis


safuZvlebi erTmaneTis paralelurad arsebobs. Tavdapirvelad yvela
erTnairad ganxorcielebadia, xolo erT-erTi maTganis sasargeblod
arCevanis gakeTebam SeiZleba gamoiwvios an ar gamoiwvios sxva
alternativebis gamoricxva. magaliTad, fasis Semcirebasa da
xelSekrulebidan gasvlas Soris alternatiuli konkurencia arsebiTad
sruldeba erT-erTi maTganis sasargeblod arCevanis gakeTebiT. am saxis
moTxovnis safuZvelTa alterantiuli konkurenciaa aseve baTilobis
safuZvelze sanivTo Tu usafuZvlo gamdidrebis maregulirebel da
xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis safuZvlebs Soris. gansxvavebuli
saxis alternatiuli konkurenciaa saxelSekrulebo araZiriTadi
valdebulebis darRvevis Sedegad warmoSobil zianis anazRaurebis
moTxovnis safuZvelsa da deliqtis Sesabamis samarTlebriv safuZvlebs
Soris. aseT SemTxvevaSi, samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT,
ZiriTadi gansxvaveba moTxovnaTa ganxorcielebis xandazmulobis
gansxvavebul vadebs ukavSirdeba.

kumulaciuri `konkurencia~ konkurenciis cnebis arss srulad ar


Seesatyviseba da uSvebs sxvadasxva moTxovnisa Tu moTxovnis
safuZvelTa kombinacias. calkeul SemTxvevaSi mxolod aseTi
kombinaciiT xdeba SesaZlebeli sasurveli samarTlebrivi Sedegis
miRweva. kumulaciuri `konkurenciis~ magaliTia meorad
moTxovnaTaAdamfuZnebeli specialuri da zogadi normebis kombinaciis
Sedegad miRebuli erTiani moTxovnis safuZveli, aseve damatebiTi
Sesrulebisa da zianis anazRaurebis, an xelSekrulebidan gasvlisa da
zianis anazRaurebis moTxovnebis urTierTmimarTeba. moTxovnis
safuZvelTa kumulaciis Taviseburi saxea samoqalaqosamarTlebrivi
xelSekrulebidan gasvlisa da SromissamarTlebrivi xelSekrulebis
moSlis damfuZnebeli normebis kombinacia moTxovnis damfuZnebel
erTian safuZvlad.

164
konkurenciis calkeuli saxis arsebobisas Tu romeli arCevanis
gakeTebaa sasurveli, Sesabamisi samarTlebrivi gzis arsebobis miznidan
gamomdinareobs. swored am Taviseburebas ukavSirdeba moTxovnaTa Tu
moTxovnis safuZvelTa erTgvari ierarqiis formirebis dasaSvebobac.
amiT aris ganpirobebuli isic, rom normis Semfardebeli mas misi
arsidan da miznidan gamomdinare ganmartavs da misi moqmedebis
Sesabamis koreqtirebas axdens.

zogadi da specialuri moTxovnisa da moTxovnis safuZvelTa


konkurencia, erTi SexedviT, yvelaze martiv gamijvnis kriteriums –
specialurobas, anu moqmedebis sferos siviwroves, emyareba. miuxedavad
amisa, naSromSi gamoikveTa, rom es calsaxa kriteriumic garkveul
daTqmas saWiroebs, mowesrigebis arsidan da miznidan gamomdinare.
kerZod, SeiZleba, `ufro zogad~ moTxovnas Tu moTxovnis safuZvels
upiratesoba mieniWos Tavisi mowesrigebis arsiT specialuri kanonis
moTxovnasTan Tu moTxovnis safuZvelTan mimarTebiT, Tuki am
ukanaskneliT misi SemuSavebis miznis sawinaaRmdego Sedegi dgeba.
magaliTad, Tu SromissamarTlebrivi an samomxmareblosamarTlebrivi
damcavi normebiT ufro uaresi Sedegi dgeba im pirTaTvis, romelTa
upiratesi dacvis reJimis SemuSavebasac emsaxureba specialuri
mowesrigeba, gamosayenebeli unda iyos samoqalaqosamarTlebrivi
moTxovna Tu moTxovnis safuZveli. Sesabamisad, aseT SemTxvevaSi
specialuroba mowesrigebis mizanTan kavSirSi dgindeba.

Sesabamisad, magaliTad, SromiTsamarTlebriv urTierTobebze ar unda


gavrceldes ssk-iT dadgenili normebi mxolod im SemTxvevaSi, Tu
specialuri SromiTi kanonmdeblobiT wesdeba dacvis ufro maRali
standarti, vidre es Sesabamisi zogadi valdebulebiTsamarTlebrivi
urTierTobisTvis aris gaTvaliswinebuli. mowesrigebis miznis
uzrunvelsayofad gamarTlebulia sxvadasxva, maT Soris zogadi da
specialuri, normis kombinacia.

konkurenciis calkeuli SemTxveva imgvarad unda gadawydes, rom


konkurenciaSi myofi TiToeuli regulirebis arsi daculi darCes.
magaliTad, saxelSekrulebo da kanonismier moTxovnis safuZvelTa
konkurenciisas, calkeuli SemTxvevis TaviseburebebTan erTad,
gaTvaliswinebul unda iqnes am SemTxvevis mimarT moqmedi
sagamonakliso debulebis, maT Soris saxelSekrulebo SeTanxmebis,
mizani.

165
bibliografia

qarTul enaze:

adeiSvili, leonide/kereseliZe, daviT, saqarTvelos Sromis kodeqsis


proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi
ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxiliva, 2003 (6), gv. 4-24.

axvlediani, zurab/zoiZe, besarion/Wanturia, lado/jorbenaZe, sergo


(red.), samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni pirveli, samoqalaqo
kodeqsis zogadi debulebani, Tbilisi, 1999.

axvlediani, zurab/zoiZe, besarion/Wanturia, lado/jorbenaZe, sergo


(red.), samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, sanivTo (qonebrivi)
samarTali, Tbilisi, 1999.

biolingi, haini/lutringhausi, peteri, saqarTvelos samoqalaqo


kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, bremeni
– Tbilisi, 2009.

biolingi, hain/lutringhausi, peter/SatberaSvili, lia, saqarTvelos


samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri
analizi, 2005.

boelingi, hain/Wanturia, lado, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo


gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004.

danelia, gamijvnis principi Cuqebis xelSekrulebis magaliTze,


qarTuli samarTlis mimoxilva, 2008, specialuri gamocema, gv. 31-68.

vaSakiZe, giorgi, keTilsindisiereba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis


mixedviT – abstraqcia Tu moqmedi samarTali, qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2007 (10), gv. 14-58.

zarnaZe, eka, meuRleTa mier qorwinebis ganmavlobaSi SeZenili uZravi


qonebis marTvisa da gankargvis sakiTxebze sasamarTlo davebis
gadawyvetis zogierTi Tavisebureba, qarTuli samarTlis mimoxilva,
2007 (10), gv. 120-138.

zoiZe, besarion/niniZe, Tedo/Sengelia, roman/Wanturia, lado/xecuriani,


joni (red.), samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame,
valdebulebiTi samarTali, zogadi nawili, Tbilisi, 2001.

zoiZe, besarion/niniZe, Tedo/Sengelia, roman/Wanturia, lado/xecuriani,


joni (red.), samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi pirveli,
2001.

ioseliani, aleqsandre, keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo


samarTalSi (SedarebiTsamarTlebrivi gamokvleva), qarTuli samarTlis
mimoxilva, 2007, specialuri gamocema, gv. 12-70.

166
kereseliZe, daviT, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi,
Tbilisi, 2009.

kereseliZe, daviT, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba,


qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 600-610.

maCalaZe, sofio, zianis anazRaureba valdebulebis darRvevisas


(saqarTvelosa da germaniis kanonmdeblobaTa SedarebiTi analizi),
qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 72-100.

CantlaZe, madi, nebis gamovlenis ganmarteba, pirgasamtexlos Semcireba,


nominalizmis principi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2002 (5), gv. 168 –
174.

CaCava, sofio, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxova, qarTuli


samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 760-782.

CaCava, sofio, avtomanqanis nasyidobis xelSekruleba, qarTuli


samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 114-130.

CaCava, sofio, myidvelis meoradi uflebebis SedarebiTsamarTlebrivi


analizi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv.
35-70.

wkeplaZe, naTia, fuladi valdebulebis gadaxda fuladi erTeulis


kursis Secvlisas, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 184-195.

Wanturia, lado, uZravi nivTebis sakuTreba, SedarebiTi samarTlebrivi


kvleva germanuli samarTlis magaliTze, Tbilisi, 1994.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo


samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, Tbilisi,
2007.

ucxour enebze:

Adomeit, Herbert Marcus, der Verbraucherschutz und das BGB, NJW, 2004, S. 579-582.

Alexy, Robert, Theorie der juristischen Argumentation, Die Theorie des rationalen Diskurses
als Theorie der juristischen Begründung, 1. Aufl., Sinzheim, 1983.

Amsberg, York-Gero von, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, eine


rechtsvergleichende Untersuchung der Konkurrenz von Ersatzansprüchen aus Vertrag und
Delikt im belgischen, niederländischen und deutschen Recht und ihrer Funktion in der
Rechtsprechung, Frankfurt a. Main, 1994.

Arnold, Friedrich Christian von, Praktische Erörterungen aus dem Rechtsgebiete, Erlangen,
1853.

Arnold, Karl Friedrich, die Wohnungsmiethe nach dem Bürgerlichen Gesetzbuche mit
besonderer Rücksichtt auf die bisherige Zustände in Müncheen, 2. Aufl., München, 1900.

167
Bähr, Otto, Die Anerkennung als Verpflichtungsgrund, 2. Aufl., Cassel, 1867.

Bamberger, Georg/Herbert, Robert (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15.


Aufl., München, 2009.

Baumbach, Adolf/Lauterbach, Wolfgang/Albers, Jan/Hartmann, Peter, ZPO mit


Gerichtsverfassung und anderen Nebengesetzen, 51. Aufl., München, 1993.

Bar, Christian/Drobnig, Ulrich, Study on Property Law and Non-contractual Liability Law as
they relate to Contract Law, 2002.

Bar, Carl Ludwig von, Recht und Beweis im Civilprocesse, Leipzig/Tauchnitz, 1867,
Nachdruck: Leipzig, 1968.

Benda, Ernst, Industrielle Herrschaft und sozialer Staat, 1966.

Benecke, Martina, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, Tübingen, 2004.

Bierer, Hermann, Handbuch des gesammten in Wuerttemberg geltenden Privatrechts Band 1,


Der sogenannte allgemeine Theil und die dinglichen Rechte, Stuttgart, 1862.

Bitter, Georg/Rauhut, Tilman, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer


gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 289-298.

Böcking, Eduard, Einleitung in die Pandekten des gemeinen Civilrechts, 2. Aufl., Bonn, 1853.

Böninger, Alfred, Die Bestrafung des Arbeitsvertragsbruchs der Arbeiter, insbesondere der
gewerblichen Arbeiter, Tübingen, 1891.

Brandenburg, Hans-Friedrich von, die teleologische Reduktion, Göttingen, 1983.

Brackenhoeft, Theodor, die Identität und materielle Connexität der Rechtsverhältnisse oder der
Umfang der Wirkung der Res judicata, die Conkurrenz der Klagen, und das Präjudicium,
Göttingen, 1839.

Bressler, Stefan, Selbstvornahme im „Schwebezustand“ nach Ablauf der Nacherfüllungsfrist,


NJW, 2004, 3382-3386.

Brütt, Lorenz, Die abstrakte Forderung nach deutschem Reichsrecht, Berlin, 1908.

Burckhard, Hugo von, die civilistischen Praesumtionen, Weimar, 1866.

Clausius, Kurt, Vertragskontinuität und Anpassungsbedarf, NJW, 1998, S. 3148-3152.

Coing, Helmut, Europäisches Privatrecht, Band 1, Älteres Gemeines Recht (1500 bis 1800),
München, 1985.

Coing, Helmut, Europäisches Privatrecht, Band 2, 19. Jahrhundert, Überblick über die
Entwicklung des Privatrechts in den ehemals gemeinrechtlichen Ländern, München, 1985.

168
Coing, Helmut/Honsell, Heinrich, Staudinger Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit
Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Buch 1, Allgemeiner Teil, 2004.

Coing, Helmut/Honsell, Heinrich, Staudinger Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit


Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Buch 2, Schuldrecht, 2005.

Cosack, Konrad, Lehrbuch des Deutschen buergerlichen Rechts auf der Grundlage des
Buergerlichen Gesetzbuchs fuer das Deutsche Reich, Band 1: Die allgemeine Lehren und das
Recht der Forderungen, Jena, 1898.

Dabelow, Christoph Christian von, System des gesamten heutigen Civilrechts, 2. Aufl., Band
1, Halle, 1796.

Dahns, Christian, Durchbrechung der anwaltlichen Verschwiegenheitspflicht, NJW-Spezial,


2008, S. 158-159.

Daubenspeck, Hermann, Beitraege zur Lehre vom Bergschaden, Berlin, 1885.

Däubler, Wolfgang, Das Arbeitsrecht 2, 1990.

Deckenbrock, Henssler, Neue anwaltliche Betätigungsverbote bei Interessen, NJW, 2008,


1275-1279.

Derleder, Peter, Der Wechsel zwischen den Gläubigerrechten bei Leistungsstörungen und
Mängeln, NJW, 2003, S. 998-1003.

Derleder, Peter, Die Rechte des über Fehler der Kaufsache getäuschten Käufers, NJW, 2001, S.
1161-1167.

Dernburg, Heinrich, Pandekten, 6. Aufl., Band 1,1, Allgemeiner Theil, Berlin, 1900.

Dernburg, Heinrich, Die Schuldverhältnisse nach dem Rechte Deutschen Reichs und
Preussens, Einzelne Obligationen, 4. Aufl., Band 1, Halle, 1909.

Dernburg, Heinrich, Die Schuldverhältnisse nach dem Rechte Deutschen Reichs und
Preussens, Einzelne Obligationen, 4. Aufl., Band 2, Halle, 1915.

Dietz, Rolf, Anspruchskonkurrenz bei Vertragsverletzung und Delikt, Röhrscheid/Bonn, 1934.

Doms, Thomas, Neue ZPO – Umsetzung in der anwaltlichen Praxis, NJW, 2002, S. 777-780.

Dubischar, Roland, Der fehlgeschlagene Grundstückskauf, JuS, 2002, S. 231-237.

Eichhorn, Carl Friedrich, Einleitung in das deutsche Privatrecht mit Einschluss des
Lehenrechts, Aufl. 5., Göttingen, 1845.

Endemann, Friedrich, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, Einleitung,


allgemeiner Teil, Recht der Schuldverhältnisse, Berlin, 1899.

Endemann, Friedrich, Über die civilrechtliche Wirkung der Verbotsgesetze nach gemeinem
Recht, Leipzig, 1887.

169
Endemann, Wilhelm, Die Beweislehre des Zivilprozesses, Heidelberg, 1860, Nachdruck:
Aalen, 1973.

Foerste, Ulrich, Unklarheit im künftigen Schuldrecht: Verjährung von Kaufmängel-


Ansprüchen in zwei, drei oder 30 Jahren?, ZRP, 2001, S. 342-343.

Frankenstein, Kuno, Der Arbeitsschutz, Leipzig, 1896.

Frankl, Otto, die Formerfordernisse der Schenkung nach Österreichischem Rechte, Graz, 1883.

Gaisberg, Ludwig Carl von, Allgemeine Vorkenntnisse zur Theorie des buergerlichen
Processes, Stuttgart, 1820.

Georgiades, Apostolos, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht,


München, 1967.

Gierke, Otto von, Deutsches Privatrecht, Band 3, Leipzig, 1917.

Gimmerthal, Theodor, Das Eigenthum im Conflicte mit den übrigen Gebilden des
Sachenrechts und die Actiones Arbitrariae insbesondere, Arnstadt, 1874.

Gnos, Urs, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997.

Gschnitzer, Franz/Faistenberger, Christoph/Barta Heinz/Eccher Bernhard, Österreichisches


Schuldrecht besonderer Teil und Schadensersatz, 2. Aufl., Wien/New York, 1988.

Gsell, Beate, „Deliktsrechtlicher Eigentumsschutz bei „weiterfressendem“ Mangel“,


NJW, 2004, S. 1913-1915.

Grunewald, Barbara, Just-in-time-Geschäfte – Qualitätssicherungsvereinbarungen und


Rügelast, NJW, 1995, S. 1777 – 1784.

Hampel, Christian, Kaufrechtliche Probleme beim Gebrauchtwagenkauf, JuS, 2003, S. 465-


471.

Heck, Philipp, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und


Interessenjurisprudenz, Begriffsbilsdung und Interessenjurisprudenz, 1932.

Heidel, Thomas/Hüßtege, Rainer/Mansel, Heinz-Peter/Noack, Ulrich (Hrsg.)


Anwaltkommentar BGB, Allgemeine Teil und EGBGB, Band 1, Bonn, 2005.

Herzberg, Rolf D., Kritik der teleologischen Gesetzesauslegung, NJW, 1990, 2525-2530

Hess, Walter, Einfache und höhere Arbeit, Jena, 1905.

Hoffmann, Nadja, Die Koordination des Vertrags- und Deliktsrechts in Europa, Tübingen,
2006.

Huber, Peter, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung, eine Studie zur Konkurenzfrage vor
dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001.

170
Hümmerich Klaus/Boecken Winfried/Düwell Franz Josef, Anwaltskommentar, Arbeitsrecht,
Band 2, Bonn, 2007.

Isay, Hermann, Die Geschaeftsfuehrung nach dem Buergerlichen Gesetzbuche fuer das
Deutsche Reich, Jena, 1900.

Jäggi, Peter, Zum Begriff der Vertraglichen Schadensersatzforderung, Festgabe für Wilhelm
Schöneberg, Freiburg, 1968, 181-197.

Jahr, Günther, Anspruchsgrundlagenkonkurrenz und Erfüllungskonnexität, Verfahrensrecht am


Ausgang des 20. Jahrhunderts, Festschrift für Gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297-
322, http://www.jura.uni-sb.de/projekte/Bibliothek/text.php?id=155 (10.06.2009).

Jauernig, Othmar/Berger, Christian/Mansel, Heinz-Peter/Stadler, Astrid/Stürner,


Rolf/Teichmann, Arndt, Bürgerliches Gesetzbuch, 13. Aufl., München, 2009.

Jaensch, Michael, Der Gleichlauf von Rücktritt und Schadensersatz, NJW, 2003, S. 3613-3615.

Jellinek, Georg, Ein Verfassungsgerichtshof für Österreich, Wien, 1885.

Jhering, Rudolf von, Scherz und Ernst in der Jurisprudenz: Eine Weihnachtsgabe für das
juristische Publikum von Rudolf Jhering, Leipzig, 1884.

Jhering, Rudolf von, Der Kampf um das Recht, 1872, Vortrag Gehalten in der Wiener
Juristischen Gesellschaft am 11. März, 1872
ttp://www.koeblergerhard.de/1Fontes/JheringDerKampfumsRecht.htm (15.05.2009).

Jhering, Rudolf von, Die Idee der Gerechtigkeit, Recht und Sitte (Auswahl), Bücher der
Bildung, München, gamocemis weli ar aris miTiTebuli.

Kossmann, Horst, Der Handel im System der Produkthaftpflicht, NJW, 1984, S. 1664-1667.

Kardinahl, Philipp, Darstellung der Rechtsgrundlagen für die Beendigung eines


Arbeitsverhältnisses gegen Zahlung einer Abfindung im deutschen Arbeitsrecht, 2008.

Keil, Ulrich, Die Systematik privatrechtlicher Rechtssprechungsaenderungen, Tübingen, 2007.

Kereselidze, Der Allgemeiner Teil des Georgischen Zivilgesetzbuches von 1997, Eine
Rechtsvergleichende Untersuchung, Frankfurt am Main/Berlin/Bern/Bruxells/New
York/Oxford/Wien, 2005.

Kindel, Wilhelm, Das Rechtsgeschäft und sein Rechtsgrund, Berlin, 1892.

Klein, Andreas, Konkurrenz und Auslegung, der deliktsrechtlicher Gehalt vertraglicher


Normen, Berlin, 1996.

Kleine, Lucas/Scholl, Bernd, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär


Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462-3467.

Klunziger, Eugen, Einführung in das Buergerliche Recht, 10 Aufl., München, 2001.

Kohler, Jürgen, Schwebende Vindikationsklage, Köln, NJW, 1988, S. 1054-1059.

171
Koller, Ingo/Roth, Wulf-Henning/Morck, Winfried, HGB Kommentar, 6. Aufl., 2007.

Krüger, Wolfgang, (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 2,


Schuldrecht Allgemeiner Teil, §§ 241-432, Krüger, Wolfgang (Redakteur), 5. Aufl., München,
2007.

Krüger, Wolfgang/Wesermann, Harm Peter, (Hrsg.), Münchener Kommentar zum


Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 3, Schuldrecht Besonderer Teil, §§ 433-610,
Finanzierungsleasing, HeizkostenV, BetriebskostenV, CISG, Krüger, Wolfgang/Westermann,
Peter (Redakteur), 5. Aufl., München, 2008.

Kuhlenbeck, Ludwig, Von den Pandekten zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, Berlin, 1898.

Kupisch, Berthold, Münster, Zum Rechtsgrund i.S. des § 812 BGB bei Erfüllung - Eine
rechtsdogmatische und rechtsgeschichtliche Untersuchung, NJW, 1985, S. 2370-2375.

Landsberg, Ernst, Das Recht des Bürgerlichen Gesetzbuches vom 18.08.1896, Band 1, Berlin,
1904.

Langheineken, Paul, Anspruch und Einrede nach dem Deutschen Bürgerlichen Gesetzbuch,
Leipzig, 1903.

Larenz, Karl/Wolf, Manfred, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., München,
2004.

Larenz, Karl/Canaris, Claus-Wilhelm, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 3. Aufl.,


Berlin/Heidelberg/New York/Barcelona/Budapest/Hongkong/London/Mailand/Paris/Santa
Clara/ Singapur/Tokio, 1995.

Laufs, Adolf, Die Entwicklung des Arztrechts, NJW, 1990, 1505-1513.

Lehmkuhl, Augustin, Die sociale Fragen und die staatliche Gewalt, 2. Aufl., 1893.

Lieb, Manfred, Arbeitsrecht, 8. Aufl., Heidelberg, 2003.

Liessem, Georg, Guter Glaube beim Grundstückserwerb von einem durch seinen Güterstand
verfügungsbeschränkten Ehegatten?, NJW, 1989, S. 497-502.

Lorenz, Stephan, Grundwissen - Zivilrecht: Abstrakte und kausale Rechtsgeschäfte, JuS, 2009,
S. 489-491.

Lorenz, Stephan, Schuldrechtsreform 2002: Problemschwerpunkte drei Jahre danach,


NJW, 2005, S. 1890-1894.

Lotmar, Philipp, Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrecht des deutschen Reiches, Band 1,
1902.

Lotmar, Philipp, Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrechts des deutschen Reiches, Band 2,
1908.

172
Lücke, Jorg, Auslegung, Rechtsfortbildung und Verfassung am Beispiel vorläufiger Gesetze,
Urteile, Beschlüsse und Verwaltungsakte, 1991.

Mankowski, Peter, Das Zusammenspiel der Nacherfüllung mit den kaufmännischen


Untersuchungs- und Rügeobliegenheit, NJW, 2006, S. 865-869.

Marcus, Georg, Das Recht der Privatversicherung nach den allgemeinen Lehren des Entwurfes
eines Reichsgesetzes über den Versicherungsvertrag, Berlin, 1907.

Martiny, Dieter, Unterhaltsrang und -rückgriff, Mehrpersonenverhältnisse und


Rückgriffansprüche im Unterhaltsrecht Deutschlands, Österreich, der Schweiz, Frankreich,
Englands und der Vereinigten Staaten von Amerika, Band 1, Tübingen, 2000.

Menger, Anton, Das Bürgerliche Recht und die Besitzlosen Volksklassen, Tübingen, 1890.

Möhler, Franz, Pandektenrepetitorium nach den Lehrbuechern von Puchta, von Vangerow und
Arndts, 2. Aufl., Schwerin, 1860.

Neuner, Jörg, Der Redlichkeitsschutz bei abhanden gekommenen Sachen, Jus, 2007, S. 401-
411.

Ohlinger, Ferdinand, Der gemeine deutsche und Württemb. Civil-Prozess, Wangen im Allgäu,
1862.

Olzen, Dirk/Wank, Rolf, Zivilrechtliche Klausurenlehre mit Fallrepetitorium, 2. Aufl., Köln,


1998.

Oppenheim, Heinrich Bernhard, Die Gewerbefreiheit und der Arbeitsvertrag, Breslau, 1880.

Pahlow, Louis, Der Rechtsmangel beim Sachkauf, JuS, 2006, S. 289-293.

Palandt, Otto, Bürgerliches Gesetzbuch, 67. Aufl., München, 2008.

Pfersche, Emil, Privatrechtliche Abhandlungen, Erlangen, 1886.

Piekenbrock, Andreas, Befristung, Verjaehrung, Verschweigung und Verwirkung, Eine


rechtsvergleichende Grundstudie zu Rechtsaenderungen durch Zeitablauf, 2006, Tübingen.

Pollack, Heinrich, Der Schenkungswiderruf insbesondere seine Vererblichkeit, Berlin, 1886.

Prütting, Hans/Wegen, Gerhard/Weinreich, Gerd, BGB Kommentar, Neuwied, 2006.

Puchta, Georg Friedrich, über gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der


Landeigentuemer, Giessen, 1833.

Rauscher, Thomas/Wax, Peter/Wenzel, Joachim (Hrsg.), Münchener Kommentar zur


Zivilprozessordnung und Nebengesetze, Band. 1, §§1-510c, 3. Aufl., München, 2008.

Rauscher, Thomas/Wax, Peter/Wenzel, Joachim (Hrsg.), Münchener Kommentar zur


Zivilprozessordnung, mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen, Band 1, §§ 1-510 c,
ProstG, Säcker, Franz Jürgen (Redakteur), 3. Aufl., München, 2008.

173
Regelsberg, Ferdinand, Pandekten, Band 1, Leipzig, 1893.

Rittner, Fritz, Die gestörte Vertragsparität und das Bundesverfassungsgericht, NJW, 1994, S.
3330-3331.

Rubner, Daniel/Dötsch, Wolfgang, Mangel- und Mangelfolgeschäden, JuS, 2004, S. 798-803.

Ruffert, Matthias, Vorrang der Verfassung und Eigenstaendigkeit des Privatrechts, 2001.

Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen


Gesetzbuch, Band 1, Allgemeiner Teil, §§ 1-240, ProstG, Säcker, Franz Jürgen (Redakteur), 5.
Aufl., München, 2006.

Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen


Gesetzbuch, Band 4, Schuldrecht Besonderer Teil II, §§ 611-704, EFZG, TzBfG, KSchG,
Henssler, Martin (Redakteur), 5. Aufl., München, 2009.

Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen


Gesetzbuch, Band 5, Schuldrecht Besonderer Teil III, §§ 705-853,
Partnerschaftsgesellschaftsgesetz, Produkthaftungsgesetz, Habersack, Mathias (Redakteur), 5.
Aufl., München, 2009.

Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen


Gesetzbuch, Band 6, Sachenrecht, 5. Aufl., München, 2009.

Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland/Rebmann Kurt (Hrsg.), Münchener Kommentar zum


Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 7, Familienrecht, 4. Aufl., München, 2000.

Savigny, Friedrich Carl von, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, Berlin, 1840.

Savigny, Friedrich Carl von, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, Berlin, 1841.

Savigny, Friedrich Carl von, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, Berlin, 1841.

Schaub, Günter, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., München, 2000.

Schellhammer, Kurt, Sachenrecht nach Anspruchsgrundlagen, Heidelberg, 2001.

Schellhammer, Kurt, Schuldrecht nach Anspruchsgrundlagen, 6. Aufl., Heidelberg, 2005.

Schiffner, Ludwig, Systematisches Lehrbuch des oesterreichischen allgemeinen Civilrechtes


Band 1: Den allgemeinen Teil enthaltend, Wien, 1882.

Schliemann, Harald (Hrsg.), Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2. Aufl., Berlin, 2002.

Schmidt, Karsten (Hrsg.), Münchener Kommentar zum HGB, 2. Aufl., München, 2007.

Schmidt-Salzer, Joachim Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung,


Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1305-1315.

Schneider, K., Ueber richterliche Ermittlung und Feststellung des Sachverhalts im


Civilprozesse, Leipzig, 1888.

174
Schneider, Hans-Peter/Lecheler, Helmut, Artikel 12 GG – Freiheit des Berufs und Grundrechte
der Arbeit, in: Veröffentlichungen der Vereinigung der Deutschen Staatsrechtslehrer, Heft 43,
Berlin/New York, 1985.

Schollmeyer, Friedrich, das Recht der einzelnen Schuldverhaeltnisse im Buergerlichen


Geseztbuch, 2. Aufl., Berlin, 1904.

Schroeter, Ulrich, G., das Wahlrecht des Käufers im Rahmen der Nacherfüllung, NJW, 2006,
Freiburg, S. 1761-1764.

Schubert, Werner, Verjährung von Mangelfolgeschäden, NJW, 1975, S. 1230-1230.

Schulze, Reiner/Dörner, Heinrich/Ebert, Ina (Hrsg.), BGB Kommentar, 5. Aufl., Band. 1,


2007.

Schulze, Reiner/Ebers, Martin, Streitfragen im neuen Schuldrecht, JuS, 2004, S. 462-468.

Schünemann, Wofgang, Wandlungen des Vertragsrechts, NJW, 1982, 2027-2033.

Schurter, Emil, Grundzüge des materiellen Beweisrechtes in der schweizerischen


Civilprozessgesetzgebung, Zürich, 1890.

Sendler, Horst, Richterrecht - rechtstheoretisch und rechtspraktisch, NJW, 1987, S. 3240-3242.

Seibt, Christoph/Wollenschläger, Bernward, Vertragliche und deliktische Haftung - Ein


Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800 - 804

Stadler, Astrid, Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Eine


rechtsvergleichende Studie zur abstrakten und kausalen Gestaltung rechtsgeschäftlicher
Zuwendungen anhand des deutschen, schweizerischen, österreichischen, französischen und
US-amerikanischen Rechts, Tübingen,1996.

Stadthagen, Arthur, Das Arbeitsrecht, 4. Aufl., Stuttgart, 1904.

Sturm, Andreas, Die Verjährung von Schadensersatzansprüchen der Gesellschaft gegen


Leitungsorganmitglieder, Jena, 2005.

Thomas, Heinz/Putzo, Hans (Hrsg.), ZPO Komentar, 25. Aufl., München, 2003.

Thümmler, Andreas, Referendarexamensklausur - Zivilrecht: Gutgläubiger Ersterwerb einer


Vormerkung, JuS, 2009, S. 635-640.

Unger, Joseph, System des österreichischen allgemeinen Privatrechts, 5. Aufl., Band 2,


Leipzig, 1892.

Wächter, Karl Georg von, Pandekten, Band 1, Allgemeiner Theil, Leipzig, 1880.

Weber, Michael, Produkthaftung im belgischen Recht, Karlsruhe, 1998.

Weichert, Thilo, Datenschutz auch bei Anwälten?, NJW, 2009, S. 550-554.

175
Westermann, Harm Peter, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 241-253.

Wilhelm, Jan, Das Merkmal „lediglich rechtlich vorteilhaft“ bei Verfügungen über
Grundstücksrechte, NJW, 2006, S. 2353-2356.

Windscheid, Bernhard, Die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen
Rechts, Düsseldorf, 1856.

Windscheid, Bernhard, Lehrbuch des Pandektenrechts, Band 1, Düsseldorf, 1862.

Abhandlung selbst enthaltend, München, 1860.

Zitelmann, Ernst, Lücken im Recht, Leipzig, 1903.

Zugehör, Horst, Anwaltsverschulden, Gerichtsfehler und Anwaltshaftung, NJW, 2003, S.


3225-3232.

Zweigert, Konrad/Kötz, Hein, Einführung in die Rechtsvergleichung: auf dem Gebiet des
Privatrechts, 3. Aufl., Tübingen, 1996.

Барон, Ю., Система Римскаго Гражданскаго Права, перевод Л. Петражицкаго, выпуск


первый, книга I. общая часть, С.-Петербург, 1909.

Барон, Ю., Система Римскаго Гражданскаго Права, перевод Л. Петражицкаго, выпуск


второй, книга II Владение, книга III Вещныя права, С.-Петербург, 1908.

Зоидзе, Бесарион, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988.

Лоренц, Дмитрий Проблемы Соотношения и Конкуренции Виндикации с Иными


Внедоговорными Притязаниями, Вестник ЮУрГу № 2, 2008.

Лоренц, Дмитрий Гражданско-правовое Притязание: Юридическая Природа, Сущность


и Разновидности, Вестник ЮУрГу № 18, 2008.

Лоренц, Дмитрий К Проблеме «Абсолютного» Правоотношения, Вестник ЮУрГу № 6,


2009.

Малиновский, Дмитрий, Актуальные Проблемы Категории Субъективного Вещного


Права, Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата юридических
наук, Москва, 2002.

Шершеневичь, Г. Ф., Учебникь Русского Гражданскаго Права, С.-Петербург, 1909.

saqarTvelos sasamarTloebis gadawyvetilebebi:

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2001 wlis 7 ivnisis


1/1/103.117.137.147-48.152-53 gadawyvetileba ,,sacxovrebeli sadgomiT
sargeblobisas warmoSobili urTierTobebis Sesaxeb", saqarTvelos 1998
wlis 25 ivnisis kanonis konstituciuroba saqarTvelos konstituciis
21-e muxlTan mimarTebiT.

176
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2009 wlis 27 agvistos 1/2/434
gadawyvetileba ,,saqarTvelos saxalxo damcveli saqarTvelos
parlamentis winaaRmdeg~.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2001 wlis 13 ivnisis # 3k/429-01 ganCineba.

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos pirveli kolegiis 2003 wlis


1 aprilis N1/2/155 gadawyvetileba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2003 wlis 31 oqtombris #as-254-939-03
ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2004 wlis 30 noembris #as-1096-1297-04
ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2004 wlis 26 Tebervlis #as-690-1338-03
ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palata, 2005 wlis 19 ivlisis # as-477-820-05
ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2004 wlis 29 ivnisis #as-555-834-04 ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 5 dekembris #as-772-1045-05
gadawyvetileba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 4 martis #as-973-1208-04 ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 18 ianvris #as-1333-1454-04
ganCineba.

administraciul da sxva kategoriis saqmeTa palatis 2006 wlis 16


Tebervlis #bs-1167-782(k-05) gadawyvetileba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2006 wlis 14 Tebervlis #as-992-1245-05
ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 5 ivnisis #as-7-362-07
gadawyvetileba.

177
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da
gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 13 martis #as/751/1118/06 ganCineba.

quTaisis saapelacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2007


wlis 23 oqtombris ganCineba.

uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa


palatis 2008 wlis 2 maisis #as-54-338-08 ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-873-1183-07 ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 7 ivnisis #as-73-419-07 ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-911-1218-07 ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 2 aprilis #as-680-1010-07
ganCineba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 20 maisis #as-962-1266-07
gadawyvetileba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 30 ianvaris #asß505-741-08
gadawyvetileba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 10 martis #as-920-1127-08
gadawyvetileba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da


gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 31 marti #as-772-987-08 ganCineba.

sxva qveynis sasamarTloebis gadawyvetilebebi:

BGH Urteil vom 23.05.1951 – II ZR 71/50 (Düsseldorf), NJW, 1951, 602-604.

BGH Urteil vom 20.10.1953 – I ZR 125/52 (Hamburg), NJW, 1954, S. 145.

BGH Urteil vom 20.12.1966 – VI ZR 53/65 (Hamm), NJW, 1967, S. 558-559.

BGH Urteil vom 23.03.1966 – I b ZR 150/63 (Karlsruhe), NJW, 1967, S. 42-44.

BGH Urteil vom 30.11.1971 – VI ZR 100/70 (Stuttgart), NJW, 1972, S. 475-477.

BGH Urteil vom 24.05.1976 – VIII ZR 10/74 (Hamm), NJW, 1976, S. 1505-1506.

178
BGH Urteil vom 24.11.1976 – VIII ZR 137/75 (Stuttgart), NJW, 1977, S. 379-381.

BGH, Urteil vom 28.06.1978 – VIII ZR 112/77 (Karlsruhe), NJW, 1978, S. 2240-2241.

OLG Köln Urteil vom 25.03.1981 – 2 U 3/81, NJW, 1982, S. 390-391.

BGH Beschluß vom 10.12.1981 – V ZB 12/81, NJW, 1982, (Ergangen auf Vorlagebeschl. des
OLG Köln) 1097-1099.

BGH, Urteil vom 23.05.1984 – IVa ZR 229/82 (Hamburg), NJW, 1984, S. 2089-2090.

BGH Urteil vom 20.11.1984 – IVa ZR 104/83 (Celle), NJW, 1985, S. 794- 795.

BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52-55.

OLG Karlsruhe, Urteil vom 09.09.1988 – 10 U 32/88, NJW, 1989, S. 2136-2137.

OLG Stuttgart Urteil vom 17.03.1989 – 2 U 226/88, NJW, 1989, S. 2547-2548.

BGH Urteil vom 30.10.1990 – VI ZR 40/90 (Oldenburg), NJW, 1991, S. 921-922.

BGH Urteil vom 26.11.1990 – II ZR 92/90 (Karlsruhe), NJW 1991, S. 1414-1415.

BGH Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, 1679-1681.

BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113-1114.

BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52-53.

BGH Urteil vom 09.12.1998 – XII ZR 170/96 (Nürnberg), NJW-RR 1999, S. 698-699.

BGH Urteil vom 15.07.1999 – I ZR 96/97 (Celle), NJW-RR 2000, S. 330-332.

BGH Urteil vom 23.03.2000 – X ZR 177/97 (Frankfurt a.M.), NJW, 2000, S. 2101-2102.

BGH Urteil vom 26.06.2003 – VII ZR 281/02 (LG Potsdam.), NJW-RR, 2003, S. 1321 -1322.

LAG Thüringen, Urteil vom 09.12.2003 – 5 Sa 157/02, 5 Ca 1580/01 Arbeitsgericht Gera,


Beck-Rechstprechung, 2009, 68120.

BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032-1034.

BGH Urteil vom 21.12.2005 – VIII ZR 49/05, JuS, 2006, S. 650-653.

Urteil vom 24.03.2006 – I Zivilabteilung des schweizerischen Bundesgerichts,


4C.400/2005/sza, Lausanne.

BGH Urteil vom 14.12.06 – 3W 52/06 (OLG Rostock), NJW-RR, 2007, S. 1092-1093.

BGH Urteil vom 09.01.2008 – VIII ZR 210/06, JuS, 2008, S. 557-559.

179
OLG Stuttgart Urteil vom 08.05.2008 – 13 U 223/07, NJW-RR, 2009, S. 384-386.

BGH Urteil vom 09.07.2008 – XII ZR 179/05 (OLG Jena), NJW, 2008, S. 3277-3282.

Определение Конституционного Суда РФ № 634-О от 21 декабря 2006 г.

Определение Конституционного Суда РФ № 98-О от 25 марта 2004 г.

Постановление Конституционного Суда РФ № 6-П от 21 апреля 2003 г.

Определение Верховного Суда РФ № 22-В07-36 от 29 января 2008 г.

180

Anda mungkin juga menyukai