Samul, een jongen van 12 jaar met ernstige gedragsproblematiek, verblijft sinds 2 jaar in een residentile instelling.

Het algemeen doel in de instelling is voornamelijk gericht om kinderen weer naar huis terug te laten keren. Tijdens zijn verblijf hebben er positieve ontwikkelingen plaatsgevonden wat betreft zijn gedrag. Na elke weekend thuis, komt hij terug op de groep ondersteuner en ontwikkelaar van netwerken. Er vindt telkens een gesprek plaats tussen de ouders, Samul en de mentor van Samul psychosociaal begeleider/presenteren. Samul is zelf wel tevreden over zijn weekend, de ouders zijn minder tevreden en hopen op verbetering. In de residentile jeugdzorg krijg je als groepsleider te maken met kinderen/jongeren met gedragsproblemen. Natuurlijk heb je als groepsleider de taak om het kind binnen de woonvorm op te voeden en te begeleiden, op zo'n manier dat het kind leert om te gaan met zijn eigen problemen en gestimuleerd wordt om gewenst' gedrag te laten zien begeleider van het dagelijks leven. Maar vrdat je daarmee aan de slag kan gaan, moet je als groepsleider gaan nadenken over de oorzaken van het gedrag van het kind professioneel denken. De gedragsproblemen die het kind laat zien, zijn vaak niet alleen symptomen van een ziekte' zoals bijvoorbeeld ADHD of leerproblemen door een lage intelligentie. Meestal gaat het om een combinatie van meerdere factoren die bij elkaar tot gedragsproblemen bij het kind kunnen leiden. Interculturele en internationale gerichtheid tonen Als we de context van Samul eens nader bekijken, zien we dat: De moeder van Samul uit het gezin wegging, waardoor het evenwicht verstoord raakte. Vader was kostwinnaar en moest dat ook blijven om het gezin te kunnen onderhouden. Nu met het weggaan van moeder en haar zorg voor de kinderen ook wegviel, heeft vader een nieuw evenwicht gebracht door de zorg bij crches, naschoolse opvang en tantes te leggen. Professioneel denken, ondersteuner en ontwikkelaar van netwerken(zeker als dit in overleg is gegaan met een begeleider) Na 2 jaar ontstond er weer een nieuw evenwicht, vader leert een nieuwe vrouw kennen en hij hertrouwt. Zo voegen twee verschillende gezinssystemen zich samen: vader, Samul, broer en zus aan de ene kant en stiefmoeder en twee dochters aan de andere kant. Het zal voor zich spreken dat deze evenwichtsprocessen binnen het gezin van Samul heel wat teweeg hebben gebracht voor ieder individu binnen het gezin. Een evenwicht of een verandering naar een nieuw evenwicht kan dus zowel een positieve als een negatieve kant hebben. De vader en de stiefmoeder van Samul zitten niet altijd op dezelfde golflengte als het over de opvoeding van Samul gaat. Beiden gaan anders met Samul om; de stiefmoeder reageert voornamelijk negatief op Samul en vader kijkt met name naar de positieve kanten van Samul. Ze zitten niet op n lijn. Logischerwijs zal Samul daarop reageren, eerder met negatief gedrag. Het is belangrijk dat de vader en stiefmoeder van Samul op n lijn komen, anders bestaat een groot risico op een coalitie tussen vader en zoon, waardoor het gezin weer in onevenwicht komt. Professioneel denken Als groepsleider van Samul is het dus ook belangrijk te beseffen dat je de ouders moet ondersteunen in hun opvoeding; je moet de verantwoordelijkheid van de ouders accepteren en benadrukken. Daarom is het ook zo belangrijk om alle behandelingen

voor Samul in overeenstemming met de ouders uit te voeren. Zo wordt het opvoeder-systeem ondersteund en de ouder-kind relatie wordt bevestigd. Emancipatorisch werken Ook moet je als groepsleider ervoor waken dat je geen partij kiest voor n van de ouders professioneel denken. In de situatie van Samul; zowel de beide biologische ouders als de stiefmoeder moeten erkend en ondersteund worden als opvoeders. Dit voorkomt dat het kind in een gedwongen loyaliteitsconflict raakt en daardoor moet kiezen tussen zijn biologische ouders. Interculturele en internationale gerichtheid tonen/ professioneel denken Bekeken vanuit Samul: hij verliest zijn moeder, met wie hij verbonden is en moet accepteren dat hij een nieuwe moeder krijgt en twee nieuwe zussen. Als hulpverlener moet je beseffen dat de eigen moeder van Samul onvervangbaar is. De nieuwe partner is dus eigenlijk nooit een nieuwe ouder voor Samul, maar de nieuwe opvoeder van Samul. Je moet de stiefmoeder dus ook niet als moeder aanspreken maar als mede-opvoeder van Samul. Ook hier moet je als groepsleider het opvoeder-systeem ondersteunen, een extra taak is om de essentie van beide biologische ouders te onderstrepen en geen partij te kiezen tussen de ouders. professioneel denken Het gezin is dus ook de eerste plek waar je als groepsleider op gefocust moet zijn als het gaat om gedragsverandering bij het kind. Helemaal als je bedenkt dat het kind weer terug naar het gezin gaat. Ondersteuner en ontwikkelaar van netwerken Dan kan het kind vooruitgang boeken in de woonvorm, maar als het gezin op dezelfde manier blijft functioneren, zal het bij terugkomst langzaamaan weer terugvallen in de oude patronen van het gezin; inclusief gedragsproblemen bij het kind. Ook al gaat het kind niet meer terug naar het ouderlijk huis, de ouders zullen altijd de ouders blijven, dus als hulpverlener is het je taak om samen met het gezin als geheel te werken aan de onderlinge banden in het gezin. Ondersteuner en ontwikkelaar van netwerken/preventiewerker Door samen met de context van Samul te kijken op welk vlak het minder goed loopt, wordt het voor de ouders inzichtelijker waar de problemen precies liggen. Het accent komt niet te liggen op het probleemgedrag van Samul, maar op de dingen die zij kunnen doen en de dingen die Samul zelf kan doen om meer vaardigheden te leren. Door dit duidelijk om te zetten in een helder behandelplan voor Samul, zal dat de ouders ook stimuleren om samen te werken om de doelen van het plan te behalen. Handelingsplanner Doordat vanuit de kwaliteiten en competenties naar Samul gekeken wordt en niet vanuit de onmogelijkheden, worden zowel ouders als Samul zelf gestimuleerd om verder te groeien. Emancipatorisch werken Door een duidelijk feedbacksysteem (wekelijkse gesprekken na het weekend presenteren) met de context van Samul, komt er ook geen scheiding tussen thuis en de leefgroep, maar juist meer eenheid. Ondersteuner en ontwikkelaar van netwerken In het behandelplan is bijvoorbeeld als doel gesteld: Samul helpt met kleine taakjes in huis (afdrogen, zijn kamer opruimen, enz.) Op de leefgroep doet Samul dat ook, hij krijgt er complimentjes voor en blijkbaar geeft dat hem de stimulans om ermee

door te gaan. Handelingsplanner, begeleider van het dagelijks leven, projectmatig werken Samen met de ouders wordt dit doel doorgenomen presenteren: afspraken hoe Samul positief gestimuleerd en gecomplimenteerd wordt om het gewenste gedrag te vertonen. In gesprek met de ouders kan dan heel concreet gevraagd worden hoe de ouders Samul hebben gestimuleerd en gecomplimenteerd om een taak in huis te doen. Emancipatorisch werken Een ander belangrijke hulpvraag is: het overvragen van Samul. Het is voor het werken aan de doelen essentieel dat de ouders hun kind begrijpen op het niveau waarop hij functioneert. Door een duidelijke analyse te maken met kwaliteiten en uitdagingen wordt het voor de ouders waarschijnlijk duidelijk op welk niveau zij Samul mogen aanspreken en welke verantwoordelijkheden zij van Samul mogen verwachten en welke zeker (nog) niet. Handelingsplanner In de eerste weken van de opname van Samul is het nog niet dat de ouders Samul moeten kunnen stimuleren, nieuwe vaardigheden moeten kunnen aanleren. De ouders moeten daar eerst nog begeleiding bij kunnen ontvangen, alvorens ze dat helemaal zelfstandig moeten kunnen doen. Projectmatig werkenHet is namelijk erg ingewikkeld voor zowel Samul als de ouders om te zien dat het in de leefgroep steeds beter gaat, maar thuis toch nog niet zo goed. Het bewustwordingsproces bij de ouders begint al wel te komen door de gesprekken presenteren met de groepsleiders en het zien van positieve resultaten. Daadwerkelijk veranderen van gezinspatronen zit veel dieper en daarvoor is langduriger begeleiding thuis nodig, waarbij de ouders de resultaten gaan zien van hun eigen inspanning (en niet alleen van die van de groepsleiders). Ondersteuner en ontwikkelaar van netwerken Als team stelden we voor om gebruik te maken van Video Interactie Begeleiding (VIB). Daarbij worden de ouders in de gezinssituatie gefilmd, terwijl zij in interactie zijn met hun kinderen. De filmopnamen zijn niet per definitie opnamen van momenten waarop het helemaal mis gaat,juist eerder momenten waarop het goed gaat, waarop de kinderen gewenst gedrag laten zien. Professioneel denken Het doel van VIB is de ouders bewust maken van hun eigen gedrag, houding, gezichtsuitdrukking, enz. tegenover hun kind en hoe dat een positief effect heeft op het gedrag van hun kind. Op die manier gaan zij langzamerhand positieve gedragspatronen aanleren.

Er zijn heel wat competenties waar je als opvoeder-begeleider mee in contact gaat komen. Zoek in de tekst de verschillende competenties.