Anda di halaman 1dari 16
DIMITRY 7 DIANG INGSUN LAWAN | IL RADEN PANGANTIN y Standar Kompetensi wy ae ae | Memahami teks bacaan cerita rakyat lawan mambacanya lancar wan bujur. &% Kompetensi Dasar — Ww | Membaca cerita rakyat lancar wan benar. Ry _ Indikator wp 1, Manyambatakan judul carita rakyat 2. Manyabutakan urang-urang nang ada di carita rakyat. 3. Manjalasakan kalakuan urang-urangnya dari carita rakyat 4, Manyambatakan tempat, waktu wan kaadaan carita rakyat, 5. Maambil hikmah atawa kisah carita rakyat. Dikampung Pagat di Kecamatan Batu Benawa Barabai badiam urang tuha nang bangaran Diang Ingsun lawan anak lalakiannya nang bangaran Raden Pangantin. Kahidupannya kada bakacukupan, gawiannya bahuma ssambil mancari kayu ka hutan gasan dijual, gasan manambahi kabutuhan hidup inya badua baranak. Sakitnya hidup tarasa banar ulih Raden Pangantin rasa manyiksa lahir batin, rasa kada tasandang lagi. Sasain hari umanya sasain batuha, rasa kada purun inya malihat kuitan bacari. Lalu ae si Raden Pangantin bapikir nang kaya apa jua caranya maubah nasib supaya hidupnya kaya urang jua saraba bakacukupan. Paampihannya bulat jua niatnya handak tulak madam. Malam harinya inya bapadah lawan umanya, takajut umanya mandangar anaknya handak tulak maninggalakan sidin. Ahirnya umanya mambariakan tulak imbah mandangar anaknya handak maubah nasib. Gasan ingatan lawan Raden Pangantin umanya maingu iwak tauman. 1] Simpan suk harinya Raden Pangantin tulak, kada tahu kamana tujuannya. Inya basarah diri lawan Allah mudahan mandapat patunjuknya. Inya tulak bakapal, sahipal kabanua subarang. Pamulaannya inya umpat bagawi lawan saudagar umpat badagang, Inya rajin banar mana jujur pulang, inya kada mau mambunguli, Malihat sifatnya nang kaya nitu lalu ae saudagar percaya, Ahirnya sampai inya kawa bausaha saurang, manjadi urang sugih hartanya batimbun. Kapal dagangnya sing ganalan sampai maangkut barang kaluar nagri. Raden Pangantin bapikir, sadang sudah inya mancari kawan hidup. Lalu inya badatang lawan anak bangsawan nang langkar. Kada lawas diadaakan karasmin pangantin Raden Pangantin nang lawasnya ampat puluh hari ampat puluh malam, Kalawasan hidup di banua urang inya kaingatan lawan kuitan wan banuanya, lalu ae disuruhnya pangawalnya manyiapakan kapal nang gana! gasan bulik kabanuanya lawan nang bini. Balayar kapalnya bahaharian, bamamalaman. Ahimya sampaijua kapalabuhan di banuanya. Sakampungan urang riuh maliahat kapal nang sing ganalan. Mana pulang imbah tahu ampunnya nitu Raden Pangantin. Mandangar anaknya datang. Diang Ingsun bahancap tulak kapalabuhan. Iwak tauman nang diingunya disianginya hanyar di panggangnya. Kaingatan anaknya katuju banar iwak tauman bapanggang. Sampai di palabuhan, malihat kapal sing ganalan Diang Ingsun kagum kada sing garakan lagi. Lalu sidin bakuriak mangiau nang anak nang lagi badiri di galadak kapal lawan nang bini, Si Raden Pangantin kada mahirani apalagi mancangangi umanya inya supan malihat umanya nang tuha mana pina marigat. Dipadahakannya lawan nang bini urang tuhanitu lain umanya. Jarnya umanya nitu kada tuha, jadi nang ada di jukung simpak nitu lain umanya. Diang Ingsun masih haja mangiyau anaknya sambil manating iwak tauman. Tapi dasar anak kada tahu balas budi inya tatap kada maakui umanya. Lalu ae ditunjulnya jukung umanya sampai tabalik. Kada kawa lagi disambat sakit hatinya Diang Ingsun malihat anaknya nang disayanginya nang tuhuk dihadangi sakali bulik kada mau lagi maakui kuitan. Bado'a Diang Ingsun lawan maha kuasa, “Raden Pangantin, ikam anak durhaka, maka barakat aku manianakan ikam sambilan bulan sambilan hari, mudahan ikam tapapar tabias jadi batu”. Sakajap mata, hari kadap, angin ribut, guntur gaduduman, kila! manyambar-nyambar, langit tarasa handak runtuh. Kapal Rader Pangantin tabalik dihantam galumbang. Imbah tu talihat kapal nang sudat pacah, Bagian haluannya jadi gunung batu bini, bagian buritannya jad gunung batu benawa. Raden Pangantin lawan bini lawan anak buahnya samuannya jadi batu. Itu am kisah balasan urang nang durhaka lawan kuitan kada salamat diri di dunia wan di akhirat. | Arti kata: Bahuma : bersawah, menanam padi Madam :merantau Karasmin : Keramaian Galadak kapal : lantai kapal _ Jukung simpak : kapal yang rusak Manating » : mengangkat ke atas Manianakan —: mengandung Th = | == A. Jawabakan tatakunan di bawah ngini lawan jawaban a, b, dan c nang bujur! 41. Dimana Diang Ingsun lawan Raden Pangantin bagana? a. di Kampung Baru b. di Kampung Pagat 3 c. di Kampung Pelangi b. handak bajalanan 2. Slapa ngaran anak Diang G. nendak mailangi kaluarga Ingsun? . Gasan ingatan lawan Raden a, Raden Patah Pangantin Diang Ingsun b. Raden Pangantin maingu napa? c. Raden Kusuma a. iwak haruan b. iwak papuyu c, iwak tauman {sarees Son ucaye Banor& Banasainggria SOIMI Kelas Semester Gan! _)} 3. Nangapa niat Raden Pangantin handak tulak madam? a, handak maubah nasib 5. Kaya nangapa sifat Raden Pangantin nang maulah saudagar percaya? a. rajin wan jujur b. sholeh wan suka menolong c. pemaaf 6. Anak siapa nang handak dikawini ulih Raden Pangantin? a, anak kaluarganya b, anak bangsawan c. anak saudagar 7. Pamulaan madan Raden Pangantin umpat bagawi lawan.... a. bangsawan b, saudagar c. pangusaha 8. Kapal Raden Pangantin tabalik dihantam .... a, badai b. angin c. galumbang 9. Bagiah haluan kapal Raden Pangantin manjadi gunung a. batu bini b. batu aki c. batu baranak 10.Madam bahasa Indonesianya a, berlayar b. jalan-jalan c. merantau B. Isiakan titik-titik nang di bawah ngini lawan jawaban nang bujur! 4. Kapal Raden Pangantin tabalik dihantam 2. Kapal Raden Pangantin pacah, bagian buritannya jadi gunung 3. Urang nang durhaka lawan kuitan kada salamat diri di wan 4, Mudahan ikam tapapar, tabias jadi 5, Raden Pangantin umpat bagawi lawan Bahasa Seni Budaya Banjar: OSEE=ESEEE==_—=_==== Mambaca pantun lawan lafal wan intonasi nang baik wan bujur Manulis malalui kagiatan malangkapi isi pantun | Mambaca Pantun wan manulis pantun Ry indikator vp Mambaca pantun lawan lafal wan intonasi nang balk wan bujur Manulis pantun nang balum sampuma PANTUN BANJAR Pantun Banjar adalah sastra lama nang lahir, tumbuh wan bakambang di masyarakat banjar nang tiap baitnya tadiri dari ampat baris. Pantun nang baik ada katantuannya, tadiri dari 4 baris, Mampunyai sampiran wan isi (sampiran baris 1 wan 2, isi baris 3, wan 4), ada pola ahirannya (a-b-a-b atawa a-a-a-a). Pantun amun dilihat matan panjang handapnya nang tadiri 2 baris ngaranya pantun kilat. Cara mambaca pantun nitu harus mamparhatiakan intonasi, lafal, wan tanda bacanyajua. Pantun Banjar nitu banyak macamnya, pantun nang mamadahi urang ngarannya pantun nasehat, nang katuju bagagayaan atawa mahimungi urang nang maulah urang tatawa ngarannya pantun balulucuan, nang pina alim pantun agama, pantun nang mangisahakan kakanakan ngarannya pantun kakanakan. 1. Cuntuh Pantun Nasehat Mambawa papan ka muhara Papan handak diulah pasak Parak hadapan urang tuha Mun bajalan babungkuk awak 2. Cuntuh Pantun Balulucuan Manapas tapih tarus didadai Baal sadikit takana ambun Baancap-ancap mambibit wadai Sakalinya tasuap sabun 3. Cuntuh Pantun Agama Kayu panjang di halaman Lalu ditatak lawan parang Parilaku urang baiman katuju manulungi urang 4, Cuntuh Pantun Kakanakan Rasa napa buah manggis Rasa masam asam jawa Sj Utuh nyaring manangis Handak umpat kada dibawa “GU ROMperensinn A. Jawabakan tatakunan di bawah ngini lawan jawaban a, b, dan c nang bujur! 1, Pantun nang baik tadiri dari... a. nasehat a. 3 baris c. 5 baris b. agama b. 4 baris c. balulucuan 2. Bariska1wan2disambat.... 4. Pantun nang pina alim a. sampiran ©. bait ngarannya pantun .... b. isi a. balulucuan 3. Pantun nang mamadahi urang b. nasehat ngarannya pantun.... c. agama F((__Gahees Seriya Banja 8 Bahasa nag SOM Kelo Semester Ganit__) H(t} 5. Pantun balulucuan nitu pantun nang maulah urang .... a, manangis b.sadih c. tatawa 6. Pantun Banjar nitu tumbuh wan bakambang di masyarakat a. luas b, banjar c. pandatang 7. Sambungakan pantun di bawah ngini! Kayu panjang di halaman Lalu ditatak lawan parang Parilaku urang baiman a.Kada katuju manulungi urang 4 b. Katuju manulungi urang c. Katuju manulungi samuaan urang 8. Tiap bait pantun tadiri dari .... a. 4 baris b.6 baris c. 8 baris 9, Pantun kilat tadiri dari ..., a. 4 baris b.3 baris c. 2 baris 10.Pola ahiran nang bujur dalam pantun .... c. a-b-b-a B. Istakan titiketitik ian ‘al bawah nant lawan jawaban nang bujur! OF eS he Manapas tapih tarus didadai Baal sadikit takana ambun Baris ka-3 wan ka- 4 di pantun disambat Pantun nang pina alim ngarannya pantun Mambaca pantun nitu harus mamparhatiakan Pantun nang tadiri 2 baris ngaranya pantun Sambungakan pantun di bawah ngini! Baancap-ancap mambibit wadai Sakalinya Ml AD Kompetensi oasar | Manyambatakan lawan mampraktikakan permainan rakyat nang ada di daerah Banjar. 4 Manyambatakan parmainan rakyat daerah Banjar. | Manjalasakan cara parmainan wan alat nang digunaakan. | PAMAINAN RAKYAT BANJAR A. BASAMSAMAN (BALALASAMAN) Pamainan basamsaman biasanya dimainakan ulih kakanakan bibinian tapi kakanakan lalakian bahanu umpatan jua. Pamainanan basamsaman ngini dimainakan dihalaman rumah, ditanah nang karing wan rata. Alat Parmainannya Pamainan samsaman ngini hanya manggunaakan tanah lapang lawan cara maulah kutak-kutak sagi ampat nang kaya hurup T ganal awan di atasnya nitu diulah satangah bulatan nang disambat “gugunungan". Bahasa Seni Budaya Banjar & Bahasa inggris SD/MI Kelas Ili Semester Ganjil 13) Pamainan ngini biasanya dimainakan ulih 2 kung urang nang baisi sabigi batu nang bantuknya gipih nang baisi garis tahgah kira-kira 5 sinti nang disambat "undas". Undas ngini bisa jua manggunaakan papan nang baukuran 5 x 5 sinti, Cara Mamainakannya Sabalum mamulai pamainan nang dua ikung kakanakan tadi “basiun" gasan manantuakan nang "naik" atawa nang bamain pamulaan. Umpamanya nang main si ljah wan Basnah, nang manang basiun si jah, maka si Ijah bulih main badahulu. Si Ijah pamulaan badiri diparak kutak nang pamulaan, lawan mahadap kutak-kutak samsaman inya manawak undas kakutak nang pamulaan. Kutak nang ada undasnya kada bulih dijajak. Si Ijah bamain kada bulih manjajak kutak nang pamulaan nang ada undasnya. Inya langsung kakutak nang kadua wan bahati-hati supaya jangan tajajak garis. Si jah baluncat wan sabalah batis nang disambat "bainting", tarus kakutak 3, kakutak 4, kakutak 5 lawan kakutak 6 inya bulih manjajakakan kadua balah batisnya (kada bainting), tarus kagunungan 7 inya baluncat lawan kadua balah batis wan babalik awak mahadap pulang kakutak 6, inya bulih manjajakakan kadua batisnya, imbah nitu sabuting batis kakutak 5, kakutak 4. Kakutak 5 sampai kakutak 2. Imbah nitu inya bajungkuk maambil undas dikutak 1 imbah nitu inya maluncat kaluar kawadah nang pamulaan tadi. Si jah imbah nitu manarusakan pulang pamainan sambil manimbai undas kakutak nang ka 2. Kaya nitu salanjutnya |jah mun bahasil jalan tarus sampai kagunungan 7. Mun ljah sampai bahasil kagunungan 7, maka lawan undasnya nang ditangan inya timbai undasyna (caranya mambalakangi kutak-kutak nitu tadi). Samisainya kakutak 2, maka kutak 2 nitu bahasil jadi "rumah" ampunnya Pamainanan basamsaman dipadahakan "mati" maka inya digantiakan ulih kawannya nang lain, nang bila si jah mati, maka inya digantiakan ulih Basnah. Hal nang dipadahakan mati ulih pamain yaitu: 4. Pamain manggunaakan kadua balah batis nang saharusnya sabalah batis haja yaitu bainting. Pamain manjajak garis pambatas. Pamain tajajak nang ada undasnya. . Pamain tajajak kutak nang sudah jadi rumah. . Pamain manimbai undas gugur kaluar garis. Pamain manimbai undas gugur kakutak lain nang saharusnya dituju. Basamsaman biasanya manggunaakan waktu nang cukup lawas lawan kada parnah ada saikung nang kawa main sakaligus baulih sabuah rumah atawa labih. Inya biasanya "mati" parahatan inya manimbai undas kaluar garis atawa undas salah masuk kakutak lain. Pemainan basamsaman ngini biasanya ampihan bila inya sudah sama-sama lapah atawa digantiakan ulih kawannya. Basamsaman nitu mangandung nilai pusitip gasan ulahraga, malatih karja sama, seportipitas, kajujuran lawan marapatakan bakakawanan. se rec llilia eemeaeeriaanart oaren A. Jawabakan tatakunan di bawah ngini lawan jawaban a, b, dan c nang bujur! 4. Basamsaman biasanya b. kakanakan lalakian dimainakan ulih .... c, kakanakan babinian wan a. kakanakan bibinian lalakian 2. Napa nang dilakuakan sabalum mamulai pamainan gasan manantuakan siapa nang badahulu jalan? a, basiun b. batapuk c. bakumpak Satangah bulatan nang paling atas samsaman nitu disambat a. gugunungan b. kutak c, bulatan . Pamain samsaman supaya kawa main harys.baisian .... a. panapak b. undas ¢, rumah . Pamainan samsaman maulah kutak-kutak sagi ampat nang kaya hurup .... al b:T c.U B. Isiakan titik-titik nang di bawah ngini lawan jawaban nang bujur! Pamain dipadahakan mati amun inya tajajak kutak nang sudah fe jadi Baluncat sabalah batis di sambat Amun sudah sampai digugunungan wan undas ditangannya musti ditimbai babalakangan maka inya barhak mandapatakan 4. Basamsaman dimainakan di Ukuran undas nang manggunaakan batu bantuknya pipih nang bagaris tangah kira kira B. BAPIDAK sinti. Pamainan bapidak diambil matan kata “pidak” nang mandapat awalan “ba” (bapidak) nang baarti main pidak. Pamainan ini biasanya diminakan ulih kakanakan lalakian nang usia Sakulah Dasar, tapi kawa jua dimainakan ulih kakankan nang taganal. Alat Pamainannya Pamainan bapidak manggunaakan bigi gatah (biji karet) nang biasanya banyak guguran di kabun gatah. Nang disambat biji pidak, Cara mamainakannya Pamainan bapidak biasanya dimainakan paling sadikit ulih 2 urang kakanakan atawa biasa jua labih. Bigi pidak nang gasan dimainakan ada nang diandalakan nang dijadiakan bigi pidak nang kuat. Bigi pidak nang diandalakan nitu di tawarakan gasan diadu kakuatannya. Tawaran nitu ditarima ulih kakawanannya nang lain, nang jua baisian bigi pidak andalannya. Masing-masing mangaluarakan bigi pidak gasan diadu, lawan baandal tanah karas, bigi pidak nang dipasang di atas tanah wan bigi pidak lawannya ditumpangakan di atasnya. Imbah tu bigi pidak nang di atas dipukul gancang wan ganggam. Tagantung wan kakuatan bigi pidak nitu, bigi pidak siapa nang pacah, nang di bawah atawa nang di atas. Kakuatan bigi pidak biasanya tagantung wan tabal tipisnya kulit bigi pidaknya. Bila ada bigi pidak nang pacah, maka ampunnya harus mangganti lagi wan bigi pidak nang hanyar gasan diadu. Pamainan bapidak ini biasanya ampihan bila bigi pidak sudah habis. Pamainan bapidak mangandung nilai pandidikan nang pusitip yaitu kerjasama, malatih sikap nang seportif wan marakatakan bakakawanan. FLORA WAN FAUNA DI ] | | | KALIMANTAN SELATAN % Standar Kompetensi Ww siiecneetcl & Kompetensi Dasar | 4 l 4.1, Manyambatakan flora wan fauna nang ada di Kalimantan Selatan. % Indikator Pw |. Manyambatakan ngaran flora wan fauna nang ada di Kalimatan Selatan. Manyambatakan ciri-cir flora wan fauna. Meldentifikasi flora wan fauna nang ada di Kalimatan Selatan, Buah tarap marupaakan buah nang rasanya manis wan baunya nang cukup manyangat. Buahnya mirip wan nangka tapi bantuknya tahalus. Buah tarap masak kawa langsung dimakan atawa di ulah dahulu manjadi gaguduh tarap, biginya kawa di jarang atawa di * banam gasan dimakan. Tarap nang mantah kawa diulah sayur atawa jadi samu tarap. Tarap marupaakan tanaman tahunan wan tamasuk buah nang langka. 2. Kalangkala Kalangkala marupaakan buah hutan Kalimantan. Buah kalangkala nang masak biasanya diulah gasan kawan makan. Bantuk buahnya bulat, nang masak kulitnya bawarna habang anum lamun masih mantah bawarna hijau. Buah kalangkala tamasuk buah musiman. Biasanya banyak tumbuh di daerah Hulu Sungai. Cara maulah kalangkala nyaman banar, kalangkala dirandam dibanyu nang sadang ja panasnya, nang dibuati uyah wan lumbuk. Dirandam kira-kira sajam atawa sasuai salera, sasain lawas dirandam rasanya sasain nyaman. Kawa maningkatakan nafsu makan. Rasa buahnya hambar sadikit masam, salain buahnya biji kalangkala kawa di jadiakan obat gasan bisul. B, BINATANG 1. Biawak Biawak marupaakan binatang nang kawa hidup di banyu wan di darat. Banyak di tamuakan di parak sungai. Biawak Kalimantan (Lanthanotus borneensis). Aktif di malam hari wan maulah sarang di dalam tanah. nate Bantuk biawak panjangnya kira-kira 45 cm sampai 55 cm, kalupak matanya transparan, hidungnya tumpul, kada batalinga tapi tatap kawa mandangar. Tapi ciri nang paling nyaman dilihat kulit luarnya bagarigi-garigi kaya buaya nang tasusun rapi mulai kapala sampai kabuntutnya nang panjang. Warna kulitnya cuklat tuha diatasnya wan cuklat anum di parutnya. Mamiliki 4 batis, satiap batisnya tadapat 5 jariji wan kuku nang landap. Biawak marupaakan reptil nang bakambang biak sacara bahintalo. Bahasa Seni Budaya Banj 2. Bidawang/Bulus Bidawang di Kalimatan Selatan rancak disambat urang bulus, Bantuk awaknya mirip wan penyu. Bidawang marupaakan hewan nang batampurung Kawa dimanfaatakan gasan kacantikan wan pangobatan. Bidawang bakambang biak sacara bahintalo. Bantuk awaknya oval atawa pina lunjung pipih tapi kada basisik, hidungnya mamanjang. Bidawang umumnya bawarna habuk kahirangan nang kaya lumpur. Inya kada baisi gigi tapi rahangnya kuat banar wan landap. Gasan malindungj diri bidawang mambuat kapalanya ka dalam tampurungnya. A. Jawabakan tatakunan di bawah ngini lawan jawaban a, b, dan c nang bujur! 2. Tarap nang mantah kawa biasanya diulah gasan kawan 1, Buah tarap mirip lawan buah a. makan ts b, dudukan a, nangka c. minuman b, rambutan . Kalangkala nang masak ¢. kanas kulitnya bawarna . a. habang anum diulah .... b. hijau a. wadai c. habang tuha b, samu tarap . Bijikalangkala kawa dijadikan . minuman gasan ubat.... 3. Buah kalangkala nang masak a. gatal b. bisul c. sakit kapala 6. Biawak marupaakan binatang b. kura-kura nang kawa hidup di.... c. penyu a. darat 9, Gasan malindungi diri b. banyu bidawang mambuat c. darat wan banyu kapalanya ka dalam .... Di mana biasanya biawak a. awaknya baulah sarang? b. tanah a. di tanah nang karing c. tampurungnya b. di sungai 10.Nang kaya apa cara bidawang c.didalam tanah bakambang biak? . Di Kalimantan bidawang a. baranak disambat urang .... b. bahintalo a, bulus c. maharam B. Isiakan titik-titik nang di bawah ngini lawan jawaban nang bujur! t 2, 3. Tarap nang mantah kawa diulah jadi Buah kalangkala nang masak biasanya diulahgasan kawan __ Cara maulah kalangkala nyaman banar, kalangkala dirandam dibanyu nang Biawak panjangnya kira-kira Bidawang kawa dimanfaatakan gasan _, Tanggal Bahasa Seni Budaya Banjar & Bahasa Inggris SD/MI

Anda mungkin juga menyukai