Anda di halaman 1dari 10

T na a p sa a iju n u tk

EFUSI PLEURA MALIGNA: DIAGNOSIS DAN PENATALAKSANAAN TERKINI


IB Ng rhRa ua i Diii umo oo i ga /S FImuP y kt lm F Un d UPS n lhDen a a vs P l n lg Ba in M l en a iDaa K u /RS a ga p sr Emalin as s i b rip 1958@ y h oc m : a o .o
ABS TRACT M ain n peu a efu in (M P ae a i o tn c mpiainf rp t t wi itaa dexrto a i main n i . l a t l rl f so s g E) r n mp ra t o l t o ai s t nr n tah rcc l a ces c o en h g M P ae as ac mpiain o fra v n ed main n i o a te ii a ma iesain o a u d lig main n y wi E r lo o l t c o fa d ac l a ces r s h nt l nf tt s f n n eryn g i o l a c, t g h mo e ta 150. c s /y r nAmerc .M eda s r ia at da n sso a M P i a o t mo ts Al o g amo t er r hn 000 a es ea i ia in u vv l fer ig o i f n E s b u 4 nh . t u h l s ev y h tmo c nc u e i mo e ta 7 o M P c u edb main n i a ln , r s, v res mes tel ma a dlmp o s Th u r a a s t r h n 5% f E a s y l a ces tu g b ea to ai , oh i s n y h ma . e , g o sa d r ma a emen a p o c b iswi ada n si a d o terp t to a eness New i gn mo ai esh p u t tn ad n g t p r a h egn t h ig o t n r h a eui h rc t i. c c ma ig d l i el s o t da n s M P h wev p st e c tlgcc n r t ni n esayt esa l hada n ss Bu,h e ae df c l est n te ig o e E, o er o i v yoo i o mai s ec s r o tbi i o s ig o i. tter r i ut o d h i et lg a dd l t rpdr u r c o M P I i wh e s erl imak sto pa e i da n sn M P M a a emens i o y n ea wi a i ec ren es f E. t s er ev a bo r er o k lc n ig o ig E. n g o h t o a M P r i p l aie. ev a o t n icu e to a enes , l r d i, o t u u o tai t ria e wi id l g f n E eman al t S erl pi s n ld h rc t es peu o ess c ni o s up t d an g t n wel n i v o n en h i c tet , n peu o ertn l h nig Rec t tdesf c s o moec lrmak a dia ah era d l r p i ea s u t . en su i o u ed n l ua r er n n mmao yc tkn a ada n si o n tr yo ie s ig o t c to a dtr eth a yf r P M a ysu i lo f rh r l o EGF (Epd ma Gr wt F co Rec tr, CP 1 (mo o ye o l n ag terp o M E. n tdes o k o te oe f R ier l o h a tr epo )M n ct c emo t a tn p oei- , h at ca t r t n 1) VEGF(v s ua en oh il r wt fco ) a dTNF i da n sn a dp sil tea M P r a c lr d tel g o h a tr, n a - n ig o ig n o sby r t E. Key r s main n peu a efu in et lg da n si, ent e teamen wo d : l a t l rl f so , i o y ig o t d i v r t t g o c i

P ENDAHULUAN Ef s peu a main (EP ) mer p k n ui l r l a g M u aa k mpia i p t g p d p sen d g n k a a a o l s eni k n a a ai en a eg n s n itao a a d n ek tao a a.Ef s peu a main nrtrk l a srtrk l u i l r l a g ii jg mer p k n k mpia i k a a a sa im n ua u a a o l s eg n s n tdu k lnu y n s n a men ui a , d g n l i d r a jt a g a g t y l k n en a ebh ai t 150. k s sp th nd Amerk S ia. erp 000 a u er a u i ia erk tBeb a a p el in men a ak n median survival s elh en i a t d p ta et a p d i dda n ssEP a aa 4 b ln1 en ert iig o i M d lh ua . a Ef s peu a main p d s rn p d i ui l r l a a a eo a g en ert g a d p t b u a p y aa d r k a a a y n fara a er p en eb rn ai eg n s n a g advanced aa mer p k n ma iesa i a l d r tu u aa nf ts wa ai k a a a itaaa ek tao a sy n men a aiy . eg n s n nr tu srtrk a g d s rn a Waa p n s as g n sd p tmen eb b a EP , lu u emu el a a a a y akn M 208

t a i ebhd r 7 EP ds a k noehk a a a etp l i ai 5% M ieb b a l eg n s n d p r , p y d r, aa o aim, s t l o . i au a u aa tu v ru era i ma mf Ba y k a l men elmp k a p y a EP ii n a hi g o o k n en eb b M n mena i eg n s np i d p r , a u aa o aim, jd k a a a rmer i au p y d r, v ru mes tel ma d n p y a li.Ad o asn ma oh i , a en eb b an o en k rio metsai a aa t e hso aoo i tmo y n p l g a tt d lh i itp tlgs u r a g ai k p n 2 s igmen eb b a EP . ern y akn M Ef s peu a main mer p k n ma aa ui l r l a g u aa s lh k eh tn y n k mpek b g p r kiii Dig o i es aa a g o l s a i aa l s. a n ss n et lg mer p k np ma aa a ua d ns l u tk i o i u a a er s lh n tma a ui nu o t dt tk nmen ig t a y k y k n kn net lg i ua en gn a b n a n a emu g ia i o i o tmo p i d r EP t s u. u r rmer ai M ereb tMedian survival y n ag p d ,ig a k a u a ef s peu amain y n en ek t k t ek mb h n u i l r l a a g n g t g id n s n a c a t jd mer p k n ma aa i g a a g t ep t era i n u aa s lh ma aa li y n s kn memp s l ma aemen s lh an a g ema i erui n j t ef s peu amain . ui l r l a g
J Peny Dalam, Volume 10 Nomor 3 September 2009

P ATOGENES S I Ef s peu amain dp sia d g n a a y ui l r l a ia t n en a d n a g k s -el a k p d r a gpeu a Ef s peu amain els k n er a a u n l r. u i l r l a g metsai b a a d r p y aa ln s n s -el a tt ers l ai en eb rn a g u g els k g n sd r t a s i r ep tp d k a a a p r , a a aiemp t ekt (s eri a a eg n s n au a p y d r, a dn ig d d ) iv s d r v s uaia i a u aa d n idn a a, n a i ai a k lrs s p r d g n emb l a id r s -eltmo k peu a au en a oi s ai els u r e l r s vs ai,aa metsa i ju h tg d r tmo ierl tu s a tss a h emao en ai u r k peu a p retl .Begt dd p ta p d r a g n e l r ai ai s i ia ak n a a u n a u peu a d o itmo men eb r i ep na gmemb a l r, ep stu r y a d s a jn rn peu ap retl d nmen u a so t l ai y n l r ai ai a s y mb t tmaa i t a g mf k 1 a a men aik nc ia itaeu a. kn g l a arn nrl rl r P el in p el in t a hr b u a a u tk en i a - en i a erk i er s h nu t t men u g a k n p tg ess EP g n kp a ao en i M pd t g a aa i kt n moek l u tk d p t mena b tna g n d lm l uer nu a a jwa a tn a aa h l da n ss d n p etlk a a n y y n s n a a ig o i a en aa s n a n a a g a g t k mpek . P el in p el in t s u b n a o l s en i a - en i a t t ereb t a y k mel a p a a p oei ia s d n p a d tmo i t ern n r t n n ma i a en n a u r h lin ad lm h b n a n ad g nEP . an y aa u u g n y en a M T mo peu ajg a a men t ls p ep s n u r l r u a kn si a i el a a mu k kn y n a a menn k ta p mea i ts emo i a g k n ig ak n er bl a i v s uer d n memb a e peu a s ig a a a ak l a rn l r, ehn g kn memiu ef s peu a Qi d k melk k n p el in c u i l r. n k a u a en i a t y n men o amel a k erd a b erp k kn ag cb i t eb a a n eb a a emo i h s eriCCL22 d n CCL17 p d EP d n a t i s ep t a a a M a ki t va ch emoattractant d r k u k kn td.P el in ai ed a emo i a i en i a t y n dlk k noehQi d k3 ii ag i u a l a n k . n memb kia b h u t n a wa k s auk knCCL22 dk tk nmenn k t a a a i u t emo i iaa a ig a p d p sen d g n EP d n s aa ln s n a a men id k i en a M a ec r a g u g k n gn u s il a i el men j k r a gpeu a n t ss T r uu e u n l r. P el in en i a t li an men en i g a p aa ern n ch emoattractant dlk k n oeh S ah p uo d k i ua l a tto o ls k . P el in iidlk k n b d s r a fkab h s en i a n i u a er a ak n a t a wa el t a s tmo p d EP a aa s mb y n p t gd r el u r a a M d lh u er a g eni ai n monocyte ch emoattractantprotein-1 (M CP 1) P d - . aa p el in y n men g n k n t u y n dij s en i a a g t g u a a i s a g i ek i k n d g n s meln ma dt k n o er s r iM CP en a el a o , i emu a v ek p es 1 ita l r y n s a jty menn k ta EP nrpeu a a g elnun a ig ak n M s t memp b r k s r ia.P d p el in iijg era er u u u vv l a a en i a n u a t dt k n b h M CP 1 mer p k n p c p t i emu a a wa u a a emiu oen
Ef s P eu aM ain : a n ssd nP aaa s n a T kn ui l r l a Dig o i a en tlk a a n er ii g IB Ng urahRai

u tk t jdn a p u a a p mea i ts v s uer nu era iy er b h n er bl a a k l , i p aia s -elmo o u l rk r a g peu a d n en rk n els n n kea e u n l r, a a go en i p d tmo -u rpeu a4 n ig ess a a u rtmo l r. P sen d g n k n erjg d p tmen eb b a a i en a a k u a a a y akn t jdn aef s peu as a a ef t a ln s n d r era iy u i l r eb g i ek i k a g u g ai d k n er waa p n tn a dt k n y s -elk n er a k , lu u a p i emu a n a els a k p d r a g n peu a Ef s j i iidk a d g n a a u n a l r. u i ens n ien l en a n ma ef s p rn pa t aa p rmain , y n a u i aa eo lsi tu aa l a a g k g d p t era i ai n l a i u rk ena g a b ig a a t jd d r i t s tmo el jr eth enn r meda t u emb lp r , id o v ac v s p ir isi m, oi au sn r m en a a u ero, n aa p u u a t a a o k t . tu en r n n ek n n n oi 1 k S i r 20% 30% p sen d g n l o a ekt a ai en a i n mf n n h d kn d n p y ktHo g i a a men aa o - o g i a en a i d kn k n g lmi ef s peu a S a in b a ef s p d p sen d g n u i l r. eb ga es r u i a a a i en a p y kt d kna aa p rn pa t d nmau a a en a iHo g i d lh aa eo lsi a k rp k n h sl ai b tu s d ku trk iu . ed n k np d a id r o sr k i u ts o a sk s S a g a a a s a inb a p send g nef s k r ai o n n eb ga es r a i en a u i aen mf ma o h d kna a t d p t i o t e s T d nil a i o g i k n er a a l ma i el a n t s mf p r peu a ln s n . Li o l r a g u g mf ma n n h d kn mer p k n o -o g i u aa p y a t b n a d r ef s peu a ch en eb b er a y k ai u i l r ylous y n ag 1 b h b n a d g nk a a a . er u u g n en a eg n s n P sen p sen d g n l o ai -ai en a i ma t a d tn mf i k aa g d d g n k u a ef s peu a y n t ioa i tn a en a elh n u i l r a g ers ls a p a a y tn al o lin a S u hp g u l nd d n a a d i ma an y . eb a en ec ai i mf a sn a aa p d l o ef s p i ,y n ba a y ii d lh a a i ma u i rmer a g is n a mf dtn a oehl o s b a (larg i d i l i ma el es r a mf e-cell lymph oma) s aa ek ku i d n mel ak n r n g k vtss u ec r s lsf a i ta o g a a i er s b a tn a p a a a kii d r ma s p d td t a a p en mp k n l s ai sa a a i emp t n li (body cavity lymph an oma) Li o . mf ma j i ii ens n t ua dlp r a p d p senAI d g nif s er tma i o k n a a a i a DS en a n ek i oehvr sh p /h ma h p vr s8. a i - a i l iu er es u n er es iu P sen p sen iiba a y jg dlp r a d g n s r o Ka o i n is n a u a i o k n en a ak ma p s. a P enu a ef s peu a p d ef s peu a p i emb tk n u i l r a a u i l r rmer tmp k y dmeda i l vask a a n a i is oeh uler endoth elial g rowth factor (VEGF aa vascular permeability factor, a g ) tu yn a a men g n g p mea i ts memb a p uu kn g a g u er bl a i rn emb lh d rh d n peu a P sen d g n if s ita l r aa a l r. a i en a n ek i nrpeu a k o i d p t mena i poo a s y n b h b n a r nk a a jd itrk a g er u u g n l o i ma s a a ek p es u i d r l o mf eb g i s r i nk ai i ma n n mf o1 h d kn o g i.

209

DI AGNOS S I Dig o i ef s peu a main db a a n ss ui l r l a iu t g b d s r a p d t a kii, en na grdoo i, er a ak n a a emu n l s p u jn a ilgs n s tp era emerk a nc ia peu a b i a aii ma p n is a arn l r, ak n l s u u s stlg. M a aa ua p d p eg k n da n ss i oi o s lh tma a a en a a ig o i EP t s u a aa u tk mena b p tn a n M ereb t d lh nu jwa era y a men en i en ta et lg d ntmo p i a a a g a p enu n i o i a u r rmer p k h o y n men a ai o ds ii ag d s r k n iin. P sen d g n EP ai en a M memb ia rwa a erk n i y t k u a dn p elh n a emerk a n y n t a s esk d n is a a g i k p i d a memeru a a aii stp tlg c ia peu a aa lk n n l s i aoo i arn l r tu s o jrn a peu au tkmen a k nda n ss Kelh n aig n l r nu eg k a ig o i. u a p send g nEP ba a y d g ns a n fsb tk a i en a M is n a en a es k aa , au , d n p u u a tl a s sk t h d p lt a ,aa a en r n n oern i i er a a ai n tu h d p tjg a i o t ,y n dk a u b d s r a a a u a smtmai a g ieth i er a ak n k p emerk a n i gn . Beb a a h l k u u y n is a ma ig erp a h s s a g dt k np d p senb h b n a d g np y a i emu a a a a i er u u g n en a en eb b ef s peu a y a tr li n er d d .P sen EP u i l rn a naa an y i a a a i M k r a a en k rio aen d o asn ma ba a y tn a n er d d , is n a a p y i a a s ag a 6 ed n k n 0% p sen d g n mes t ima s ig ai en a oel o ern d tn d g n n er d d peu i k t lk ls s. aa g en a y i a a l rt ero ao a i i P eu trk s ig dt k n p d p sen EP n moo a s ern i emu a a a a i M k r as r o .5 aen ak ma1, Pd p a a emerk a nskd d a a men nu k n is a i a a k n u jk a ef s peu a t ia.Beb a a tn ask ef s peu a ui l r i k l p erp a d i u i l r s eri a i rs s a ek p n i d d ,a i rs d r ep t smeti a t s a s a a smeti ai femi s tki p k s y n d l es p d aea r t a t , er u i a g ul s a a r u l n ef s,men hln n a s aa n fs s t pleural rub ui g i g y u r aa , era a a a dt k n jg p d EP .P ek n n p t g kn i emu a u a a a M en a a eni n pd p a a emerk a n sk a aa d lm mel a tn a is a i d lh aa i t ad h 5 k a a a ek ta l r y n men a ai eg n s n srpeu a a g d s r. P emerk a nrdoo i d g nf t d d sa d r is a a ilgs en a oo a a tn a d p t d ek i u i l r d g nv lme mii l a a men et s ef s peu a en a ou nma 50 c p d p n a g n lt a,t a ip c a a a d n a aerl etp emerk a n ii is a n h n a erias g t u tk ig o iEP . u i l r a y b sftu esi nu da n ss M Ef speu a f y n ma sfmenn k ta k n kn nt b tk y a g si ig ak n emu g ia er enu n a mens u sg d g n c ia y n t l a mema jt ic s in en a arn a g eri t h na p d dn ig d d lt a, p g ern meda t u a a idn a a aerl er es a isi m n k ss k nrlt a, d n iv s d r darg . e ii o taaerl a n ere ai ifa ma T n ardo r d r s au EP t ma u p eb ln a d a ig a ai u t M er s k en aa 210

peu at lb ls y n sr u er sa,p u n aia l r ero ua i a g ik mf en il en h y g (crowded ribs) d n p ig in h darg aa , a enn ga emiifa ma tu p g ern meda t u islt a k n it d g n er es a isi p i erl o ssen en a n a 1, ael tssk r ao sr k i l tmo.6 t eka i aen b tu s oeh u r P emerk a n uta o o r d d b a a g n ii is a l s n g a a a elk n a n r ma i la p g u a n y u tkmen ev la i a i kn u s en g n a n a nu g au s p sen p sen d g n ef s peu a k r a k mp a n a ai en a u i l r aen ema u n y u tkmen et s c ia d g nv lme y n s ii(5 nu d ek i arn en a ou a g edkt c ) men ieni k s g mb rns g t d r EP , a c, gd t a i a aa u esi ai M d n f men nu to a eness a p s n a k t erh rk . u tn h rc t id n ema a g n aet to a s T a s g t EP a tr li d stspeu a s l , emu n u esi M naa an en i l rl oi f a d p eb ln peu ay n h p ec ocd g n b tsy n en aa l r a g y o h i en a aa a g ieg l aa t a j a ,iv s ma s pleural-based r uer tu i k els n a i sa d k jrn a s i r s t p l mel g a d lm c ia e aig n ekt , era oa a i k r aa arn n peu ay n men nu k nd rss uer1, l r ag u jk a eb i ell . 7 Contrast-enh anced ch computed tomog est raph y/ CT d d d g n k nrs memb ia if r s a a en a o ta erk n n o ma i i gn y n p l g b ma fa u tk men ev la i ma ig a g ai er n a t nu n g au s p sen d g n k u ia n EP . Ha i p cta n ai en a ec rg a M sl en i a r d sn a a d p tmel a s mp ik a d men aa i ii k n a a i t a a e bo h ts (u tkmetsa i a r a d nh a) S ani ,u r nu a tss d en l a ep r. eli t tmo u pi rmery n t s u y d p tdieni k s s eri a g eremb n i a a i t a i ep t d p d k n erp y d r,k n erp r ,ty ma(tmo a a a k a u aa a k au h mo u r medaiu , tuk n oia i a ar n g (l o ) it m) aa o s l s p d o g a i ma. n d mf T a CT d d y n men aa p d da n ssEP emu n aa ag g rh a a ig o i M a tr li p eb lnpeu asr u er sa, en aa naa an en aa l r ik mf en ilp eb ln peu a n d lr p eb ln peu a p retly n l i l r o ua, en aa l r ai a a g ebh d r1 c d nk eriaa peu ameda t a aa b ki ai m, a et l tn l r b isi l tu u t n a a y tmo p i . emu t a s g t t s u d n a u r rmer S a emu n u esi ereb t f memi k s st i sa tr 88% s mp i l i en i vt naa i i a a a 100% d g n en a 1 s essts22% hn g 56 p i i a ig a %. Beb a a metd i gn t kn s eri erp o e ma ig er ii ep t mag netic resonance imag ing (M RI aa positron ) tu emission tomog raph (P y ET) d g n uorine 18 en a labeled uorodeox lucose (F yg DG) memb ia erk n a g a s st i s d n s essts y n l i b i n k en i vt a p i i i a a a g ebh ak db n ig a CT d d d g n k nrs T a ic r ia dn k n a a en a o ta . etp aa p emerk a nii is n adg n k ns a a tmb h n is a n ba a y iu a a eb g ia a a d ndk mbn sk nd g nCT d d . a io ia ia en a a a1 P emerk a n p u jn li y n t a k lh is a en na g an a g i k aa d p t g y d lm men a k nda n ssEP a aa eni n a aa n eg k a ig o i M d lh
J Peny Dalam, Volume 10 Nomor 3 September 2009

a aii c ia peu a s t p n l s arn l r era emerk a n stlg d n s is a i o i a o bo s jrn a . Beb a a k rkersi d r c ia ip i aig n erp aa t it ai arn k peu a d p t memb ia p u jk u tk da n ss l r aa erk n etnu nu ig o i EP d np t gu tkmen tk nj i p M a eni nu n enu a ens emerk a n is a da n si s a jty . ep tmian a ef sek u ai ig o t elnun a S eri s ly , u i s d t k f memi k k n kn n y n l i t g imen aa l i emu g ia a g ebh i g i n g lmi k a a a d rp d ta s d tt a iemu nii ian a eg n s n aia a rn u a,etp t a n sfty n n p i kk r ab n a n ap y a ia s d r o s es aen a y k y en eb b n ma i ai ef s peu a ek u ai.S an i s i r3% 10% u i l r s d t eli t ekt f u a EP dk tk n mer p k n ef s peu ay n b sft M iaa a u a a u i l r a g eria ta s d tHa iiera i aen b erp s a , ep t rn u a. ln t jd k r a eb a a eb b s eri t a b in ap o ed rp i k ak y r s u emerk a n c ia ef s aa d is a arn u i tu k r a k n iik mo bd y n b h b n a d g n aen o ds o r i a g er u u g n en a ta s d t s eri hp ab mia a sr ss d g n rn u a, ep t io lu n mi, io i en a a ct , tug g la tn k n esi. s i aa a a jnu g o g t es f Ef s peu as aau m dk t o ia s a a u i l r ec r mu iaeg rk n eb g i ta s d td n ek u a d g n k i i Lih.M en r t rn u a a s d t en a rt a g t er uu k i i ii c ia ef s peu a dk t o ia ek u a rt a n, arn u i l r iaeg rk n s d t er a a i dt k n s t d r t a k i i (rso LDH p bl i a emu a au ai i rt a a i g er c ia peu a er m > 0,;rsop oei c ia peu a arn l r/s u 6 a i r t n arn l r/ s u > 0, aa LDH c ia peu a> d ap t a er m 5; tu arn l r u er i g b tsaa n r lLDH s u . erp k i i li aa ts o ma er m) Beb a a rt a an er mema a jg k d r oeser l arnpeu a(> 45 mg k iu a a a k l t o c ia l r / d)s t k d rp oei c ia peu a(> g l s a a l era a a r t n arn l r 3 /d) eb g i tmb h nu tkl i men na gk t o i u i l r a a a nu ebh u jn aeg r ef s peu a ek u a. sd t P emerk a n li p d c ia peu a a aa is a an a a arn l r d lh stlg c ia peu a y n d p t memb ia i o i arn l r, a g a a o erk n k n r s s auEP d g nk n kn np emu n o ma i u t M en a emu g ia en a s rt-aas i r6 (b ks ra tr 50% s mp i el aart ekt 4% er ia naa a a a 90%)p d k t o iu m d r s ap sen d g n a a aeg r mu ai emu a i en a EP . M Kemu g ia men a ak nda n ss a gt a n kn n d p ta ig o i y n ep t d g n metd stlg sa d riid p tmenn k t en a o e i o i tn a n a a o ig a d g n dlk k n y to a o eness b ua g en a i u a n a h rk s t i a er ln . Ab u g ei, d k8 melk k n p el in men en i o zh b k . a u a en i a t g a jmlhc ia peu ay n dp lk nu tkmelk k n u a arn l r a g ieru a nu au a da n ssEP s aaa u a d r p ig o i M ec r k rt ai emerk a nstlg. is a i o i o T n aa p d p el in iidd p ta s au k n ep er y t a a en i a n ia ak n u t o s t b h jmlhc ia peu ay n dk u r a > 50 c a wa u a arn l r a g ielak n c t a a a menn k ta a u a i ig o i. i k kn d ig ak n k rs da n ss

Beb a a en i a t b r melk k np el in erp p el in er au a u a en i a t t d lm men emb n k n metd p aa g ag a o e emerk a n y n is a a g d p t iu a a u tkmen tk net lg d ntmo a a dg n k n nu enu a i o i a u r o pi rmer d r ef s peu a main . Ba y k p el i ai u i l r l a g n a en i t men aa k n f k s p el in mer a p d p a d g rh a o u en i a t ek a a en n a tmo u tkmen aa i s lht s u. u r nu g ts ma aa ereb t Electroch emiluminescence d n microparticle a enz yme immunoassays d r c ia peu a d p t ai arn l r a a men et s p a d tmo,s eric rio r o i d ek i en n a u r ep t acn emb y nc a t en c r o y rt a t en 15 3, c tk ai ni , ab h d ae ni g g yo ert n 19,d n c n era t en 125.T a it a a a s tp n a a c ni g etp i k d au u d p a d tmo td y n memi k k u tnda n si en n a u r a i a g l i ek aa ig o t i k y n mema a u tk d p tdp k is a a sa d r ag d i nu a a ia a eb g i tn a p d p a t kii r t . a a rkek l k ui 9 n n W u d k10 men o a men h b n k n k a in , k. cb g u u g a ejda EP y n s ig t jd p d k n erp r ,t ua M a g ern era i a a a k au er tma a en k rio d o asn ma d g n k erd a mua i g en a eb a a n ts en epidermal g rowth factor receptor (EGF R) y n ag ba a y dt k np d k s sa en k rio p r . is n a i emu a a a a u d o asn ma au P d p el in d g n 136 p sen d g n EP , a a en i a en a t ai en a M dd p ta k i ua b h p sen d g n EP ia ak n esmp ln a wa a i en a M y n b h b n a d g n a en k rio a g er u u g n en a d o asn ma p r au memi k a g a mua ig EGF y n l i t g i li nk i ts en R a g ebh i g n d rp d k nr l aia a o to. Holwa d kmen u g a k nd rp el in y l yk o g n k p a ai en i a n a t bh p a wa emerk a n ek p es g c ia peu a d p t is a s r i en arn l r a a men a k n t e s k n er d n memp krk n eg k a i p el a k a er ia a r p n y t h d p t a i k n er P d p el in es o n a er a a erp a k . a a en i a t iimer a men o o k n p sen b d s r a h sl n ek elmp k a a i er a ak n a i bo s y n men nu k n a en k rio p r d n ip i a g u jk a d o asn ma au a mes tel ma g n s T a mua ig epidermal oh i o a a . emu n ts en g rowth factor receptor (EGF p d c ia peu a R) a a arn l r d n serum mesoth a elin-related protein (S RP a a M ) kn d p t ig ak na u a i ig o t t e s k n er a a menn k ta k rs da n si i el a k / k p stlg. i oi o Da i , d k11 men o a mel a EP d r ves k . cb i t M ai h s d t p n a g mes tel ma s a a s lh s t u u adn oh i o eb g i aa au p y a t s ig d r EP . M er a men o a en eb b erern ai M ek cb men aip a a kii mes tel ,y n mer p k n c r ern n l s n oh i a g n u aa bo r er u tk da n ss mes tel ma p d imak nu ig o i oh i o aa

Ef s P eu aM ain : a n ssd nP aaa s n a T kn ui l r l a Dig o i a en tlk a a n er ii g IB Ng urahRai

211

c ia ef s peu a M er a men a ak n mes tel arn u i l r. ek d p ta oh i n l i s p ir d rp d p ebh u ero aia a emerk a n stlg c ia is a i o i arn o peu a d lm men ig o i mes tel ma M er a l r aa da n ss oh i . o ek mer o d sk n b h ek men a ia a wa p emerk a n mes tel is a oh i n c ia peu a a a memb ia tmb h n da n ss arn l r k n erk n a a a ig o i t hdp p er a a emerk a n stlg d n p is a i o i a emerk a n ii o is a n t a dp en au ioeh p o esia s y n t jd i k io g r h l r s n ma i a g era i d p d peu a a a l r. Ba y k a l men o a men ai ma fa na hi cb cr na t p emerk a n k mbn s d r b erp p a d is a o ia i ai eb a a en n a tmo u tk menn k ta s st ts y d lm u r nu ig ak n en i a n a aa i men ig o i EP .Diz d n Di mel a b h da n ss M a a ez i t a wa h k mbn s c rio r o i a t en (CEA) o ia i acn emb y nc ni g , c r o y rt a t en (CA 125,CA 15- CA 19ab h d ae ni s g 3, 9) s t tumor-associated g , era lycoprotein 7 (T 2 AG 7 mer p k n p 2) u a a emerk a n k mpemenai y n is a o l tr a g b g n u tkmenels a a a d r EP . ed n k n er u a nu j a k n s l ai M S a g a T p la , k . men a ak n b h h slp st d r o oc n d k9 d p ta a wa a i o i f ai i p o actnn (P r c li i CT)d n carboh o a ydrate antig ens (CA 15- p d c ia peu amen nu k n k u ia n k 3) a a arn l r u jk a ec rg a e aa ia s,s a g a h slp st p d ty dn rh n ma i ed n k n a i o i f a a h mii i kn s (TK) d n CA 15- l i men aa p d ia e a 3 ebh g rk a a k u ia n k a a a ek u a.S u h meta aii ec rg a eg n s n s d t eb a an l s s men en ia u a ip a d tmo jg dlk k n oeh g a k rs en n a u r u a i u a l a Lin ,d k12 M er a melk k n r i p el in ag k . ek a u a evew en i a t p el in y n men ais st ts s essts d n en i a a g t c r en i a , p i i , a i a h l any n b h b n a d g na u a i o s ta i a li a g er u u g n en a k rs k n enrs p a d tmo p d peu a (CA 125,CA 15- CA en n a u r a a l r 3, 19- d nCYF 21- u tkmen a k nda n ss 9, a RA 1) nu eg k a ig o i EP .M eta aii iimen i uk n b h b u M an l s n s ymp la a wa elm a ab kiy n d p tmer o d sk n p g u a n d u t ag aa ek men a ia en g n a s lhs t p a d tmo u tkda n ssEP ,etp aa au en n a u r nu ig o i M t a i k mbn s d aaa l i p a d tmo a a memb i o ia i u tu ebh en n a u r k n er h slebhs st . a il i en i f i P enu n s t bo r er u tk p eg k a en ta au imak nu en a k n da n ss M ma i b u bs dlk k n Keb n a a ig o iEP sh elm ia i u a . a y k n a p el in y n dlk k n t a memb ia h sl en i a a g i u a i k t a d erk n a i y n men u u g d lm men tk n j i tmo ag d k n aa enu a ens u r p i d r EP . slh sl en i a t s u s a h rmer ai M Ha i a ip el in ereb t eju t iih n a d p tmen i uk n b h p n ay aa ymp la a wa emerk a n is a k mbn s p a d tmo a a l i menn k ta o ia i en n a u r k n ebh ig ak n 212

s st i s y , ed n k nu tkr o d s p a d en i vt n a s a g a nu ek men a i en n a i a tmo k u u b g EP b u dd p ta . u r h s s a i M elm ia ak n M ANAJ EN EM M a aemenEP p d p isp y a aa p l t . nj M a a rn in a d lh ai i af S mp i a t n b erp p aaa s n a y n s ig a a s a ii eb a a en tlk a a n a g ern dlk k n p d k s s EP a aa trk s t i i u a a a au a M d lh o a o eness t a eui,peu o ess d an s y n d g n k t er erp t l r d i, ria e a g en a aet k indwelling jn k p na g s t p u tn sh a g a a jn , era emb aa unt peu o ertn l l r p i ea. o Beb a as t men aa k nu tkmelk k n erp ener y rn a nu au a it v s a ls a dda n ss s au EP u tk ner en i wa ejk iig o i u t M nu men eg h lk ls peu a y n a a memp s l c a o ua i l rl a g k n erui t ma aemen s a jty . I t v s nj elnun a1 ner en i dtjk n i ua u p d p g u rn c ia peu a mian a d g n a a en elaa arn l r s ly en a to a o enessd na a i memu g ik nmelk k n h rk s t i, a p bl a n kn a au a peu o essaa memb a s aussem d an s jn k l r d i tu u t u t it ria e a g a p na g u tk men eg h r k mua i d r c ia a jn nu c a ea u ls ai arn peu a l r. To a o e tsstr p u i r k s n e i e a e tk Awa ma aemen u tk EP y n smtmai l nj nu M ag i o t k a aa trk s t i t a eui.Den a p d aa d lh o a o eness erp t k g n en ek tn ii a a d p t dnli r p n s a n fs t h d p n k n a a ii es o es k aa er a a a p g u rnc ia . lu u k u a d p t en elaa arn Waa p n elh n a a memb i ak s elh trk s t i,s i r 98% 100% p sen et a o a o eness ekt a ai d g n EP a a men aa r k mua ic ia d n en a M kn g lmi ea u ls arn a 14 s a n fs y n b ua g d lm 30 h r. Ap bl es k aa a g er ln aa ai ai a s elh dlk k n trk s t i v lme b a s a et a i u a o a o eness ou a es r es k n fst a memb i, k dp lk nev la iu tk aa i k d ak ma a ieru a au s nu men ai p y a li s eri emb l mir tmo, c r en eb b an ep t oi k ou r k n er l a gt , aa ef d r k t a i aa a k i n i k tu ek ai emoerp tu mf i rdoerp. Beb a a p y a s a n fs s an a it a i erp en eb b es k aa eli EP d p t i h t a aT b 1. M a a dl a p d a el i T rk s t i b ua gd g na eses tpk l o a o eness er ln en a n t i o ia d p tdlk k n p d p sen EP .M etd iijg a a i u a a a ai a M oe n ua a a menn k ta r io p eu to a s ef s kn ig ak n esk n moh rk , u i t lk ls, d n emp ema T nk trk s t i ero ua i a y . eh i o a o eness d g ng en a uiding ultrasound dk tk n l i a n d n iaa a ebh ma a men u a g r io p eu to a s Vou g rn i esk n moh rk . lme c ia arn
J Peny Dalam, Volume 10 Nomor 3 September 2009

y n dk u r a b ks ra tr 1 s mp i1, l er a g ielak n er ia naa a a 5 i . t P g u rn c ia y n l i b n a a a b a ia en elaa arn a g ebh a y k k n erkb t t jdn a o em p r r ek p n i a aa i bl era iy ed au e- s a s, p lg i a s elmn a s d h t d p to sr k ien o r n ha. eb u y u a er a a b tu s d b o c il Br n h s o i it v so a u tk memb k jln o k o k p ner en in l nu u a aa n fs y n men aa o sr k is elm dlk k n aa a g g lmi b tu s eb u i u a a trk s t i dk tk n d p t men u a g r io o a o eness iaa a a a g rn i esk t jdn ao em p r td.T rk s t i t a eui era iy ed au a i o a o eness erp t k b ua g a aa pl a t a iu tk p sen d g n er ln d lh i h n erp nu a i en a i performance status y n b r k aa d g n p y kt a g u u tu en a en a i th p lnu,d n d g n h rp n hd p y n s n a a a a jt a en a aa a iu a g a g t p d . en ek14
T b 1.P y a s a n fs p d p sen d g n ef s a el en eb b es k aa a a a i en a u i peu amain l r l a g
P eu a l r Ef s main ui l a g Ef s y n ds a k noeho a- b tn p eu na u i a g ieb b a l b to aa , n mo i, g g la tn , oi au a a jnu g emb lp r P r km p r aen i au Ka k l a gt n er i n i k mf i Ch terp id c p eu nt aa b o i emoh a y n u ed n mo i s tu r ss i F b o i aa p eu nt rda i ir ss tu n mo i s a is i M a s tmo y n ek t sfd g nr tis p r sa u r a g sen i en a esrk i au J lnn fs aa aa Ob tu s jlnn fsoehtmo sr k iaa aa l u r P rl i pt s aablt a k r ap ts y nlr n ea aai s i u r i erl aen uu n a . y g l s a a a r ur t ec ren Kada d np iada r ik a erk r il Ga a jnu gk o i g la tn r nk Ef s p iada u i erk r il P iadt k n tit erk r i s o srki i f Kado o ai esrki k r ail a iu r r imip tr tit aen n t s tmo f r P uu d rh emb lh aa P l n r tr mo oi umo ay h o emb l Emb ltmo oi u r Lan li i-an Dek n iin l o dso a Gii u u z b rk Ka h say n b h b n a d g nk n er k ek i a g er u u g n en a a k M ip t o ai I v s s tmo k dn igd d n a i elu r e idn a a P k a g nd r p y kt auy n men a ai er emb n a ai en a ip r a g d sr

Plu o e i e r d ss P eu o ess a aa pl a t d k n p d l r d i d lh i h n i a a i n aa p sen p senEP y n men aa p b ia s elh ai -ai M ag g lmi er ak n et a


Ef s P eu aM ain : a n ssd nP aaa s n a T kn ui l r l a Dig o i a en tlk a a n er ii g IB Ng urahRai

dlk k nto a o enessd nt jd r ek p n i au i u a h rk s t i a era i e- s a s p r a y n b i p d rdo r d d p s at d k n S mp i a g ak a a a ig a a a a c i a a . a a n s a iik mbn s t d k n d an s d n peu o ess a t n o ia i i a a ria e a l r d i n d g n a en s l o a mer p k n t d k n ef t en a g ker s n u aa i aa n eki f u tkmen n a i M . nu a g n EP S elm mer jk s rn p sen d g n EP eb u uu eo a g a i en a M u tkmelk k npeu o ess kiii au melk k n nu a u a l r d i, l s h r s a u a n a esmen men en ik o o a d n k mo bd p sen s s t g a ec c k n a o r i a i u tk dlk k n peu o ess Ba y k h ly n h r s nu i u a l r d i. n a a a g au a dp t a g a b k a nd g nh lereb ts eri ieri n k n er en a en a a t s u,ep t mb t e s g n s a sa im tmo u tkmenli u vv l i el a a d n tdu u r nu p i s r ia, a k rkersi c ia peu a performance status, iio aa t it arn l r, k rsk , ba a d n k ia n a n n P r a l men a ak n iy , a et k y ma a . aa hi d d p ta meda s r ia s elh peu o ess s i r3 b ln in u vv l et a l r d i ekt a ua . Th Amerc nTh rccS cet/Eu o ea Res iao y e ia oa i o i y rp n prtr S cet men elak ns aup n u nmen en i y rt oi y g u ra u t a d a g a s aa peu o ess P eu o essds rn a dk jk n h n a l r d i. l r d i iaa k n iera a a y p d p sen EP d g n p c ia peu al i d r a a ai M en a H arn l r ebh ai 730,k r a p y n r d h b h b n a d g n , aen H a g en a er u u g n en a sh ort-term survival y n b r k T a ip d p tii a g u u . etp en a a n t a memi k b ki p d k n y n c k p k a. i k d l i u t en u u g a g u u u t i S u h met-n l i men aa a b h p c ia eb a aa ai s s y tk n a wa H arn peu amer p k np edko outcome y n b r kp d l r u a a r itr a g uu a a peu o ess Ak i-k i ii d r b erp k i i, l r d i. hra hr n, ai eb a a rt a er p f r n e sau dk tk n memi k nlit t g i ero ma c tts iaa a l i i eri g i a n u tkmermak nsurvival p s apeu o ess15 nu a la a c l r d i. Keb h sln peu o ess s an dl a d r er a i a l r d i eli i h t ai i p s eki p sen jg d p t i h t ai s ekt nk erp t a i , u a a a dl a d r a p eh i, f i k u u n a a en s l o a y n dg a a . Ag h ssy g ker s n a g in k n en s l o a y n dma u k n k d lm r a g peu a ker s n a g i s k a e aa u n l r u tk peu o ess ma i lma ma i b k a g nu l r d i kn a kn er emb n s t ma i b n a (T b 2) Dai eka b n a a en era kn a y k a el . r s in a y k g ii tl b a -s eso dk tk n p l g b i u tk n, ac eb sa b ts iaa a ai ak nu n peu o ess Ba y kp el inkii y n men u u g l r d i. n a en i a l s a g t n dkn ef t i stl y n l i s p irdb n ig a a en eki t ac a g ebh u ero ia dn k n g va ker s nlin a s t b a a g niiact a dt i l o a an y ,era elk n a n tl elh i ma er s a a a ens l o a pl a u tkpeu o essp d eb g i g ker s n i h n nu l r d i a a i k s sEP . au M 15 P g u a n tl s a a a en s l o a d p t en g n a ac eb g i g ker s n a a melli u t nk T poudrag d g n au d aeh i.alc e en a mema fak n n a ta to a o k p u tk mema u k n tl s t talc slurry h rk s o i nu s k a ac era 213

y n mema u k n tl mellich tube y n l i ag s k a ac au est a g ebh s er a ad nsmp mer p k nd ar t y n s ig ed h n a i el u a a u ue a g ern dg n k n u tk melk k n peu o essd g n a en iu a a nu a u a l r d i en a g tl.Daip el in fs 3 t a hrdd p ta t a ac r en i a a e t erk i ia ak n i k d 16 a ap b a nek s a tr k u t nkii d er ed a a i naa ed a eh i n. S elhdlk k nd an s c ia peu ad g n et a i u a ria e arn l r en a a men g n k nc es tb (rt-aad g nu u a 26 g u a a h t u e aart en a k rn F s mp i28F p d l ea a slrs meda d n d g n a a ) aa i n ki i a i a en a a eses, c ia y n k u r dp h t a , a a i n t i arn a g ela ier ai n p bl k a p o u s c ia t a b h t aa p o u sn a r d k i arn elh er eni tu r d k iy mii l (k rn d r 100 ml ai ma a p d i nma u a g ai /h r) k en ert a dp sa k nu tkdlk k npeu o ess P eu o ess ierip a nu i u a l r d i. l r d i a y n db h sd sn d g n a en s l o a tl y n a g ia a i ii en a g ker s n ac a g dma u k n melli c es tb T l s a a a en i sk a au h t u e. ac eb g i g s l o a y n dg n k n ba a y s i r 5 g a ker s n a g iu a a is n a ekt a rm y n den er a d g n lr tn s l e mena i50 a g i c k n en a aua ai n jd ml Laua iik da dij sk n mellic es . r tn n emu in i ek ia n au h t tb k r a g peu a S elh lr tn dij sk n u e e u n l r. et a aua i ek ia n s u u n a c es tb k da dkem s a s t elr h y , h t u e emu in il elma au jm d np sendp ssk nt ena g miigk n nd n a a a i io iia el tn , rn a a a k kr s ip15 mentKl p d c es tb k da e ii et a i em a a h tu e emu in . dl a k n d n s cin dp ssk n p d - c H2O. i sa a u t ep o io iia a a 20 m P emerk a nrdo r d d s il emu indlk k n is a a ig a a a era k da i u a a u tkmel a r s a s p r y n b i mua 24 jm nu i t eek p n i au a g ak li a h s elh ij s s l o a td.Ch ttb dc b tbl et a nek i ker s n a i es u e ia u i a c ia y n t k mp ld lm 24 jm t a hrk rn arn a g er u u aa a erk i u a g d r 100 ml ai .
T b 2. Ag a el en peu o ess ita l rl d n a g a l r d i nrpeu a a nk k u s an a es k es n y Ag peu o ess en l r d i M ierl n a T l ac Aniit a t oi b k Do sski/T rski k iil eta il n n Qun cie ia rn Ans t tepi k I d p vd n o o o io e S lerNi ae i v tt r S c es rt (%) u c s ae 7 100 0 6 81 0 6 100 4 6 96 4 96

Ob t nia k a a t n er k Bl my i eo cn M i x nr me t a to o Cipai s lt n P o u aa k mp n r d k tu o o en b kera a t il Co y eb ceru p r u r n a t im av m S a h lc c u a r ss p tp yo o c s u eu u ernien at g OK432 S tkn i i o I t f o ap a2 nerer n lh -

6 84 4 7 88 6 6 83 5

6 92 5 100 53 7 9

6 100 2

Dr i a ed n a indwelling catheter an s e g n P s n a indwellingcath ema a g n eter jn k p na g a g a a jn dpt a a memb ia d an s it mi s mp i erk n ria e ner t a a 1000 ml en c ia peu ap d 2 s mp i3 k l p id s n g . arn l r a a a a ai ero e emig u Ber u a g y k u a s a n fs s er drs k n k rn n a elh n es k aa eg a ia a a p d 94% s mp i100% p sen T d p tb erp aa a a a i . er a a eb a a j i k t er a gd p t ia a p d p o ed r n, a g ens aet y n a a dp k i a a r s u iiy n b n a dp k ib a a g n iia aa k t erpeu a a y k ia a elk n a n d lh aet l r P eu x .Qu es i d k17 jg men a ak n h sly n l r r h, k . u a d p ta a i a g memu s a p d p s n a k t er l r t ua a k n a a ema a g n aet P eu x er tma p d p senEP d g ntrapped lungsyndrome. a a ai M en a Kaet peu a P eu x iit dr d r k t er t er l r l r n er ii ai aet sl o 15, s a jn 6 c d g nlb n -u a g i k n 5F ep na g 6 m, en a u a g lb n i s a jn 25, c b ga p o sman a P d b ga ep na g 5 m a in r k i ly . a a a in dsan at d p t itly er a a polyester cuff d nd b ga uu g y a i a in jn n a d g n mek ss k tp latex rubber (Ga a 1) en a a ime au mb r . Kau ii iianu tkmen eg hl ty c ia aa tp n dds i nu c a ewan a arn tu u aa k u l bl t s mb n d g n access tip d r d r, ec ai i era u g en a a ai k mp n d an s y n t d p tp d p k k t er o o en ria e a g er a a a a a et aet iiS elhdlk k na eses, r n o k p dlk k n n. et a i u a n t ib o k s o i i u a a a u tk men ek ku io sr k ien o r n ha.Videonu g s ls b tu s d b o c il assisted th oracoscopic surg ery (VATS dlk k n ) i ua a u tk menli r n g peu a S elh d an s d n nu i o g a l r. et a ria e a a ds s dk jk n p i in ek p n ip r dlk k n iek i iera a , enl a s a s au i u a a a s a a s aa u tkmema a gk t er n. u gy n eb g i y rt nu s n aet iiUjn a g b lb n -u a g td dma u k n k r n g peu a eru a g lb n a i i s k a e o g a l r d g n VATS k da db a t o n a s b ua en a , emu in iu t er wo g n u k tn u tk men elak n k t er hn g uu g p leser nu g u r a aet ig a jn oy t
J Peny Dalam, Volume 10 Nomor 3 September 2009

214

t l a 1 c d r iss a t irI aa d g nP oen eretk m ain ii nero.k tn en a r l e 2/0 dlk k n p d t o n a , s a g a iss i u a a a er wo g n ed n k n n ii a k l dttpd g nn ln4/0. ga k t erd g n ui i u en a yo t u Ba in aet en a k tp t ss d la k l d n dl d n id g n cap. au eria i u r ui a i n u g en a t i Dria e iiil dlk k n d g n suction - P an s nsa i u a en a a 10k a u tk men eg h t p a g a n a u aa p d r n g nu c a er ern k p y d r a a o g a peu a Dria e d p tdlk k n d r ma ,d g n 3 l r. an s a a i u a i u h en a a k l s n g u tk 3 mig u p tma s a jty ai emig u nu n g era , elnun a t g nu gk u a kii d np o u s c ia peu a er a tn elh n l s a r d k i arn l r. n P s n a k t erindwelling iimer p k n ema a g n aet n u aa pl a ma aemen p l t a a i p sen t a ih n i nj ai i p bl a i af a i k d memen h s aa u tk dlk k n peu o ess u i y rt nu i ua a l r d i. Belk n a jg dt k n b h aagn u ai emu a a wa p s n a ema a g n k t er indwelling jn k p na g ii memb ia aet a g a a jn n erk n k n kn n t jdn a peu o esss o tn b ks r emu g ia era iy l r d i p na er ia a tr 40% s mp i58% d lm 2 s mp i6 mig u naa a a aa a a ng d an s P ta d k jg memb kia t a a a y ria e. un m k .u a u t n i k dn a k d p b a nd lm k u a p d p send g nd an s er ed a aa elh n a a a i en a ria e jn k p na gdb n ig a peu o essd g na en a g a a jn ia dn k n l r d i en a g d k iil . o sski n War , d k18 jg men a ak n s i r ren k . u a d p ta ekt a 6 0% k t er jn k p na g ii d p t dl a k n aet a g a a jn n a a i s a ep tn a dp lk n isi s a en s l o a d n d g n a p ieru a n t a i g ker s n a en a l a g a r k mua i y n r d h P d p el in n k ea u ls a g en a . a a en i a t iidd p ta k a in if s p d t a is s n ia ak n ejda n ek i a a emp t n eri h n a2, S ani b nu y s lrny n mena i a y 2%. eli t u tn a au a a g u jd a ly dk a t k n p d p s n a k t er wan a ih wai a a a ema a g n aet r s eriiih n a t jd p d 4, ep t n a y era i a a 8%.Daih slh sl r ai ai y n memu s a td,mer a men i uk n b h ag ak n a i ek ymp la a wa p s n a k t erP eu x a aa c r y n ef t ema a g n aet l r d lh aa a g eki f u tk men aa i ef s peu a main p d p sen nu g ts u i l r l a a a ai g d g n rwa jln y n memi k t g a k au a en a a t aa a g l i i k t ep th n i n tgi i g. n Plu o e io e l h n i g e r p rt n a s u tn P eu o ertn ls u t g a aa s u h t nk l r p i ea h ni d lh eb a eh i o n at n t u tk men n a i EP l ai nu er f agn M y n r rker a g efa t d g n peu o ess kmiwi ma p n p d p sen en a l r d i i a u u a a ai d g n ta p ln s n r me. erp k s ss il en a rp ed u g y d o Beb a a a u era men en i s u t g peu o ertn l men a ak n g a h ni n l r p i ea o d p ta p b ia g aa s i r 95% d r s u u k s s er ak n ejl ekt a ai elr h a u
Ef s P eu aM ain : a n ssd nP aaa s n a T kn ui l r l a Dig o i a en tlk a a n er ii g IB Ng urahRai

s u t g P s n a aa dlk k n d g n b nu n h ni . ema a g n lt i u a en a a ta n a to a o k p aa mii o a oo . P l g a a h rk s o i tu nt rk tmi eren k p n h u tk t nk iiy i d a b a k tp u iiek in l nu eh i n at u u h au ndr so a u d g nk t erpeu a d np i n ly n b lb n en a aet l rl a ert ea a g eru a g o lb n p d k u uu g y .Keraaa iida t a i u a g a a ed a jn n a j lt n iki s v oeh t a a y n db ia oeh p sen u tk l ek n n a g ierk n l ai nu men aa i t a a p st d r r n g p i n m. g ts ek n n o i f ai o g a ert eu i o S auk s ss il ai 0 p senEP y n dp s n u t a u era d r 16 a i M a g ia a g peu o ertn l s u t g dd p ta k mpia i l r p i ea h ni , ia ak n o l s o n k p d 15% p sen Ko l a iy n t jd a tr li aa a i . mpi s a g era i naa an k er s k l ,if s,d n o ls d r s u t s ig a o i ui n ek i a ku i ai h n ehn g t memeru a p b ia aa p g a t n1, lk n er ak n tu en g ni .14 a P d aa ma aemen y n tmp k y en ek tn nj ag a an a men a a p h t n b a d n l i dpl a aa d p t er ai a es r a ebh ii h d lh i p s n a k t erid l g u tk d an s jn k ema a g n aet n wel n nu ria e a g a i p na gy n bs dlk k nd r ma aa p d kii a jn a g ia i u a i u h tu a a l k a n rwa jln S an memb ia k rkia d lm a t aa . eli erk n ep a t n aa s p a g n n metd iidk tk n c k p a n p d en n a a , o e n iaa a u u ma a a p send g nt g a k au a y n b i. a i en a i k t ep th n a g ak n

14

Ga a 1. S ema p s n a d an s d g n k t er mb r k ema a g n ria e en a aet 14 indwelling

P ERKEM BANGAN TERAP TERBARU I Beb a a p el in men en i ma aemen erp en i a t g a nj ef s peu amain dd s r a p d t a -emu n ui l r l a ia ak n a a emu n t a g p tg ess imak y n b h b n a t ua d r ao en i bo r er a g er u u g n er tma ai tmo p i n a Ba y k p el in y n memerk a u r rmer y . n a en i a a g t is h b n a a tr EP d g n p a d tmo d r u u g n naa M en a en n a u r ai k n erp r y n mer p k n p y a t s ig d r a k au a g u a a en eb b erern ai 215

EP .Ha iimemb k wa s n kt a a pl a M ln u a wa a i k n i h n a i t a i it kd lm men n a i u i l r main . erp ssemi aa a g n ef s peu a l a g P el in oeh W u d k10 men en i t g a en i a l t , k. g a i kt n mua i EGF (epidermal g ts R rowth factor receptor) p d k s s ef s peu a main y n b h b n a a a au u i l r l a a g er u u g n g d g nk n erp r memb k s aua p b r d lm en a a k au u a u t k ek au aa ma aemen ef s peu a main . P d p el in nj ui l r l a a a en i a g t ii dt k n a g a mua i EGF s es r 6 4% n i emu a n k ts R eb a 8, p d p sen p sen a en k rio a a ai ai d o asn ma p r d g n au en a EP b b n ig d g n 50, p d k o o tn a M er a dn en a 5% a a elmp k a p Ef s peu a main .Den a dt k n y k n ii ui l r l a g gn i emu a n a o ds t s u, ma a p era epidermal g ereb t k emb in rowth factor receptor tyrosine k inase inh ibitor p d k s s EP a a au M d g n a en k rio p r d p tdp t a g a en a d o asn ma au a a ieri n k n mb s a a pl a t a i eb g i i h n erp. i S ah p uo ,d k4 men o a men i p a a tto o ls k . cb el i ern n t M CP 1 (mo o ye c emo t a tn p oei- d lm n c t h at ca t r t n 1) aa r p tg ess d n p o r i ef s peu a main . ao en i a r g es ui l r l a g P el inii en i a n memb n ig a t u y n dij s s t a dn k n i s a g i ek i el k n t u meln ma k l B16 y n memi k d sen i i s k ao ui t ag l i e i s i ek p es M CP 1 d g nk o o k u y n dij s sr i - en a elmp k ed a a g i ek i n s t u Lewi ln c n er (LLC) y n memi k el i s k s u g ac ag li i ek p es M CP 1 t g i P el in ii men a ak n sr i - i g. en i a n n t d p ta bh a wa o er s r i d r M CP 1 ita l r a a v ek p es ai - nrpeu a k n memp b r k EP d n men u a g s r ia.Ha i er u u M a g rn i u vv l sl iimemb ih rp n u tk ma aemen ef s peu a n er aa a nu nj ui l r main d g nM CP 1 s a a tr eterp. l a en a g - eb g iag t a i Cu, k . jg melk k np el inmen en i id k19 u a a u a en i a t g a EP ii p d k s s k n er p r sa im lnu. M n a a au a k au tdu a jt Cu d k mel a p a a vn r bn (VNR) y n i k. i t ern n io elie h ag mer p k nvn aak li s snet d g na t i s u a a ic laod emiit i en a ki t k va a t u ry n k a p d n n s l c lln c n er ni mo a g u t a a o -mal el u g a c t u tkmen aa i M . en i a p d t u p c b a nu g ts EP P el in a a i s ero a n t k ii men a ak n t a i VNR b h sl men h mb t n d p ta erp er a i ga a p tmb h n tmo d n p o u s EP ,s t s a a eru u a u r a r d k i M era eb g i tmb h n d p t men r k a n v s uaia i d n a aa aa u u n n eo a k lrs s a ek p es VEGF T a iiu amemeru a p el in sr i . emu n n jg lk n en i a t l i lnu p d ma u i d lm p n a tn VNR ebh a jt a a n sa aa ema faa s a a t a i u i l r main . eb g ierp ef s peu a l a g P el in li men en ip a a TNF d r en i a an t g a ern n - ai tmo jg p n h dlk k n oeh S ah p uo u r u a er a i ua a l tto o ls 216

d k P el in iidd s r oeh fka b h TNF k . en i a n ia ai l a t a wa t dt k n p d mir en io men d r tmo p d i emu a a a co vr n t ai u r a a ma u i,t ma u p d ef s peu a main .S lh n sa er s k a a u i l r l a aa g s t t a p t g p el in iia aa k y ta au emu n eni en i a n d lh en aa n n t bh a wa n rl a i TNF a a s aa sg i k n etai s s - k n ec r in a memb ts ds n s d r tmo,p enu a ef s aa i iemia i ai u r emb tk n u i peu a hp p mea i ts a k l , s r i l r, ier er bl a v s uerek p esTNF d n i - a VEGF s t a go en i,ehn g a a menn k ta ,era n ig esss ig a k n ig ak n s r ia.P el in a lp d t u s a a h n u vv l en i a wa a a i s eb g i ewa t k c b ii o a n memb ia b ki r l i y n men u u g erk n u t p eki s a g n dkn ek s bo a e TNF d lm ma aemen ef s peu a a i lk d - aa nj ui l r main . l a20 g RI NGKAS AN Ef s peu a main mer p k n s lh s t ui l r l a g u a a aa au ma aa y n b h b n a d g n k mpia i s lh a g er u u g n en a o l s k k a a a b i ita ma p n ek tao a a. S an eg n s n ak nr uu srtrk l eli k r a meda survival y n p d , p enu n aen in a g en ek en ta da n ss et lg d n r k mua ic ia ef s iu ig o i i o i a ea u ls arn u i k t o men mb h k mpek i s ma aemen ef s peu a a a o l st a nj ui l r main . P k a g n men en i p tg ess d n l a er emb n a g g a ao en i a da n ss EP t ua ig o i M er tma y n b k i n d g n a g er at a en a p a d tmo d n boo imoek l t jd d g n en n a u r a ilg l uer era i en a p a. a aemenp send g nEP jg men aa es tM n j a i en a M ua g lmi k ja d g n p a.S an p k a g n t nk emau n en a es t eli er emb n a eh i mek nkd g nto a o eness peu o ess ma p n a i en a h rk s t i, l r d i, u u d an s d g n k t er id l g jn k p na g ria e en a aet n wel n a g a a jn , i p k a g n d lm h l t a i t h d p tr et s er emb n a aa a erp er a a ag el tmo jg b k a g P k a g n t kn d r u r u a er emb n . er emb n a er ii ai a p bo l uert s u b r s aa p d h n s ek imoek l ereb t au eb ts a a ewa c b .P el in l i lnu men en itpk iip d o a en i a ebh a jt t g a o i n aa ma u i p l dtn g u tkd p t n sa eru i g u nu a a memb ia h sl u erk n a i y n memu s a d lm ma aemenEP . ag a k n aa nj M DAF AR RUJ T UKAN 1. Hefn J Kl n J .Rec ta v n es i te f er E, ei S en d a c n h da n ssa dma a emen o main n peu a ig o i n ng t f l a t l rl g efu in . a oci P o 2008; f so s M y l r c n 83(2)235: 50. Ha sAR, t ma DH, u a i . aia a t a S er n M s n AI M l n n g peu a efu in : ma a emen o t n wi l rl f so s ng t pi s t o h
J Peny Dalam, Volume 10 Nomor 3 September 2009

2.

c n iert n o c dn ,bl n ,a d ad iin o sd ai f o ig i ig n o l ecso a p o c . es 2007132: p r a h Ch t ; 1036 41. 3. Qi X-, h H- Den JM , a g Q- Ja g n J S i Z, g - Lin L, in J Ye Z-.CCL22 r r i CD4- o i v CD25, J ecut s p st e i p st e r uao y T c l it main n o i v eg ltr i el no s l at g peu a efu in Crt a Ca c Res rh l rl f so . i c l n er i eac 2009; 2231. 15: 4. S ah p uo GT P al a I M o sa i A, tto o ls , sld s , i u tk M o c o C, Kol ta A, Kaa el S et a. sh s l nz i rb a , l A c ta r l f r tmo - erv mo o ye enrl oe o u rd ied n ct c emo t a tn p oei- i main n peu a h at ca t r t n 1 n l a t l rl r g efu in J f so . NCI2008; 100(20)146 7 . : 4- 6 5. DizGu ma E,Bu ev M M .Ac u a y o te a- z n d c rc f h p y ia ex miain i ev laig peu a h sc l a n t o n au t n l rl efu in Cl eln Cl i J u n l 2008;5: f so . ev a d i c o r a n 7 297 303. 6 . T si GF Cadl G, M ac et GP Cal as , ri o rh t i , reo F M at l M . Dig o t a d terp t a , rel i a n si n h a eui l c c ma a emen o main n peu a efu in ng t f l a t l rl f so . g An aso On oo y200617 : 2. n l f c lg ; (2)117 . Qu es i r h NR, h nNM , ees nF Th rcc Ra ma Gl o V. o a i uta o n i te da n sso main n peu a l s u d n h ig o i f l a t l rl r g efu in Th rx2009;4: 43. f so . o a 6 1398. Ab u g ei W,Bat T Da h H,P at o zh b rt , g er er rt er M , Klmp W. A p o p t e su y o te u r s eci v td f h v lme o peu a ud r ur f r a c rt ou f l rl i eq ied o c u ae da n ss o main n peu a efu in Ch t ig o i f l a t l rl f so . es g 2009; 135(4)999: 1001. 9. T p la O, lb L, oik v V, v b d v o oc n Hou ec P l o a S o o o a v S P ek M ,T t k V,eta.T mo mak s , es res a l u r r er i peu a efu in . Ania c r eac n l rl f so s t n er es rh c 2007271921; : 4. 10. W u S G,Go C- Yu C-,Ch n Y- Ya g w H, J a g L, n C- Hs Y- et lF eq en epd ma g o h H, u C, a. r u t ier l r wt fco r epo g e muain i main n a tr ec tr en tt s n o l at g peu a efu in o ln a en c rio .Eu l rl f so f u g d o acn ma r Res i J2008; 924pr 32: 30. 11. Da i HE,S derRS Bi s S M a k lNA, ves al , ela , s el Ra ma NM ,Da i RJ eta.Th ciia h n ves O, l e l cl n i a t n r ibl yo peu a udmes tel mp c a d el i t f l rl i a i oh i n i u da n s peu a efu in .Am JRes i n n ig o ed l rl f so s pr Crt r M ed2009; : iCae 1687 94.
Ef s P eu aM ain : a n ssd nP aaa s n a T kn ui l r l a Dig o i a en tlk a a n er ii g IB Ng urahRai

12. Lin Q- S i Z, nX-, a gX- Ja g a g L, h H- Qi J Lin D, in J Ya g H- Dig o t a c rc o tmo r , n B. a n si c u a y f u u c mak sf rmain n peu a efu in ametr er o l a t l rl f so : g a a ay i. o a 2008;3: 41. n lss Th rx 6 3513. Ga p r M J De M iu J Gaca Diz J sa , g el , ri a D, Di M .Cl ia ui t o a c mbn t n o ez i c l t i f o iai n ly o f tmo rmak s i te da n ss o main n u u r er n h ig o i f l a t g peu a efu in . t a c r eac 2008; l rl f so s Ani n er es rh c 28: 2947 52. 14. Kv l P S ec yP P a a hUBS P l aie ae A, el k A, rk s . al t i v c r i ln c n erACCPevd c b s ciia ae n u g a c : ien e- a ed l c l n p a t e g iel es Ch t rci ud i . es 2007132: 8S 403S c n ; 36 . 15. T n C, S rk a A, Br wn J S f S a ed a y n o e , wit , T ea u e T Th evd c o te efecien s r s r . e ien e n h f t es v o ma a emen f r l n n peu a efu in a f ng t o mai a t l rl f so : g s semai r i Eu o ea J u n lo Cado y t t evew. r p n o r a f r ic to a i S r er 200629: 38. h rcc u g y ; 82916 S efn A,NaaiP Ca aiC,M o a d U.T l . t ai tl , s l rn i ac p u rg v s s tl su r i te teamen o d a e eru ac lry n h r t t o main n peu a efu in a p o p t e f l a t l rl f so : g r s eci v c mp rt e su y Eu o ea J u n l fCado o aai td . r p n o r a o r iv to a i S r er 200630: h rcc u g y ; 827 32. 17 Qu es i . r h RA, l n o S P welRJ F o c l Col s n L, o l , r es he i P Berif r RG.M a a emen o main n O, rso d ng t f l at g peu a efu in a s caed wi ta p ln l rl f so so it t rp ed u g h s n r me. Asa Cado a c Th rc An y do in r iv s oa n 2008; : 3. 1612018. War W H, l R, o a a in LM , m ren Kai mi Kh d d da Ki AW. a a emen o main n peu a efu in M ng t f l a t l rl f so s g u ig te peu x c tet .An Th rc S r sn h l r ah er n o a ug 2008; 104985: 55. 19. Cu R,Yo ho a M ,T k h s i F Ihd H, i s ik a a a h , s ia I k mi , a a a h K. n r bn i efecie wa a S T k h s i Vio elie s f t v f r te main n peu a efu in a s caed o h l a t l rl f so so it g wi ln c n eri mie.Ania c r eac t u g ac n c h t n er es rh c 2008; 16 9. 28: 3320. S ah p uo GT Kol ta A, M o c o C, tto o ls , l nz i sh s P al a IS eri TP P tio EN, a. u r s l d s , h rl , i n s i l s et lT mo n r ss fco - p o t main n peu a eco i a tr r moes l a t l rl g efu in Ca c Res20076 : f so . n er ;7982534.

217

Anda mungkin juga menyukai