Pelan Usahawan

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL
KementerianPembangunanUsahawandanKoperasi
Hak Cipta Terpelihara

Tiadamana-manabahagianjuadaripadapenerbitaniniboleh
diterbitkansemulaataudisimpandalambentukyangbolehdiperoleh
semulaataudisiarkandalamsebarangbentukdenganapajuacara
elektronik,mekanikal,fotokopi,rakamandan/atausebaliknyatanpa
mendapatizindaripadaKementerianPembangunanUsahawandan
KoperasiMalaysia
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi

BlokE4Kompleks
,5 / KerajaanParcelE
PusatPentadbiranKerajaanPersekutuan
Putrajaya,
628 Malaysia
Kandungan
Ringkasan Eksekutif 6 Bab 2 22 Bab 4 40

Kategori Usahawan Informal Peralihan daripada Usahawan
Bab 1 8 Di Malaysia Informal kepada Usahawan
Pengenalan Keusahawanan Formal
Sektor Informal 2.1 PengkategorianUsahawanInformal
23
4.1 GambaranKeseluruhanPelan 41
1.1 LandskapKeusahawanandi 9 2.2 KategoriUsahawanInformal 42 PemformalanUsahawanInformal
Malaysia
Bab 3 28 4.2 KerangkaStrategikPemformalan
42
1.2 De˙nisiKeusahawananInformal 11
Isu dan Cabaran Dalam 4.3 PrinsipAsasdanPremis 43
13di Pemformalan Usahawan
1.3 TaburanGeogra˙SektorInformal PembangunanStrategi
Malaysia Informal
4.4 StrategidanInisiaVfPemformalan
4
1.4 TaburanDemogra˙SektorInformal
14 3.1 GambaranKeseluruhanIsudan 29
diMalaysia Cabaran Kesimpulan 52
1.5 KepenVnganPemformalan 15 3.2 KomponenIsuKurang

1: 30 Penghargaan 54
Perniagaan BerpandanganJauh
Glosari 65
1.6 UsahaPemformalanPerniagaandi
16 3.3 KomponenIsuKurang
2: Galakan 33
NegaraLain danMoVvasi Akronim 57
3.4 KomponenSokongan
3: dan 36 Rujukan 58
Ban;anyangTerhad
4 PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

Senarai Rajah dan Jadual
Senarai Rajah Senarai Jadual

3-4 PersepsiUsahawanTerhadap 33
ProsesPermohonanPelesenan
1-1 PolisiNasionalberkaitan 9 Negeri 1-1 KedudukanTaburanSektorInformal
13
PembangunanKeusahawanan mengikutNegeridanKDNKper
3-5 Keun;nganBulananUsahawan 34 kapita2019*
1-2 SumbanganPMKSkepada 9 Informal
EkonomiMalaysia210 1-2 KedudukanTaburanSektorInformal
13
3-6 PersepsiberkenaanPeningkatan
34 mengikutNegeridanKDNKper
1-3 PecahanPopulasiPMKS210 9 KesedaranterhadapManfaat kapita21*0
Pemformalandisebabkan
1-4 KriteriaSektorInformal 11 Pandemik
1-5 Sta;sPekerjaanDalamSektor11 3-7 SoalSelidikUsahawanInformal

35
Informal
3-8 PersepsiterhadapBan;anTunai
38
1-6 StaVsikPekerjaanInformal210 12 sebagaiInsenVfPemformalan
1-7 StaVsVkTaburanDemogra˙bagi 14 4-1 PelanPemformalanUsahawan 42

SektorInformaldiMalaysia210 Informal
2-1 Ciri-ciriutamabagiPelbagaiJenis
27 4-2 PemetaanKomponenIsudengan 05
UsahawanInformal StrategiPelanPemformalan
3-1 IsudanCabaranbagiPemformalan
29
UsahawanInformal
3-2 ModalPermulaandalamkalangan
32
UsahawanInformal
3-3 CabaranyangdihadapiUsahawan
32
Informal
PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL 5

Ringkasan
Eksekutif

Kerajaan Malaysia senVasa menyokong pembangunan usahawan Informal ini dibangunkan un;k meneruskan kesinambungan ag
melalui pelaksanaan pelbagai dasar dan program yang nasional
ber;juan dalam mencapai pengagihan kekayaan yang saksa
memudahcara penyediaan sebuah ekosistem serta persekitaranserta memperkukuhkan kesejahteraan sosio-ekonomi nega
perniagaan yang kondusif un;k usahawan dan Perusahaan Pemformalaninimempunyai3objekVf,6strategidan20inisiaVfseper
Mikro, Kecil dan Sederhana (PMKS). Pelan Pemformalan Usahawan
berikut:
3 OBJEKTIF
Membangunkan ekosistem
Menyediakan perlindungan
keusahawanan yang kondusif Menghasilkan usahawan sosial yang lebih baik bagi
dan saling melengkapi bagi yang beretika dan pemilik perniagaan dan
menggalakkan pemformalan berintegriti tinggi
perniagaan
pekerja
6 STRATEGI
Strategi 1 Strategi 2 Strategi 3 Strategi 4 Strategi 5 Strategi 6
Meningkatkan Meningkatkan Meningkatkan Menyediakan Menyediakan Memperkukuh

kesedarandan fasilitasi kompetensi insenVfun;k kerangka sistemtadbir
komunikasi dalamproses dankeupayaan pemformalan perundangan urusdan
berkesan pemformalan usahawan perniagaan dan pemantauan
tentang perniagaan informalkearah penguatkuasaan bagiusaha
pemformalan pemformalan yangmenyokong pemformalan
perniagaan perniagaan pemformalan perniagaan
perniagaan
DISOKONG DENGAN 20 INISIATIF

BAB 1
Pengenalan
Keusahawanan
Sektor Informal
Keusahawanan sektor informal adalah sebahagian daripada ekonomi
informal yang merujuk kepada akVvT ekonomi perusahaan isi rumah Vdak
diperbadankan yang biasanya beroperasi pada skala kecil dan berada di luar
sistem ekonomi dan cukai yang terkawal. Pada tahun 210 sahaja, sektor ini
berpotensi menyumbang antara%4 2.hingga %.35 kepada KDNK Malaysia, jika
direkodkan. Hal ini menunjukkan wujudnya keperluan un;k memformalkan
sektor informal bagi membolehkan potensi sumbangannya direkodkan ke arah
pembangunanekonomiyanglebihbaik.

1.1 Landskap Keusahawanan di Malaysia
Perusahaan Mikro, Kecil dan Sederhana (PMKS) memainkan peranan Rajah 1-2: Sumbangan PMKS kepada Ekonomi Malaysia 2021
penVngdalamekonomiMalaysiadenganmenyumbangsebanyak%4 37.
kepada Keluaran Dalam Negeri Kasar (KDNK), 7%1. kepada eksport
dan%8kepada
7. 4 pekerjaannegara.Sejajardenganhala;junasional
un;k menyediakan pembangunan sosio-ekonomi yang mampan, 37.4% 11.7%
seimbang dan inklusif, Kerajaan ;rut meletakkan keutamaan Sumbangan
dalam Sumbangan
membangunkandanmenyokongper;mbuhanPMKSdalamnegara. PMKSkepada PMKSkepada
KDNK JumlahEksport
(RMbil)
.158 (RMbil)
4.312
Rajah 1-1: Polisi Nasional berkaitan Pembangunan Keusahawanan
Usaha untuk Membangunkan Usahawan

47.8% 1,226,494
Dasar Keusahawanan Nasional Sumbangan Perusahaan
merupakanstrategijangkapanjangun;k
memacuMalaysiamenjadisebuahnegara PMKSkepada Mikro,Kecildan
keusahawananyangunggulmenjelang Pekerjaan Sederhanayang
tahun. 032 juta)
23 ( 7. berdaQar
Rancangan Malaysia ke-12 Rajah 1-3: Pecahan Populasi PMKS 2021

merupakanrancanganjangkasederhana
denganpemacuperubahandan 1.6%
inisiaVfstrategikun;kmenjanasemula
per;mbuhanekonomibagipemulihan
19.8% 78.6%
negaradankestabilansosioekonomi
Perusahaan Sederhana Perusahaan Kecil Perusahaan Mikro
Polisi nasional ini telah menetapkan asas yang kukuh un;k Perlombongan &
83.8% Perkhidmatan
usaha berterusan bagi pembangunan ekosistem keusahawanan 5.8% Pembuatan 0.4% Perkuarian
menerusi penyediaan panduan yang komprehensif, baik dari
8.0% Pembinaan 1.9% Pertanian
perspekVfkonsep;almahupunpelaksanaan.
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia, 2021

1.1 Landskap Keusahawanan di Malaysia
Pendaftaran Perniagaan di Malaysia
Usahawan yang menjalankan akVvT perniagaan di Malaysia sama

ada secara individu ataupun secara berkumpulan dikehendaki un;k
mendaQarkan perniagaan mereka dengan Suruhanjaya Syarikat
MalaysiaSSM)
( seperVyangdikuatkuasakanoleh:
Selain daripada pendaftaran perniagaan,

Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 [Akta 197] bagi
1 perniagaan milikan tunggal atau perkongsian usahawan juga dikehendaki untuk mematuhi
beberapa bentuk pelesenan yang merangkumi
lesen am, lesen khusus industri/sektor atau
lesen khusus aktiviti. Pelesenan tersebut
Akta Syarikat 2016 [Akta 777] bagi pemerbadanan
2 syarikat
ditadbir oleh pelbagai agensi Kerajaan, Badan
Berkanun dan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)
serta pematuhannya adalah berbeza mengikut
industri, aktiviti perniagaan dan lokasi.
Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 [Akta 743] bagi
3 penubuhan syarikat Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT)
Sementarai;,
C PendaQaranperniagaandiSabahdikawalseliadibawahOrdinan
PerlesenanPerdagangan,Cap
( 1948 14).
C PendaQaranperniagaandiSarawakdikawalseliadibawah
OrdinanNamaPerniagaanCap
( 1948 dan
64) OrdinanPerlesenan
Perniagaan,ProfesiondanTredCap ( 519 3).

1.2 Definisi Keusahawanan Informal
Keusahawanan informal adalah subset kepada ekosistem Rajah 1-5:

yang Status Pekerjaan dalam Sektor Informal
lebih
besar iai; sektor informal. Menurut Per;buhan Buruh Antarabangsa
(ILO), sektor informal ialah sub-set kepada perusahaan isi rumah
yang Vdak diperbadankan di mana ia boleh dicirikan secara umum Pekerja Keluarga Tanpa Gaji
sebagai perusahaan yang terdiri daripada unit yang terlibat dalam Individuyangbekerjatanpagajiatauupah di
7.4%
pengeluaran barangan atau perkhidmatan dengan objekVf utama ladang,perniagaanatauperdaganganyang
menjana pekerjaan dan pendapatan. Unit-unit ini biasanya beroperasidikendalikanolehahlikeluargayanglain.
dalam skala kecil dengan pembahagian yang minimum antara buruh
dan modal sebagai faktor pengeluaran. Jabatan Perangkaan Malaysia
(DOSM)mentakrifkansektorinformalsebagaiperusahaaninformalyang
memenuhikriteriaberikut: Pekerja
Individuyangbekerjadenganmajikan
Rajah 1-4: Kriteria Sektor Informal persendiriandanmenerimaimbuhantetap19.3%
dalamben;kupah,gaji,komisen,Vpatau
bayarandalamben;kbarangan.
Kesemua atau sekurang-kurangnya satu barangan atau
1 perkhidmatan yang dikeluarkan adalah untuk jualan atau
transaksi barter
Majikan
Perusahaan tidak berdaftar dengan Suruhanjaya Syarikat Individuyangmenjalankanperniagaan,
2 Malaysia (SSM) atau mana-mana badan profesional, perladanganataulain-lainperdagangan1.4%*
dan
termasuklah Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) menggajiseorangataulebihpekerjaun;k
memban;nya.
Saiz pekerja kurang daripada 10 dan tidak berdaftar di bawah

3 mana-mana perundangan nasional yang ditetapkan
Bekerja Sendiri
Sumber: Laporan Survei Sektor Informal dan Pekerjaan Informal (2021), Jabatan Individuyangmengendalikanladang,
Perangkaan Malaysia 72.0%*
perniagaanatauperdagangannyasendiri
tanpamenggajimana-manapekerja.
Sektorinformalmenjanapekerjaankepadamana-manaisirumahyang
berumur antara 15 hingga 64 tahun yang bekerja sekurang-kurangnya
sa; jam seminggu. Mereka dikira sebagai pemain utama dalam
ekosistem keusahawanan sektor informal dan boleh diklasi˙kasikan
Sumber: Laporan Survei Sektor Informal dan Pekerjaan Informal (2021), Jabatan
kepadasta;spekerjaanseperVberikut: Perangkaan Malaysia

1.2 Definisi Keusahawanan Informal
Sektor informal Vdak mengambil kira pekerjaan informal dalam sektor

formal. Oleh yang demikian, berdasarkan huraian sta;s pekerjaan
dalam sektor informal, individu yang fbekerja sendirig dan fmajikang
adalahdikirasebagaiusahawaninformal.UnitperniagaanmerekaVdak
berdaQar dan mereka menggaji kurang daripada 10 orang. Walaupun
fpekerjag dan fpekerja keluarga tanpa gajig tergolong dalam sektor
informal,merekaVdakdikirasebagaiusahawaninformal. Secara kumulatifnya, usahawan informal
yang terdiri daripada individu yang “bekerja
Rajah 1-6: Statistik Pekerjaan Informal 2021
sendiri” dan “majikan” membentuk kira-kira
73.4% atau 955,200 daripada keseluruhan
Jumlah Tenaga Kerja Malaysia
pekerjaan dalam sektor informal.
15,064,200
Tenaga Buruh Tenaga Buruh

Bukan Pertanian Pertanian
Contohusahawaninformal:
13,514,200 1,550,000
Tukang Jahit Sim yang menjalankan
Sektor Informal Sektor Formal
perkhidmatan jahitan di rumahnya
1,302,800 12,211,400
TidakberdaQardenganSSMataumana-
manabadanprofesional
Usahawan Bukan Usahawan
Diban;olehkurangdaripadaorang
10
955,200 347,600 pekerja
BeliaudanpekerjanyaVdakdilindungioleh
fDaripada pera;san keseluruhan tenaga kerja Malaysia, Usahawan mana-manaperlindungansosialseperV
Informalmemben;kkira-kiradaripada
%.36 populasitersebutg KumpulanWangSimpananPersaraan
(KWSP)atauPer;buhanKeselamatanSosial
Sumber: Laporan Survei Sektor Informal dan Guna Tenaga Informal (2021), Jabatan (PERKESO).
Perangkaan Malaysia

1.3 Taburan Geografi Sektor Informal di Malaysia
SektorinformaldiMalaysiakelihatanlebihketaraberikutan kebolehcapaian
peningkatan
kepada platform maya B2C, khususnya di kawas
bilangan individu yang terlibat dalam ekonomi gig semasabandar.dan
selepas pandemik COVID-, 19 ditambah lagi dengan peningkatan
Jadual 1-1: Kedudukan Taburan Sektor Informal mengikut Negeri dan Jadual 1-2: Kedudukan Taburan Sektor Informal mengikut Negeri dan
KDNK Per Kapita, 2019* KDNK Per Kapita, 2021*
Kedudukan Negeri Bilangan Peratusan KDNK Per Kedudukan Negeri Bilangan Peratusan KDNK Per
Negeri dengan Pekerja Informal Kapita Negeri dengan Pekerja Informal Kapita
Taburan Informal (% daripada (RM) Taburan Informal (% daripada (RM)
Informal (‘000) Keseluruhan) Informal (‘000) Keseluruhan)
Tertinggi Tertinggi
1 Selangor 209 17 03 , 5 1 Selangor 326 25 03951,
2 Sabah 15 12 68,325 2 Sabah 166 13 609, 2
3 Johor 133 11 ,3 7 3 Johor 137 11 4 7 , 63
4 Kelantan 131 11 14,3 4 Kelantan 107 8 4,581
5 Kedah 107 9 2,378 5 Perak 96 7 34,8
6 Perak 96 8 7193, 6 Kedah 91 7 5 7 , 32
7 Sarawak 92 7 ,513 7 Sarawak 86 7 971,65
8 Terengganu 89 7 92 , 0 3 8 Terengganu 47 6 109, 03
9 Pahang 58 5 06 5, 3 9 PulauPinang 58 5 568, 9
10 WilayahPerseku;an 58 5 674 207, 10 WilayahPerseku;an 54 4 6372,19
11 PulauPinang 48 4 2,05 11 Pahang 46 4 41,3
12 Melaka 35 3 ,109 4 12 Melaka 27 2 6104,
13 NegeriSembilan 34 3 4,385 13 NegeriSembilan 25 2 549 ,
14 Perlis 12 1 ,5132 14 Perlis 10 1 8021,5
Sumber: Laporan Survei Tenaga Buruh Sektor Informal (2019), Jabatan Perangkaan Sumber: Laporan Survei Sektor Informal dan Guna Tenaga Informal (2021), Jabatan
Malaysia; Analisis Perunding (2023) Perangkaan Malaysia; Analisis Perunding (2023)
*Nota: Tidak Termasuk sektor Pertanian

1.4 Taburan Demografi Sektor Informal di Malaysia
Pemahaman mengenai demogra˙ tenaga

kerja sektor informal adalah penVng Sektor
un;kInformal Dipacu Keselesaan Bekerja Penduduk Pertengahan Umur
Dari Rumah Sektorinformaldidominasiolehmerekayang
mengenalpasVkeperluan,faktordanmoVvasi
MajorTsektorinformalberoperasidari berumurantarahingga 25 tahun,
54 dengan
yang cenderung mendorong usahawan un;k rumahdan
1%) (37. diikuVolehperkhidmatan kumpulanumurtahun
3425- memben;k
beroperasi secara informal. Ringkasan berikut
tradisionaldipasarataujalanan.2%)(9 pera;santerVnggi.
menerangkan demogra˙ tenaga kerja sektor
Lain-lainsamaadaVadalokasitetap,
informalbagitahunrujukan: 210 beroperasidikilang,bengkelataupejabat. Trenketaradapatdilihatpadapenglibatan
pendudukbandarberumurtahun
435-
Rajah 1-7: Statistik Taburan Demografi bagi dalamsektorinformalyangmeningkat
Sektor Informal di Malaysia sebanyaksemenjak
7%.3 2019
Sektor Informal Didominasi Oleh Lelaki
daripada
6%.5 tenagakerjasektorinformal
adalahlelakidanpera;sanwanitapula
Penduduk Bandar semakinmeningkatpadakadar7%. 0
daripada
7%.3 tenagakerjasektor Sektor Perkhidmatan
mencecahberbanding
%,4 . hanya7%.43 sektor 67% informalberadadalamsektor
informaladalahpendudukbandardan%25 padatahun. 2019 perkhidmatan,iai;:
daripadanyaadalahdarinegeriSelangor. C PerdaganganBorongRuncit & dan
PembaikianKenderaanBermotor%)4(2
C PenginapandanMakananMinuman &
.1%)(23
C PengangkutandanPenyimpanan.1%)6(
Majoriti Tenaga Kerja Sektor Informal
Menerima Pendidikan Menengah
Pengangkutanmencatatkankadar
daripada
%61.3 pekerjainformalkeseluruhan
peningkatanterVnggidaripada
7%).46 ( tahun
Vdaktermasuksektorpertanianmendapat
. 2019
pendidikanrasmisehinggaperingkat
pertengahan.Hanyadaripada6%4.
keseluruhanpopulasiyangdisoalselidik
menyatakanVdakmenerimasebarang
pendidikanrasmi.Dalamkategorisektor Tenaga Kerja Sektor Informal Luar Bandar
informalbandar,tenaga
%82. kerja Memainkan Peranan Penting Dalam Sektor
informalbandarterlibatdalampekerjaan Pertanian
separuhmahir,menunjukkanVadakeperluan Tenagakerjasektorinformalluarbandar
mendesakun;kmerekamendapatkan menyumbangsecaraumumnyakepada
pendidikanataukemahiranyanglebihVnggi.industrisektorpertanianiai;sebanyak%071.
ribu
4 2.9 ( orang). Sumber: Laporan Survei Sektor Informal dan Guna Tenaga
Informal (2021), Jabatan Perangkaan Malaysia

1.5 Kepentingan Pemformalan Perniagaan
Sektor informal dianggarkan menyumbang antara %4 2. hingga %.35 Walau bagaimanapun, krisis ekonomi dan sosial telah mening
kepada KDNK Malaysia. Anggaran ini adalah berdasarkan pengiraan risiko kepada usahawan sektor informal yang sememangnya ter
purata antara Pendekatan Pengeluaran (
Production Approach) dan kepada pelbagai ancaman berikutan sta;s enVV perniagaan me
Pendekatan Pendapatan Income ( Approach). Di bawah Pendekatan yangVdakdilindungidibawahmana-manaperundangan.Sehubunga
Pengeluaran, sumbangan KDNK sektor informal diekstrapolasi i;, pemformalan
dengan perniagaan adalah penVng bagi mengelakka
mendarabkan bilangan usahawan dengan nilai ditambahkumpulan bagi seVapini keVnggalan dalam arus pembangunan ekonomi sema
unit pekerja. Manakala, Pendekatan Pendapatan menganggarkan Pemformalan perniagaan di Malaysia boleh dilakukan me
sumbangan KDNK sektor informal dengan mengambil kira aspek pendaQaran
nilai dengan Suruhanjaya Syarikat Malaysia SSM)
( atau ba
upah pekerja, lebihan kasar operasi dan cukai selepas yang ditolak
mempunyai
subsidi
sta;s yang sama seperV badan profesional ata
bagi populasi usahawan informal seperVmana Laporan Survei pejabat
Sektor
daerah di Malaysia Timur. Pemformalan perniagaan usa
Informal dan Guna Tenaga Informal, 210 oleh Jabatan Perangkaan informaladalahpenVngkeranafaktor-faktorberikut:
Malaysia.
1 2 3
Potensi meningkatnya bilangan Menyediakan perlindungan Meminimumkan isu

usahawan baharu perundangan dan sosial ketidakpatuhan
Semakinramaiindividumenceburibidang Pemformalanperniagaanusahawan Penguatkuasaanpemformalanperniagaan
keusahawananun;kmenjanaekonomi informalakanmenyediakanperlindungan meminimumkanisukeVdakpa;han
merekasendiribagikelangsunganhidup berkanundanmembolehkanmereka undang-undangdalamoperasiperniagaan
berikutanpeningkatankadarpengangguran, mendapatakseskepadapembiayaan, yangpadamasainididorongolehpelbagai
penurunangajipuratadanpeningkatankos fasilitasidanban;anlangsungKerajaan ciridanmoVvasiusahawaninformal
sarahidup. sertaperlindungansosialyanglebihholisVk. (keperluanvspeluang).
4 5
Menggalakkan ekosistem keusahawanan kondusif Meningkatkan sumbangan ekonomi PMKS
Ekosistemkeusahawananyangkondusifakanmemudahkanproses Pemformalanperniagaanusahawaninformalakanmembolehkan
pendaQaranperniagaanmelaluipendigitalan,pelbagaiinisiaVfdan
keun;nganyangterhasildimasukkandandilaporkansebagai
intervensi,sekaligusmenggalakkanpemformalanperniagaansecara
sebahagiandaripadasumbanganKDNKdalampe;njukekonomi
sukarela. negara.

1.6 Usaha Pemformalan Perniagaan di Negara Lain
Sektor Informal ketara di kebanyakan negara dengan lebihperlindungan

daripada sosial. Oleh yang demikian, negara-negara di se
%0. 6 daripada populasi dunia terlibat dalam akVvT ekonomi dunia telah mula mengambil inisiaVf dan meningkatkan usah
informal. Pada magni;d yang sedemikian, kumpulan ini berpotensi
menggalakkan pemformalan perniagaan usahawan informal u
menyumbangsecarasigni˙kankepadaekonomimasing-masing.Walau
melindungidanmembangunkankumpulansasaranini.
bagaimanapun, disebabkan kekurangan rekod, sumbangan sebenar
kumpulan ini kekal Vdak diambil kira dan seringkali dibiarkan tanpa
Negara-negara Terpilih
Ekonomi Kurang Ekonomi Paling

Membangun Membangun
Filipina Indonesia Mexico Por;gal United Belgium Jerman Taiwan Denmark

Kingdom
Usaha global dalam pemformalan perniagaan dapat

dikategorikan berdasarkan pendekatan berikut :
Perundangan dan Insentif Fiskal dan Perlindungan Pembangunan

Penginstitusian Bukan Fiskal Sosial Keusahawanan

Perundangan dan Penginstitusian
Mexico Filipina Indonesia
Rapid Business Opening System Magna Carta of Workers in the 16th Economic
(SARE) Initiative Informal Economy (MCWIE) Reform Package
InisiaVfun;kmenyelaraskanprosedur Rangkakerjaperundanganun;k Pakejun;kmenambahbaikdan

pendaQarantempatanyangterpakai menyediakanperlindungandan mempercepatkanprosespendaQaran
kepadaindustri
568 Vdakdikawal(non- memperjuangkanhakpekerjainformalperniagaanmerentasipelbagaisektor
regulated)seperVbaranganruncitdan dalamekonomi. ekonomidiIndonesia.
pakaian.
Undang-undanginimemberikansedikit Dibawahpakejini,prosespendaQaran
SAREmenyediakanprosespendaQaran ëksibilTkepadausahawaninformal dibahagikankepadaduafasadengan
yangpantasdancekapdengan yangberadadalamprosesfperalihang seVapfasadirekaben;kun;k
mentakrifkandenganjelasprosedur,caj un;kmenjadisa;enVVperniagaan memperkemaspendaQarandan
bayarandanidenVVagensiyangterlibat yangdiformalkansepenuhnya. penyepaduandatamenggunakan
dalamprosestersebut. teknologi.
Sumber: OECD (2019). Scan of Reforms for Enhancing Sumber: Explanatory Note. Magna Carta of Workers in Sumber: Octavia, J. (2020, December 15). Building Back
Business Environment in Mexico. OECD Regulatory Policy Informal Economy. (2017). Seventeenth Congress of the Better: COVID-19 and Informal Workers in Indonesia.
Division. Republic of Philippines. London School Economics.

Insentif Fiskal dan Bukan Fiskal
Mexico Taiwan Indonesia
Fiscal Incorporation Regime “Informality Tracking” Home-Job

(RIF) Initiative Tax Plan
Mekanismeyangdipermudahkanun;k PengenalanKreditCukaiPerniagaan Baucarpotonganpendapatanbercukai

mengira,membayardanmemfailkan atauBusinessTaxCreditun;kmana- disediakankepadapenggunayang
penyatacukaibagimengganVkanrejim manaperusahaanberdaQaryangdapat membelidaripadaperusahaanmikro
cukaiyanglamaun;kPMKS. menghasilkanresitbagiperkhidmatanyangbarumendaQarperniagaan.
yangtelahdiberikanolehusahawan
Dibawahmekanismepercukaianini, informal,seperVusahawan
home- Penggunabagiperkhidmatan
perniagaanyangVdakmemerlukan baseddanperniagaandalamtalian, persendiriandanisirumahdalam
Sazahprofesionaldanmempunyai kepadamereka.Pegawaipercukaian sektorpembersihan,penyelenggaraan
pendapatantahunanVdakmelebihi akanmelakukanpemeriksaandilokasi dalamandanluaransertaperkebunan
USD1akan
0, 3 menerimafaedah danmemantautransaksidengan bolehmemohonpengurangancukai
diskaunke %01 atascukaiterten; kekerapanyangVnggipadaakaun pendapatanperibadisebanyak%15
padatahunpertamadankadarini peribadiindividupenjualdalam bagiseVappembayarcukaisehingga
menurunsecaraberansur-ansur kumpulanusahawaninformaliniun;k EUR2seVap
0, tahunun;kmembeli
sebanyakseVap %10 tahunbagitempoh mengesahkansta;smerekadibawah perkhidmatanyangberkenaan.
tahun.
10 perundangan.
Sumber: Partington, M. (2018, October 22). How Sumber: Government of Taiwan. Sumber: Policy Brief on Informal Entrepreneurship, 2015,
A Government Initiative in Lisbon is Fostering OECD
Entrepreneurship. Startup Guide.

Pembangunan Keusahawanan
UnitedKingdom Jerman Por;gal
Test-Trading Start-up StartUp

Scheme Premium Initiative Portugal+
Skimyangmenawarkan Pembiayaanyangdiberikan Strategiinkubasiberstruk;rsecara

sekurang-kurangnyabulan
18 ;n;tan kepadaindividuberkemahiranyang menyeluruh (
end-to-end)dengan
faedahberterusankepadaindividu menganggurun;kmemulakan ;juanun;kmembangunkankapasT
menganggur.Pesertaakandihubungkan perniagaan f
start-upgmerekasebagai dankeupayaankeusahawanan
denganmentorperniagaanun;k perniagaanberdaQar. sertadisokongolehekosistem
menjanaideakeusahawanandan yangmenggalakkanpemformalan
menghadirilaVhanbagimenyediakan ProgramfGründungszuschussgatau perniagaan.AntarainisiaVfutama
pelanperniagaanyangberdayamaju. fStart-up Premiumgmenawarkan ialahpenubuhan f
National Network
peluangkepadausahawaninformal of Incubators and Accelaratorsgyang
Pesertakemudiannyaakan berkemahiranun;kberalihkeluar ber;juanun;kmemupukPMKSdengan
memformalkandanmengujiperniagaan daripadaekonomiinformal.Skim fokusterhadapteknologibaharudan
merekaun;ktempohminggu
26 inijugadirekaun;kmengurangkan inovasisosialsertamenghubungkan
disampingterusmenerimafaedah prosedurpemformalankepadapesertamerekadenganpemegangsahamdan
daripadaban;anperingkatpra- danmenambahbaikkecekapan pelaburdariseluruhdunia.
pemformalanyanglain. pentadbiran.
Sumber: Policy Brief on Informal Entrepreneurship, 2015, Sumber: EurWORK (2013). Start-up premium, Germany. Sumber: Partington, M. (2018, October 22). How
OECD Eurofund A Government Initiative in Lisbon is Fostering
Entrepreneurship. Startup Guide

Perlindungan Sosial
Filipina Taiwan Belgium
AlkanSSSya Farmer’s Certificate Personal Caring Voucher

Initiative Programme Scheme
Programkeselamatansosialmampu SSilun;kpetaniyangmelayakkan Baucardiberikankepadasyarikat

milikkepadausahawaninformaldan merekamendapatfaedahinsenVfcukai berdaQaryangmenawarkanpekerjaan
merekayangbekerjasendiri. yangber;mpukepadakebajikansosial, kepadapekerjainformaldanusahawan
termasukpengecualiancukaikeatas informal.
InisiaVfiniberfungsidengan insuransun;kpekerja.
menyediakankabinetfailyangbesar Syarikatkemudiannyamenjualbaucar
denganpeVdepositkeselamatan KerajaanTaiwanjugatelahmenubuhkan inikepadapenggunayanghanya
individudimanapencarumboleh danabagimembangunkanpetanikecil membayarsebahagiankecildaripada
meletakkansua;jumlahhariantanpa berdaQarinidenganmengumpulkan kadargajiminimumseVapjamun;k
hadatausumbanganminimumke merekayangmempunyaitanah perkhidmatanyangdiberikan,manakala
dalamnyaseVaphari.SeVapbulan, berhampiranantarasa;samalain bakinyaditanggungolehkerajaan
pegawaiInformalSectorGroup un;kberoperasisecarakolekVfsebagaimelaluibaucaryangdiberikankepada
(ISG)akanmenyusundanmenguVp organisasipengeluarandanpemasaran syarikatberdaQardansecaraberkesan
jumlahyangdidepositkanolehseVap berskalabesar. menjadikannyasebagaisubsidigaji
pencarum. un;kusahawanformal.
Sumber: Explanatory Note. Magna Carta of Workers in Sumber: Government of Taiwan Sumber: Policy Brief on Informal Entrepreneurship, 2015,
Informal Economy. (2017). Seventeenth Congress of the OECD
Republic of Philippines

Rumusan
Ekonomi informal secara umumnya terdiri daripada akVvT ekonomi

yang menjana nilai pasaran namun Vdak direkodkan secara rasmi
dalam pendapatan dan sistem kawal selia negara. Dianggarkan kira-
kira%0.daripada
6 jumlah pekerjaan atau 2 bilion pekerja dan%0. 8
perusahaandiseluruhduniaterlibatdalamekonomiinformal.Sekiranya
ia diformalkan dan direkodkan secara rasmi, akVvT ekonomi informal
berpotensi menyumbang kepada hasil cukai dan pengukuran KDNK
yanglebihbaikkepadanegara.
Sektor informal ialah sub-set kepada perusahaan isi rumah yang Vdak
diperbadankan. Di Malaysia, kira-kira 6%.8 daripada jumlah tenaga
kerja atau 1.3 juta individu terlibat dalam sektor informal pada tahun
21.0Daripada1.3jutaindividuini,kira-kira%atau
4 .7 3 0,2adalah
59
usahawan informal yang sta;s pekerjaannya di bawah sektor informal
dikategorikan sebagai fbekerja sendirig dan fmajikang. Berdasarkan
pro˙l demogra˙, Selangor mencatatkan pera;san tenaga kerja
informal terVnggi iai; %25 berikutan peningkatan akVvT ekonomi gig
danpendigitalandinegeriini.IadiikuVolehSabahdan %)(13 Johor(1%).
KeVka negara memasuki era baharu pembangunan, pemformalan

usahawan informal telah menjadi fokus utama dalam agenda
keusahawanan nasional. Usaha yang sama juga boleh dilihat dalam
kalangan negara lain di seluruh dunia apabila kerajaan masing-
masing telah memulakan pelbagai usaha melalui inisiaVf perundangan
dan penginsV;sian, insenVf ˙skal dan bukan ˙skal, penyediaan
perlindungan sosial dan peluang pembangunan perniagaan bagi
menggalakkan pemformalan perniagaan. Ekosistem keusahawanan
yang lebih kondusif dan saling melengkapi akan dibangunkan agar
usahawan boleh terus berkembang menerusi peluang pembiayaan
serta perlindungan perundangan dan sosial yang lebih baik. Kemajuan
ini seterusnya akan membawa kepada peningkatan prestasi dan
sumbanganPMKSkepadaekonominegara.

BAB 2
Kategori Usahawan
Informal di Malaysia
Usahawan Informal boleh dikategorikan kepada 5 kumpulan utama bergan;ng

pada ciri-ciri dan objekVf perniagaan. Kategori usahawan informal ini melipuV
Usahawan Informal Semulajadi, Usahawan Informal Eksperimental, Usahawan
Informal Bermusim, Usahawan Informal Tidak Berpengetahuan dan Usahawan
InformalOpor;nis.

2.1 Pengkategorian Usahawan Informal
Keusahawananseringmenjadipilihanindividuyangmencari berada
kebebasan
dalamsektorinformal,terdapatjugakumpulanusaha
dan ëksibilT dalam pekerjaan bagi menjana sumber pendapatan.
beroperasi secara informal kerana kurangnya pemahaman te
Terdapat juga individu yang menceburi bidang keusahawanan kepenVngan
sebagai pemformalan perniagaan serta kurangnya kese
pilihan terakhir bagi kelangsungan hidup. MoVf yang berbeza
dan
iai;
pengetahuan
atas tentang langkah-langkah yang diperlukan
sebab keperluan atau peluang, akan menen;kan moVvasi usahawan
memformalkanperniagaan.
sama ada un;k mendaQar perniagaan atau terus kekal sebagai
usahawaninformal. Persamaan antara usahawan informal ini menghasilkan d
spektrum utama dalam pengkategorian, iai; mereka yang mempun
Usahawan informal dapat dikategorikan kepada lima )5 ( jenis
keupayaan
moVvasiterhad un;k mendaQar atau kurang dorongan un
yang secara umumnya bergan;ng kepada ciri-ciri dan objekVfmendaQar. Kedudukan usahawan informal dalam 2 spektrum i
perniagaan.Pengkategorianusahawaninformalinidibuat bergan;ng
berdasarkan
kepada pelbagai faktor termasuk budaya perniag
kajian yang dilaksanakan oleh Bank Dunia yang meninjau keadaan
aspek
insV;si dan pasaran sekeliling serta ciri-ciri p
moVvasi dan Vngkah laku yang mendorong usahawan un;k kekalindividu. Berdasarkan faktor-faktor tersebut, lima )5 ( kumpul
sebagai informal. Walaupun terdapat usahawan yang memilih usahawan
un;k informaltelahdikenalpasVseperVberikut:
Keupayaan terhad Kurang dorongan

untuk mendaftar untuk mendaftar
1 2 3 4 5
Usahawan Usahawan Usahawan Usahawan Usahawan

Informal Informal Informal Informal Tidak Informal
Semulajadi Eksperimental Bermusim Berpengetahuan Oportunis
Sumber: Bank Dunia

2.2 Kategori Usahawan Informal
Usahawan Informal Semulajadi Usahawan Informal Eksperimental
UsahawaninformalsecarasemulajadiiniadalahmerekayangKategoriinimelipuVusahawanyangcenderungmencubamodel
menjalankanperniagaansecarainformalsekadarun;kmemenuhi perniagaankreaVfdansedangmengujiprodukatauperkhidmat
keperluandandibenarkandisisiundang-undang,dengansyaratmerekadipasaransebelumbenar-benarmengambilrisiko
iadilakukanhanyaun;kkelangsunganhidup.Usahawandalam perniagaan.Justerui;,golonganiniVdakmelihatpendaQaran
kategoriiniterdiridaripadamerekayangbekerjasendiridan perniagaan
Vdak sebagaisua;keutamaanmemandangkanwujud
mempunyaikecenderunganun;kmembesarkanperniagaan keVdakpasVandalamkelangsunganperniagaanmereka.Mereka
melebihikeperluanasasharian.Contohusahawandalamkategori
akancubamengelakkanperniagaanmerekadaripadadikesanpih
initermasuklahjurujualpin;-ke-pin;,petanikecil-kecilan,berkuasa
peniaga bagimengelakkankostambahanseperVcukai,permitd
sayur,;kangjahitdan;kangukiryangVdakmengiklankanproduk yuranlainyangberkaitan.
atauperkhidmatanmereka.
Lazimnya,usahawaninformaleksperimentallebihsensTfterha
Walaupunwujudperun;kanundang-undangyangmembenarkan masaberbandingkategoriusahawaninformalyanglainkerana
usahawandalamkategoriiniun;kkekalVdakberdaQar,namun perniagaanmerekaamatbergan;ngkepadakejayaanyang
perniagaanjenisinimasihbolehmendaQardenganpihakberkuasadapatdicapaidalamjangkamasapendek.Padadasarnya,mereka
tempatandanmemperolehlesenperniagaanyangberkenaan,memerlukankebebasandanëksibilTdalammembangunkanidea
termasuklahlesenperniagaansementara.Usahawaninformal perniagaantanpadikekangolehpera;ran-pera;ranyangketat
semulajadimungkinmasihcubamengelakdaripadapihakberkuasa SikapmengambilrisikodancarapemikiranmerekayangkreaVf
tempatankeranamerekaVdakmempunyaikemampuanun;k inimungkinmemerlukanbimbinganmenyeluruhdaripadapihak
memohonpermittempatandansanggupmelepaskanfaedah kerajaanagarperniagaanyangberjayaakhirnyaakandidaQark
pemformalan. dansikapusahawanyangmengambilkesempatanatauopor;nis
akandapatdielakkan.

Usahawan Informal Bermusim Usahawan Informal Tidak Berpengetahuan
Usahawaninformalbermusimhanyaberoperasipadamasaterten; UsahawaninformalVdakberpengetahuanadalahmerekayang
dalamsetahun.ContohnyaseperVpengusahageraimakanandan Vdakmengetahuikeperluanun;kmemformalkanperniagaan
minumansertapenjajayanghanyamenjualdibazarRamadan,ataudanmanfaatdiperolehsetelahmendaQarkanperniagaan.Fakt
usahawantaniyanghanyamenjualhasiltanamankeVkamusimmenuai.sosio-ekonomidanjugakurangnyakomunikasiberkesandi
Ciriutamausahawaninformalbermusimadalahlazimnyamerekayangsekitarkawasanluarbandarmenyumbangkepadapemikiranda
mengusahakanperniagaanVdakberdaQarsebagaisumberpendapatanperbuatanmenyembunyikanperniagaandaripadapihakberkuas
baikdaripadaaspekpercukaianmahupunpenguatkuasaan.Hal
sampingan.Walaupunlesenperniagaanbermusimkinitelahdisediakan
inilebihketaradalamkalanganusahawanyangmempunyaitaha
olehpihakberkuasatempatan,tahapkesedaranberkenaanproses
danmanfaatleseninimasihditahapyangrendah.Olehsebabi;, pendidikanyangrendah,sertamerekayangmewarisiperniagaan
kebolehcapaiandankemudahanun;kmendapatkanleseninipadayangsediainformalsebeluminiyangmempersoalkansekiranya
kadarmampumilikadalahpenVngun;kmenyokongusahapemformalan generasisebeluminiVdakmendaQarkanperniagaan,mengapa
usahawanbermusimini.Selaini;,kesedaranberkenaanpelesenandan merekaperluberbuatdemikianpadamasakini.
prosespendaQarannyajugaperludTngkatkanun;kmeminimumkan
kesusahawanbermusimyangberoperasitanpalesenyangsewajarnyaUsahawanseperVinijugaseringkalimempunyaitanggapanyang
daripadapihakberkuasayangberkaitan. salahberkenaanprosespemformalansebagaiterlalumembeba
danberpotensikehilanganban;an;naidaripadaKerajaan
Keusahawananinformalbermusimjugamerupakanben;kkeusahawanan sekiranyamendaQarperniagaan,menyebabkanmerekalebih
cenderungun;kmenyembunyikanperniagaanagarVdakdikesan
yangbiasanyaberoperasidikawasanluarbandar.Olehi;,terdapat
keperluanun;kmeningkatkankesedaranmengenaipemformalan olehpihakpenguatkuasa.
perniagaanmelaluipendekatanyangbersasarberdasarkanlokasiterten;
un;kmenanganipotensijurangdalamkomunikasi.

Usahawan Informal Oportunis
Usahawaninformalopor;nismerujukkepadaindividuyang
mengambilkesempatanterhadapjurangdidalampenguatkuasaan
undang-undangperniagaanwalaupunmerekaberkemampuan
un;kberkembangmajudalampersekitaranperniagaanformal.
Kategoriusahawaninformalinimemilihun;kVdakmendaQarkan
perniagaanbagimengelakdaripadapembayarancukaiataupunkos
pema;hanyanglaindimanaiaakanmemberikankelebihanun;k
merekabersaingdenganusahawanformal.Kemunculanusahawan
digitalyangberoperasidialamsiberjugatelahmeningkatkan
kerumitandalammenguatkuasadanmenguruskanpendaQaran
usahawandalamkategoriini.Senarioinijuga;rutmewujudkan
peluangun;kperniagaanjenisinikekalftersembunyigsambil
mengautkeun;ngan,sekaligusmemberikanpersainganVdakadil
kepadausahawanformalyanglain.
Justerui;,usahaun;kmemformalkanusahawaninformalopor;nis
adalahpenVngkeranakebanyakanusahawandalamkategoriini
mempunyaitahappendidikanyangVnggidandalamspektrum
golonganberpendapatanVnggi.DalamerVkatalain,usahawan
dalamkategoriiniVdakmempunyaisebarangkekanganun;k
mendaQarkanperniagaanmereka.

Rumusan
Pilihan atau kepu;san un;k menjadi usahawan informal Kepelbagaian

adalah faktor dan moVvasi bagi kewujudan usahawan in
bergan;ng kepada pelbagai faktor dan moVvasi termasuklah
ini memerlukan
jenis pendekatan yang berbeza dan bersasar u
dan ciri-ciri perniagaan, objekVf dan matlamat perniagaan
menangani
individu,
isupemformalanmereka.
serta kesedaran dan kefahaman tentang pemformalan perniagaan.
Rajah 2-1: Ciri-ciri Utama Pelbagai Kategori Usahawan Informal

Usahawan Informal Usahawan Informal Usahawan Informal Usahawan Informal Usahawan Informal
Semulajadi Eksperimental Bermusim Tidak Berpengetahuan Oportunis
Perniagaankecil-kecilan Terdiridaripada
start- f Perniagaanyangbersifat
Mungkinmempunyai Perniagaansengajakekal
didorongolehkeperluan upgdan/atauperniagaan sementaramenghadkan hasratun;k kecilun;kmengelakpihak
baharuyangberisikoVnggi aksespasaranyanglebih menformalkan berkuasa.
Perniagaanhanyaun;k denganmodelperniagaan luas perniagaantetapikurang
sarahidupasas yangëksibeldankreaVf pendedahantentang KurangmempunyaiinsenVf
Aliranpendapatanyang prosedur jangkamasapanjang
Keupayaanterhadun;k Memerlukanbimbingan terpu;s-pu;sterhad
/ Vdak un;kmengembangkan
mendaQarsebagai keranakeVdakpasVan menggalakkanpemformalan Kurangpendedahan perniagaandan
perniagaan dalamkejayaan tentangpemformalan meningkatkanakses
perniagaan Tidakjelasdenganmanfaat mungkindisebabkan pasaran.
pemformalanberbanding olehfaktorsosialatau
Tiadakeperluanmendesak dengankosyangperlu infrastruk;rgeogra˙
/ KhuaVrterhadap
un;kmendaQar ditanggung yangterhad keVdakadilanpercukaian
perniagaan dankesedarancukaiyang
rendah
Di samping i;, peringkat kitaran hayat perniagaan usahawan

sa; pelan
jugapemformalan yang menyediakan strategi dan inisiaVf
memainkan peranan penVng dalam menggalakkan pemformalan menggalakkan pendaQaran perniagaan secara berkesan dipe
usahawan informal. Oleh yang demikian, garis panduan bagi
dengan
seVap mengambil kira moVvasi dan kemampuan serta kapa
peringkat pengembangan perniagaan dengan pemformalanperniagaan
sebagai yangberbezaantarakategoriusahawaninformal.
objekVfakhiradalahlebihprakVkalun;kdilaksanakan.Sehubungani;,

BAB 3
Isu dan Cabaran Dalam

Pemformalan Usahawan
Informal
Usahawan informal sering kali berhadapan dengan kekangan yang signi˙kan
dalam usaha un;k memformalkan perniagaan mereka. Halangan ini secara
umumnya boleh dikategorikan kepada dua perkara, iai; keupayaan yang
terhad dan kurangnya dorongan un;k mendaQar. Secara khususnya, cabaran
ini melipuV kurang berpandangan jauh, kurang galakan dan moVvasi serta
sokongan dan ban;an yang terhad. Bagi menangani cabaran ini dengan
berkesan, strategi yang komprehensif perlu dibangunkan dengan pendekatan
bersasarun;kmenanganiseVapisukhususini.

3.1 Gambaran Keseluruhan Isu dan Cabaran
Isu dan cabaran yang berkaitan dengan pemformalan usahawan

kurangdoronganun;kmendaQar.Diantaraduaspektrumini,ter
informal merangkumi isu antara dua ()2 spektrum utama
Vgadalam
kategori
(3) cabarantelahdikenalpasV.
pengkategoriannya iai; keupayaan terhad un;k mendaQar atau
Rajah 3-1: Isu dan Cabaran bagi Pemformalan Usahawan Informal
KomponenIsu: 1 KomponenIsu: 2 KomponenIsu: 3

Kurang Berpandangan Jauh Kurang Galakan Dan Motivasi Sokongan Dan Bantuan Yang
Terhad
Kurangcara˙kirtentangpembangunan Pera;randankerumitanproses Tiadaperbezaandalamkeupayaan

perniagaansecaraformaldisebabkan pendaQaran operasiperniagaansemasa
pengalamanyangberatsebelah pendaQaransebagai f
Enterpriseg
( familiarity bias)dansikapterhadap Tidakcukuppengetahuantentang
risiko manfaatpemformalan DatausahawaninformalyangVdak
lengkapdanVdakbersepadu
Kurangstrategiperniagaandan Persepsitentangbebanperundangan
pengetahuandalampengurusan danhilangmanfaatperibadi PendekatanyangkurangefekVfdalam
perusahaan memberikanban;ankepadausahawan
informalberpendapatanrendah
Kurangkemampuandansumber
perniagaan(modal,buruh,infrastruk;r)


Komponen Isu 1: Kurang Berpandangan Jauh
1. Kurang cara fikir tentang pembangunan perniagaan secara formal disebabkan

pengalaman yang berat sebelah (familiarity bias) dan sikap terhadap risiko
Cara fikir disebabkan pengalaman yang berat Cara fikir berasaskan sikap terhadap risiko
sebelah
Usahawan informal kurang mendapat manfaat perundangan bagi
Pengalaman yang berat sebelah, familiarity
atau f biasg merujuk memban; melindungi perniagaan mereka daripada kontrak bekala
kepada kecenderungan un;k memihak kepada perkara dengan
yang rakan kongsi, pembekal dan pelanggan yang Vdak selamat
biasa dan selesa, menjadikan usahawan berskala atau kecilberat
Vdak sebelah. Hal ini menyebabkan tahap keVdakten;a
berani mengambil risiko. Ini adalah antara faktor yang pendapatan
menghalang yangVnggiyangsememangnyamenjadikebiasaanbagi
mereka daripada mendapatkan ban;an un;k berkembang akVvT
danberasaskanekonomiinformal.
mengekalkan keselesaan tersebut un;k terus mengelak daripada
dikesanpihakberkuasakerajaan.Cara˙kirsebeginibanyak Walaupun
didapaV
perniagaaninformalterdedahdenganpelbagaiancaman
dalamkalanganpengusahaperniagaanmikrogenerasiluar usahawan
bandar. informal masih kurang bersedia un;k mengambil risik
dalam membuat perubahan terhadap operasi harian mereka
Tahap kebebasan dan ëksibilT yang Vnggi dalam kalangan kerana cara ˙kir yang berat sebelah terhadap perkara yan
perniagaan informal menyebabkan usahawan cenderung mengelak
menjadi kebiasaan. Hal ini dilihat amat ketara dalam kala
daripada terlibat dengan pihak berkuasa dan pengawal usahawan
selia. Dalam
informal bermusim dan usahawan informal eksperiment
kebanyakan kes, perniagaan sedemikian banyak beroperasi kerana dari
sikap mereka yang Vdak melihat sebarang keperluan un;k
rumahhome-based)
( , menjadikan pengesanan dan penguatkuasaan
mendaQarkan perniagaan yang mungkin berisiko un;k gagal atau
daripadapihakberkuasalebihsukardibuat. hanya akan berada dalam pasaran un;k tempoh masa terten;
sahaja.
Selain i;, kos kewangan dan bukan kewangan yang berkait dengan
pemformalan telah menghasilkan faedah jangka masa pendek
yang lebih Vnggi berbanding manfaat pemformalan perniagaan
menyebabkanusahawankekalberoperasisecarainformal.

2. Kurang strategi perniagaan dan pengetahuan dalam pengurusan perusahaan

Kurang strategi dalam menguruskan perniagaan Kurang pengetahuan dan kesedaran perniagaan
Cara kerja usahawan informal yang biasanya ëksibel fKurang

telah
pengetahuang merujuk kepada si;asi di mana usahawan
menjadikan strategi perniagaan mereka Vdak tetap dan Vdakkurang
mempunyai
jelasmaklumat yang diperlukan atau pengetahuan
kerana pengetahuan yang terhad dan keutamaan yang bercanggah.
tentangprosespemformalandisebabkanVdakmendapatpendidik
Kebanyakan mereka amat bergan;ng kepada hasil jualan danharian
pendedahan yang mencukupi. Hal ini lazimnya berlaku di
dan menggunakan akaun yang sama bagi kegunaan peribadi kawasan
dan luar bandar yang Vdak mempunyai akses yang mencukupi
perniagaan. kepada garis panduan mengenai keperluan undang-undang un;k
pemformalan.
Selain i;, kebanyakan usahawan informal Vdak mempunyai
kemahiran teknikal yang mencukupi un;k menguruskan perniagaan
fKurang kesedarang sebaliknya, merujuk kepada si;asi di
dengan cekap, yang mana mereka selalunya banyak bergan;ng
mana usahawan mungkin mempunyai pengetahuan mengenai
kepada tenaga buruh dan akVvT dengan nilai tambah yangpemformalan,
rendah tetapi Vdak mempunyai kesedaran tentang
un;kmenjanapendapatan. kepenVngan perkara tersebut. Hal ini mungkin disebabkan oleh V
ada sa; buku rujukan atau panduan yang jelas un;k membina
Usahawan informal juga kurang kepintaran perniagaan, kesedaran
sekali gusdan menyebar luas manfaat pemformalan. Justeru, ia
mengehadkan keupayaan mereka un;k membangunkan strategimenyebabkan ramai usahawan informal Vada dorongan un;k
perniagaan yang berkesan un;k bersaing di pasaran, terutamanya
mendaQar, terutamanya usahawan yang beroperasi dari lokasi Vda
dalam fasa pasca-pandemik ini. Tambahan pula, ramai usahawan
formalseperVditepijalandansecaradalamtalian.
yang Vdak berdaQar menjalankan perniagaan di gerai atau kawasan
yang Vdak kondusif hanya kerana mereka ingin mengelak daripada
membayarkossewakomersial.

3. Kurang kemampuan dan sumber perniagaan (modal, buruh, infrastruktur)

Isu kekurangan sumber perniagaan ini boleh dikaitkan Rajah 3-2:
denganModal Permulaan dalam kalangan Usahawan Informal
kelayakan pembiayaan dan ban;an kerajaan un;k usahawan Sumber: Bank Negara Malaysia, 2018
informal yang terhad. Berdasarkan soal selidik yang dSalankan oleh
Bank Negara Malaysia pada tahun ,2018 kira-kira %0. 5 usahawan 17% 28%
informal memulakan perniagaan mereka dengan modal permulaan
daripada wang simpanan peribadi atau insV;si kewangan bukan
perbankanyangmanakebanyakanpasaranswastamenawarkannilai
yang secara amnya lebih kecil jumlahnya dan lebih Vnggi daripada
27% 28%
kadar faedah pasaran. Malah, hanya %4 daripada usahawan
berjaya mendapatkan modal permulaan melebihi RM1, 0 sekali
gus mengehadkan keupayaan mereka un;k membangun dan
Kurangdaripada5k RM5k-RM10k RM10k-RM50k LebihdaripadaRM50k
berkembang.
Rajah
Di samping i;, usahawan informal juga Vdak dapat menarik minat3-3: Cabaran yang dihadapi Usahawan Informal
tenaga kerja berkemahiran, memandangkan kebanyakan pekerja
Sumber: Analisis Soal Selidik Perunding, 2022
yang layak lebih cenderung terhadap pekerjaan formal. Berdasarkan
soal selidik yang dSalankan ke atas usahawan informal, %054.
berhadapan cabaran un;k mengekalkan pekerja, manakala %0.73 5% 4% 15% 2% 8%
menyatakan sama ada Vdak tahu atau Vdak pernah memohon 14% 18%
sebarang ban;an semasa pandemik COVID-19 disebabkan
21%
kurangnya pengetahuan dan kesedaran tentang perun;kan Kesukaran un;k
14%
Kesukaran
un;k
yang ada. Bagi usahawan informal di kawasan luar bandar pula, memohon mengekalkan
pinjaman pekerja
pembangunan mereka ;rut terencat disebabkan infrastruk;r jalan 21%
rayadaninternetyanglemah. 39% 41%
Sangat Berse;ju Neutral Tidak SangatTidak Tidak

Berse;ju Berse;ju Berse;ju Berkenaan

Komponen Isu 2: Kurang Galakan Dan Motivasi
1. Peraturan dan kerumitan proses pendaftaran

Pendaftaran secara manual dengan Pihak Berkuasa Rajah 3-4: Persepsi Usahawan Terhadap Proses Permohonan
Tempatan menghalang kecekapan pentadbiran Pelesenan Negeri
Selain daripada pendaQaran perniagaan, terdapat juga keperluan
un;k usahawan mendapatkan lesen daripada Pihak Berkuasa
Usahawan
Tempatan (PBT) bagi ;juan operasi, menyewa/memiliki ruang
berdepan 9% 7%
perniagaan dan pengiklanan. Walau bagaimanapun, kira-kira %25 4%
kesukaranun;k
daripada usahawan menyatakan permohonan un;k mendapatkanmemohonlesen
lesen daripada PBT adalah mencabar. Kebanyakan PBT masih 21% 28%
PBT
memerlukan usahawan un;k hadir secara ˙zikal di pejabat dan
mengisi borang permohonan secara manual. Walaupun sesetengah
PBT telah menyediakan borang permohonan dalam talian, dokumen 31%
tersebut mungkin masih memerlukan serahan secara ˙zikal yang
mana ia mewujudkan halangan tambahan kepada usahawan
informal, terutamanya mereka yang berada di kawasan luar bandar.
Proses manual ini membebankan usahawan ditambah lagi dengan
kospelesenanyangdikenakan.
Peraturan yang terhad bagi mengawal selia

pemformalan usahawan “home-based”
Peningkatan penggunaan teknologi pendigitalan telah panduan

menyebabkan
tersebutun;kdilaksanakansepenuhnyaolehsemuaPBT
per;mbuhan bilangan usahawan yang berniaga dari rumah seluruh
home- ( negara. Usahawan yang berniaga dari rumah ini memben;k
based). Hal ini menjadi cabaran kepada pihak berkuasa kira-
un;k
kira separuh daripada populasi usahawan informal, yang man
mengawal selia pemformalan usahawan memandangkan setakat
pakarindustrimenjangkakanbilanganiniakanterusmeningka
ini masih belum ada tatacara yang diseragamkan un;k menangani
masa hadapan seiring dengan perkembangan perniagaan dalam
perkara ini. Walaupun terdapat beberapa PBT yang telahtalian.
merangka
undang-undang tempatan dan pera;ran berkaitan un;k mengawal
seliaperniagaandarirumah,masihwujudkeperluanun;kmenyelaras

2. Tidak cukup pengetahuan tentang manfaat pemformalan

Keuntungan jangka masa pendek yang lebih tinggi Rajah 3-5: Keuntungan Bulanan Dalam Kalangan Usahawan
dengan mengekalkan status informal Informal
Sumber: Bank Negara Malaysia, 2018
Kebanyakan usahawan informal enggan mendaQarkan perniagaan
kerana mereka memperoleh purata keun;ngan jangka masa pendek
>RM10k 15%
yang lebih Vnggi berbanding perniagaan formal. Berdasarkan soal
RM8k-10k 6%
selidik Bank Negara Malaysia pada tahun ,2018 purata keun;ngan
RM6k-8k 14%
perniagaan Vdak berdaQar ialah 7%, 17. berbanding .1%6 yang RM4k-6k 21%
diperoleh PMKS berdaQar. Hal ini disebabkan mereka Vdak RM2 perlu
k
4- 27%
membayarcukaidankoslesen.Disampingi;,kira-kiradaripada
62% RM12k - 11%
pemilik perniagaan Vdak berdaQar memperoleh purata keun;nganRM1
< k 6%
bulananantaraRMhingga
02, RM. 0,8
Rajah 3-6: Persepsi berkenaan Peningkatan Kesedaran

Lebih membimbangkan, soal selidik tersebut juga mendedahkan
bahawa hanya 6% daripada usahawan informal berhasrat terhadap
un;k Manfaat Pemformalan disebabkan Pandemik
mendaQarkan perniagaan mereka dalam tempoh dua tahun akan
datang. Antara sebabnya termasuklah bimbang kehilangan manfaat
kebajikan, keengganan un;k mema;hi cukai dan merasa kurang 2%
mendapatfaedahdaripadapemformalan. 13% 5%
18%
Walau bagaimanapun, pandemik COVID-19 telah mengubah 16%
persepsitersebut.SoalselidikterkiniyangdSalankanpadatahun20
mendapaV %63 usahawan informal menunjukkan kesedaran yang
47%
lebih Vnggi tentang manfaat pemformalan seperV kelayakan un;k
menerimaban;anpemulihanperniagaandaripadakerajaan.


3. Persepsi tentang beban perundangan dan hilang manfaat peribadi

Persepsi kerugian akibat pemformalan Rajah 3-7: Soal Selidik Usahawan Informal
Usahawan informal melihat pemfailan cukai sebagai sa; beban
kepada pendapatan mereka. Usahawan informal yang lebih berusia
pula Vdak melihat keperluan atau manfaat daripada pemformalan
memandangkanmerekatelahselesadengansaizoperasiperniagaan
masing-masing bagi mengelak pengawasan daripada pihak
berkuasa.Dalamkalanganusahawanformal,ramaiyangmenyatakan
44.4%bersetuju kadar bayaran..
kesukaran un;k memenuhi keperluan kewangan semasa pandemik,

sekali gus menyebabkan mereka kembali beroperasi secara informal
un;k mendapat ëksibilT harga pada jangka masa pendek. Dalam
kalangan usahawan B4, 0 ramai antara mereka yang mengelak
daripadapemformalankeranabimbangakanhilangkelayakanun;k
menerima ban;an ;nai kerajaan. Oleh i;, sa; skim keselamatan
37%bersetuju dokumentasi..
sosial yang lebih holisVk diperlukan un;k menyediakan jaringan
keselamatankepadausahawanberpendapatanrendahini.
Pendaftaran lesen tempatan dan cukai dianggap

terlalu membebankan
42% bersetuju proses perundangan..
Proses pelesenan perniagaan un;k lesen tempatan dilihat terlalu
rumitdanmembebankan.Sebanyakdan
%4 usahawan
37% informal
berse;ju bahawa kadar bayaran dan keperluan dokumentasi bagi
pendaQaran menjadi halangan kepada mereka un;k mendaQarkan
perniagaan. Hal ini disebabkan oleh kekurangan panduan dalam
…telah menjadi penghalang terhadap proses
memban; pemohon melalui proses pelesenan dan pemformalan.
pendaftaran usahawan informal
Selain i;, ;rut dinyatakan bahawa panduan am yang Vdak
mencukupi merupakan faktor penyumbang utama kepada persepsi
negaVfdalamkalanganusahawaninformal.

Komponen Isu 3: Sokongan Dan Bantuan Yang Terhad
1. Tiada perbezaan dalam keupayaan operasi perniagaan semasa pendaftaran sebagai

“Enterprise”
Pendaftaran perniagaan sebagai perniagaan milikan Usahawan tani terlibat dalam koperasi kurang
tunggal atau perkongsian cenderung memformalkan perniagaan
Kebanyakanusahawaninformallebihcenderungun;kmendaQarkan
Usahawan tani yang mengusahakan tanaman dan ternakan secara
perniagaanmerekasebagaimilikan;nggalatauperkongsian
persendirian
kerana kebiasaannyaberdaQarsebagaiahlidibawahpelba
secararelaVfkospendaQarannyalebihrendahberbanding
koperasi,
mendaQaryang mana Lembaga Pemasaran Pertanian Perseku;an
sebagaisyarikat. (FAMA)adalahpihakberkuasapelesenanyangrasmi.
KeVadaan sebarang ben;k had daripada aspek kawal selia

Namun,
aset,
Vada syarat pendaQaran perniagaan dikenakan kepada
hasildanambangpendapatanyangmembezakanantaraperniagaan
usahawan tani ini un;k berniaga di pasar tani. Oleh yang demikian
milikan ;nggal dan syarikat sendirian berhad di Malaysia,
kebanyakan
telah merekamasihlagiberoperasidalamekonomiinformald
menyebabkan kebanyakan usahawan Vdak mendaQar ataupun
peringkathilirandankurangcenderungmendaQarkanperniagaan
menaiktarafsta;sperniagaanmereka. Usahawan tani seharusnya diberikan insenVf un;k mendapatka
pensSilan dalam akVvT pemprosesan makanan hiliran seperV SSi
Daripada perspekVf dasar, Vada perbezaan yang jelasPengendalian
antara MakananatauSSilPemprosesanNutrisi.
perusahaan bernilai Vnggi dan rendah semasa pendaQaran kerana
kedua-duaenVVdiklasi˙kasikandalamkategoriyangsama.Kebanyakan usahawan tani industri hiliran juga Vdak mempun
pemahaman yang mencukupi tentang amalan pembuatan yang baik
( Good Manufacturing Practice) dan cara mendapatkan pensSilan
yangbe;l.

2. Data usahawan informal yang tidak lengkap dan tidak bersepadu

Kurang kerangka dasar data yang holistik Kurang rujukan sehenti untuk usahawan informal
Terdapat jurang dalam perkongsian dan penyelarasan Sa; pusat

data rujukan yang menya;kan pelbagai sumber maklumat
usahawan informal merentasi agensi kerajaan. khusus Selain un;k
i;, usahawan informal masih belum wujud pada masa ini.
pemprosesandatayangdibuatsecaramanualdiperingkat Haltempatan
ini telah menyebabkan proses penyebaran maklumat kuran
juga memperlahankan proses penggubalan dasar, seterusnya
berkesan dan sedikit sebanyak menyukarkan proses menerapk
mengehadkankeberkesanannya. pemikiran mengenai penVngnya pemformalan perniagaan dalam
kalanganusahawaninformal.
Kebanyakan usahawan informal secara semula jadi dan usahawan
informaleksperimentallebihcenderungun;kkekalVdak Walaupun
dikesanterdapat
oleh pelbagai agensi kerajaan dan laman sesawa
pihakberkuasadisebabkankekuranganekosistemper;mbuhan
yang boleh
yangdSadikan sebagai pusat rujukan sehenV bagi penyalur
berstruk;r yang mengutamakan perkembangan ke arah maklumat
menjadi dan panduan kepada usahawan informal, lebih banyak
sebuahperusahaanberdaQarsepenuhnya. penyelarasan dan perkongsian data diperlukan un;k memasVka
kumpulan sasar yang tepat dalam kalangan usahawan informal
Pada masa ini terdapat kekurangan infrastruk;r diberikan
sokongan ;mpuanyangsepa;tnya.
fberasaskan sistemg un;k usahawan informal, di mana secara
tradisinya, kaedah sokongan fberasaskan kewangang lebih banyak
disediakan.Halinimungkinmemberinilaipadaperingkatawalnamun
keberkesanannyasemakinberkurangdaripadasemasakesemasa.

3. Pendekatan yang kurang efektif dalam memberikan bantuan kepada usahawan

informal berpendapatan rendah
Penyelarasan antara agensi kerajaan menyebabkan ban;an kerajaan diberikan kepada kumpulan sasa
yang salah. Kekurangan perkongsian data dengan persa;an
Pada masa ini, Vada sa; enVV/agensi kerajaan yang secara
perniagaan yang merupakan enVV paling hampir dengan usahawan
khususnya memberi fokus terhadap usahawan informal. informal ;rut menyumbang kepada jurang data un;k kumpulan
Kebanyakan agensi Kerajaan menyediakan program pembangunan
ini. Akibatnya, ramai usahawan informal Vdak mendapat liputa
keusahawanan kepada usahawan mikro, formal dan informal
dandalam
ban;an daripada pakej rangsangan ekonomi yang disediakan
kapasT yang lebih umum. Ia berpotensi menyebabkan berlakunya
semasapandemiksebelumini.
perVndihan peranan dan tanggungjawab kerana Vada mekanisme
Rajah un;k
kawalan berpusat un;k menyelaraskan program dan inisiaVf 3-8: Persepsi Terhadap Bantuan Tunai Sebagai Insentif
Pemformalan
usahawan mikro dan usahawan informal. Dalam hal ini, Kerajaan
juga perlu menanggung perbelanjaan pentadbiran yang Sumber:
lebihAnalisis
VnggiSoal Selidik Perunding, 2022
kerana usahawan berpotensi un;k memohon berbilang geran
secara serentak dengan mana-mana agensi, mengakibatkan
penggunaan dana awam yang Vdak cekap. Ia juga mewujudkan“Memberi bantuan tunai kepada usahawan
informal akan menggalakkan pemformalan..”
budaya kebergan;ngan kepada ban;an kerajaan dalam kalangan
usahawan dan bukannya pembangunan keusahawanan secara
organikatausemulajadi. 1%
9% 3%
Mekanisme terhad untuk mengesahkan penerima 24%

bantuan tunai
Usahawan informal berpendapatan rendah adalah kumpulan yang 63%
paling memerlukan ban;an kerajaan un;k mengharungi impak

pandemik dan bencana alam. Malah, 72% daripada usahawan
informal menyatakan bahawa pemberian ban;an ;nai boleh Sangat Berse;ju Neutral Tidak SangatTidak Tidak
menggalakkanpemformalan.Walaubagaimanapun,kebergan;ngan Berse;ju Berse;ju Berse;ju Berkenaan
yang Vnggi terhadap data yang mungkin Vdak dikemaskini boleh
38
38 TRANSFORM
P EALTAINO P
NE P
M LF A
ORN MFAOL R
A NI NU FS O
A HRAMWAALN EI N FTORREMPARLE N E U R S
Rumusan
Isu dan cabaran yang menghalang pemformalan perniagaan termasuk

isu pemformalan dengan berkesan dan memacu usaha Keraja
dalamspektrumdiantarakeupayaanterhaddankekurangan dalam
dorongan
menggalak dan menyokong per;mbuhan berterusan sekt
un;k mendaQarkan perniagaan usahawan informal. Walaupun keusahawanan
isu di Malaysia. Pembangunan pelan ini mengambil k
yangdikenalpasVkekalterpakaimerentaspelbagaikategori isu dan
usahawan
cabaran yang lazim dihadapi oleh usahawan, justeru i
informal, beberapa isu lebih ketara bagi kategori terten; menjadi
berbanding
contoh perubahan un;k menyokong peralihan pernia
kategori yang lain. Sehubungan i;, pembangunan Pelan Pemformalan
daripadainformalkepadaformal.
Usahawan Informal adalah tepat pada masanya un;k menangani
Keperluan Untuk Berubah
Meningkatkan
1 Pengenalpastian kategori 3 keterlihatan usahawan
usahawan informal untuk informal kepada Kerajaan
menangani masalah
Kesukaran mendapatkan Membangunkan Usahawaninformal
penguatkuasaan
bantuan kerajaan dan ekosistem keusahawanan berdepandengan
perlindungan sosial KepelbagaianmoVvasi yang kondusif untuk kesukaranun;kmendapat
usahawaninformal menggalakkan aksespembiayaandan
Usahawaninformal
menjalankanperniagaan pemformalan menerimaban;an
VdakdiikVrafdanVdak
perludikenalpasV kewanganyangmencukupi
mempunyaidokumentasi Usahamewujudkan
sewajarnya(keperluan keranakerajaanVdak
yangbolehmengesahkan ekosistemyangkondusif
vspeluang)Oleh
. i;, dapatmengesan
kelayakanmerekaun;k un;kmenggalakkan
pendekatanyangberbeza kewujudanmereka,
menerimaban;ankerajaan pemformalan
secarabersasarboleh sekaligusmenyebabkan
semasakegawatan diperlukanselaras
dibangunkanun;k kumpulaniniterpinggir
ekonomi.Selaini;,pekerja denganpembangunan
menanganipelbagai daripadasebarang
sektorinformalsecara landskapkeusahawanan
isuyangdihadapioleh ban;anyangdiberikan.
umumnyaVdakdilindungi yangdinamik.Halini
pelbagaikategori Isuinimenjadilebihketara
dibawahSistemInsurans termasukmemudahkan
usahawaninformaldengan semasaberlakunyakrisis
PekerjaanSIP/
( EIS)yang prosedurberkaitan
lebihtepat. dankegawatanekonomi.
disediakanolehPERKESO, pemformalanperniagaan
justerumeletakkanmereka melaluipendigitalan
dalamkeadaanrentan 2 danpenyampaian 4
semasasebarangkrisis perkhidmatankerajaan
berlaku. yanglebihcekap.

BAB 4
Peralihan
daripada Usahawan
Informal kepada
Usahawan Formal
“Menjadikan pendaftaran sebagai norma bagi
perniagaan di Malaysia”

4.1 Gambaran Keseluruhan Pelan Pemformalan Usahawan Informal
Pelan Pemformalan Usahawan Informal dihasilkan un;k memudahkan

Pelan Pemformalan ini terdiri daripada 3 objekVf, 6 strate
lagi proses pemformalan perniagaan di Malaysia dengan menjadikan
20 inisiaVf. InisiaVf yang telah dikenalpasV telah disusun me
perniagaan berdaQar sebagai pilihan usahawan un;k beroperasi.
keutamaan berdasarkan kerumitan pelaksanaan dan imp
Penyediaan Pelan Pemformalan ini telah mengambil kira disasarkan.
isu dan
cabaranyangdikenalpasVsepanjangprosespemformalanperniagaan.
Pemformalan Asas
Tema
Perniagaan Mampan
Menjadikan pendaftaran
Matlamat sebagai norma bagi
perniagaan di Malaysia
Objektif
Membangunkan ekosistem Menghasilkan usahawan yang Menyediakan perlindungan
keusahawanan yang kondusif beretika dan berintegriti tinggi sosial yang lebih baik bagi
dan saling melengkapi bagi pemilik perniagaan dan pekerja
menggalakkan pemformalan
perniagaan

4.2 Kerangka Strategik Pemformalan
Bagi merealisasikan sepenuhnya potensi

usahawan informal dalam ekonomi, Pelan
Pemformalan Usahawan Informal telah
menyediakan sokongan bagi proses peralihan
usahawan informal ke arah menjadi enVV
perniagaanformaldanberdaQardiMalaysia.
Rajah 4-1: Pelan Pemformalan Usahawan

Informal

4.3 Prinsip Asas dan Premis Pembangunan Strategi
5 Prinsip Asas
Bersasar & Inklusif
Beberapa prinsip asas telah digunakan 1 IntervensimesVlahbersasardandisesuaikandengan
sebagai rujukan un;k membangunkan kategoriusahawaninformalyangberbezaberdasarkan
strategi dan bidang ;mpuan. Prinsip ini telah keperluandanmoVvasimerekadalampemformalan
dikenalpasV berdasarkan punca kepada isu
dan cabaran yang dihadapi oleh usahawan
informal. Prinsip asas tersebut juga digunakan
dalam memben;k enam 6)( strategi bagi Pembangunan Holistik
pelaksanaan Pelan Pemformalan Usahawan 2 InisiaVfun;kmembangunkanusahawaninformal
Informal dan dihuraikan dengan lebih lanjut hendaklahholisVkmengambilkirasemuaaspek
seperVberikut: penambahbaikan
Insentif & Penguatkuasaan yang Seimbang

3 StrategiyangdibangunkanmesVlahseimbangantara
pemberianinsenVfdanpengukuhanpenguatkuasaan
Memanfaatkan Teknologi
Strategihendaklahmemanfaatkanteknologiun;k
4 mengatasikekanganyangwujuddalampenggubalan
danpelaksanaandasar
Kolaborasi Awam & Swasta

PelaksanaanstrategidaninisiaVfmesVdilakukan
5 secarakolekVfolehagensikerajaandanjugainsV;si
swastaseperVpenyediaplatforme-dagangdan
persa;anperniagaan

4.4 Strategi & Inisiatif Pemformalan
Objektif bagi Strategi Meningkatkan kesedaran dan komunikasi berkesan tentang

Strategi ini :
1 pemformalan perniagaan
Antara langkah utama bagi membangunkan ekosistem

maklumat yang disediakan un;k usahawan bandar).
Membangunkan yangkondusifun;kusahawanialahdenganmewujudkan
Selain i;, ketepatan dan kecepatan komunikasi
ekosistemkeusahawanansistem komunikasi yang berkesan merentas maklumat
semua yang disampaikan juga penVng dan ini
yangkondusifdan
pemegang taruh di pelbagai peringkat. Ia diperlukan
memerlukan kerjasama, pengetahuan dan kemahiran
salingmelengkapi
bagimenggalakkan un;k mengenal pasV kaedah komunikasi yang sesuai
antara kerajaan yang kukuh dalam menyelaras dan
pemformalanperniagaan un;k kategori usahawan informal terpilih iai;
( menyampaikan
program maklumat. Pelan pelaksanaan yang
jangkauan yang disediakan un;k meningkatkan jelas dan secara langsung un;k program komunikasi
kesedaran dalam kalangan usahawan luar bandardan jangkauan
atau juga merupakan faktor kejayaan utama
platform maya yang mudah diakses un;k penyebaran
strategiini.
Menghasilkan usahawan Inisiatif 1 Inisiatif 2 Inisiatif 3

yang beretika dan
berintegriti tinggi MembangunkanBukuPanduan MemperVngkatkanprogramjangkauanMembangunkanpelankomunikasi
Rasmisebagairujukanbagi menerusikolaborasistrategikdengan
bersasardanholisVkun;kseVap
pendaQaranperniagaandan pelbagaiagensipembangunan kategoriusahawaninformal
pelesenanyangberkaitanserta keusahawanan,pihakberkuasa menerusipelbagaisalurandalam
manfaatnya. tempatan,persa;andanorganisasi danluartalian.
perniagaan.
Menyediakan
perlindungan sosial
yang lebih baik bagi Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama :
pemilik perniagaan Pembangunandanpenerbitan Peningkatanbilanganusahawan Peningkatanbilanganperniagaan
dan pekerja fBukuPanduanRasmiun;k mendaQarkanperniagaanhasil berdaQar
PemformalanPerniagaang programyangdilaksanakan

Objektif bagi Strategi

Strategi ini :
2 Meningkatkan fasilitasi dalam proses pemformalan perniagaan
Fasilitasi dalam pendaQaran perniagaan memainkan

kepada perniagaan berdaQar, pihak berkuasa dan
Membangunkan peranan yang penVng dalam menggalakkan agensi penyelaras yang berkaitan perlu maklum tenta
ekosistemkeusahawananper;mbuhan dan pembangunan ekonomi, terutamanya
perkembangan terkini sektor informal dan mempunyai
yangkondusifdan
dalam konteks keusahawanan informal. Melalui pemahaman
proses yang mendalam tentang ekosistem sektor
salingmelengkapi
bagimenggalakkan pendaQaran yang mudah diakses dan cekap, usahawan
ini. Selain i;, pera;ran bagi pendaQaran perniagaan
pemformalanperniagaan boleh memformalkan perniagaan mereka, mendapat
merentasi semuaagensikerajaanjugaharusdiselara
akses kepada pembiayaan dan peluang pasarandan
serta
diseragamkan un;k membolehkan kurikulum
seterusnyamenyumbangkepadaekonomiformal. programyangkomprehensifdibangunkan.
Bagi memudahcara proses peralihan usahawan informal
e
M nghasilkan usahawan Inisiatif 4 Inisiatif 5 Inisiatif 6
yang beretika dan
berintegriti tinggi Memudahkanusahawaninformal MemanfaatkanagensiinsV;si
/ Memasukkanmodulberkaitan
dalamurusanpendaQarandan Perseku;andanNegerisediaada pendaQaranperniagaankedalam
pelesenanperniagaanmenerusi sebagaipusatperhubungandi programpembangunanusahawan
kolaborasidenganpersa;an peringkattempatandanakarumbibagiusahawanbaharuataubakal
perniagaandanper;buhan un;kmeningkatkanfasilitasibagi usahawan.
swasta. prosespendaQaranperniagaan.
e
M nyediakan
perlindungan sosial
a
y ng lebih baik bagi Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama :
pemilik perniagaan Peningkatanbilanganusahawan PenubuhanpusatsehenVbagi Peningkatanbilanganusahawan
dan pekerja mendaQarkanperniagaanhasil pendaQarandanpelesenan mendaQarkanperniagaanhasil
dariprogramyangdilaksanakan perniagaan dariprogramyangdilaksanakan

Objektif bagi Strategi Meningkatkan kompetensi dan keupayaan usahawan informal

Strategi ini :
3 ke arah pemformalan perniagaan
Usahawaninformalkebiasaannyamempunyaikekurangan
dan seterusnya dapat berkembang menjadi sebuah
Membangunkan kemahiran keusahawanan yang sering menyebabkan
perniagaan berdaQar, meningkatkan taraf hidup dan
ekosistemkeusahawananmereka Vdak layak menerima geran dan ban;an faedah ekonomi. Pembangunan usahawan informal ini
yangkondusifdan
perniagaandaripadakerajaansertaVdakdapat memerlukan
bersaingsokongankerjasamaawamdanswastayang
salingmelengkapi
bagimenggalakkan dalampasaran.Oleh i;,
pendekatan pembangunanyang
Vnggi bagi membolehkan penyampaian kurikulum yang
pemformalanperniagaan bersasar dan berasaskan kemahiran diperlukan
berstruk;r
un;k dalammembangunkankompetensiusahawan
membangunkan usahawan informal yang mempunyai
informal.Disampingi;,sumberdandanayangkhususjuga
potensi per;mbuhan perniagaan dalam jangkadiperlukan
masa un;kmemperhalusipeluangpembangunandan
panjang. Pendekatan yang holisVk ini membolehkan
menyediakanperkhidmatansokonganyangwajarkepada
merekameningkatkanpeluangkelangsunganperniagaan
usahawaninformalkearahpemformalanperniagaan.
Menghasilkanusahawan Inisiatif 7 Inisiatif 8 Inisiatif 9

yangbereVkadan
berintegrTVnggi Menyediakanprogramkhusus Menyediakanpeluang Menggalakkankolaborasistrategik
dansokonganyangdisesuaikan pembangunanperniagaan bersamapenyediaplatform
dengankeperluanusahawan kepadausahawaninformalun;k e-dagangun;kmeningkatkan
informalun;kmemperVngkatkan menggalakkanpemformalan pembangunankapasTdan
kapasTdanprodukVvTkearah perniagaandanmengelakkan keupayaanusahawaninformalke
pemformalanperniagaan. usahawandaripadakembali arahpemformalanperniagaan.
menjadiinformal.
Menyediakan
perlindungan sosial
yang lebih baik bagi Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama :
pemilik perniagaan Peningkatanbilanganusahawan Peningkatanbilanganusahawan Peningkatanbilanganusahawan
dan pekerja mendaQarkanperniagaanhasil mendaQarkanperniagaanhasil dalamtalianmendaQarkan
dariprogramyangdilaksanakan dariprogramyangdilaksanakan perniagaan

Objektif bagi Strategi

Strategi ini :
4 Menyediakan insentif untuk pemformalan perniagaan
Bagi menangani isu informal yang berterusan dalam Inisiatif 11

Membangunkan sektor perniagaan, adalah amat penVng un;k
ekosistemkeusahawananmenyediakan insenVf bagi pendaQaran perniagaan MenyediakanSkimInsuransMikropadakadarpremium
yangkondusifdan yangrendahun;kmenggalakkanpemformalan
melipuV manfaat ˙skal dan bukan ˙skal. Salah sa;
salingmelengkapi perniagaan.
bagimenggalakkan cabaran utama dalam hal ini ialah pemikiran yang
Petunjuk Prestasi Utama :
pemformalanperniagaan berleluasa bahawa pendaQaran akan memberikan PeningkatanbilanganusahawanmendaQarkanperniagaan
beban tambahan kepada usahawan. Oleh yang
melaluiSkimInsuransMikroyangdiperkenalkan
demikian, manfaat yang seimbang boleh ditawarkan
secara strategik dan berstruk;r un;k mengurangkan
beban usahawan dengan berkesan. Namun begi;, Inisiatif 12
perun;kan insenVf ini adalah sukar un;k dilaksanakan.
MemperkenalkaninsenVfpercukaianun;kusahawan
Menghasilkan usahawan Oleh i;, perun;kan pembiayaan secara langsung dan informaldalammemban;peralihanmerekakearah
yangbereVkadan jelas diperlukan daripada peringkat perseku;an, sertapenformalanperniagaan.
berintegrTVnggi disokong dengan strategi kerjasama awam dan swasta Petunjuk Prestasi Utama :
yang bersepadu dalam meningkatkan akses kredit PeningkatanbilanganusahawanmendaQarkan
kepadausahawanyangbaharusahajadiformalkan. perniagaanmelaluiskiminsenVfyangdisediakan
Inisiatif 10 Inisiatif 13
Menyediakan MemudahkanakseskepadapembiayaanmenerusiSkim MenyediakanfpakejmanfaatgpendaQaranperniagaan
perlindungansosial JaminanPinjamandenganmensyaratkankeperluanun;kmelipuVinsenVf˙skaldanbukan˙skalselaridengan
yanglebihbaikbagi
mendaQarperniagaandalamtempohmasaditetapkan. programpembangunanperniagaanbagiusahawan
pemilikperniagaan
informalterpilih.
danpekerja
Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama :
PeningkatanbilanganusahawanmendaQarkan PeningkatanbilanganusahawanmendaQarkan
perniagaanmelaluiskiminsenVfyangdisediakan perniagaanmelaluiskiminsenVfyangdisediakan

Objektif bagi Strategi Menyediakan kerangka perundangan dan penguatkuasaan yang

Strategi ini :
5 menyokong pemformalan perniagaan
Pendigitalan telah membolehkan akses kepada pelbagai

Inisiatif 15
ben;k keusahawanan, namun keterlihatan menjadi isu
Membangunkan
ekosistemkeusahawanan
penVngyangmengehadkanban;andansokongankerajaanMemperkenalkanlesenkhasbagikategoriusahawan
yangkondusifdan diagihkan kepada usahawan informal yang memerlukan. informalterpilih.
salingmelengkapi Syarat yang berbeza-beza dikenakan oleh PBT dan pihak
bagimenggalakkan berkuasanegerikepadausahawanyangberniagadarirumah Petunjuk Prestasi Utama :
pemformalanperniagaan ( home-based)dansecaradalamtalian
online)ditambah
,( lagi Lesenkhasdiperkenalkan
dengansistempengumpulandatayangVdakberpusattelah
menjadikan wujudnya keperluan un;k mempermudahkan
prosespendaQarankepadasa;pangkalandatabersepadu
bagi peningkatan kecekapan yang opVmum. Walau
bagaimanapun, pengintegrasian ini hanya boleh dilakukan Inisiatif 16
menerusi mekanisme pelaksanaan, kerangka perundangan
Menghasilkanusahawan dan pelan komunikasi yang bersepadu dengan sokongan Memanfaatkanteknologibagimenggalakkanpema;han
yangbereVkadan undang-undangdalampemformalanperniagaan.
daripada kerajaan perseku;an. Agensi dan pihak berkuasa
berintegrTVnggi
jugaharusdilengkapidenganpengetahuanyangholisVkdan
inklusif mengenai undang-undang buruh dan perlindungan Petunjuk Prestasi Utama :
sosial un;k memudahcara usahawan formal dan informal Peningkatan bilanganperniagaanberdaQar
serta pihak pemegang taruh yang berkaitan ke arah
pemformalanperniagaan.
Menyediakan Inisiatif 14 Inisiatif 17

perlindungansosial
yanglebihbaikbagi Membangunkankerangkaperundanganyangkukuh Mewujudkanketersambunganmaklumatyangkomprehensif
pemilikperniagaan dalammenyokongperalihankearahpemformalandandenganmenyenaraikanplatformpendaQaranperniagaandi
danpekerja perlindungansosialyangefekVfbagiusahawaninformal.
lamanwebkementeriandanpihakberkuasatempatan.
Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama :

Kerangkaperundanganyangkomprehensifdibangunkan PeningkatanbilanganperniagaanberdaQar

Objektif bagi Strategi Memperkukuh sistem tadbir urus dan pemantauan bagi usaha
Strategi ini :
6 pemformalan perniagaan
Kejayaan dalam mencapai objekVf pelan ini adalah

Pemilihan keahlian Jawatankuasa BerVndak dan
Membangunkan bergan;ng kepada pencapaian dalam kedua-dua Platform Perundingan Awam hendaklah dibuat dengan
ekosistemkeusahawananperingkat proses pembangunan dan pelaksanaan telT dan bersesuaian. Selain i;, sumber perun;kan
yangkondusifdan
strategi. Pelaksanaan strategi ini memerlukandan kerjasama
infrastruk;r yang khusus juga perlu disediaka
salingmelengkapi
bagimenggalakkan dankomitmen daripada pelbagaipihak,samaada bagi
sektor
membolehkan sistem pemantauan berasaskan
pemformalanperniagaan awam dan swasta. Bagi melindungi kepenVngan seVap
ICT dilaksanakan dengan berkesan un;k menyokong
pemegangtaruh,adalahpenVngun;kmewujudkankeseluruhan
sa; pelaksanaan dan pemantauan Pela
sistem pemantauan yang berkesan un;k mengukur
Pemformalan
dan ini.
mengawal prestasi seVap inisiaVf yang dilaksanakan.
Menghasilkanusahawan Inisiatif 18 Inisiatif 19 Inisiatif 20

yangbereVkadan
berintegrTVnggi MewujudkanJawatankuasa Membangunkanpangkalan Menjalankanpemantauanberkala
BerVndakun;kmenilaidan datausahawaninformalyang keatasindividuyangmempunyai
memantaukeberkesananprogram, bersepadudaripadapelbagai akVvTperbankanyangVnggi
inisiaVfdanintervensipenformalan
sumberagensikerajaandanpihak berdasarkanmaklumatdaripada
perniagaan. swasta. agensipenguatkuasaandalam
mengesandanmengenalpasV
Menyediakan usahawaninformal.
perlindungan sosial
yang lebih baik bagi Petunjuk Prestasi Utama : Petunjuk Prestasi Utama :
pemilik perniagaan PenubuhanJawatankuasa Pembangunanpangkalandata
dan pekerja BerVndak bersepaduun;kusahawan
informal

Rumusan
Pembangunan strategi dan inisiaVf un;k menangani Informal

isu danmenyediakan pendekatan bersasar yang disesuaika
cabaran yang dihadapi oleh usahawan informal diperoleh menyelesaikan
daripada isu dan cabaran yang berkaitan dengan pemfor
pemahaman terhadap landskap sektor informal, analisis usahawan
amalan baik,
informal melalui enam 6)( strategi utama seperV
bidang ;mpuan yang dikenal pasV dan penjajarannya dengan
di;njukkan
dasar dalamrajahdibawah:
nasional mengenai keusahawanan. Pelan Pemformalan Usahawan
Rajah 4-2: Pemetaan Komponen Isu dengan Strategi Pelan Pemformalan
Strategi 1 Strategi 2 Strategi 3
Meningkatkankesedarandan Meningkatkanfasilitasidalamproses Meningkatkankompetensidan

komunikasiberkesantentang pemformalanperniagaan keupayaanusahawaninformalkearah
pemformalanperniagaan pemformalanperniagaan
Strategi 4 Strategi 5 Strategi 6
MenyediakaninsenVfun;k Menyediakankerangkaperundangan Memperkukuhsistemtadbirurusdan

pemformalanperniagaan danpenguatkuasaanyang pemantauanbagiusahapemformalan
menyokongpemformalanperniagaan perniagaan

Isu pemformalan merentasi kategori usahawan informal
Strategi 1 Strategi 2 Strategi 3 Strategi 4 Strategi 5 Strategi 6
yang berbeza
Komponen Isu 1: Kurang Berpandangan Jauh Tentang Potensi Pemformalan Perniagaan
Kurangcara˙kirtentangpembangunanperniagaansecara
formaldisebabkanpengalamanyangberatsebelah(familiarity
bias)dansikapterhadaprisiko
Kurangstrategiperniagaandanpengetahuantentang
pengurusanperusahaan
Kurangkemampuandansumberperniagaan(modal,buruh,
infrastruk;r)
Komponen Isu 2: Kurang Dorongan Dan Motivasi Untuk Memformalkan Perniagaan
Pera;randankerumitanprosespendaQaran
Tidakcukuppengetahuantentangmanfaatpemformalan
Persepsitentangbebanperundangandanhilangmanfaat
peribadi
Komponen Isu 3: Sokongan Dan Bantuan Yang Terhad Dalam Kerangka Polisi Awam
Tiadaperbezaandalamkeupayaanoperasiperniagaansemasa
pendaQaransebagaifEnterprise
g
DatausahawaninformalyangVdaklengkapdanVdak
bersepadu
PendekatanyangkurangefekVfdalammemberikanban;an
kepadausahawaninformalberpendapatanrendah
Enam6)(strategi utama ini disokong oleh pelaksanaan 20 inisiaVf bagi membolehkan peralihan usahawan informal kepada pe
dapatdilakukansecarastrategikdanberkesan.

Kesimpulan

Kesimpulan
Keusahawanan dalam sektor informal di Malaysia mempunyai Yang

potensi
akandicapaimenerusilimaprinsip
)5 ( asasutamaberikut:
yang signi˙kan dengan menyumbang kira-kira %4 2. hingga %.35
kepada KDNK negara dan menyediakan peluang pekerjaan kepada
%.36 penduduk. Oleh yang demikian, terdapat keperluan mendesak
un;k menangani pembangunan usahawan informal dalam sektor
Bersasar &
ini melalui pelaksanaan Pelan Pemformalan Usahawan Informal Inklusif
yang ber;juan un;k menyokong dan menggalakkan pemformalan
perniagaan usahawan informal. Dengan tema fPemformalan Asas Pembangunan
Perniagaan Mampang, matlamat Pelan Pemformalan ini ialah un;k 1 Holistik
menjadikan pendaQaran sebagai norma bagi perniagaan di Malaysia.
ObjekVfutamabagiPelanPemformalaniniialahun;k:
2
Insentif &
Penguatkuasaan
yang Seimbang
Membangunkan ekosistem keusahawanan Memanfaatkan

yang kondusif dan saling melengkapi bagi 3 Teknologi
menggalakkan pemformalan perniagaan
4
Kolaborasi
Awam &
Swasta
Menghasilkan usahawan yang beretika dan

berintegriti tinggi
5
PelanPemformalanUsahawanInformaliniakanmeningkatkanl
kemampananperniagaan,disampingmenyediakanperlindungan
perundangandansosialkepadausahawanagarkaliscabaran
kekalberdayatahandalammenghadapikrisisdankeVdakte
Menyediakan perlindungan sosial yang lebih ekonomi.Faktorkejayaanutamadalampelaksanaanpelanini
baik bagi pemilik perniagaan dan pekerja sokongandanpenglibatanagensipembangunankeusahawana
danpihakberkepenVngansertakesemuapemegangtaruhdal
pemben;kanstrategidaninisiaVfyangtelahdirangka.

Penghargaan
1. KementerianKewangan .16 TEKUNNasional(TEKUN) 31. LembagaKemajuanIkanMalaysia(LKIM)
2. KementerianKemajuanDesadanWilayah
17. InsV;tKeusahawananNegara(INSKEN) 2.3 LembagaPer;buhanPeladang(LPP)
.3 KementerianPertaniandanKeterjaminan .18 SMECorporaVonMalaysiaSME

( Corp.) .3 InsV;tPenyelidikanDanKemajuan
Makanan PertanianMalaysia(MARDI)
. 19 SmallMediumEnterpriseDevelopment
4. KementerianEkonomi BankMalaysiaBerhadSME
( Bank) 34. PerbadananPembangunanEkonomi
SarawakSEDC)
(
.5 KementerianPembangunanKerajaan. 20 BankKerjasamaRakyatMalaysiaBerhad
Tempatan (BankRakyat) .35 PerbadananPembangunanEkonomi
SabahSEDCO)
(
.6 KementerianPerdaganganDalamNegeri 21. PerbadananNasionalBerhad(PERNAS)
danKosSaraHidup . 63 MajlisDaerahTampin
2. UrbanDevelopmentAuthorUHoldings
.7 KementerianPelancongan,Senidan BerhadUDA)
( . 73 MajlisDaerahMachang
Budaya
. 32 AmanahIkhVarMalaysiaAIM)
( .38 MajlisDaerahMa;andDaro
.8 KementerianPembangunanWanita,
KeluargadanMasyarakat 4.2 SuruhanjayaSyarikatMalaysiaSSM) ( . 39 MajlisDaerahRanau
.9 KementerianBeliadanSukan .25 PerbadananUsahawanNasionalBerhad

. 40 DewanBandarayaKualaLumpur
(PUNB)
. 10 KementerianKomunikasidanDigital 41. DewanBandarayaKotaKinabalu
.26 MajlisAmanahRakyat(MARA)
1. UnitPemodenanTadbirandan 42. MajlisBandarayaShahAlam
PerancanganPengurusanMalaysia 27. Per;buhanKeselamatanSosial
(PERKESO) .43 MajlisBandarayaIpoh
12. UnitPenyelarasanPelaksanaan
.28 KumpulanWangSimpananPekerja 4. MajlisBandarayaPulauPinang
.13 JabatanPerangkaanMalaysia (KWSP)
.45 MajlisBandarayaSeberangPerai
14. KementerianPerdaganganAntarabangsa,
. 29 MalaysiaDigitalEconomyCorporaVon
.46 MajlisBandarayaKuantan
IndustridanPelaburanSarawak (MDEC)
. 74 MajlisBandarayaMelakaBandar
.15 KementerianPembangunanPerindustrian
. 03 LembagaPemasaranPertanian
Bersejarah
Sabah Perseku;an(FAMA)

Penghargaan
.48 MajlisBandarayaAlorSetar
. 49 MajlisPerbandaranKangar
. 05 MajlisPerbandaranJasin
51. MajlisPerbandaranSandakan
52. LembagaBandaranKudat
.53 PerbadananPutrajaya
54. DewanPerniagaanMelayuMalaysia
(DPMM)
.5 GabunganPersa;an-Persa;anPenjaja
danPeniagaKecilMelayuMalaysia
GPPPKMM)
(
. 65 Per;buhanPeladangKawasan(PPK)
. 75 Per;buhanNelayanKawasan(PNK)

Glosari
Keluaran Dalam KDNKialahpengiraannilaikeseluruhanbagipengeluarankesemuapenduduknegarayangmenghasilkanu

Negeri Kasar (KDNK) dalamsa;tempohmasayangkhusus,sebelumpenguranganbagiperun;kanun;kpenggunaanmodaltetap.
Keusahawanan KeusahawananmerujukkepadaprosesdinamikdalammengenalpasV,mencipta,menilaidan/ataumengeks
peluangperniagaan.
Pekerjaan Informal Pekerjaaninformalmerujukkepadasta;sorangyangmempunyaipekerjaanyangbekerjaun;kperusahaa

atauorganisasidalamsektorinformal.Orangyangmempunyaipekerjaandiklasi˙kasikanmengikut:Maj
(1)
Bekerja
(3) SendiridanPekerja
4) ( KeluargaTanpaGaji.
Pendekatan PendekatanpendapatanpulaialahpengiraanKDNKmenggunakanpendapatanyangdSanaolehpengeluara
Pendapatan mengambilkirabayarankepadapekerjaCOE)
( lebihan
, operasikasarGOS)
( dancukaitolaksubsidi.
Pendekatan PendekatanpengeluaranmerujukkepadapengiraanKDNKdenganmengambilkiranilaitambahdiseVappe
Pengeluaran komponenekosistemsebagaisebahagiandaripadaakVvTekonomikeseluruhan
Perusahaan EnVVyangdiwujudkanun;kmenjalankanakVvTperniagaansamaadaberorientasikankeun;nganataupu
berorientasikankeun;ngansecaraindividudanberkumpulan.
Perusahaan Mikro, PMKSditakrifkanberdasarkankriteriaterten;seperVnilaihasiljualandanbilanganpekerjaan

Kecil dan Sederhana sesebuahperniagaandikiraPMKSsekiranyanilaihasiljualanVdakmelebihiRM5juta
0 ATAUbilanganpek
(PMKS) masaVdakmelebihiBagi
. 02 sektorperkhidmatandansektorlain,PMKSdikirasebagaiperniagaandenganh
VdakmelebihiRM2juta
0 ATAUbilanganpekerjasepenuhmasaVdakmelebihi.57
Sektor Informal SektorinformalmelipuVperusahaaninformalyangmemenuhikriteriaberikut:

1. Kesemuaatausekurang-kurangnyasa;baranganatauperkhidmatanber;juanun;kjualanatautra
2. PerusahaanVdakberdaQardenganSuruhanjayaSyarikatMalaysiaSSM)
( ataumana-manabadanprofesio
termasuklahPihakBerkuasaTempatan(PBT)dan
;
.3 Saizpekerjakurangdaripadaorang
10 danVdakberdaQardibawahmana-manaperundangannasionalyan
ditetapkan
Usahawan Individuyangmengambiltanggungjawabdanrisikomemulakan,membangunkandanmengembangkansesebua
perusahaandenganmenggembelengsumber-sumbermenjadisesua;yangmendatangkanhasilkekayaanda
kesejahteraansejagat.

Akronim
B2C PerniagaankepadaPengguna RIF RegimPenggabunganFiskal
B40 Pendudukterbawah
%40 mengikutpendapatanisirumah
SARE SistemPermulaanPerniagaanPantas
DKN DasarKeusahawananNasional SOCSO Per;buhanKeselamatanSosial
DOSM JabatanPerangkaanMalaysia SSM SuruhanjayaSyarikatMalaysia
EIS SistemInsuransPekerjaan USD DolarAmerikaSyarikat
EUR Euro
FAMA LembagaPemasaranPertanianPerseku;an
HBE UsahawanDariRumah
ICT TeknologiInformasidanKomunikasi
ILO InternaVonalLabourOrganisaVon
KDNK KeluaranDalamNegeriKasar
KWSP KumpulanWangSimpananPekerja
MCWIE MagnaCartaforWorkersinTheInformalEconomy
NGO BadanBukanKerajaan
PBT PihakBerkuasaTempatan
PLT PerkongsianLiabilTTerhad
PMKS PerusahaanMikro,KecildanSederhana

Rujukan
1. BNAmericasOctober
, (20 Likely
).10 Press_Statement/20/1.% Policy%20Brief%20on%20Informal%20
endofMexicodsna;raldisasterfund DISEMBER/STATISTIK%20 Entrepreneurship_%20Entrepreneurial%20
couldbringoppor;nTes.Retrievedfrom: SEKTOR%20INFORMAL%20DAN%20 AcVvTes%20in%20Europe.pdf
hWps:www.
// bnamericas.com/en/news/ PEKERJAAN%20INFORMAL%2C%20
insurance-sector-weighs-in-on-pos MALAYSIA%2C%21-COMBINE.
0 pdf .9 OECDScan
).(2019 ofReformsfor
sible-eliminaVon-of-mexi EnhancingBusinessEnvironment
cos-na;ral-disaster-fund .5 EurWORKStart-
(2013). uppremium, inMexico.OECDRegulatoryPolicy
Germany.Eurofund.Retrievedfrom: Division.Retrievedfrom:hWps:search.
//
2. Cervantes,F.M.May (,2018 TRAIN
1). law hWps:www.
// eurofound.europa.eu/data/ oecd.org/gov/regulatory-policy/
raisesgovernmentrevenuebyin %4 .16 Q1. tackling-undeclared-work-in-europe/ Scan-of-Reforms-for-Enhancing-
PhilippineNewsAgency.Retrievedfrom: database/start-up-premium-germany Business-Environment-Mexico.pdf
hWps:www. // pna.gov.ph/arVcles/0351
.6 ILOTransTon
().2015 fromtheInformal . 10 ParVngton,M.October
(,2018 How
).2 A
.3 DOSM.Informal
).(20 SectorWorkForce toFormalEconomy:RecommendaVons. GovernmentInTaVveinLisbonisFosterin
SurveyReport,Malaysia,Department . 2019 Retrievedfrom:hWps:www.
// ilo.org/ Entrepreneurship.Star;pGuide.Retriev
ofStaVsVcsMalaysia.Retrievedfrom: global/topics/employment-promoVon/ from:hWps:star;pguide.
// com/how-a-
hWps://dosm.gov.my/v1/index.php?r=col informal-economy/lang--en/index.htm government-inTaVve-in-lis
umn/pdfPrev&id=U0t bon-is-fostering-entrepreneurship
MZmJudTkzNmhwdjZFb2FmVWxOUT09 .7 Octavia,J.December
, (20 ).15
BuildingBackBeWer:COVID-19 1. QA:& MagnaCartaofWomen(Republic
4. DOSM.Informal
().20 SectorWork andInformalWorkersinIndonesia. ActNo.Retrieved
).9710 from:hWps://
ForceSurveyReport,Malaysia,21.0 LondonSchoolEconomics. psa.gov.ph/content/q-magna-carta-
DepartmentofStaVsVcsMalaysia. women-republic-act-no-9710
Retrievedfrom:hWps:www. // dosm. .8 OECDPolicy
().2015 BriefonInformal
gov.my/v1uploads/
/ ˙les/_Gallery/
5 2_ Entrepreneurship.Retrievedfrom:
Media/4_Stats%40media/4- hWps:www. // oecd.org/cfe/leed/

KementerianPembangunanUsahawandanKoperasi
Hak Cipta Terpelihara

Tiadamana-manabahagianjuadaripadapenerbitaniniboleh
diterbitkansemulaataudisimpandalambentukyangbolehdiperoleh
semulaataudisiarkandalamsebarangbentukdenganapajuacara
elektronik,mekanikal,fotokopi,rakamandan/atausebaliknyatanpa
mendapatizindaripadaKementerianPembangunanUsahawandan
KoperasiMalaysia
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi

BlokE4Kompleks
,5 / KerajaanParcelE
PusatPentadbiranKerajaanPersekutuan
Putrajaya,
628 Malaysia

Pelan Usahawan

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Pelan Usahawan

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

Hak Cipta Terpelihara

Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi

Ringkasan Eksekutif 6 Bab 2 22 Bab 4 40

1.5 KepenVnganPemformalan 15 3.2 KomponenIsuKurang

4 PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

Senarai Rajah Senarai Jadual

1-5 Sta;sPekerjaanDalamSektor11 3-7 SoalSelidikUsahawanInformal

1-7 StaVsVkTaburanDemogra˙bagi 14 4-1 PelanPemformalanUsahawan 42

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL 5

6 PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

Strategi 1 Strategi 2 Strategi 3 Strategi 4 Strategi 5 Strategi 6

Meningkatkan Meningkatkan Meningkatkan Menyediakan Menyediakan Memperkukuh

DISOKONG DENGAN 20 INISIATIF

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL 7

8 PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

Usaha untuk Membangunkan Usahawan

Rancangan Malaysia ke-12 Rajah 1-3: Pecahan Populasi PMKS 2021

Perusahaan Sederhana Perusahaan Kecil Perusahaan Mikro

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL 9

Pendaftaran Perniagaan di Malaysia

Usahawan yang menjalankan akVvT perniagaan di Malaysia sama

Selain daripada pendaftaran perniagaan,

10 PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

Keusahawanan informal adalah subset kepada ekosistem Rajah 1-5:

Saiz pekerja kurang daripada 10 dan tidak berdaftar di bawah

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL 11

Sektor informal Vdak mengambil kira pekerjaan informal dalam sektor

Tenaga Buruh Tenaga Buruh

12 PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

1 Selangor 209 17 03 , 5 1 Selangor 326 25 03951,

2 Sabah 15 12 68,325 2 Sabah 166 13 609, 2

3 Johor 133 11 ,3 7 3 Johor 137 11 4 7 , 63

4 Kelantan 131 11 14,3 4 Kelantan 107 8 4,581

5 Kedah 107 9 2,378 5 Perak 96 7 34,8

6 Perak 96 8 7193, 6 Kedah 91 7 5 7 , 32

7 Sarawak 92 7 ,513 7 Sarawak 86 7 971,65

8 Terengganu 89 7 92 , 0 3 8 Terengganu 47 6 109, 03

9 Pahang 58 5 06 5, 3 9 PulauPinang 58 5 568, 9

10 WilayahPerseku;an 58 5 674 207, 10 WilayahPerseku;an 54 4 6372,19

11 PulauPinang 48 4 2,05 11 Pahang 46 4 41,3

12 Melaka 35 3 ,109 4 12 Melaka 27 2 6104,

13 NegeriSembilan 34 3 4,385 13 NegeriSembilan 25 2 549 ,

14 Perlis 12 1 ,5132 14 Perlis 10 1 8021,5

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL 13

Pemahaman mengenai demogra˙ tenaga

14 PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

Potensi meningkatnya bilangan Menyediakan perlindungan Meminimumkan isu

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL 15

Sektor Informal ketara di kebanyakan negara dengan lebihperlindungan

Ekonomi Kurang Ekonomi Paling

Filipina Indonesia Mexico Por;gal United Belgium Jerman Taiwan Denmark

Usaha global dalam pemformalan perniagaan dapat

Perundangan dan Insentif Fiskal dan Perlindungan Pembangunan

16 PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL

Perundangan dan Penginstitusian

Mexico Filipina Indonesia

InisiaVfun;kmenyelaraskanprosedur Rangkakerjaperundanganun;k Pakejun;kmenambahbaikdan

PELAN PEMFORMALAN USAHAWAN INFORMAL 17

Insentif Fiskal dan Bukan Fiskal

Mexico Taiwan Indonesia

Fiscal Incorporation Regime “Informality Tracking” Home-Job

Mekanismeyangdipermudahkanun;k PengenalanKreditCukaiPerniagaan Baucarpotonganpendapatanbercukai