1

1.1 Fungsi 1.2 Fungsi Gubahan 1.3 Fungsi Songsang

Aplikasi Fungsi Gubahan

 sila rujuk buku teks m/s 12.

gf(x) ≠ fg(x)

f(6) = 10
g(10) = 22
gf(6) = 22

f(x) = y ; g(y) = z
gf(x) = z

1.2.1 Menentukan fungsi gubahan.

1 Dalam rajah, fungsi g memetakan x kepada y 2 Rajah menunjukkan fungsi f yang memetakan
dan fungsi h memetakan y kepada z. set P kepada set Q dan fungsi g yang
memetakan set Q kepada set R.

Tentukan hg(-3). Nyatakan dalam sebutan x,

(a) fungsi f(x) (b) fungsi gubahan gf(x).

3 X dipetakan kepada Y di bawah fungsi f dan Y 4 Diberi f(x) = 2x + 3, ungkapkan

dipetakan kepada Z di bawah fungsi g.
(a) f(h) =

(b) f(g) =

(c) f(f) =

Nyatakan (d) f(3x) =

(a) f(-2) (b) gf(-2)
(e) f(x + 5) =

(f) f(2x + 1) =
 2

5. Diberi f(x) = 5x, g(x) = 4 – 2x, cari fungsi gubahan.

(tip senang kerja: anggap fg(x) = fg
fg(x) gf(x) ff(x) gg(x)

6. Dapatkan ungkapan dalam bentuk tatatanda fungsi bagi fungis gubahan fg, gf, f2 (ff) dan g2 (gg)
(tidak perlu dipermudahkan).

fg gf f2 g2
a f(x) =2x + 3
g(x) = 1 – x

b x
f ( x )=1−
2
4
g ( x )=
x

c f(x) = 2x – 4 fg f2
g(x) = x² + 6

d 5
f ( x )=
x
g(x) = 7 – 3x

e f(x) = 3x – 5
x
g ( x )= +1
4

f g(x) = 5x +2 gf gg
f(x) = x² - 4x + 1

g 2 x−5 fg ff
g(x) = x
f(x) = 6x + 1
 3

7. Dua fungsi f dan g ditakrifkan oleh f:x → 3x + 4 dan g:x → x2 + 6.

(a) Cari ungkapan bagi fg. (b) Cari ungkapan bagi gf.

(c) Cari nilai-nilai x apabila f = g. (d) Cari nilai-nilai x apabila fg = gf.

 4

8 Diberi fungsi f(x) = 4x + k dan g(x) = x – 2, 9 Diberi fungsi f(x) = 2x + q, f² (x) = px – 9.

fg(x) = mx + 8. Cari nilai k dan m. Cari nilai p dan q.

10 Diberi bahawa f:x → ax + b dan f2 : x → 4x – 9, 11 Jika f:x → 3x + k dan g:x → 2h - 3x, dengan
cari nilai-nilai pemalar a dan b. Diberi a > 0. keadaan fg = gf, cari hubungan antara h dengan
k.
 5

1.2.2 Menentukan imej atau objek bagi suatu fungsi gubahan.

1. Diberi f(x) = 3x + 1 dan g(x) = 2x. Cari fg(2).

Kaedah 1: cari fg(x) dan gantikan x = 2. Kaedah 2: cari nilai g(2) dan kemudian fg(2).

2. Diberi dua fungsi f dan g. Gunakan kaedah 1.

i x ii −1
f(x) = 2x + 1 dan g(x) = , x ≠1. Cari fg(3). f(x) = 5x + 6 dan g(x) = 2x – 1. Cari gf ( ¿.
x−1 5

3. Diberi dua fungsi f dan g. Gunakan kaedah 2.

i x +1 6 ii 2
f ( x )= , x ≠ 3 dan g ( x )= , x ≠ 2. f ( x )=x −4 dan g ( x )=
2
, x ≠ 2.
x−3 x −2 x −2
1 Cari f2(-1) dan g2(1).
Cari f2 (4) dan g2 ( ¿.
2
 6

4. Bagi setiap fungsi berikut, cari nilai bagi objek x.

a 10 b f(x) = x2 - 1 dan g(x) = 2x + 1 dan gf(x)=7.

f(x) = 2x - 5 dan g(x) = , x ≠0 dan fg(x)=5.
x

c f ( x )=3 x−2 dan f 2 ( x )=10 . d 2 2 −1

g ( x )= , x ≠ 2 dan g ( x )= .
x −2 2

5. Diberi bahawa f:x → 2x – 3 dan g:x → 1 – 3x.

a Cari gf(x). b Seterusnya, lakarkan graf y = | gf(x) | untuk -1 ≤ x ≤ 3.

Nyatakan julat bagi y.
 7

1.2.3 Menentukan suatu fungsi apabila fungsi gubahan dan salah satu fungsinya diberi.

1. Diberi fungsi f dan fungsi gubahan fg, tentukan fungsi g. ( sama)

f(x) = x + 5
fg(x) = 7 – 3x

1. Tukar objek fungsi

f(x) = x + 5
f[g(x)] = +5

2. bandingkankan kedua-dua fg(x) [ fg(x) dari soalan dan fg(x) cari sendiri ]

+ 5 = 7 – 3x

2. Diberi fungsi g dan fungsi gubahan fg, tentukan fungsi f. ( TAK sama)
g(x) = x + 5
fg(x) = 7 – 3x

1. Tukar g(x) dengan ( x + 5 ).

fg(x) = 7 – 3x
f[ ] = 7 – 3x

2. Tukarkan semua sebutan x kepada sebutan y.

Biar y = x + 5
=x

f( ) =7–3( )

3. Tulis semula f(x) dalam sebutan x.

Latihan
1. Diberi f(x) = x – 2. Padankan fungsi gubahan berikut.

a gf(x)
g(x) - 2
b fg(x)
g(x – 2)
 8

c hf(x)
h(x – 2)
d fh(x)
h(x) -2
2 Diberi f(x) = x + 3 dan fg(x) = 6 – 2x, cari g(x). 3 Diberi f(x) = x – 2 dan fg(x) = 8x – 7. Cari g(x).

4 Diberi f(x) = x + 1 dan gf(x) = 2x – 5, cari g(x). 5 Diberi f(x) = x – 2 dan gf(x) = x2 +3x – 5. Cari g.

6 Diberi f(x) = x – 3 dan fg(x) =2x2 – 4x + 7. Cari g. 7 Diberi f(x) = x2 + 1, fg(x) = x2 + 4x + 5. Cari g(x).

8 Diberi f(x) = x + 1 dan gf(x) = x2 - 2x – 3. Cari g. 9 Diberi f(x) = x2 + 3 dan gf(x) = 2x2 + 3. Cari g.
 9

10 Diberi h(x) = 6x + 7 dan hk(x) = 3x – 5, cari 11 10

Diberi fungsi g : x → dan gh:x → 2x.
(a) hk(-5) (b) k(x) x−3
Ungkapkan fungsi h(x) dalam sebutan x.

12 8 13 Diberi fungsi g(x) = 3x dan fg(x) = 9x – 7, cari

Diberi fungsi h ( x )= , x ≠ 0 dan hg(x) = 4x.
x
Cari (a) f(x)
(i) g(x) (b) gf(2)
(ii) nilai x apabila gh(x) = 6.
 10

1.2.4 Menyelesaikan masalah melibatkan fungsi gubahan.

x
1. Fungsi f ditakrifkan oleh f : x → , x ≠−1.
x +1

(a) Cari fungsi berulang

(i) f 2 (ii) f 3 (iii) f 4

(b) Seterusnya, tuliskan fungsi bagi f 20 dan f 23 .

1
2. Fungsi f ditakrifkan oleh f : x → , x ≠ 0.
x

(a) Cari fungsi berulang bagi

(i) f 2 (ii) f 3 (iii) f 4

 11

(b) Seterusnya, cari nilai f 40 (2) dan f 43 (2).

3. Diberi f : x → px +q dan f 3 : x →8 x−7

(i) Cari nilai p dan nilai q. p>0. (ii) tentukan fungsi f 4 (iii) dengan melihat pola, f, f 2 ,
f 3 dan f 4, tentukan rumus
umum f n untuk n bilangan
kali.

5. Padankan fungsi gubahan berikut.

 12

a A(r) = 4πr2 , r(t) = 3t Ar(t) = 2π ( 5t + 1 )

b A(r) = 2πr , r(t) = 5t + 1 Ar(t) = 4π ( 3t )2

c A(r) = 4πr, r(t) = 2 - t Ar(t) = 4π ( 2 – t )

5. Jumlah pengeluaran barangan sehari, f oleh sebuah kilang bergantung kepada bilangan pekerja, x dan
1 2
fungsinya dimodelkan oleh f( x )=10 x− x . Jumlah pendapatan sehari, g, dalam RM, yang diterima
4
daripada jualan f barangan pula dimodelkan oleh fungsi g(f) = 40f. Tentukan jumlah pendapatan
kilang itu dalam masa sehari jika bilangan pekerja ialah 20 orang.

Tips:
Jumlah pengeluaran f, dengan bilangan pekerja, x ~~~~ f(x)
Jumlah pendapatan g, dengan pengeluran, f ~~~~ g(f)

Jumlah pendapatan g, dengan bilangan pekerja x ~~~~ gf(x)

6. Luas permukaan sebuah belon udara panas, A, dalam m2, yang berisi udara panas diberi oleh fungsi
A(r)=4πr2 dengan r ialah jejari belon, dalam meter. Jejari belon itu bertambah sebagai fungsi masa, t,
2 3
dalam saat, mengikut rumus r ( t )= t , t ≥ 0.
3

(a) Nyatakan luas permukaan belon, A, sebagai fungsi masa, t.

(b) Cari luas permukaan belon setelah 2 saat.

 13

7. Sebuah bekas berbentuk silinder berjejari 20 cm mengandungi 200 cm 3 air. Air diisi ke dalam bekas itu
dengan kadar malar 100 cm3 per saat.

(a) Lengkapkan rumus.

i Kuantiti air, v, di dalam bekas itu selepas t saat,

v = isipadu asal + kadar air dituang x masa

= + x

ii Tinggi air, h, di dalam bekas itu dalam sebutan v,

Isipadu silinder, v = πj2t

Tinggi, h =

iii Fungsi gubahan hv(t)

hv(t) = h ( )

¿
= 2
π ( ¿)

(b) Cari tinggi air di dalam bekas itu selepas 20 saat.

 14

8. Seketul batu kecil dibaling ke dalam sebuah kolam yang tenang dan menghasilkan riak air berbentuk
bulatan. Jejari, r, dalam cm, bagi riak air itu bertambah dengan kadar 3 cm per saat.

i Cari ungkapan bagi jejari, r, dalam cm, bagi riak air itu bertambah dengan kadar 3 cm
per saat.

Perubahan jejari, r(t)

Kadar perubahan jejari, 3 = _________________
Masa (t)

r (t)
3 =
t

r(t) =

ii Jika A ialah luas riak air, terangkan maksud fungsi gubahan Ar(t).

A = Luas riak air, dalam cm2

r(t) = fungsi masa, t dalam saat.

Ar(t) = ___________________________________________________________

___________________________________________________________

iii Cari luas A, riak air itu selepas 30 saat.

A = luas bulatan ; r (t) =

Ar(t) =
15