Leqcia 8 - Tanamedrove Arqiteqturis Istoria - 5
Leqcia 8 - Tanamedrove Arqiteqturis Istoria - 5
leqcia 8
funqcionalizmis ganStoebani
2
vinc Camoayaliba axali dargi – teqnikuri esTetika. AEG-isTvis man
Seqmna sakuTari, erTiani stili, romelic vrceldeboda ara marto
yvela saxis produqciaze, aramed SefuTvaze, reklamaze da sxv.
amave periodSi berensma AEG-isTvis aago mniSvnelovani
arqiteqturuli Zeglebic, maT Soris – turbinebis saamqros Senoba
berlinSi. mZlavri, xazgasmulad monumenturi Senobebi TiTqos
industriuli Zlevamosilebis himnad aRiqmeba.
berensi AEG-idan wasvlis Semdegac aproeqtebda sawarmoo Senobebs,
magaliTad, mas ekuTvnis fabrikebis Senobebi oberhauzenSi da hextSi.
igi muSaobda sacxovrebeli arqiteqturis dargSic, mis mieraa agebuli
fabrikis muSaTa dasaxlebebi da calkeuli vilebi.
funqcionalizmis Zalze mniSvnelovani ganStoebaa konstruqtivizmi,
romelic 20-ian wlebSi sabWoTa avangardul xelovnebaSi Caisaxa. misi
principebia: Tanamedrove masalebisa da teqnologiebis gamoyeneba,
Senobis formebisa da konstruqciebis racionaluroba da
mizanSewoniloba, am konstruqciis gamovlena fasadebze da mis
safuZvelze axali esTetikis Seqmna, yuradReba nagebobebis socialuri
aspeqtebisadmi. amave dros, konstruqtivizmis arqiteqturas iseve,
rogorc amave periodis avangardul ferweras, axasiaTebda meti
dinamika da eqspresia, vidre dasavleTSi, ufro Zlieri swrafva
yovelive axlisa da originalurisaken. Tumca unda aRiniSnos, rom aq
xSirad iCenda Tavs am periodis xelovnebisTvis damaxasiaTebeli
propagandistuli xasiaTic: magaliTad, `oqtombris 10 wlisTavis
saxelobis skolis~ (arq. nikolski da krespini) gegma namglisa da
uros formisaa, konstruqtivizmis Teoretikosebisa da ideologebis,
Zmebi vesninebis proeqti `mZime mrewvelobis saxalxo komisariatis
Senoba~ leninis giganturi qandakebiT unda dagvirgvinebuliyo da a.S.
es proeqti ar ganxorcielebula, iseve, rogorc mravali sxva, igi
qaRaldze darCa: am periodSi qveynis materialuri resursebi Zalze
SezRuduli iyo. saxsrebis simwire imis mizezic xdeboda, rom
arqiteqtorebi, romlebic erT-erT umniSvnelovanes principad uaxlesi
masalebis gamoyenebas miiCnevdnen, iZulebulebi xdebodnen, Tavisi
Senobebi tradiciuli, magram imxanad gacilebiT ufro iafi
masalebisagan _ xisa da qvisagan eSenebinaT.
konstruqtivizmis arqiteqtura viTardeboda 30-iani wlebis
dasawyisamde, sanamde arqiteqturaSi iseve, rogorc xelovnebis sxva
dargebSi, dakanonda erTaderTi stili _ socialisturi realizmi,
sxva yvelaferi ki `burJuaziul formalizmad~ moinaTla.
erT-erTi pirveli nageboba, romelSic gamoikveTa axali
arqiteqturis principebi, iyo konstantin melnikovis pavilioni
`maxorka~ 1923 wlis sawarmoo gamofenaze moskovSi. es dinamikuri,
gonebamaxviluri Senoba Tavisi mkveTrad gamoweuli konsolebiT, Ria
xveuli kibiT da minis gamWvirvale kuTxeebiT Zlier gamoirCeoda
Tavisi novatoruli xasiaTiT. es koncefcia melnikovma SemdgomSi
3
ganaviTara parizis saerTaSoriso gamofenis sabWoTa pavilionis
SenobaSi.
konstantin melnikovs Sesrulebuli aqvs mravali socialurad
orientirebuli proeqti, maT Sorisaa muSaTa sacxovrebeli
kompleqsebi, klubebi, kulturis saxlebi, garaJebi. misma nagebobebma
sakmao gavlena iqonia 20-iani wlebis moskovis ieris Camoyalibebaze.
yoveli maTgani gamoirCeva moulodneli, originaluri da Tan
praqtikulad mizanSewonili gadawyvetiT. gansakuTrebiT cnobilia
Tavisi novatoruli xasiatiT melnikovis sakutari saxli, romelic
warmoadgens or Sezrdil cilindrs mravali fiwiseburi sarkmliT
gluv betonis zedapirze.
xSirad melnikovis proeqtebi warmoudgenlad uswrebs win Tavis
epoqas. aseTia, magaliTad, dinamikuri arqiteqturis idea, romelic
melnikovma wamoayena gamomcemloba `leningradis pravdis~ Senobis
proeqtSi: igi iTvaliswinebda damoukideblad moZrav sarTulebs,
`asxmuls~ centrSi ganlagebul cilindrze, romlis SigniTac
ganlagebulia liftebi da kibeebi. es idea ganxorcielda mxolod
saukunis Semdeg italieli arqiteqtoris, devid fiSeris mier agebul
`dinamikur caTambjenebSi~.