BIZNES NDERKOMBTAR Kapitulli 1 1)Kompanite angazhohen ne biznes nderkombtar per tri arsye kryesore: -te zgjerojn shitjet e tyre

-te gjejne burime -te diversifikojne burimet per shitjet dhe furnizimet 2)Eksport-importi I sherbimeve ka forma te ndryshme dhe me kryesoret jane: -udhetime,turizem dhe transport -performanca e sherbimeve -perdorimi i pasurive 3)Investimet e huaja kane te bejne me angazhimin e pronave jashte ne kembim te kthimeve financiare.Investimet e huaja kane formen e investimeve direkte dhe portofol 4)Investimet direkte jane ato investime qe i japin investitorit kontrollin e kompanis se huaj(IDH) 5)Kur dy ose me shume kompani ndajne pronesine e nje IDH-je quhet ndermarrje e perbashket 6)Kur njeri partner ne ndermarrjen e perbashket eshte shteti IDH-ja quhet shoqeri mikse 7)Globalizimi i produktit ka te beje me prirjen e firmave per te perdorur te mira dhe sherbime nga vise te ndryshme ne gjithe globin per te perfituar nga diferencat kombetare ne koston dhe cilesine e faktorve te prodhimit 8)Permiresimet teknologjike dhe ulja e barrierave te tregtise dhe te investimeve kane ndihmuar globalizimin e tregjeve dhe te produkteve Kapitulli 2 9)Teoria e tregtise nderkombtare synon te shpjegoje pse vendet zhvillojne epersite e tyre ne tregjet globale 10)Nje kompani motivohet per me investu jashte vendit sepse shikon qe atje te kete te mira fitimi 11)Teorite e tregtise nderkombtare jane: -merkantilizimi, -teoria klasike e tregtise 12)Sipas teorise se merkantilizimit fuqia dhe pasuria e kombeve varet nga thesari qe ato jane ne gjendje te akumulojne 13)Teoria klasike e tregtise perqendrohet ne shpjegimin e shkaqeve dhe efekteve te tregtise 14)Shkaqet qe nje firme te mund te investoje jashte jane: -perspektiva e fitimeve nga operacionet efektive -mundesia e uljes se rrezikut nepermjet diversifikimit -mundesia e shfrytzimit te papersosmerive te tregut 15)Papersosmerite e tregut mund te marrin forma te ndryshme si: -diferencimi i produktit -ekonomia e shkalles -faktoret institucionale Kapitulli 3 16)Politikat shteterore kane per qellim rregullimin, nxitjen, drejtimin dhe mbrojtjen e veprimtarive kombetare

17)GATT(marrveshja e pergjithshme per tarifat dhe tregtine) ka ndryshuar emrin ne OBT(organizata boterore e tregtis) 18)FMN(fondi monetary nderkombtar) u projektua te siguronte stabilitetin e sistemit monetar nderkombtar dhe per te mbajtur kurset fikse kembimi midis vendeve 19)Banka boterore u formua me 1944 per ti ndihmuar vendet qe vuanin nga shkaterrimet e luftes ajo me vone mori detyren per te ndihmu zhvillimin boteror 20)Ndryshimet e medha qe kane ndodhur ne mjedisin global politik me pasoja ne politiken e tregtise dhe investimeve nderkombtare: -reduktimi i ndikimit te politikave kombetare, -roli i institucioneve tradicionale, -themelimi i konfliktit midis vendeve te industrializuara dhe atyre ne zhvillim 21)Ne rast te keqesimit te bilancit tregtar, politika tregtare e shtetit perqendrohet ne programet e eksportit per te permirsuar shtrirjen e tregtis nderkombtare te firmave duke shtuar sherbime te reja per eksportin, fuqizuar bazen e te dhenave per tregtin e jashtme, zhvillimin e tregjeve si dhe duke bere riorganizimet e duhura te administrates shteterore 22)Stimujt qe perdoren per nxitjen e investimeve te huaja jane te karakterit fiskal, financiar dhe jofinanciar 23)Stimujt fiskal jane masa specifike per te terhequr investiroret e huaj ne formen e uljes dhe kreditimit te taksave, zbritje per shpenzimet kapitale, perjashtimet nga taksat etj. 24)Stimujt financiar ofrojn favore te veqanta per investitorin 25)Stimujt jofinanciar perfshijn blerjet e garantuara shteterore, mbrojtje speciale nga konkurenca nepermjet tarifave, kuotave te eksportit etj. 26)Prirjet proteksioniste me gjithe ndonje perfitim te castit, mund te rezultojne me keqsimin e klimes se tregtis dhe te investimeve nderkombtare Kapitulli 4 27)Nivelet e integrimit midis vendeve ekonomike jane: -zona e tregtise se lire(ZTL) -bashkimi doganor(BD) -tregu i perbashket(TP) -bashkimi ekonomik(BE) 28)Zona e tregtis se lire(ZTL) eshte forma me me pak kufizime dhe me e gjere e integrimit ekonomik. Ne kete sistem te gjitha barrierat e tregtis midis vendeve antare jane hequr 29)Bashkimi doganor(BD) anetart e BD i hqein barrierat per tregtin e mallrave dhe te sherbimeve midis antarve dhe BD parashikon nje politike tregtare te perbashket ne raport me joantart 30)Tregu i perbashket(TP) nuk ka barriera tregtare midis vendeve antare dhe ka nje politike te perbashket. Kufizimet ne integrim dhe investimet jane hequr 31)Bashkimi ekonomik(BE) antart do te harmonizojn politikat monetare, te taksave dhe shpenzimet shteterore gjithashtu nga te gjithe antart duhet te perdoret nje monedhe e vetme 32)Argumentet rreth integrimit ekonomik jane: -perfitimet dhe kostoja e integrimit -efekti i integrimit ne qmimet e importit, konkurrenca dhe ekonomia e shkalles dhe faktoret e produktivitetit -perfitimi dhe rajonalizimi kundrejt nacionalizmit

33)Kostot me te ulta te arritura nga prodhimi me i madh ne nje treg me te gjere, si rezultat i integrimit nderkombtar quhet ekonomi shkalle nderkombtare 34)Sistemi monetar europian(EMS) u formua me 1979 nga 9 antar te KE-se qellimi i te cilit ishte te stimulonte kooperimin e ngushte monetar ne nje zone te stabilizuar monetare ne Europe Kapitulli 5 35)Bilanci i pagesave eshte nje pasqyre dinamike qe permban regjistrimet e transaksioneve qe behen per nje periudh kohe te caktuar midis banorve te perhershem te vendeve te ndryshme 36)Qdo transaksion qe rezulton si terheqje fondesh nga jashte, regjistrohet si burim kapitalesh ose fondesh, ndersa cdo transaksion qe perfundon me dalje te fondeve ne nje vend tjeter regjistrohet si perdorim 37)Llogaria kapitale e bilancit te pagesave ka te beje me regjistrimin e transaksioneve te huave dhe investimeve pertej kufijve te vendit 38)Llogaria kapitale ndahet ne dy zera sipas: -pjekuris origjinale te investimit ose te huase -shtrirjes se pronesise ose kontrollit 39)Bilanci i pagesave mund te jete autonom ose kompensues 40)Ekujlibri i bilancit te pagesave i referohet nje sere rrethanash apo sistemit qe eshte i qendrueshem dhe i afte per tu mbajtur 41)Qekuilibri i bilancit te pagesave i referohet gjendjes ne te cilen egziston presioni i ndryshimeve dhe kjo gjendje nuk mbahet pafundesisht 42)Analiza e te dhenave te bilancit te pagesave ndihmon menaxheret te vlersojn probabilitetin e veshtiresive te pageses dhe te vlersojn ndikimin e kursit te kembimit dhe kompetitivin e nje vendi ne ekonomin boterore 43)Likuiditeti i vendit matet me rezervat nderkombtare qe zoteron 44)Borxhi nderkombtar eshte shuma e huave te marra se bashke me pagesat dhe interesat per to Kapitulli 6 45)Per ta kuptuar natyren e kultures nderkombtare duhen analizuar elementet e saja:gjuha, besimi, vlerat dhe qendrimet, doket dhe zakonet, elementet materiale etj 46)Gjuha eshte kritike per kulturen, sepse eshte mjeti i pare per transmetimin e informacionit dhe te ideve 47)Feja ndikon menyren e jeteses, besimet, vlerat, qendrimet dhe mund te kete nje efekt shum te madh ne menyren sesi njerzit sillen kundrejt njeri-tjetrit dhe kundrejt atyre te shoqerive tjera 48)Vlerat jane bindjet themelore qe i kane njerzit persa i perket asaj se qfare eshte e drejt dhe qfar e gabuar,e mir apo e keqe, e rendsishme apo e parendsishme 49)Zakonet jane praktika te perbashketa te vendosura.Doket jane sjellje te konsideruara sit e pershtatshme ne nje shoqeri 50)Kultura materiale perfshin produktet qe prodhojne njerzit 51)Estetika lidhet me shitjet, parapelqimet artistike te nje culture 52)Permasat e Hofstedes jane: -distanca e pushtetit, -shmangia e pasurise, -individualizmi,

-maskuliniteti Kapitulli 7 53)Shkaqet e kontrollit te eksportit jane sigurimi kombtar, politika e jashtme, oferta e kufizuar dhe mosperhapja e armeve nukleare 54)COCOM(komiteti kordinues per kontrollet e eksporteve multilaterale) ka per qellim te percaktoj ne menyre te vazhdueshme listen e artikujve qe eshte nevoja te kontrollohen apo qe duhet te hiqet kontrolli 55)GATT(organizata botrore e tregtis) percakton praktikat e pranushme ekonomike per vendet anetare te saja Kapitulli 8 56)Subjektet kryesore ne tregun e monedhave te huaja jane: -korporatat, -qeverite, -bankat, firmat e vogla dhe individet 57)Te blesh apo te shitesh valute ne tregun spot dmth qe kembimi i valutes behet brenda dy ditesh 58)Te blesh apo te shitesh valute ne tregun forward dmth qe kembimi i valutes behet ne avanse ne te ardhmen 30, 90 ose 180 dite 59)Kurset e kembimit jane cmimi i nje monedhe i shprehur me nje tjeter 60)Rritja e kerkeses qon ne vlersim te monedhave, ulja e kerkeses qon ne zhvlersim te monedhave 61)Ne transaksionet option jepet e drejta per ta blere ose per ta shitur monedhen me nje cmim ne nje afat te percaktuar 62)Ne transaksionet forward detyrohet qe me kontrate te bleje ose te shese me cmimin e caktuar ne kohen e caktuar 63)Tregu future i njejt me forward nga pikpamja e detyrimeve, dallimi eshte ne sasine minimale te monedhes me te cilen mund te futesh ne tregun valuator 64)Termi Eurotreg u referohet tregjeve te monedhave dhe kapitalit, ne te cilat transaksionet shprehen ne monedhe te ndryshme nga ajo e vendit me te cilin kryhen ato Kapitulli 9 65)FMN(fondi monetar nderkombtar) nje vend mund te antarsohet ne fmn duke bere pagesen e kuotave apo te depozitave te caktuara ne fond 66)Qellimi i SME(sistemit monetar europian) ishte te nxite zhvillimin e nje zone te qendrueshme monetare ne europe 67)Andrew Philips argumentoi se nje vend mund te stimuloj ekonomine dhe te rrite punesimin nepermjet rritjes se ofertes se parave Kapitulli 10 68)Operacionet e biznesit nderkombtar klasifikohen ne fillestare dhe te avansuara 69)Operacionet fillestare perfshijne eksport-importin, licensat e francizat 70)Operacionet e avansuara perfshijne investimet direkte te huaja, investimet portofol dhe transferimin e teknoligjise ne formen e ndermarrjeve te perbashketa 71)Drejtuesit e firmave qe jane joaktive zakonisht shfaqin munges devocioni per biznes nderkombtar 72)Motivet e te shkuarit jashte vendit per biznes ndahen ne: proaktive dhe reaktive 73)Motivet proaktive paraqesin stimuj per ndryshimet fillestare strategjike te firmes

74)Motivet reaktive jane stimujt qe rezultojne si reagimi dhe adoptimi i firmes ndaj ndryshimeve te imponuara nga mjedisi i jashtem 75)Strategjite e firmes per te filluar veprimtari te biznesit nderkombtar jane: -eksport-importi i terthorte -eksport-importi i drejtperdrejt -licencat -francizat 76)Nepermjet marreveshjes licencing nje firme lejon nje tjeter te perdore pronat e veta intelektuale ne kembim te nje kopensimi te caktuar.Firma marrese quhet e licencuar 77)Franciza perfaqeson dhenien borxh ose dhurimin e te drejtave nga kompania meme nje tjeter entiteti te pavarur per te bere biznes ne nje menyre te caktuar 78)Dy tipat me te perhapur te ndermjetsve nderkombtar jane: -kompanite e menaxhimit te eksportit(KME) -kompanite tregtare te eksportit(KTE) 79)Kompanite e menaxhimit te eksportit jane firma qe specializohen ne realizimin e sherbimeve te biznesit nderkombtar si komisionere perfaqesues ose si shperndares 80)Lehtesuesit nderkombtar jane subjekte jashte firmes qe ndihmojne ne procesin e nderkombtarizimit te firmes, nepermjet ofrimit te njohurive dhe informacionit por pa marr pjese ne transaksion Kapitulli 11 81)Nga pikpamja e filozofise se drejtimit firmat mund te kategorizohen: -etnocentrike(te orientuara ne tregun vendes) -policentrike(te orientuara ne tregje individuale te huaja) -regjio-centrike(te orientuara ne zona te medha apo ne tregun global) 82)Per te minimizuar dhe kontrolluar ndikimin negative te investimeve te huaja vendet angazhohen ne vlersimin formal te IDH-ve para se ato te miratohen 83)Roli i IDH-ve perqendrohet ne transferimin e teknologjise me te cilen do te kuptojme transferim sistematik i njohurive per manufakturimin e produktit, aplikimin e proceseve ose per ekzekutimin e sherbimeve 84)Kerkesat baze per transferimin e teknologjise jane: -disponimi i teknologjise se pershtatshme, -Kushtet ekonomike sociale qe favorizojne transferimin, -gatishmeria dhe aftesia, zotesia e pales marrese per te perdorur dhe pershtatur teknologjine 85)Faktoret qe percaktojne nje Joint Venture(JV)-ndermarrje te perbashket jane: -legjislacioni dhe kuadri shteteror, -nevoja e njerit partner per shprehit dhe pervojen e tjetrit, -nevoja e njerit partner per kapitalet dhe atributet e tjetrit 86)Mangesite e ndermarrjeve te perbashketa jane se shtate ne dhjete ndermarrje kane deshtuar ose jane shperbere 87)Arsyet e deshtimit te ndermarrjeve te perbashketa jane se:kane konflikte interesash, mosmarrveshje lidhur me sasine e fitimit qe ndahet 88)Kontrate drejtimi quhet ajo alternative ne te cilen firmat shesin pervojen e drejtimit te kompanise per shmangien e rrezikut dhe per perfitimet nga pronesia Kapitulli 12

89)Tregtia me kompensim(CT) eshte nje shitje me kompensim, pa shkembimin me para te mallrave, sherbimeve apo ideve 90)Blerja me counter(counter purchase) eshte kur palet pjesmarrse nenshkruajn 2 kontrata te vecanta, qe specifikojne produktet dhe sherbimet qe do te kembehen 91)Bayback(marrveshja e kompensimit) eshte kur njera pale bie dakord te furnizoje tekonologji ose pajisje qe ndihmon palen tjeter te prodhoje te mira dhe sherbime me te cilat shlyhen produktet ose teknologjia e ofruar 92)Offset eshte marrveshje net e cilen pjese te produkteve prodhohen ose montohen ne vendin bleres, duke marre formen e bashkeprodhimit, licencingut, kontratave ose nderrmarje te perbashketa