Anda di halaman 1dari 88

WWW.ARTSENAUTO.

NL

MAANDELIJKS MAGAZINE VAN V V AA JAARGANG 77 DECEMBER 2011

12

Anna Enquist over haar snuffelstage in het ziekenhuis

Dos en donts bij samenwerking in de maatschap

Sri Lanka: kleine parel in de schaduw van het grote India

Met speciale bijlage: ROSE. van AMREF Flying Doctors en VvAA

Alternatieve diergeneeskunde Bourgogne wonen & werken in de

advertentie

Inhoud

Redactie

Alternatieve dierenarts
k ben een hondenmens. Thuis hadden we al een hond en toen ik later ruimte genoeg had in een eigen huis, waren er ook altijd honden. Meestal twee tegelijk. In de tussenliggende periode, toen ik op een kleine etage woonde, had ik geen plaats voor een hond en dus kwamen er twee katten: Jacobse en Van Es. Eigenlijk waren het surrogaathonden, maar ik geloof niet dat ze daar zelf veel last van hadden. Ze werden stokoud. Het feit dat ze op hoge leeftijd nog geconfronteerd werden met twee echte honden in huis, deed daar niets aan af. Wie zich omringt met dieren en er goed voor zorgt, komt geregeld bij een dierenarts. In mijn geval kwam ik (gelukkig) lange tijd vaker met een van de beesten bij de dierenarts dan met mezelf bij een mensendokter. Qua honden heb ik namelijk een slechte hand van kiezen. Blijf altijd hangen aan zwak, ziek en zielig. Werden de katten vanzelf oud, de honden mankeerden altijd wat. De een had epilepsie, de ander een gevoelig spijsverteringsstelsel en weer een ander een onbehandelbaar huidprobleem. U begrijpt dat ik een warme band had met de dierenarts uit de stad waarin we lange tijd woonden. Die band werd verbroken toen deze dierenarts voorstelde om de hond met het huidprobleem homeopathische druppels voor te schrijven. Baat het niet, dan schaadt het niet, zei hij. Maar daarmee was hij aan het verkeerde adres. Ik ben namelijk uitgesproken antikwak en hou mij verre van niet-reguliere behandelingen. Ook als het over dieren gaat. En dus kom ik met onze mislukte Duitse dog niet bij bovengenoemde dierenarts en heb ik de dierenarts in het dorp waar we nu wonen, verteld dat wij van de evidence based diergeneeskunde zijn. Hij heeft het ter kennisgeving aangenomen en tot nu toe geen korrels of klankschaaltherapie voorgeschreven.

18

22

26

32

28
18 Interview
Schrijver en psychoanalyticus Anna Enquist liep vier maanden mee met de anesthesisten van het Amsterdamse VUmc. De gang van zaken in het ziekenhuis deed haar wenkbrauwen fronsen. oorlogsgebieden. Hij heeft veel ellende gezien, maar: Ik ben niet harder geworden door dit werk, toch laat het me nooit koud.

28 In de maatschap
Maatschappen lopen het vuur uit de sloffen om hun omgeving mee te krijgen in hun toekomstplannen, maar hoe blijf je als maatschap zelf op n lijn?

22 De alternatieve dierenarts
Ook in de diergeneeskunde wordt gebruikgemaakt van niet-reguliere behandelwijzen. Als het aan de KNMvD ligt, zal er steeds minder ruimte overblijven voor alternatieve therapien.

32 Arts aan het stuur


Amerikaanse ziekenhuizen met een dokter aan het hoofd presteren beter dan ziekenhuizen met een bestuurder van buiten de zorg. Geldt dat ook voor Nederland?
Marjan Enzlin, hoofdredacteur m.enzlin@artsenauto.nl 030 247 40 23

26 In oorlog en vrede
Anesthesioloog Chris Bleeker gaat voor Defensie drie maanden per jaar naar

12- 2011 3

advertentie

Medewerkers

Rubrieken
Focus
8 11 12 13 14 17

Onder de aandacht App Over de grens Mijlpaal In beeld Frank van Wijck

Wonen

57 Gespot 58 Binnenkijken bij de familie Holtkamp

Lezen & kijken


60 Boeken 61 Dvds 61 Filmfan

Management
Wilma van der Maten (1964) studeerde journalistiek en culturele antropologie aan de Universiteit Utrecht. Ze vertrok in 1999 naar Indonesi voor onder meer de NOS en Trouw. In 2007 vroeg de NOS haar een nieuwe post voor radio en televisie in Delhi, India, op te zetten. Sri Lanka behoorde tot een van de landen in de regio van waaruit ze verslag deed. Onder begeleiding van het leger mocht ze in 2009 het noorden van het land bezoeken om daar de laatste stuiptrekkingen van de rebellerende Tamiltijgers vast te leggen. Sinds afgelopen zomer woont de voormalige NOS-correspondent opnieuw in Indonesi. Voor diverse media doet ze vanuit Pakistan, India en Indonesi regelmatig verslag over de gebeurtenissen in deze landen. Voor dit nummer schreef Wilma een reisverhaal over Sri Lanka, zie pagina 62.

34 Portret: Ben de Berg 35 Recensies 35 Raadger/Ramler over inzicht

Reizen
62 68 68 69 72

Wet & recht

36 Lezersvragen 36 Annemarie Smilde over zorg op afroep

Sri Lanka Joris van Drooge over luchthavens Reisnieuws Antwerpen VvAA reizen

VvAA
21 37 76 78 80 81 83 85

Fiscaal

39 Lezersvragen 39 Peter van Bakel over promoveren

Personal finance
40 40 41 41

Aanpassing huwelijkswetgeving Ferdinand Wit over strips Lezersvragen Joan Versluijs over kinderalimentatie

Bestuur Praktijkadvies Welkom bij VvAA VvAA Nieuws VvAA opleidingen Academie voor Medisch Specialisten Opleidingen OSG/VvAA Ledenvoordeel: lezing Hella Haasse door Aldwin Kroeze; Philippe Jaroussky zingt met het Freiburger Barockorchester

Student

42 Prikbord 44 Update: studeren over de grens 45 Mijn geld: Robert van de Peppel

Ledemaatjes

86 Advertenties van leden voor leden

En verder
3 6 6 82

Digitaal
Peter van Bakel (1965) stapte vijf jaar geleden vanuit het bankwezen over naar VvAA belastingadviseurs en consultants bv. Als clintadviseur ontmoet hij veel leden. Voor Arts & Auto schrijft hij maandelijks een column over de dagelijkse praktijk. Van Bakel, geboren en getogen in Amsterdam, woont nu met vrouw en drie kinderen in een dorpje in het groene hart. Veel van zijn vrije tijd gaat zitten in cultuur en sport. Ook is hij actief in de plaatselijke toneelvereniging, die elk jaar een kluchtig stuk op de planken zet. Verder is hij een beetje verslaafd geraakt aan hardlopen. Onlangs liep hij de marathon van Amsterdam. Erg leuk, maar de mooiste is die van New York, die ik in 2010 samen met mijn vrouw heb meegelopen. Daar vallen eigenlijk alle andere lopen bij in het niet. We gaan deze zeker nog een keer lopen, maar dan nemen we de kinderen ook mee.

46 Bram Vermeer over e-books 46 Lezersvragen 47 Gadgets

Van de redactie Colofon MuziekKliniek Puzzel

Auto
48 52 52 53

Portret: Range Rover Evoque Bart van den Acker over beveiliging Nieuws Trendsetter: Hyundai Veloster

Eten & drinken

54 Maandmenu van Merijn Tol 56 Han Sjakes over de Cote dOr

Achterin

97 De Spiegel: Wouter Klootwijk 98 Henk Vaarkamp (1950 - 2011)

12 - 2011 5

Colofon
Jaargang 77, nummer 12, 26 november 2011

Contact met VvAA:

030 247 47 89 www.vvaa.nl

MuziekKliniek
Elke maand bespreekt Bram van Schaik in zijn MuziekKliniek op www.artsenauto.nl interessante nieuwe titels en concerten, van pop tot jazz, en van klassiek tot wereld muziek. Lezers van Arts & Auto kunnen hier meedingen naar een exemplaar van de besproken titels of kaartjes voor concerten. Maar natuurlijk niet zonder eerst de vragen goed te beantwoorden

Redactie: Hoofdredacteur: Marjan Enzlin Eindredacteuren: Marcel van Dijk, Anne Mieke van Eijsden Redacteuren: Monique Bowman, Ingrid Lutke Schipholt, Roel Notten Vormgever: Conny Lubbersen Redactieassistenten: Anne Barendregt, Monique van Helden-Dihalu Ledemaatjes: Martine de Paauw-Rolf Medewerkers aan dit nummer: Bart van den Acker, Peter van Bakel, Fleur Baxmeier, Sven Benjamins, Louis Blom, Yde Bouma, Sebastiaan ter Burg, Gonnie Constansia, De Beeldredaktie, Wil Bonneveld, Djanko, Bart Doornbusch, Joris van Drooge, Wouter Klootwijk, Frank van Kolfschooten, Marcel Leuning, Diederik Leusink, Daan Marselis, Wilma van der Maten, Leon Mussche, Marloes de Moor, Gertjan Portman, Sal van der Put, Wout Raadgers, Pieter Ramler, Nadine Reef, Tjomme Reeringh, Daphne Riksen, Carolyn Ridsdale, Peter Ritmeester, Ed van Rijswijk, Bram van Schaik, Han Sjakes, Annemarie Smilde, Nout Steenkamp, Els van Thiel, Merijn Tol, Anton van Tuyl, Rutger Vahl?, Bram Vermeer, Joan Versluijs, Marleen Vos, Flip Vuijsje, Frank van Wijck, Ferdinand Wit. Redactieadres: Postbus 8153, 3503 RD Utrecht 030 247 43 41 redactie@artsenauto.nl www.artsenauto.nl Adreswijzigingen: U kunt al uw wijzigingen doorgeven op www.vvaa.nl/ mijngegevens, of bel VvAA ledenservice: 030 247 47 89. Advertentieverkoop: PSH Media Sales Benno Aalders, accountmanager Kronenburgsingel 515 Postbus 30095, 6803 AB Arnhem t 026 750 18 00 f 026 750 18 01 benno.aalders@pshmediasales.nl Cordinatie advertentiemateriaal Manon Hubers, 026 750 18 57 manon.hubers@pshmediasales.nl

SMiLE, Beach Boys In 2004 waagde Brian Wilson zich, tot ieders verrassing, voor het eerst sinds 1967 aan SMiLE, en dan ook nog eens live. En nu, 45 jaar na dato, komt het legendarische album van The Beach Boys dan eindelijk uit. Deze Heilige Graal van The Beach Boys bevat de hits Heroes And Villains en Good Vibrations, nu te beluisteren binnen de context waarvoor ze oorspronkelijk waren bedoeld. EMI stuurde ons ter verloting drie cds waarop naast het complete album ook een serie bonustracks staat. The Sound of the South Na het succes van The Sound of the Westcoast reist Leo Blokhuis deze keer af naar het Amerikaanse zuiden. Daar ontstond uit de ontmoeting van blanke country en zwarte soul een uniek geluid. Blokhuis verzamelde de mooiste southern songs, van bekende klassiekers tot onverwachte vondsten. Met nummers van Aretha Franklin, Otis Redding, Tina Turner, Elvis Presley, Dusty Springfield en vele anderen. Win een van de drie exemplaren. [PIAS] NITES Het Klokgebouw in Eindhoven is vrijdag 9 december het decor van de eerste Nederlandse editie van [PIAS] NITES. dEUS (B), Tiga (CAN), Crystal Fighters (UK), Pete Philly (NL), Vitalic (FR), Balthazar (B) en Boemklatsch (NL) staan bij voorbaat garant voor een heerlijk muziek-

festijn. Radio 3FM zal die avond aanwezig zijn om live uit te zenden/ verslag te doen. Voorafgaand aan de [PIAS] NITES besteedt 3FM aandacht aan het evenement door middel van o.a. spraakmakende prijsvragen voor bijvoorbeeld een VIP-arrangement. Aan lezers van Arts & Auto stelt [PIAS] 2 x 2 kaarten ter beschikking.

Het beste van Pink Floyd Wat precies het beste is van een bandje, blijkt al te vaak een stevig discussiepunt. Liefhebbers van Pink Floyd hadden het makkelijk, want die hoefden niet te kiezen. De hele geremasterde catalogus van deze Britse band werd in enkele worpen op de markt gebracht. Voor Arts & Auto stelde EMI drie exemplaren beschikbaar van A Foot In The Door - The Best Of Pink Floyd: n cd met zestien nummers die uit het hele oeuvre zijn geplukt. Speedfest 2011 Liefhebbers van snelle rock smullen bij voorbaat, want met zo veel grote namen op n affiche overtreft de zesde editie van Speedfest alle voorgaande. Twintig bands komen 10 december in het Eindhovense Klokgebouw in actie, waaronder Danko Jones, Monster Magnet, The Sonics, de Heideroosjes en natuurlijk de aanstichter van dit alles, Peter Pan Speedrock. Voor 2 lezers liggen setjes van 2 kaartjes klaar.

Ledemaatjes: Bij voorkeur opgeven via de website: www.vvaa.nl/ledemaatjes. Meer informatie vindt u op pagina 86.
Advertenties staan onder controle van de redactie en kunnen worden geweigerd zonder opgaaf van redenen. Advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen, gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Daarnaast zijn de Algemene Advertentie Voorwaarden van PSH Media Sales van toepassing. Op verzoek wordt een exemplaar toegezonden. (c) Copyright 2011. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie of uitgever. PSH Media Sales en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. Van werken van beeldende kunstenaars, aangesloten bij een Cisac-organisatie zijn de auteursrechten geregeld met Pictoright te Amsterdam.

ISSN 0004-3966 Verschijnt: 12 maal per jaar Druk: Senefelder Misset, Doetinchem

Ga naar www.artsenauto.nl/muziek en doe mee met de prijsvragen.

6 12 - 2011

advertentie

Focus

Onder de aandacht

Oproep
Zorgen bij vrouwelijke artsen
Uit een ledenraadpleging van de Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen (VNVA) blijkt dat 97 procent van de ondervraagde leden zich ernstig zorgen maakt over de voorgenomen bezuinigingen op de huisartsenzorg. De VNVA heeft naar aanleiding van deze ledenraadpleging een brief gestuurd aan de leden van de vaste Kamercommissie van VWS met het verzoek niet in te stemmen met de voorgestelde bezuiniging van 132 miljoen op de huisartsenzorg. Want die bezuiniging zal volgens de VNVA vooral ten koste gaan van de begeleiding, ondersteuning en behandeling van chronisch zieken in de eerste lijn.

Oproep voor lezersfoto's


Heeft u een leuke foto van de opening van uw nieuwe praktijk, de renie van uw opleiding, een survival-weekend met al het personeel, of het jaarlijkse wadlooptochtje met collegas? Voor de nieuwe rubriek Onder de leden is de redactie van Arts & Auto op zoek naar fotos van feestelijke, bijzondere en niet-alledaagse bijeenkomsten en activiteiten in het leven van onze lezers. Alleen digitale fotos in een hoge resolutie (min. 300 dpi) en van een goede technische kwaliteit komen voor publicatie in aanmerking. Stuur uw fotos vergezeld van een korte toelichting wat of wie erop te zien is toe aan oproep@artsenauto.nl, o.v.v. uw eigen gegevens (naam, VvAA lidmaatschapsnummer, leeftijd en beroep).

Leidraad esthetische chirurgie


De Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) heeft een leidraad ontworpen voor plastische en cosmetische chirurgie in privklinieken. Hiermee wil de NVPC de kwaliteit en de veiligheid van plastisch chirurgische en esthetische ingrepen die haar leden in particuliere klinieken uitvoeren, verhogen. De leidraad geldt als nieuwe norm. Momenteel is iedere arts die zich bekwaam acht, bevoegd bepaalde ingrepen te doen. Schrijnende incidenten hebben aangetoond dat dit nogal eens op gespannen voet staat met de kwaliteit van de ingrepen. Erkende plastisch chirurgen daarentegen, hebben een opleiding van minimaal 6 jaar na hun artsendiploma genoten. Zij worden hierna periodiek gecontroleerd en gevisiteerd. Dit belangrijke kwaliteitskenmerk is opnieuw bevestigd en verankerd in de leidraad.

In de schaduw
Het nationaal museum van de psychiatrie in Haarlem, Het Dolhuys, zet t/m 22 januari de naasten van mensen met een psychisch probleem centraal tijdens de tentoonstelling De bruid van Leopold In de schaduw van een ziekte. De inrichting van de tentoonstelling is genspireerd op het huis van een kunstenares met een manischdepressieve stoornis. www.hetdolhuys.nl

BBC-docuserie op dvd
Goed nieuws voor liefhebbers van BBC-documentaires: sinds begin deze maand is de prestigieuze docuserie Inside the Human Body verkrijgbaar op dvd. De vier aeveringen van bijna een uur (respectievelijk Creation, First to Last, Building Your Brain en Hostile World) worden gepresenteerd door Michael Mosley, een Britse journalist met een medische achtergrond. Nederlands ondertiteld, 19,99. www.docudvd.nl

8 12 - 2011

Meer zelfstandigheid voor meer professionals


Speciaal opgeleide verpleegkundigen en physician assistants mogen voortaan zelfstandig bepaalde voorbehouden handelingen uitvoeren. Na de Tweede Kamer heeft nu ook de Eerste Kamer ingestemd met de wetswijziging van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg. De wetswijziging betreft verpleegkundig specialisten, verpleegkundigen met een vervolgopleiding (diabetesverpleegkundigen, oncologieverpleegkundigen en longverpleegkundigen) en physician assistants (PAs). Tot de wetswijziging waren zij alleen bevoegd om voorbehouden handelingen uit te voeren en medicijnen voor te schrijven onder verantwoordelijkheid van een medisch specialist. Na de wijziging met betrekking tot taakherschikking mogen deze zorgprofessionals zelfstandig geneesmiddelen op recept (UR-geneesmiddelen) voorschrijven en voorbehouden handelingen uitvoeren. Voor zowel de voorbehouden handelingen als het voorschrijven van UR-geneesmiddelen geldt dat zij pas bevoegd zijn als zij ook aantoonbaar bekwaam zijn. In een Algemene Maatregel van Bestuur gaat de minister uiteenzetten aan welke bekwaamheidseisen zij moeten voldoen en hoe dit wordt gecontroleerd. De overheid wil met de wijziging bereiken dat het mogelijk wordt nieuwe professionals toe te laten in het medische domein om hiermee de zorg doelmatiger te maken en bij te dragen aan het oplossen van het personeelstekort in de zorg. De wetswijziging is geldig zodra het besluit is gepubliceerd in de Staatscourant.

Arts-coaches voor patinten


Vier artsen hebben een beroepsvereniging opgericht voor medische coaching van patinten met een (chronische) aandoening. De arts-coaches helpen deze mensen de regie over hun leven terug te krijgen. Medische Coaching begint waar medische behandeling ophoudt, aldus de vereniging op haar website Medischecoaching.nl. Het richt zich op mensen die door medische klachten of beperkingen van zichzelf of iemand in hun nabije omgeving hun manier van leven moeten aanpassen en de draad weer willen oppakken. De behandelend arts heeft vaak onvoldoende tijd om hen daarin te begeleiden terwijl een psycholoog voor veel mensen een stap te ver is en geen medisch-inhoudelijke kennis heeft.' Het is de bedoeling dat er over het hele land een netwerk van arts-coaches ontstaat. Vooralsnog zijn er geen zorgverzekeringen die de diensten van deze coaches vergoeden.

Dokter Ted
De Amersfoortse huisarts Ted van Essen die ook tv-dokter van Omroep MAX is schreef het boek Dokter Ted. Gezond blijven met de MAXdokter. Het boek bevat informatie, houvast en adviezen om kwalen te voorkomen of ervoor te zorgen dat ze niet erger worden. Zo wil Van Essen bijdragen aan patient empowerment. Hij haalde met een ingezonden brief in NRC Handelsblad onlangs nog uit naar critici van de griepprik. Van Essen meent dat de griepprik wel degelijk effect heeft en dat met name ouderen deze vaccinatie moeten krijgen. Uitgeverij Thoeris, 14,95.

Pech onderweg?
Met VvAA app bent u snel weer op weg
Download nu de gratis VvAA onderweg app voor iPhone. Door de handige hier ben ik nu functie weet de Artsen Alarm Service direct waar u staat. Wij ontvangen ook meteen uw polisnummer en kenteken waardoor we u nog sneller kunnen helpen.
vvaa.nl/mobile

Advert. pech onderweg A4balk.indd 1

04-10-11 14:14

12 - 2011 9

advertentie

Focus

App

Apps voor smartphones zijn ongekend populair. In deze rubriek belichten we elke maand een bijzondere app, met commentaar van een gebruiker.

Muscle System Pro II


TEKST DAPHNE RIKSEN

Wat? De app Muscle System Pro II toont van de 433 belangrijkste spieren van het menselijk lichaam hoe ze lopen, waar ze op het bot zijn aangehecht en door welke zenuw ze worden aangestuurd. Je kunt het menselijk lichaam van alle kanten bekijken en er steeds dieper op inzoomen. Spierlagen zijn met een scalpel tot tien lagen diep te verwijderen, zodat onderliggende spieren zichtbaar worden. De app is ook te gebruiken om de naam van een bepaalde spier op te zoeken of namen te oefenen in een meerkeuzequiz. Informatie over specieke spieren wordt getoond in een pop-up venster. Je kunt ook eigen notities toevoegen. Voor wie? Muscle System Pro II is heel geschikt voor studenten fysiotherapie, maar ook handig voor ervaren fysio- en manueel therapeuten, chiropractors en nurse practitioners. Plus- en minpunten Als interactief hulpmiddel om snel de naam en werking van spieren op te zoeken en te leren is deze app bijzonder geschikt. De driedimensionale afbeeldingen zijn levensecht en zien er prachtig uit. Helaas is de app niet helemaal foutloos: de adductor hallucis bijvoorbeeld bevindt zich in de voet, niet in het bovenbeen. Reacties In de iTunes-winkel is deze app beoordeeld met het cijfer 4+ op een schaal van 1 tot 5. Recensent Michael Grothaus schrijft op The Unofcial Apple Weblog (www.TUAW.com) over de iPad-versie: Mark my words: Muscle System Pro II will one day appear in an iPad commercial. Its that good. This is one of those apps that show you just how powerful the iPad can be. Op www.appstorehq.com schrijft een gebruiker: I use this to teach med students as well as educate my patients on the inner workings of the muscle system... they love it and so do I.

Naam Ivan Bruinier (31) Beroep vierdejaars student fysiotherapie Hogeschool Utrecht en personal trainer Werkplek eigen bedrijf

Toen ik twee jaar geleden een iPhone kocht, ben ik meteen op zoek gegaan naar medische apps. Als beginnend student fysiotherapie wist ik toen nog relatief weinig over het menselijk lichaam en ik wilde vooral een app om snel spieren op te zoeken en uit te vinden wat ze precies doen. In die tijd had Muscle System Pro de beste recensies in de App Store. Ik heb de app in de begintijd van mijn studie vrijwel dagelijks gebruikt. Nu is dat nog sporadisch. Ik vind het bijvoor-

Snel spieren opzoeken


beeld handig om bij het behandelen van een blessure snel op te kunnen zoeken welke zenuw een bepaalde spier aanstuurt. Zo leer je ook steeds beter hoe spieren lopen. De maker van Muscle System Pro heeft ook fraaie apps over het skelet en de werking van het hart en de hersenen. Trouwens, een heel leuke app om anatomie te leren is de game Speed Bones MD. Echt een aanrader!

Praktische informatie over Muscle System Pro II


Bruikbaar op iPhone, iPod Touch, iPad Prijs vanaf 5,49 Ontwikkeld door 3D 4 Medical Meer informatie www.applications.3d4medical. com/muscle_pro.html

FOTO: DE BEELDREDAKTIE/HERBERT WIGGERMAN

Focus

Over de grens

Dokter Nurse
In de Verenigde staten kan het gebeuren dat je als patint met bijvoorbeeld oorklachten wordt verwelkomd met een hartelijk Hi, Im Dr. Patti McCarver, and Im your nurse, waarna de verpleegkundige de diagnose vochtophoping stelt en antihistaminica voorschrijft. Van oudsher wordt in Engelstalige landen de titel doctor in het dagelijks spraakgebruik gebruikt om artsen (physicians) aan te duiden, maar steeds vaker voeren gepromoveerde health professionals uit andere beroepsgroepen zoals verpleegkunde, farmacie en fysiotherapie hun academische titel, met als resultaat een strijd over niet alleen de titel doctor maar ook over het geld, de macht en het aanzien dat hiermee gepaard gaat. Amerikaanse artsen zijn inmiddels in de tegenaanval gegaan. Zij dringen aan op nieuwe wetgeving die moet voorkomen dat er onduidelijkheid bestaat over wie nu wel of geen echte arts is. In de staat New York is een wetsvoorstel ingediend om verpleegkundigen te verbieden zich in advertenties als doctor te afficheren. (Bron: The New York Times)

Hoogverraad
In Pakistan dreigt een proces wegens hoogverraad tegen dokter Shakeel Afridi. Onder de dekmantel van een gefingeerde vaccinatie-actie tegen hepatitis B in de stad Abbottabad, hielp deze arts de CIA bij het lokaliseren van Osama bin Laden. Hierdoor kon het gezicht van Al Qaida begin dit jaar door Amerikaanse special forces worden gedood. Drie weken later werd Afridi door de Pakistaanse inlichtingendienst gearresteerd. Sindsdien zit hij vast en hangt hem een zware straf boven het hoofd. Ook gaan er geruchten dat hij zou zijn gemarteld.

Bekentenis

Pimpen in Azi
Het Verre Oosten ontpopt zich steeds meer als populaire bestemming voor medisch toerisme. Thailand en India zijn in trek voor orthopedische en hartchirurgische behandelingen, Singapore doet het onder meer goed op het gebied van kanker en hartkwalen. Allemaal landen die verwachten door te groeien naar meer dan een miljoen buitenlandse patinten per jaar. De meesten van hen komen uit de Verenigde Staten, en kunnen er tot 50 procent op hun medische kosten besparen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is niet gelukkig met deze ontwikkeling. Zij vreest een brain drain van medisch talent van de overheid naar de particuliere sector, en van platteland naar grote steden. Dit kan botsen met het streven naar een goede, toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg voor de eigen bevolking. Maar de trend lijkt niet te stuiten. Met als nieuwste klantencategorie de snel groeiende klasse van relatief welgestelde Chinezen die in de ban zijn van de Hallyu, ook wel de Korean Wave: de wereldwijde groei in populariteit van Koreaanse massacultuur. Vorig jaar gingen maar liefst 82.000 Chinezen in Zuid-Korea onder het mes, waar ze gezamenlijk 700 miljoen dollar besteedden. Een medewerker van de Lamar Plastic Surgery Clinic in Seoel zegt dat Chinese patinten vaak arriveren met fotos in de hand van Koreaanse sterren op wie ze willen lijken. (Bron: Reuters)

Voor het eerst is voor een Amerikaanse rechtbank een bekentenis gedaan over illegale orgaanhandel. Levy Izhak Rosenbaum beaamde in New Jersey voor de rechter dat hij had bemiddeld bij drie niertransplantaties, tegen een vergoeding van minimaal 120.000 dollar per keer. Rosenbaum betrok de nieren uit Isral van in de woorden van de aanklager kwetsbare personen, voor 10.000 dollar per stuk. Rosenbaum hangt nu een gevangenisstraf van twintig jaar boven het hoofd. Waar de transplantaties plaatsvonden is niet bekend, maar experts op het gebied van orgaantransplantatie stellen dat veel Amerikaanse ziekenhuizen onvoldoende controleren of donoren hun organen niet hebben verkocht.

Harde concurrentie
Met veel machtsvertoon werden in de Nigeriaanse hoofdstad Lagos begin oktober verschillende apotheken binnengevallen. Politieagenten werden hierbij niet alleen begeleid door ambtenaren van Nigerias National Agency for Drugs Administration and Control, maar ook door lokale concurrenten. Het officile doel van de actie was het in beslag nemen van niet-geregistreerde en illegaal gemporteerde geneesmiddelen, maar volgens dr. Ngozi Ugoji een van de gedupeerde apothekers werd de actie ook aangejaagd door het ressentiment van minder succesvolle collega-apothekers met goeie connecties bij de overheid.

12 12 - 2011

Focus

Mijlpaal

Jong en bevlogen
Onlangs is een frisgroene loot ontsproten aan de Gezondheidsraad: de Jonge Gezondheidsraad, kortweg jongGR, een netwerk van jonge wetenschappers dat vernieuwende ontwikkelingen signaleert en op waarde schat. Arts Sylvia Kunst was er vanaf de eerste minuut bij.
TEKST Els van ThiEl FOTOGRAFIE DE bEElDrEDakTiE/florEn van olDEn

e Gezondheidsraad heeft een lange traditie van advisering op grond van de stand van de wetenschap. Meestal beoordeelt een commissie van deskundigen de bestaande literatuur en voegt er eigen expertise aan toe. Degelijk en houtsnijdend, maar niet hemelbestormend. Nieuwe loot de jongGR pakt het eigentijdser aan en opereert vooral virtueel, via Facebook, LinkedIn en Twitter. Maar om de fysieke link met de Gezondheidsraad te leggen, is er de jongGR-commissie: tien succesvolle jonge wetenschappers en een jonge beleidsmedewerker van VWS. Zij gaan hun eigen netwerk aanspreken om zo een groot online netwerk te creren op het gebied van volksgezondheid. Louise Gunning, voorzitter van de Gezondheidsraad, vindt dat ze boft dat ze de jongGR-commissie mag voorzitten. Als enige die ouder is tussen al die jonge honden! e Gezondheidsraad maakte altijd al gebruik van een netwerk van zon tweehonderd wetenschappers op het terrein van de volksgezondheid. Jonge mensen waren daarin echter slecht vertegenwoordigd. We denken dat jonge artsen en onderzoekers nieuwe en spannende ontwikkelingen vaak eerder in het oog hebben en ons zouden kunnen helpen om die beter te signaleren, legt Gunning uit. Sylvia Kunst (32), wetenschappelijk secretaris van de Gezondheidsraad, stond aan de wieg van jongGR en is er vanuit de raad lid van. Kunst heeft vijf jaar als klinisch arts gewerkt, is gepromoveerd en in opleiding tot kno-arts geweest. Toen ze in 2010 overstapte naar de Gezondheidsraad belandde ze in een andere wereld. Ik ben arts, voelde me arts en ineens liep ik rond in de beleidswereld. Die twee werelden zijn eigenlijk nieuwsgierig naar elkaar, merkte ik, maar

ze weten niet goed hoe ze elkaar moeten bereiken. Kunst geniet ervan dat ze nu met collegas Gwen Soete en Sandy Litjens een brug kan slaan tussen beleid, wetenschap en werkveld. En dat via een nieuwe en opwindende manier als crowdsourcing.

sylvia kunst geniet ervan dat ze een brug kan slaan tussen beleid, wetenschap en werkveld.

e voordelen liggen voor het grijpen voor jongGR, vindt Kim Idzardi, communicatieadviseur bij Nictiz, expertisecentrum voor ict in de zorg. De drempel is laag, het bereik groot en je boort er oneindig meer kennis mee aan dan met een handjevol mensen rond een vergadertafel.

De voordelen liggen voor het grijpen voor jongGR


Dat jongGR meteen een grote vlucht heeft genomen, is volgens Gunning mede te danken aan de vorm. Deze jonge wetenschappers zitten in de enerverende opbouwfase van hun carrire en hebben vaak jonge kinderen. Veel tijd is er dus niet. Maar zo nu en dan naar de discussiepagina van Facebook gaan lukt ze wel. Next Generation Medicine is een van de discussiethemas: medische technieken en technologien waarvan de klinische en maatschappelijke impact nog niet goed in te schatten is. De discussies moeten uitmonden in Signalen, een variant op de Signalementen van de raad. Kunst koestert hoge verwachtingen: Als talentvolle clinici en fundamentele wetenschappers met elkaar in contact komen, groeit er niet alleen een synthese van beleid en zorg, maar ook van fundamenteel onderzoek en klinisch werk. We kunnen heel veel voor elkaar betekenen. <

12 - 2011 13

Focus

In beeld

Inleveren
Anderhalf jaar geleden werd de Amsterdamse documentairefotograaf Huub van der Put (46) getroffen door Amyotro sche Lateraal Sclerose (ALS). Wie met deze onbehandelbare, zeer progressieve en fatale neurologische aandoening te maken krijgt, levert vanaf de diagnose in hoog tempo alle lichamelijke functies in. Dat laat ook de indringende ALS-campagne op tv zien. Van der Put besloot zijn leven met ALS en het leven van zijn gezinsleden vast te leggen in beeld. Onder de titel Als mijn tante een ringbaardje had publiceert hij op www.huubvanderput.nl fotos waarin zijn lichamelijke aftakeling op indrukwekkende en keiharde wijze vorm krijgt, maar waarop ook te zien is hoe het gezinsleven tegen de verdrukking in doorgaat. Op de website zijn fotos te zien van de fotograaf zelf, maar vooral ook van de hand van zijn zoon Sal (10). Bijgaande foto van het dagelijks ochtendritueel maakte Sal in week 44 van dit jaar onder de titel Opstaan.
FOTO: SAL VAN DER PUT

advertentie

De markt

Frank van Wijck


Frank van Wijck is medisch journalist en vaste medewerker van Arts & Auto. Elke maand schrijft hij op deze pagina over ontwikkelingen in de markt. Op www.artsenauto.nl houdt hij daarover dagelijks een weblog bij.

Wederhoor
Zorgprofessionals worden op websites als ZorgkaartNederland.nl voortdurend aan het oordeel van de patint onderworpen. Maar is het wel eerlijk dat die laatste daarbij zelf altijd buiten schot blijft?
at doet een medisch specialist die een slechte beoordeling over zichzelf tegenkomt op ZorgkaartNederland.nl? Als hij slim is, belt hij de patint op om te vragen wat hem niet beviel aan de behandeling. In veel gevallen zal het antwoord niet zo veel te maken hebben met het medisch handelen zelf. Het zal vaker gaan om de vraag of de patint zich bij de dokter veilig voelt. En of hij vindt dat die dokter hem vriendelijk genoeg bejegent en duidelijk uitlegt wat hij gaat doen en waarom hij dat gaat doen. De patint zal het ook waarderen als de dokter na de ingreep vraagt hoe het nu gaat, en vertelt wat hij van zijn herstelproces mag verwachten. ZorgkaartNederland.nl beschrijft duizenden verhalen van patinten die beoordelen hoe de zorg hen beviel. We lezen er dingen als Conclusie: klantvriendelijk, mooie accommodatie, kort wachten in wachtkamer en meedenkende artsen. Ben zeer tevreden. Maar ook: Er is te weinig oor voor wat de patint over zichzelf weet te vertellen. Bijvoorbeeld mijn opmerking over mijn allergische reacties is volledig in de wind geslagen, met als gevolg hevige allergische reacties op alle antibiotica. De site wordt hiermee tot een soort Iens.nl voor de gezondheidszorg. En dat kun je als zorgaanbieder leuk of vervelend vinden, maar zolang internet blijft bestaan, gaat deze vorm van beoordeling nooit meer weg. Het enige nadeel van ZorgkaartNederland.nl is dat het verhalen vertelt. En omdat dit rijp en groen gebeurt, is de informatie eruit moeilijk te kwantificeren. De CQI-ziekenhuizen (Consumer Quality Index) die de Santeon Ziekenhuizen, Stichting Miletus en de Nederlandse Patinten Consumenten Federatie (NPCF) hebben ontwikkeld, gaat een stap verder. De deelnemende ziekenhuizen meten hiermee zowel de klinische als de

poliklinische patintervaringen op basis van vragenlijsten. Deze aanpak maakt uitkomsten kwantificeerbaar, waardoor de deelnemende ziekenhuizen elkaar onderling kunnen vergelijken. En ze kunnen op basis van de verzamelde gegevens de kwaliteit van zorg zoals de patint die ervaart verder verbeteren. Hiermee kunnen ze een belangrijke slag slaan in de strijd om de patint die zich na een doorverwijzing afvraagt naar welk ziekenhuis hij het best kan gaan. Mooie ontwikkelingen, maar ik mis er nog een: waar blijft de eerste site waarop dokters hun patinten beoordelen? Voorbeeldige patint, kwam goed genformeerd binnen, stelde relevante vragen en wilde precies weten wat de verwachte behandeluitkomst zou zijn bij de ene of de andere behandeloptie. Maar ook: Een absolute ramp. Staat niet open voor gezondheidsadviezen, weigert zich aan zijn medicijnschema te houden en heeft geen besef van de 13.000

Waar blijft de eerste site waarop dokters hun patinten beoordelen?


euro vermijdbare zorgkosten toen het door gebrek aan compliance misging. Zon beoordelingssite zou ik graag zien. Niet om dokters te laten beslissen welke patinten ze wel en niet willen behandelen, maar om een einde te maken aan de situatie dat de patint totaal buiten schot blijft. Hij mag alles vinden van de zorg en overal een mening over hebben, maar hij hoeft zich nergens in te verdiepen en hoeft nooit verantwoording af te leggen: Ik betaal mijn premie toch? De Nederlandse Zorgautoriteit stelt terecht dat een zelfbewuste, kostenbewuste consument een voorwaarde is om vraagsturing in de zorg te realiseren en tegelijkertijd de zorgkosten te beheersen. Daarbij past confrontatie van die consument met de gevolgen van zijn handelen als patint. < Reageren? f.vanwijck@artsenauto.nl

12 - 2011 17

Interview

Allemaal kokers naast elkaar


Schrijver en psychoanalyticus Anna Enquist liep vier maanden mee met de anesthesisten van het Amsterdamse VUmc. Haar ervaringen vormden de basis voor haar roman De verdovers, waarin ze de spanning beschrijft tussen anesthesie en psychotherapie. De gang van zaken in het ziekenhuis deed haar wenkbrauwen fronsen: Dat langs elkaar heen werken van afdelingen heeft mij enorm verbaasd.
INTERVIEW Roel NotteN FOTOGRAFIE Nout steeNkamp

Psychoanalyticus Anna Enquist liep stage in het ziekenhuis

et werk van de anesthesist fascineerde haar altijd al, want als psychoanalyticus streeft Anna Enquist (66) juist naar het tegenovergestelde effect; waar de anesthesist pijn wegneemt, probeert de psychoanalyticus pijn naar boven te halen. Toen het VUmc haar in het kader van het project Schrijver op de afdeling de vraag stelde of zij een tijdje zou willen meelopen in het ziekenhuis, twijfelde ze dan ook geen moment. Vier maanden lang liep Enquist, naast zorgprofessional ook schrijver van onder meer de romans Het meesterstuk en De thuiskomst, mee met de anesthesisten van het ziekenhuis en zag zo hoe patinten de OK werden binnengereden, opengesneden, dichtgenaaid en weer naar buiten werden gereden. Met als rustpunt in dit bloederige geheel: de anesthesist. Haar

aantekeningen vormden de basis voor een nieuwe roman, De verdovers, waarin Enquist de contradictie aanstipt tussen voelen en verdoven, psychoanalyse en anesthesiologie. Ondanks haar senioriteit als schrijver blijft ze nieuwsgierig naar de recensies: Daar is elke schrijver gevoelig voor! Maar haar snuffelstage bij de anesthesisten gaf haar vooral een bijzonder kijkje in het reilen en zeilen van de OK. Een citaat uit De verdovers : Hij is niet meer van ons. Hij is de patint van de chirurg en daarna van de zaalarts. Wij zijn klaar. Was dit ook uw ervaring met hoe het eraan toegaat in het ziekenhuis? Ja, dat was opvallend, omdat het zo in tegenspraak is met mijn eigen vak. Ik probeer altijd genteresseerd te blijven in hoe het verder gaat met mijn patint en

ontvang bijvoorbeeld zelfs nog geboortekaartjes. Dus ik heb met verbazing staan kijken hoe totaal anders dat bij de anesthesie is. Toen ik daar rondliep en de betreffende anesthesist vroeg of de patint het had overleefd, kreeg ik als antwoord: Dat weten we niet. Ik vond het onvoorstelbaar dat je daarmee kunt leven. Stonden de anesthesisten open voor deze observatie? Hun reactie was kort: We hebben geen tijd. Alsof ik ze erop aanviel. Maar goed, sowieso is zon ziekenhuis natuurlijk een samenspel van allemaal verschillende kokers naast elkaar. Dat viel mij echt enorm op. Zorgverleners kijken even vluchtig naar een patint en beslissen in een split second: iets voor ons? Nee? Dan: hup weg. Bij de nachtdienst kwam

18 12 - 2011

Er heerst een ouderwetse hirarchie tussen chirurgie en anesthesie; sommige chirurgen gedragen zich als keizers
het weleens voor dat er een patint binnenkwam van wie niet direct duidelijk was wat hij mankeerde. Dan kwamen achtereenvolgens de internist, de neuroloog en de radioloog. Allemaal keken ze even, zeiden nee, en gaven de patint weer terug aan de dienstdoende anesthesist. Niemand die voorstelde om even samen te brainstormen over de vraag wat de patint zou kunnen mankeren. Die discussie was er in het geheel niet. Dat langs elkaar heen werken van afdelingen heeft mij enorm verbaasd. Wat viel u op aan het werk van de anesthesist? Dat ze gespitst zijn op twee momenten: het eerste moment is het ophalen van de patint en hem naar de OK rijden. Dat doen ze heel zorgvuldig en lief, ze kijken of de patint angstig is en stellen vragen om hem gerust te stellen. En het tweede moment is het wakker maken, dan vertellen ze de patint dat het voorbij is. Wat mij ook opviel, is de ontspanning op de OK als de operatie op zijn einde loopt. Iedereen begint dan zijn boeltje op te ruimen, maar niet de anesthesist, want zijn kunstje is nog niet klaar. Die blijft gespannen bezig met de patint. Verbazingwekkend vond ik dat preoperatieve gesprekken op de poli nooit worden gevoerd door de anesthesist die bij de operatie is. Daar wordt ook niet naar gestreefd, dat zou te ingewikkeld worden, denkt men. Terwijl anesthesisten in hun werk enorm ingewikkelde dingen kunnen organiseren, dus als ze echt zouden willen, is daar wel een rooster voor te maken. Dat zou voor de patint prettiger zijn, maar voor de anesthesist lijkt het mij ook prettig om de patint te kennen die later op de operatietafel ligt. Hoe gaan de specialisten met elkaar om? Er heerst een ouderwetse hirarchie tussen chirurgie en anesthesie. Sommige chirurgen gedragen zich als keizers en doen ook alsof de anesthesist geen naam heeft. Anesthesie, tafel omhoog! Maar ik heb ook chirurgen gezien die wl samenwerkten. Verder vond ik het opvallend dat het vak anesthesie sterk in beweging is, maar dat de houding van de anesthesist hierop achterloopt. Dan doel ik vooral op communicatie en samenwerking. Merkte u dat anesthesisten zich niet volwaardig behandeld voelden? Ik denk dat het soms wel steekt als een chirurg niet eens je naam noemt. Maar chirurgen en anesthesisten zijn natuurlijk ook heel andere types. Anesthesisten zullen niet zo gauw gaan schreeuwen in een OK. Een ander citaat: Ondertussen werken de chirurgen door en vernielen alles wat ze aantreffen, ze moeten wel, de anesthesisten vangen de schade op en vullen aan wat er verloren gaat. Is dit hoe u de operaties gadesloeg? Ik heb een paar herosche operaties meegemaakt, een aortavervanging is echt een bloedbad. De patint wordt bijna in tween gezaagd. Maar gek genoeg vond ik het ook wel geruststellend dat alle organen op de plek lagen waar ze volgens de boekjes horen te liggen. >

12 - 2011 19

Interview

Onderling begrip kan de werksfeer enorm verbeteren


>
Heeft u niet de neiging gehad om uw pen neer te leggen, uit uw hoek te stappen en te zeggen dat het ook anders kan. In de psychotherapie heerst de discipline dat je als professional vragen over je werk voorlegt aan collegas. Zelf heb ik al 25 jaar een groepje collegas waarmee ik zaken bespreek. Dit helpt me om mijzelf te corrigeren, mijn oogkleppen af te doen en zaken te heroverwegen. Ik ervaar dagelijks hoe vruchtbaar dat is. Het paradoxale is dat je in de medische wereld nooit alleen werkt, maar juist minder overlegt. Als psychotherapeut is het uw taak om pijn naar boven te halen, terwijl de anesthesist juist pijn wegneemt. Kon u zich inleven in de wijze waarop de anesthesist omgaat met het fenomeen pijn? Sommige mensen verdragen geen enkele pijn, terwijl anderen juist denken: pijn vertelt mij ook wat, dus als ik het nou niet verdoof dan kan ik zelf ervaren of ik wel of niet door die knie zak. Ik ben meer van die laatste school, dat je liever wilt weten hoe het zit. Hetzelfde geldt voor slaapmedicatie; sommige mensen grijpen meteen naar slaappillen en anderen denken: er zal wel een reden voor zijn dat ik niet kan slapen. In mijn eigen vak zie ik dit ook terug: sommige mensen zitten zo stevig in elkaar dat ik ervoor kies om een trauma op te roepen om ze bewust te maken van hun gevoelens. Maar bij iemand die wat minder stevig in het leven staat, kies ik er eerder voor om het trauma toe te dekken. Bent u anders naar de patint gaan kijken? Ik wist vooraf dat de patint in het ziekenhuis een regressieve beweging maakt, dat mensen weer een klein kind worden als ze in dat bed liggen en door het ziekenhuis worden gereden. Een goede anesthesist weet dat en gedraagt zich als een goede vader of moeder die zegt: rustig maar, het komt goed, straks is het allemaal voorbij. Zoals je een bang kind in slaap brengt. Dat vond ik bijzonder om te zien op de OK; iedereen is vlak voor de operatie druk bezig met zijn apparatuur en spulletjes, maar een goede anesthesist blijft bij de patint staan, aait een beetje over zijn arm en concentreert zich helemaal op die patint. Als het te bont werd, zei de anesthesist soms ook: Ophouden met dat gekletter, nu even rust op de OK. Allemaal in het belang van de patint. U was toch een beetje een voyeur in de OK. Voelde u zich een outsider? De anesthesisten betrokken mij er echt bij, dankzij hen heb ik mij nooit een voyeur gevoeld. Het voelde niet alsof ik me aan het opdringen was. Een enkele keer kon ik ook iets inbrengen, bijvoorbeeld toen ik tijdens een spoedsectio zag dat een vrouw ontzettend angstig was. Toen heb ik wel even ingegrepen en tegen de anesthesisten gezegd: Ze begrijpt het niet, ze voelt haar voeten nog, ze is angstig. Wat kan de psychotherapeut leren van de anesthesist en vice versa? Wat ik als psychotherapeut meeneem, is hoe belangrijk het is om de pijn en angst van de patint serieus te nemen. Dat wist ik natuurlijk al, maar hier kreeg ik het zo concreet voorgeschoteld dat ik me sterk realiseerde dat mensen niet alleen tegen pijn opzien maar er vooral heel angstig voor zijn. En dat je deze angst voor pijn eigenlijk eerst moet bespreken voordat je naar de inhoud van die pijn kunt gaan. Wat de anesthesist van de psychotherapeut kan leren, is een betere samenwerking rond het bed, niet over zich heen laten lopen, en op een productieve manier op zijn strepen gaan staan. En begrijpen wat mensen voelen rond die operatietafel, dus proberen begrip op te brengen voor zon chirurg. Mijn ervaring is echt dat hoe meer je begrijpt van irritante dingen, des te minder je je eraan hoeft te ergeren. Onderling begrip kan de werksfeer enorm verbeteren. Als u nog een keer mee zou mogen lopen in het ziekenhuis, op welke afdeling zou dat dan zijn? Toch weer de anesthesie, ik vind het verschrikkelijk moeilijk om afstand van ze te nemen, heb me een jaar lang helemaal in hun vak verdiept en ben dit werk zo interessant gaan vinden, dat ik het liefste morgen weer met de anesthesisten zou willen meelopen. <

Op pagina 60 leest u meer over Anna Enquists roman De verdovers.

20 12 - 2011

VvAA

Bestuur

Whats in a name
De domeinstrijd tussen de verschillende beroepsgroepen binnen de zorg is nog lang niet beslecht, merkt VvAA bestuurslid en fysiotherapeut Will Bonneveld.

Will Bonneveld is fysiotherapeut en bestuurslid van de Vereniging VvAA.

et is 5 jaar geleden dat mijn beroepsgroep fysiotherapie direct toegankelijk werd. In die tijd schreef ik op deze plaats een stuk over de professionalisering van de fysiotherapie en waarom ik het terecht vond dat patinten zonder tussenkomst van een verwijzer naar de fysiotherapeut konden gaan. Volgens mij is de fysiotherapeut bij uitstek degene die weet heeft van het bewegend functioneren van de mens, en moet je daar meteen naartoe moet kunnen gaan zonder eerst een dokter te hoeven raadplegen. Niet iedereen was het destijds met mij eens. Vooral niet toen ik ook nog op de stoel van de dokter ging zitten door te beweren dat de fysiotherapeut een bewegingsdokter is. Ik kreeg zelfs ingezonden brieven, want ik mocht mij zeker geen dokter noemen. Om aan te geven hoe vreemd de term bewegingsdokter wel niet was, werd er zelfs een parallel getrokken met de verloskundige, die je immers ook geen babydokter noemt. Enerzijds vond ik die vergelijking wel vermakelijk. Anderzijds realiseerde ik me dat we het hier in de eerste plaats hebben over een domeinstrijd. Want ik weet nog goed dat toen wij de directe toegang kregen, de voorzitter van de huisartsenorganisatie in een interview in dit blad aangaf dat wat hem betrof die directe toegankelijkheid er nooit was gekomen. Ik was ook figuurlijk op de stoel van de dokter gaan zitten.

Bestuur Vereniging VvAA


Voorzitter Gerlach Cerfontaine, arts, Utrecht Vice-voorzitter Fred Dijkers*, huisarts, Maasdam Secretaris Erik Gostelie*, dierenarts, Haaften Penningmeester Henk Donker*, tandarts, Hengelo (Gld) Leden Will Bonneveld, fysiotherapeut, manueel therapeut, Bunschoten Yvonne van Kasteren, gynaecoloog, Alkmaar Geraline Leusink, arts MBA, Breda Arjan van Nistelrooij, apotheker, Ubbergen
*tevens commissaris van VvAA groep bv

ndertussen gaat de discussie voort. Bijvoorbeeld over de vraag wanneer je nu een medicus of een paramedicus bent. Hierover zag ik onlangs een ingezonden brief in Arts & Auto. Blijkbaar luistert die naamgeving heel nauw, want naar ik begrijp voelt het heel naar als je een medisch beroep hebt en je wordt als paramedicus gezien. Terwijl het volgens de definitie heel simpel is: een paramedicus is iemand die voor zijn beroep medische behandelingen doet maar geen arts of tandarts is, en die zijn beroep uitvoert naast de medicus. En een medicus is een arts die voor zijn beroep medische handelingen doet. Tot de invoering van de wet BIG was bij wet een medicus iemand die zelfstandig diagnoses stelt, zelfstandig behandelt en zelfstandig kan doorsturen maar een specialist. Sinds het van kracht worden van de wet BIG zijn er acht medische beroepsgroepen die een beschermde titel hebben: arts, tandarts, apotheker, verpleegkundige, gezondheidszorgpsycholoog, psychotherapeut, verloskundige en fysiotherapeut. De termen medicus en paramedicus hebben geen officile status meer en dus kunnen we ze maar beter vermijden, schreef de redactie in haar naschrift bij de ingezonden brief. Daar ben ik het mee eens.

aar eerst wil ik nog even een domeinstrijd voeren. Nu de fysiotherapeut zelfstandig een diagnose mag stellen en zelfstandig mag behandelen, vind ik dat het tijd wordt dat de fysiotherapeut ook zelfstandig mag verwijzen. De fysiotherapeut kan dit uitstekend en heeft daar op het terrein van bewegend functioneren ook voldoende kennis voor. Dit zal kostenbesparend werken, want nu moet iedereen eerst naar de huisarts als tussenschakel. In principe moeten wij als zorgprofessionals maar n doel dienen: optimale zorg verlenen. En zolang dat door de juiste professional gebeurt, maakt het mij niet uit hoe die genoemd wordt. En wees gerust: ik blijf op de stoel van de fysiotherapeut zitten! Reageren? redactie@artsenauto.nl

Zolang de zorg optimaal is, maakt het niet uit hoe de zorgverlener wordt genoemd
12 - 2011 21

Steeds minder ruimte voor alternatief werkende dierenarts

Phosphorus
tekst daan marselis

voor Fikkie
klacht. Harmsen probeert daarom zo veel mogelijk over het dier te weten te komen, bijvoorbeeld via observatie. Daarnaast stelt ze vragen aan de eigenaar. En dat zijn er veel een consult kan tot 1,5 uur duren. De behandeling door een homeopathisch dierenarts wordt door de twee grootste dierenzorgverzekeraars vergoed. De hond komt uit een angstig nest, zo blijkt uit het verhaal van de eigenaar. Haar broertjes en zusjes verstopten zich, maar deze labrador kwam direct naar de kopers toe om te spelen. Na drie nachten in het nieuwe huis sliep ze al goed door. De hond vond de gehoorzaamheidstrainingen saai, maar is enthousiast over behendigheid en frisbee. Ze wil ook graag leren en pakt de lesstof snel op. Omdat ze met vrijwel iedereen vriendjes is, wordt ze op de hondenclub ook wel Blij Ei genoemd. De oorproblemen van de hond begonnen toen ze ongeveer n jaar was. Tot nu toe werd ze behandeld met antibiotica en daar reageerde ze goed op, maar de problemen komen met de regelmaat van de klok terug. Naast de oorproblemen is er regelmatig ook sprake van een vuil oog. De eigenaar voelt er niet voor om de behandeling met antibiotica eindeloos voort te zetten en zoekt

Ook in de diergeneeskunde wordt gebruikgemaakt van niet-reguliere behandelwijzen. Met name homeopathie is populair. De Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde werkt nu aan een professionaliseringsbeleid, waardoor steeds minder ruimte zal overblijven voor alternatieve therapien.

wintig minuten te laat is daar eindelijk de patint: een energieke, glimmend zwarte labradorkruising die niet met haar echte naam in Arts & Auto wil. Homeopathisch dierenarts Corinna Harmsen begroet de eigenaar met een enthousiast Hooooi en een handdruk. De patint, een teefje, is drie jaar oud en heeft een oorprobleem. Het consult kan meteen beginnen. Harmsen heeft zich als dierenarts volledig toegelegd op de klassieke homeopathie. Al tijdens haar studie raakte ze in homeopathie genteresseerd. Daarna werkte ze enkele jaren in de reguliere diergeneeskunde, maar dat was niets voor haar. De snelheid waarmee ze diagnoses moest stellen en de beperkte mogelijkheden die de reguliere geneeskunde biedt, waren voor haar redenen zich volledig op de homeopathie te richten. Regulier kun je eigenlijk alleen antibiotica, pijnstillers en corticosteroden voorschrijven. Er zijn geen geneesmiddelen om het dier te ondersteunen, zegt ze. Dan de hond. De eerste minuten van het consult loopt ze uitgelaten door de spreekkamer. Overal moet even aan worden geroken en ook de aanwezige personen worden besnuffeld. Een homeopathisch dierenarts richt zich op het hele dier, niet alleen op de

22 12 - 2011

daarom een duurzamere oplossing. Dierenarts Harmsen heeft al haar vragen gesteld. Tijdens het algemeen onderzoek kijkt ze met een otoscoop in de oren van de labrador. Er is sprake van een erg nauwe gehoorgang, beharing en irritatie. Verder is de hond gezond. Na afloop van het consult is Harmsen tevreden. Dit was een goed voorbeeld van een spontaan consult, waarbij de eigenaar zelf al direct allerlei dingen over de hond vertelt. Ze geeft zichzelf een aantal dagen om het meest geschikte middel te vinden. Dat heeft nog best wat voeten in de aarde, vooral omdat ze een middel probeert te vinden dat het beste aansluit bij het probleem en bij het volledige beeld van de hond. Er zijn geen cijfers voorhanden waaruit blijkt hoe vaak dierenbezitters zich tot alternatieve behandelaars wenden. Dierenartsen lijken wel iets welwillender te staan tegenover alternatieve geneeswijzen dan humaan artsen. Uit een enqute die Arts & Auto begin 2010 hield onder VvAA leden, bleek dat 30 procent van de dierenartsen in hun praktijk alternatieve producten en middelen gebruikt. Bij huisartsen en tandartsen was dit percentage respectievelijk 22 en 13 procent. Medisch specialisten en artsen in opleiding houden zich het meest afzijdig. Van hen past respectievelijk 8 en 4 procent alternatieve middelen toe. Hoe groot het aantal dierenartsen is dat weleens alternatieve geneeswijzen toepast, is niet precies te zeggen. Marieke Lenselink (destijds vijfdejaars student diergeneeskunde) hield in 2008 in het kader van haar onderzoeksstage een enqute onder dierenartsen. Van de 935 praktiserend dierenartsen gaf 19 procent aan weleens alternatieve geneeswijzen te gebruiken; 10 procent minder dan Arts & Auto aangaf. Vooral vrouwen lieten zich in met alternatieve therapien (25 procent tegen 16 procent van de mannen). De alternatieve behandelwijzen die werden toegepast, zijn homeopathie (83 procent), acupunctuur (27 procent) en fytotherapie (20 procent). Volgens Lenselinks gegevens is de verhouding tussen het gebruik van reguliere geneeskunde en alternatieve behandelingen 80/20. Alternatieve behandelwijzen worden vaker ingezet door dierenartsen die in een eenmanspraktijk werken (41 procent). Naarmate de praktijk groter wordt, lijken alternatieve geneeswijzen minder populair.

De helft van de alternatief werkende dierenartsen acht de werkzaamheid bewezen. Een derde van de respondenten past alternatieve behandelwijzen alleen toe omdat de clint het vraagt. Wie met tegenstanders praat, hoort dat maar bedroevend weinig dierenartsen hun nek uitsteken als het gaat om de bestrijding van alternatieve behandelwijzen waartoe overigens ook niet-bewezen stamceltherapien worden gerekend. Homeopathisch dierenarts Harmsen zegt echter regelmatig felle reacties te krijgen. Ze merkt dat veel dierenartsen tegen alternatieve geneeswijzen zijn. Ze vindt het jammer dat er geen dialoog mogelijk is, vooral omdat er buiten de

Begrijp hem niet verkeerd. Hij kan nog wel begrip opbrengen voor Samuel Hahnemann, in de 19de eeuw de grondlegger van de homeopathie. Rijnberk: Hij introduceerde minder schadelijke therapien dan die tot dan toe gebruikelijk waren, zoals aderlaten. Maar dat was 200 jaar geleden en sindsdien heeft de wetenschap niet stilgestaan. We weten nu dat de theorie van Hahnemann niet houdbaar is.

De helft van de alternatief werkende dierenartsen acht de werkzaamheid bewezen


geneeskunde steeds meer bewijs is voor de werkzaamheid van homeopathische geneesmiddelen. Ze wijst op natuurkundig onderzoek naar het geheugen van watermoleculen*. Ook noemt ze het onderzoek van celbioloog Roel van Wijk van de Universiteit Utrecht, dat zou aantonen dat homeopathisch verdunde stoffen invloed uitoefenen op celculturen**. Harmsen: Maar dat is buiten de geneeskunde onderzocht en dus geloven artsen het niet. Voor mij is dat anders. Als iets is onderzocht, doe er dan je voordeel mee! Emeritus professor Ad Rijnberk, erelid van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD), heeft grote problemen met de alternatieve sector. Ik loop al lang mee, zegt hij tijdens een telefoongesprek. Toen ik in het vak begon, waren de mogelijkheden voor diagnostiek en behandeling nog beperkt. Sindsdien zijn op het natuurwetenschappelijke vlak grote stappen gezet, waardoor het aantal therapeutische mogelijkheden sterk is gegroeid. Veel van de oude benaderingen zijn vervangen door methoden die effectiever zijn en vaak ook minder belastend voor de patint. Niets van dat alles zie je bij nietregulier werkende dierenartsen. Rijnberk noemt het treurig dat biomedisch en natuurwetenschappelijk geschoolde mensen die aanpak desalniettemin aanhangen. Die mensen kunnen beter weten. Het standpunt van de KNMvD stoort Rijnberk daarom. Volgens de KNMvD zijn alternatieve geneeswijzen toegestaan, onder de voorwaarden dat ze worden uitgevoerd door een afgestudeerd dierenarts en dat het dier is uitbehandeld. Over dat laatste is veel te zeggen, zo blijkt. Want anders dan in de humane geneeskunde, is het in de diergeneeskunde niet zo duidelijk wat dat betekent, behalve dan wellicht dat er n harde grens is: als de eigenaar van het dier niet wil betalen, houdt alles op en wachten vaak de eeuwige jachtvelden. In het debat over alternatieve diergeneeskunde zijn de leden van de Vereniging tegen de Kwakzalverij de hardliners. De bezwaren die zij aanvoeren, zijn dezelfde als wanneer het gaat om de behandeling van mensen. Maar ze hanteren n extra argument: mensen hebben persoonlijke vrijheid om hun behandeling te kiezen, dieren wordt de behandeling opgelegd. De hardliners vinden dat de KNMvD alternatieve diergeneeskunde moet afwijzen, ongeacht door wie ze wordt >

12 - 2011 23

uitgevoerd. Dierenartsen die zich tot bijvoorbeeld de homeopathie wenden, mogen zich dan niet langer arts noemen. De antikwakzalvers zijn blij dat de maatschappij zich onlangs nog ferm heeft uitgesproken tegen mbo- en hbo-opgeleide therapeuten. Homeopathisch dierenarts Harmsen steunt de opstelling van de KNMvD ten opzichte van niet-dierenartsen. Niet-dierenartsen die dieren behandelen zijn niet in staat om de goede diagnose te stellen. Zij zijn volgens haar eerder geneigd om

Een plezierig gesprek, zo zegt hij. De KNMvD is duidelijk bezig met een koerswijziging richting een kwaliteitssysteem. Onderdeel daarvan is een kwaliteitsregistratie voor dierenartsen en er komen ook behandelprotocollen zoals de huisartsen die hebben. Als dierenartsen zich daar straks niet aan houden, zullen ze hun registratie en daarmee hun lidmaatschap van de KNMvD verliezen. Gevraagd om een reactie van de KNMvD blijkt dat Rijnberk het goed heeft gehoord.

Iedere dierenarts heeft de vrijheid een eigen behandeling in te zetten en dat wil de KNMvD veranderen
dieren te lang in behandeling te houden, ook als er een ernstige kwaal is. Harmsen: Als dierenarts weet ik wanneer ik moet doorverwijzen naar een specialist en wanneer niet homeopathie, maar antibiotica de beste behandeloptie is. Dan verwijs ik de eigenaar altijd naar de eigen dierenarts. Op grond van de Wet op de uitoefening van de diergeneeskunde (Wud) zijn overigens alleen dierenartsen gerechtigd om dieren te behandelen. Maar het blijkt dat daar goed omheen valt te werken, bijvoorbeeld door niet te zeggen dat je behandelt of voorschrijft maar dat je adviseert, zo zegt de voorzitter van de vereniging voor Beroepsbeoefenaars van Complementaire en Natuurgeneeswijzen voor Dieren (BCND). Toezicht hierop vanuit de overheid is er niet of nauwelijks. Rijnberk vindt de houding van de KNMvD lankmoedig. Het stoort hem dat de beroepsorganisatie via de Studiegroep Complementair werkende Dierenartsen (SCwD) de toepassing van alternatieve behandelwijzen door dierenartsen (en dus slechte geneeskunde) faciliteert. Van die studiegroep zijn ongeveer 90 dierenartsen lid. Zij verdiepen zich onder meer in homeopathie, acupunctuur en fytotherapie. Rijnberk stelt dat de studiegroep niet studeert, maar op de eigen website adverteert onder de vlag van de KNMvD. Zo schrijft de SCwD op zijn website dat voor de alternatieve geneeswijzen (nog) geen wetenschappelijk bewijs is, maar dat ze zich in de veterinaire praktijk voldoende bewezen hebben. Op het moment van het telefoongesprek is Rijnberk net terug van een gesprek met het KNMvD-bestuur over het onderwerp. Joost van Herten, de betrokken beleidsadviseur had in een eerder telefoongesprek al verteld over de ontwikkelingen met betrekking tot het kwaliteitsbeleid. Het klopt dat alternatief werkende dierenartsen daardoor naar verwachting minder ruimte krijgen. Van Herten benadrukt dat de beroepsvereniging de alternatief werkende dierenartsen niet van zich wil vervreemden. We willen ze bij ons houden, zodat we kunnen sturen op kwaliteit en professionaliteit. Van Herten schetst eerst het brede kader: naar aanleiding van de maatschappelijke en politieke discussie over antibioticaresistentie en de rol van de dierenarts daarbij, heeft de KNMvD een vijfpuntenplan opgesteld. Onderdeel daarvan is onder meer het opzetten van een kwaliteitsregistratie. Maar ook wil de maatschappij de zelfstandige positie van de dierenarts vastleggen. Daartoe worden behandelrichtlijnen opgesteld, waarop de dierenarts zich kan beroepen. Als eerste zullen waarschijnlijk algemene gedragsregels en de behandeling van aandoeningen die veel voorkomen in richtlijnen worden gevangen. Van Herten: Nu zijn er geen vaste behandelrichtlijnen. Iedere dierenarts heeft daardoor de vrijheid een eigen behandeling in te zetten en dat willen we veranderen. Het uitgangspunt is dat de richtlijnen zo veel mogelijk evidence based zijn. Dierenartsen moeten zich dan aan de richtlijn houden en mogen er alleen van afwijken als ze dat goed kunnen motiveren. Dat geldt ook voor alternatief werkende dierenartsen, meldt Van Herten. Zij kun-

nen straks niet zonder meer een alternatieve behandeling beginnen voor aandoeningen waarvoor een behandelrichtlijn beschikbaar is. Doen ze dat wel, dan riskeren ze dat ze uit het kwaliteitsregister worden verwijderd. Corinna Harmsen is niet tegen het opstellen van algemene richtlijnen voor de behandeling van veel voorkomende aandoeningen. Ze vindt het wel belangrijk dat ook naar behandelopties uit de rest van de wereld wordt gekeken. Bovendien moet er ruimte overblijven om in een individueel geval af te wijken van de richtlijn. Ze voegt er nog aan toe dat de Studiegroep Complementair werkende Dierenartsen al sinds de oprichting een strikt kwaliteitsbeleid hanteert, inclusief reguliere en homeopathische nascholingseisen. Terug naar de behandeling van de zwarte labradorkruising. Zij had zich met oorproblemen gemeld bij homeopathisch dierenarts Harmsen. De hond is tegen iedereen vriendelijk, ze is gezellig, heel spontaan en heeft soms huidklachten. De oorklachten zijn niet-speciek genoeg om een middel op te kiezen. Het gaat meer om irritatie dan om ontstekingen, oordeelt Harmsen. Op basis van haar observatie, het lichamelijk onderzoek en het verhaal dat de eigenaar vertelde, schrijft Harmsen Phosphorus voor. Het is de bedoeling dat de behandeling eindig is. Na drie weken gebruik, > wordt bekeken of er effect is.
*Louis Rey, Thermoluninescence of ultra-high dilutions of lithium chloride and sodium chloride. In: Physica A: Statistical mechanics and its applications, Vol. 323, 67-74, DOI 10.1016/S0378-4371(03)00047-5 (2003) . **R. van Wijk en F.A.C Wiegant, Cultured mammalian cells in homeopathic research-The similia principle in self-recovery (1994) Utrecht.

24 12 - 2011

advertentie

Chris Bleeker

anesthesioloog in oorlog en vrede

Eigen
Anesthesioloog Chris Bleeker is een veelgevraagde autoriteit op zijn vakgebied. Hij adviseert de NAVO, vliegt in Nederland in een traumahelikopter van regio Oost, en gaat voor Defensie drie maanden per jaar naar oorlogsgebieden. Hij heeft veel ellende gezien, maar: Ik ben niet harder geworden door dit werk. Het laat me nooit koud.
TEKST ANTON VAN TUYL/FOTOGRAFIE NADINE REEF

et is niet eenvoudig om kapitein-ter-zee-arts Bleeker (55) te pakken te krijgen. Een eerdere interviewpoging, in het voorjaar, strandde omdat hij drie maanden met de Hr. ms. Tromp naar Libi en Somali moest. Een half jaar later lukt het alsnog, in het UMC St Radboud Nijmegen, waar hij een ink deel van zijn tijd werkt als anesthesioloog. Hij is net terug uit Zweden, waar hij anesthesiekennis heeft overgedragen. En hij staat op het punt om in oktober een weekje zomervakantie op te nemen. Ik heb een geweldige baan, constateert hij monter. Juist de combinatie van verschillende activiteiten is vruchtbaar. Ik moet er niet aan denken dat ik veertig jaar lang elke ochtend in hetzelfde gebouw moet werken. Daar word ik ongedurig van, en daar krijgt mijn vrouw dan weer last van. Improviseren Chris Bleeker is in dienst bij de Koninklijke Marine. Het ministerie van Defensie zendt hem drie maanden per jaar uit naar Afghanistan, Irak, Pakistan, Liberia of andere oorlogsgebieden. Zijn zoon,

zinnig en nooit
onverschillig
broers, vader, grootvader en overgrootvader zitten of zaten bij de krijgsmacht. En van zijn voorvaderen vocht in 1805 zelfs mee in de Slag bij Trafalgar tegen Napoleon. Zelf koos hij voor geneeskunde, in Leiden. Later behaalde hij als marinearts de rang van kapitein-ter-zeearts (ktzar). Het militaire aspect geeft mijn functie een grote meerwaarde. Als je bijvoorbeeld in Afghanistan mensen moet helpen met minder middelen, minder back-up en mr patinten, met voor Nederland zeldzame complicaties, is dat echt een uitdaging. Hij verduidelijkt: In Irak of andere oorlogsgebieden werken wij altijd vanuit een veldhospitaal. De hoeveelheid bloedproducten is meestal beperkter dan in Nederland. Daar moet je dus iets op verzinnen. Ik ben diverse malen in Afghanistan geweest. Daar werd ik vaak geconfronteerd met traumas, bijvoorbeeld als gevolg van bermbommen, kogels of scherpe voorwerpen. Je moet op andere dingen letten dan normaliter in Nederland. Als iemand een kogelgaatje in zijn arm heeft, wat in Nederland zelden voorkomt, moeten we eerst vaststellen of die kogel niet is geindigd in de vitale delen in de borstkas. Taliban Ook in het buitenland werken Bleeker en zijn collegas zo veel mogelijk volgens de in Nederland geldende medische protocollen. Maar je moet natuurlijk meer improviseren en meer zelf doen. Omdat je in relatief kleine teams werkt, zit je veel dichter op de patint: in het voortraject, tijdens n na de operatie. Daar leer ik elke keer weer van. Daar staat tegenover dat ik in Nederland veel leer van mijn collegas die volledig gespecialiseerd zijn in bijvoorbeeld kindergeneeskunde, neuro- of hartchirurgie. De kennis die Bleeker heeft opgebouwd, vindt gretig aftrek. Zo adviseert hij binnen de NAVO en de Militair Geneeskundige Dienst op zijn vakgebied. Hij is vakgroepoudste van de Defensieanesthesiologen n oprichter en course director van de Definitive Anesthetic Trauma Care Course (DATC). Hierin probeert hij veel van zijn ervaringen door te geven. In oorlogsgebieden komen regelmatig lokale medici in de veldhospitalen om hun kennis te verbreden. Ook dit voorjaar, op de Tromp voor de kust van Libi, gaf Bleeker trainingen aan medici. In principe werkt Bleeker in oorlogsgebieden voor Nederlandse militairen en de militairen van de coalitie, zoals Amerikanen, Engelsen of Afghaanse coalition forces. Maar als er een hevig bloedende burger aan de poort van het veldhospitaal staat, geven we zeker noodhulp. En als er een zwaargewonde Talibanstrijder binnen wordt gebracht? Dan geven we evenveel zorg, daar heb ik geen moeite mee. Wel wordt iedereen die in het veldhospitaal komt, goed gefouilleerd. Als het om een tegenstander gaat, is er ook permanente bewaking in het hospitaal. Zodra we de noodhulp hebben verleend, dragen we zon strijder dan over aan het politiesysteem. Eenmaal terug in Nederland is het misschien moeilijk om jezelf weer te voegen in het strak geordende Nederlandse ziekenhuiswezen. Zien ze hem in Nijmegen als een eigenheimer? Bleeker lacht: Ik geloof niet dat ik door mijn militaire werk eigenzinniger ben geworden dan ik al was Omdat mijn werkomstandigheden zo variren, is het belangrijk dat je goed kunt schakelen. Dat kan ik, gelukkig. Sommige ervaringen blijven hem bij. Een jong Afghaans meisje met ernstige nierproblemen, bijvoorbeeld. Haar vader bracht haar binnen, maar het was al snel duidelijk dat wij niets voor haar konden doen. In heel Afghanistan konden dokters niets voor haar doen, trouwens. Haar vader verzuchtte dat hij haar meteen naar de geestelijke had moeten brengen, maar dat hij daarvoor geen geld had. Omdat het om een klein bedrag ging, boden wij hem dat aan. Hij weigerde het geld, wikkelde zijn dochter in een doek en liep weg. Voordat hij bij de poort van het hospitaal was, was het kind overleden. Dat hakt erin, ook al konden wij verder niets doen. Reanimaties en andere ervaringen met kinderen maken de meeste indruk op Bleeker, vooral als ze van dezelfde leeftijd zijn als zijn eigen kinderen [zijn oudste zoon is nu 24, red.]. Dat speelt trouwens niet alleen in oorlogsgebieden, maar ook voor mijn werk in het Radboud of voor de traumahelikopter. Niet piekeren Nederlandse militairen die uit een oorlogsgebied komen, krijgen altijd een debriefing met de uitgezonden groep en een psycholoog. Bleeker vindt dit erg belangrijk, maar benadrukt dat het alleen nuttig is als je er zlf goed aan meewerkt. Priv ben ik niet steeds met mijn werk bezig, maar mijn verhalen kan ik thuis wel goed kwijt, omdat mijn vrouw verpleegkundige is geweest. Voor mijn missiewerk is het erg belangrijk om een stabiel thuisfront te hebben. Ik heb diverse collegas gezien die het op den duur niet trokken, omdat het thuis niet goed liep tijdens hun afwezigheid. Na zo veel ellende te hebben gezien, is het haast onvermijdelijk dat een mens harder wordt. Toch? Ik vind niet dat ik harder ben geworden door mijn werk. Het laat me nooit onverschillig en ik doe het altijd voor de volle honderd procent. Gelukkig blijf ik zelden piekeren over patinten met wie het niet goed is afgelopen. Op die regel is n uitzondering: als ik zelf iets verkeerd heb gedaan, slaap ik slecht. <

12 - 2011 27

De dos en donts van samenwerken en onderhandelen in de maatschap

Alle neuzen dezelfde kant op

M
28 12 - 2011

Maatschappen lopen het vuur uit de sloffen om hun omgeving mee te krijgen in hun toekomstplannen, maar hoe blijf je als maatschap zelf eigenlijk op n lijn?
TEKST ROEL NOTTEN ILLUSTRATIE MARCEL LEUNING

Maatschappen zijn net mini-samenlevingen. Net als in de echte wereld zijn maatschapsleden met elkaar in de weer om hun eigen belangen te realiseren. Binnen een maatschap werken collegas in meer of mindere mate intensief met elkaar samen. Dat gaat meestal goed zolang de belangen gelijk oplopen. Soms is dat echter niet het geval en lopen de belangen uiteen. De ene maat vindt bijvoorbeeld dat de samenwerking moet worden gezocht met andere disciplines, terwijl de andere maat de prioriteiten graag elders legt. Of er spelen discussiepunten als blijven richten op de huidige kernactiviteit of juist verbreden? Innoveren of juist niet? Het zijn vragen die alleen kunnen worden beantwoord door maatschappen zelf, maar waar binnen de maatschap verschillende ideen over kunnen bestaan. En daar wringt de schoen. Want

hoe ga je als lid van een maatschap om met een collega die er een afwijkende visie op nahoudt? En hoe zorg je ervoor dat je samen weer op n lijn komt? En, belangrijker, hoe zorg je ervoor dat een dispuut niet eindigt in een verder escalerend conflict dat de dagelijkse samenwerking onder druk zet? Patstelling Pieter Ramler en Wout Raadgers, beiden werkzaam bij VvAA opleidingen & teamcoaching, houden zich bezig met de vraag hoe onderlinge samenwerking tussen zorgprofessionals in een maatschap kan worden verbeterd. In hun recent verschenen boek De ring in stellen zij issues aan de orde waarmee maatschappen in toenemende mate te dealen hebben. En dat is nogal wat. Volgens Wout Raadgers worden er de afgelopen jaren diverse beleidsvraagstukken op

maatschappen afgevuurd: Niet alleen is het fenomeen integrale bekostiging doorgevoerd en speelt de zorgverzekeraar met zijn selectieve inkoopproces een steeds belangrijkere rol, ook zie je de trend van nieuwe financieringsstructuren, schaalvergroting en de opkomst van zelfstandige behandelcentra. Deze ontwikkelingen dwingen een maatschap tot stellingname. Ramler en Raadgers beschrijven in De ring in een casus bij een orthopediemaatschap. Hierin zitten twaalf maten, waarvan er drie het ambitieuze plan ontwikkelen om een zelfstandig behandelcentrum op te richten. De drie zijn enthousiast en willen de overige maatschapsleden meekrijgen met hun plannen. Maar dit blijkt makkelijker gezegd dan gedaan: het plan zorgt voor tweespalt, waarbij de ene helft van de maatschap voor, maar de andere helft

tegen is. De patstelling leidt uiteindelijk tot een verharding van de discussie, waarbij de onderlinge wrijving effectieve samenwerking langzaam maar zeker onmogelijk maakt. Wat bij deze orthopeden fout gaat, analyseert Raadgers, is dat het ene deel van de groep heel duidelijk het andere deel van de groep aan zijn zijde probeert te krijgen door middel van overtuiging van de eigen plannen. Het probleem is dat mensen die in de weerstand zitten alleen maar meer verkrampen als je ze in jouw hoek probeert te pushen. In plaats van maar blijven doorduwen is er volgens Raadgers een betere manier. Als binnen een maatschap onenigheid bestaat, heeft het geen zin om maar in de overtuigingsmodus te blijven hangen. Stop met overtuigen en sta bewust stil bij de vragen en twijfels van de maatschapsleden. Door begrip te

hebben voor hoe een ander erin staat, leg je een basis om samen tot een gezamenlijk besluit te komen. Maatschappen lijken in dit opzicht net op een politieke arena: ieder heeft een belang, maar om tot een resultaat te komen waar je zelf tevreden mee bent, heb je toch echt de ander nodig. Er zal,

Onderhandelen is geen kwestie van winnen of verliezen


kortom, onderhandeld moeten worden. De essentie van onderhandelen is dat je je ervan bewust bent dat er altijd een boven- en een onderstroom is, meent Pieter Ramler. Hierbij staat de boven-

stroom voor inhoud en de onderstroom voor de onderlinge afhankelijkheid, ofwel de relatie. Het vervelende is dat hoe harder een onderhandelaar op de inhoud gaat zitten, des te groter hij in relationeel opzicht wordt afgestraft. Wat nu een goede onderhandelaar van een slechte onderscheidt, is dat deze zowel de relatie als de inhoud volle aandacht geeft. Een veelgemaakte fout is dat onderhandelen wordt gezien als een kwestie van winnen of verliezen. Mensen vergeten dan dat zij weliswaar als winnaar uit het onderhandelingsproces kunnen komen, maar dat dit wel ten koste kan gaan van de relatie, waardoor ze in de toekomst geen zaken meer met hun onderhandelingspartners voor elkaar krijgen. Hoe hadden de orthopeden hun geschil kunnen oplossen of beter nog kunnen voorkomen? Het is belang-

>

12- 2011 29

>

rijk, aldus Ramler, dat je ruim de tijd neemt om de verschillende belangen in een maatschap rustig te verkennen. Exploreren voorkomt exploderen, zeg ik altijd maar. Zo kom je te weten wat ieders positie is en wat ieder belangrijk vindt. Stap twee: stel een procedure vast voor hoe je gezamenlijk tot een beslissing wilt komen. Maar het belangrijkste: werk ook aan de sfeer en toon interesse in iemand anders. Op die manier verbind je je aan de ander en voelt de ander dat je elkaar nodig hebt om vooruit te komen. Alles goed en wel, maar aan het eind van het onderhandelingsproces moet er een besluit worden genomen, vaak een uitgelezen moment om de ander onder druk te zetten. Pressie is, naast inhoud, procedure en sfeer, het laatste punt dat je als onderhandelaar voor ogen moet houden, meent Pieter Ramler. Het is heel verleidelijk om toe te geven als iemand tegen je zegt: We moeten nu een antwoord van jou hebben. Toch hoef je hier niet in mee te gaan. Als je herkent dat het een manier is om jou onder druk te zetten, kun je bijvoorbeeld de vraag stellen waarom het precies noodzakelijk is om echt op dit moment een knoop door te hakken. Zo blijf je dicht bij jezelf en in dialoog met de ander. Onjuiste aannames Volgens Maarten Verhoef, oprichter van Zakenpartnertest.nl, is er nog een heel andere reden die bijdraagt aan onderlinge fricties, namelijk onuitgesproken verwachtingen binnen een maatschap. Om dit probleem te ondervangen ontwikkelde hij een online test waarmee maatschappen door het invullen van enkele vragenlijsten een goed beeld krijgen van in hoeverre de eigen ideen op n lijn liggen met die van de overige maatschapsleden. Sommige mensen denken dat als ze het priv goed met elkaar kunnen vinden, ze ook prima kunnen samenwerken in een maatschap. Maar dat is toch echt andere koek. Als er dan onenigheid ontstaat, weten maatschapsleden vaak niet met hoe ze hiermee om moeten gaan. Paul Wormer, medeoprichter van de Ondernemende Maatschap, die zorgprofessionals begeleidt in vraagstukken rond ondernemerschap en samenwerking, ziet in ondernemerschap de kern van het antwoord. Als je in een maatschap geza-

menlijk een realistische en stevige visie en strategie ontwikkelt, geef je automatisch actief vorm aan je maatschap of vakgroep. Want wie onderneemt, ziet alles bij elkaar komen: kansen en bedreigingen, partners en concurrenten. Hierdoor hoef je onderlinge diversiteit niet te zien als bedreiging, maar kun je het juist benutten als kracht. En zul je eerder proactief op anderen afstappen, in plaats van alleen af te wachten

Priv goed met elkaar omgaan, is nog geen garantie voor goede samenwerking
wat er gebeurt. Ondernemerschap geeft in mijn ogen de juiste kracht en energie om in een sterk veranderende omgeving je eigen koers te behouden. Volgens Maarten Verhoef is het onderling delen van deze visie een blijvend punt van aandacht. Hij noemt het voorbeeld van een tandartsenpraktijk die wilde uitbreiden met een mondhyginist. Op papier zag het er allemaal logisch uit; er was werk en de potentile mondhyginist had er zin in. Maar men had geen idee of de beoogde kandidaat wel dezelfde nor-

men en waarden hanteerde als de overige medewerkers. Had deze persoon eigenlijk wel dezelfde visie op klantbenadering? Als jouw collegas in het weekend graag bereikbaar zijn voor de patint, maar jij staat liever op de golfbaan, heb je een probleem. De test die Verhoef ontwikkelde, bood uitkomst. Alle maatschapsleden vulden de test in, waarna dezelfde dag een online rapportage kon worden opgemaakt. Volgens Verhoef is de toegevoegde waarde van zijn test dat deze niet slechts het profiel van een enkel individu in kaart brengt, zoals bij andere online assessments vaak het geval is, maar dat juist het individuele profiel en het profiel van overige maatschapsleden met elkaar vergeleken worden. Zo wordt in n oogopslag duidelijk of er voldoende samenhang is en wat de pijnpunten zijn. Met het rapport in de hand heb je volgens Verhoef een mooi vertrekpunt om met elkaar in dialoog te gaan over de toekomstige samenwerking, want heel veel van wat over tafel vliegt, is volgens hem gebaseerd op onjuiste aannames. Een conclusie die vaak uit de test komt, is bijvoorbeeld de verbazing over de gedachten van een ander: Goh, ik wist niet dat jij onder ondernemen iets heel anders verstaat dan ik. Vanuit dit verschil kun je vervolgens de verbinding met elkaar zoeken. >

Tips voor samenwerking binnen de maatschap


Maarten Verhoef Oprichter Zakenpartnertest.nl Handel niet op aannames, maar op feiten. Maak glashelder welke wederzijdse taken en verantwoordelijkheden ieder heeft om een praktijk te runnen. Bepaal vooraf hoe je als maatschap omgaat met moeilijke beslissingen; wie neemt ze op welk moment en volgens welke procedure? Paul Wormer Samen met Cora Vlasblom medeoprichter van de Ondernemende Maatschap Maak van je organisatie een onderneming, inclusief businessplan, speerpunten en prioriteiten. De tijd die dit kost is een goede investering, het levert vooral energie en goede ideen op. Samenwerken en veranderen moet inspireren. Benut de onderlinge verschillen en probeer ze niet glad te strijken. Celebrate diversity. Besteed aandacht aan de regels van goed teamwork.

30 12 - 2011

advertentie

Geneeskundig bestuurder balanceert tussen twee werelden

arts aan het stuur


Amerikaanse ziekenhuizen met een dokter aan het hoofd presteren beter dan ziekenhuizen met een bestuurder van buiten de zorg. Dit blijkt uit recent onderzoek. Hoe zit dat in Nederland? Presteren ziekenhuizen met een arts in de raad van bestuur ook hier beter?

TEKST RUTGER VAHL illuSTraTiE cARoLyn RidsdALE

e Britse Amanda Goodall nam 6500 Amerikaanse ziekenhuizen onder de loep. Ze bekeek hoe deze ziekenhuizen presteerden op een kwaliteitsindex (de Index of Hospital Quality). Vervolgens onderzocht ze de samenstelling van de raad van bestuur van deze ziekenhuizen. Wat bleek? Ziekenhuizen die geleid werden door een arts scoorden significant beter op de IHQ-index. Een arts in het bestuur is beter voor het ziekenhuis luidde de populaire vertaling van Goodalls onderzoeksresultaten in de pers. Zelf is zij daar voorzichtiger over. Ik stel niet dat medici betere bestuurders zijn dan ziekenhuismanagers die niet uit de zorg komen, zegt ze in een telefonische reactie. Ik toon wel aan dat ziekenhuizen die hoog genoteerd staan in een beste ziekenhuis-ranglijst vaker geleid worden door dokters. Geen verband Het onderzoek roept de vraag op of een dergelijk verband ook in Nederland valt aan te tonen. Arts & Auto nam willekeurig een ranglijst de meest recente beste ziekenhuizen top-100 van het Algemeen Dagblad en zocht uit of ziekenhuizen die hoog genoteerd staan vaker geleid worden door medici dan ziekenhuizen die het slechtst zijn beoordeeld. Een voorzichtige inventarisatie leert dat een dergelijke correlatie uit de top-100 van het AD zeker niet valt af te leiden. Als je de tien hoogst geklas-

seerde ziekenhuizen vergelijkt met de tien laagst geklasseerde, dan valt op dat een meerderheid van de ziekenhuizen medici in hun raad van bestuur hebben. Anders dan wat Goodall in Amerika vond, hebben de ziekenhuizen in de onderste regionen vaker een arts in de top dan ziekenhuizen die volgens het AD het beste zijn: 90 procent versus 60 procent. De beste ziekenhuizen in de AD top-100 hebben vaker alleen bestuurders van buiten de zorg; vier van de tien hebben geen enkele genees-

namelijk dat in de VS slechts 4 procent van de ziekenhuizen wordt geleid door een arts (aldus Goodall); in Nederland heeft 40 procent van de ziekenhuisbestuurders een geneeskundige achtergrond. Er zijn niet zo veel ziekenhuizen zonder medicus in het bestuur, blijkt uit het onderzoek Zorg voor Management van Erasmus Centrum voor Management Development in de zorg. In Nederland is de tendens van de laatste jaren dat het goed is iemand van de werkvloer in het ziekenhuisbestuur

Medicus snapt de mores van de werkvloer beter dan iemand van buitenaf
kundige in de raad van bestuur. Bij de onderste tien geldt dit slechts voor n ziekenhuis. Kijk je vervolgens naar het aantal ziekenhuizen dat wordt geleid door een arts, dan scoren de hoogste en de laagst geklasseerde ziekenhuizen in de AD top-100 hetzelfde. Bij vier van de tien ziekenhuizen (40 procent) is de bestuursvoorzitter opgeleid als arts. Dit geldt voor zowel de hoogst als de laagst geklasseerde ziekenhuizen. Hoge verwachtingen De resultaten wijken dus af van wat Goodall in Amerika vond. Heel verrassend mag dit echter niet heten. Een groot verschil tussen Amerika en Nederland is te hebben, stelt de betrokken Rotterdamse onderzoeker Wilma van der Scheer. Over de vraag waarom dat goed is, verschillen de diverse stakeholders echter van mening. Artsen verwachten dat een geneeskundige bestuurder een belangenbehartiger is. De niet-medische collegas in de raad van bestuur denken dat een bestuurder met een medische achtergrond twee talen kan spreken, en dus beleid en strategie van het ziekenhuis intern goed kan verkopen. De raad van toezicht ziet in een geneeskundige bestuurder vooral een risicomanager, die ontevreden medische staven kan masseren als ze ruzie maken met het bestuur. En de bestuurder om wie het gaat ziet

32 12 - 2011

zichzelf vooral als een goede manager die gekozen is op leiderschapskwaliteiten, aldus Van der Scheer. Wise (wo)man De geneeskundig bestuurder heeft dus met veel verschillende verwachtingen te maken. Dit maakt zijn positie bij voorbaat moeilijk. De medicus in the lead moet balanceren tussen twee werelden, stelde Yolande Witman een paar jaar geleden in haar promotieonderzoek naar afdelingshoofden in UMCs. Enerzijds moet de geneeskundige bestuurder effectief zijn in de bestuurlijke wereld, en anderzijds voortdurend een brug kunnen slaan met de werkvloer, zegt Witman. In het begrip voor artsen ligt ook de toegevoegde waarde: een medicus snapt de logica van de medische wereld, de mores en behoeften beter dan een bestuurder die geen geneeskunde heeft gestudeerd. Zo wordt dat in elk geval ervaren op de werkvloer. Volgens Witman vereist het ware evenwichtskunsten om als bestuurder in dit spanningsveld overeind te blijven. Daar is vooral persoonlijk gezag voor nodig. Het afdelingshoofd, maar dit geldt ook voor de geneeskundig bestuurder, moet wise zijn, zegt Witman. Dat persoonlijke gezag ontleent de wise (wo)man

vooral aan zijn/haar reputatie als dokter. Interessant is echter dat de geneeskundig bestuurder in de top van het ziekenhuis in de regel weinig medische ervaring heeft. Het zijn artsen die al jong voor een bestuurlijke carrire kozen, constateerde Van der Scheers onderzoekscentrum. Van der Scheer denkt daarom dat geneeskundige bestuurders zich maar beperkt kunnen laten voorstaan op hun medische ervaring. Ook om een andere reden: Stel dat de bestuurder kinderarts of gynaecoloog is. Dit geeft niet automatisch gezag bij internisten, orthopeden of andere specialismen. Ik denk dat bestuurders die ooit arts waren hun gezag vooral ontlenen aan hun succes als bestuurder. En van hen Hoe denken geneeskundig bestuurders er zelf over? Robbin Thieme Groen, lid van de raad van bestuur van de Isala klinieken (nr. 41 in de AD top-100) en anesthesioloog, ziet de meerwaarde van een arts in de RvB vooral in termen van weten hoe dokters denken. Als specialisten het argument op tafel leggen dat er anders patinten doodgaan dan prik ik daar als arts makkelijker doorheen dan iemand die econoom is. Thieme Groen, die tot 2005 in Isala werkzaam was als arts, ervaart dat de medici in zijn zieken-

huis hem enerzijds als overloper zien, maar toch ook als vakgenoot. Ik heb vanaf het begin duidelijk gemaakt dat ik als bestuurder een andere pet op heb dan als anesthesioloog. Daarom kunnen ze accepteren dat ik soms dingen vind en doe waar zij het niet mee eens zijn. Volgens Niek Urbanus, voormalig bestuursvoorzitter van het AMC (1988 - 2005) en hoogleraar KNO-heelkunde, kenmerkt een goede geneeskundige bestuurder zich door drie dingen: hij moet een goede dokter zijn geweest, want dit geeft geloofwaardigheid; hij moet met alle groepen in het ziekenhuis overweg kunnen en hij moet een grote bestuurlijke interesse hebben. Je moet je ook kunnen opladen voor de minder sexy kanten van een bestuursbaan, zoals overleg met vakbonden. Gaat het mis met een bestuurder, zo heeft Urbanus ervaren, dan komt dat vaak doordat iemand niet de juiste persoonlijkheid heeft. De medicus die bestuurder wordt staat per definitie op achterstand. Hij is immers opgeleid in een totaal ander vak en moet het als bestuurder vooral van talent hebben. Maar of je die aanleg hebt, merk je vaak pas als je bestuurlijke verantwoordelijkheid gaat dragen. Een arts moet het bestuursvak grotendeels in de praktijk leren. <

12 - 2011 33

Management

Portret

Managen moet in je zitten


Ben de Berg (53), al 31 jaar fysiotherapeut en zon 30 jaar maat bij Actief Fysiotherapie, ziet zijn organisatie almaar groeien. Onlangs opende de praktijk, waar dertien fysiotherapeuten werken, alweer zijn vijfde locatie in de deelgemeente Rotterdam Hillegersberg-Schiebroek. Zijn kracht? De rust bewaren als het spannend wordt.
TEKST Roel NotteN FOTOGRAFIE De BeelDReDAKtIe/GUIDo BeNSCHoP

Actief Fysiotherapie blijft maar groeien. Wat is het geheim? De kern van de maatschap vier fysiotherapeuten, waaronder ikzelf is al bijna 30 jaar samen, dus we kennen elkaar door en door en benutten elkaars sterke kanten. Wat ons onderscheidt, is dat wij het hele spectrum van fysiotherapie aanbieden en onze zorg op maat op verschillende locaties dicht bij huis organiseren. Waarom bent u nodig als manager? Een organisatie met dertien fysiotherapeuten, werkzaam in twee gezondheidscentra en opererend in een voortdurend veranderende markt, kan niet zonder manager. Want een manager zorgt voor eenheid. Zo streef ik ernaar dat al onze brieven volgens een uniform format de deur uitgaan. Welke eigenschap waarderen medewerkers in u? Mijn medewerkers waarderen mijn leiderschap, besluitvaardigheid en integriteit en het feit dat ik voor een open en gelijkwaardige relatie zorg. Een leider is in mijn ogen iemand die een voortrekkersrol vervult, maar waar mensen ook altijd op terug kunnen vallen. Wat was uw grootste succes? Dat we er, samen met een apotheker en enkele huisartsen, in zijn geslaagd om in 3 jaar tijd nieuwbouw van een medisch centrum van de grond te tillen. Vooral het lobbyen bij de lokale politiek kostte veel tijd, maar wierp uiteindelijk wel zijn vruchten af. In welke valkuil bent u ooit gelopen? Ik ben niet in een valkuil gelopen, maar moet soms wel oppassen dat het managen geen tussendoorklus wordt in de waan van de dag waarin ik ook nog als fysiotherapeut op de werkvloer sta. Dit laatste laat ik daarom steeds vaker aan collegas over. Hoe heeft u het managen onder de knie gekregen? Managen moet denk ik vooral in je zitten; je kunt het in mindere mate uit de boekjes leren. Om mij te blijven ontwikkelen, hou ik mijn oren en ogen goed open en kijk ik de kunst af van andere managers in de zorg of juist uit een heel andere sector, zoals de transportsector. Dat vind ik interessant, hoe een andere manager in een heel ander vakgebied het aanpakt.

Ben de Berg
Professioneel 2008 heden directeur medisch centrum Schiebroek 1981 heden (sport)fysiotherapeut Actief Fysiotherapie Rotterdam 1982 heden maatschapslid Actief Fysiotherapie Rotterdam Nevenfuncties 1994 heden lid van diverse commissies en werkgroepen binnen fysiotherapiekoepel KNGF 2000 2010 lid RvC van vereniging in liquidatie AURIVOM 2000 2008 voorzitter Vereniging voor Fysiotherapeuten Werkgevers in de Vrijgevestigde Praktijk Managementcursussen 2000 2008 diverse korte cursus sen op het gebied van leiderschap, personeelsmanagement en finan cieel management 1988 1994 deeltijdstudie bedrijfseconomie en beleid en ma nagement in de gezondheidszorg, beide niet afgerond Priv Ben de Berg is getrouwd, woont in Rotterdam en heeft twee studerende kinderen (24 en 22).

Verlangt u soms terug naar de werkvloer? Ik heb de werkvloer nooit echt verlaten, want ik behandel nog bijna dagelijks patinten. Voor mij is dit een zeer prettige combinatie, aangezien ik het fysiotherapievak nog met veel plezier uitoefen en als manager op die manier de praktijk van de dag nooit uit het oog verlies. Wat is uw sterkste managementskill? De rust bewaren als het spannend wordt. Maar natuurlijk lukt dit mij ook niet altijd. Als er zich meerdere medewerkers ziek melden terwijl de wachtkamer volstroomt, begin ik wel onrustig op mijn stoel te wiebelen. Dan is het de kunst om tot tien te tellen. Waar heeft u een hekel aan? Ik kan slecht tegen oneerlijkheid. Ik heb weleens medewerkers gesproken die tegen mij A, maar tegen een ander B zeiden. Zij spraken dus niet de waarheid. In zon situatie nodig ik zo iemand direct uit voor een gesprek. <

34 12 - 2011

Recensie

Raadgers/Ramler
Wout Raadgers en Pieter Ramler zijn trainer/coach bij VvAA opleidingen & teamcoaching en auteurs van het boek Samenwerken vergt onderhoud.

De complete leider
Wie dingen wil veranderen, heeft macht nodig om anderen mee te krijgen. Maar hoewel veel mensen bij het woord macht visioenen zullen krijgen van Dominique Strauss Kahn, kan macht ook positief worden opgevat.
Macht is niets anders dan bewust kiezen voor een bepaald type gedrag om de ander aan je zijde te krijgen. Monic Bhrs en Elisa de Groot beschrijven in hun boek Stratego: the next level vijf verschillende vormen van macht: macht door hulpeloosheid, bondge nootschap, prestaties, reflectie en dienend leiderschap. Macht door hulpeloosheid lijkt op het eerste oog een contradictio in terminis, maar is het zeker niet. Want juist door om hulp te vragen kun je dingen van een ander gedaan krijgen. Stel je voor dat je op een borrel de directeur ziet staan die je al heel lang de hand zou willen schudden. Je di recte collega kent de directeur persoonlijk, dus je zou haar kunnen vragen of zij jou bij de directeur wil introduceren. Toch voelen mensen zich vaak bezwaard om deze vraag daadwerkelijk te stellen, omdat ze de collega niet het gevoel willen geven haar te gebruiken voor persoonlijk gewin. Dit is een onjuiste aanname, want bijna altijd vindt die collega het juist leuk om jou te helpen. De tweede methode, macht door bond genootschap, bouwt op deze gedachte voort en baseert zich op het principe van wederkerigheid: ik doe iets voor jou en jij iets voor mij. Eurocommissaris Neelie Kroes, zo beschrijven de auteurs, is een groot liefhebber van deze methode en om ringt zich al haar leven lang met mensen met wie ze in het verleden iets heeft opge bouwd. Daarentegen beschrijft macht door prestaties, methode drie, juist de apen op de apenrots die zich sterk identificeren met hun prestaties. Maar een complete leider durft zichzelf door de twee laatste methoden, namelijk reflectie en dienend leiderschap, ook op de achtergrond te plaatsen. Een goede strate gie, want door de ander voorop te stellen, kun je mensen sneller voor je winnen. Is een van deze vijf methoden beter dan de andere? Nee, menen de auteurs. Het gaat uiteindelijk om de beheersing van het complete spectrum: de leider die erin slaagt om de vijf methoden af te wisselen, is de ware leider. [Roel Notten]

Inzicht
Vijf huisartsen, allen solist, praten al enige tijd over samenwerken onder n dak. Over anderhalf jaar wordt hun nieuwe pand opgeleverd en ze hebben inmiddels een intentieverklaring ondertekend. Het ziet er goed uit, totdat een van de collegas, Muller, aangeeft ervan uit te gaan dat er slechts wetenschappelijk onderbouwde huisartsenzorg in het nieuwe pand zal plaatsvinden. Collega Fagel kijkt verbaasd op. Hoewel hij zich niet als alternatief arts proleert, werkt hij soms met homeopathie. Hij zegt erbij dat hij dit al jaren doet, met goede resultaten, maar dat het voor hem op de tweede plaats komt, naast de reguliere zorg. Sommige patinten kun je in bepaalde situaties prima met homeopathie helpen, zegt hij. Er valt een stilte. Het is voor mij niet acceptabel, zegt collega Muller. De anderen proberen hem te bewegen zich wat toeschietelijker op te stellen. De argumenten vliegen over tafel: collega Fagel maakt toch geen

Monic Bhrs en Elisa de Groot, Stratego: the next level, Van Duuren Management 29,95,-

Een impasse kan ook meer inzicht in de eigen praktijk opleveren


reclame voor zichzelf als homeopathisch arts, en zelf weten we soms toch ook niet goed wat we met sommige patinten aan moeten? Maar voor Muller is het niet genoeg: hij vraagt onomwonden aan Fagel of hij met de alternatieve geneeswijze wil stoppen. Deze weigert, waarna de vergadering in een impasse eindigt. Een week later zit er nog steeds geen schot in. De discussie herhaalt zich. En weer een week later gebeurt hetzelfde. Om de patstelling te doorbreken, besluiten ze tot een bindende procedure over te gaan: stemmen. Een van de collegas formuleert de stelling: Ben je voor of tegen de samenwerking met collega Fagel in het nieuwe pand, die op een begrensde wijze homeopathische geneeswijzen toepast bij bepaalde patinten? Vier stemmen voor, n tegen. Collega Muller besluit niet toe te treden tot het nieuwe samenwerkingsverband en zijn heil elders te zoeken. De vier blijven ietwat onthutst achter. Wij noemen dit een geslaagd visietraject.

Gesignaleerd
Zorg verlenen en luisteren, dat zijn twee handen op n buik, toch? Wie deze vraag niet direct bevestigend kan beantwoorden, moet het boek Harthorend lezen, waarin auteur Harry van de Pol de belangrijkste eigenschappen van aandachtig luisteren behandelt. Dit zal door de speelse opzet en de vele fotos van menselijke emoties geen zware opgave zijn. Het belang van luisteren is groot, meent de auteur. Want hoe kan iemand je vertrouwen als Harry van de Pol, hij of zij niet merkt dat jij er alles aan Harthorend, doet om te luisteren? Voor zorgprofes Uitgeverij Van sionals luidt het advies om vanbinnen binnenuit, voldoende ruimte te maken om het 29,95,verhaal van de ander te ontvangen. [Roel Notten]

Reageren? management@artsenauto.nl

12 - 2011 35

Annemarie Smilde
Annemarie Smilde is senior jurist en teammanager van de sectie tuchtrecht en beroepsrechtsbijstand van VvAA rechtsbijstand.

Wet & recht

Lezersvragen

Schadeherstel Ik ben betrokken geweest bij een aanrijding. De schade aan mijn auto is vastgesteld door een expert. Ben ik nu verplicht om de schade te laten repareren?

Zorg op afroep

p 1 oktober 2011 heeft de Nederlandse Zorgautoriteit( NZa) groen licht gegeven voor een huisbezoek op afroep van een patint tegen betaling. Welke kwaliteitseisen gelden hier eigenlijk voor? Volgens het besluit van de NZa betekent zorg op afroep het afleggen van een huisbezoek door een arts op afroep van een patint ter bevordering en bewaking van diens gezondheid. Uit de toelichting blijkt dat arts geen huisarts hoeft te zijn. Daarnaast kan de zorg volgens deze toelichting ook verleend worden als er geen aanleiding is voor acute medische zorg. Verder stelt de NZa dat de zorg op afroep een andere vorm van zorg is dan de acute en reguliere huisartsenzorg. Aan de zorg op afroep zouden dan ook niet dezelfde eisen worden gesteld als aan huisartsenzorg. De minister heeft op een Kamervraag over de kwaliteitseisen geantwoord dat de zorgaanbieder (de organisatie waarvoor de artsen op afroep werken) ervoor moet zorgen dat aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg wordt voldaan. De invulling vindt in de praktijk plaats met veldnormen, aldus de minister.

ILLuStrAtIe: Leon muSSche

De wetgever heeft bepaald dat een schadeclaim tegen een veroorzaker binnen een bepaalde tijd ingediend moet worden. Doet u dit niet, dan verjaart de zaak en verliest u het recht de schade vergoed te krijgen. Wanneer de schade is veroorzaakt door een motorrijtuig, dan heeft u drie jaar de tijd om de verzekering van het motorrijtuig rechtstreeks aansprakelijk te stellen. In het algemeen vervallen al uw rechten op schadevergoeding vijf jaar na het ongeval. Verjaring is een ingewikkeld juridisch vraagstuk. Wanneer u vragen heeft of wanneer een termijn dreigt te verlopen, dan kunt zich het beste tot uw rechtshulpverlener wenden.

Nee, er is geen reparatieplicht. U dient er wel rekening mee te houden dat de garage in dat geval vaak kosten in rekening brengt omdat zij tijd hebben besteed aan de expertise (meelopen met de expert, het opzoeken van onderdelen, enzovoort). Deze kosten komen voor uw rekening, ook wanneer de schade verhaalbaar is op een aansprakelijke derde.

Loonachterstand Wat zijn de consequenties als een werkgever het loon niet tijdig betaalt?
Wanneer de werkgever niet tijdig betaalt, is de werkgever vanaf de derde werkdag na de dag waarop de betaling had moeten plaatsvinden een verhoging van het loon aan de werknemer verschuldigd. Voor de vierde tot en met de achtste werkdag bedraagt de verhoging 5% per dag en voor elke volgende werkdag 1%. Deze verhoging kan echter nooit meer zijn dan 50% van het verschuldigde bedrag. Naast de genoemde verhoging kan de werkgever bij niet tijdige betaling verplicht zijn de wettelijke rente te betalen. Deze rente wordt elk jaar door de overheid vastgesteld.

Verhaal halen Mijn auto is beschadigd geraakt bij een aanrijding. De tegenpartij is aansprakelijk. Kan ik de schade voor verhaal op mijn rechtsbijstandverzekering melden?
Dit is afhankelijk van hoe uw auto is verzekerd. Indien u een volledige cascoverzekering (All risk) heeft afgesloten, dan dient u de schade te melden bij de verzekeraar van uw auto. Deze zal de schade aan uw auto aan u vergoeden en vervolgens verhalen op de aansprakelijke partij. Is uw auto alleen WA of WA + beperkt casco verzekerd, dan kunt u de schade melden op de rechtsbijstandverzekering. Zij zullen dan trachten de schade voor u te verhalen.

Is de kwaliteit van zorg op afroep voldoende gewaarborgd?


Maar welke veldnormen? Er bestaan voor deze vorm van incidentele zorg immers geen specifieke normen. Evenmin bestaan er afspraken over het uitwisselen van gegevens tussen de arts op afroep en de huisarts, met alle risicos van dien. Kortom: de vraag is of de kwaliteit van de zorg op afroep voldoende is gewaarborgd door de algemene uit de wetgeving en gedragsregels voor artsen voortvloeiende eisen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg en de tuchtrechter zullen naar aanleiding van een calamiteitenmelding respectievelijk een klacht bepalen welke zorg een patint van een arts op afroep mag verwachten. De Inspectie zou ook nu al in actie kunnen komen door het veld te vragen kwaliteitsindicatoren op te stellen, zoals bij andere vormen van zorg.

Kortere opzegtermijn Mijn werknemer heeft ontslag gevraagd, maar omdat hij eerder bij een nieuwe werkgever kan beginnen, wil hij een kortere opzegtermijn. Moet ik hierin meegaan?
Indien de werkgever en de werknemer een kortere opzegtermijn overeenkomen dan is dat prima, maar als de werkgever daartoe niet bereid is, dan is er geen andere keuze dan de opzegtermijn uit te dienen. Het doel van de opzegtermijn is dat de werkgever een termijn heeft om een eventuele opvolger te zoeken. Wordt de opzegtermijn door de werknemer niet in acht genomen, dan heeft de werkgever recht op schadevergoeding.

Claimtermijn Ik heb schade aan mijn auto opgelopen bij een aanrijding. Hoelang heb ik de tijd om de schade in te dienen bij de tegenpartij?

Reageren? a.smilde@artsenauto.nl

Onder redactie van Diederik Leusink en Annemarie Smilde, senior juristen en teammanagers bij VvAA rechtsbijstand. Wilt u reageren of heeft u een vraag op juridisch gebied, mail dan naar juridisch@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

36 12 - 2011

Praktijkadvies

Bart Doornbusch

Edwin Brugman is directeur Kennismanagement en netwerken VvAA.

Nodig samenwerken
Instellingsbestuurders worden geconfronteerd met de overgang van functiegerichte naar prestatiegerichte bekostiging. En zorgprofessionals moeten nog maar zien hoe de nieuwe DOTs uitvallen. Hoog tijd om de krachten te bundelen.

Bart Doornbusch is adviseur bij VvAA consultants in de gezondheidszorg.

e staan aan de vooravond van een spannende tijd in de zorg. In de tweede lijn is er naast de bewe ging naar concentratie van zorg ook de roep om meer deconcentratie. En in de eerste lijn is er de nadrukkelijke wil van het veld en de aandrang van beleidsmakers en zorgverzeke raars om het zorgaanbod te verbreden. En dat in een tijd waarin de instellingsbestuurders te maken krijgen met de overgang naar volledige prestatiebekostiging voor 70 procent van de ziekenhuiszorg, en de medisch specialisten met de overgang van diagnosebehandel combinaties (DBCs) naar DBCs Op weg naar Transparantie (DOTs) als ook met een nieuw kostenbeheersingsmodel. Er is niet veel tijd om bakens te verzetten, merkte minister Schippers op tijdens een relatiebijeenkomst van Zorgverzekeraars Nederland op 27 september. Ze heeft de afge lopen tijd vooral met zorgverzekeraars en de zorgaanbieders in de tweede lijn afspraken gemaakt die moeten leiden tot hervormingen in de zorg. Maar nu moet het ook echt gaan gebeuren, aldus de minister. De zorgverzeke raars hebben in 2006 het roer over de gezond heidszorg in handen gekregen en moeten daarmee wel aan de slag gaan, vindt ze. Dat doen zij ook wel, maar niet alle stappen kun nen tegelijkertijd worden gezet. Nu de risico verevening in de tweede lijn grotendeels wordt afgeschaft, worden zorgverzekeraars vanaf 2012 voor een belangrijk deel van de zieken huiszorg ook risicodragend. Zorgverzekeraars houden ziekenhuisbestuurders dan ook voor dat de zorg meer dan voorheen selectief zal worden ingekocht. Dames en heren bestuur ders, overleg met elkaar en kom tot een goede verdeling van zorg, luidt de opdracht. Concentratie van zorg moet leiden tot kwa liteitsverbetering en een betere beheersing van kosten, luidt de algemene opinie. En bij deconcentratie van zorg kan worden gedacht

aan het aanbieden van ziekenhuiszorg in een eerstelijnssetting. Ook dat moet de gezond heidszorg op termijn toegankelijk en betaal baar houden. Dus: ergens zal er initiatief moeten worden genomen. Maar ja, het gaat ook allemaal om eigen (financile) belangen. De instellingsbestuur der zal de huisvesting en zn personeel willen kunnen blijven betalen. En dat in een tijd waarin de bekostiging van ziekenhuiszorg wordt omgezet van functiegericht naar prestatiegericht. Ook de medisch specialist is onzeker over zijn inkomen. De afgelopen jaren heeft hij telkens forse kortingen moeten accepteren en voor de komende jaren is het maar de vraag hoe de financiering via de DOTs en de verdeling van het honorarium budget gaan uitpakken. En dan komt er in 2015 weer een belangrijke ontwikkeling: het integrale tarief. Dat wil zeggen dat van de met de zorgverzekeraar/patint overeen te komen prijs zowel de instelling als de medisch specia list moet worden betaald. Het honorarium van de medisch specialist wordt vanaf 2015 dan ook vrij onderhandelbaar. Al deze ontwikkelingen maken dat de profes sionals en de bestuurders in de tweede lijn nauw met elkaar moeten gaan samenwerken. Niet alleen omdat dit een voorwaarde is in het nieuwe kostenbeheersingsmodel, maar vooral ook om tijdig te kunnen inspelen op de verschuiving van zorg en de komst van het integrale tarief. Het succes of falen op lokaal niveau gaat heel erg afhangen van de mate waarin medisch specialisten onderling en samen met de raad van bestuur de samenwer king zullen weten te vinden. < Reageren? b.doornbusch@artsenauto.nl

Jacqueline van Eekelen is adviseur bij VvAA consultants in de gezondheidszorg.

Rutger van der Velden is belastingadviseur bij VvAA.

Zorgprofessionals en bestuurders in de tweede lijn moeten de rangen sluiten


12 - 2011 37

advertentie

Fiscaal

Lezersvragen

Peter van Bakel


Peter van Bakel is clintadviseur bij VvAA belastingadviseurs en consultants bv. Maandelijks schrijft hij over een fiscaal onderwerp.

Fiscaal partners Sinds eind 2009 wonen mijn partner en ik ongehuwd samen in een huur woning. Sindsdien staan we op dat

schap als kosten opvoeren in mijn bv door de bv dit te laten betalen? De kosten die uw bv maakt voor sponsoring of reclame zijn in de meeste gevallen bedrijfskosten; daarmee zijn ze aftrekbaar voor de (vennootschaps) belasting. Maar de kosten van lidmaatschap van een golfclub vallen daar niet onder. Recente rechtspraak heeft dit weer eens bevestigd. Zon lidmaatschap wordt door de rechter steevast gezien als privkosten gemaakt door de eigenaar van de onderneming. Uiteraard kunt u de bv deze kosten wel laten betalen, maar dat levert geen fiscale aftrekpost op. Uw accountant zal deze betaling door uw bv in de boekhouding opnemen als een vordering van uw bv op u persoonlijk. Langs deze omweg moet u deze kosten uiteindelijk dus toch weer terugbetalen aan de bv. Het is eenvoudiger om dit soort kosten meteen zelf te betalen.

Promoveren

ILLustratIe: Leon mussche

adres ingeschreven bij de gemeente. In onze aangifte inkomstenbelas ting 2010 hebben we gekozen voor fiscaal partnerschap. Dat was voor delig, want daardoor kon ik de stu dieschuld van mijn vriend in min dering brengen op mijn vermogen in box 3. Lukt dat weer in 2011? Wij begrepen namelijk dat we in 2011 geen fiscaal partners meer zijn. U kunt met ingang van het fiscale jaar 2011 bij het invullen van de aangifte geen keuze meer uitbrengen voor fiscaal partnerschap. Door een wetswijziging is men al dan niet elkaars fiscaal partner op grond van wettelijk vastgelegde criteria. Soms kan men daarop anticiperen. In uw situatie is de eenvoudigste manier om fiscaal partner te worden door een notarieel samenleefcontract te sluiten vr 31 december 2011. U bent beiden dan alsnog met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2011 fiscale partners, mits u het hele jaar 2011 op hetzelfde woonadres ingeschreven stond.

Loonbeslag Ik kreeg bericht van een deurwaar der dat er beslag is gelegd op het loon van n van mijn werknemers. Moet ik me daar iets van aantrekken? Ja. Als uw werknemer onbetaalde schulden heeft, kan een schuldeiser beslag laten leggen op zijn of haar loon. Dit zogenaamde loonbeslag wordt uitgevoerd door de deurwaarder op basis van een gerechtelijk vonnis. De deurwaarder stelt u als werkgever op de hoogte van de aard en omvang van de schuld. U bent wettelijk verplicht mee te werken aan het loonbeslag. U moet daartoe een aantal gegevens verstrekken. De deurwaarder informeert u over het op het loon in te houden bedrag en aan wie en hoe dat bedrag kan worden overgemaakt. Vanwege de zogenaamde beslagvrije voet wordt doorgaans geen beslag gelegd op het volledige loon. Aan te raden is om een loonbeslag meteen te melden aan uw loonadministrateur. Deze zorgt dan voor een juiste verwerking in uw salarisadministratie.

egelmatig geef ik lezingen aan aios en promovendi. Uiteraard draait dan alles om fiscale tips en adviezen over scholings- en promotiekosten. Omdat de doelgroep is genteresseerd in elke euro, zijn dergelijke bijeenkomsten zeer levendig. Mede door creatieve suggesties waar ikzelf nog niet aan had gedacht. Promotiekosten vormen in de categorie scholingsuitgaven een apart onderdeel. Promoveren wordt gezien als een afronding van een academische opleiding. Fiscaal aftrekbaar (boven de drempel van 500,-) zijn de kosten die verband houden met de academische plechtigheid. Om te beginnen zijn dit de kosten voor het drukken/verpakken/verzenden en eventueel vertalen van het proefschrift. Het promotiereglement bepaalt het minimaal vereiste aantal exemplaren. Vaak worden er meer exemplaren gedrukt, maar alleen het bedrag dat zou zijn uitgegeven voor het minimaal vereiste aantal exemplaren is aftrekbaar. Vraag de drukker daarom om een gesplitste factuur. Andere kosten die opgevoerd kunnen worden, zijn de huur van de gelegenheidskleding (van zowel de

Alleen de directe kosten rond de academische plechtigheid zijn aftrekbaar


promovendus als paranimfen) en de kosten van de receptie. Nadrukkelijk niet op te voeren zijn de kosten van een promotiediner/-feest of een fotoreportage. Die liggen te ver buiten de sfeer van de promotie als academische plechtigheid. Om op eerdergenoemde creativiteit terug te komen: n van de promovendi vroeg zich af of hij zijn receptie dan maar tot 4 uur s nachts kon laten duren. Promoveert u als zelfstandig ondernemer, dan bestaat eventueel de mogelijkheid om de kosten van een diner of een feest als beroepskosten (lees: representatie) aan te merken. U moet dan wel het zakelijk belang van deze uitgaven aantonen. Is dit belang er, dan kunt u een evenredig deel van deze kosten opvoeren (bijvoorbeeld met als uitgangspunt het percentage zakelijke gasten).

Golfclub Ik oefen een chiropractiepraktijk uit in een eigen bv. Daarvan ben ik enig directeur en aandeelhouder. Nu ben ik lid van de plaatselijke golfclub en dat levert soms een extra patint op. Kan ik dit lidmaat

Onder redactie van VvAA belastingadviseurs & consultants bv; deze keer zijn de antwoorden verzorgd door Peter van Bakel, Sander van de Kragt en Hans Herkendaal. Heeft u een vraag op belastinggebied, mail dan naar fiscaal@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

Reageren? p.vanbakel@artsenauto.nl

12 - 2011 39

Personal finance

Aanpassing huwelijkswetgeving
De wetgeving inzake het huwelijk wordt per 1 januari 2012 aangepast. En van de meest in het oog springende veranderingen (zie ook Arts & Auto 6) is de toevoeging van de beleggingsleer.
Volgens de huidige rechtspraak krijgt een echtgenoot die uit zijn privvermogen gelden voldoet die ten laste hadden moeten komen van het gemeenschappelijke of het privvermogen van de andere echtgenoot in principe een nominale vordering. Oftewel: het bedrag dat destijds is genvesteerd, wordt n op n terugbetaald. Er is geen rentevergoeding verschuldigd, noch deelt de investering mee in de waardeverandering van het goed. Koopt uw echtgenote met haar privvermogen een kunstwerk van 20.000,- en past u uit uw privvermogen 3500,- bij, dan krijgt u, ook als het werk plots 125.000,- waard is, in beginsel niet meer terug dan de inleg van 3500,-. In deze nominaliteitsleer komt met ingang van 2012 verandering. De vergoeding voor een investering die voldoet aan bovenstaande omschrijving en gedaan is n 1 januari 2012 gaat door de nieuwe wetgeving meedelen in de waardeverandering van het goed. U begrijpt: dat kan denkt u maar aan het voorbeeld hierboven prettig zijn. Maar ook heel vervelend. Daalt de waarde van de privwoning van de andere echtgenoot waarvoor u de verbouwing heeft bekostigd, dan kan het zo zijn dat u minder terugkrijgt dan u oorspronkelijk heeft genvesteerd. De nieuwe wetgeving geldt voor zowel de in gemeenschap gehuwden, als de op huwelijkse voorwaarden gehuwden. Voor partners die gescheiden zijn van tafel en bed en samenwoners blijft, tenzij de redelijkheid en billijkheid zich daartegen verzetten, de nominaliteitsleer gelden. Op investeringen die deels zijn gedaan vr en deels na 1 januari 2012 zullen in beginsel zowel de nominaliteits- als ook de beleggingsleer naar rato van toepassing zijn. Bij overeenkomst mogen echtgenoten afwijken van de wet. Of het lukt om tot overeenstemming te komen op het tijdstip van terugbetaling is natuurlijk de vraag. Het verstandigst is om als echtgenoot, net als samenwoners en gehuwden die gescheiden zijn van tafel en bed, in soortgelijke situaties voorafgaand aan de voldoening van het geld een leenovereenkomst aan te gaan waarin duidelijk omschreven wordt wat u, al dan niet met rente, op welk moment terug te vorderen heeft. Voor vragen over dit onderwerp kunt u mailen naar fp@vvaa.nl of bellen met 030 247 48 78.

Strips als belegging


Het is niet mijn bedoeling om u met bovenstaande kop op het verkeerde been te zetten, maar ik begrijp het als u een associatie krijgt met beduimelde eerste drukken van Kuifje en de Stripdagen. De strips waarover ik schrijf, zijn een soort obligaties waarin ook door verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen wordt belegd. De naam strip voor deze obligaties is afkomstig van de manier waarop ze worden gemaakt. Men neme een normale obligatie: dat is een lening van bijvoorbeeld de Nederlandse Staat waarop gedurende de looptijd elk jaar een rentecoupon wordt betaald en bij de laatste rentebetaling komt ook de hoofdsom terug. Strips worden gemaakt door de jaarlijkse rentebetalingen en de eindaflossing afzonderlijk te verkopen: de staatsobligatie is dan gestript. Een voorbeeld maakt het misschien duidelijker. Stel dat je een 10-jaars staatsobligatie van 1000,per stuk kunt kopen waarop 3% rente wordt betaald. De beloofde geldstroom is dan 9 jaar telkens 30,en het tiende jaar 1030,-. Een gestripte versie van deze staatsobligatie bestaat uit elf delen: tien strips waarop op de rentevervaldatum 30,- wordt betaald en een strip waarop op de einddatum de aflossing van 1000,- wordt betaald. En al die strips zijn afzonderlijk te koop. Op strips ontvang je tussentijds geen rente. Daarom worden ze ook wel zeros genoemd: er wordt 0% rente betaald. Dat klinkt niet zo interessant. Maar stripbeleggers zijn niet gek. Het rendement op beleggingen in strips bestaat uit het verschil tussen de aankoopprijs en de eindwaarde. Voor een strip die over tien jaar tot uitkering komt, hebben beleggers nu misschien 75% van de eindwaarde over. Door de aangroei naar 100% boekt de stripbelegger een gemiddeld rendement van 3% per jaar. Waarom hebben verzekeraars en pensioenfondsen strips als onderdeel van hun beleggingsportefeuille? Zij moeten bepaalde rendementen garanderen bijvoorbeeld op koopsompolissen en voor pensioenen van medewerkers die nog lang niet met pensioen gaan. Bij belegging in normale obligaties zitten ze met onzekerheid over de herbelegging van de jaarlijkse couponnen tegen nu nog onbekende toekomstige rentes. Met beleggingen in strips weten ze tot de einddatum precies waar ze aan toe zijn.
Disclaimer: deze informatie is niet bedoeld als aanbeveling tot het verrichten van bepaalde transacties. Laat u bij sparen en beleggen altijd goed adviseren.

Ferdinand Wit is manager Beleggingen & Treasury bij VvAA en schrijft maandelijks over sparen of beleggen.

Reacties en/of suggesties? Mail dan naar geld@artsenauto.nl. Op www.vvaa.nl vindt u via Bankieren informatie over Sparen/ Beleggen. Voor persoonlijk advies neemt u contact op met uw praktijkadviseur of met VvAA Bancair Advies, telefoon 030 247 40 60.

40 12 - 2011

Lezersvragen

Joan Versluijs
Joan Versluijs is nancieel planner en nancieel echtscheidingsadviseur bij VvAA.

SEW bij overlijden Om in de toekomst mijn hypotheek te kunnen aossen, heb ik een Spaarrekening Eigen Woning (SEW) afgesloten. Valt het opgebouwde tegoed hiervan bij mijn overlijden in mijn nalatenschap?

en de voorzieningen die u zelf heeft getroffen zoals een lijfrenteverzekering. De uitkering van uw lijfrente heeft daarom geen invloed.

Variabele rente Ik heb een variabele hypotheekrente. Nu bestaat het risico dat de hypotheekrente ink gaat stijgen. Is het verstandig om nu voor een rentevaste periode te kiezen?
Het antwoord op deze vraag is sterk afhankelijk van uw nancile situatie zoals inkomen, uitgaven en vermogenspositie. In zijn algemeenheid kan men stellen dat een variabele rente over de gehele duur van uw hypotheekcontract vaak het goedkoopst is. U moet een rentestijging, en de daarmee gepaard gaande hogere woonlasten dan echter wel kunnen opvangen, ook nadat u met pensioen bent gegaan en ook nadat u geen recht meer heeft op renteaftrek. Dit is de reden waarom veel mensen kiezen voor een rentevastperiode. Ondanks dat op de gehele duur bekeken u dan misschien duurder uit bent, vinden veel mensen de zekerheid van vaste woonlasten een prettig idee.

Kinderalimentatie
eeft u het ook gelezen? Iedere ouder moet jaarlijks minimaal 600,- bijdragen in de kosten van zijn of haar kind. Fascinerend wat de media van het wetsvoorstel aanpassing berekening kinderalimentatie maken! Het wetsvoorstel, waar ik als commissielid van het Register Financieel Echtscheidingsadviseurs in de informele consultatierondes zijdelings bij was betrokken, wordt met deze krantenkoppen geen recht aangedaan. De achtergrond van het wetsvoorstel is dat de huidige berekeningssystematiek voor de bepaling van de kinderalimentatie te gecompliceerd is. Daar moet verandering in komen, want een berekening die onherkenbare uitkomsten geeft, heeft weinig draagvlak. Waarom betalen als het geld dat is bedoeld voor de kinderen rechtstreeks in de diepe zakken van de ex-partner verdwijnt? Een andere reden dat de berekening eenvoudiger moet, is dat er na een scheiding vaak snel weer veel zaken wijzigen: een van de ouders krijgt een nieuwe partner die al kinderen heeft; er komen kinderen uit

ILLUSTRATIE: LEON MUSSCHE

Ja, want een SEW is eigenlijk een geblokkeerde spaarrekening, net als gewone spaargelden. Bij overlijden wordt het opgebouwde SEW-tegoed van de overleden rekeninghouder tot de nalatenschap gerekend. De erfgenamen moeten, voor zover hun vrijstelling voor de erfbelasting niet toereikend is, erfbelasting betalen over het SEW-tegoed.

Lijfrente en ANW Ik ontvang een uitkering vanwege de Algemene Nabestaandenwet (ANW). Heeft mijn lijfrente-uitkering invloed op de hoogte van mijn ANW?
Uw eigen inkomsten kunnen van invloed zijn op de hoogte van uw ANW-uitkering. Inkomsten uit arbeid zoals loon worden gedeeltelijk afgetrokken. Van deze inkomsten wordt 50% van het bruto minimumloon plus een derde deel van het inkomen boven die 50% vrijgelaten. Verdient u meer dan 2359,02 bruto per maand (grensbedrag met ingang van januari 2011), dan komt uw nabestaandenuitkering op nul uit. Inkomsten uit een sociale uitkering, zoals een arbeidsongeschiktheidsuitkering, worden helemaal afgetrokken van de nabestaandenuitkering. Inkomsten uit vermogen, zoals rente, tellen nooit mee bij de berekening. Hetzelfde geldt voor een aanvullend nabestaandenpensioen

Doorbetalen lijfrente Ik heb een oud-regime lijfrentepolis, maar heb de premie van 1500,- per jaar gewoon doorbetaald omdat de winstdeling en het gegarandeerde kapitaal op de einddatum aantrekkelijk zijn. Hoe wordt deze polis nu belast als de uitkering komt?
De premies zijn vanaf 2001 niet meer aftrekbaar voor deze contracten, maar er kan wel een beroep worden gedaan op het overgangsrecht van de saldomethode. Dit geldt voor premies tot 2269,- per jaar. Op het moment dat de polis tot uitkering komt, worden de termijnen van lijfrente pas belast als zij de niet-afgetrokken premies overschrijden. Stel, uw uitkeringsdatum is 2014. Dan is er 13 x 1500,- = 19.500,betaald aan niet afgetrokken premies. Stel dat de uitkering 9750,- per jaar bedraagt, dan zijn de eerste twee onbelast en de termijnen daarna worden progressief belast.

De kosten voor de kinderen gaan voor de eigen uitgaven


de nieuwe relatie voort; de toekomstige woonsituatie is op het moment van scheiding nog niet bekend; of de overeengekomen zorgregeling blijkt niet te passen bij het kind. Het wetsvoorstel beoogt duidelijkheid te geven over het soort wijzigingen dat aanleiding geeft om de kinderalimentatie en de hoogte daarvan aan te passen. Wat in de media is vertaald als een minimale bijdrage van 600,- per ouder is in werkelijkheid niet meer dan de armoede denk aan bijstandsgerechtigden verdelen. De strekking is niet dat daadwerkelijk voornoemd bedrag moet worden bijgelegd, maar wel dat iedere ouder verantwoordelijkheid moet nemen. Oftewel: de kosten van de kinderen gaan, nog meer dan nu het geval is, vr de eigen uitgaven. Een draagkracht van 600,- wordt geacht in ieder geval aanwezig te zijn en derhalve verdisconteerd in de te ontvangen bijdrage van de ex-partner. Het kindje met het badwater weggooien vanwege sensatiejournalistiek? Laten we dat vooral niet doen!

Onder redactie van Gertjan Portman FFP CFP RFEA, specialist nancile planning/echtscheidingsadviseur bij VvAA. Wilt u reageren of heeft u een vraag op het gebied van personal nance, mail dan naar personalnance@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

Reageren? j.versluijs@artsenauto.nl

12 - 2011 41

Student

Prikbord

Tips en suggesties zijn welkom op student@artsenauto.nl.

Dr. House gaat de boeken in


Hij is knorrig, hyperintelligent, vaak ver velend en verslaafd aan pijnstillers. Toch kunnen kijkers maar geen genoeg krijgen van dr. House in de serie House M.D. Af gelopen jaar trok de serie op het hoogte punt 81,8 miljoen kijkers in 66 landen en daarmee veroverde het programma een plaats in het Guinness Book of World Records 2012 als meest bekeken televisie programma. House M.D. is momenteel aan het achtste seizoen bezig.

Doktertje spelen
Aanvankelijk hebben medisch studenten minder seksuele ervaring dan hun leeftijdgenoten, maar gedurende hun studie halen ze die achterstand ruimschoots in. Dat blijkt uit de resultaten van een recent onderzoek naar seksuele gezondheid onder geneeskundestudenten. Het onderzoek werd uitgevoerd door zesdejaars geneeskundestudent Freek Fickweiler. Doel was de bewustwording en kennis over het eigen seksuele gedrag onder medisch studenten te vergroten, zodat het voor hen makkelijker wordt om later in hun beroepscarrire met patinten over dit onderwerp te kunnen praten.

Tekort aan obstetrieverpleegkundigen


Steeds meer vrouwen willen in het ziekenhuis bevallen. Daardoor neemt de druk op ziekenhuizen en dus ook op artsen en verpleegkundigen toe. Met name voldoende gekwalificeerde obstetrieverpleegkundigen zijn lastig te vinden, laat Pauline Nieuwenhuizen, voorzitter van V&VN Voortplanting, Obstetrie en Gynaecologie, weten. Dit heeft er in het Brabantse Jeroen Bosch Ziekenhuis al toe geleid dat het aantal opnames voor bevallingen tijdelijk is verminderd.

[ Binnenkort in... ]

Ede

Op 8 en 9 december vindt in De Reehorst in Ede het Nursing Event 2011 plaats, ht jaarlijkse vakevenement op het gebied van verpleegkunde. Op het programma staan workshops, ochtendsymposia en seminars, maar je kunt ook informatie vergaren bij de vele exposanten op de beurs. Op 8 december wordt bovendien beslist wie zich Nursing Verpleegkundige van het Jaar 2011 mag noemen. Daarnaast wordt onder alle deelnemers van de Nursing Challenge een publieksprijs en een prijs voor best scorende student verloot. De winnaars mogen gratis winkelen bij NursesDNA, de online webshop voor verpleegkundigen. Meer informatie: www.nursing.nl.

In het nieuws
4 In Leiden heeft team Van Wezel van de Universiteit Leiden op 26 oktober de Academische Jaarprijs 2011 in ontvangst genomen. De 100.000,- zal worden gebruikt om hun project Antibiotica Gezocht om te zetten in een permanente opstelling in de MicroZoo van Artis, een expositie in museum Boerhaave en innovatief lesmateriaal over antibiotica voor het VWO. 4 Amsterdam en Rotterdam zijn volgens de jaarlijkse Elsevier Faculty Rating de beste universiteiten om geneeskunde te studeren. Rotterdam krijgt de beste beoordeling van hoogleraren, studenten blijken het meest tevreden over Maastricht. Van de hogescholen wint Hogeschool Zeeland, gevolgd door Avans Hogeschool en Hogeschool Zuyd. 4 Het aantal eerstejaars geneeskundestudenten uit het buitenland groeit de laatste jaren gestaag. Kwam in 2006 9 procent van de ingelote studenten uit het buitenland, in 2010 was het al 18 procent. PVV en SP vinden dat Nederlandse studenten niet mogen worden verdrongen en pleiten voor een maximum aantal buitenlandse studenten per jaar.

42 12 - 2011

Wie
Sam Deltour
FOTO: DE BEELDREDAKTIE/FLOREN VAN OLDEN

De Vlaamse geneeskundestudent Sam Deltour (26) is op 4 november samen met poolreiziger Dixie Dansercourt begonnen aan de langste autonome poolexpeditie ooit. In honderd dagen hopen zij zonder enige vorm van gemotoriseerd vervoer meer dan 6000 km te overbruggen in het laatste nog nooit gexploiteerde gebied op deze aarde: Oost-Antarctica. Al mijn hele leven wil ik iets doen op Antarctica, vertelt Deltour. Toen Dixie mij vroeg hem te vergezellen op deze unieke expeditie, kon ik dan ook onmogelijk nee zeggen. Het duo verplaatst zich met behulp van kites en sledes over het Antarctische Plateau en zal op het ijs nieuwe klimaatwetenschappelijke inzichten onderzoeken door het meten van valwinden. Het avontuur is te volgen op www.antarcticice.be.

Wat
Jonge Dokters

Handen op de rug
De verhalenwedstrijd De baas en de assistent, georganiseerd door Medisch Contact en Idealoog, is gewonnen door aios anesthesiologie Vivian Winia. In het winnende verhaal Handen op de rug beschrijft Winia, die eerder anios gynaecologie was, hoe zij tijdens het uitvoeren van een vacumextractie en het hechten van een episiotomiewond gestuurd wordt door haar baas. Dat was een man van de oude stempel die niet gelooft in feedback voor- en achteraf, waar tegenwoordig juist de nadruk op wordt gelegd. Anderzijds blijkt uit het verhaal dat de baas Winia wel het vertrouwen geeft om haar haar gang te laten gaan. Jurylid Anne Hermans, dokter en schrijver, reikte de prijs van 300 euro uit in het LUMC.

Eindelijk een tv-serie die een realistische kijk geeft op het beroep van specialisten. Eind oktober is de RTL5-docusoap Jonge Dokters van het OLVG van start gegaan. Het realityprogramma speelt zich af in Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en draait om het hectische leven van acht jonge specialisten in opleiding tijdens hun werk in het ziekenhuis. In de serie is te zien hoe ze naast een meer dan fulltime aanstelling in het ziekenhuis ook nog veel en hard moeten studeren. De verantwoordelijkheden van de jonge dokters zijn groot en de beslissingen die ze moeten nemen vaak lastig en ingrijpend. Op 1 december is de laatste aevering van Jonge Dokters te zien, maar de gehele serie is ook nog te bekijken via www.rtl.nl/xl.

Waar
Meerdijk
FOTO: ILJA KEIZER

4 De smartphone kan worden omgeturnd tot een toestel voor medische beeldvorming. Tenminste, dat is de conclusie van onderzoekers aan de University of California. Volgens hen kunnen smartphones met een verhoogde gevoeligheid ingeschakeld worden voor onder meer het uitvoeren van een gedetailleerde microscopie en spectroscopie. Handig, altijd een microscoop op zak.

De komst van co-assistent Ron Bos zorgt sinds anderhalve maand voor tal van perikelen in Meerdijk, de ctieve Nederlandse plaats waar de soapserie Goede tijden, slechte tijden zich sinds jaar en dag afspeelt. Ron Bos wordt gespeeld door Kevin Hassing en is in de serie belast met de zorg voor de comateuze Lucas Sanders. Lange tijd was onduidelijk of Ron op vrouwen, op mannen of allebei valt. Maar het lijkt er toch op dat hij een oogje heeft op Edwin Bouwhuis, hoe saillant, de geliefde van Lucas Sanders. RTL wil nog niet prijsgeven of Kevin Hassing een blijvende rol in GTST krijgt, of dat het gaat om een gastrol. Kevin Hassing was eerder te zien in Flikken Maastricht en De Co-Assistent.

12 - 2011 43

FOTO: EYEWORKS

student

Update

Studeren over de grens


Een jaartje studeren in het buitenland, daar kijkt niemand meer van op. Maar hoe eenvoudig het ook lijkt, er komt heel wat regelwerk aan te pas.
TEKST MARLOES DE MOOR illUSTraTiE cAROLyn RiDSDALE

it Amerikaans onderzoek blijkt dat wie een tijdje in het buitenland heeft gewerkt, creatiever is in het bedenken van oplossingen voor problemen. Altijd nuttige eigenschappen voor een student! Dus waar wacht je nog op? Uiteraard moet het vertrek goed worden voorbereid. Hoeveel tijd je daarvoor nodig hebt, verschilt per situatie. Zo kun je voor een korte stageperiode binnen Europa in principe met een paar voorlichtingsbijeenkomsten klaar zijn, terwijl een jaar onderzoek doen in een niet-Europees land vaak minimaal een half jaar voorbereidingstijd vergt. Je moet niet alleen zaken als een beurs, visum en vaccinaties tijdig aanvragen, maar bijvoorbeeld ook de taal leren en woonruimte zoeken. Wendelien van der Gaag, zesdejaars geneeskunde aan de Erasmus Universiteit, kan daarover meepraten. Ze liep stage in Egypte en deed keuzeonderzoek in Peru. Het verblijf in Peru vergde een lange voorbereiding. Ik schreef meerdere fondsen aan en dat betekent motivatiebrieven schrijven, formulieren invullen en je financin inzichtelijk maken in een begroting. Dit kost veel tijd, maar is wel de moeite waard. Uiteindelijk kreeg ik subsidie van twee fondsen. Als je langer dan drie maanden naar het buitenland gaat, kun je in aanmerking komen voor een beurs of fonds. Studenten die binnen Europa blijven, hebben recht op een Erasmusbeurs. Je krijgt dan een bedrag dat vergelijkbaar is met een studiefinanciering. Je kunt ook je studiefinanciering meenemen naar het buitenland en een ov-vergoeding aanvragen voor je

niet-gebruikte ov-kaart. Vaak is er ook vanuit de faculteit een geldbedrag beschikbaar per student. Hoe dit op jouw faculteit is geregeld, kun je navragen bij de cordinator internationalisering. Ervaringen uitwisselen Het is verstandig goed verzekerd op reis te gaan. Je basisverzekering biedt in principe werelddekking, maar er zijn uitzonderingen. Als je een bijbaantje neemt in het buitenland of een betaalde stage hebt, geldt je zorgverzekering niet en moet je je op een andere manier verzekeren. Voor landen buiten de Europese Unie is bovendien vaak een visum of werkvergunning noodzakelijk. Wendelien raadt aan om bij het aanvragen andere studenten naar hun ervaringen te vragen. Ik ben zelf na overleg met een toeristenvisum naar Peru gegaan. Andere studenten hadden een werk- of studentenvisum, dat lastiger te verlengen was. Ervaringen uitwisselen met andere studenten kan je vervelende verrassingen besparen. Zo werd Wendelien door het ziekenhuis in Peru om geld gevraagd. We kwamen om onderzoek te doen voor het ziekenhuis. Het verzoek om geld kwam onverwacht. Bij ons is het goed afgelopen

door een gedeelte te betalen, maar er zijn ook studenten die hierdoor een conflict kregen en niet verder konden met hun onderzoek. Het is volgens Wendelien op zich niet ongebruikelijk dat ziekenhuizen een tuition fee een soort collegegeld voor je stage vragen, maar zorg dat je daar van tevoren duidelijkheid over hebt. Dan kun je hiermee rekening houden in je begroting en kijken of de faculteit dit (deels) kan vergoeden. <an Volgende maand deel 2 van Update Studeren over de grens.

Tips
neem contact op met het bureau internationalisering van jouw faculteit om te kijken welke hulp de faculteit kan bieden. Geef minimaal twee maanden van tevoren je adreswijziging door aan DUO. Je kamer kun je vaak onderverhuren aan internationale studenten. nuttige websites: www.ifmsa.nl; www.nuffic.nl (www.wilweg.nl)

44 12 - 2011

Mijn geld

Robert van de Peppel (19)


Derdejaars geneeskunde aan de Universiteit Leiden

H uu r ka m er 345,Coll egegel d 11 1,Zi ek te kost en 93 ,Boodsch ap pe n 100,Tel ef oon 6,50 In te rn et /t v U itga an + st ud en te n- 10,ve re ni gi ng 100,K le di ng 35,Tot aa l ui tgav en 800,50 Ov er 19 ,50

Uit

Bijdrage ou de rs St ud ie na nc ie ri ng en 200,aa nv ul le nd e be ur Zorgve rz ek erin g s 300, 70,Bijba an 250,Tot aa l in kom st en 820,-

In

Ik kom elke maand goed uit met mijn geld


INTERVIEW: MARLOES DE MOOR/FOTO: SEBASTIAAN TER BURG

Het eerste jaar ben ik bewust nog niet op kamers gaan wonen en geen lid geworden van een studentenvereniging. Ik wilde graag mijn propedeuse halen. Een half uur reizen vanuit mijn ouderlijke woonplaats Schiedam naar Leiden was goed te doen. Ik had ook voor de Erasmus Universiteit kunnen kiezen, maar de sfeer in Leiden vind ik beter. In het tweede jaar ben ik op kamers gaan wonen en lid geworden van studentenvereniging Augustinus. Ik ben actief in twee commissies: voor het

verenigingsblad en voor het organiseren van culturele activiteiten. Verder eet en borrel ik elke maandag met mijn jaarclub en op vrijdag ga ik af en toe naar de dixo [een feest van studentenvereniging Augustinus, red.]. Ik kom elke maand goed uit met mijn geld. Aan uitgaan en boodschappen ben ik het meeste kwijt. Maar bellen doe ik bijvoorbeeld nauwelijks. Wat ik tekortkom, kan ik aanvullen met geld dat ik heb gespaard toen ik in het eerste jaar nog bij mijn ouders woonde.

Ook heb ik wat over van mijn bijbaantje tijdens de middelbareschoolperiode. En ik geef bijles Grieks, Latijn en wiskunde aan scholieren. Met mijn studie loop ik nog steeds helemaal op schema. Ik vind het op dit moment moeilijk te zeggen wat voor specialisatie ik wil gaan doen, maar het zal hoogstwaarschijnlijk geen snijdend werk zijn. Interne geneeskunde trekt me meer. Meedoen? student@artsenauto.nl

Bram Vermeer ram


Bram Vermeer, wetenschapsram journalist, is gespecialiseerd in innovatie.

Digitaal

Lezersvragen

Het nieuwe boek


it najaar stond de boekenbeurs in Frankfurt in het teken van elektronische boeken. Niet dat er veel te zien waren. Tussen de miljoenen papieren boeken waren slechts kleine hoekjes ingericht voor het e-book. Maar het was wel het gesprek van de dag. Uitgevers kijken naar de muziekindustrie en vrezen dat illegale downloads het einde zullen betekenen van hun bedrijf. In Duitsland zou al meer dan de helft van de e-books illegaal zijn gedownload. Maar uitgevers doen niets om de harten van hun lezers met e-books te veroveren. In Nederland is slechts 2,5 procent van de boeken elektronisch verkrijgbaar. Het gevolg: ik sleep nog steeds met zware koffers vol papier, zoals ik op deze plaats drie jaar geleden al klaagde. Mijn eigen boek Knagende

Film rechtop zetten Ik heb een lmpje gemaakt met mijn iPhone in een verticaal formaat. Maar op mijn pc wordt het horizontaal weergegeven. Hoe krijg ik dat weer goed, zodat ik mijn hoofd niet hoef te draaien?

Tweedehands Ik wil een tweedehands laptop kopen. Is er een programma dat het inwendige in kaart brengt, zodat ik kan zien of ik geen kat in de zak koop?
Net als bij mensen geeft het uiterlijk een belangrijke aanwijzing voor het inwendige. Bekijk de laptop goed. Krassen en deukjes wijzen op een valpartij, die vaak slecht uitpakt voor de harde schijf. Bekijk ook het beeldscherm goed, vooral of alle pixels het doen. Daarna is het aan de stethoscoop. Er zijn veel programmas die het inwendige kunnen testen. Ik vind zelf BurnInTest mooi overzichtelijk, maar het is niet gratis (http://www.passmark.com/). Wie geen extra programma wil kopen, kan een beperktere test doen met de hardeschijfcontrole, die al in Windows is ingebouwd. Klik daartoe op Start en vervolgens op Computer. Klik met de rechtermuisknop op C (of een andere letter die overeenkomt met de harde schijf). Kies dan Eigenschappen / Extra / Foutcontrole / Nu controleren. Kies niet voor Fouten in het bestandssysteem automatisch corrigeren, als u geen veranderingen wilt aanbrengen. Bij nieuwere Macs is een complete test al ingebouwd. Als u tijdens het opstarten de D indrukt, start de test vanzelf. Als u de uitgebreide test kiest, duurt dat ongeveer een uur. De harde schijf, het kerngeheugen en verschillende andere onderdelen worden dan getest.

ILLUSTRATIE: LEON MUSSCHE

Uitgevers worden links en rechts gepasseerd


Vragen was wel elektronisch verkrijgbaar, maar in een jaar tijd is er n exemplaar van verkocht. Geen wonder, want de elektronische versie was bijna net zo duur als de paperback, hoewel er geen druk en distributie voor nodig is (normaal driekwart van de kosten). In het buitenland romen boekverkopers Amazon en Google de winst af van e-books. Ze krijgen respectievelijk 35 en 48 procent van de verkoop en houden zo de prijs hoog. Extra handicap: e-books zijn vaak z goed beveiligd dat je als consument computerexpert moet zijn om een legaal gekocht boek ook te kunnen lezen. Zo wordt het nooit wat. Uitgevers worden links en rechts gepasseerd door inventieve bedrijven die in dit gat springen. PixelPerfect geeft oude, maar nog altijd interessante boeken opnieuw elektronisch uit op een stick zonder beveiliging (eBookstick.nl). Dat is een stuk handiger en je koopt de stick gewoon in de boekwinkel. Online kun je bij eReaders.nl boeken zonder beveiliging kopen. Een onzichtbaar watermerk zorgt dat je er geen misbruik van maakt. En er zijn veel plekken waar je een eigen e-book kunt uitgeven (bijvoorbeeld Lulu.com). Mijn volgende boek maak ik zelf, als goedkoop e-book zonder beveiligingspoespas. Jammer voor de uitgevers.

Filmers noemen dit een beginnersfout, maar dat is het natuurlijk niet. Een verticaal formaat kan heel mooi werken bij onder meer interviews, sommige natuurreportages en architectuur. Alleen al door het ongewone is het verrassend. Maar ja, alles wat met lmen te maken heeft, is ingericht op horizontale, liggende beelden. Wie een staande lm wil bekijken, kan soms simpel het beeldscherm kantelen. Sommige schermen hebben zon draaimogelijkheid (ik heb er een). Op sommige pcs kun je het hele beeld draaien door tegelijkertijd in te drukken: Control + Alt + pijl (elke pijltoets is een andere richting). Maar er is ook software om alleen de lm te draaien. Windows Movie Maker heeft die mogelijkheid ingebouwd, zie de instructie op http://vermeer.net/cu. Op de Mac kan dat met QuickTime Pro, zie http://vermeer.net/cv. Maar er is ook een mooie mogelijkheid om dat op internet te doen, zonder extra software, op http:// www.rotatevideo.org/. Ga vooral door met dwarse formaten kiezen voor de lm. Vierkant is ook mooi! Dat kan bijvoorbeeld met http://www.videotoolbox.com/.

Eigen start Mijn nieuwe laptop heeft als startpagina MSN Windows. Dat wil ik helemaal niet. Ik heb Windows 7. Hoe kan ik de startpagina veranderen?
Die kunt u veranderen door in Internet Explorer in de menubalk te kiezen voor Extra / Internetopties / Algemeen. Vul daar de startpagina in die u wilt hebben. Ik heb als startpagina vaak een site met het laatste nieuws.

Wilt u reageren of heeft u een vraag aan Bram Vermeer, mail dan naar digitaal@artsenauto.nl. Zie ook www.artsenauto.nl/digitaal.

46 12 - 2011

Gadgets
Achteraf scherpstellen

Ze zien er niet uit als fotocameras, deze blokjes van zon 4 x 4 x 11 cm, maar zijn het wel degelijk. En wat voor een cameras: met deze Lytros kun je nog scherpstellen als de foto al is gemaakt! Dit gebeurt met speciale software (momenteel alleen voor de Mac, maar er wordt aan een Windows-versie gewerkt) waarmee op elke plek in het beeld kan worden scherp gesteld. In de VS vanaf 2012 voor $ 399,- (8 GB) en $ 499,- (16 GB) te koop. Wanneer ze in Nederland in de winkel liggen, is nog niet bekend. www.lytro.com

Desktop iPhone

Zenbook

Het lijkt een beetje de omgekeerde wereld, een apparaat dat van je iPhone een gewone telefoon maakt, met snoer en al. De meerwaarde van dit uitgebreide dockingstation zit hem in de hoge geluidskwaliteit en de mogelijkheid om eenvoudig conference calls te voeren, waarbij iedereen in de ruimte goed te horen is. Daar hangt dan wel een prijskaartje van $ 500,- aan. Onder meer verkrijgbaar via www.amazon.com.

Ze zullen nog net voor de Kerst te koop zijn: de ultradunne Zenbooks van Asus. Deze concurrenten van de Macbook Air zijn op het dikste punt maar 8,8 mm hoog, en meten op het dunste punt slechts 2,7 mm. Er zijn twee varianten: een met een 11,6 inch scherm (UX21) en een met een 13,3 inch scherm (UX31). Alle machines beschikken over 4 GB RAM-geheugen, bluetooth 4.0 en usb-3, en naar gelang de uitvoering bevat het apparaat verder een Core i5- of i7-processor, en 128 of 256 GB SSD. De prijzen lopen uiteen van 1149,- tot 1399,-. www.asus.nl

Nokia Lumia

Nokia en Microsoft leken de slag om de smartphone denitief te hebben verloren, maar sinds zij de handen ineengeslagen hebben, lijken ze de weg terug weer te hebben gevonden. De Nokia Lumia is het paradepaard van het nieuwe Windows Phone besturingssysteem, en de eerste reviews zijn positief: hij is mooi, snel en de software loopt als een trein. De Lumia zou zomaar een hit kunnen worden. Zonder abonnement kost hij zon 485,-. www.nokia.nl

Uit onderzoek van het Deense Instituut voor Kanker Epidemiologie blijkt dat er geen verband is tussen mobiel bellen en kanker. Bij 35.000 mobiele bellers van 30 jaar en ouder komen hersentumoren niet signicant vaker voor dan bij mensen die tussen 1990 en 2007 geen mobiel gebruikten. Bron: British Medical Journal website. In 2011 is het gebruik van internet via smartphones in Nederland verdubbeld. Meer dan de helft van de internetters gebruikt sociale-netwerksites, maar het aantal mobiele internetters via de laptop stijgt al jaren nauwelijks. Bron: CBS.

Kort

12- 2011 47

Vooral vrouwen vinden hem helemaal geweldig

48 12 - 2011

Auto

Portret

Range Rover
Evoque SD4 Prestige Aut.
Er zijn autos waarbij de vormgeving en uitstraling belangrijker lijken dan welke andere eigenschap ook. Zoals de Range Rover Evoque, het kleinste model dat dit illustere merk ooit bouwde. Duidelijk een auto om in gezien te worden.

TEKST bart van den acker FOTOGRAFIE louis blom

elden reed ik in de afgelopen jaren een testauto die z veel aandacht trok als deze Evoque. Daarbij viel direct op dat vooral vrouwen deze kleinere Range Rover helemaal geweldig vinden. Nu reed ik nog in de wat praktischer vijfdeurs; de driedeurs coup is nog uitgesprokener, nog uitdagender. Hoe langer je kijkt, hoe meer details je ziet en als beide modellen naast elkaar staan, zie je steeds meer verschillen. Daarbij kun je de Evoque (net als een Mini!) helemaal naar eigen smaak aankleden. De twee modellen zijn er elk in drie uitvoeringen, met keuze uit drie motoren, verschillende wielen, uitgesproken kleuren en de mogelijkheid om het dak in een andere tint uit te voeren. Elke vrouw haar eigen Evoque? Van Range Rover mag het. Toch gaat het te ver de Evoque een vrouwenauto te noemen. De testauto zal ook mannen kunnen bekoren met zijn uiterlijk, zijn indrukwekkende dieselmotor en de zestraps automaat die wordt bediend met een ronde draaiknop, die bij het starten uit de console oprijst. Even wennen, maar daarna best handig.

Met ruw terrein kan de Evoque goed uit de voeten, dankzij verschillende afstemmingen voor modder, steile hellingen of diepe sporen, alhoewel we dat niet hebben geprobeerd. Je gaat toch ook niet met je Van Bommeltjes of Pradas door de duinen struinen? Niettemin, deze Evoque mag ook een aanhanger van 1800 kg trekken, dus een flinke boot- of paardentrailer is geen punt. Zachtjes slingeren De fraaie vorm heeft ook andere consequenties. Zo is het uitzicht naar achteren heel beperkt door grote dode hoeken. De enorme buitenspiegels zitten me ook vaak in de weg. De bagageruimte heeft volgens de folder 575 liter inhoud, maar lijkt veel kleiner. De beenruimte op de achterbank is voor volwassenen krap aan, ook met de voorstoelen in een normale positie. De prachtige leren bekleding in deze uitvoering harmonieert met die op het dashboard, met mooie stiksels, fraaie instrumenten en een groot touchscreendisplay, die bij invallend zonlicht soms slecht is te zien. De dieselmotor is iets rauwer dan ik ken van sommige concurrenten, maar wordt op ruw asfalt overstemd door bandengeluid. Ik reed gemiddeld 1 op 11,5. Dat is aardig, maar niet bijzonder. Het meest

onwennig is de besturing. Die is z sterk gecentreerd in het midden, dat bij een kleine beweging eerst een weerstand moet worden overwonnen. In lange bochten op snelwegen zit het stuur steeds net in dat weerstandsgebied en ga je vanzelf lichtjes slingeren, wat mede door de hoge zit vooral voor passagiers heel onaangenaam is. Conclusie Ongetwijfeld gaat de Evoque zijn weg vinden naar trendgevoelige lieden met een bijpassende lifestyle en voldoende financile speelruimte. Ik vind hem prachtig en ik snap dat de genoemde doelgroep ervoor valt. Persoonlijk knap ik af op de besturing. Zo jammer. <

Vanafprijzen

42.900,- incl. btw/bpm 36.146,- excl. btw


Energielabel: B VvAA lease: vanaf 929,57

Geteste versie
Energielabel: D

65.900,- incl. btw/bpm

Op www.artsenauto.nl/auto laat Bart van den Acker zien hoe de Evoque zich op de weg gedraagt.

Positief

vormgeving, uitvoering merkimago in uitvoeringen enorme variatie trekkracht, prestaties


Negatief

uitzicht naar achteren onwennige besturing beenruimte achterbank onhandig grote buitenspiegels

*o.b.v. 60 maanden en 20.000 km per jaar. Wilt u meer weten, kijk dan op www.vvaa.nl/ autolease. vvaa biedt ook autoverzekeringen met een uitstekende dekking. voor meer info, zie: www.vvaa.nl/verzekeringen.

12 - 2011 49

advertentie

advertentie

Bart van den Acker

Auto

Nieuws

Bart van den Acker is autojournalist.

Elektrisch tanken bij Total


Als eerste oliemaatschappij opent Total zeven snellaadpunten voor elektrische autos. Die liggen in de Randstad, bij tankstations die vlak bij belangrijke wegen liggen. Voor dit systeem, Plug-to-drive, wordt een betaalsysteem met prepaidkaarten opgezet. Hiermee kan de elektriciteit in blokken van tien minuten 4 euro per blok worden afgerekend. Naar verwachting zullen autos hier niet helemaal volgeladen worden, maar een extra hoeveelheid elektriciteit is wel prettig om zeker thuis te komen.

Auto gehackt?
Niemand gaat nog met een computer online zonder een virusscanner, firewall of andere bescherming. Met massas spam, malware en vastlopers hebben pc-gebruikers hun leergeld betaald. Maar hoe zit dat eigenlijk met al die boordcomputers? Ook die zijn steeds vaker draadloos verbonden met de buitenwereld. Navigatiesystemen vinden via internet files op je route en geven een alternatief. Via bluetooth houden mobiele telefoons contact met het gsm-net, ook al wordt er helemaal niet gebeld. Beveiligingssystemen zijn in staat de locatie van een gestolen auto via tracking & tracing exact vast te stellen. En autos die na een ongeval waarbij de airbags zijn geactiveerd zelfstandig hulpdiensten inschakelen en de positie van de auto doorgeven, zijn er ook al.

Volvo XC90 opgefrist


De grote SUV van Volvo is opgefrist met onder meer nieuwe bumpers, andere lichtmetalen wielen dagrijlampen en achterlichten met ledremlichten. De XC90 is als eerste Volvo leverbaar met de Volvo On Call-optie, waarmee onder meer via bluetooth muziek van een draagbare speler is te beluisteren. Er is voor modellen met deze optie ook een app met diverse functies: de car locator geeft aan waar de auto staat, op afstand kunnen alle functies op het dashboard worden bekeken (zoals het brandstofniveau), de standkachel kan worden ingeschakeld, en de onderhoudsbehoefte is te controleren.

Hoe beveilig je een boordcomputer tegen elektronische inbraak?


Heel binnenkort komen de eerste autos die niet alleen de bestuurder informeren over de onderhoudsbehoefte, maar ook online aan de dealer melden wat de auto nodig heeft. Systemen waarmee autos al rijdend contact houden met elkaar en zo bijvoorbeeld tijdig gevaarlijke situaties of files waarnemen, zijn gereed voor introductie. In Amerika natrlijk zijn al de eerste excessen gemeld. Een ontslagen medewerker van een autobedrijf in Texas liet uit protest de claxons van honderd autos van klanten van het bedrijf een nacht lang loeien, omdat hij alle toegangscodes had van de elektronische startblokkering en dus in de auto kon. In onze contreien is zoiets nog niet gemeld, maar dat lijkt een kwestie van tijd. Beveiligingsspecialist McAfee waarschuwt daarom dat het de hoogste tijd is voor beveiligingssoftware voor boordcomputers, om te voorkomen dat hackers op afstand de elektronica van autos kunnen overnemen. Natuurlijk heeft McAfee daar zelf belang bij, maar het idee op zich is niet vreemd.

Ford Mykey
Dochter- of zoonlief krijgt de auto van pa of ma te leen. Moet kunnen, maar hoe gaat het als de jonge automobilist de straat uit is? Ford brengt in 2012 Mykey op de markt, een voorgeprogrammeerde sleutel waarmee een aantal mogelijkheden van de auto ingesteld kan worden, zoals beperking van de maximumsnelheid en het volume van de audio-installatie, een extra aanmoediging om de gordels te dragen, waarschuwing bij overschrijding van de maximumsnelheid ter plekke of een eerdere waarschuwing wanneer de brandstof opraakt. Een initiatief dat vast navolging krijgt!

Kort

Lancia levert de Ypsilon nu ook met een 1,2 liter viercilinder benzinemotor en ontkracht daarmee een belangrijk kritiekpunt uit ons Autoportret in Arts & Auto 10, namelijk dat de auto met slechts n type motor verkrijgbaar is. De versies met deze motor zijn ook nog 1000,- goedkoper dan die met de geavanceerde tweecilindermotor. Handig: de Places-app van TomTom is gratis beschikbaar voor iPhonegebruikers en ideaal om op lokaal niveau speciale bestemmingen te zoeken. Winkels, tankstations, restaurants, enzovoort zijn direct beschikbaar als navigatiedoel, maar de sites van de bedrijven zijn ook direct toegankelijk.

Reageren? Discussieer mee op www.artsenauto.nl/auto.

52 12 - 2011

Auto

Trendsetter

Hyundai Veloster
Sommige autos zijn niet in een hokje te plaatsen. Neem de Hyundai Veloster. Die zit tussen een hatchback en een sportieve coup in. Vooral zijn asymmetrische vorm geeft hem een heel eigen karakter.
TEKST BART VAN DEN ACKER

De Veloster heeft een stoer uiterlijk. Daardoor valt niet eens direct op dat er iets geks met de auto aan de hand is. Links heeft hij een vrij lang portier en oogt hij als typische coup. Loop je om de auto heen, dan blijkt de rechterkant heel anders. Hier heeft de Veloster twee portieren achter elkaar. Hiermee behoort de Veloster tot de zeer kleine groep asymmetrische autos.

De opzet met twee verschillende anken is apart, maar wel heel slim. Aan de linkerkant zit alleen het portier voor de bestuurder; om de achterbank te bereiken (kinderen!) moet het portier rechtsachter worden gebruikt, aan de veilige kant, bij de stoep. Er zit dus een duidelijk veiligheidsidee achter die aparte conguratie. De passagier rechtsvoor heeft evenveel ruimte als de bestuurder, maar wel een iets korter portier om die plek te bereiken. Oh ja: in het Verenigd Koninkrijk en andere landen waar links wordt gereden, levert Hyundai de Veloster met de portieren precies andersom

Hyundai bouwt de Veloster met maar n motor, maar dat is wel de zeer moderne 1,6 liter benzinemotor die we ook uit andere Hyundaimodellen kennen. De enige keuzemogelijkheid bestaat uit een handgeschakelde- of volautomatische zesbak. Een stop-startschakeling is standaard, maar die werkt soms irritant traag. Die 1.6 is niet alleen vlot genoeg om lekker door te rijden, maar ook dan kom je aan een bijzonder keurig brandstofverbruik. Afhankelijk van hoe je rijdt, kom je tussen de 1 op 13 en 1 op 16 uit. Wie de Veloster als zakenauto rijdt en ook priv gebruikt, krijgt 20 in plaats van 25 procent bijtelling op de inkomstenbelasting

lxbxh 422 x 179 x 140 cm rijklaar gewicht 1250 kg motor 1,6 liter benzinemotor, 103 kW/140 pk, handgeschakelde zesbak gemiddeld verbruik 1 op 14 CO2-uitstoot 132 g/km energielabel B prijs vanaf 23.995,-

Alleen een achterportier aan de veilige stoepkant

De grote achterruit ligt vrijwel vlak en daar zie je in je binnenspiegel bijzonder weinig door. Daarom zit er in het verticale vlak nog een achterruit. Dat helpt, maar ideaal wordt het uitzicht hierdoor nooit. Als het regent, wordt de onderste achterruit schoongeveegd door een heel klein ruitenwissertje

Volwassenen moeten zich achter in de Veloster wel wat inschikkelijk opstellen. Met de voorstoelen in een normale positie is de beenruimte achterin behoorlijk ruim, maar door de sterk aopende daklijn is de hoofdruimte beperkt. Bovendien is het daarbij raar dat je niet onder het dak zit, maar onder de bovenste rand van de achterruit. Met opgroeiende kinderen is het allemaal prima te doen, maar lange ritten met vier volwassenen zijn niet echt aan te raden

12 - 2011 53

Eten & drinken

Maandmenu

Lasagne staat bekend als een Italiaans gerecht, maar blijkt in herkomst terug te gaan tot de Grieken en de Arabieren. Sowieso is het een van de allereerste droge pastagerechten. In de 13de eeuw was het een gerecht met bladerdeeg, specerijen en kaas, soms zelfs met suiker, aangezien dat in die tijd een specerij was. De klassieke lasagne, met bolognesesaus en bechamel, komt uit de provincie Emilio Romagna. Om een lasagne te verrijken, wordt in Itali ook wel prosciutto (rauwe ham) aan de saus toegevoegd. Eigenlijk zijn alle dikke vleesen groentesauzen, of sauzen met paddestoelen, geschikt om lasagne mee te maken. Voor een variant zonder vlees kan het gehakt door geraspte courgette worden vervangen. Open lasagnes zijn heel feestelijk, snel klaar en minder zwaar. Er zijn veel variaties mogelijk: bijvoorbeeld met geroosterde tomaatjes met balsamicoazijn, ricotta, parmezaanse kaas en olijfolie; met pompoen, parmezaan, olijfolie en oregano; of de op de rechterpagina genoemde met paddestoelen, taleggio en salie.

Voor 4 personen
Kruidige lasagne
met lamsgehakt, rozemarijn en ui
Snij 3 uien en 2 teentjes knoook jn. Bak ze in ruim olijfolie ca. 5 minuten op laag vuur. Voeg 3 el jngesneden rozemarijn toe, 400 g lamsgehakt, wat chilivlokken en 8 rijpe tomaten in grove stukken. Bak de saus 5 minuten op middelhoog vuur, voeg een scheut water en wat zout toe en laat de saus ca. 15 minuten zacht pruttelen tot een dikke ragout. Kook de lasagnebladen 3 minuten voor in ruim gezouten water met een scheutje olie en laat ze uitlekken op een theedoek. Verwarm de oven voor op 180C. Beleg een ovenschaal met de lasagnebladen, schep daarop de helft van de saus, leg daarop weer een laag lasagnebladen met de rest van de saus en verdeel daar 200 g zachte geitenkaas overheen. Bak de lasagne ca. 15 minuten. Bestrooi met nog wat rozemarijn en besprenkel met een beetje olijfolie. Bereidingstijd: ca. 45 minuten.

Nagerecht voor 4 personen


Bladerdeeglasagne
met citroenmascarpone en banaan
Snij 4 plakjes bladerdeeg of lodeeg in 8 langwerpige stukken en bestrooi ze met poedersuiker. Verhit de oven voor op 200C en bak de deegplakjes op een stuk bakpapier in 5 minuten goudbruin en knapperig. Rasp de schil van 1 citroen en roer dit door 1/2 bakje mascarpone en 1/2 bekertje crme frache ( 175 ml). Snij een banaan in heel dunne plakjes en besprenkel deze met citroensap. Stamp 1 el venkelzaad jn met wat suiker in een vijzel. Bestrijk de bladerdeegplakjes met de citroenmascarponecrme en strooi daar wat venkelsuiker overheen. Beleg de helft van de plakjes bladerdeeg met de helft van de plakjes banaan, leg daar de overgebleven plakjes bladerdeeg op en de rest van de banaan. Bestrooi het tot slot nog met een beetje venkelsuiker. Bereidingstijd: ca. 15 minuten.

54 12 - 2011

FOTOGRAFIE: SVEN BENJAMINS STYLING: GONNIE CONSTANSIA (ALLES UIT EIGEN COLLECTIE)

Grieks?

Open lasagne
Van lasagne zijn naast de klassieke manier oneindig veel lekkere varianten te bedenken. Gebruik lasagnebladen ook eens als een gewone pasta, door een open lasagne te maken.

Merijn Tol is culin air journalist.

Voor 4 personen
Lasagne
met paddestoelen, salie en taleggio
Snij 500 g gemengde paddestoelen in plakjes. Bak in een droge koekepan 3 jngesneden teentjes knoook lichtbruin. Voeg de paddestoelen toe met wat zout en bak ze goudbruin. Snij 1 bosje salie jn. Voeg nu een scheutje olijfolie samen met de salie toe aan de paddestoelen. Bak ze nog 5 minuten zachtjes. Kook 1 pakje lasagnebladen of verse lasagnebladen met ei ca. 7 minuten beetgaar in een grote pan met ruim kokend gezouten water en wat olie. Verwarm de oven op 150C. Snij 200 g taleggiokaas in heel dunne plakjes. Haal de lasagnebladen uit het water en verdeel een enkele laag over 4 borden, beleg dit met 2/3 van de paddestoelen en daarop de helft van de kaas. Leg daar weer een lasagneblad overheen en de rest van de paddestoelen en de kaas. Maak af met peper en zout en druppel er wat frisgroene olijfolie overheen. Verwarm de borden nog 10 minuten in de warme oven. Bereidingstijd: 35 minuten.

Eten & drinken

Wijn

Gouden helling
De Cte dOr is een lange smalle strook waarop slechts twee druivenrassen worden verbouwd. Niettemin worden er honderden, nee duizenden verschillende wijnen gemaakt. De Cte dOr in de Bourgogne is in een paar woorden samen te vatten, want er zijn maar twee druiven die er echt toe doen: pinot noir en chardonnay. Ten noorden van Beaune groeit pinot noir, ten zuiden van deze stad is het chardonnay wat de klok slaat. Het land van de pinot noir heet Cte de Nuits. Het zuidelijke deel wordt Cte de Beaune genoemd. Drink wijn uit de Cte dOr van een goede producent en daar zijn er veel van en je wordt intens gelukkig. Dit is de gouden helling in een notendop. Simpel toch? Toch niet. De Cte dOr staat bekend als het meest complexe wijngebied ter wereld. Stel je een heuvelrug voor van 50 km lang waarvan de zuidoostelijke helling is bedekt met wijnplanten, beschut tegen wind en regen uit het westen. Ongeveer halverwege, op een hoogte van zon 250 300 meter, bevinden zich de beste wijngaarden. Beneden en boven die grens zijn de bodem en het microklimaat minder ideaal. Op dit smalle deel van de heuvel zijn meer dan 30 wijngaarden met de status grand cru en meer dan 300 die premier cru op het etiket mogen zetten. Dat is al veel, maar nog lang niet alles. Er zijn ook nog wijngaarden die de naam van een van de vele wijndorpen mogen dragen zonder de toevoeging cru, plus nog talloze wijngaarden waarvan de wijn alleen de naam Bourgogne mag voeren. eigenaar van diverse kleine perceeltjes op grand en premier crus-wijngaarden bij de wijndorpen Vosne-Romane, Gevrey-Chambertin, NuitsSaint-Georges, Chambolle-Musigny en MoreySaint-Denis. Van de premier cru Aux Murgers in Nuits-Saint-Georges bijvoorbeeld heeft ze maar 0,17 hectare in bezit. Dat is kleiner dan een tennisveld! Ze deelt deze wijngaard met zeker zes andere wijnbouwers. Lijken de wijnen van Ccile Tremblay dan op die van haar buren? Nee. Het is dezelfde cru, hetzelfde terroir, dus de kenners zullen wel overeenkomsten kunnen aanwijzen, maar elke wijn is anders. Pinot noir is extreem gevoelig voor subtiele verschillen in omstandigheden. Een miniem verschil in bodemsoort, microklimaat, management in de wijngaard, of behandeling in de wijnkelder kan een groot verschil in smaak geven. Dus ingewikkeld? Het is maar hoe je het bekijkt. De Cte dOr is vooral gevarieerd en spannend. Elke wijn is anders. Elk jaar is anders. Je raakt er nooit op uitgekeken. En moeten we per se begrijpen waarom iets mooi is? Het kost geen moeite om domweg gelukkig te worden van een van de mooiste wijnen ter wereld.

Han Sjakes is freelance journalist en vinoloog.

2009
Oogstjaar 2009 was een uitstekend wijnjaar, vooral voor de rode Bourgognes. De wijn is sappiger dan ooit. Dit betekent dat hij jong (nu) kan worden gedronken. Maar jaargang 2009 uit de Cte dOr is ook een echte bewaarwijn. Hij kan zeker tien jaar rijpen. Liefhebbers leggen meerdere flessen van n oogstjaar in de wijnkelder of klimaatkast en zetten er in de loop der jaren alleen bij speciale gelegenheden een op tafel, bij het kerstdiner bijvoorbeeld.

Wijntip
Geef deze wijn tijd om te ademen (karafferen, groot glas), want hij is jong. Zwarte kersen, bloemen, kaneel, mint en zoete kruiden. Elegant en zacht als satijn, maar op een typisch Bourgondische manier heel intens. Ccile Tremblay, Nuits-Saint-Georges, Aux/Les Murgers, premier cru, 2009, www. topbourgognes.nl, 62,50.

Nergens zijn de wijngaarden verdeeld over z veel verschillende eigenaren


Al die wijngaarden hebben hun eigen bodem, hun eigen microklimaat, hun eigen karakter, en ook hun eigen geschiedenis, want ze zijn vaak al eeuwenlang familiebezit. Om het nog ingewikkelder te maken heeft zon wijngaard, hoe klein ook, meestal meerdere eigenaren. Nergens ter wereld zijn de wijngaarden verdeeld over z veel verschillende eigenaren als in de Bourgogne. Zo is Ccile Tremblay (zie de wijntip hiernaast)

56 12 - 2011

<

Wonen

Gespot
Nieuwe vlammen

Voor liefhebbers van een knappend haardvuur introduceert Tulp de S-re 50 (uiterst links), een compact gashaardje met een geringe inbouwdiepte. Ideaal dus voor kleinbehuisden. Afmetingen 55 x 52 x 24 cm. Prijs 2995,- (exclusief inbouw). www.tulp.eu Meer haardnieuws: de Fuga eL van Harrie Leenders is er sinds kort ook in het wit. Leverbaar met een boven- of achterafvoer en in beide varianten draaibaar. Prijs vanaf 4950,-. www.leenders.nl

WereldEters

Met dit vrolijke boek vol weetjes, verhalen, stickers en recepten kunnen ouders hun kroost prikkelen om open te staan voor exotische keukens. Het motto dat auteur Marjolein de Vlaam (zelf moeder van drie kinderen) haar WereldEters meegeeft, is veelbelovend: Het boek om je kinderen werkelijk alles te laten eten. Prijs: 19,95.

Het Duitse meubelmerk Rolf Benz introduceert een nieuw merk waarmee het vooral liefhebbers van een bohemien woonstijl wil aanspreken. Onder de naam freistil brengt het banken (vanaf 988,-), hoekbanken (vanaf 1789,-), stoelen (vanaf 263,-) en tafels (vanaf 500,-). www.freistil-rolfbenz.com

Freistil van Rolf Benz

Voor haard en hout


Het vijfdelige haardbestek Bebop van Blomus past door zijn vormgeving en materiaal (rvs) goed bij een strakke haard of kachel. Passend bij de set heeft Blomus ook een rvs houtunit. Prijzen: bestek 495,-; houtunit 314,-. www.blomus.com

Vervagende grens

Dankzij Siematics nieuwe designconcept FloatingSpaces is het mogelijk om keuken en woonruimte ng vloeiender in elkaar over te laten lopen. De wandpanelen met hun verborgen bevestigingssysteem kunnen qua maatvoering, materiaal en kleur afgestemd worden op de architectuur van keuken en woonkamer. www.siematic.nl

12 - 2011 57

Wonen

Mijn huis

Wie Marcel Holtkamp (55, freelance dierenarts), Alexandra Obdeijn (53, hr-manager bij Radar in Maastricht), Fleur (15), Julius (14) en Hollandse herder Akim. Niet op de foto: dochter Sophie (25), die in Enschede studeert. Huis zelf ontworpen boerenhoeve in La Heydt-Warsage (Walloni, Belgi) Bouwjaar 2008 Wonen hier sinds eind 2008

Thuis in Belgi

TEKST monique bowman FOTOGRAFIE ed van rijswijk

e zijn de grens nog niet over en het decor ademt al meteen buitenland: Franstalige borden, slingerende landweggetjes met bovengrondse elektriciteitspalen en wat slaperige dorpen waar deze zaterdagmorgen alleen de boulangerie getuigt van enige menselijke aanwezigheid. Nog een keer steil omhoog en we rijden, amper 20 minuten na het passeren van Maastricht, het hek binnen van de familie Holtkamp. Hun vijf hectare grote domein ligt hoog tegen een heuvel, met een weids uitzicht over de Maasvallei en de bossen van de Voerstreek. Bij helder weer kun je tot wel 50 km ver kijken, vertelt Marcel als hij vanuit de paardenstallen met ons mee naar binnen loopt. Echtgenote Alexandra vertelt hoe ze na 15 jaar Overijssel, waar Marcels roots liggen in 2005 besloten te verkassen naar haar Zuid-Limburg en lang zochten naar een huis of bouwkavel met genoeg ruimte voor d hobby van (bijna) het hele gezin: paarden. Maar we vonden niets wat geschikt was. En over de grens mocht meer: in Belgi gelden minder stringente bouwbepalingen. Hoe ze als buitenlanders uiteindelijk deze prachtige plek bemachtigden, blijkt een lang verhaal waar toeval een grote rol bij speelde. We hebben het geluk opgeraapt toen het langskwam, vat Alexandra het relaas samen. Bij het ontwerpen van hun woning een boerenhoeve in U-vorm, in de stijl van de streek zochten ze tot in detail naar comfort en perfectie. Over alles dachten ze vr de bouw al na, en tijdens het bouwen voerden ze zelf de regie. Dat jaar van voorbereiding was heel leuk. Eigenlijk was het inrichten nog de grootste uitdaging, zegt Alexandra. Want we wilden in een nieuwbouwhuis een oude sfeer creren in een strakke en toch landelijke stijl. De keuken is daar een goed voorbeeld van.

Net als in Overijssel is noaberschap hier belangrijk


Bij de open haard in de woonkeuken vertelt dochter Fleur dat ze vooral dankzij haar paardrijlessen vloeiend Frans spreekt. Zowel zij als Julius gaat naar school in het nabije (Vlaamse) Voeren. Hun ouders laten weten erg tevreden te zijn over het Belgische onderwijs, waar tussenuren niet bestaan en kennisontwikkeling vooropstaat. Hoewel Marcel en Alexandra voor hun werk naar Nederland moeten (we zijn wat je noemt regioforensen), is La Heydt hun thuis. Wat natuurlijk in de eerste plaats komt door dit huis, dat past als een jas. Maar ook door het begrip noaberschap dat hier, net als in Overijssel, zo belangrijk is. We zijn onderdeel van een typische plattelandsgemeenschap. Je kunt altijd een beroep doen op elkaar. < Meer zien? Kijk op www.artsenauto.nl/huis. Ook meedoen? huis@artsenauto.nl

58 12 - 2011

12 - 2011 59

Lezen & kijken

Boeken

Anko Kwee (Utrecht, 1946) is tandarts in Amsterdam. Zijn favoriete pil: Oeuvres Potiques van de Frans-Pools-Italiaanse schrijver/dichter Guillaume Apollinaire.

Anko Kwee, tandarts

Gedichten over een wereld in beweging


TEKST FRANK VAN KOLFSCHOOTEN FOTOGRAFIE DE BEELDREDAKTIE/KICK SMEETS

k heb de dichter Guillaume Apollinaire ontdekt tijdens een etstocht door Belgi, zegt tandarts Anko Kwee. We reden door het stadje Stavelot bij Luik en passeerden toevallig de herberg waar Apollinaire in de zomer van 1899 maandenlang verbleef met zijn broer. Hij werd in Stavelot ongelukkig verliefd op een boerendochter, over wie hij later diverse gedichten heeft geschreven. Ze moesten de herberg verlaten zonder te betalen omdat hun moeder, een zware gokker, haar geld had verspeeld in het casino in Spa. Apollinaires geschiedenis, die in 1918 al op zijn 38ste overleed aan de Spaanse griep, fascineerde Kwee dusdanig, dat hij terug in Nederland zijn verzamelde gedichten

kocht in een luxe Pliade-uitgave. Die ben ik woord voor woord gaan lezen met af en toe het woordenboek erbij, zo prachtig vond ik ze. Het interessante van veel van zijn gedichten is dat ze laten zien hoe sterk de wereld in beweging was rond de eeuwwisseling. Er waren in die tijd allerlei technische doorbraken. Hij had veel gevoel voor het menselijke drama dat de vervanging van het oude door het nieuwe soms veroorzaakte. Zo dichtte hij bijvoorbeeld over het lot van acrobaten die op straat hun geld verdienden; een vorm van vermaak waarvoor mensen minder interesse kregen door de opkomst van de cinema. Er zit altijd een zekere melancholie en weemoed in zijn gedichten. Dat heeft waarschijnlijk ook te maken met de omzwervingen in zijn jeugd.

Hij is geboren in Rome, zijn vader was een Italiaanse ofcier en zijn moeder was een Poolse. Aan zijn melancholie zal hebben bijgedragen dat veel van zijn liefdes hem hebben verlaten. Kwee bewondert Apollinaire ook om zijn gedurfde vernieuwing qua vorm. Hij schreef bijvoorbeeld gedichten waarbij de woorden een paard of boom vormen en zelfs n in de vorm van de Eiffeltoren. Zijn mooiste gedicht vind ik Le Pont Mirabeau. Dat gaat over de vergankelijkheid van de liefde en een brug over de Seine die in 1897 is aangelegd, en tegenwoordig het 15de en het 16de arrondissement met elkaar verbindt. Toen ik met vrienden met Apollinaires gedichten in de hand langs plekken in Parijs wandelde die hij heeft bezongen, was die brug uiteraard het hoogtepunt. Ik heb later ook zon tocht gemaakt door Berlijn aan de hand van Alfred Dblins Berlin Alexanderplatz. Het is een geweldige manier om gevoel te krijgen voor de geschiedenis van een stad.

Psychologische thriller met pijn in de hoofdrol


Het VUmc in Amsterdam startte in 2007 het project Schrijver op de afdeling, waarbij een vooraanstaande schrijver enkele maanden mag meelopen op een afdeling naar keuze om er (ctief) verslag van te doen. Het eerste resultaat was Onverklaarbaar bewoond van verpleeghuisarts/schrijver Bert Keizer, die met diepzinnige mijmeringen en galgenhumor inkijk gaf in de wereld van neurochirurgen. Het tweede boek in deze reeks is van psychoanalyticus/ schrijver Anna Enquist. Zij koos voor de afdeling anesthesiologie vanwege de tegenstelling met haar eigen vak, dat ervan uitgaat dat het heilzaam is voor de patint om te voelen wat er in hem omgaat, ook al is dat soms pijnlijk; terwijl een anesthesist juist streeft naar het uitbannen van pijn. In de roman De verdovers brengt zij deze tegenstelling tot leven via een broer en een zus, respectievelijk psychotherapeut en anesthesioloog, en schetst door hun ogen de schoonheid en twijfels die bij deze beroepen horen. Rode draad in deze met vaart geschreven psychologische thriller is een raadselachtige specialist-inopleiding, die het leven van broer en zus volkomen weet te ontwrichten. [Frank van Kolfschooten]

Anna Enquist, De verdovers, verdovers Uitgeverij De Arbeiderspers, 21,95.

60 12 - 2011

Dvds
Nieuw op dvd

Filmfan
Lang niet elke musical laat zich verlmen, is de ervaring van tandarts Sandra van Schooten. Voor deze 26-jarige musicalliefhebber neemt zesvoudig Oscarwinnaar Chicago (Rob Marshall, 2002) binnen het genre beslist een toppositie in.
hicago is een lekkere wegdroomlm die ervoor zorgt dat je even in een compleet andere wereld belandt, waarin bovendien veel goeie muziek is te horen. Die sfeer uit de jaren twintig en de jazz trekken me aan. Het is het verhaal van Roxie Hart, een jonge vrouw die droomt van een muzikale carrire en die in haar pogingen dat doel te bereiken iemand neerschiet. Ze belandt in de gevangenis en ontmoet tal van lotgenoten. Daar speelt zich ook een van de mooiste scnes af. In de Cell Block Tango vertellen de vrouwen die in death row zitten een voor een hun verhaal, wat een ijzersterk muziekstuk oplevert. De blonde Roxie, gespeeld door Rene Zellweger, treft in Velma Kelly, een rol van Catherine Zeta-Jones, een klassieke tegenpool. Ze kunnen elkaar niet uitstaan, maar zijn tot elkaar veroordeeld. De moraal is helder: drank en nachtleven kunnen emoties losmaken die je beter in de hand kunt houden. Voordat ik naar de musical ging, heb ik eerst meermaals de lm gezien. Ik heb ondertussen heel wat musicals bezocht, maar weet niet zo snel een ander voorbeeld waarvan de verlming zo goed is gelukt. Ook meedoen? lm@artsenauto.nl

Op twee fronten
Het is een patroon, in lms van Susanne Bier: een verhaal dat zich op twee totaal verschillende locaties afspeelt. In een ver buitenland te midden van oorlog of armoede, zoals Afghanistan in Brothers (2004) en India in After The Wedding (2006). Maar ook in Denemarken, thuisland van de regisseur, met allerlei verwikkelingen in vooral de persoonlijke sfeer. Zo ook in Biers nieuwste: In A Better World, met als Deense titel Hvnen. Anton werkt als arts in een vluchtelingenkamp ergens in Afrika, in een streek die wordt geterroriseerd door een gewelddadige krijgsheer. Dit vormt een zware test voor de moed en de professionele integriteit van Anton, die tegelijkertijd te maken heeft met complicaties aan het ogenschijnlijk zo idyllische Deense thuisfront. Daar loopt zijn huwelijk ten einde, en belandt een van zijn twee zoontjes in ernstige problemen. Een thematische link tussen beide deelverhalen is er wel, maar alleen tamelijk indirect; en het is vooral aan de kijker zelf om die te benoemen. Opnieuw heeft Bier een lm gemaakt die haar wereldwijd groeiende schare fans niet zal teleurstellen. [Flip Vuijsje]

In A Better World/Hvnen
(Denemarken, 2010)
Cast Mikael Persbrandt, Trine Dyrholm, Markus Rygaard, Ulrich Thomsen, Regie Susanne Bier Speelduur 119 minuten

Moderne klassieker

Naef en medeplichtig
Ook in deze lm, uit 2006, is de hoofdpersoon een dokter die in Afrika verzeild raakt in onmenselijk geweld. Deze keer niet tegen wil en dank en met behoud van persoonlijke integriteit, maar juist met een hoge dosis naviteit, en ook een stuk medeplichtigheid. De persoon van de net afgestudeerde Schotse arts Nicholas Garrigan is voor 90 procent ctie, maar dit geldt niet voor de man wiens lijfarts hij wordt. Acht jaar lang, van 1971 tot 1979, heerste Idi Amin als een monsterlijke dictator over Oeganda. Zijn schrikbewind kostte zon 300.000 mensen het leven. The Last King of Scotland is niet alleen een onderhoudend verhaal over medische moraal (en gebrek daaraan), maar ook een effectieve reminder aan wat zich in die duistere jaren in Oost-Afrika heeft afgespeeld. [Flip Vuijsje]

The Last King of Scotland


(Verenigd Koninkrijk, 2006)
Cast James McAvoy, Forest Whitaker, Gillian Anderson, Kerry Washington, David Oyelowo Regie Kevin Macdonald Speelduur 121 minuten

12 - 2011 61

INTERVIEW: BRAM VAN SCHAIK/FOTO: DE BEELDREDAKTIE/HERBERT WIGGERMAN

Kleine parel in de schaduw van India

Sri Lanka

00 1 - 2011

Stranden zo mooi als die van de Malediven en delen die sterk doen denken aan Java maken van Sri Lanka een prachtige tropische verrassing. De toeristen zijn er meer dan welkom nu het land het geld goed kan gebruiken voor de wederopbouw na een lange burgeroorlog en een verwoestende tsunami. Voormalig Zuid-Azi correspondent Wilma van der Maten nam poolshoogte.
tekst WILMA VAN DER MATEN

>

Foto: jon hicks/corbis

e uitgestrekte groene rijstvelden langs de kustweg vanaf het Galle Fort, dat de Nederlanders in 1663 lieten bouwen op wat toen nog Ceylon heette, doen sterk denken aan het Indonesische eiland Java. Met het grote verschil dat in dit zuidelijke deel van Sri Lanka lintbebouwing en verkeersdrukte geheel ontbreken. De meeste toeristen hebben we achter ons gelaten in de vijfsterrenhotels langs het strand onder de hoofdstad Colombo. Wij zijn niet naar Sri Lanka gekomen voor luxehotels; wel voor de goed geconserveerde wildparken en nog nauwelijks ontgonnen stranden. De mooiste, die in oude reisgidsen vaak worden vergeleken met die van de nabijgelegen eilandengroep Malediven, moeten langs de oostkust liggen. Door de burgeroorlog tussen het regeringsleger en de Bevrijdingstijgers van Tamil Eelam (LTTE), die dertig jaar lang woedde in het noorden en oosten van het land, was dit deel van het eiland lange tijd voor toeristen gesloten. Maar sinds het leger de Tamiltijgers in mei 2009 versloeg, is het gebied weer opengesteld. Onze route lijkt een omweg. Vanuit de hoofdstad Colombo gaan er namelijk verschillende wegen door rijk begroeide tropische heuvels en langs eindeloze theeplantages rechtstreeks naar de andere kant van het eiland; een afstand van ruim 200 km waar je met de auto zon 6,5 uur over doet. Maar een bezoek aan het Galle Fort, waar op de begraafplaats van de Hervormde Kerk nog verscheidene Hollanders uit de VOC-tijd liggen begraven, is een must. Als je binnen de uitgestrekte muren van het fort door de kleine steegjes en langs de vervallen huizen met verandas en binnenhofjes slentert, bekruipen je nostalgische gevoelens. Voor mijn dochter van acht mag een bezoek aan het olifan-

Vorige paginas: het Kandymeer met aan de overkant de Tempel van de Tand. Fotos boven vanaf links: restanten van VOC-muren van Galle Fort; monnik op een loopbrug bij Kandy; bij het olifantenweeshuis; dieren spotten in Yala Park; eindeloze theeplantages.

tenweeshuis hier in het zuiden niet ontbreken. Twee keer per dag worden de babys gevoed met reuze melkflessen. De ondeugende olifantjes, die na hun voeding opnieuw achter in de rij aansluiten, zijn voor haar een hoogtepunt van deze vakantie. Net zoals de jungletocht die we de volgende dag in een oude jeep door het nabijgelegen Yala National Park maken. Dit populaire wildpark, een van de acht die het land telt, is vooral bekend vanwege zijn jungle, meren en de vele olifanten die je er nog in het wild aantreft. Vanuit het wildpark rijden we in een paar uur door naar de oostkust. Het is de kleinschaligheid van Sri Lanka dat op de wereldkaart niet meer voorstelt dan een druppel onder buurland India die het mogelijk maakt om het in een ruime week grotendeels te doorkruisen.

Koraaleilanden
In reisverslagen van globetrotters die lyrisch over de parelwitte zandstranden en wuivende palmbomen aan de oostkust schrijven, staat geen woord te veel. Vanaf wildpark Yala tot aan de noordoostelijke stad Trincomalee strekt zich een zandstrand van 300 km uit, met koraaleilanden voor de kust en een diepblauwe zee met wilde golven waar vooral surfliefhebbers op afkomen. De wegen ernaartoe zijn slecht onderhouden. Maar de hobbels en kuilen zijn we, eenmaal op het strand, snel vergeten. Vanakkam!, Welkom!, schreeuwen vissers uit Kalkudah in het Tamil. Ooit behoorde hun idyllische dorpje aan de oostkust tot een van de populairste toeristenoorden van het eiland.

Foto: jon hicks/corbis

>

64 12 - 2011

Foto: andy atchison/corbis

Foto: photononstop/hh

Foto: steven vidler/corbis

Info & tips


Vliegen KLM maar ook goedkopere maatschappijen vliegen rechtstreeks op Colombo. Beste reistijd oostkust mei - september; west-/zuidkust december - april. Temperatuur 28 - 32 graden. Veiligheid informeer bij individuele reizen ter plaatse naar de actuele situatie in het oosten en noorden. Prijspeil voor omgerekend 2 euro heb je een versgebakken vis, rijst en een sapje in een van de vele strandtenten. In vijfsterrenhotels gelden bijna westerse prijzen. Voor zon 30 euro per dag huur je een auto met chauffeur. De nationale taal is Singalees. Van de bevolking is 74% Singalees en 18% Tamil. Religies: 70% boeddhist, 15% hindoe, 8% christen, 8% moslim. Tijdens de burgeroorlog was het verboden fotos van militaire gebouwen te maken. Die gevoeligheid bestaat nog steeds, dus wees voorzichtig. Ook worden in enkele straten nog steeds voertuigen door militairen gecontroleerd. Een gesprek aanknopen? Vraag hoe het nationale cricketelftal de laatste wedstrijd heeft gespeeld. Voor iedere Sri Lankaan, etniciteit of religie maakt niet uit, is het cricketelftal de nationale trots. Colombo kent verscheidene grote markten. In de levendige volkswijk Pettah kun je goed shoppen. In deze wijk staan ook het voormalige Hollandse Stadhuis en het Nederlands Museum. Kussen in het openbaar is verboden. Ga ook nooit met de rug naar een van de vele Boeddhabeelden staan, ook dat wordt als onbeleefd beschouwd. De oude koningsstad Anuradhapura (ca. 125 km vanuit Kandy) staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco en is een pelgrimsoord voor boeddhisten. Must-sees zijn: de culturele driehoek Polonnaruwa, Anuradhapura en Sigiriya; de tempelgrot van Dambulla; en
yde bouma

Kandy met zijn religieuze winkels. De nationale gerechten bestaan uit vis en curries. Als nagerecht mag je de Wattalapampudding niet overslaan, gemaakt van eieren, melk en kokos.

12 - 2011 65

Foto: tim page/corbis

>

Kalkudah werd in 1973 zelfs uitgeroepen tot d nationale vakantieplek van Sri Lanka. Maar de burgeroorlog en de tsunami in 2004 hebben hun sporen achtergelaten. Met geld van de internationale gemeenschap is de oostkust na de tsunami weer herbouwd. Voor iedere toerist is er wat wils. Je kunt er overnachten in eenvoudige maar schone hotelletjes, of een kamer huren bij een van de gastvrije gezinnen. Afgelopen juni opende het eerste vijfsterrenhotel er zijn deuren. Reisorganisaties voorspellen dat de oostkust van Sri Lanka in de komende jaren weleens kan uitgroeien tot een tweede Goa, de populairste strandbestemming van India. Tand van Boeddha Excuseer mij voor het gebrekkige Engels dat ik spreek, zegt visser Amda. Het is voor het eerst sinds jaren dat hij weer een toerist ontmoet. Hij biedt aan om in zijn glasboot, een geschenk van een internationale hulporganisatie, het koraalrif te laten zien. De 700 gezinnen in het dorp die tijdens de oorlog enkel leefden van de visvangst, kunnen na de ontmijning hun akkers weer verbouwen. In het Tamildorp is niemand te vinden die nog een woord kwijt wil over de strijd van de rebellen die vochten voor een onafhankelijk noordoosten. De Tamils, die in de rest van Sri Lanka in de minderheid zijn, vormen hier de meerderheid. Ze voelden zich onder meer achtergesteld omdat het Tamil geen nationale taal is. De wonden van de oorlog zijn nog lang niet geheeld. Maar we willen vooruitkijken en niet meer terug, zegt visser Amda heel beslist.

Van links naar rechts: strand bij Unawatuna aan de zuidkust; Sri Dalada Maligawa - Tempel van de Tand, waar een tand van Boeddha zou liggen; Britse postbus in het dorpje Galle; schoolkinderen bij een tempel.

Na mijn verkenning van de oostkust sta ik als voormalig Zuid-Azi correspondent te popelen om richting de noordelijke regionale hoofdstad Jaffna af te reizen, het Tamilbolwerk dat jarenlang verboden gebied was voor de buitenlandse media. Een stad vol historie die, nadat de Portugezen er in de 16de eeuw de scepter hadden gezwaaid, in de 17de eeuw in Nederlandse handen terechtkwam tot de Britten Jaffna en de rest van Sri Lanka in 1796 overnamen. Het eiland heeft een beladen koloniale geschiedenis en werd pas in 1948 als het voormalige Ceylon onafhankelijk. In 1972 kreeg het de naam Sri Lanka. De reis naar het noorden, lees ik in een reportage van een collega, gaat door beruchte plaatsen als Vavuniya waar ik tijdens de oorlog met een legerhelikopter overheen vloog. Vanuit de lucht lokten de dichtbevolkte jungle en groene meren. Maar een collega die net terug is, vertelt ons dat het eigenlijk nog net iets te vroeg is om naar het noorden te gaan. De dorpen langs de A9, die net zoals de stad Jaffna erg onder de oorlog hebben geleden, zijn grotendeels verwoest. We kiezen voor een toeristische route: terug door de heuvels richting de stad Kandy, die op 500 meter hoogte tussen de theeplantages ligt en waar volgens de overlevering in een van de tempels een tand van Boeddha ligt. We wandelen langs het stadsmeer en door de stoffige straatjes rond een van de tempels. Bij de lokale bevolking staat Kandy vooral bekend als de geboorteplek van de Tamil Muttiah Muralitharan, een van de beste

66 12 - 2011

Foto: photononstop/hh Foto: christophe boisvieux/corbis

VvAA Sri Lanka

ledenreizen

14-daagse rondreis met privchauffeur


Tijdens deze speciaal voor VvAA leden samengestelde 14-daagse reis maakt u kennis met alle culturele en landschappelijke hoogtepunten van Sri Lanka. U verblijft in kleinschalige luxehotels en authentieke, historische accommodaties. Uw chauffeur treedt tevens op als gids; binnen het programma is er voldoende gelegenheid en vrijheid om eigen activiteiten te ondernemen. Op het programma staan onder meer de culturele hoofdstad Kandy, de zogenaamde culturele driehoek en de onbeschrijflijk mooie treinreis naar de theeplantages van Nuwara Eliya. U besluit uw kennismaking met Sri Lanka op een van de paradijselijke stranden. Prijs vanaf 1299,- p.p. (bij 2 pers.). Inclusief o.a. 13 overnachtingen o.b.v. halfpension in voornoemde accommodaties, vervoer per airconditioned auto met Engelssprekende chauffeur/gids, 1 dag jeephuur voor dagsafari in Udawalawe National Park, diverse excursies met entrees. Vertrek dagelijks mogelijk. Exclusief vluchten.

Foto: photononstop/hh

Foto: jon hicks/corbis

Foto: jon hicks/corbis

14-daagse avontuurlijke gezinsreis


Sri Lanka is ook voor gezinnen met kinderen (vanaf ca. 7 jaar) een erg leuke bestemming. VvAA reisbureau heeft een (individuele) 14-daagse gezinsreis samengesteld die start aan het strand in Negombo en vervolgens naar de culturele driehoek voert. De tempelcomplexen, grottempels en de paleisrots zijn een waar avontuur voor kinderen. In Kandy staan o.a. bezoeken aan de kleurrijke bazaar en batikwerkplaatsjes op het programma. Hier stapt u op de trein naar de theeplantages rond Nuwara Eliya. Een bezoek aan een olifantenopvang mag natuurlijk niet ontbreken, evenmin als een safari om buffels, jakhalzen, luipaarden en meer exotische dieren te spotten. Ook een spannende avondsafari staat op het programma. Via het oude VOC-fort aan de zuidkust reist u ten slotte naar een prachtig palmenstrand voor een relaxte afsluiting van de reis. Prijs vanaf 1180,- p.p. o.b.v. halfpension in comfortabele, kindvriendelijke hotels; 590,- p.p. voor kinderen onder de 12 jaar die de kamer met minimaal 2 volbetalende volwassenen delen. Inclusief o.a. 13 overnachtingen o.b.v. halfpension, vervoer per airconditioned auto met Engelssprekende chauffeur/gids, jeepsafari Yala National Park, diverse excursies met entrees. Vertrek dagelijks mogelijk. Exclusief vluchten. Reserveringen Voor meer info en reserveringen: 030 247 48 97 of zie www.vvaareisbureau.nl

cricketspelers van het nationale elftal van Sri Lanka. We nemen afscheid van onze chauffeur en besluiten de oude, nog uit de Britse tijd daterende stoomtrein terug richting Colombo te nemen. De rit voert door het heuvelachtige binnenland met zijn veelkleurige flora en rijkgeschakeerde fauna, langs watervallen en door theeplantages. Vanuit de trein hebben we goed zicht op het bergachtige landschap, met de hoogste piek, de Pidurutalagala, die op ruim 2500 meter ligt. Duurzame vrede In Colombo staan we de laatste ochtend vroeg op voor een bezoek aan de oude hindoetempel in de Tamilwijk Wellawatta. Tijdens onze vorige reizen maakten we al uitgebreid kennis met de vele boeddhistische tempels die de hoofdstad kent. Bij de kleurrijke hindoetempel ontmoeten we bij een bak vol kokosnoten een vrouw met haar drie volwassen dochters. Ze leggen uit dat families op speciale dagen een offer van kokosnoten brengen. In de bak slaan ze de noten met een flinke tik kapot. De moeder is ziek. Na het offeren steken de vrouwen kaarsjes aan. Ze trekken met hun armen gekruist voor hun borst zichzelf aan de oren en buigen daarbij heel diep richting de grond. We zijn hier niet alleen voor onze moeder, maar we bidden ook elke dag voor duurzame vrede, zegt een dochter. Ze hoopt dat de toeristen massaal zullen komen, want die brengen geld in het laatje, iets wat Sri Lanka hard nodig heeft. Niet alleen voor de wederopbouw van het land, maar ook voor de restauratie van de historische gebouwen. Zoals de Hervormde Kerk in het oude Nederlandse fort. Want die kan best een kwastje verf gebruiken.

>

12 - 2011 67

Joris van Drooge


Joris van Drooge is reisjournalist.

Reizen

Vrije tijd

Sporthorloge
Met de Quest introduceert het Finse Suunto een nieuw horloge voor actieve buitensporters. De Quest maakt het onder meer mogelijk om rondetijden op te slaan en voorgeprogrammeerde trainingsschemas te downloaden. Tijdens het sporten kun je zien of je op schema ligt. Het beeldscherm is naar eigen smaak in te stellen. In zwart of oranje variant. Prijs vanaf 199,95. www.suunto.com

Airport met zwembad


Vliegvelden. Vrolijk word je er zelden van, eerlijk is eerlijk. Bijvoorbeeld wanneer je na het inchecken ontdekt dat je moet wachten in een stampvol hok ter grootte van twee klaslokalen. Met als enige vermaak een obsceen dure taxfree-shop vol Toblerone, Marlboro en prullerige souvenirs. Koffie zegt u? Dat kan alleen vr de douane, maar daar mag u niet meer naartoe. Voil. Daar zit je dan, de komende twee uur. Op kleine luchthavens la Eindhoven, Innsbruck en Cardiff valt het minst te beleven. Het grote voordeel van die categorie is dat je er doorgaans weinig tijd doorbrengt. Je parkeert voor de deur, checkt laat in en gaat vervolgens vrijwel direct de lucht in. Nee. Het ergst zijn grote, onlogische hubs als Heathrow en Charles de Gaulle. Waar er van je transfertijd minstens een uur verloren gaat aan de reis van Terminal A naar Terminal B, opgepropt in muffe bussen en dwalend door oneindige gangen. Om uiteindelijk te belanden in een terminal met de charme van een sovjetflat.

Mobiele vliegangsttherapeut
Bang om te vliegen? Goed nieuws: er is nu ook een app van Stichting VALK. Het vliegangstinstituut komt hiermee tegemoet aan verzoeken van reizigers om mobiele begeleiding tijdens de vliegreis. De app is bedoeld voor mensen met milde vliegangst en stelt gerust, geeft tips en uitleg, en helpt te ontspannen met oefeningen in de vliegtuigstoel. Er is zelfs een paniekknop, waarna een vliegangsttherapeut de gebruiker toespreekt. De Vlieg App voor Android is te downloaden via Android Market. De Vlieg App voor iPhone is verkrijgbaar via de App Store. Prijs 4,99.

Winnaars
De gerestylede buscamper van Pssl de 2WIN Style is vorige maand door bezoekers van de Kampeer en Caravan Jaarbeurs en leden van de Nederlandse Kampeerauto Club uitgeroepen tot Kampeerauto van het jaar 2012. De Pssl 2WIN Style scoorde vooral hoog om zijn innovatieve indeling, prijs-kwaliteitverhouding en goede ergonomie. Een vakjury van ANWB/ Kampeer & Caravan Kampioen riep de Carthago C-Tourer uit tot Camper van het jaar 2012.

Je zou bijna een uurtje eerder van huis vertrekken


Gelukkig zijn er steeds meer vliegvelden die snappen dat ze reizigers een beetje moeten paaien. Hongkong heeft een 4D-filmtheater met bewegende stoelen, rookmachines en andere special effects. In Singapore vind je een zwembad tussen de gates; stop uw zwembroek in de handbagage. Op het vliegveld van Austin, Texas (live music capital of the world, jawel) spelen dagelijks lokale bandjes. Mnchen Airport heeft een bierbrouwerij inclusief Biergarten. En niet te vergeten ons eigen Schiphol, al jaren de leukste luchthaven op deze planeet. Met dank aan faciliteiten als casino, bibliotheek, relaxstoelen, een enorme kinderspeelplaats, dependance van het Rijksmuseum en sinds kort een openluchtpark op de D-pier. Je zou bijna een uurtje eerder van huis vertrekken.

Kort
Er zijn nu ook Nederlandstalige National Geographic-reisgidsen over Zuid-Afrika, Peru, Istanbul en Marokko. Prijs Istanbul 21,95; andere titels 24,95. Deze winter kunnen kinderen tot 15 jaar gratis gebruikmaken van de oefenliften in het dal van het Tiroolse Kramsach. En in het Pitztal krijgen kinderen tot 10 jaar (ook tijdens schoolvakanties) een gratis skipas indien zij in het gezelschap zijn van een betalende volwassene. De makers van Ski Atlas hebben een app uitgebracht met uitgebreide beschrijvingen van honderden skidorpen en -gebieden, de nieuwste pistekaarten, actuele sneeuwhoogtes en recente webcams. Prijs 1,59; de eerste 25 dorpen zijn gratis te downloaden.

Nu op www.artsenauto.nl/reizen De tien leukste vliegvelden op aarde.

68 12 - 2011

Antwerpen
Opkomende wijken t Zuid en t Eilandje
De stad Antwerpen heeft een heerlijk centrum, maar ook de omringende wijken irten er de laatste jaren op los. t Zuid en t Eilandje voorop. Reisjournalist Marleen Vos liet zich verleiden en kan maar n conclusie trekken: oost west, noord zuid best!
tekst MARLEEN VOS

Foto: antwerpen toerisme & congres

Foto:

Mercado Boque Ria

l jaren staat Antwerpen hoog op mijn lijstje van favoriete stedentripbestemmingen. Vroeger als ideale invulling van een collegevrije dag: met de ov-jaarkaart gratis tot aan Roosendaal en een tientje verder zat ik aan paling in t groen of mosselen met friet. En nog steeds kom ik er regelmatig. Om te shoppen, om Koninginnedag te ontvluchten samen met zo veel landgenoten dat de winkels er langer voor openbleven of om heerlijk te eten. Je bent amper het land uit, maar toch zijn de mensen er net wat aardiger, de winkels stijlvoller en de sfeer Bourgondischer. Inmiddels ken ik het centrum als mijn broekzak, maar tegenwoordig heb ik twee nieuwe redenen voor een bezoek: t Eilandje en t Zuid, respectievelijk ten noorden en ten zuiden van het centrum. Petit Paris Heel Antwerpen staat bol van de smaak, maar deze twee wijken doen er qua cultuur, architectuur en gastronomie nog een schepje bovenop. Om toch iets van het centrum mee te pakken, loop ik graag via de fashion- en woonlabels op en om Hopland en vervolgens linksaf naar de Kloosterstraat, een walhalla voor liefhebbers van vintage en antieke interieurspullen. Zodra de omgeving wat geometrisch aan gaat doen denk aan pleinen met brede straten in sterpatroon ben je in t Zuid, het culturele hart van de stad. Deze status is te danken aan de aanwezigheid van drie musea: het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, het Museum van Hedendaagse

Vorige pagina: gerenoveerde pakhuizen blazen havenwijk t Eilandje Kunst Antwerpen en het nieuw leven in. Fotos boven vanaf FotoMuseum (FoMu). links: van verloedering is geen Absoluut aan te raden voor sprake meer op t Eilandje; het icoeen rondje cultuur, maar nische MAS; uitzicht vanuit Hotel O; wie de enorme hoeveelheid Conceptstore Hospital in t Zuid. terrassen en cafs weet te weerstaan, komt van goeden huize! Tussen de mooie woningen, galerien en designer (vintage) winkels, wemelt het namelijk van de hippe restaurants, literaire cafs en prachtige ontbijt- en brunchtentjes, vooral rondom pleinen als de Marnixplaats, Lambermontplaats en Leopold de Waelplaats. Een passender benaming van de wijk zou dan ook wellicht t Bourgondische kunnen zijn. Mt stijl! Want of je nu een bakker, een koffietent, een kledingwinkel, bruine kroeg of restaurant binnenstapt: overal is aandacht besteed aan het interieur. Zelfs pitabar Finjan heeft hier gevoel voor stijl en kwaliteit aldus de culinaire GaultMillau Gids. De sterbouw heeft roots in Parijs, vandaar dat Antwerpenaren t Zuid ook wel liefkozend Petit Paris noemen. En zo gek is dat niet; een zekere Parijse charme heerst hier wel, compleet met de aanwezigheid van (Vlaamse) beroemdheden. De randen van t Zuid daarentegen zijn lekker rechttoe rechtaan en bestaan uit kaaien als de Waalse en de Vlaamse Kaai en de Gedempte Zuiderdokken. Dit is het decor voor moderne galerien, clubs, schitterende conceptstores, meubelzaken en grote evenementen. Maar t Zuid is niet de enige place to be voor liefhebbers van kunst en goede bars en restaurants. t Eilandje kan er ook wat van. Ik ga hier bij voorkeur pas tegen het eind van de middag

Info & tips


De uitstekende trein stad heeft(per Thalys ongeveer verbindingen 70 minuten vanaf Amsterdam). Vervoer: (lege) taxis zijn soms moeilijk te vinden, het bus/tramnetwerk kan wat ondoorgrondelijk zijn, maar gelukkig is Antwerpen klein en kan veel te voet. Meer lezen over Antwerpen: www.toerismevlaanderen.nl en http://visit.antwerpen.be.

 

Smaakvol slapen Hotel O: stijlvol slapen en de volgende dag ontbijten in Barsserie Nero, www.hampshire-hotels.com. Soul Suites: je eigen designappartement, www.soulsuites.com. Maison Delaneau: een oase van rust met spa, www.maisondelaneau.com.

  

Marcel: rijzende culinaire ster in  prachtig pand, www.restauranteen

  

Smaakvol dineren Lux: borrelen en heerlijk dineren in een voormalig pakhuis, www.luxantwerp.be.

marcel.be. FelixPakhuis: dineren, borrelen, exposities, muziek: het FelixPakhuis is van alle markten thuis, www.felixpakhuis.nu. t Zilte: letterlijk en figuurlijk dineren op hoog niveau, www.tzilte.be. Fiskebar: een visrestaurant met Scandinavische sfeer en Franse traditie, www.fiskebar.com.

70 12- 2011

Foto: kim van der leeuw

Foto: sarah blee/neutelings riedijk architecten

Foto: spaans verkeerburo

VvAA
Antwerpen

ledenreis

Zin gekregen in een kennismaking met Antwerpens trendy wijken? In samenwerking met Holland International heeft VvAA reisbureau een 3-daags arrangement samengesteld met verblijf in een stijlvol hotel in t Zuid. Hotel U verblijft in Hotel O Antwerpen - Hampshire Classic, een viersterrenhotel dat beschikt over 14 ruime, thematisch ingerichte kamers. Het interieur combineert designklassiekers met vintage meubilair en is van de hand van architectengroep www.jopeeters.be. Na een dag shoppen, sightseen en museabezoek is het heerlijk bijkomen in uw hotelkamer, die is uitgerust met atscreen tv, regendouche, jacuzzi of houten bad (eco room) of een ovalen vrijstaand bad (sensual room). Op de begane grond van het hotel bevindt zich Barsserie Nero, waar s morgens het ontbijtbuffet klaarstaat.

heen, als ik op shopgebied verzadigd ben. Want niet alleen is dit vooralsnog een ondergeschoven kindje, het eilandje heeft een aantrekkelijke haven, met nog aantrekkelijkere terrassen waarvan opstaan een uitdaging is zeker met een mooie zonsondergang. Op de kaart lijken beide wijken nogal uit elkaar te liggen, maar het is slechts 20 minuten stappen en een onverwacht leuke wandeling langs de Schelde. Rauwer decor t Eilandje heette oorspronkelijk Nieuwstad, omdat het de eerste stadsuitbreiding was buiten de vestinggordel. Aangezien het gebied werd omringd door water, werd het al snel eiland. Het gebied ontpopte zich tot levendige havenwijk. Maar hoe bruisend het vroeger was, zo leeg en verloederd werd het gebied toen de haven verder naar het noorden opschoof. De laatste jaren wordt dat aandachtstekort ruimschoots goedgemaakt; Antwerpen pompt heel wat energie, geld en creativiteit in het stadsdeel. Hier geen Parijse charme, maar een rauwer, industrieel decor. Denk aan opgeknapte pakhuizen vol gewilde loftappartementen en moderne horecagelegenheden, dokken vol plezierjachten en hier en daar nog een ouderwets havencaf dat tot in de vroege uurtjes open is. En s zomers kan er geaneerd worden op het stadsstrand Strantwerpen. Het leuke is dat menig bewoner een zekere trots uitdraagt ten aanzien van zijn buurtje; kijk niet verbaasd op als een onbekende zich spontaan ontpopt tot persoonlijke gids als je de weg vraagt. Toch raak je die weg hier nooit kwijt: het nieuwe Museum aan de Stroom (MAS) torent met zijn 60 meter overal bovenuit en is een ideaal orintatiepunt. Het is absoluut een bezoek waard voor de (kunst)collecties, maar ook voor een tweesterrendiner op de negende verdieping of een klim tot op het dak voor een prachtig uitzicht over de stad, de Schelde en de haven. Niet alleen t Zuid, maar zeker ook t Eilandje geeft je letterlijk en figuurlijk een andere kijk op Antwerpen. <

Foto: kim van der leeuw

Inclusief in het VvAA arrangement 2 overnachtingen met ontbijtbuffet; upgrade naar eco of sensual room; esje bubbels op de kamer en doosje Antwerpse handjes; Belgisch stoofvlees met frieten en een biertje in Barsserie Nero; designer shopping bag van ontwerper Tim van Steenbergen, met daarin De Smaak van Antwerpen (1 per boeking). Prijs p.p. 179,- (o.b.v. eigen vervoer) 253,- (o.b.v. treinretour 2e klasse)
Yde bouma

Reserveringen Zie www.vvaareisbureau.nl of bel 030 247 48 97.

12 - 2011 71

VvAA

Onderweg gezin met het


Reizen

Het is een clich maar oh zo waar: pas als de kinderen het naar hun zin hebben, hebben de ouders vakantie. Maar wanneer vinden kinderen een vakantie leuk? Dat hangt natuurlijk af van hun leeftijd en interesses. Doet een peuter vaak niets liever dan de hele dag spetteren en kliederen met water en zand, wat oudere kinderen krijgen steeds meer oog voor de wereld om hen heen en willen vooral een vakantie vol afwisseling en actie. VvAA reisbureau geeft op deze paginas een paar voorbeelden van bestemmingen buiten Europa die ook heel geschikt zijn voor vakanties met kinderen van 6 tot pakweg 17 jaar. Indrukwekkend, onvergetelijk en leerzaam zijn rake typeringen voor de arrangementen in Canada en ZuidAfrika en op Bali. Vanzelfsprekend is door VvAA reisbureau rekening gehouden met kindvriendelijke programmaonderdelen in al deze reizen.

Goudzoeken in Zuid-Afrika

VvAA top-5
Gezinsreizen
1. 2. 3. 4. 5. cruise Middellandse Zee zonvakantie Curaao zonvakantie Zuid-Frankrijk rondreis Thailand rondreis Canada

Speciaal voor families met kinderen heeft VvAA reisbureau een 12-daagse autorondreis met tal van activiteiten door het oostelijk deel van Zuid-Afrika uitgestippeld. Zo maakt u in Soutpansberg kennis met kleurrijke stammen en bezoekt u er een schooltje. In privwildpark Balule (gelegen aan de grens van het beroemde Kruger Park) wacht, als alles meezit, een ontmoeting met de Big Five. Langs de schilderachtige Panoramaroute in de voormalige OostTransvaal kan het hele gezin ervaren wat goudzoeken is. Een boottocht in The Greater St. Lucia Wetlands Park is d gelegenheid om nijlpaarden en krokodillen in hun natuurlijke habitat te observeren. In Melmoth rijdt u te paard, met een ezelskar of in een 4WD (afhankelijk van de grootte van uw gezelschap) naar een vallei voor een kennismaking met de plaatselijke Zulustam. Prijs voor 2 volwassenen en 2 kinderen (2 t/m 12 jr.): 6495,- (o.b.v. verblijf in een familiekamer). Inclusief o.a. 11 overnachtingen met ontbijt, 4x lunch, 5x diner, diverse game drives en culturele activiteiten. Exclusief vliegreis en autohuur (VvAA reisbureau kan u vanzelfsprekend helpen bij het reserveren). Verlenging is mogelijk met een soortgelijk, ook voor kinderen aantrekkelijk arrangement in het zuiden van het land. Meer informatie over deze 8-daagse reis die in het teken staat van geschiedenis, landschappen en dierenleven van de Kaapprovincie (met speurtochten naar o.a. doljnen, walvissen en pinguns), vindt u op www.vvaareisbureau.nl.

72 12 - 2011

Balinees avontuur
Al jaren heeft VvAA reisbureau een succesvol 13-daags reisarrangement op het Eiland der Goden ofwel Bali. In de eerste week verkent u het eiland per privbusje met chauffeur, waarna u in de tweede week van alle indrukken kunt bijkomen in een strandresort. Het arrangement kan eenvoudig worden uitgebreid met excursies en leuke activiteiten voor de kinderen, zoals wildwatervaren, etsen rond Ubud, paardrijden op het strand en een (beperkte) jungletrekking in het regenwoud bij Bedugul. Kijk voor meer informatie op www.vvaareisbureau.nl of bel voor een offerte op maat: 030 247 48 97.

Groepsreis Peking/Xian voor snelle beslissers


Er zijn nog een paar plaatsen vrij op een VvAA groepsreis naar China in de voorjaarsvakantie voor Midden- en Zuid-Nederland (18 t/m 26 februari). In februari variren de dagtemperaturen in de Chinese hoofdstad tussen de +4 en -7 graden, met weinig regen en een doorgaans diepblauwe lucht. Perfecte omstandigheden dus voor het bekijken en fotograferen van bezienswaardigheden als de Verboden Stad, de Muur, de Tempel van de Hemel, het Zomerpaleis en de Ming graftombes. Prijs 1629,- p.p. (bij 2 pers.). Toeslag 1-psk 200,-. Inclusief bezoek aan Xian, de stad van het beroemde terracottaleger; de vluchten (u vliegt met China Southern rechtstreeks naar Peking), luchthavenbelasting (t.w.v. 280,-), 8 overnachtingen in viersterrenhotels met ontbijtbuffet, Engelssprekende gidsen, lokaal vervoer volgens programma, diverse maaltijden en verschillende entrees. Bijzonderheden VvAA reisbureau regelt uw visum voor China (kosten exclusief). Minimaal 16 deelnemers. Voor meer informatie zie www.vvaareisbureau.nl.

West Coast Indians


Een van de meest geliefde arrangementen onder VvAA leden is de zogenaamde West Coast Indians reis in West-Canada, een autorondreis voor gezinnen met kinderen van ca. 6 t/m 17 jaar. Dit zeer complete reisarrangement heeft Vancouver Island als belangrijkste trekpleister. De kans om hier beren en walvissen te spotten is heel groot. Daarnaast kunnen kinderen zich uitleven in Strathcona, een educatief centrum waar jong en oud kan deelnemen aan begeleide sportieve activiteiten. Tijdens de reis leert u veel over de lokale natuur en over de gewoonten en gebruiken van de oorspronkelijke Indiaanse bevolking. De reis kan optioneel worden verlengd in de Rocky Mountains. Kijk voor meer informatie op www.vvaareisbureau.nl of bel voor een offerte op maat: 030 247 48 97.

Van Pippi tot Legoland


Als het gaat om actieve vakanties in het (hoge) noorden van Europa, dan is Buro Scandinavia een naam om te onthouden. Van vlotvaren door de Zweedse wildernis, een trip naar Legoland, een afwisselende autorondreis langs kindvriendelijke vakantieparken, tot een bezoek aan Pippi Langkousland: u vindt het in de gidsen van deze Scandinavispecialist. Diverse VvAA reisbureaumedewerkers hebben in Scandinavi vaak ook met hun kinderen reiservaring opgedaan en adviseren u graag.

Voor meer informatie en boekingen,

12 - 2011 73

VvAA

Voor alle reizen op deze paginas gelden bemiddelingskosten en boekingsvoorwaarden. Zie voor meer informatie www.vvaareisbureau.nl of bel 030 247 48 97.

Onderweg
Reizen

Verwenweek Gran Canaria


De Canarische Eilanden kennen mildere winters dan de rest van Europa. In de periodes van 1 t/m 23 december 2011 en 4 januari t/m 31 maart 2012 kunt u een speciaal voor VvAA leden ingekocht arrangement boeken in het RIU Grand Palace Maspalomas Oasis, een vijfsterrenhotel op Gran Canaria. Het hotel is rustig gesitueerd op ca. 5 km van het centrum van Playa del Ingls, direct aan het strand en met rondom een ruim 6 hectare grote tropische tuin. Liefhebbers van lange strandwandelingen kunnen hier hun hart ophalen: het hotel ligt namelijk in het zuiden van Gran Canaria, aan de rand van het voor dit eiland zo karakteristieke duinlandschap. Het hotel heeft o.a. 24-uurs roomservice, diverse restaurants en bars, een verwarmd zwembad en een uitgebreid scala aan wellness- en schoonheidsbehandelingen (tegen betaling). Sportliefhebbers kunnen gratis deelnemen aan o.a. tness en yoga. Tegen betaling kunt u tennissen, squashen of golessen nemen. Prijs vanaf 799,- p.p. per week o.b.v. halfpension voor de prijs van logies en ontbijt. Inclusief o.a. vliegreis met ArkeFly, 7 overnachtingen met ontbijt en diner, luchthavenbelasting en -transfers en Nederlandssprekende reisleiding. Bijzonderheden wilt u het achterland verkennen, dan krijgt u bij minimaal drie dagen autohuur via Avis een upgrade van cat. A naar cat. B. Vertrek dagelijks. Geldig bij boeking vr 31 januari 2012.

[Gids uitgelicht]
Holland America Line
Steeds meer mensen ontdekken hoe ontzettend leuk cruisen is; veel zien in korte tijd n heerlijk verwend worden. En van de meest aansprekende cruisemaatschappijen is de Holland America Line (HAL), die al meer dan 137 jaar leidinggevend is in de cruisewereld en zijn gasten naar exotische bestemmingen overal ter wereld brengt. HAL presenteert in zijn nieuwe brochure een uitgebreid aanbod, varirend van cruises vanuit Nederland naar Noord-Europa en het Middellandse Zeegebied tot arrangementen van een week in Alaska en het Caribisch gebied. Heel bijzonder is de wereldcruise van maar liefst 113 dagen. In het voorjaar en de zomer van 2012 voert HAL ruim twintig cruises uit met vertrek vanuit (en terugkomst in) Rotterdam en Amsterdam. Bijvoorbeeld een 8-daagse Noorse Fjordenreis, die u al boekt vanaf 799,- p.p.

Cruise over Rijn en Moezel


Met zijn ruim 1200 km is de Rijn een van de langste rivieren van Europa. In combinatie met de 545 km lange Moezel, die zich een weg slingert langs vakwerkstadjes en steile wijnhellingen, biedt deze waterweg de ideale bestemming voor een cruise. Van 2 t/m 9 juni biedt VvAA reisbureau, in samenwerking met Select Voyages, een reis aan waarbij u vanuit Nijmegen via Keulen, Koblenz, Cochem, Bernkastel, Zell en Dsseldorf aan boord van het ms. Switzerland II kunt genieten van het gevarieerde decor langs beide rivieren. Prijs van 879,- p.p. (standaardhut) tot 1386,- p.p. (suite). Inclusief o.a. volpension aan boord en 7 overnachtingen in een huttype naar keuze. Bijzonderheden bij te boeken extras omvatten een excursiepakket t.w.v. 55,- p.p. en een drankenpakket voor 12,50 p.p.p.n. (kofe, thee, tafelwater, tafelwijn, tapbier, frisdrank en sappen per hut te boeken). Boekt u deze cruise vr 1 februari 2012, dan krijgt u het vervoer vanaf uw voordeur tot aan de loopplank en terug er gratis bij.

74 12 - 2011

Zweden met kinderen


Afgelopen zomer was ik met mijn gezin in het Zweedse Dalarna. Nu de kinderen 8 en 9 jaar zijn, leek een wat actievere vakantie ons leuk. Het was de eerste keer dat we richting Scandinavi gingen, en ook dat we een rondreis met verschillende accommodaties boekten. Voor de kinderen was er geen mooiere vakantiestart dan de nachtbootreis van Kiel naar Gteborg. Ook de accommodaties in Zweden waren helemaal goed. Ons eerste vakantiepark lag aan een prachtig meer met allerlei activiteiten erop en eromheen, zoals een elandsafari, mountainbiken en kanon. Het volgende verblijf lag vlak bij het Orsa dierenpark (geweldig!) en de laatste stop was bij het ruige Idre Fjall, vlak bij de Noorse grens. We moesten (mochten) af en toe stoppen voor rendieren op de weg. Een bezoek aan Legoland op de terugweg door Denemarken vormde het toetje van onze rondreis. We hadden alle vier een topvakantie! Jolanda Breen VvAA reisbureau

Zonzeker Eilat
De Isralische badplaats Eilat kent meer dan 360 dagen zon per jaar. Daar komt bij dat de temperatuur van de Rode Zee ook in de winter aangenaam is, wat het tot een prima zonbestemming maakt in deze tijd van het jaar. Het achterland van Eilat is bovendien zeer de moeite waard met zijn fascinerende woestijnlandschappen en nabijheid van beroemde bezienswaardigheden als de eeuwenoude rotsstad Petra (Jordani) en het St. Catharinaklooster (Sinaiwoestijn). Eilat ligt op slechts 4,5 uur vliegen van Amsterdam. VvAA reisbureau selecteerde in Eilat Isrotel Riviera, een slechts twee verdiepingen hoog appartementencomplex op 200 meter van het strand en gegroepeerd rond een zwembad. Geschikt voor maximaal 4 personen (2 volwassenen en 2 kinderen); er zijn ook studios voor max. 2 volwassenen. Prijs vanaf 449,- p.p. (bij 2 pers.). Inclusief o.a. de retourvlucht Amsterdam - Eilat (Ovda) met ArkeFly, luchthavenbelastingen en -transfers, 7 overnachtingen o.b.v. logies, een 4 uur durende boottocht inclusief lunch naar Taba, en een dag gratis Budget autohuur (cat. A). Periode november 2011 t/m 21 april 2012.

VvAA cultuurdag Marinwaerdt


Zaterdag 7 januari is een datum die liefhebbers van culturele reizen zeker in hun agenda moeten noteren. Dan organiseert VvAA reisbureau een bijzonder evenement op landgoed Marinwaerdt in Beesd, met culturele reislezingen van bekende sprekers/auteurs als Rik Zaal, Alexander Mnninghof, Peter Brusse en Fik Meijer. Daarnaast zijn er tal van andere leuke activiteiten. Voor meer informatie en aanmelden zie www.vvaareisbureau.nl/ cultuurdag.

Voor meer informatie en boekingen, zie www.vvaareisbureau.nl of bel

12 - 2011 75

Welkom bij VvAA


Samen met meer dan 100.000 collegas bent u lid van de Vereniging VvAA. Op haar beurt is de Vereniging enig aandeelhouder van VvAA groep bv. Samen vormen wij VvAA: een ledenorganisatie die kennis, zekerheid en service biedt aan (para)medici, studenten en zorginstellingen. Elke maand belichten wij een belangrijk aspect van onze dienstverlening. Deze keer vertelt Remko Klijn, senior adviseur bij de binnendienst advies, over de verzekeringsscan die VvAA haar leden gratis aanbiedt.

Over de Verzekeringsscan
VvAA leden hebben vaak verschillende verzekeringen bij VvAA lopen. Het kan dan ook voorkomen dat die verzekeringen niet meer helemaal goed zijn afgestemd op hun huidige situatie. Er is bijvoorbeeld een kind gaan studeren, er is een huis gekocht, een assistent aangenomen of de pensioenvoorziening blijkt onvoldoende aan te sluiten op de veranderde toekomstplannen. Al die veranderingen hebben invloed op de financile huishouding. Daarnaast is er financieel voordeel te behalen door meer verzekeringen in n pakket onder te brengen. Om deze redenen heeft VvAA de gratis Verzekeringsscan ontwikkeld. Nieuw vertrekpunt Senior adviseur bij de binnendienst advies Remko Klijn vertelt dat de Verzekeringsscan in feite een telefonisch adviesgesprek is, waarin de tijd wordt genomen om het verzekeringspakket helemaal door te nemen. Vaak zie je dat men er domweg niet aan toekomt. Soms vindt men het ook gewoon lastig of gedoe. Wij bekijken dan de lopende verzekeringen en meestal zie je al snel of er hiaten zijn, of dat dingen juist dubbel zijn verzekerd. Vanzelfsprekend kijkt VvAA ook naar polissen die situatie en eventuele suggesties op een rij. Veel leden ervaren dat als een nieuw vertrekpunt, omdat ze voor zichzelf allerlei financile aspecten inzichtelijk krijgen. Vervolgens worden de veranderingen door onze adviseurs geregeld. In de feedback die we van onze leden krijgen, zien we ook terug dat dat als erg prettig wordt ervaren. Uiteraard zijn alle collegas die deze gesprekken voeren gecertificeerd volgens de Wet financieel toezicht (Wft). En het bellen gebeurt natuurlijk op een tijdstip dat de leden past, ook s avonds. Besparingen De ervaring leert dat leden op basis van de Verzekeringsscan substantieel geld hebben kunnen besparen en dat eventuele over- dan wel onderverzekering hierdoor wordt voorkomen. Klijn: We besparen onze leden vooral tijd op een onderwerp waar ze zelf vaak niet aan toekomen. En we geven overzicht. Naast de financile voordelen voelt men zich daarmee enorm geholpen.

de leden elders hebben lopen. Op die manier creren we al snel orde en een objectief overzicht. Vervolgens zetten we in een overzichtelijke tabel de huidige

Foto: VVAA - WArd de Moor

Kijk voor meer informatie over de Verzekeringsscan op www.vvaa.nl/verzekeringsscan of neem contact op via 030 247 47 89.

76 12 - 2011

Wat heeft u met VvAA?


Met meer dan 100.000 leden is VvAA met recht een ledenorganisatie In het hart van de gezondheidszorg. Maar wie zijn onze leden? En wat is hun relatie met VvAA? Elke maand spreken we daarover met een van hen.
In 1976 ben ik afgestudeerd als fysiotherapeut en in 1978 ben ik een praktijk begonnen in Amsterdam. Tegelijkertijd was ik docent aan de Academie voor Fysiotherapie Leffelaar, later Hogeschool van Amsterdam. Ik begon in een maatschap, later ben ik alleen verder gegaan. Inmiddels leid ik de praktijk samen met mijn vrouw zij is ook fysiotherapeut en VvAA lid en heb ik me gespecialiseerd in de haptotherapie. Ik heb aan de wieg gestaan van de Vereniging van Haptotherapeuten (VVH) waar ik 10 jaar VvAA: bij de financiering van mijn praktijk, de aankoop van het praktijkpand twee jaar later, voor mijn verzekeringen (nu zeven), en bij de maatschapsvorming. Niet voor niets heb ik recent een nieuw startende fysiotherapeut in ons gezondheidscentrum geadviseerd haar zaken bij VvAA onder te brengen. Over een paar jaar ga ik stoppen. In september waren mijn vrouw en ik daarom bij de bijeenkomst Witte jas aan de wilgen om te kijken hoe mijn financile toekomst eruit kan zien. Bij de verkoop van mijn praktijk schakel ik VvAA zeker in. Ook heb ik onlangs mijn verzekeringspakket tegen het licht gehouden via de Verzekeringsscan. Een aantal van mijn privverzekeringen loopt bij een bevriende relatie en dat wilde ik graag zo houden. Dat was prima. In een handig tabelletje kreeg ik alles te zien. Op een paar punten had ik vragen en kreeg ik snel antwoorden waar ik wat mee kon. Binnen een week na het eerste telefoontje voor een eerste afspraak had ik alles op een rij.

Binnen een week alles op een rij


voorzitter van ben geweest. Inmiddels vergoeden alle zorgverzekeraars deze therapie. Nu ben ik eigenaar van een paramedisch gezondheidscentrum voor fysiotherapie, manuele en haptotherapie, acupunctuur, runningtherapie en echografie in Amsterdam. Tijdens mijn loopbaan heb ik veel gebruikgemaakt van de diensten van

Naam Jan Guichelaar Beroep GZ-Haptotherapeut Woonplaats Aerdenhout VvAA lid sinds 1978

Als u wilt reageren


Het is voor ons belangrijk om te weten wat u van onze dienstverlening vindt. Wij zijn dan ook genteresseerd in uw reactie, positief en negatief. Uw contactpersoon is het eerste aanspreekpunt voor uw reactie of uw klacht. Mocht dat contact in uw beleving niet leiden tot een afdoende antwoord of een oplossing, dan kunt u schriftelijk een klacht indienen bij de hoofddirectie van VvAA groep. dat kan per post het adres vindt u hiernaast of via een mail naar klachtenservice@vvaa.nl. onze klachtenfunctionaris zorgt voor een zorgvuldige en tijdige behandeling van uw klacht. Als lid kunt u ook een klacht of een vraag voorleggen aan het bestuur van de Vereniging VvAA. Het mailadres is bestuur@vvaa.nl. ook kunt u zich wenden tot reguliere klachteninstituten of, als u er in overleg met ons niet uitkomt, de gang naar de rechter maken.

Zo bereikt u ons
per telefoon per e-mail per post bezoekadres route 030 247 47 89 ledenservice@vvaa.nl Postbus 8153, 3503 RD Utrecht Orteliuslaan 750, 3528 BB Utrecht bus 29 brengt u vanaf Utrecht CS in tien minuten naar ons kantoor; de route per auto vindt u op www.vvaa.nl/contact. meer informatie www.vvaa.nl

12 - 2011 77

Foto: de BeeldredAktie/oliVier Middendorp

VvAA

Nieuws

Samenstelling: VvAA groep

Stylingadvies van Piet Boon Het Groot Gelders


Mensen willen zorgeloos kunnen wonen. VvAA biedt alle dienstverlening voor een compleet en persoonlijk woonadvies nu op n online platform aan. Door het aanbieden van een aantal nieuwe services, zoals een hypotheekcalculator, is gemakkelijk en snel alle informatie over wonen te vinden. Naast nuttige informatie zijn er ook andere redenen om het platform te bezoeken. Zo kunnen VvAA leden t/m 31 december meedingen naar een exclusief stylingadvies van het ontwerpteam van Piet Boon. Leden maken kans op dit stylingadvies door via de site hun woonwens voor hun nieuwe huis of praktijkruimte aan VvAA te vertellen. Amely Overmars (huisarts), winnaar van het vorige Piet Boon stylingadvies, over het advies dat zij kreeg: Creative director Karin Boon en een stylist trokken er echt de tijd voor uit. Van sommige ideen wisten we niet eens dat het mogelijk was. We gaan de adviezen zeker toepassen. Zie www.vvaa.nl/wonen.

VvAA Orkest

Speciaal voor VvAA leden organiseert Het Gelders Orkest op zaterdag 3 december 2011 Het Groot Gelders VvAA Orkest, een gelegenheidsorkest dat bestaat uit leden van VvAA en musici van Het Gelders Orkest. Er wordt muziek gespeeld van Mendelssohn en Stravinsky. Deze samenwerking is live te zien en te beluisteren als voorprogramma van Het Gelders Orkest in het Musis Sacrum in Arnhem. Kaarten (prijzen variren van 21,- tot 42,-) kunt u bestellen via webshop.hetgeldersorkest.nl. Doet u dit o.v.v. actiecode vvaa0312, dan krijgt u 2,50 korting per kaart.

Inzicht in kosten en baten huisartsenzorg


Onlangs bracht VvAA de feitenkaart huisartsenzorg uit. Deze kaart geeft een brede kijk op zowel de kosten als de baten in de huisartsenzorg. Uit de kaart blijkt dat de kosten voor huisartsenzorg zijn gestegen, maar ook dat de huisartsen meer zorgdiensten zijn gaan leveren. Daarnaast laat de kaart zien dat de zogenaamde poortwachtersfunctie van de huisarts geld oplevert. In de landen waar de huisarts deze functie vervult, liggen de zorgkosten lager dan in de landen waar dat niet het geval is. De kaart faciliteert de actuele discussie over bezuinigingen in de huisartsenzorg. De feitenkaart is onder begeleiding van De Argumentenfabriek tot stand gekomen op basis van literatuuronderzoek en denksessies met deskundigen van VvAA, het Nivel (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg), Plexus, het CBS en de LHV. De kaart is beschikbaar via www.vvaa.nl/kaartenboek.

De keuze is aan u
Als zorgprofessional bent u prima in staat om zelf de keuze te maken hoe goede zorg er voor u uitziet. VvAA onderscheidt zich van andere zorgaanbieders door u die keuzevrijheid te geven. Dit vertaalt zich in de vrije keuze door wie en waar en met welke medicijnmerken u zich laat behandelen in een ruime keuze aan aanvullende pakketten met een aantrekkelijk tarief. Zo kiest u zelf de gewenste zorgverzekering. KiesBeter.nl, de onafhankelijke vergelijkingssite voor zorgverlening, waardeert de zorgverzekering van VvAA dan ook met een 8,2. Vergelijk zelf en kies de verzekering die bij u past op www.vvaa.nl/zorgverzekering.

78 12 - 2011

Rekenmodel mondzorg
Vanaf 1 januari 2012 gelden in de mondzorg vrije tarieven. Dit biedt kansen voor de ondernemende tandarts. Bijvoorbeeld door te concurreren op prijs, kwaliteit, innovatie of snelheid van handelen. Daarbij moet de praktijk nancieel gezond blijven. Inzicht in de kostprijs is dan onontbeerlijk. VvAA ontwikkelde een rekenmodel waarmee de kostprijs berekend kan worden. Het rekenmodel en aanvullende informatie vindt u op www.vvaa.nl/vrijeprijsvorming.

Ledeninformatie
Totaal aantal leden: 107.865 waarvan 20.250 studentleden Overleden T. Bakhoven, Driebergen-Rijsenburg, huisarts J.E. de Boer, Ommen, psychiater C.V.J. Broos, Maarssen, apotheker S. Coster, Den Haag, aios F.P.H. van Dalfsen, Rotterdam, reumatoloog F.J.W. Drion, Zwolle, huisarts E.J. van Haaften, Enschede, arts G.H. Huisman, Bilthoven, dierenarts H.B. Jonkhoff, Amsterdam, kno-arts M.W. Kok, Vuren, fysiotherapeut-manueel therapeut T. Landheer, Diepenveen, arts J.E. de Langen, Werkhoven, radioloog H.R.M. Plomp, Driebergen-Rijsenburg, arts W.F. van Roessel, Venlo, arts Th. Slegtenhorst-Bakker, Wassenaar, artsacupuncturist G.H. Slot, Zwammerdam, orthopedisch chirurg H.W.B. Stoel, Den Haag, huisarts C.F.H.M. Tak, Lemmer, tandarts H. van Veelen, Leeuwarden, internist A.W. Visser, Middelburg, radioloog G.J.M. Wagenaar, Heelsum, longarts

Spaarloonregeling vervalt
Naar alle waarschijnlijkheid vervalt de spaarloonregeling per 1 januari 2012. Dit staat in het Belastingplan 2012 dat op Prinsjesdag is bekendgemaakt. De staatssecretaris van Financin stelt voor dat de Spaarloonregeling en de Levensloopregeling opgaan in een nieuwe regeling: de Vitaliteitsregeling. Wat betekent dit voor u? Als de plannen van het kabinet doorgaan, komt vanaf 1 januari 2012 de spaarloonregeling te vervallen. Dit betekent dat er niet meer gespaard wordt uit het brutosalaris, waardoor het nettosalaris stijgt. Als u een verzekering heeft die met spaarloon wordt betaald, moeten de premies voor deze verzekering voortaan op een andere manier worden betaald. Dat kan misschien nog even van de gespaarde tegoeden op de spaarloonrekening, maar van de meeste spaarloonrekeningen is bij de algemene vrijval in 2008 al een groot deel opgenomen. Geef uw verzekeringsmaatschappij of tussenpersoon daarom op tijd door dat de premie voor uw levensverzekering van een andere rekening moet worden gencasseerd. Het niet betalen van uw verzekeringspremie kan scale gevolgen hebben. Wilt u meer weten over uw verzekering die betaald wordt met spaarloon, neem dan telefonisch contact op met uw adviseur 030 247 47 89 of ga naar www.vvaa.nl.

Terugwentelingstermijn vervalt
Het kabinet heeft vorig jaar besloten de terugwentelingstermijnregeling te laten vervallen. Tot en met 1 januari 2011 was het mogelijk de lijfrentepremies (scale jaarruimte) die binnen drie maanden na aoop van het kalenderjaar waren betaald, af te trekken in het vorige kalenderjaar (de terugwentelingstermijn). Dit betekende dat u als klant tot 1 april de tijd had om uw scale jaarruimte te benutten over het voorgaande scale jaar. Het kabinet vindt deze regeling niet meer nodig. De noodzakelijke gegevens voor de berekening van de scale jaarruimte, zoals het inkomen en de pensioenaangroei (factor A), zijn immers ruim op tijd bekend omdat deze zijn gebaseerd op de situatie in het jaar vr de aangifte. Wat betekent dit voor u? Door dit besluit moeten de lijfrentepremies die u in de aangifte van 2011 van uw belastbaar inkomen wilt aftrekken, uiterlijk op 31 december 2011 op de rekening staan van de verzekeraar of bank waar uw lijfrenteproduct loopt. Heeft u nog geen lijfrenteproduct en u wilt u dit jaar toch gebruikmaken van uw jaarruimte om aanvullend pensioen op te bouwen, neem dan contact op met 030 247 47 89 of ga naar www.vvaa.nl.

Zijn uw gegevens nog actueel? VvAA wil haar leden zo goed mogelijk van dienst zijn. Om onze dienstverlening beter te laten aansluiten op uw wensen en uw persoonlijke situatie is het belangrijk dat uw gegevens in onze database correct zijn. Bent u onlangs verhuisd, heeft u een nieuw e-mailadres of een gewijzigde werksituatie, of zijn er andere gegevens gewijzigd? Neem dan contact op met onze ledenservice via ledenservice@vvaa.nl of bel 030 247 47 89.

Medische fouten
In negen van de tien gevallen leidt het ontdekken van een medische fout tot aanpassingen in de werkwijze of in de protocollen, aldus zorgverleners die werkzaam zijn in de medische sector. Dit blijkt uit het onlangs gepubliceerde derde VvAA trendonderzoek Wat geld(t) in de zorg; medische fouten. Voor dit onderzoek hebben 900 zorgverleners verteld over hun ervaringen met fouten in de praktijk. In het vorige nummer van Arts & Auto kon u hierover al lezen, nu staan de resultaten van het VvAA trendonderzoek op www.vvaa.nl/watgeldtindezorg.

12 - 2011 79

VvAA Agenda

Opleidingen & teamcoaching


Management in de gezondheidszorg
Huisarts Kees Pricker is voorzitter van HOED Hoge Hond in Deventer.

17 januari (dag) & 14 februari (middag)

Time- en stressmanagement
Druk, druk, druk. Gebrek aan tijd bepaalt de kwaliteit van werk en welbevinden. In deze cursus leert u sturen met de tijd, in plaats van dat u door de tijd wordt gestuurd. Er wordt ruim geoefend en in dagdeel 2 wordt een professionele trainingsacteur ingezet. Plaats Utrecht. Prijs 625,- (niet-leden: 695,-). Duur 1,5 dag. Geaccrediteerd.

VvAA wil een belangrijke bijdrage leveren aan de niet-medisch-inhoudelijke bij- en nascholing van zorgprofessionals en doet dit door praktisch ingestoken opleidingen en cursussen aan te bieden, speciaal toegesneden op (para)medici en aansluitend op ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Ook biedt VvAA begeleiding bij fusietrajecten, beleidsvorming en het verbeteren van de praktijkorganisatie, maar ook bij het onderhouden en bespreken van samenwerkingen. Inschrijven: www.vvaa.nl/ opleidingen. Voor vragen kunt u bellen met 030 247 43 28 of mailen naar opleidingen@vvaa.nl.

Soms moet je gewoon de dingen zeggen zoals ze zijn


Ik zocht wat meer verdieping, met name op het leidinggevende vlak. Zowel bij het voorzitten van vergaderingen als bij het bedrijfsmatig handelen vroeg ik me weleens af: doe ik het wel zoals het hoort of zijn er andere routes waarlangs ik zou moeten denken? Tijdens de cursus van zes bijeenkomsten en een terugkomdag kreeg ik de bevestiging dat mijn manier van werken klopt. Verder waren er veel praktische tips, bijvoorbeeld over effectief vergaderen of over het benaderen van een collega bij een bepaald probleem. Iedereen probeert de kool en de geit te sparen, maar soms moet je gewoon de dingen zeggen zoals ze zijn. Hoewel ik er op sommige vlakken nog wat verder in had willen duiken, vond ik de wijze van doceren met videofragmenten en anekdotes zeer geslaagd. Erg boeiend was ook het gemleerde gezelschap van specialisten en eerstelijnswerkers van allerlei pluimage.

Nieuw!
7 februari, 27 juni, 9 oktober, 30 november

Social media in de zorg

Wat betekenen social media voor uw dienstverlening en het contact met uw clinten? Hoe kunnen social media helpen bij het delen van kennis? En bij het profileren van uw praktijk? U leert hoe u social media beter kunt benutten, en wat de dos en donts zijn. Aan de hand van cases gaat u aan de slag met uw eigen socialmediaplan. Plaats Utrecht. Prijs 295,- (niet-leden: 350,-). Duur 1 middag. Geaccrediteerd.

Nieuw!
6 maart & 3 april

Intervisie

Visie-ontwikkeling: de juiste koers bepalen


De gezondheidszorg is aan voortdurende veranderingen onderhevig: Veranderde financieringsstructuur met een meer directe relatie tussen werklast, honorarium en praktijkkosten. Meer en intensievere samenwerking, zowel binnen als tussen de eerste en tweede lijn (opkomst van huisartsenposten bij ziekenhuizen, samenwerken binnen de verplichte zorggroepen). Vercommercialisering van de zorg (opkomst privklinieken). Taakdelegatie en -differentiatie binnen de praktijk.

Intervisie is een gestructureerde, vlotte manier om onder collegas aan vakontwikkeling te werken. In deze praktische tweedaagse training leert u niet alleen hoe een intervisiebijeenkomst wordt opgezet, maar vooral hoe u ervoor zorgt dat deze soepel verloopt en dat voor alle deelnemers een duidelijke meerwaarde wordt gerealiseerd. Plaats Utrecht. Prijs 795,- (niet-leden: 895,-). Duur 2 dagen. Geaccrediteerd.
9 & 10 februari / 12 april

Inhoud training
De training geeft praktische richtlijnen en adviezen. De volgende onderwerpen komen aan bod: Wat is het belang van een visie? Aan welke criteria voldoet een goede visie? Hoe ontwikkel je een visie? Hoe zorg je ervoor dat de visie gedragen wordt door de rest? Hoe voer je een goede SWOTanalyse uit? Hoe formuleer je doelstellingen die afgeleid zijn van de visie en de SWOT? Hoe giet je de doelstellingen in een activiteitenplan? Hoe zorg je voor een taakverdeling? Evaluatie en bijstellen van het praktijkplan. 26 januari Visie-ontwikkeling: de juiste koers bepalen Plaats Utrecht. Prijs 395,(niet-leden: 450,-). Duur 1 dag. Geaccrediteerd.

Persoonlijke effectiviteit in de zorg


D kans om serieus te reflecteren op uw eigen functioneren: wat vind ik eigenlijk cht belangrijk in mijn leven en loopbaan? Waar ga ik mij concreet op richten en hoe doe ik dat met mnder moeite en mr resultaat?

Plaats Het Speulderbos, Garderen. Prijs 1750,- (niet-leden: 1995,-). Duur 3 dagen. Geaccrediteerd.

80 12 - 2011

Academie voor Medisch Specialisten Start nieuwe managementcursussen


24 januari: Medisch management in het ziekenhuis
Op 24 januari start de Academie een nieuwe leergang Medisch management in het ziekenhuis. In dit programma van 9 dagen passeert een groot aantal aspecten van het medisch management de revue. De leergang is bedoeld voor elk lid van een medische staf, dat zich wil bekwamen in management en beleid.
Data (dinsdag) 24 januari, 14 februari, 6 maart, 27 maart, 17 april, 8 mei, 29 mei, 12 juni, 26 juni. Plaats VvAA, Utrecht. Prijs leden VvAA n OMS (of NVZA) 3500,(niet-leden: 3995,-).

Agenda
1 december 2011, 18 april 2012

vele jaren georganiseerd. In 5 dagdelen behandelt een aantal hooggekwalificeerde sprekers de besturing van ziekenhuizen en medische staven.
Data 27 & 28 maart. Plaats conferentieoord, Utrecht of omgeving. Prijs leden VvAA n OMS 1595,(niet-leden: 1995,-).

Tijdbesparend vergaderen
Het hoort bij uw werk: overleggen en besluitvorming. Vaak wordt geklaagd dat vergaderingen langdradig en inefficint zijn. Opvallend is tegelijkertijd de geringe aandacht voor mogelijke verbeteringen. Leer om met meer plezier en vooral ook effectiever te vergaderen. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 395,(niet-leden: 450,-). Duur 1 dag.
13 februari, 8 mei

4 april: Ziekenhuisnancin beknopt


Voor wie de 6-daagse cursus Ziekenhuisfinancin te veel van het goede is, organiseert de Academie twee keer per jaar een beknopte, tweedaagse cursus waarin een aantal basics van de bedrijfseconomie van een ziekenhuis en een vakgroep de revue passeren. Docent: Jaap Doets, consultant VvAA.
Data 4 en 18 april. Plaats VvAA, Utrecht. Prijs leden VvAA n OMS 1195,- (nietleden: 1395,-).

29 maart: Basics van management en beleid


Deze 3-daagse cursus is speciaal bedoeld voor beginnende medisch specialisten, die zich in korte tijd enige basiskennis eigen willen maken m.b.t. management van vakgroep, afdeling of projecten.
Data 29 maart, 12 en 26 april. Plaats Utrecht of omgeving. Prijs leden VvAA n OMS 1595,- (niet-leden: 1995,-).

Onderhandelen
Onderhandelen is balanceren. Bent u te zacht, dan geeft u te veel weg; bent u te hard, dan komt de relatie onder druk te staan en bereikt u waarschijnlijk ook niets. Tijdens deze pragmatische training wordt volop geoefend met lastige onderhandelingssituaties waarmee u te maken heeft. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 395,(niet-leden: 450,-). Duur 1 dag.
15 maart

27 maart: Medische staf en ziekenhuismanagement


Op 27 en 28 maart is een nieuwe cursus Medische staf en ziekenhuismanagement gepland. Deze cursus is speciaal bedoeld voor (aspirant)leden van stafbesturen en wordt al

Incompanytraining Medisch management


Esther Kruitwagen is voorzitter van de medische staf van het Netwerk Revalidatiecentrum De Hoogstraat.

Organiseren en managen van de maatschap/vakgroep


De Academie voor Medisch Specialisten biedt disciplineoverstijgende scholing aan medisch specialisten, overige leden van medische staven en aios. Naast cursussen waarop individueel ingeschreven kan worden, verzorgt de Academie ook scholing in opdracht. Daarnaast biedt de Academie coaching en intervisie. Alle cursussen, ook incompany, worden geaccrediteerd door ABAN. Inschrijven: www.academiemedischspecialisten.nl. Daar vindt u ook het volledige aanbod. Voor vragen kunt u bellen met 030 247 41 97 of mailen naar info@academiemedischspecialisten.nl. Hoe zorgt u met uw maten voor een slagvaardige en plezierige maatschap? In deze training worden de belangrijkste aspecten van het organiseren van, en samenwerken in een maatschap behandeld. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 395,(niet-leden: 450,-). Duur 1 dag.
16 maart, 9 november

De docenten hadden zich in onze praktijk verdiept


Onze medische staf bestaat uit 28 revalidatieartsen die werken in Revalidatiecentrum De Hoogstraat en/of in ziekenhuizen in de regio Utrecht. Voor ons was het heel belangrijk om te kijken naar de positie van de staf in de organisatie. Niet alleen inhoudelijk als vakgroep, maar ook als professioneel orgaan dat verantwoordelijk is voor de zorg en daarover adviseert aan de RvB. De eendaagse cursus vond ik heel informatief. We werden enerzijds bewustgemaakt van de ontwikkeling die we doormaken als medische staf en de eisen die aan ons mogen worden gesteld, anderzijds volgde de inbedding in de praktijk. De docenten hadden zich in onze praktijk verdiept en waren flexibel genoeg om te schakelen tussen algemene kennis en onze specifieke situatie. Dat maakte het heel zinvol. We hebben bijvoorbeeld geconcludeerd dat je met 28 artsen niet slagvaardig kunt vergaderen en een andere vorm moet kiezen om tot gezamenlijke besluitvorming en advisering te komen.

Schrijven van een wetenschappelijke publicatie

Hoe richt ik mijn schrijfproces in? Wat is een succesvolle aanpak en hoe verschilt die per hoofdstuk? Wat zijn de kenmerken van een wetenschappelijke stijl? Welke zinsconstructies zijn passend? Hoe bouw ik de verschillende tekstdelen van een onderzoeksverslag of publicatie op? Al deze vragen komen aan de orde in deze interactieve workshop. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 395,(niet-leden: 450,-). Duur 1 dag.

12 - 2011 81

Puzzel

Codekraker

Bij de oplossing van een kruiswoordraadsel is elke letter vervangen door een getal. Gelijke getallen betekenen gelijke letters. Elke letter van het alfabet (we gebruiken niet de IJ, maar de Y) komt minimaal n keer voor. Twee letters zijn al gegeven. Kunt u alle woorden vinden? In het eerste balkje onder het diagram kunt u aangeven van welke letters u de code al heeft ontdekt. In het onderste balkje verschijnt na invullen de in te sturen oplossing.

54 7 - 2011

Meedoen?
Los de puzzel op en mail die vr 1 januari naar puzzel@artsenauto.nl. Per briefkaart kan ook: Redactie Arts & Auto, Postbus 8153, 3503 RD Utrecht. Alleen leden of huisgenoten van leden kunnen meedingen naar een prijs. Onder de goede inzenders worden drie VVV Cadeaubonnen t.w.v. 25,- verloot. De bon is te besteden bij ruim 37.000 acceptatiepunten in heel Nederland, bijvoorbeeld bij winkels, attractieparken en restaurants. De goede oplossing en de namen van de prijswinnaars worden twee nummers na het verschijnen van de puzzel bekendgemaakt.

Oplossing Arts & Auto 10


BLOEDDONOR
Deze prijswinnaars krijgen de VVV Cadeaubonnen zo spoedig mogelijk thuisgestuurd: Mevr. S. de Lange-Koopmans, Zeist Dhr. N. Monster, Groningen Mevr. E.M. Mesdag-de Vos, Zwolle

Deze prijswinnaars krijgen een pakket van twee vrolijke legpuzzels zo spoedig mogelijk thuisgestuurd: Mevr. M. Starmans-Brouwer, Breda Dhr. E. Goormans, Den Haag Mevr. I.H. Folkersma, Amsterdam Mevr. J. Siccama, Barendrecht Dhr. P. de Koning, Leiden Mevr. B.C. Ruijters, Zeist

82 12 - 2011

Opleidingen
26 & 27 januari, 20 & 21 april, 22 & 23 juni

OSG

Polytrauma Rapid-echo Evaluation Program (PREP)


Tijdens deze cursus leert u de basishandelingen om echoapparatuur te bedienen. Daarbij wordt nader ingegaan op de mogelijkheden en onmogelijkheden (artefacten) van dergelijke apparatuur. Vervolgens leert u ongevalslachtoffers systematisch te onderzoeken met behulp van echo. Hierbij wordt specifiek gekeken naar (potentieel) levensbedreigende aandoeningen zoals vochtspiegels en luchtophopingen in de borstkas en de buikholte. Door de methodische werkwijze bent u in staat om ernstige afwijkingen snel en in een vroeg stadium te diagnosticeren. Bij het goed doorlopen van de cursus ontvangt u het internationaal erkende PREP-certificaat vanuit de universiteit van Nmes (F). Plaats OSG-VvAA Houten. Prijs 925,-. Duur 2 dagen. Accreditatie NVA, NIV, NVSHA, NVvH.
14 december 2011, 9 januari, 16 februari, 10 april, 18 juni 2012 en incompany

Incidenten met gevaarlijke stoffen


Nog betere opvang en behandeling op SEH
Nadat eerder de ambulance- en meldkamermedewerkers waren geschoold door de GHOR, werd op verzoek van de drie ziekenhuizen in de Kop van Noord-Holland een trainingsdag georganiseerd waarin de verschillende aspecten van incidenten met gevaarlijke stoffen aan de orde kwamen. De doelgroep, SEH-verpleegkundigen, werd gedurende deze dag genformeerd over de verschillende aspecten rondom de opvang van patinten na een incident met gevaarlijke stoffen. Zowel theoretisch als praktisch werden verschillende scenarios beoefend, wat voor veel deelnemers een echte eyeopener was. In de opleidingsdag waren verschillende elementen van de AHLS (Advanced HazMat Life Support)-opleiding verwerkt. Daarmee kregen de verpleegkundigen hetzelfde referentiekader als hun collega SEH-artsen. De trainingsdag had als uitgangspunt de lokale risico-elementen en de mogelijkheden van de regionale pre-hospitale hulpverlening, waarbij ook aandacht werd besteed aan de opvangmogelijkheden op de eigen SEH-afdeling. Daardoor is het voor de deelnemers nu mogelijk om patinten, die in aanraking zijn geweest met gevaarlijke stoffen, samen met de SEH-arts nog beter op te vangen en te behandelen.

Basiscursus Reanimatie en AED voor medisch professionals

Speciaal voor professionals in de gezondheidszorg verzorgt OSG-VvAA kwalitatief hoogstaande reanimatie- en AED-cursussen, afgestemd op de verschillende beroepsgroepen met hun (on)mogelijkheden. Zo is er een speciale cursus die gent is op huisarts, tandarts, fysiotherapeut, sociaal geneeskundige en de triage- en doktersassistent op de huisartsenpost. De cursussen worden verzorgd door erkende en gecertificeerde NRRinstructeurs die tevens werkzaam zijn in de gezondheidszorg. Deze cursus kan desgewenst worden aangevuld met de training ABCDE-benadering voor de spoedeisende patint. Plaats OSG-VvAA Houten of incompany. Prijs BLS/AED 145,-; incompany in onderling overleg. Duur 1 dagdeel. Geaccrediteerd V&V, Bureau Cluster 1, KNGF, Q-keurmerk.
5 & 6 december 2011, 29 & 30 maart, 10 & 11 mei 2012

Instructeur Basic Life Support en AED


Het beleid op het gebied van reanimatie wordt bepaald door de Nederlandse Reanimatie Raad (NRR). Om lessen te verzorgen in de Reanimatie en AED dient u officieel geregistreerd te staan als instructeur bij deze organisatie. OSG is door de NRR gecertificeerd en verzorgt een aantal malen per jaar een instructeurscursus. Gecertificeerde docent-instructeurs leren u alle details van het reanimeren met en zonder gebruik van een AED. Ook wordt uitgebreid aandacht besteed aan de didactiek. De inhoud van de cursus is afgestemd op het niveau van de medisch professional. Plaats OSG-VvAA Houten. Prijs 850,-. Duur 2 dagen. Geaccrediteerd KNMG, V&VN.
22 maart en incompany

Agenda
Herhaling instructeur BLS/AED voor medici 7 december, 11 januari, 8 maart, 11 april, 14 mei, 11 juni Generic Instructor Course 7 8 februari Spoedeisende geneeskunde voor huisartsen (Fase II) Fase IV: Kinderen 25 november Fase II: Vaardigheden 17 februari Fase III: Scenarios 16 april Instructeur BLS kinderen 16 april, 11 juni Immediate Life Support (ILS) Incompany: datum op aanvraag Advanced Life Support data 2012 zie cursusagenda op www.osg-vvaa.nl
Kijk voor het uitgebreide cursusaanbod op www.osg-vvaa.nl. Hier kunt u zich ook inschrijven voor de cursussen. Voor vragen kunt u mailen naar info@osg-vvaa.nl of bellen met 030 634 65 80.

Spoedeisende Geneeskunde voor Bedrijfs- en Verzekeringsartsen


Deze cursus is speciaal gemaakt voor bedrijfs- en verzekeringsartsen die in hun werk te maken kunnen krijgen met spoedeisende patinten. Tijdens de cursus leert u de spoedeisende patint op een systematische wijze te benaderen, een gerichte probleemanalyse op te stellen en therapeutisch in te grijpen, in afwachting van verdere professionele hulp. Tijdens de cursus zijn er enkele korte lectures, maar de nadruk ligt op het oefenen van vaardigheden en het doorlopen van scenarios. Plaats OSG-VvAA Houten. Prijs 425,-; incompany op aanvraag. Duur 1 dag. Geaccrediteerd AbSg 6 uur.

12 - 2011 83

advertentie

VvAA

Ledenvoordeel

Lezing Hella Haasse

[Exclusief]

Datum donderdag 12 januari 2012. Programma 13.30 uur - 16.00 uur. Plaats VvAA hoofdkantoor, Utrecht. Prijs 20,- inclusief kofe/thee en pauzedrankje. Aanmelden www.vvaa.nl/ledenvoordeel.

Op donderdagmiddag 12 januari vertelt kunsthistoricus en meesterverteller Aldwin Kroeze over Hella Haasse. De Grande Dame der Nederlandse letteren overleed in september op 93-jarige leeftijd. Een goed moment om terug te kijken op al het prachtigs waarmee zij de Nederlandse cultuur gedurende ruim een halve eeuw heeft verrijkt, maar ook een mooie gelegenheid om af te rekenen met het imago van het dunne boekje voor de leeslijst en de zachte lieve glimlach. De keiharde strijd van en met de realiteit staat in deze lezing centraal.

Jaroussky zingt met het Freiburger Barockorchester


Op zondag 19 februari treedt de wereldberoemde countertenor Philippe Jaroussky eenmalig op met het Freiburger Barockorchester in het Concertgebouw. Jaroussky zingt arias uit operas van Hndel. VvAA leden kunnen kaarten bestellen met korting.

Datum zondag 19 februari 2012 om 14.15 uur. Plaats Concertgebouw, Amsterdam. Prijs 59,50 p.p. (normale prijs 75,-) voor eersterangskaarten, inclusief drankje. Bij reservering van twee kaarten ontvangt u de cd Heroes van Jaroussky (t.w.v. 20,-). Zie www.vvaa.nl/ledenvoordeel voor het bestellen van kaarten en een voorproefje van het programma.

Meer ledenvoordeel vindt u op www.vvaa.nl/ledenvoordeel

12 - 2011 85

advertentie

De spiegel

Wouter Klootwijk
Wouter Klootwijk (1945) is journalist. Hij schrijft wekelijks een consumentenrubriek, die verschijnt in alle provinciale kranten van Nederland. In NRC Handelsblad schrijft hij over koken en keukengerei. Hij publiceerde een tiental kinderboeken en maakte drie jaar aaneen de tv-serie Klootwijk aan Zee, over vis en vissers. Begin 2013 worden nieuwe aeveringen uitgezonden van de tv-serie De Wilde Keuken.

Met de dokter op vakantie


De dokter kreeg een konijn voor aanvang van de feestdagen. Hij kreeg wel meer. Ik vond dat gewoon, want hij hield mensen in leven en je had er ernstig dankbaren bij. Mijn vader leerde de mensen alleen maar lezen. Wij kregen geen konijnen. Vanzelfsprekend. Verering van de dokter leerde ik van mijn Haagse oma die graag en vaak vertelde van een neef die niet alleen altijd zo beleefd tegen haar was, maar die daarbij ook nog voor arts leerde. Dat was het hoogst bereikbare. Zoals ze het woord uitsprak, arts, en zoals ze daarbij op me neerkeek omdat ze zo al aan me kon zien dat ik aan de neef niet zou kunnen tippen als ik groot was. Ze was zoutloos. Zo zei ze dat. Ze mocht geen zout van de dokter. Dat zei ze ook. Soms bleef ze langer logeren. Dan heerste ze over ons warme eten, samen met haar dokter die haar en meteen ons hele gezin bij decreet het zout in de aardappelen verboden had. De dokter die konijnen kreeg, had kinderen. Met een ervan raakte ik bevriend. Dat kwam doordat ik halverwege de weg van school naar huis langs het hek kwam waarachter mijn nieuwe vriend woonde. Hij had een ets met versnellingen. Ja, natuurlijk had hij die. Het deerde me niet dat mijn ets niet in de buurt kwam van het sportmodel van het jong van de dokter. Van lezen leren aan de mensen koop je geen versnellingen. Ik keek op tegen zijn vader. Dat dwong hij ook af aan tafel, maar het kwam niet in me op om er iets van te vinden, zoals ik later meningen ging krijgen over zulks. Op een dag kwam mijn vriend me plechtig meedelen dat hij op vakantie een vriend mee mocht nemen en dat hij mij gekozen had. Hij had niet veel aan zijn jongere broer en zus. Daarom een vriend. Het gezin van de dokter zou naar een buitenland reizen met een bungalowtent in de achterbak. Ik was dankbaar en gelukkig. Het buitenland is misschien veel gevaarlijker dan de zee bij Rockanje, maar zonder dat mijn Haagse oma het had ingeuisterd besefte ik dat juist met een dokter op vakantie mij niks overkomen kon. Het heeft lang geduurd voor ik ben gaan inzien dat het ietsje anders zit. En ben dolgelukkig met de huisarts met wie ik zit te schateren in de spreekkamer. We nemen het niet ernstig. Toen wel, ik. Toentertijd probeerde ik achter in de auto naar het buitenland zo weinig mogelijk geluid te maken dat op aanstaande verkoudheid kon lijken. Om de dokter tenminste zijn vakantie te kunnen laten vieren en hij niet in mijn keel hoefde kijken. Hij keek bij ons thuis altijd met een ijslollyhoutje in mijn keel en die van mijn zussen. Op de camping aten we elke dag Saroma. Zo veel als we wilden. Thuis moest ik een banaan delen met mijn zussen. Het dochtertje van de dokter krabde haar kontje. Wij kregen ook jeuk. Het kwam ter sprake voor de tent en ik kreeg gloeiend gelijk met mijn

Kinderen van de dokter krijgen niet uit zichzelf wormen


veronderstelling dat je met een dokter op reis niets overkomen kan. Hij haalde uit zijn volle koffertje een doosje pillen en gaf ons er allemaal een. Ze hielpen goed. In mijn herinnering waren we al de volgende dag af van de hinderlijke spoelwormen. Hoe ik daar aangekomen was wisten we natuurlijk niet, maar direct werd aangenomen dat ze via mij het doktersgezin waren binnengedrongen. Want kinderen van de dokter krijgen niet uit zichzelf spoelwormen. Dat kon niet. Alleen, het vreemde was, en dat het vreemd was besefte ik pas jaren later, het vreemde was dat de dokter die mening zelf ook was toegedaan. Het waren mijn wormen, wist hij stellig, maar het gaf niet, zei hij. <

In deze rubriek verhalen schrijvers, journalisten en publicisten over een persoonlijke ervaring met de gezondheidszorg en houden (para)medici hiermee een spiegel voor.

12 - 2011 97

Afscheid
Henk Vaarkamp begon zijn carrire als dierenartspracticus. Hij gaf ruim tien jaar leiding aan AUV Dierenartsencoperatie en werd in 2001 benoemd tot hoogleraar Farmacie en Praktijkmanagement aan de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Hij zette zich op vele posities in voor de veterinaire beroepsgroep en voor de diergeneeskunde.

TEKST els van thiel

Henk Vaarkamp
1950 - 2011
ierenarts Henk Vaarkamp leefde op dubbele snelheid en op dubbele energie. Ik ben eigenlijk nooit moe, zei hij. Om hem heen hing een sfeer van onbegrensde mogelijkheden, humor en enthousiasme. Dat inspireerde anderen tot stappen die ze anders misschien niet gewaagd zouden hebben. Menig collega keerde na een gesprek met Henk huiswaarts met een nieuwe invalshoek of een verrassende denkrichting. Vaak bij nacht en ontij, want Henk had weinig slaap nodig. Hij kon erg goed iemands sterke eigenschappen naar boven halen. Daar kunnen de veterinaire studenten in Utrecht over meepraten. Die waren maar wat blij met hun erudiete en gepassioneerde docent. Maar tegelijkertijd was hij ook nuchter en praktisch. Hij joeg niet achter onhaalbare doelen aan. Als het niet kan zoals het moet, moet het maar zoals het kan, was een van zijn lijfspreuken. Ressentiment of wrok was hem vreemd, zegt zijn vrouw Erica. Wat zullen we hem aandoen?, grapte hij in zon geval. En na een paar wilde suggesties, lachte iedereen en vloeide de boosheid weg. De rijke carrire van Henk bevat drie hoofdlijnen: de start als dierenarts-practicus in het Brabantse Diessen, de periode als veterinair hoofddirecteur van AUV Dierenartsencoperatie en zijn hoogleraarschap Farmacie en Praktijkmanagement aan de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Solide fundament Tot heil van mens en dier dit motto van dierenartsen droeg Henk bevlogen uit. Hij vond dat de dierenarts op een professionele manier moet bijdragen aan de gezondheid van mens en dier, zegt Ludo Hellebrekers, voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde. Dat doe je door kwaliteitszorg te leveren en dat kan alleen vanuit een solide fundament: een bedrijfseconomisch gezonde dierenartspraktijk. Op initiatief van Henk werd het management van de veterinaire praktijk een onderdeel van het curriculum diergeneeskunde in Utrecht. Rens van Dobbenburgh, zijn opvolger bij AUV Dierenartsencooperatie: Het behartigen van de belangen van de practici zat hem in de genen. Zijn proefschrift heette niet voor niets Over de ratio

van de coperatie. Samen kun je bereiken wat alleen niet mogelijk is. Bob Hoff, met wie Henk van 1990 tot 2003 samen leiding gaf aan AUV Dierenartsencoperatie, noemt als belangrijk wapenfeit uit die periode de door Henk genitieerde apotheekcursussen 1 en 2, die de kennis van apotheekhoudende dierenartsen op een hoger niveau brachten. Ook Hellebrekers van de KNMvD vindt Henks bijdrage aan de veterinaire apotheek spraakmakend. Hij heeft een ware kwaliteitsslag genitieerd door te hameren op verantwoord apotheekbeheer en verantwoord diergeneesmiddelengebruik. Zowel met het oog op dierwelzijn en diergezondheid, als met het oog op de volksgezondheid. Henk was een van de eersten in Nederland die het principe van One World, One Health omarmde. Zijn denken en doen was ervan doordrongen dat de gezondheid van mens en dier met elkaar verweven zijn. Memorabel Van een andere orde, maar ook memorabel was Henks actie om het Nederlandse leger logistiek in te zetten tijdens de uitbraak van mond- en klauwzeer in 2001. Henk bekleedde vele functies, zowel nationaal als internationaal. Zo was hij voorzitter van de Raad voor Dierenaangelegenheden, een belangrijk adviesorgaan voor de regering, en van de Beheeradviescommissie voor het Oostvaardersplassengebied. Ook was hij actief in de Groep Practici Grote Huisdieren, de Werkgroep Veterinair AntibioticumBeleid, de European Medicine Agency en de Commissie Biotechnologie bij Dieren. En dat is nog maar een kleine greep. Eigenlijk was Henk ieders adviseur en ieders beste vriend, zegt Erica. Als hij bij je was, had hij honderd procent aandacht alln voor jou. Henk Vaarkamp overleed op 13 oktober 2011 onverwachts op 61-jarige leeftijd in Utrecht als gevolg van een ruptuur van een aneurysma van de abdominale aorta. <

Hij was ieders adviseur en ieders beste vriend

98 12 - 2011

Anda mungkin juga menyukai