İspat.

(fn) fonksiyon dizisinin düzgün Cauchy şartını sağladığını

göstermemiz yeterli olacaktır. Bunu yapmak için herhangi bir ε>0 alalım. (fn(x0))
ε
sayı dizisi yakınsak olduğundan Cauchy şartını sağlar dolayısıyla > 0 için n,m ≥
2
ε
n1 olduğunda (i)fn(x0) - fm(x0)< olacak şekilde bir n1 doğal sayısı vardır. (f'n)
2
fonksiyon dizisi [a,b] üzerinde düzgün yakınsak olduğundan düzgün Cauchy
ε
şartını sağlar dolayısıyla > 0 sayısı için n,m ≥ n2 olduğunda
2(b − a )

ε
(ii) ∀x ∈ [a,b] için fn'(x) - f'm(x) )<
2(b − a )
olacak şekilde bir n2 doğal sayısı vardır. Diğer taraftan fn-fm fonksiyonuna
diferensiyel hesabın ortalama değer teoremini uygularsak, herbir x ∈ [a,b], için

(f n − f m )(x) − (f n − f m )(x)
= (f n − f m ) 1 ( ξ)
x − x0

olacak şekilde bir ξ sayısını x ile x0 arasında bulabiliriz. (ii) den n,m ≥ n2
olduğunda ∀x ∈ [a,b] için

(f n − f m )(x) − (f n − f m )(x) S
= (fn-fm)1(ξ)<
x − x0 2(b − a)

bulunur. Buradan n,m ≥ n2 olduğunda ∀x ∈[a,b] için

ε ε ε
(fn -fm)(x) - fn - fn)(x0)< x-x0 ≤ .(b − a) =
2(b − a) 2(b − a) 2

bulunur. ⇒ n,m ≥ n2 olduğunda x ∈[a,b] için

ε
fn(x)-fn(x)-fn(x0)+fn(x0)<
2

olur.
Şimdi n0 = max {n,n2} yazalım. Bu takdirde n,m ≥ n0 olduğunda

43
 ε
(I) fn(x0) - fm(x0)< ve
2

ε
(II) ∀x ∈[a,b] için fn(x)-fm(x)-(fn(x0) - fm(x0)<
2

bulunur. (I) ve (II) den n, m ≥ n0 olduğunda her x ∈ [a,b] için

fn(x)-fm(x)=fn(x) - fm(x) - (fn(x0) - fm(x0)) + fn(x0)-fm(x0)

≤ fn(x)-fm(x) - (fn(x0) - fm(x0))+fn(x0) - fm(x0)

ε ε
< + ε
2 2

bulunur. O halde (fn) fonksiyon dizisi [a,b] üzerinde düzgün Cauchy şartını sağlar.
Teorem 1 den (fn) fonksiyon dizisinin [a,b] üzerinde düzgün yakınsak olduğu elde
edilir. Bu da teoremin ispatını tamamlar.

Teorem 2.3.32. Bir [a,b] aralığı üzerinde türevlenebilen fonksiyonların bir

dizisi (fn), ve bir x0 ∈ [a,b] için (fn(x0)) sayı dizisi yakınsak olsun. Bu takdirde eğer
(f'n) fonksiyon dizisi [a,b] üzerinde düzgün yakınsak ise (fn) fonksiyon dizisi [a,b]
üzerinde bir f fonksiyonuna düzgün yakınsaktır ve [a,b] nin her noktasında f in
türevi vardır ve her x ∈[a,b] için

f'(x) = limn→∞ f'n(x)

dir.

İspat. Teorem 20 den, (fn) fonksiyon dizisinin [a,b] üzerinde düzgün

yakınsak olduğunu elde ederiz. (fn) nin [a,b] üzerinde düzgün yakınsadığı
fonksiyonu f ile gösterelim. O halde her x ∈ [a,b] için limn→∞ fn(x) = f(x) dir. f
fonksiyonun [a,b] nin her noktasında türevlenebildiğini göstereceğiz. Herhangi bir

44
 f(x) − f(x 0 )
x0 ∈[a,b] verilsin. f nin x0 noktasında türevlenebildiğini yani limx → x 0
x − x0
limitinin varolduğunu göstereceğiz. Bunun için her n ∈IN için ve her x ∈ [a,b] \ {x0
} için

f n (x) − f n (x) f(x) − f(x)

φn(x) = ve φ(x) =
x − x0 x − x0

fonksiyonlarını tanımlayalım. (φn) fonksiyon dizisi E= [a,b] \ {x0} üzerinde düzgün

yakınsaktır. Gerçekten; herhangi bir ε>0 verilsin. fn ler [a,b] de türevlenebilir
olduğundan fn -fm fonksiyonları da [a,b] de türevlenebilirdir dolayısıyla diferensiyel
hesabın ortalama değer teoreminden

(f n − f m )(x) − (f n − f m )(x)
= (fn -fm)’ (ξ)
x − x0

olacak şekilde x ile x0 arasında bir ξ sayısı vardır. Buradan

ve dolayısıyla

(f n (x) − f m (x) − [ f n (x 0 ) − f m (x 0 )]
(i) = fn’(ξ) - f’m(ξ)
x − x0

olur. Hipotezden (fn’) fonksiyon dizisi [a,b] üzerinde düzgün yakınsak olduğundan
Teorem 1’den dolayı Cauchy şartını sağlar dolayısıyla n,m ≥ n0 olduğunda

her x ∈ [a,b] için fn’(x) - fm’(x)< ε

olacak şekilde bir n0 ∈IN vardır. Ayrıca her n,m ∈IN

∀x ∈E için,

45
 f n (x) − f n (x 0 ) f m (x) − f m (x 0 ) f m (x) − f n (x 0 ) − (f m (x) + f m (x 0 ))
φn(x)-φm(x)= − =
x − x0 x − x0 x − x0
f n (x) − f m (x) − [ f n (x 0 ) − f m (x 0 )]
=
x − x0

olduğundan (i) den dolayı n,m ≥ n0 olduğunda

∀x ∈E için φn(x) - φm(x)< ε
elde edilir. O halde (φn) fonksiyon dizisi E= [a,b] \ {x0} kümesi üzerinde düzgün
Cauchy şartını sağlar. Teorem 1 den (φn) fonksiyon dizisi E üzerinde düzgün
f n (x) − f n (x 0 )
yakınsaktır. Her x ∈E için lim φn(x) = φ(x) elde edilir ki (φn)
x − x0
fonksiyon dizisinin E üzerinde φ fonksiyonuna düzgün yakınsak olduğunu elde
ederiz. x0 noktası E nin bir yığılma noktası ve her bir n ∈IN için limx → x φn(x)= 0

f n (x) − f n (x 0 )
limx → x 0 = f’ n(x0) olduğundan φn fonksiyonunun x0 noktasında limiti
x − x0
vardır dolayısıyla Teorem 11 den dolayı φ nin de x0 noktasında limiti vardır.

ve limx → x φ(x) = limn→∞ limx → x φn(x)

0 0

f(x) − f(x 0 ) ’
dir. lim φ(x)= lim = f (x0) olduğundan x0 noktasında f nin türevi vardır
x − x0
ve

f n (x) − f n (x)
f’(x0) = limn→∞ limx → x φn(x) = lim = lim fn’(x0)
0
x − x0

olur. O halde f’(x0) = limn→∞ fn’(x0) dır. Böylece teoremin ispatını tamamlamış
olduk.

Sonuç 2.3.33. Bir [a,b] aralığı üzerinde türevlenebilen fonksiyonların bir

∞
(fn) dizisi verilsin ve bir x0 ∈[a,b] için ∑f n (x0) sayı serisi yakınsak olsun. Bu
n= 1

takdirde eğer Σfn’ fonksiyon serisi [a,b] üzerinde düzgün yakınsaksa Σfn fonksiyonu

46
[a,b] üzerinde bir f fonksiyonuna düzgün yakınsaktır ve f in de [a,b] de türevi
vardır ve her x ∈[a,b] için

∑f
1
f’(x)= n (x)
n=1

eşitliği sağlanır dolayısıyla

(Σfn(x))’= Σf’n(x)

dir.

İspat. ∀n ∈IN ve her x ∈ [a,b] için

n
sn(x) = ∑ f (x) i
i= ý

yazalım. Her bir fi fonksiyonu [a,b] de türevlenebilir olduğundan ve sonlu adette

türevlenebilen fonksiyonun toplamı da türevlenebilir olacağından her bir n ∈IN için
h
sn fonksiyonu [a,b] de türevlenebilirdir. (sn(x0)) = ( ∑ f i (x 0 ) sayı dizisi
i= ý

yakınsaktır. Σf n
’
fonksiyon serisi [a,b] üzerinde düzgün yakınsak olduğundan
bunun kısmi toplamlar dizisi olan (sn’) fonksiyon dizisi [a,b] üzerinde düzgün
yakınsaktır. Teorem 21 den dolayı (sn) fonksiyon dizisi [a,b] de bir f fonksiyonuna
düzgün yakınsaktır dolayısıyla Σfn fonksiyon serisi [a,b] üzerinde f fonksiyonuna
düzgün yakınsaktır ve f in [a,b] de türevi vardır ve her x ∈[a,b] için

f’(x)= limn→∞ s1n(x)

dir. Her n ∈IN için ve her x ∈[a,b] için

47
 n n
s n(x) = ( ∑ f i (x) ' = ∑ f i (x)
’

i =ý i =ý

n ∞ ∞
olduğundan limn→∞ s’n (x) = limn→∞ ∑ f i (x) = ∑ f' i (x) = ∑ f' n (x) olacağından
i =ý i= ý n=ý

∞
f’(x)= ∑f'
n =1
n (x)

∞
bulunur. ∑ f’n(x)= f(x) olduğunda
n=1

ý ∞
 ∞ 
 ∑ f n ( x )
 n =1 
= ∑f
n =1
n ( x)

eşitliği yazılabilir.

Örnek 2.3.34. Her x ∈[-1,1] için

ϕ (x) = (x)

yazalım ve

ϕ (x+2) = ϕ (x)

ile tanımlayıp ϕ yi IR ye genişletelim. Bu takdirde her x ∈IR için

∞
3
∑ (4) n
ϕ (4n x)
n= 0

şeklinde tanımlanan fonksiyon serisi IR üzerinde bir f fonksiyonuna düzgün

yakınsaktır ve f IR de süreklidir ancak f fonksiyonu IR nin hiç bir noktasında
türevlenemez.

48
 Tanım 2.3.35.(Düzgün Süreklilik) Reel sayılar kümesinin bir E alt
kümesinden IR ye bir fonksiyon f olsun. Eğer her ε>0 için x-y< δ ve x,yεE
olduğunda f(x)-f(y)< ε olacak şekilde, ε a bağlı, bir δ>0 sayısı bulunabiliyorsa f
fonksiyonuna E üzerinde düzgün süreklidir denir.

Bu tanıma göre düzgün sürekli her fonksiyon süreklidir. Ancak sürekli her
fonksiyon her zaman düzgün sürekli olmak zorunda değildir.

Örnek 2.3.36. Her x ∈IR için f(x)=x2 şeklinde tanımlanan f fonksiyonu IR

üzerinde süreklidir fakat düzgün sürekli değildir. Gerçekten; f(x)=x2 fonksiyonu-
nun IR üzerinde düzgün sürekli olduğunu varsayalım. Bu takdirde her ε>0 için 
x-y< δ olduğunda f(x)-f(y)< ε olacak şekilde bir δ>0 vardır. Özel olarak ε=1
sayısı içinde x-y< δ, olduğunda f(x)-f(y)< 1 olacak şekilde bir δ>0 sayısı
δ δ
vardır. n→∞ iken nδ1+ ( ý ) 2 → + ∞ olduğundan n ≥ n2 olduğunda nδ1+ ( ý ) 2 > 2
2 2
δý 2 δ
olacak şekilde bir n2 ∈IN vardır, dolayısıyla n2δı+ ( ) >2 olur. Şimdi x= n2+ ý ve
2 2
δý δý δý
y=n2 yazalım. Bu takdirde x-y= (n2+ )-n2=   = < δı olur fakat
2 2 2

δý δ
f(x)-f(y)= f(n2+ - f(n2)= (n2+ ý ) 2 - n 22 
2 2

δ1 2 δ
=  n 22 + n2 δ,+ ( ) -= n2 δ1+ ( ý ) 2 n 22 
2 2

δý 2
= n2δ1+ ( ) > 2 >1
2

yani f(x)-f(y)>1 olur. Bu ise çelişkidir. Bu çelişkiye f in IR üzerinde düzgün

sürekli olduğunu varsayarak düştük. O halde f(x)=x2 fonksiyonu IR üzerinde
düzgün sürekli değildir.

49