tekst ir.

ren didde

ensartech MaaKt steensLaG Van InDUstrILe reststrOMen

Gifafvalsmelter
niet concurreren met vervuilde grond die nog bruikbaar is om als geluidswal te dienen. Als dit voorjaar in Delfzijl de
eerste paal van hun fabriek de grond ingaat, zijn dr. ir. Jan Lotens en drs. Ser van der Ven meer dan trots. De metallurgische ingenieurs zien dan het idee uitgevoerd dat ze bijna twintig jaar geleden bedachten. Ze werkten destijds bij metaalbeDenk aan twee drijf Billiton en meenden scheppen slib, dat het hoge n schep as...' temperatuurregime in het smeltproces meer mogelijkheden bood dan alleen het zuiveren en scheiden van metalen uit ertsen. We wilden onverwerkbare afvalstromen immobiliseren door ze te smelten, waarna ze ongevaarlijk voor het milieu konden worden toegepast, vertelt Lotens. Het duo wilde zo restafvalstromen verwerken als industrieel afvalslib, vliegassen, slakken, rioolslib en bagger, en ook asbest en restanten uit de grondreiniging en de bodemsanering. Billiton zag er niets in. Net als andere grote metaalbedrijven hield het zich nauwelijks met afval bezig. Alles draaide en draait volgens Lotens in dit soort bedrijven om de terugwinning van lucratieve stromen als goud en koper. Lotens en Van der Ven vertrokken bij Billiton en begonnen een nieuwe carrire als adviseurs, maar het idee liet hen nooit los. Tussen het adviseurswerk door verrichtte Lotens

Het jonge bedrijf ensartecH smelt zwaar vervuild industrieel afval om tot bruikbare producten als zink en basaltacHtige steenslag. daardoor krijgt de reststroom een nuttige bestemming. dat afval moet goed vervuild zijn, want we kunnen
tuur van de lava de silicaten, aluminaten en calciumzouten totaal opsluit. Het steenslag levert weinig op. Ensartech gaat vooral verdienen aan de stoom (met een energetisch rendement van 65 %), de zinkstof en de gatefee. Bedrijven die zich willen ontdoen van afval, moeten nu betalen voor de stort op een stortplaats of voor de afvoer naar het buitenland. Alleen al op eenvoudige stortplaatsen bedraagt het tarief zeventig tot honderd euro per ton. En er zijn afvalstromen die een veelvoud aan verwijderingskosten vergen. Wij rekenen concurrerende prijzen. Er bestaan nog andere technieken om dit soort afval bij hoge temperaturen te verwerken, bijvoorbeeld door het te verglazen of te versmelten in boogstraalovens of in plasmaovens. Toch denkt Lotens de concurrentie financieel en milieutechnisch aan te kunnen. Die andere technieken maken gebruik van enorme stroomsterktes. Ook zogeheten plasma guns werken met edelgassen als argon en grote hoeveelheden De oven kan zelfs elektriciteit. Bij ons is onbrandbaar geachte het afval teasbestvezels aan gelijk onze brandstof, zegt Lotens. De enige energie die we nodig hebben, is die voor het opstarten van de oven tot 850 900 C. Daarna neemt het afval het over en gaat de temperatuur omhoog. Alleen al daarom blijven we 365 dagen per jaar 24/7 in bedrijf.
www.ensartech.eu
37

proeven en bedacht een receptuur om de gemengde afvalstromen te smelten. Je mag dan inderdaad denken aan twee scheppen slib, n schep as, enzovoort, lacht hij. Het precieze recept blijft uiteraard het geheim van de smid. In 2007 begonnen ze hun plannen serieus uit te werken en richtten ze Ensartech op, het acroniem voor Energy Smelting And Recycling Technology. Een jaar later hadden ze alles rond. Maar toen gooide de kredietcrisis roet in het eten en deden de banken moeilijk. Inmiddels is de financiering toch geregeld en kan Ensartech beginnen met bouwen. Imtech is de hoofdaannemer, BAM de civiele aannemer, en Royal Haskoning voert de regie over een deel van de chemische engineering en de vergunningen. Twee durfkapitaalfondsen, het Belgische Capricorn en het Nederlandse ICOS, participeren. BUsInesscase De fabriek kost vijftien miljoen euro. Er gaan vijftien mensen werken om de smeltoven met een diameter van 5 m en de stoomketel met een capaciteit van 13 ton per uur draaiende te houden. In het voorjaar van 2012 moet de fabriek op commercile schaal functioneren. Er zijn contracten gesloten met partijen voor de aanvoer van het vervuilde afval en ook met afnemers van de eindproducten. Lotens wil niet zeggen wie dat zijn. In ons land komen jaarlijks enkele honderdduizenden tonnen chemisch afval vrij. De Ensartech-fabriek is met een capaciteit van 25 000 ton geen groot bedrijf. Op deze schaal is het een goede businesscase om te beginnen, aldus Lotens. In geval van succes kunnen we er gemakkelijk een tweede lijn aanbouwen. De zorgvuldig gemengde reststromen worden in een voorverwarmde smeltoven gestort, waaraan zuurstof wordt toegevoegd. VervolEen smeltoven voor hoge temperaturen.

Smeltende slak van zwaar vervuild restafval.

gens wordt de hele zaak doorgestookt tot een temperatuur tussen 1400 en 1500 C. Alle organische stoffen zijn bij die temperatuur vernietigd. Er ontstaat een zeer heet gas dat we naar een ketel voeren. We reinigen het gas en maken stoom bij 28 bar. Bij de reiniging van het gas komt in het filterdoek zink vrij, dat een tweede leven kan beginnen in de zinkindustrie. De stoom wordt aangesloten op het stoomnet van het bedrijventerrein in Delfzijl, waar veel energie-intensieve procesindustrie aanwezig is. De optie om met de stoom elektriciteit te maken houdt Ensartech nadrukkelijk open. In de smeltoven resteert daarna nog een gloeiend hete lava, die door de receptuur van de ingevoerde afvalstromen niet kristalliseert en voldoende viscositeit heeft. Niet te dik zodat de smelt aftapbaar blijft, en niet te dun zodat de lining (de bekleding van de oven-

wand, red.) niet te veel wordt aangetast, laat Lotens weten. Met een dosering van zand en kalk is deze smelt enigszins bij te sturen. Bij dergelijke temperaturen smelten zelfs de onbrandbaar geachte asbestvezels. Ook gifgrond met een cocktail van reststoffen kan de Ensartech-oven de baas.Het afval moet goed vervuild zijn, want we kunnen uiteraard niet concurreren met vervuilde grond die nog bruikbaar is om als geluidswal te dienen. Na een verblijftijd van vijftien tot twintig uur is de smelt gereed om af te tappen. Afkoeling levert een basaltachtig steenslag op, met brokken van 5 tot 20 cm. Die zijn geschikt als grindvervanger in beton of asfalt. Ze kunnen ook als stortsteen in spoorlichamen dienen of als filtermateriaal achter de basaltblokken op dijken en zeeweringen. Uitloogproeven tonen aan dat de kristalstruc11 maart 2011Ede ingenieurE4

36

11 maart 2011Ede ingenieurE4