Anda di halaman 1dari 8

FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKE

PUNIM SEMINARIK

Lenda:Historia e Diplomacise Shqipetare

Tema:Ali Pashe Tepelena ne Historine e Diplomacise Shqipetare&Roli I Tij

Mentor: Bashkim Rama

Studentet:Ramazan Jusufi Dhe Xhengiz Agic

Struge.2011

Permbajtja Hyrje..............3 Biografia e Ali Pashe Tepelenes,Pashalleku I Janines..........................................4 Ali Pashe Tepelena-Politikan dhe Diplomat..5 Perfundim.....7 Literatura e perdorur..8

Hyrje
Si aftesia ashtu edhe Roli I Ali Pashe Tepelenes zene nje vend shume te rendesishem te nje periudhe kohore te rendesishme per Historine e Shqiperise dhe Diplomacine Shqipetare. Ali Pashai ishte nje nder Personalitetet,Figure nderkombetare me e shquar e kohes se sistemit Vestfalian. Ne kete Teme kemi trajtuar disa nga ngjarjet me kryesore,(kyce) te Ali Pashe Tepelenes dhe rolin e tij ne Historine Shqipetare.Gjithashtu edhe perfaqesimin e tij si Diplomat I shquar dhe nje Politikan mjaft I zoti dhe kontributin e tij qe ka dhene per Diplomacine Adriatiko-Ballkanike, dhe njekohesisht te qenit ne krye te Pashallekut te Janines qe ishte njeri nder pashalleqet me kryesore te asokohe,duke u ndjekur edhe nga Pashalleku I Shkodres,i drejtuar nga Karamahmut Pashe Bushatlliu.i njohur edhe si Ali Pasha I Janines.Dmth.Diplomacia dhe lufta e tij sollen nje kontribut te madh ne procesin e shpalljeve te pavarsise te shteteve Ballkanike,edhe per dobesimin e Perandorise Osmane dhe per Orientimin e popullit Shqipetar drejt aleateve te tille sic ishin Fuqite Europiane,Angila,Franca dhe Italia.Gjitashtu edhe jeta dhe Vepra e Ali Pashait do te ishin pararendeset e levizjes per Rilindjen kombetare Shqipetare,qe do te lulezoi,gjate shekullit te XIX-te.Nderkohe ne Evrope po ndodhnin ndryshime te rendsishme ne sistemin e marredhenieve nderkombetare dhe ne diplomacine e Fuqive te Medha mbas renies se Bonapartit,ne vitin 1815,Evropa po futej ne sistemin e njohyr nderkombetar te Koncertit te Evropes.

Biografia eAli Pashe Tepelenes

Ai sht lindur n Tepelen, nj qytet i vogl n Shqiprin e jugut.Moktar gjyshi i tij vdiq, me shpatn n dor, gjat ekspeditn e osmanve kundr Korfuzit n 1716. Ne e dim se vdekja e babait t tij,Veli,ka shkatrruar shum familje. Ali do t kishte bashkuar nj grup grabits q krkonin klephtes. Ai sht kredituar me shfrytzon t ndryshme deri n arrestimin e tij nga Pasha i Beratit. Ai arriti megjithat t shptoj dnimit nga hyrja n shrbim t saj. Duket se Pasha i Beratit ka refuzuar t pranoj si birin, Ali Tepelen. Ajo pastaj kaloi n shrbim t nj armiku t Pashs s Beratit, Pasha i Delvino. Aliu martua me nj vajz t fundit. Ajo i dha dy djalin q mbijetoi pr t burrri: Moktar dhe Veli. Nuk ishte e gjat pr t intriga kundr babait t tij dhe ka denoncuar at n der. Ai shpreson, pas ekzekutimit t saj,pr t trashguar pashalic tij. Ky nuk ishte rasti, por rreth 1787, tequajtur Konstandinopoj Tepelen dervenci Ali-Pasha (rrug e madhmarshall) pr gjith e Thesalis. Ai ishte i lejuar pr t rritur katr mij burra pr t luftuar kundr klephtes shqiptar ose t krishter. Pashalleku I Janines:Shqiperia ,ne kohen e Ali Pashe Tepelenes ishte ne nje situate te komplikuar.Vendi Ishte i ndare ne Pashalleqe,midis te cileve,me peshe me te madhe ishin Pashalleku I Janines,I drejtuar nga Ali Pashe Tepelena dhe pashalleku I Shkodres I drejtuar nga Karamahmut Pashe Bushatlliu.Pozicioni gjeografik si dhe gjeopolitika e ketyre dy pashalleqeve ndryshonin.Ndersa Pashalleku I Shkodres, perjetoi nje situate me te komplikuar,ne te cilen u nderfuten shume faktore rajonale,Fuqite e medha te kohes dhe vete Perandoria Osmane.Keshtu Ali Pashes I binte barra e rende per te manovruar ne nje terren me perplasje interesash strategjike te shume kundershtareve,te cilet ishin shumefish me te fuqishem sesa pashalleku I Janines. Ne kete rruge te veshtire Ali Pasha I Janines studioi me kujdes situatat,Fuqite dhe interesat e tyre,balancat dhe disbalancat me qellim qe te perfitonte nga cdo konjukture ose te provokonte vete konjuktura ne interest e synimeve te tij.Ai klasifikoi aleatet konjukturale dhe ato strategjike,sikunder percaktoi qarte armiqte e perkohshem nga ato me te rrezikshmit. 4

Ali Pashe Tepelena Diplomati dhe Politikani Meqense Ali Pasha ishte nj sundimtar i nj pashallku me nj pozicion strategjik pr marrdhniet e Stambollit me fuqit evropiane, ai pati nj politik t jashtme tepr aktive. Pr nevojat dhe interesat e tyre, shtetet e fuqishme t kohs qoft ajo Franceze apo Angleze nprmes diplomacis prpiqeshin q ta prvetsonin Ali Pashn, e gjithashtu n kt drejtim punonte edhe Rusia cariste. Marrdhniet dhe afrimet e tij her me njern e her me tjetrn fuqi, nuk ishin t prcaktuara vetm nga qndrimet e Ports s Lart, por n disa raste edhe nga interesat e tij politike. Fuqit evropiane si Rusia, Franca dhe Anglia vendosn lidhje t drejtprdrejta me Pashallkun e Janins dhe akredituan prfaqsuesit e tyr diplomatik pran Ali Pash Tepelens[43]. Marrdhnie diplomatike t ngushta dhe t veanta me Ali Pashn vendosn Britania dhe Franca. Por duhet cekur se edhe ai vet ishte i etur pr aleanca t tilla, madje edhe kur kto aleanca ishin njshkelje e hapur e qndrimeve diplomatike zyrtare t Shtetit Osman. Me q kto dyfuqi e konsideronin pashan si nj faktor madhor n gjeopolitikn e kohs, ata prkt emruan konsujt e vet n Janinndrsa Anglia, Uilliem Martin Likun (1777-1860). Ai pastaj vazhdon studimet n mjeksi n t ciln edhe doktoron, por ai m tepr u mor me profesione t tjera si gjeologji, etnografi, etnopsikologji, histori t disa popujve t Ballkanit, vemas t grekve dhe t Greqis. Pukvilli prafr nnt vjet qndron pran Ali Pash Tepelens n Janin (mars 1806-shkurt 1815), si konsull i prgjithshm frng. Me shpres se do ta bnte pr vete Napoleonin pr qllime t pavarsis dhe t zgjerimit t pashallkut t tij, Pashai i Janins sillet n. fillim shum miqsisht me kt diplomat. Ai lirisht korrespondon, i viziton apo I pranon n vizit shum shqiptar epirot e t tjer. E shoqron edhe vet Aliun n shum ekskursione dhe vizita. N kt kontekst sht shum me rndsi se nn autoritetin e ktij veziri, Pukvilli i pajisur me nj pasaport dhe i shoqruar me nj ushtar t tij dhe shum prcjells t tjer, n pranvern e vitit 1807 bn njudhtimt gjat udhprshkrues npr shum vise e krahina t Shqipris Veriore.

Mjerisht urrejtja e Pukvilit kundr Ali Pashs, cinizmin q e ka pasur kundr ktij despoti e shtyjn autorin t shkruaj kundr shqiptarve, duke mos pas as ne te. Mbase edhe dy shkaqe t tjera kontribuan pr opinionin e tij: E para gjendja turbulente n t ciln ndodhej vendi yn, luftat e parreshtura n mes vendasve, keqsia dhe pamshirsia e rrfyer n kto zihje dhe, aq m tepr akoma,gjakftohtsia dhe plqimi sadist me t cilt Ali pasha dhe familja e tij derdhningjakun e njeriut. Episod tragjike pr Pukvilin ishte kur Aliu arrin me njerzit e tij ti vjedh e tilexoj raportet e tij ndaj qeveris franceze si dhe prgjigjet e t dytve prpara se tarrinin n duart e secils pale, kshtu Aliu i dinte edhe qllimet e Pukvilit dhe ato t qeveris franceze Kur m von Pukvili e msoi kt gj, luajti mendsh, porAliu, duke qeshur e prshndeti me qetsi dhe paternalisht kur ai largohej nga Janina: Msova,- i tha,- gjithka, q shkruaje kundr meje dhe t lavdroj pr. zilin. T lumt! Punove mjaft mir pr padronin tend dhe madje me tepric[46]. Ali Pasha kt konsull e quante Qafir Pukvil.Uliam Martin Liku ishte ushtarak dhe diplomat anglez, studiues i lashtsis dhe njohs i vendeve t Ballkanit. Liku kreu misione t rndsishme pr qeverin britanike n pjes t ndryshme t Perandoris Osmane. Liku n Ballkan pr her t par shkel n vitin 1802 n Athin, ndrsa n Shqipri vjen kah fundi i vitit 1804.Gjat viteve 1804-1807 kur mendohej se francezt mund t sulmonin Shqiprin dhe Greqin, ai ngarkohet me mision nga qeveria angleze me plqimin e Ports s Lart,t bj krkime topografiko-ushtarake n Shqiprin e Jugut dhe n Greqi. N vitin1807, pas fillimit t lufts Anglo-Turke, me ndihmn e Ali Pash Tepelens, Liku arrin q n bisedimet me Portn e Lart, t vendoset paqja midis Anglis dhe Turqis. Pas ksaj n vitin 1809 ai emrohet prfaqsues (agjent) diplomatik I Britanis s Madhe pran oborrit t Ali pash Tepelens n Janin.

6 Perfundim

Se fundmi mund te themi se Ali Pashe Tepelena ishte nje burre shteti,diplomat,politikan mjaft I zoti I kohes se tij.Per faktin qe Ali Pashe Tepelena kishte marredhenie te mira diplomatike me shtetet e tjera te ballkanik kjo ndihmoi edhe ne Historine e Diplomacise Shqipetare dhe te popullit shqiptar ne teresi. Ali pash Tepelena, ishte i interesuar pr nj zhvillim t shpejt t ekonomis qytetare q prbnte nj burim tjetr t madh pasurimi. Prandaj ai e prdori pushtetin politik n shrbim t zhvillimit ekonomik t vendit.Mund te themi se Ali pashe tepelena ze nje vend dhe kishte nje rol teper te rendderisishem ne gjithe Historine e diplomacies shqiptare te asokohe ku ndihmoi me aftesite e veta si politikan,diplomat ne perparimin e Diplomacise Shqiptare dhe ndihmoi edhe ne permiresimin e marredhenieve nderkombetare me shtetet e Ballkanit.

Literature e perdorur:
www.alipasha.tepelena.com/jeta. www.parajsa.com www.shtepiaelibrit.com

Anda mungkin juga menyukai