Sistemi imun dhe organizimi i tij

I- Organet parsore ose qndrore. Timusi, prshkrimi, funksionet. Maturimi n timus i limfociteve T. Palca kockore, roli i saj si organ limfoid paresor. II- Organet dytsore (periferike): Nyjet limfatike Shpretka Indi limfoid i lidhur me mukozat (MALT). III- Qelizat q marrin pjes n funksionimin e sistemit imunitar Popullatat limfocitare, shnjuesit dhe funksionet e tyre. Limfociteve T, B, as T as B, Qelizat dentritike, funksionet dhe shnjuesit kryesor t tyre. IV- Rruga e antigenit kur hyn n organizm: N indet (nyjet limfatike), n gjak (shpretka), n mukozat (MALT). V- Rriqarkullimi i limfociteve n organizm, fenomeni i Homing.

ORAGANET E SISTEMIT IMUN

Organet e sistemit imun klasifikohen ne primare dhe sekondare. Organet primare ne te cilat maturohen limfocitet T dhe B jane timusi dhe palca e kockave Organet limfoide sekondare jane limfonodulat, shpretka, MALT (mucosa associated lymphoid tissue)

TIMUSI
Timusi eshte organ limfoid qendror ku migrojne nga palca e kockave qelizat qe do te kthehen ne LT. Timusi eshte i ndertuar nga dy lobe te ndara nga indi konjuktiv ne trabekula. Cdo lob eshte i ndare ne pjesen kortikale dhe medulare

TIMUSI
Timocitet jane limfocitet timike. Keto maturohen ne bashkeveprim me qelizat antigen paraqitese (QAP) Zona e jashme e korteksit ka rreth 85% te timociteve (te papjekura) CD1 Zona medulare ka me pak limfocite por me te pjekura CD4+CD8+. Qelizat epiteliale timike jane QAP qe shprehin KMPI - dhe percaktojne repetorin e LT Ne zonen medulare jane te pranishme qelizat dentritike interdigitale te cilat shprehin antigenet e KMPI kl I dhe kl II Qelizat e Hasalit jane struktura epiteliale me rol te panjohur

TIMUSI
Edukimi i limfociteve T behet ne timus Qelizat pre-T prodhohen ne palcen e kockave, migrojne ne timus dhe proliferojne ne zone subkapsulare keto jane CD4-,CD8-. Keto kthehen ne CD4+CD8+ positive dhe shfaqin receptoret LT (TCR).

Maturimi i limfociteve T ne timus

1- Formimi i TCR : receptori i LT per njohjen e antigjeneve 2- Aftesine e LT te njohin peptidet antigjenike ne lidhje me KMPI e vetes (seleksioni pozitiv) 3- Aftesine e LT qe dalin ne qarkullim te mos njohin autoantigenet (seleksioni negativ)

Seleksioni pozitiv dhe negativ

Ne timus LT CD4+CD8+ (dyfish pozitiv) i nenshtrohen dy seleksionimeve: Seleksioni pozitiv ben qe LT te shprehin vetem njerin nga markuesit ose CD4+ ose CD8+. Kjo behet me nderveprimin me qelizave epiteliale timike qe shprehim molekulat e KMPI. Seleksionohen pozitivisht LT me afinitet te dobet per KMPI. LT qe njohin KMPI e klases I behen CD8+, LT qe njohin KMPI e kl II behen CD4+. LT qe nuk njohin KMPI e vetes eleminohen me apoptoze. 2- Seleksioni Negativ ndodh kur LT njohin antigenin e vetes (autoantigenet) te paraqitur nga qelizat dentritike (QPA) sebashku me KMPI. Selektionohen negativisht LT me afinitet te larte per autoantigenet

Maturimi I limfociteve T ne timus

1-Qeliza T e papjekur (timiciti) me preardhje nga palca e kockes ne fillim eshte dyfish negative pra nuk ka asnje nga markonjesit CD3, CD4, CD8 2- Faza e pare eshte shfaqja e receptoreve per Ag dhe CD3 dhe pastaj fitimi i markonjesve CD4 dhe CD8 pra qeliza eshte dyfish pozitive

3- Me seleksionin negativ do te eleminohen dhe vdesin te gjitha limfocitet qe kane receptore per antigenet e vetes
4- Me seleksionim pozitiv do te kthehen qelizat ose ne CD4+ ose ne CD8 + 5- Keto jane limfocite te pjekura qe ne periferi nuk njohin antigenet e vetes dhe qe kane dy funsione helper ato CD4+ dhe citotoksik ato CD8+

Maturimi I LT ne timus
1- Secili regjion I timusit ka rolin e tij

ne maturimin e LT:

1- Timocitet e papjekura hyne ne zonen subkapsulare dhe bien ne kontakt me qelizat interdigitale

2- Ne korteksin timik ne prezence te qelizave epiteliale qe shprehin antigentet e vetes behet seleksioni negativ
3- ne zonen kortikomedulare ne kontakt me qelizat dentritike qe shprehin KMPI e klases se pare ose te dyte behet seleksioni pozitiv

Maturimi i LT ne Timus

PALCA E KOCKES
Palca e kockes eshte organi limfoid paresor ku maturohen LB Ajo eshte dhe organi qe prodhon serine e qelizave hematopoetike duke u nisur nga nje qelize baze. Qelizat stromale sekretojne citokina qe jane pergjegjese per prodhimin e leukociteve dhe IL 7 per diferencimin qelizave pre T dhe pre B

Maturimi i limfociteve B ne palce

Fitimi i receptoreve per antigenin BCR (imunoglobulinat siperfaqesore)

Maturimi i limfociteve B ne palce

ORGANET LIMFOIDE DYTESORE

ORGANET LIMFOIDE DYTESORE

Organet parsore jan t zhvilluar mir q n lindje t fmijes, ato periferike zhvillohen pas lindjes nn veprimin e antigenve t ndryshm. Antigent nuk deprtojn asnjher n organet parsore, ndrsa deprtojn vazhdimisht n ato dytsore.

Limfocitet q dalin t maturuar nga organet parsore nuk rikthehen me aty ndrsa limfocitet e organeve periferike qarkullojn dhe rikthehen vazhdimisht n kta organe.
Organet parsore e realizojn funksionin e tyre maturues pavarsisht nga stimujt antigenik, ndrsa organet dytsore nuk e realizojn funksionin pa stimulim antigenik.

LIMFONODULI
Linfonodulat jane organe te kapsuluara qe vendosen ne pikat kyce ku hyne antigenet. Limfonoduleve jane strukturuar -Sinusi marginal nenkapsular me makrofage dhe qeliza fagocitare -Korteksi me LB (folikujt primar e sekondar) -Parakorteksi me LT e qeliza interdigitale -Medula - LT,LB,plazmocite -Enet limfatike aferente- hyrja e antigeneve -Enet limfatike eferente dalja e antigeneve dhe LT -HEV- rihyrja e qelizave LT dhe B ne nodul Folikujt primare nuk kane rene ne kontakt me antigenin Folikujt sekondare- pas kontaktit me antigenit dhe ne to zhvillohen qendrat germinative. Roli i Bcl-2

SHPRETKA
Shpretka eshte organ i kapsuluar qe vendoset ne peritonium dhe filtron Ag qe vine nga gjaku Shpretka ka dy zona: pulpen e kuqe (shkaterimi i eritrociteve) Pulpen e bardhe ose zona imune qe perbehet nga 1 - Kellefi periarteriolar me LT ose zona afer arterioles (PALS) 2- Zona marginale me LB me folikujt primar dhe sekondar dhe me qeliza presantuese te antigenit

Organet jokapsulare - indi limfoid i lidhur me mukozat (MALT).

Ky ndodhet i shprndar nn gjith mukozat e organizmit, Karakteristike e tyre jane perqendrime subepiteliale te indit limfoid te parrethuara pa kapsul e indit lidhor
MALT-i n traktin respirator prbhet nga makrofag q veshin submukozn. Vende-vende kjo formon grumbullime q quhen nyja limfoide subepiteliale. Ndrsa n traktin trets dallojm unazn e Valdeyerit dhe pllakzat e Peyer-it si dhe indin limfoid t apendiksit.

N MALT antigeni futet nprmjet mukozs dhe nxit qelizat limfoide q shndrrohen n limfocite T dhe B efektor (kta t fundit shndrrohen n plazmocite prodhues kryesisht t imunoglobulinave A sekretore), si dhe n limfocite T dhe B kujtes q qarkullojn kryesisht n lokalizime t ndryshme t MALT.

MALT

QARKULLIMI I ANTIGENEVE
Antigen qe hyn ne ind kapet nga qeliza dentritike qe e transportojne me rrug limfatike n folikujt limfoide t nyjeve limfatike. Aty ai u paraqitet limfociteve B nga qeliza dentritike folikulare. Ne zonn parakortikale antigeni i paraqitet limfociteve T nga qeliza dentritike interdigitale. Antigeni qe deprton nprmjet gjakut kalon n shpretk n tre zonat e saj. Qelizat dentritike realizojn n prgjithesi paraqitjen e antigenit q futet pr her t par n organizm ndrsa makrofagt prpunojn antigent q futen pr her t dyt dhe n vazhdimsi.

Antigeni qe hyn ne mukozat lokalizohet ne indin limfoid te submukozes dhe stimulon qelizat limfoide te tij.

RIQARKULLIMI I LIMFOCITEVE
1- Qarkullimi i limfociteve nga organet primare ne linfonodule behet nepermjet rruges limfatike dhe pastaj ne qarkullimin e pergjithshem ata hyjne ne limfonodula nepermjet HEV (high endotelium venules) 2- Ne se ne linfonodul takojne antigenin aktivizohen dhe kthehen ne limfocite efektore dhe kujtese Keto dalin nga limfonoduli me ane te rruges eferente dhe qarkullojne sipas skemes dhe rikthehen ne limfonodul me ane te HEV. Fenomeni i rikthimit quhet Homing

Rriqarkullimi i limfociteve

QARKULLIMI I LIMFOCITEVE

Qelizat e imunitetit

Limfocitet jane celesi qe kontrollon pergjigjen imune, veprojne me materialin e huaj dhe jo kunder indeve te veta. Ato ndahen ne limfocite T dhe B Limfocite B prodhojne antitrupa Limfocitet T Ndihmojne limfocitet B te prodhojne antitrupa Njohin dhe shkaterojne qelizat e infektuara nga viruset Aktivizojne fagocitet per te shkateruar agjentin patogjen Kontrollojne nivelin dhe kualitetin e pergjigjes imune Limfocitet e njohin antigenin nepermjet receptoreve specifik Qelizat nul (as T as B) jane morfologjikisht LGL, nuk kane receptore specifike dhe nderhyjne me vrasje jo specifike . Fagocitet perfshijne monocitet , makrofaget dhe neutrofilet ata gelltisin agjentet patogjene, antigene dhe mbeturina qelizash per ti shkateruar. Makrofaget mund ti jene dhe QPA Qelizat ndihmese- perfshijne eosinofilet, bazofilet, mastocitet, trombocitet qe nderhyjne ne proceset inflamatore dhe QPA te tipeve te ndryshme qe ja prezantojne antigenin limfociteve.

Downloaded from: StudentConsult (on 14 October 2006 05:42 PM) 2005 Elsevier

Qelizat e Imunitetit

QELIZAT ANTIGEN PARAQITESE

Qelizat antigen paraqitese jane nje grup funksional qelizash qe kane si funksion te kapin antigenin dhe pas perpunimit ta paraqesin ate limfociteve Disa nga ag kapen ne periferi nga keto qeliza te tjerat jane ne indin limfoid periferik. Limfocitet B e njohin antigenin ne gjendje native ndersa LT e njohin ate te perpunuar nga QAP ne lidhje me molekulat KMPI Ato mund te jene qelizat dentritike, makrofage, qeliza dentritike folikulare, qelizat e zones marginale ne shpretke si dhe qelizat fakultative antigen paraqitese. Edhe LB mund te sillen si qeliza antigen paraqitese

LIMFOCITET
Limfocitet B prodhohen dhe maturohen ne palcen e kockes. LB i maturuar ka si receptor Ig siperfaqesore dhe ne periferi jane ne linfonodula dhe ne shpretke dhe ne indin limfoid. Ato kthehen ne plazmocite kur stimulohen nga Ag. LT zhvillohen ne timus pas shfaqjes se TCR (receptorit per antigenin) ndahen ne CD4 ose ndihmuese(helper) dhe CD8 citotoksike LT mund te klasifikohen ne 2 popullata edhe ne baze te TCR me strukture ab (TCR2) ose YD (TCR15%) Funsionet dhe nenklasat e LT si dhe markuesit e tyre qelizor (CD) shikohen ne tabelen e meposhtme.

POPULLATAT LIMFOCITARE TE NJERIU

POPULLATA NEN POPULLLAT A
T HELPER 1 (TH1)

SHENJUES

FUNKSIONI

% ne gjak

LIMFOCITETT CD4(+)

CD3; CD4

NXIT MAKROFAGET (ME IFN; IL2)

T HELPER 2 (TH2)
T Reg

CD3; CD4

NXIT LB (ME IL4; IL5; 6; 10)

RREGULLOJNE PERGJIGJEN IMUNE (TGFbeta; IL 10) 50 - 60%

CD3; CD4; CD25; FoxP3; CTLA-4

LIMFOCITETT CD8(+)
LIMFOCITET B

CD3; CD8
CITOTOKSIK CD19; 20; sIg

VRASIN QEL. TUM. DHE TE INF. ME VIRUS

PRODHOJNE Ig

20 -30%

5 15%

LIMFOCITET NK

CD56; 16

VRASIN QEL. TUM. DHE TE INF. ME VIRUS (ne menyre

4-18%

Figure 1-19