FOTOGRAMETRI DI BUMI DAN JARAK DEKAT

BAB 6

Pengenalan
Fotogrametri di bumi adalah cabang yang penting dalam bidang sains Fotogrametri. Ia melibatkan proses pengambilan fotograf dengan menggunakan kamera yang diletakkan di atas permukaan bumi.

 Istilah fotogrametri jarak dekat selalunya digunakan untuk fotograf teretrial yang mempunyai jarak objek sekurangkurangnya 300 m. Kamera yg digunakan utk fotografi bumi mudah & pengukuran secara terus boleh dilakukan utk menentukan kedudukan stesen dedahan.

 Fotografi di bumi mungkin bersifat statik (foto bagi objek pegun) @ dinamik (mengambil foto bagi objek bergerak). Bagi fotografi statik filem beresolusi tinggi,perlahan & berbutiran halus mungkin digunakan & masa dedahan bagi ambil gambar adalah pjg. Manakala bagi dinamik pula filem yg laju & pengatup diperlukan.

a) Fotogrametri Bumi (terrestrial photogrammetry)

Di dalam bidang ini gambarfoto diambil dengan menggunakan kamera metrik yang dipanggil fototeodolit dan stereometrik. Gambarfoto diambil dengan menggunakan kamera yang diletakkan di permukaan bumi. Data-data atau objek diambil di dalam dua keadaan yang berbeza iaitu di dalam keadaan statik (objek pegun) atau dinamik (objek bergerak). Jarak di antara kamera dengan objek adalah lebih kurang 300 meter. Antara kegunaan Fotogrametri bumi adalah untuk kerja-kerja pemetaan topografi (terhad kepada kawasan kecil), pemetaan kawasan curam,arkeologi, sumber air, senibina, ekologi, perubatan, kemalangan trafik dan lain-lain bidang sains dan kejuruteraan.

Terrestrial Photogrammetry

Terrestrial Photogrammetry

Terrestrial Photogrammetry

b) Fotogrametri Jarak Dekat(close-range photogrammetry)

Konsepnya adalah sama seperti Fotogrametri Bumi. Semasa pengambaran kamera diletakkan berhampiran dengan objek. Ia terbahagi kepada dua bahagian iaitu: very short range photogrametry(<3m) short range photogrametry(3m 30m) Cara ini dapat mengatasi masalah pengukuran ke atas objek yang tidak dapat disentuh. Kamera yang digunakan untuk pengambaran adalah kamera metrik dan kamera bukan metrik. Aplikasi Fotogrametri ini adalah seperti dalam bidang kejuruteraan awam, pembinaan kapal,otomobil, mekanikal, senibina, arkeologi, perubatan, forensik, industri, pengkemaskinian peta, dsb.

Close-Range Photogrammetry

Kegunaan Fotogrametri Bumi & Fotogrametri jarak Dekat

1.Pemetaan Topografi -Pemetaan kawasan gunung ganang
(Kerana susah utk dipetakan dgn mengunakan kaedah fotografi udara & konvensional)

2.Bidang Perubatan -Fotogrametri sinar X digunakan secara efektif utk mengukur saiz dan bentuk badan manusia -Rekod pertumbuhan tumor, fetus dll

Kegunaan Fotogrametri Bumi & Fotogrametri jarak Dekat

3.Kemalangan trafik -ambil gambar , pengukuran dibumi dan lakaran tidak diperlukan -aliran trafik cepat -diamalkan di negara Eropah

Kegunaan Fotogrametri Bumi & Fotogrametri jarak Dekat

4.Foto bumi masa lelap -merekod kelajuan sesebuah automobil, arah dan kelajuan arus air, kadar dan cara tumbuhan membesar dll 5.Angkasa Lepas -kegunaan fotogrametri bumi yang unik dan khas berkaitan dengan perubahan rangkaian penyegitigaan satelit di seluruh dunia

 Fotogrametri bumi juga digunakan dalam bidang bukan fotografi cthnya;

- bidang pertanian. - kerja2 pemuliharaan. - kejuruteraan. - perlombongan. - industri. - perhutanan. - ekologi, antropologi - perubatan dll.

Sebab2 Fotogrametri Bumi Penting Pada Masa kini

Pengukuran boleh dilakukan terhadap kawasan yg tidak boleh dilakukan secara terus. Dalam bidang bukan topografi, Pengukuran boleh dibuat tanpa menyentuh objek tertentu. pengukuran di bumi & lakaran yang mengambil masa tidak diperlukan lagi.

KAMERA BUMI
Kamera yg digunakan dalam kerja2 fotografi di bumi digolongkan kpd dua iaitu metrik atau bukan metrik. Istilah kamera metrik yg di sini adalah kamera2 yg direka cipta khas utk kegunaan fotogrametri. Ianya mempunyai tanda fidusial yg dibina pula satah fokus utk membolehkan titik utama diperolehi dgn tepat.

 Nilai2 penentukuran jrk fokus, koordinat titik utama dan herotan kanta digunakan dengan yakin dalam jangkamasa yang agak lama.

Kamera bukan metrik pula direka untuk bertujuan amatur atau fotografi profesional di mana kualiti gambar dipentingkan dan bukannya ketepatan geometri.
Kamera ini tidak mempunyai tanda fidusial tetapi boleh diubahsuai jika perlu. Kamera bukan metrik boleh ditentukur dan memberi hasil yg memuaskan jika digunakan utk fotogrametri bumi.

 Kamera udara boleh digunakan utk kegunaan di bumi tetapi ia memerlukan kaki tiga yg istimewa. Kebanyakan kamera metrik bumi fokusnya ditetapkan diinfiniti dan tidak boleh menghasilkan geometri imej yg betul dan tajam pada satu jarak yang dekat. Dedahan dengan kamera metrik selalunya dibuatkan secara terus di atas plat kaca.

Kebanyakan kamera metrik menggunakan filem berasaskan polyster yg mana mempunyai kestabilan dimensi yang tinggi.

KAMERA MATRIK 1.FOTOTEODOLIT

Istilah fototeodolit dikaitkan dengan gabungan perkataan kamera dan teodolit. Fototeodolit adalah sebarang kamera,selalunya metrik yang dilengkapi dengan alat untuk mengorientasikan paksi optiknya dalam arah yang diketahui merujuk kepada garis dasar.

 Alat Zeiss TMK mempunyai teleskop dgn rerambut silang utk tenungan di sepanjang garis dasar, dan dgn menggunakan prisma sudut tepat, paksi kamera diorientasikan pada 90 kpd garis dasar. Foto yang terhasil drpd pasangan stereo akan mempunyai paksi optik yang selari.

Fototeodolit Zeiss TMK

 Alat TMK mempunyai jarak fokus nominal 60mm, dan gambarnya terdedah pada plat kaca yang berukuran 90 x 120 mm. Alat Wild P- 30 dikelaskan sebagai fototeodolit.Ia menggabungkan teodolit Wild T-2 dan kamera metrik.Teodolit ini mempunyai kemudahan pergerakan perlahan atas dan bawah.

 Dengan gerakan akan dibuka dan gerakan bawah dikunci ,teodolit tersebut boleh diputarkan mengikut azimut sementara kamera mengekalkan arahnya. Bila bulatan ufuk teodolit 00000 ,paksi teleskop teodolit dan titik paksi kamera adalah dalam arah yang sama.

 Dengan mengeset 90 pada bulatan ufuk dengan gerakan atas dan kemudian penglihatan ditujukan kepada hujung yang bertentangan pada garis dasar dengan gerakan bawah. Kamera terestial Wild P-32 direka bentuk untuk disambung terus kepada teodolit pengukuran biasa .

 Paksi kamera boleh disetkan pada sebarang sudut tegak dengan membuat pengesetan yang sesuai pada bulatan tegak teodolit dan ia boleh juga disasarkan pada sebarang sudut ufuk berbanding dengan garis dasar kamera dengan cara bulatan ufuk teodolit

 Kamera P-32 mempunyai jarak fokus 64 mm dan boleh membuat dedahan sama ada pada plat kaca yang berukuran 65 x 90 mm atau pada filem gulung.Dalam kes ini filem gulung digunakan.

Kamera Terestial Wild T-32 diletakan diatas teodolit

Kamera Stereometri
Kamera stereometri mengandungi dua kamera metrik yang serupa terlekap dengan ketatnya pada hujung dasar yang tetap supaya paksi optiknya selari antara satu dengan yang lain . Ini bermakna orientasi relatif kamera tersebut diketahui selepas penentukuran dilakukan dan nilainya malar untuk setiap pasangan stereo yang diambil.

 Pelbagai sistem stereometri boleh didapati hasil, dari ruang medan pandangan yg luas, ukuran format jarak fokus hingga kpd panjang garis dasar yg ditetapkan. Panjang dasar berbeza mengikut jenis kamera. Sistem dasar pendek digunakan utk proses fotografi pada jarak dekat.

 Kamera stereo Zeiss SMK mengandungi 2 kamera iaitu; -Teofoto jenoptik 19/1318 -Kamera Stereometri Zeiss SMK

TEOFOTO JENOPTIK 19/1318

KAMERA STEREOMETRI ZEISS SMK

KAMERA STEREOMETRI KELSHK-490

Kajian Kes
Projek Pemetaan Fotogrametri Jarak Dekat Berdigit(FJDB) (Digital Close-Range Photogrammetric (DCRP) Mapping) Masjid Lama Kg Kuala Dal, Padang Rengas, Kuala Kangsar , Perak Darul Ridzuan

Prinsip asas

Prinsip asas
Dua atau lebih fotograf bagi sesuatu objek hendaklah dirakamkan dari 2 atau lebih kedudukan stesen Fotograf-fotograf yang bertindihan (overlapping photograf) digunakan untuk menubuhkan model stereoskopikdengan menggunakan peralatan khas dan perisian yang sesuai

Prosedur kerja FJD dan keperluan perkakasan

A) Objek / Struktur
Terdiri daripada permukaan bangunan, jambatan empangan dan sbg yang mana penjanaan data 3D dan pengukuran jitu diperlukan

B) Perkakasan Penderiaan - Sistem Kamera (berfilem @ Berdigit; matrik @ bukan matrik, tiodolit @ total station -Pita ukuran@ pengukur jarak laser -Tanda titik sasaran

Prosedur kerja FJD dan keperluan perkakasan

c) Persekitaran Pengukuran
Merangkumi situasi/keadaan cuaca Keboleh-laluan atau halangan kepada objek Ini akan mempengaruhi proses perlakasanaan bagi proses perolehan data

d) Makmal dan perkakasan proses perolehan pengkalibratan data

Alat pelot stereo Komparator mono @ komparator stereo Pendigit (digitizer) Penkod data ( data encoder ) Komputer Perisian berprogram dan pencetak

Kaedah Persilangan sudutan untuk FJD

Kaedah Persilangan sudutan untuk FJD

Pengkalibratan Imej Digital dengan Pendekatan FJD

Hasilan Pengkalibratan Imej Digital dengan Pendekatan FJD

19.7.2009

Terima Kasih
Buletin Gis Bil 2 / 2008 (jupem) Dr Abd Manan Samad (MISM, RICS)