FUNGSI SONGSANGAN

FUNGSI SATU DENGAN SATU

Pertimbangkan tiga set pasangan tertib di bawah.

F={(0,3),(0,5),(4,7)} G={(0,3),(2,3),(4,7)}

H={(0,3),(2,5),(4,7)}

F bukan suatu fungsi .Mengapa? Pasangan tertib ( 0 , 3 ) dan ( 0 , 5 ) mempunyai unsur pertama yang sama dan unsur kedua yang berbeza. Set G ialah suatu fungsi. Pasangan tertib ( 0 , 3 ) dan ( 2, 3 ) mempunyai unsur kedua yang sama tetapi unsur pertama yang berbeza. Tetapi set G bukan fungsi satu dengan satu.
Set

 Set

H ialah fungsi satu dengan satu. Boleh kamu terangkan kenapa? Suatu fungsi dikatakan satu dengan satu jika set pasangan tertib mempunyai unsur pertama dan kedua yang berbeza..

PERTIMBANGKAN GAMBARAJAH DI BAWAH.

Set F Domain Julat 0 3 5 4 7 Set G Domain Julat 0 3 2 4 7

Domain 0 2 4

Set H Julat 3 5 7

F bukan fungsi

G ialah fungsi tetapi H ialah bukan fungsi 1-1 fungsi 1-1

 Pertimbangkan

set H di atas. Dengan menyongsangkan komponen yang sepadan, kita dapati { ( 3 , 0 ) , ( 5 , 2 ) , ( 7 , 4 ) } Set baru yang terbentuk merupakan suatu fungsi. Ia juga merupakan fungsi satu dengan satu. Fungsi baru yg terbentuk dipanggil fungsi songsangan H dan di tandakan dengan H-1, di baca sebagai songsangan H ".

FUNGSI SONGSANGAN - DEFINISI

Jika f ialah fungsi satu dengan satu, maka songsangan bagi f, di tandakan dengan f -1, ialah fungsi yang terbentuk dengan menyongsangkan semua pasangan tertib dalam f. Oleh itu,

f -1 = { ( y , x ) | ( x , y ) dalam f }

 Jika

f bukan fungsi satu dengan satu, maka f tidak mempunyai songsangan dan f -1 tidak wujud. Jika f -1 wujud, maka

( a ) f -1 ialah fungsi 1-1 ( b ) domain bagi f -1 = julat bagi f ( c ) julat bagi f -1 = domain bagi f

TEOREM

Fungsi f mempunyai songsangan f 1 jika dan hanya jika f ialah fungsi (1-1)

 Hanya

fungsi 1-1 sahaja yang mempunyai songsangan,Fungsi B-1 boleh mempunyai songsangan dengan menghadkan domain bagi fungsi tersebut supaya ia menjadi fungsi 1-1. Contoh fungsi f(x) = x2 , x , jika domain dihadkan kepada x 0

MENCARI RENJ (JULAT)SUATU FUNGSI

Kita

boleh menggunakan fungsi songsangan bagi f untuk mencari renj bagi fungsi tersebut. Perhatikan bahawa renj suatu fungsi f merupakan domain bagi songsangannya.

Domain bagi f

Julat bagi f

x f -1 ( y )

f(x)

f -1
Julat bagi f -1

Domain bagi f

-1

HUBUNGAN ANTARA F DAN F -1

Jika f-1

wujud, maka

( a ) x = f -1 ( y ) jika dan hanya jika y=f(x)

( b ) f -1 [ f ( x ) ] = x untuk semua x dalam domain f.

CONTOH 1
Carikan

f -1 bagi f ( x ) = 2x -1.

Jawapan x 1 -1 f (x)=
2

CONTOH 2
Di

beri fungsi f(x) ditakrifkan sebagai f(x) = 5x + 4 , x Carikan f -1 dan tentusahkan bahawa f f -1(x) = x

CONTOH 3
Carikan

f -1 bagi f ( x ) =

x 1

Jawapan

f -1 ( x ) = x + 1
.

CONTOH 4
Carikan

-1

bagi f ( x ) =

5 x 3 x

Jawapan

3x 5 x 1

CONTOH 5
Dua

fungsi f dan g ditakrifkan sebagai f(x) = 7x + 1, x g(x) = x x 1 3 Carikan songsangan bagi f dan g dan tentusahkan (fg)-1 = g-1f-1

GRAF BAGI FUNGSI SONGSANGAN

Pertimbangkan g(x) = x + 3 dan songsangan g -1(x) = x 3. Plot kedua-

dua graf ini pada paksi yang sama. Graf g -1(x) adalah pantulan bagi graf g(x) pada garis y = x.

DUA TEKNIK YANG BERGUNA UNTUK MELAKAR GRAF SONGSANGAN.

1.

Pantulkan graf fungsi f pada garis y = x. 2(i) Pantulan pada paksi y diikuti oleh putaran 90 darjah ikut arah jam adalah setara dengan pantulan pada garis y = x. 2(ii) Pantulan pada paksi x diikuti oleh putaran 90 darjah lawan arah jam adalah setara dengan pantulan pada garis y =x.

CONTOH 6
Fungsi

g mempunyai domain x : x x -2 dan diberi sebagai g : x (x + 2 )2 + 1 . Lakarkan graf bagi g, Carikan g -1 dan seterusnya lakarkan graf g -1

CONTOH 7
Fungsi

f ditakrifkan sebagai f (x ) = 3x 6 untuk semua nilai x. Carikan songsangan bagi f. Lakarkan graf f dan f -1. pada paksi yang sama dan seterusnya carikan koordinat bagi titik persilangan antara graf f dan f -1.

CONTOH 8
Suatu

fungsi f ditakrifkan sebagai

f :x
Carikan f-1

x 1

x , x 1

, dan nyatakan

domainnya. Lakar graf bagi f dan f-1.