Bersama

Mohamed Awang Teh(Cikgu Mat Air

Dingin)

Mengenal Ilmu Tajwid

1. Menurut bahasa: Tajwid bererti memperelokkan sesuatu.
Menurut istilah : Melafazkan setiap huruf dari makhrajnya yang betul
serta memenuhi hak-hak setiap huruf iaitu sifat aslinya dan sifat
mendatang (baharu/arodhi).
2. Hukum mempelajari ilmu tajwid adalah fardhu kifayah dan
mengamalkannya, iaitu membaca al-Quran dengan bertajwid adalah
fardhu ain.

3. Kelebihannya : Ia semulia-mulia ilmu kerana ia berkaitan dengan kitab

Allah iaitu al- Quran al-Karim berdasarkan hadis Rasulullah s.a.w. :
:
:
Maksudnya : Daripada Usman bin Affan r.a. berkata : Rasulullah s.a.w.
bersabda : Sebaik-baik kamu adalah orang yang mempelajari al-Quran
dan mengajarnya. Riwayat al- Bukhari
4. Faedahnya : Kita akan mencapai kejayaan dan kebahagiaan serta
rahmat Allah s.w.t. di dunia dan akhirat. Insya-Allah !

 5. Dalil : Firman Allah (surah al-Muzammil :4):

-
Maksudnya: Bacalah al-Quran dengan tertil
Tertil bermaksud : Bacaan lambat dan tenang serta melafazkan
setiap huruf dari makhraj yang betul dan memenuhi hakhaknya. Memelihara hukum tajwid serta merenung maknanya.
Makna tertil menurut Saiyidina Ali bin Abi Talib ialah
mentajwidkan huruf dan mengetahui tempat berhenti.
: :

Maksudnya: Daripada Zaid bin Thabit r.a. berkata: Rasulullah
s.a.w. bersabda : Sesungguhnya Allah s.w.t. menyukai hamba-Nya
membaca al-Quran secara tepat sebagaimana al-Quran itu
diturunkan Riwayat Ibnu Khuzaimah.

Makhraj dan Sifat Lazim Huruf Hijaiyyah

A.Makhraj Huruf
Terdapat 17 makhraj huruf . Ia melalui 5
tempat :
1.Rongga
( )
2.Halqum ( )
3.Lidah
( )
4.Dua bibir mulut ( )
5.Kerongkong / Rongga Hidung ( )

Terdiri daripada huruf mad yang tiga itu :

Alif , Wau dan Ya apabila menjadi mad.

Ada 3 makhraj :
1.Pangkal Halqum : Hamzah dan Ha

2.Pertengahan Halqum : Ain dan Ha

3.Umbi Halqum : Ghain dan Kho

1.Pangkal Lidah : Qof Berhampiran halqum dan

bertentangan dengan lelangit.
Kaf Terkeluar sedikit daripada Qof.

2. Tengah Lidah : Jim , Syin dan Ya .

3. Tepi Lidah : Dhod - salah satu drp. dua
tepi lidah. Lam - hujung salah satu drp. tepi lidah
sampai ke permukaan mulut hingga ke gigi atas
hadapan.

4. Hujung Lidah : Nun , Ro , Tho , Dal , Ta , Shod ,

Zai . Zal , Sin , Dzo dan Tsa

1. Fa - pertemuan perut bibir mulut bawah dengan dua

gigi hadapan.
2.. Ba , Mim dan Wau - Dua bibir mulut dibuka
sedikit semasa melafazkannya

Iaitu huruf huruf yang didengungkan ( ghunnah ).

B. Sifat-sifat Lazim Huruf Hijaiyyah

Terdapat 17 sifat yang lazim bagi huruf hijaiyyah :
1.

Sifat Tunggal

2.

Sifat Berlawan

10

Sifat Tunggal ( Tiada Lawan )

i. Qolqolah - Iaitu kuat lagi timbul (mendetak ).

Ada 5 huruf : Qof , Tho , Ba , Jim dan Dal


Sebagaimana ungkapan :

ii. Lein

- Iaitu lembut.
Ada 2 huruf : Wau dan Ya yang didahului
oleh huruf berbaris atas.
iii. Takrir
- Getaran
Ada 1 huruf sahaja : Ro
iv. Shofir
- Banyak udara
Ada 3 huruf : Zai , Sin dan Shod.

v. Tafasyi - Berhamburan angin

1.huruf : Syin
vi. Inhirof - Melencong
2 huruf : Lam dan Ro
vii. Istitholah - Memanjang makhraj
1 huruf : Dhod

Sifat Berlawan

Sifat Kuat
1. Istila - Tinggi
7 Huruf:

Sifat Lemah
2. Istifal - Rendah
22 huruf:

3. Jahar Tertahan
angin
19.Huruf:

4. Hamas Keluar
angin
10.Huruf:

Sifat Kuat
5. Syiddah Tertahan
suara
7 Huruf:

Sifat Lemah

6. Rokhowah Berlari
suara
16 huruf:

#Bainiyyah / Tawasuth
- Antara Syiddah dan
Rokhowah
5 huruf:

7.Ithbaq Melekat lidah 8. Infitah Merenggang
di lelangit
25.huruf:
4 huruf:

Sifat Kuat

Sifat
Lemah

9. Ishmat
Melekat-lekat 10. Izlaq
23 huruf: Pantas


6 huruf:

Pelajaran 2

Hukum Lima ( Nun Mati atau Tanwin)

Terdapat 5 hukum berkaitan dengan
nun mati @ tanwin (baris dua):
Idzhar Halqi
Ikhfa' Haqiqi
Idgham Ma'alghunnah
Idgham Bilaghunnah
Iqlab

1. Idzhar Halqi
Iaitu apabila nun mati @ tanwin bertemu 6 huruf ini :
Hamzah , Ghain , Ha , Kho , ' Ain dan Ha
Sepertimana ungkapan :


Idzhar
menyatakan / menjelaskan
Halqi
huruf-huruf di halqum
Jadi, cara membacanya ialah dengan menjelaskan
bunyi nun mati itu tanpa dengung.
Contoh :

2. Ikhfa' Haqiqi
Iaitu apabila nun mati @ tanwin bertemu 15 huruf :
Sa , Ta , Jim , Zai , Shod Dal , Kaf , Fa , Tsa , Qof ,
Dhad , Tho , Dzo , Syin , Zal .
Sepertimana ungkapan :




Ikhfa'
- menyembunyikan
Haqiqi
- hakikat ( pada bacaannya)
Ikhfa' Haqiqi ertinya menyembunyikan nun mati @
tanwin serta dengung.
Contoh :

3. Idgham Ma'alghunnah

Ia terjadi apabila nun mati @ tanwin bertemu

4 huruf ini :
Ya , Wau , Mim dan Nun
Sebagaimana ungkapan :
Idgham
- memasukkan
Ma'alghunnah
- serta dengung
Idgham Ma'alghunnah bermaksud bacaan dengan
memasukkan nun mati @ tanwin ke dalam hurufhuruf yang 4 itu disertai dengung.
Contoh :

4.Idgham Bilaghunnah
Ia wujud apabila nun mati @ tanwin bertemu 2
huruf ini :
Ro
dan
Lam :
Idgham
- Memasukkan
Bilaghunnah
- Tanpa dengung
Ertinya, Idgham Bilaghunnah ialah bacaan dengan
memasukkan nun mati @ tanwin ke dalam
huruf yang 2 itu tanpa dengung
Contoh :

5.Iqlab
Iaitu pertemuan nun mati @ tanwin dengan Ba

Iqlab - Menukarkan. Iaitu menukarkan nun

mati kepada mim serta diikhfa'kan
mim di sisi ba.
Contoh :

Pelajaran 3
Hukum Mim Mati
Terdapat 3 hukum mengenai mim mati :
Ikhfa' Syafawi
Idgham Syafawi
Idzhar Syafawi

1.Ikhfa' Syafawi
Iaitu apabila mim mati bertemu huruf ba
Ikhfa
- menyembunyikan
Syafawi - huruf dua bibir mulut
Cara bacaannya hendaklah diikhfa'kan mim di sisi ba
serta didengungkan.

Contoh :

Ikhfa' Syafawi juga dinamakan Idzhar Jaiz.

2.Idgham Syafawi
Iaitu apabila mim mati bertemu mim
Idgham
- memasukkan
Syafawi
- huruf dua bibir
Bacaannya ialah dengan memasukkan mim mati ke dalam mim serta
didengungkan
Contoh :

Ia dinamakan juga Idgham Mitslain Shoghir Ma'alghunnah, iaitu
pertemuan dua huruf yang
sama dan wajib didengungkan .

3.Idzhar Syafawi
Iaitu apabila mim mati bertemu selain huruf huruf
mim dan ba .
Idzhar
- jelaskan
Syafawi
- huruf dua bibir mulut
Bacaannya ialah dengan menjelaskan bunyi mim
mati tanpa dengung.
Contoh :

Pelajaran 4

Bab Idzhar
Terdapat 7 jenis Idzhar :

1. Idzhar Halqi - telah dipelajari

2. Idzhar Syafawi - telah dipelajari
3. Idzhar Qamariah
Iaitu lam mati bertemu 14 huruf seperti dalam
ungkapan berikut :

Contoh :

4.Idzhar Idgham
Nun mati bertemu huruf Idgham tetapi dibaca
dengan Idzhar. Ada 4 tempat di dalam al Quran :

5.Idzhar Muthlaq
Tiap-tiap lam mati bertemu nun dalam satu kalimah
, seperti :

6.Idzhar Jaiz

- telah dipelajari

7, Idzhar Semata-Mata
Lam mati bertemu selain huruf Idzhar
Qamariah yang 14 itu.
Contoh :

Pelajaran 5

Bab Idgham
Secara ringkasnya ada 7 jenis Idgham :

1.Idgham Maalghunnah- telah dipelajari

2.Idgham Bilaghunnah - telah dipelajari
3.Idgham Syafawi
- telah dipelajari
4.Idgham Mitslain Shoghir Maalghunnah
Pertemuan dua huruf yang sama , iaitu :

 4.1. Nun ( ) mati bertemu nun ( )

Contoh
:

5.

4.2.
Mim ( ) mati bertemu mim (
Contoh :


Bacaannya wajib didengungkan.

Idgham Mutamatsilain Shoghir Bilaghunnah

Iaitu pertemuan dua huruf yang sama selain nun dan mim

Contoh :

 Peringatan
Us. Sulaiman Ibrahim Al-Hafiz dalam Fathur Rahman

menyatakan, apabila huruf mati itu huruf mad maka ia

wajib dibaca dengan Idzhar kerana menjaga mad itu.

6.

Idgham Mutaqoribain
Huruf mati bertemu huruf yang berhampiran pada
makhraj dan sifatnya

Contoh :



7.
.Idgham Mutajanisain
Huruf mati bertemu huruf yang sama makhrajnya tetapi

berlainan sifat.
Contoh :

 Pelajaran 6

Bab Ikhfa
Terdapat 2 jenis Ikhfa
1.Ikhfa; Haqiqi

- telah dipelajari
2.Ikhfa Syafawi
- telah dipelajari
Tingkatan/Martabat Ikhfa Haqiqi
Kebanyakan qura membahagikannya kepada 3 martabat :
Aala / Kubra / Akrab
Iaitu kuat atau tinggi kerana makhraj hurufnya hampir dengan
nun .
Ada 3 huruf : Tsa( ) , Ta ( ) dan Dal ( )
Contoh :

Adna / Shughra / Abad

Iaitu sangat rendah bunyinya kerana makhrajnya
berjauhan daripada nun, iaitu :
Qof ( ) dan Kaf ( )
Contoh:


Ausath / Wustho
Iaitu pertengahan kerana ia tidak terlalu jauh dan
tidak terlalu dekat dengan makhraj nun. Ia
melibatkan 10 huruf yang lain itu :

Contoh :

 Peringatan

Ikhfa hendaklah ditebalkan apabila bertemu huruf

tebal iaitu 5 huruf ini :

Qof ( ) , Shod ( ) , Dhod ( ) , Tho ( ) dan

Dzo ( )

Contoh :

 Jenis Qolqolah
Terdapat 5 huruf qolqolah :
Qof ( ) , Tho ( ) , Ba ( ) , Jim ( ) dan

Dal ( )
Sebagaimana dalam ungkapan :


Kebanyakan ulama membahagikan qolqolah kepada
2 bentuk :

Shughra ( )
Ertinya kecil kerana bunyinya tidak kuat. Ia dibunyikan
secara hidup mati. Qolqolah ini berlaku di tengah ayat .
Contoh :



2.
Kubra ( )
Ertinya besar , iaitu bunyinya kuat (mendetak ) kerana
terjadi apabila diwaqafkan bacaan .
Contoh :

3.
Akbar ( )
Ertinya lebih besar atau lebih kuat. Ini disebabkan huruf
yang mati kerana waqaf itu adalah huruf bertasydid ( sabdu ).
Hokum ini dinyatakan oleh Dato Hj Hassan Azhari dalam Siri
Muqaddamnya di RTM.
Contoh :

1.

 Pelajaran 8

Perkara Penting
1.

Bacaan Idzhar bagi hukum Idgham oleh Imam Hafas:

1.1. Zal ( ) mati bertemu 6 huruf ini :

Jim ( )
Dal ( ) -

Ta ( )

Zai ( ) -

Sin ( ) -
Shod ( ) -

1.2. Ta ( ) mati bertemu 6 huruf ini :

Tsa ( ) -
Jim ( ) -

Zai (

Shod (

)-

)-

Sin (

)-

Dzo ( ) -

) mati bertemu 9 huruf ini :

( 1.3. Dal

) - ( Jim
) ( Zal
) - ( Zai
) ( Sin
) - ( Shod ) - ( Syin

) - ( Dhod
) ( Dzo
) ( Tsa

 bertemu 8 huruf: dan ) pada ( 1.4. Lam

)- ( Nun

)- ( Sin
)- ( Dhod

)- ( Tho

) ( Ta) ( Tsa) ( Dzo )- ( Zai

Huruf-huruf berhampiran makhraj dan sifat :

Ba ( ) bertemu Fa ( )
Fa ( ) bertemu Ba ( )

Tsa ( ) bertemu Ta ( )

Ro ( ) bertemu Lam ( )
* Lam ( ) bertemu Ro ( ) semua Qura baca
dengan Idgham kecuali pada saktah .

Hukum Tanwin ( Baris Dua)

Tanwin apabila diwashalkan dengan alif lam makrifat atau

hamzah washal wajib dizahirkan baris satu yang sejenis
dengannya serta digantikan dengan nun ( ) yang berbaris di
bawah :

Dibaca dengan


Dibaca dengan





Dibaca dengan

Dibaca dengan


Dibaca dengan



Dibaca dengan

Bacaan Imalah Kubra

Khusus bagi Imam Hafas Imalah Kubra dibaca pada kalimah :

- Surah Hud : 41
Bacaannya di antara baris atas dan bawah.

Bacaan di antara hamzah dan alif khusus pada kalimah :

- Surah Fusshilat : 44

Tashil

Naqal

Iaitu buang ( hazaf ) alif dan hidupkan lam pada kalimah :

- Al-Hujurat : 11

Memadkan ha ( ) 2 harakat pada kalimah :

- Al- Furqan : 68
7.
Pendekkan bacaan ha ( ) pada kalimah :

- Al Zumar : 7

Bacaan baris atas atau hadapan bagi kalimah :


- Al-Rum
Atau

Baca dengan Idgham Kamil (Sempurna ) atau Naqis (Tak

Sempurna ) pada kalimah

- Al-Mursalat : 20
Idzhar serta saktah atau Idgham pada kalimah :

- Al Haaqah : 28
Hazaf alif apabila washal dan kekalkan alif pada waqaf pertama :

- Al-Dahr : 15
6.

12. Hazaf alif

- Al-Dahr:4
- Al-Ahzab:27

- Al-Shoffat:68

- Al-Imran:159
Al-Taubah:47
- Yunus :8
Al-Mukminun:46


Saktah
Iaitu berhenti tanpa memutuskan nafas sekadar 2
harakat. Tujuannya bagi menolak kekeliruan kalimah .
Dalam Qiraat Hafas ada 4 tempat :
Surah Al- Muthoffifin : 14

-Surah Al-Kahfi : 1

--
Surah Ya Sin : 52
--
Surah Al- Qiamah : 27

--

 ) saktah.
Harus dibaca dengan saktah atau idgham :

Pada 4 surah ini dinamakan ha (

Al-Baqorah : 259
Al-Anam : 9

3.
4.

Al-Qoriah : 10
Al-Haqah - ada
4.1. Ayat : 19
4.2. Ayat : 20
4.3. Ayat : 28
4.4. Ayat : 29

---

4 tempat:

--

--
---

---

 14

.Al Isymam

Iaitu memuncungkan mulut tanpa membunyikan suara

setelah menyebut huruf akhir yang dimatikan kerana waqaf.
Ada 4 macam isymam :
Menghimpunkan dua bibir mulut dan memuncungkannya setelah
dimatikan kerana waqaf ( bagi huruf yang berbaris di hadapan sahaja).
Contoh :
- Al- Fatihah :
5
Idgham serta memuncungkan bibir mulut seperti:
- Yusuf : 11
3. Campurkan shod ( ) dan zal ( ) bagi Qiraat Warsy
seperti :

- Al- Fatihah :
6
4. Campurkan baris bawah dan hadapan seperti :

15. Al - Raum
Khusus untuk huruf yang berbaris di bawah. Raum ialah
membunyikan sedikit suara selepas mewaqafkan bacaan. Bacaan
dengan raum tidak boleh dimadkan ,
Contoh :

16. Bacaan dengan sin ( ) atau shod ( ) .
1. Wajib dibaca dengan sin ( ) pada kalimah
kalimah :

- Al-Baqorah : 245
- Al-Araf : 69
2. Harus dibaca dengan sin ( ) atau shod ( )
kalimah :

- Al Thur : 37


3. Wajib dibaca dengan shod ( ) kalimah :


- Al-Ghasyiah : 22.

 7. Huruf yang ada kalanya kuat ( tafkhim ) dan ada kalanya

lemah(tarqiq).
Ada 3 huruf :
1. Alif ( )
2. Lam ( )
3. Ro ( )
1. Alif ( )
Dibaca tebal bila didahului olegh huruf istila seperti :

dan seumpamanya. Adapun kalimah
Ro ( )
bukan huruf istila tetapi huruf yang berbaris di atas. Jadi
bunyinya tebal. Oleh itu , alif juga dibaca dengan tebal.
Sekiranya didahului oleh huruf istifal maka alif akan dibaca
tipis
seperti :

 2. Lam (

Ditebalkan lam apabila didahului oleh huruf berbaris

di atas atau hadapan seperti :

Jika didahului huruf berbaris di bawah atau lam
berbaris di bawah maka dibaca dengan tipis seperti :

 3. Ro (

Dibaca tebal apabila :

a. Ro berbaris di atas seperti

b. Ro berbaris di hadapan seperti :

c. Ro mati didahului huruf bernbaris di atas :

d. Ro mati didahului huruf berbaris di hadapan:

e. Selepas ro mati ada huruf istila :

f. Sebelum ro mati ada hamzah washal ( baris mendatang ) :

 g. Ro dimatikan kerana waqaf, sebelumnya wau mati yang diselangi

huruf berbaris di atas :

h. Ro mati kerana waqaf , sebelumnya ada wau mati yang diselangi
huruf berbaris di hadapan :

i. Ro mati kerana waqaf diselangi huruf mati yang sebelumnya ada
huruf berbaris di atas :

j. Ro dimatikan kerana waqaf diselangi huruf mati yang sebelumnya ada
huruf berbaris di hadapan:

Ro yang dibaca tebal dan tipis .

1. Al-Syura : 63

 Sebab :
a. Fa berbaris di bawah dan ro mati.
b. Qof adalah huruf istila.
Hukumnya : Lebih afdhal dibaca tipis ( tarqiq ).

Sebab : Sebelum huruf istila ada huruf berbaris di
bawah.
2. Yusuf :

Hukumnya :

a. Bila washal wajib ditebalkan

b. Bila waqaf dibaca dua wajah : tipis atau tebal

kerana ro dimatikan .

 Ro wajib ditipiskan pada 6 contoh berikut :

2.
bawah.
3.
1.

- berbaris di bawah
-sebelum ro ada huruf istifal berbaris di

-sebelum ro ada huruf lein .

4.
- sebelum ro ada ya mati yang
sebelumnya ada huruf berbaris di bawah.
5. - ro berbaris di bawah
6. ro bertasydid berbaris di bawah.


Bacaan
dan

Bagi kalimah
lazimnya dibaca tanpa mad
( qasar ) seperti :


dan lain-lain kecuali pada kalimah kalimah ini :
Al-Imran : 119
Al-Zumar : 9
dan Al-Imran : 113
Tho Ha : 130

Al-Zumar : 17

Al-Rad : 27 dan Lukman : 15

Al-Furqan : 49

Bagi kalimah sudah lazim dibaca dengan mad
( panjang ).

18.

Diwajibkan dengung (2 harakat ) apabila bertemu nun ( )

atau mim ) ) bertasydid (sabdu).
Contoh :

19. Wajibal Ghunnah (

20. Alif Lam Taarif ( )

Terdapat 2 hukum alif lam taarif :

Alif Lam Taarif Qamariah

Iaitu apabila alif lam bertemu 14 huruf ini:

) , Ba ( ) , Ghain ( ) , Ha ( ) , Jim ( )
, Kaf ( ) , Wau ( ) Kho ( ) , Fa ( ) , Ain ( ) ,
Qof ( ) , Ya ( ) ,
Mim ( ) , Ha ( ) .
Ia diungkapkan dalam :

Ia dibaca dengan Idzhar.
Contoh :

Hamzah (

Diwajibkan dengung (2 harakat ) apabila bertemu nun ( )

atau mim ) ) bertasydid (sabdu).
Contoh :

19. Wajibal Ghunnah (

20. Alif Lam Taarif ( )

Terdapat 2 hukum alif lam taarif :
Alif Lam Taarif Qamariah

Iaitu apabila alif lam bertemu 14 huruf ini:

) , Ba ( ) , Ghain ( ) , Ha ( ) , Jim ( )
, Kaf ( ) , Wau ( ) Kho ( ) , Fa ( ) , Ain ( ) ,
Qof ( ) , Ya ( ) ,
Mim ( ) , Ha ( ) .
Ia diungkapkan dalam :

Ia dibaca dengan Idzhar.
Contoh :

Hamzah (

 Alif Lam Taarif Syamsiah

Iaitu alif lam yang bertemu 14 huruf selain huruf

alif lam qamariah.
Ia terkandung dalam nadzam

Ia dibaca dengan Idgham.

Contoh :

Hukum Mad

Mad ialah kadar panjang bacaan yang disebut harakat. Satu alif
bersamaan 2 harakat.
Terdapat 3 huruf mad :
Alif ( ) , Wau ( ) dan Ya ( ) .

1.Mad Ashli (

Ia disebut juga Mad ThobiI ( ) atau Mad Zati. ( ) .

Ada 3 syarat berlakunya mad ini :
Sebelum alif terdapat huruf berbaris di atas.
Sebelum wau mati terdapat huruf berbaris di hadapan.

Sebelum ya mati terdapat huruf berbaris di bawah.

Kadar panjang bacaan Mad Ashli ialah satu alif atau 2 harakat sama

ada ketika washal ataupun waqaf.

Contoh :


)
Ia berlaku apabila selepas huruf mad itu terdapat
huruf lain selain hamzah. Kemudian dimatikan huruf
tersebut kerana waqaf.
Kadar panjang bacaannya ialah : 2 harakat atau 4
harakat atau 6 harakat
Contoh :

3.
Mad Jaiz Munfashil ( )
Berlakunya mad ini apabila huruf mad bertemu
hamzah washal hamzah dua kalimah).
Ia dibaca dengan 2 atau 4 atau 5 harakat.

Contoh :



2.Mad Aridh Lil-Sukun (

 4. Mad Wajib Muttashil (

Mad Wajib Muntashil ialah apabila huruf mad bertemu hamzah qata

( satu kalimah).
Ia dibaca dengan
4 atau 5 harakat ketika washal
4 atau 5 atau 6 harakat ketika waqaf.
Contoh :

5.Mad Lazim Kalimi Mutsaqqal ( )

Iaitu apabila terdapat huruf bertasydid (bersabdu) selepas huruf mad.

Ia dibaca dengan 6 harakat.
Contoh :

6. Mad Lazim Kalimi Mukhaffaf ()

Iaitu apabila huruf mad bertemu huruf mati.

Ia dibaca dengan 6 harakat juga.

Surah Yunus : 51 & 91

Hanya satu kalimah ini sahaja di dalam Al-Quran.
Contoh :

7.

Mad Lazim Harfi Mutsaqqal ()

Iaitu apabila terdapat huruf hijaiyyah di awal surah. Dalam satu

huruf itu mengandungi tiga huruf. Huruf di tengahnya huruf mad
dan huruf ketiganya diidghamkan ke dalam huruf ketiga.
Ia dibaca dengan 6 harakat.
Ada 10 tempat Mad Lazim Harfi Mutsaqqal di dalam Al-Quran :
7.1. Lam ( ) dalam Surah Al-Baqorah, Al-Imran, Al-Aaraf , ArRad , Al-Ankabut , Ar-Rum, Luqman dan As-Sajadah.
7.2. Sin ( ) dalam Surah Al-Syura dan Al- Qoshash.
Contoh :
a. Lam dalam :

b. Sin dalam :

8.Mad Lazim Harfi Mukhaffaf ()

Iaitu apabila terdapat huruf hijaiyyah di awal surah.
Dalam satu huruf ada tiga huruf.
Huruf di tengahnya huruf mad dan huruf ketiganya bukan
huruf yang diidghamkan.
Kadar panjang bacaannya ialah 6 harakat.
Contoh :
a. Mim dalam :

b. Kaf dalam :
c. Sin dalam :

9.

Mad Lein (

Apabila huruf berbaris di atas bertemu ya ( ) mati atau wau

( ) mati . Selepas huruf- huruf tersebut terdapat huruf yang
dimatikan kerana waqaf.
Ia dibaca dengan kadar 2 , 4 atau 6 harakat.

Contoh :

10. Mad Faraq (

Dua hamzah bertemu huruf bertasydid. Hamzah kedua ditukarkan

kepada huruf mad.
Bacaannya dimadkan seperti mad lazim iaitu 6 harakat .

Contoh :
Al-Anam : 143/144

Yunus : 49

11.Mad Tamkin ()

Ada dua pendapat :

Huruf ya bertasydid bertemu ya. Ia dibaca dengan
2 harakat ( washal ).
Contoh :

Wau mati bertemu wau dan ya mati bertemu ya. Ia

dibaca 2 harakat jua.

Contoh :

12.Mad Badal (

Pertemuan dua hamzah. Hamzah kedua ditukar

menjadi mad. Ia dibaca dengan 2 harakat.
Contoh :

 13. Mad Iwadh ( )

Setiap kalimah yang berakhir dengan baris dua di atas .
Apabila diwaqafkan dibaca dengan satu baris sahaja
dengan kadar 2 harakat .

14. Mad Shilah Qoshirah ) )

Contoh :

Setiap ha dhomir yang didahului oleh huruf yang bebaris

dan selepasnya pun berbaris.

Ia dibaca dengan 2 harakat apabila washal sahaja

Contoh :

15. Mad Shilah Thowilah ( )

Setiap ha dhomir yang sebelumnya ada huruf berbaris

dan ia bertemu hamzah.
Ia dibaca dengan 4 atau 5 harakat ketika washal
sahaja.
Contoh :



16.Mad Taadzim ()
Yakni membesarkan Allah dan menafikan Tuhan selain
Allah.
Cibaca dengan 4 atau 5 harakat.
Contoh:

17. Mad Tabriah ( )

Mengandungi kata nafi untuk membezakan.
Dibaca dengan 2 harakat.
Contoh :

Pelajaran 10
Huruf Hijaiyyah Awal Surah

Terdapat 14 huruf hijaiyyah di awal surah iaitu :

Shod ( ) , Lam ( ) , Ha ( ) , Sin ( ) , Ha ( ),

Ya ( ) , Ro ( ) , Mim ( ) , Nun ( ) , Qof ( ) ,

Tho ( ) , Ain ) ) , Kaf ( ) dan Alif ( ) .

Ia disimpulkan dalam ungkapan :

1. Mad Thobii ( 5 huruf ) -

Dibaca dengan 2 harakat
Contoh :

Ha dalam :

Tho dalam :

Ro dalam :

2. Mad Lazim ( 7 huruf ) -

Dibaca dengan 6 harakat.
Contoh : Mim dalam :

Shod dalam :

Lam dalam :

3. Mad Lein ( 1 huruf ) Contoh :

Panjang bacaan : 2, 4 ,6 harakat.

4. Bukan Mad ( 1 huruf )

Contoh :

Sujud Tilawah
Di dalam al-Quran al-Karim terdapat 14 ayat sajdah
yang disunatkan bagi orang yang membaca dan
mendengarnya melakukan sujud satu kali, sama ada
dalam solat atau di luar solat. Jika pembacanya tidak
sujud maka orang yang mendengarnya tidak disunatkan
sujud. Syaratnya mestilah suci daripada hadas, menutup
aurat dan menghadap qiblat. Mesti niat sujud tilawah.
Ucap takbir apabila hendak sujud. Jika di luar solat,
selepas sujud hendaklah memberi salam
apabila sudah duduk. Dalam sujud dusunatkan membaca:

 Telah sujud mukaku kepada Allah

yang menjadikan dan memecah (membuka)
pendengaran dan penglihatan dengan
kekuasaan dan kekuatan-Nya.
Maha berkat Allah sebaik-baik pencipta.
Jika berhadas kecil atau tidak menutup aurat
bacalah tasbih:

14 ayat sajdah tersebut ialah :

1.Surah Al-Araf ayat : 206


2.Surah Ar-Radu ayat : 15


3.Surah An-Nahli ayat : 49


4.Surah Al-Isra ayat
:107

5.Surah Maryam ayat

: 58
................

6.Surah Al-Haj ayat

: 18

.............

7.Surah Al- Haj ayat

: 77


8.Surah Al- Furqan ayat : 60

9.Surah An-Namli ayat : 25

10.Surah As-Sajdah ayat :15

.........
: 37

11.Surah Fussilat ayat

...... .......
.....

12.Surah An-Najmi ayat : 62

13.Surah Al-Insyiqaq ayat 21

14.Surah Al-Alaq ayat

: 19

Cara Memulakan Bacaan

Dengan Hamzah Bersambung
Hamzah bersambung (wasal) ditulis dengan
bentuk huruf alif ( ) dan terletak di atasnya
tanda bersambung ( ). Ia berupa huruf imbuhan
dan ujud di awal kalimah.Apabila memulakan
bacaan dengannya, ia diberi tanda bacaan mengikut
ketetapan ilmu Saraf Bahasa Arab iaitu :
1.Pada kata sandang tarif ( ) iaitu alif lam Qamariah
dan Syamsiah ia diberi tanda bacaan baris di atas .
Contoh :

2. Jika huruf ketiga pada kata kerja berbaris di atas

atau di bawah, maka tanda bacaannya baris bawah.
Contoh:

3. Pada kata nama masdar ( terbitan) yang terdiri
daripada lima atau enam huruf, ia diberi tanda
bacaan baris di bawah .
Contoh:

2. Jika huruf ketiga pada kata kerja berbaris di atas

atau di bawah, maka tanda bacaannya baris bawah.
Contoh:

3. Pada kata nama masdar ( terbitan) yang terdiri

daripada lima atau enam huruf, ia diberi tanda
bacaan baris di bawah .
Contoh:

Ada 7 kalimah di dalam al-Quran yang bukan

kata nama terbitan tetapi merupakan kata
nama am juga dibaca dengan baris bawah
iaitu :

Dalam kalimah ada dua hamzah
wasal. Hamzah pertama dibaca
berbaris atas manakala hamzah kedua
dibaca dengan baris bawah.

4. Jika huruf ketiga pada kata kerja berbaris

hadapan yang lazim, maka tanda bacaannya
berbaris hadapan.
Contoh:


Kalimah seperti juga kalimah ,
apabila memulakan bacaan dengannya huruf
hamzah yang berikutnya ditukarkan kepada
dan
sebagai huruf mad.

Kecuali pada 5 kalimah kata kerja perintah

jamak ( ) sahaja yang terdapat dalam
al-Qurandi mana huruf ketiga baris
hadapannya bukan asli ( mendatang), maka
hamzah wasal hendaklah diberi tanda
bacaan baris di bawah:

Untuk memastikan huruf ketiga itu berbaris
hadapan bukan asli (mendatang), kita sebut
kalimah tersebut dengan kata kerja perintah
(imperatif), mufrad(tunggal) atau
muthanna(duaan).


(Tunggal)

(Duaan)

(Jamak)

Keterangan

Jelas huruf yang ketiga

berbaris di bawah pada
imperatif tunggal
dan duaan.

Jika tidak pasti penggunaan barisnya, eloklah

dibaca wasal .

Kesalahan-kesalahan Dalam Bacaan Al-Quran

Ulamak membahagikan kesalahan dalam
bacaan al-Quran kepadsa dua bahagian:
1. Kesalahan yang nyata
1.1. Kesalahan pada sebutan huruf sama ada
berubah makna atau tidak. Contohnya
menukarkan bacaan huruf tho ) ) kepada
dal ( ) atau ta ) ) dengan
meninggalkan sifat istila yang ada pada huruf
tho) ) .

1.2. Kesalahan pada tanda bacaan, sama ada berubah

makna atau tidak, seperti
dibaca dengan . Asalnya huruf dal ( )
berbaris hadapan dibaca dengan baris di atas, atau
dibaca .
Asalnya huruf ta ( ) berbaris atas dibaca
dengan baris hadapan.
Kesalahan-kesalahan di atas dihukum haram
dan berdosa. Jika berlaku di dalam bacaan sembahyang,
maka hukumnya sembahyang itu tidak sah. Kesalahan ini
dapat dikesan oleh ahli pembaca dan kaum muslimin amnya.

2. Kesalahan tersembunyi
Tidak membawa kepada perubahan makna seperti
meninggalkan dengung, tidak dapat menentukan kadar
harakat mad dengan tepat atau tidak dapat membaca
sifat huruf itu dengan sempurna.
Kesalahan ini tidak merosakkan sembahyang
namun dihukumkan makruh dan aib di sisi ahli
pembaca al-Quran.
Kesalahannya hanya dapat dikesan oleh ahli
pembaca al-Quran.

Tingkatan Bacaan Al-Quran

Ada 4 tingkatan atau martabat :
1. At- Tartil ( )
Bacaan yang perlahan-lahan, tenang dan melafazkan
setiap huruf daripada makhrajnya yang tepat serta menurut
hukum-hukum bacaan tajwid dengan sempurna dan
merenung makna, hukum dan pengajaran ayat. Martabat ini
adalah yang lebih baik dan lebih diutamakan berdasarkan
firman Allah swt:

Yang bermaksud : Telah Kami (Allah) membacakannya
(al-Quran) kepadamu (Muhammad) secara tartil
- Surah al-Furqan :32

2. At-Thqiq ( )
Bacaannya seperti tartil juga cuma
lebih lambat dan perlahan seperti membetulkan
bacaan huruf daripada makhrajnya, menepatkan
kadar bacaan mad dan dengung. Tingkatan
bacaan ini biasanya bagi mereka yang baru belajar
membaca al-Quran supaya dapat melatih lidah
menyebut huruf dan sifat huruf dengan tepat.

3. Al-Hadar ()

Bacaan yang cepat serta memelihara

hukum-hukum tajwid. Tingkatan bacaan
ini biasanya bagi mereka yang menghafal
al-Quran supaya dapat mengulangi bacaannya
dalam masa yang singkat.

4. At-Tadwir ( )

Bacaan pertengahan antara tartil dan hadar

serta memelihara hukum-hukum tajwid.
Baris di atas
Baris di bawah
Baris hadapan

Tanda bulat. Huruf tambahan di atas

alif, wau dan ya ( tidak dibaca/ hazaf
baik ketika wasal atau waqaf)
Tanda bujur. Huruf tambahan di atas
alif, wau dan ya,( tidak dibaca kecuali ketika waqaf)

Tanda alif kecil/fatah menunjukkan

bacaan mad pada huruf berbaris di
atas.

Tanda sabdu
Baris dua atas selari

Baris dua bawah selari

Wajib membaca dengan sin

menggantikan sod.Jika diletakkan di
bawah,bacaan dengan sod lebih
masyhur.

Baris dua hadapan selari

Menunjukkan ayat sujud/sajdah.

Tanda permulaan juzuk, hizb,

Baris dua hadapan tidak selari setengah dan seperempat hizb.
Berakhirnya ayat dan nombor
Tanda sukun, bacaan idzhar.

ayat.

Waqaf dan Ibtida

a. Ibtida
Iaitu memulakan ayat ( bacaan ).
Ada 2 cara :
Hasan (baik )
Memulakan ayat selepas waqaf tam (
atau kafi ( ) .

Qobih ( buruk / keji )

Memulakan ayat yang mengubah pengertian
dan susunan ayat.

B. Tanda Waqaf (Othmani)

Lazim
Jaiz (harus)
Sempurna (tam)
Harus washal
semata-mata
Lebih sempurna
Lebih harus waqaf
Kafi (Memadai)
Diwashalkan (Wasal
lebih aula)

Lebih memadai

Dilarang waqaf

Hasan (baik)
Harus waqaf
di salah satu tempat

Lebih bagus

Lebih harus waqaf

Waqaf lebih utama(aula)

Waqaf dan Ibtida

a. Ibtida
Iaitu memulakan ayat ( bacaan ).
Ada 2 cara :

1 Hasan (baik )
Memulakan ayat selepas waqaf tam (
atau kafi ( ) .

2.Qobih ( buruk / keji )

Memulakan ayat yang mengubah pengertian
dan susunan ayat.

B. Tanda Waqaf (Othmani)

Lazim

Jaiz (harus)

Sempurna (tam)

Harus washal semata-mata

Lebih sempurna

Lebih harus waqaf

Kafi (Memadai)

Diwashalkan (Wasal lebih aula)

Lebih memadai

Dilarang waqaf

Hasan (baik)
Harus waqaf di salah satu tempat

Lebih bagus

Lebih harus waqaf

Waqaf lebih utama(aula)

Penghargaan dan Terima kasih

Kepada guru-guruku secara musyafahah / talaqi :
1.Almarhum Tok Nah (Pulau Kundor)
2.Almarhum Pak Cik Lah (Pulau Kundor)
3.Almarhum Pak Mat (Pulau Kundor)
4.Almarhum Lebai Yusof (Dalam Rhu, Tumpat)
5. Tn Hj Yusof Abdullah (Kg Laloh, Kuala Krai)

Dato Hj Hassan Azhari Siri Muqaddam di RTM

Tn Hj Ab Rahman Al- Fadi (Thailand ) Buku Lunasan
Hj Abdullah Al-Qari Qari dan Qqriah
Us Hassan Mahmood Al-Hafiz Ilmu Tajwid Al-Quran
Tn Hj Ismail Mahmood Al-Hafiz (Skrg. Tan Sri)
Mutiara Asuhan Islam (Tajwid)
Us Sulaiman Ibrahim (Kemboja )
Fathur Rahman Fi Tajwid Al-Quran
Tn Hj Nuh Al-Kelantani Tuhfatus Subyan
Fi Tajwid Al-Quran
Tn Hj Abdul Qadir Leong Tajwid al-Quran Rasm Uthmani
Ustaz Abdul Bari Abdullah RMK
Almarhum Tn Hj Ab Rahman Hussin - RMK
Semoga Allah kurniakan keberkatan dan
kerahmatan dunia dan akhirat . Amin !