Anda di halaman 1dari 41

BAB 3

TRIGONOMETRI

Rumus jumlah dan selisih dua


sudut:
sin( + ) = sin.cos +
cos.sin
Rumus jumlah dan selisih
sin( - ) = sin.cos dua sudut:
cos.sin
cos( + ) = coscos - sinsin

cos( - ) = coscos + sinsin

Rumus jumlah dan selisih dua


sudut:
tan( + ) =
tan( - ) =

CONTOH SOAL SIN

4
5 24
25

3
57
25

1. sin A =
cos A =
cos B =
sin B =
sin(A B) =.
= sinAcosB cosAsinB
3
7
= 5 x 25
21
96

= 125 125
75
3

= 125 5

4
5

24
25

7
cos
B=

3 =
2. Diketahui sin A

25

A dan B adalah sudut-sudut lancip


sin(A B) =.
jawab:
? ?
sin(A B)= sinA cosB cosA sinB

5
A
4

3
5
4
5

sinA =
cosA =

7
25

cos B =
2
B5

2
4
7

sin B

24
=
25

5
13
5
13
cos
cos

sin
sin
....
1.
7
28
7
28
Bahasan:
coscos + sinsin = cos( - )

cos 57 cos 1328 sin 57 sin 1328 cos( 57 1328 )


7
cos(
)
=
28

cos(
)
4
=
1
2
=
2

cos( a b )
....
2.
cos a . cos b
a. sina.sinb
b. cosa.cosb
c. sina.sinb
d. 1 tana.tanb
e. 1 + tana.tanb

cos( a b )
cos a .cos b sin a . sin b

cos a .cos b
cos a .cos b
cos a .cos b sin a . sin b
= cos a .cos b cos a .cos b

= 1 tana.tanb jawab d

3. Tentukan
nilai cos56 + sin56.tan28

Bahasan:
cos56 + sin56.tan28 0
= cos56 +
= cos56 +

sin 28
sin56. cos 28 0
sin 56 0 . sin 28 0
cos 28 0

=
=
=
=
Jadi,

0
0
sin
56
.
sin
28
cos56 +
cos 28 0
cos 56 0 cos 28 0 sin 56 0 . sin 28 0
cos 28 0
cos( 56 0 28 0 )
cos 28 0
sin 28 0
=
1
0
cos 28

Nilai cos56 + sin56.tan28 = 1

4. Pada suatu segitiga siku-siku


ABC berlaku cosA.cosB = .
Maka cos(A B) =.

Bahasan:
siku-siku ABC; cosA.cosB =
maka ABC siku-siku di C
C = 90
A + B + C = 180 A + B = 90

A + B + C = 180 A + B = 90
A = 90 B B = 90 A
cos(A B)
= cosA.cosB + sinA.sinB
= + sin(90 B).sin(90-A)
= + cosB.cosA
=+
=1
Jadi cos(A B) = 1

Rumus
jumlah dan selisih dua sudut
tan( + ) =

tan tan
1 tan . tan

tan( - ) =

tan tan
1 tan . tan

1. tan 105 = .
Bahasan:
tan105 = tan(60 + 45)
o
o
tan 60 tan 45

o
o
1 tan 60 . tan 45
3 1

1 3.1
1 3 1 3

x
1 3 1 3

tan 105 =
=
=
=

1 3

1 3

1 3
1 3
( 1 3 )2
13
1 2 3 3
13
42 3
2

= -2 - 3

2. Diketahui A + B = 135 dan


tan B = . Nilai tan A= .

Bahasan:
A + B = 135
tan(A + B) = tan 135
tan A tan B
1 tan A . tan B = -1
tan A 21
1 tan A . 21

= -1

tan A 21
1 tan A . 21

= -1

tan A + = -1 + tan A
tan A - tan A = -1 -
tan p = -1
Jadi, tan p = -3

3. Jika tan q = dan p q =


maka tan p = .

Bahasan:
p q =
tan(p q) = tan
tan p tan q
1 tan p . tan q = 1
tan p 21
1 tan p . 21

=1

tan p 21
1 tan p . 21

=1

tan p - = 1 + tan p
tan p - tan p = 1 +
tan p = 1
Jadi, tan p = 3

Rumus Sudut Rangkap

sin2a = 2 sina.cosa
contoh: 1. sin10 = 2sin5.cos5
2. sin6P = 2sin3P.cos3P
3. sin t = 2sint.cost

1.Diketahui cos =
Nilai sin 2 =.
Bahasan:
cos = 3
5
5 sin = 4
4

3
5

cos =
5 sin =

3
5
4
5

Jadi sin2 = 2sin.cos


= 2. 4 x 3 = 24
5

25

2. Jika tan A = maka sin 2A =.


Bahasan:
tan A =
1
2
2
sinA
=
2

5
1
5
2
A
dan cosA =
5
2
sin2A = 2 sinA.cosA
=2x 1 x 2
= 4
5

3. Jika sinx cosx = p


maka harga sin 2x =.
Bahasan:
sinx cosx = p
(sinx cosx)2 = p2
sin2x 2sinx.cosx + cos2x = p2

sin2x 2sinx.cosx + cos2x = p2


sin2x + cos2x 2sinx.cosx = p2
1 sin2x = p2
1 p2 = sin2x
Jadi, harga sin2x = 1 p2

4. Diketahui A adalah sudut lancip


dan cosA = x 1
2x
Nilai sin A = .
Bahasan:
x1

t = x - 1

cosA =
2x
2x dengan phytagoras
2
t
= 2x (x + 1)
A
x+ 1 t = x - 1

t = x - 1

2x
A
x+ 1

cosA = x 1 sinA =
2x
sinA = 2sinA.cosA
=2x
=

x1

2x
x2 1
Jadi,
x

x1
2x

x1
2x

sin2x =

http://meetabied.wordpress.com

x2 1
x

Rumus Sudut Rangkap


cos 2a = cos2a sin2a
= 2cos2a 1
= 1 2sin2a

1. Diketahui cos = 1
3
maka cos 2 =.
Bahasan:
cos2 = 2cos2 - 1
= 2( 1 )2 1
3
= 2 -1
9
=- 7
9

2. Diketahui sinx =
maka cos 2x =.
Bahasan:
cos2x = 1 2sin2x
= 1 2()2
=1
=

3. Diketahui tan p =
maka cos 2p =.
Bahasan:
1
tan p = sin p = 5
2
cos2p
=
1

2sin
p
5
1
1 )2
=
1

2(
p
2
2 5
=1 5
3
= 5

4. Diketahui sudut lancip A


1
dengan cos 2A =
3
Nilai tan A = .
Bahasan:
cos 2A = 1 2sin2A
1
2
=
1

2sin
A
3
2sin2A = 1 1 = 2
3

cos 2A = 2cos2A 1
1 = 2cos2A 1
3

2cos A =
2

1
3

+1=
2sin2A
2cos2A

4
3

2
3
4
3

tan2A =
=
tan2A =
A lancip Jadi, tan A = 2

5. Diketahui A adalah sudut lancip


dan cosA = x 1
2x
Nilai sin A adalah.
Bahasan:

cos A = 2cos2A 1

= 2

x1
2x

= 2
=

1
x

x 1

2x

-1
-1

x 1

2x
2x 2 2x
2x

cos x = 2
cos x =
cos x =

1
x

x 1
2

Jadi, nilai sin x =

x2 1
x

6. Buktikan:
1 cos a
tan 21 a
sin a

Bahasan:

1 (1 2 sin a )
1 cos a

2 sin 12 a cos a
sin a
2 1
2
1
2

2 sin 2 21 a

2 sin 21 a cos 21 a

2 sin 2 21 a
1 cos a

sin a
2 sin 21 a cos 21 a
sin 21 a

cos 21 a

Terbukti :

tan 21 a
1 cos a
tan 21 a
sin a

Rumus Sudut Rangkap


tan 2a =

Contoh:

2 tan a
2
1 tan a
0

2 tan 10
1. tan 20 =
1 tan 2 10 0
2 tan 5 x
2. tan 10x =
1 tan 2 5 x

1. Jika tan A = 3
maka tan 2A =.
Bahasan:

tan 2A =
=
=

2. tan A
1 tan 2 A
2. 3
1 32
6
3
=
8
4

5
2. Jika cos x =
13
maka tan 2x =.
Bahasan:

13

12

x
5

12
tan x =
5

tan 2x =
=
=

2. tan A
2
1 tan A
2. 125

24
5
144
25

12 2
5

tan 2x =

24
5
144
25

=
=
Jadi,

24
5
25 144
25

24.5
120

tan 2x119
= 119

SELAMAT BELAJAR

Anda mungkin juga menyukai