permasalahan-permasalahan yang
diformulasikan secara matematis
dengan cara operasi hitung
(arithmetic). Hasil dari penyelasaian
numeris merupakan nilai perkiraan
atau pendekatan dari penyelesaian
analitis atau eksak. Karena merupakan
nilai pendekatan, maka terdapat
kesalahan terhadap nilai eksak. Nilai
kesalahan tersebut harus cukup kecil
terhadap tingkat kesalahan yang
1
ditetapkan.
xi
xi+1
xt
f(xi)
f(xi+1)
f(xt)
120,0000
140,0000
130,0000
1,9229
-2,5155
-0,4913
130,0000
120,0000
125,0000
-0,4913
1,9229
0,6649
125,0000
130,0000
127,5000
0,6649
-0,4913
0,0743
127,5000
130,0000
128,7500
0,0743
-0,4913
-0,2116
128,7500
127,5000
128,1250
-0,2116
0,0743
-0,0694
128,1250
127,5000
127,8125
-0,0694
0,0743
0,0023
127,8125
128,1250
127,9688
0,0023
-0,0694
-0,0336
127,9688
127,8125
127,8906
-0,0336
0,0023
-0,0157
127,8906
127,8125
127,8516
-0,0157
0,0023
-0,0067
10
127,8516
127,8125
127,8320
-0,0067
0,0023
-0,0022
11
127,8320
127,8125
127,8223
-0,0022
0,0023
0,0000
7
xi 1 x*
f ( xi 1 )
xi 1 xi
f ( xi 1 ) f ( xi )
xi 1 x*
f ( xi 1 )
( xi 1 xi )
f ( xi 1 ) f ( xi )
x* xi 1
f ( xi 1 )
( xi 1 xi )
f ( xi 1 ) f ( xi )
f ( x)
x2
( x 273,935 )
x* xi 1
I
xi
73,773 x 0
f ( xi 1 )
( xi 1 xi )
f ( xi 1 ) f ( xi )
xi+1
x*
f(xi)
f(xi+1)
f(x*)
120,0000
140,0000
128,6649
1,9229
-2,5155
-0,1923
128,6649
120,0000
127,8772
-0,1923
1,9229
-0,0126
127,8772
120,0000
127,8259
-0,0126
1,9229
-0,0008
127,8259
120,0000
127,8226
-0,0008
1,9229
-0,0001
127,8226
120,0000
127,8224
-0,0001
1,9229
0,0000
f ( xi ) 0
f ' ( xi )
xi xi 1
f xi
xi xi 1
f ' xi
f ( xi )
xi 1 xi
f ' ( xi )
10
f ( x)
f ' ( x) ?
x2
( x 273,935 )
2
73,773 x 0
11
xi 1 xi
f ' ( xi )
xi 1
f ( xi )
f ' ( xi )
f ( xi ) f ( xi 1 )
xi xi 1
f ( xi )( xi xi 1 )
xi
f ( xi ) f ( xi 1 )
12
f ( x)
x2
( x 273,935 )
2
xi 1 xi
73,773 x 0
f ( xi )( xi xi 1 )
f ( xi ) f ( xi 1 )
xi-1
xi
xi+1
f(xi-1)
f(xi)
f(xi+1)
100,0000
101,0000
122,9103
8,0646
7,7126
1,1780
101,0000
122,9103
126,8601
7,7126
1,1780
0,2231
122,9103
126,8601
127,7828
1,1780
0,2231
0,0091
126,8601
127,7828
127,8221
0,2231
0,0091
0,0001
127,7828
127,8221
127,8224
0,0091
0,0001
0,0000
13
X
Ganjil
Y
Ganjil
Genap
Genap
Ganjil
Genap
Genap
Ganjil
Ganjil
Genap
Genap
Ganjil
Genap
14
Z
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
SOAL
a dan b
b dan a
c dan e
d dan f
e dan a
f dan b
a dan e
b dan f
c dan a
d dan b
e dan c
f dan d
a dan c
b dan d
c dan d
d dan f
X
Ganjil
Y
Ganjil
Genap
Genap
Ganjil
Genap
Genap
Ganjil
Ganjil
Genap
Genap
Ganjil
Genap
15
Z
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
Ganjil
Genap
SOAL
a dan b
b dan a
c dan e
d dan f
e dan a
f dan b
a dan e
b dan f
c dan a
d dan b
e dan c
f dan d
a dan c
b dan d
c dan d
d dan f
17
a11 . x + a12 . y + a13 . z = b1
a21 . x + a22 . y + a23 . z = b2
a31 . x + a32 . y + a33 . z = b3
a11
a12
a13 |
b1
a22
a23 |
b2
a33 |
b3
z = b3 / a33
y = (b2 a23 z) / a22
x = (b1 a12 . y a13 . z) / a11
18
I
21 x + 42 y + 37 z = 3445
II
45 x + 21 y + 34 z = 3145
III
34 x + 23 y + 43 z = 3130
I
I
I
(42/21) y +
2y+
(37/21) z = (3445/21)
1,762 z = 164,048
(a21)(a11/a11) x +
(a21) (a12/a11) y +
(a21) x +
(a21) 2 y +
(45) x +
(45) 2 y +
45 x +
90 y +
79,290 z = 7382,160
(45 - 45) x +
(21 90) y +
II
(-69) y +
(a31)(a11/a11) x +
(a31) (a12/a11) y +
(a31) x +
(a31) 2 y +
(34) x +
(34) 2 y +
34 x +
68 y +
59,908 z = 5577,632
(34 - 34) x +
(23 68) y +
III
(-45) y +
II
69 y 45,290 z = -4237,16
III
45 y 16,908 z = -2477,632
II
(a21/a22)
II
II
(0/-69)
+ ( a22/a22) y
+
+
2 y + 1,762
(a23/a22) z
z = 164,048
(b1/a22)
(a32) 0 +
(a32) y
II
(-45) 0 +
(-45) y
(-45) 0,656 z =
45 y
II
29,520 z = -2763,36
(0 - 0)
0
(-45) 61,408
45 (-45) y
(a33-(a23)) z = b3 b2
16,908 (-29,520) z = -2447,632 (-2763,36)
12,612 z = 315,728
21 x + 42 y + 37 z = 3445
+ 2y +
1,762 z
= 164,048
45 x + 21 y + 34 z = 3145
0,656 z
= 61,408
34 x + 23 y + 43 z = 3130
+ 12,612 z = 315,728
21
a11 . x + a12 . y + a13 . z = b1
a21 . x + a22 . y + a23 . z = b2
a31 . x + a32 . y + a33 . z = b3
b1
b2
b3
1 x = b1
x = b1 / 1
1 y = b2
y = b2 / 1
1 z = b3
z = b3 / 1
22
B.
21 x + 42 y + 37 z = 3640
C.
21 x + 42 y + 37 z = 3537
45 x + 21 y + 34 z = 3250
45 x + 21 y + 34 z = 3273
34 x + 23 y + 43 z = 3810
34 x + 23 y + 43 z = 3638
21 x + 42 y + 37 z = 3480
D.
21 x + 42 y + 37 z = 3358
45 x + 21 y + 34 z = 3360
45 x + 21 y + 34 z = 3463
34 x + 23 y + 43 z = 3720
34 x + 23 y + 43 z = 3697
NOMOR D : 6, 7
NOMOR C : 1,2,4
NOMOR A : 8, 9
D E yi a0 a1 x i
2
2
i
i 1
i 1
a0
y
i 1
a0 a1 xi
2(1) yi a0 a1 xi 0
i 1
y a a x
i
1 i
(1)
Lanjutan 1
25
Turunan pertama terhadap parameter a1 :
D 2
0
a1
a1
y
i 1
a0 a1 xi
2( xi ) yi a0 a1 xi 0
i 1
n
2( xi ) yi a0 a1 xi 0
i 1
y x a x a x
i i
0 i
1 i
(2)
Selanjutnya
y a a x 0
na x a y
xa x a x y
i
1 i
i 1
i 0
(1)
2
i 1
(2)
Lanjutan 2
26
Persamaan untuk a0 :
na0 yi xi a1
yi xi a1
n
1
1
a0 yi xi a1
n
n
a0 y a1 x
a0
Persamaan untuk a1 :
xi a0 xi2a1 xi yi
1
x n y x a x a x y
x y x a n x a n x y
a n x xi n x y x y
n x y x y
a
n x x
i
2
i 1
i 1
2
i 1
2
i
2
i
Lanjutan 3
27
Derajat kesesuaian dari persamaan (nilai koefisien korelasi) :
Dt2 D 2
Dt2
n
D yi y
2
t
i 1
n
D yi a0 a1 xi
2
i 1
28
K
U
R
V
A
L
I
N
I
E
R
a1
n xi yi
n x i2
x
x
i
D t2 D
yi
D t2
D t2
a 0 y a1 x
yi
n
i 1
n
a 0 a1 x i
i 1
xi
yi
xi yi
x i2
( y i - y )2
y = a0 + a1 x i
( y i - y )2
1.800
0,0005
1.800
0,0005
0,9000
3.240.000
0,0000
(0,0008)
0,0000017
5.200
0,0013
5.200
0,0013
6,7600
27.040.000
0,0000
0,0024
0,0000013
7.200
0,0020
7.200
0,0020
14,4000
51.840.000
0,0000
0,0044
0,0000056
7.500
0,0045
7.500
0,0045
33,7500
56.250.000
0,0000
0,0046
0,0000000
8.000
0,0060
8.000
0,0060
48,0000
64.000.000
0,0000
0,0051
0,0000008
10.000
0,0085
10.000
0,0085
85,0000
100.000.000
0,0000
0,0070
0,0000021
39.700
0,0228
188,810
302.370.000
0,0000
0,0228
0,0000115
6,0000
a0
(0,002527)
0,0038
a1
0,000001
6.616,6667
Dt2
0,000048
D2
0,000012
Lanjutan 1
29
0,000048 0,000012
0,8713
0,000048
L0 5 m
Paksial 6440,6 kg
A 0,876 cm 2
?
L ?
Paksial 6440,6
7352,3 kg/cm 2
A
0,876
y a 0 a 1 x a 0 a 1
31
x
y
1
0,1xyz
2
0,2xyz
3
0,3xyz
4
0,4xyz
5
0,5xyz
6
0,6xyz
Lanjutan 1
33
a1
n xi yi xi yi
n Qi Pi Qi Pi
n xi2 xi
n Qi2 Qi
a0 y a1 x
A P bQ
Diperoleh nilai A dan B, selanjutnya :
A = log a0
a0 = log-1A
B = a1
a1 = B
Lanjutan 2
34
Derajat kesesuaian dari persamaan (nilai koefisien korelasi) :
Dt2 D 2
Dt2
n
D yi y
2
t
i 1
n
D yi a0 xi
2
i 1
a1 2
35
Lanjutan 1
36
15,5253
22,6068
1,5864
8,5646
6
6
a0 log 1 A log 1 ( 8,5646) 10 8,5646 0,000000003
A
y a0 x a1 0,000000003 x1,5864
r
0,0000478 0,000013
0,8550
0,0000478
Lanjutan 1
38
a1
n xi yi xi yi
n Qi Pi Qi Pi
n xi2 xi
n Qi2 Qi
a0 y a1 x
A P bQ
Diperoleh nilai A dan B, selanjutnya :
A = ln a0
a0 = ln-1A
B = a1
a1 = B
Lanjutan 2
39
Derajat kesesuaian dari persamaan (nilai koefisien korelasi) :
r
Dt2 D 2
Dt2
n
D yi y
2
t
i 1
D yi a0 e a1x
2
i 1
xi
yi
Pi = ln y i
Qi = x i
Qi Pi
Q i2
( y i - y )2
y = a0 e a1 x
( y i - y )2
1800
0.0005
-7.6009
1800 -13681.6244
3240000
0.0000109
0.000449
0.000000
5200
0.0013
-6.6454
5200 -34556.0333
27040000
0.0000063
0.001545
0.000000
7200
0.0020
-6.2146
7200 -44745.1783
51840000
0.0000032
0.003195
0.000001
7500
0.0045
-5.4037
7500 -40527.5841
56250000
0.0000005
0.003563
0.000001
8000
0.0060
-5.1160
8000 -40927.9665
64000000
0.0000048
0.004273
0.000003
10000
0.0085
-4.7677
10000 -47676.8912
100000000
0.0000221
0.008837
0.000000
39700
0.0228
-35.7483
39700 -222115.2778
302370000
0.0000478
0.021862
0.000005
0.0038
a0
0.0002
6616.6667
a1
0.0004
-5.9580
Dt2
0.000048
6616.6667
0.000005
P = ln y
A = ln a0
B = a1
Q=x
y
x
P
Q
a1
n xi y i xi y i
n Qi Pi Qi Pi
n x xi
2
i
n Q Qi
a 0 y a1 x
A P BQ
2
i
Dt2 D 2
Dt2
n
Dt2 yi y
i 1
n
D 2 yi a0 e a1x
i 1
Lanjutan 1
41
35,7483
39700
0,0004
8,3619
6
6
a0 ln 1 A log 1 (8,3619) e 8,3619 0,0002
A
y a0 e a1 0,0002e 0, 0004 x
r
0,000048 0,000005
0,9411
0,000048
L0 5 m
Paksial 6440,6 kg
A 0,876 cm 2
?
L ?
Paksial 6440,6
7352,3 kg/cm 2
A
0,876
y a 0 e a1x a 0 e a1
0,0002e 0,0004
0,0002e 0,0004(7352,3) 0,0034
L L 0 0,0034 5 0,0169 m 1,69 cm
D E yi (a0 a1 x i a2 xi ...... ar xi )
2
i 1
2
i
i 1
a0
y
i 1
a0 a1 xi a x ...... a x
2
2 i
r
r i
i 1
a1
y
i 1
a0 a1 xi a x ...... a x
2
2 i
r
r i
a2
y
i 1
a0 a1 xi a x ...... a x
2
2 i
r
r i
a3
y
i 1
a0 a1 xi a x ...... a x
2
2 i
r
r i
44
i 1
y a
n
i 1
2
3
4
a
x
a
x
a
x
a
x
0
1 i
2 i
3 i
4 i 0
46
Turunan pertama terhadap a1 :
n
D 2
2 xi yi a0 a1 xi a2 xi2 a3 xi3 a4 xi4 0
a1
i 1
i 1
D 2
2 xi2
a2
x y a
2
i
y a
i 1
i 1
47
Turunan pertama terhadap a3 :
D 2
2 x 3i
a3
x y a
3
i
y a
i 1
i 1
D 2
2 xi4
a4
x y a
4
i
y a
i 1
i 1
48
xi
xi2
xi3
xi
xi2
xi3
xi4
xi2
xi3
xi4
xi5
xi3
xi4
xi5
xi6
xi4
xi5
xi6
xi7
xi4
xi5
xi6
xi7
xi8
yi
x y
i i
a2 xi2 yi
3
a3
x
y
i
i
4
xi yi
a4
a0
a1
D E yi (a0 a1 x1i a2 x 2i )
2
i 1
2
i
i 1
a0
y
i 1
a0 a1 x1i a2 x 2i
2(1) yi a0 a1 x1i a2 x 2i 0
i 1
na0 a1 x1i a2 x 2i yi
50
Turunan pertama terhadap a1 :
D 2
0
a1
a1
y
i 1
a0 a1 x1i a2 x 2i
2( x1i ) yi a0 a1 x1i a2 x 2i 0
i 1
a2
y
i 1
a0 a1 x1i a2 x 2i
2( x 2i ) yi a0 a1 x1i a2 x 2i 0
i 1
a0 x 2i a1 x1i x 2i a2 x 2i2 x 2i yi
51
na0 a1 x1i a2 x 2 i yi
a0 x1i a1 x1i2 a2 x1i x 2i x1i yi
a0 x 2 i a1 x1i x 2i a2 x 2i2 x 2i yi
maka :
n
x1
i
x 2i
x1i
x1i2
x1i x 2 i
yi
x2i a0
x1i x 2i a1 x1i yi
x 2 yi
x 2 i2 a2
52
X+Y+Z = 6,7
X+Y+Z = 8,9
:c
:d
(psi)
(psi)
A
B
156.6
117.1
0.00752
0.00427
QE QC QD
(1)
p 2 A A Q C2
(2)
Pipa
D (in)
L(ft)
p 3 B BQ 2D
(3)
C
D
E
1.278
2.067
2.469
125
125
145
2,31(p 4 p 2 ) 8,69x10 4 Q C2 L c /D 5C 0
(4)
2,31 (p 4 p 3 ) 8,69x10 4 Q 2D L D /D 5D 0
(5)
Solusi
55
Persamaan penentu dapat disusun kembali sebagai berikut ini.
p 2 156,6 0,00752Q C2
Q E QC QD
p 2 A A Q C2
p 3 117,1 0,00427Q 2D
p3 B BQ 2D
p4
D 5C
Q c 2,31(p 2 p 4 )x
8,69x10 4 xL c
Q c 2,31(p 2 p 4 )x
D5D
Q D 2,31(p 3 p 4 )x
8,69x10 4 xL D
p4
1
8,69x10 4 Q 2E L E /D 5E z 5 z 4
2,31
1
8,69x10 4 Q 2E 145/2,4695 70 5,95x10 4 xQ 2E 30,30
2,31
Q D 2,31(p 3 p 4 )x
1,2785
8,69x10 4 x125
8,51x
p2 p4
2,067 5
8,69x10 4 x125
Q E QC QD
0,12626
0,14309
0,15703
0,16843
0,13003
0,14749
0,16199
0,17389
0,13241
0,15027
0,16515
0,17739