Bab 9

PERUNDA
NGAN DAN
KEHAKIMA
N

PENDAHULUAN
Undang2 Islam merupakan undang2 yang
bertunjangkan wahyu Ilahi, ia merupakan
undang2 yang sempurna dan adil untuk
semua umat manusia.
Undang2 ciptaan manusia dicipta
berdasarkan akal fikiran yang
kemampuannya terbatas serta pengaruh
nafsu yang mendorong kepada kelemahan
menyebabkan pelbagai kekurangan yang
ada pada undang2 tersebut.

PERUNDANGAN ISLAM
Perundangan ialah satu bidang yang
berhubung atau berasaskan undang2.
Undang2 bermaksud satu peraturan atau
keseluruhan peraturan yang di gubal.
Perundangan Islam ialah satu bidang yang
berhubung atau berasaskan undang2 Islam.
Undang2 Islam digubal dan dirangka
berdasarkan hukum2 Allah SWT.
Hukum2 tersebut dinamakan dengan Fiqh.
Kaedah menetapkan hukum dinamakan
Usul Fiqh.

SUMBER
HUKUM
FIQH
AlQuran

Sunah

Ijmak

Qiyas

PRINSIP PERUNDANGAN ISLAM

Beransur2 dalam perundangan
Perundangan yang
mengurangkan bebanan
Perundangan yang tidak
menyempitkan
Perundangan selaras
kemaslahatan manusia
Memastikan keadilan
terpelihara

FALSAFAH PERUNDANGAN ISLAM

MEMELIHARA AGAMA
MEMELIHARA JIWA
MEMELIHARA AKAL
MEMELIHARA
KETURUNAN
MEMELIHARA HARTA

SUMBER PERUNDANGAN
ISLAM

PRIMER

SEKUNDER

Al-Quran

Ijmak

Sunah

Qiyas
Masalih
Mursalah
Uruf
Istihsan

Al-Quran
Al-Quran ialah kalam Allah SWT yang
diturunkan dalam bahasa arab
kepada Nabi Muhammad SAW melalui
malaikat Jibril a.s , bagi yang
membacanya dikira ibadah.
Al-Quran merupakan sumber utama
dalam pembinaan hukum dan
perundangan Islam.

Sunah
Sunah bermaksud sirah atau jalan yang
biasa dilalui.
Usul fiqh: sunah bermaksud segala yang
datang dari Rasulullah SAW sama ada
perkataan atau perbuatan mahupun
pengakuan.
Fungsi sunah dalam proses menentukan
hukum syarak:
1. Memperkuatkan hukum2 yang dijelaskan
al-Quran dengan cara membawa hukum
yang sama.
2. Sebagai penjelasan kepada hukum al-

Ijma (persepakatan Ulama Mujtahid )

Ijma menurut bahasa : bertekad

melaksanakan sesuatu perkara atau
bersetuju dalam sesuatu urusan.
Istilah: persepakatan ulama mujtahid
daripada umat Muhammad SAW pada
suatu zaman selepas kewafatan
baginda atas sesuatu hukum syarak.

Qiyas (ukuran/persamaan)
Bahasa: ukuran atau persamaan.
Istilah: menghubungkan sesuatu
perkara yang tidak ada nas tentang
hukumnya dengan sesuatu perkara
yang ada nas tentang hukumnya
kerana kedua2nya mempunyai
persamaan dari segi illah hukum.
Contoh: pengharaman arak yang
memabukkn dan diqiyaskan dengan
sesuatu yang memabukkan seperti

KLASIFIKASI HUKUM
HUDUD
QISAS DAN
DIYAT
TAKZIR

Zina

Murt
ad

Qazaf

HUD
UD
Minum
Arak

Mencu
ri
Meromp
ak

HUDUD
Hudud jamak dari al-hadd: kawalan atau
cegahan.
Hudud bermaksud: merupakan keseksaan
yang bentuknya telah di wajib dan
ditetapkan.
Hukuman hudud merupakan hukuman
yang telah di tentu dan ditetapkan oleh
Allah SWT dalam al-Quran dan Sunah dan
tidak boleh dimaafkan oleh sesiapa pun.

Tiga ciri2 hukuman hudud:

Keseksaan rigid, tidak boleh
berubah atau diubah oleh hakim.
Dikenakan tujuan menjamin hak
Allah SWT.
Tujuan untuk melindungi alKesalahan2
yang
wajib
Kulliyatul khams
daripada
dikenakan
hukuman
hudud
gangguan atau
pencerobohan.

adalah:

1)
ZINA
Zina merupakan
persetubuhan
antara lelaki dan
perempuan yang
tidak mempunyai
hubungan suami
isteri.
Zina terbahagi
kepada dua jenis:

Muhsan: lelaki atau perempuan yang pernah

melakukan persetubuhan yang halal (pernah
berkahwin). Hukuman yang dikenakan adalah
rejam sampai mati.
Ghairu muhsan: lelaki atau perempuan yang
belum pernah melakukan persetubuhan yang
halal (belum pernah kahwin). Hukuman yang
wajib dikenakan adalah 100 kali sebatan.

2)
Qazaf
(menu
duh
zina
kepada
orang
baik)

Qazaf bermaksud
melemparkan tuduhan
zina kepada orang yang
baik lagi suci atau
menafikan keturunannya.
Tuduhan perlu disokong
oleh empat orang saksi .
Hukuman yang ditetapkan
adalah sebanyak 80 kali
sebatan sekiranya gagal
mengemukakan empat
orang saksi.

3)
Mencu
ri
(Sariq
ah)

Mencuri bermakna mengambil

harta orang lain secara sulit dan
berselindung.
Hukuman yang ditetapkan
adalah dipotong tangannya
Syarat yang harus dilihat
sebelum melaksanakan
hukuman:
Pencuri seorang yang cukup
umur dan sempurna akal.
Faktor perbuatan bukan kerana
kelaparan atau miskin.
Harta yang dicuri ialah
kepunyaan orang dan
mempunyai nilai.
Pencurian Dilakukan dengan
kehendaknya, bukan paksaan.

4)
Meromp
ak
(hirabah
)

Merompak ialah
perbuatan merampas
harta orang lain
dengan kekerasan atau
ugutan oleh seseorang
atau sekumpulan yang
bersenjata atau alat
yang boleh digunakan
menjadi senjata.
Menurut mazhab syafii,
hukuman merompak
terbahagi kepada tiga:

Merompak harta benda

sahaja: potong kaki dan
tangan bersilang
Membunuh tanpa
merompak: dikenakan
hukum bunuh.
Membunuh dan
menyamun: dihukum
bunuh dan disalib.

5)
Minu
m
arak

Arak ialah minuman yang

memabukkan.
Setiap minuman yang
memabukkan haram
diminum. Sebagaimana
sabda Rasulullah SAW tiap2
sesuatu yang jika diminum
banyak boleh memabukkan,
maka sedikit pun hukumnya
haram.
Bagi yang melakukan
kesalahan ini, dikenakan
hukuman sebat tidak lebih
dari 80 kali sebatan dan
tidak kurang dari 40 sebatan.

6)
Murta
d

Murtad ialah suatu

perbuatan yang dilakukan
atau perkataan yang
disebutkan oleh seseorang
Islam yang mukallaf, iaitu
perbuatan atau perkataan
meninggalkan agama Islam
sesudah mengaku beriman.
Menurut ijma ulama :
mereka diberi peluang
untuk bertaubat, jika tidak
mahu kembali kepada
agama Islam, dikenakan
hukuman bunuh.

Qisas dan Diyat

Qisas:
keseksaan2
yang bentuknya
telah
ditentukan oleh
syarak dan
dilaksanakan
bagi tujuan
menjaga
individu.

Diyat ialah
harta yang
wajib dibayar
dan diberikan
oleh
penjenayah
kepada wali
atau ahli waris
mangsa sebagai
ganti rugi.

Diyat akan
dikenakan bagi
menggantikan
qisas jika qisas
tidak dapat
dilaksanakan.

diyat juga
merupakan
hukuman yang
telah ditetapkan
syarak.

Pembahagian Qisas dan Diyat

Sengaja
Pembunu
han

Serupa
sengaja
Tidak
sengaja

Qisas dan
Diyat
Kecedera
an

Sengaja
Tidak
sengaja

Pembunuhan
Pembunuhan sengaja: seseorang itu dengan
sengaja dan dengan niat untuk mematikan
seseorang yang hidup yang tidak halal
dibunuh dengan menggunakan alat, bahan
atau cara yang boleh membunuh.
Pembunuhan serupa sengaja: pembunuhan
yang berlaku dengan pukulan yang
disengajakan tetapi tersalah pada kesannya
dan menyebabkan kematian.
Pembunuhan tidak sengaja: perbuatan
yang menyebabkan kematian tetapi tidak
dilakukan dengan niat membunuh.
Hukumannya diyat sebanyak 100 ekor unta.

Kecederaan Anggota Badan

Kesalahan
mencederakan
anggota ialah
tindakan yang
melukakan,
mencederakan
atau
menyakitkan ke
atas anggota
mana2 bahagian
badan.

Ia dibahagikan
kepada dua:
Mencederakan
dengan sengaja
Mencederakan
dengan tidak
sengaja.

Takzir
Takzir ialah hukuman atau keseksaan yang
tertakluk pada budi bicara pemerintah,
badan perundangan atau hakim.
Hukumannya tidak ditentukan oleh syarak.
Ia dilaksanakan bagi menjamin
kepentingan individu dan masyarakat.
Ia merangkumi semua jenis kesalahan
selain kes hudud dan takzir.

INSTITUSI KEHAKIMAN
Hakim atau kadi merupakan orang yang
bertanggungjawab melaksanakan
perundangan Islam.
Ia juga merupakan kewajipan yang telah
ditetapkan.
Hakim pertama dalam sejarah Islam ialah
Rasulullah SAW.
Pelaksanaan undang2 Islam tidak akan
sempurna tanpa institusi kehakiman.
Jawatan hakim merupakan jawatan
terpenting dalam sebuah pentadbiran dan
pemerintahan negara.

Menurut
Abdul
Karim
Zaidan
(1993),
antara
syarat2
yang
harus
dipenuhi
adalah:

Baligh
Beragama Islam
Adil
Mujtahid
Lelaki
Sempurna
pancaindera
merdeka

Adab2 Kadi atau Hakim

1. Tidak berada dalam kemarahan, keluh
kesah dan berat sebelah.
2. Menundukkan pandangan, banyak diam,
tidak meninggikan suara.
3. Menjaga kehormatan dan maruah.
4. Menghukum dalam keadaan tenang.
5. Hakim perlu mempunyai kehebatan dan
kemuliaan agar dapat menambahkan
kehebatan majlis.

PRINSIP DAN KONSEP PEMIKIRAN

MAZHAB DALAM ISLAM
Perbezaan pendapat berlaku selepas
kewafatan Rasulullah SAW.
Antara faktor berlaku perbezaan pendapat
yang ketara adalah kerana perkembangan
dalam bidang politik, pendidikan, ekonomi
dll.
Mereka berbeza pandangan dalam
mentafsirkan nas al-Quran dan Sunah
sehingga muncul golongan hadis dan
golongan fikiran (rayi).

 Kitab2 fikah dikarang supaya menjadi

asas kitab feqah selepasnya.
Para fuqaha; dari pelbagai mazhab
berpendapat bahawa perlu ditegakkan
Dasar2 Istinbat dan prinsip2 untuk
mengeluarkan hukum lalu
mengasaskan kaedah ilmu usul fiqh.
pembukuan ilmu usul fiqh membantu
para fuqaha dalam kerja2 mereka dan
ia juga dapat menjelaskan tempat2
pengambilan mazhab2 dan sebab
timbul perbezaan pendapat.

Mazhab2 dalam Ahli Sunah

Wal Jamaah
Terdapat beberapa sebab kelahiran
mazhab dalam Islam:
Perbezaan antara fuqaha dalam
teori hukum
Wujudnya personaliti imam yang
kuat
Lahirnya kelas2 pengajaran
sistematik
Kesetiaan para pelajar terhadap

Kategori Mazhab
Mazhab yang masih hidup dan
terus diamalkan.
Contoh: mazhab sunni empat, mazhab syiah
zaidiyah, imamiyyah dan Ismailiyyah.

Mazhab yang sudah tidak

diamalkan.
Contoh: mazhab AuzaI, zahiri dll.

Mazhab Ahli Sunah Wal Jamaah

Mazhab Hanafi
Mazhab Maliki
Mazhab Syafii
Mazhab Hanbali

Mazhab Hanaf
Pengasas: al-Numan Ibn Thabit at-Taimi al-Kufi.
Dikenali dengan imam Abu Hanifah. Dilahirkan
pada tahun 80H di Kufah.
Dalam pengambilan hukum, beliau akan
menggunakan sumber ijtihad apabila tidak ada
nas al-Quran, hadis sahih dan ijmak.
Beliau sangat teliti untuk menerima hadis.
Beliau meninggal dunia semasa berada dalam
penjara Baghdad pada tahun 150H.
Fatwa2 yang dikeluarkan oleh beliau akan
disebarkan dan disusun oleh anak muridnya.

Mazhab Maliki
Pengasas: Malik bin Anas bin Malik bin
Amir al-Ashabi al-Yamani. Dilahirkan di
Madinah pada tahun 93H.
Imam malik mula mengajar dan
mengeluarkan fatwa setelah diperakui
kelayakannya oleh 70 orang tokoh ulama
yang merangkap sebagai gurunya.
Beliau mengarang kitab muwatta dan
karangan beliau sangat masyhur serta
karangannya yang terbesar yang pernah
dihasilkannya.
Beliau meninggal pada tahun 197H.

Mazhab Syafi
Pengasas: Muhammad Ibn Idris as-Syafii.
Dilahirkan di Ghazzah, palestin pada tahun
150H.
Imam syafei pernah berguru dengan imam
malik dan mempelajari kitab muwatta.
Imam syafii merumuskan dalil2 hukum
syarak dalam kitabnya al-Umm.
Beliau dikenali sebagai orang yang
mempertahankan sunah.
Beliau telah memainkan peranan dalam
menyelaraskan aliran al-Hadis dan ar-Rayi.
Beliau meninggal pada tahun 204H di

Mazhab Hanbali
Pengasas: Abu Abdillah Ahmad bin Hambal
al-Syaybani al-Baghdadi. Dilahirkan pada
tahun 164 H di Baghdad.
Beliau pernah berguru dengan imam Syafii.
Beliau mampu membezakan hadis sahih
dan daif.
Beliau mengumpul hadis dalam kitabnya
yang diberi nama Musnad al-imam Ahmad
bin Hambal.
Beliau meninggal pada tahun 241H di
Baghdad pada umur 77 tahun.

Beliau
membina
fiqhnya
atas lima
dasar:

Nas dari al-Quran dan Sunah

Fatwa sahabat yang tidak
diketahui ada sahabat yang
menyalahinya.
Berlaku perselisihan pendapat
dalam kalangan sahabat, maka
beliau akan mengambil
pendapat yang hampir dengan
al-Quran dan Sunah.
Mengambil pakai hadis mursal
dan daif apabila tiada dalil lain
yang menolak.
Al-Qiyas.

UNDANG-UNDANG ISLAM DI
MALAYSIA
SEJARAH DAN
PERKEMBANGAN UU
ISLAM
HEARARKI MAHKAMAH
SYARIAH

KESIMPULAN
Umat Islam harus berkeyakinan
bahawa perundangan Islam
merupakan undang-undang
terbaik dan paling sesuai
berbanding undang2 lain yang
ada di dunia ini. Ia merupakan
undang-undang yang sesuai
digunakan pada setiap zaman.