P1 P1
1 z1 1 z1
.g .g
Dengan cara yang sama diperoleh untuk P1
2 z2
.g
Persamaan-persamaan di atas secara umum dapat ditulis :
Dimana :
x = 1, 2, 3,........ dst
Sedangkan V
Vr
n
Dimana : n = porositas tanah
Dalam hidrodinamika dikenal adanya potensial kecepatan
Turunan negatifnya terhadap arah sebarang merupakan kecepatan aliran
ke arah tersebut
Jika,
1 2 ( 2 1)
Sehingga
V K. Hukum Darcy
S
Berdasarkan Hkum Darcy ( untuk tanah homogen isotropis) dalam sistem
koordinat Kartesian ( sumbu x, y, z)
Hukum Darcy adalah :
Vx K
x
Vy K
y
Vz K
z
Gambar. Vektor debit spesifik
Dimana :
P
z
.g
Dengan memasukkan nilai P
z
.g
Maka :
1 P 1 P
0 Vx K .
x .g x .g x
1 P 1 P
0 Vy K .
y .g y .g y
1 P 1 P
1 Vz K 1 .
z .g z .g z
K P
Vz K .
.g z
I.B PERSAMAAN KONTINUITAS
Prinsip :
I S O I O
S
I O I = 0 dan S = 0
Dimana :
I = pemasukan (m3/dt)
O = pengeluaran (m3/dt)
S = tampungan (m3)
Y Vy Vy
Kalau kita pandang gerak suatu
x cairan dengan kecepatan arah
Vx sumbu x = Vx, arah sumbu y = Vy
y
Vx Vx
Vy
2 2 2
2 2 0
x 2
y z
Vx h Vy h
Vx.h.y Vx .x h .x .y Vy.h.x Vy .y h .y x
x x y x
N .x.y 0
Dimana :
N = jumlah air yang masuk/keluar
Persamaan diatas disederhanakan dengan membagi x, y
Kemudian diambil lim x 0 dan y 0
Diperoleh :
Vx h Vy h
h Vx h Vy N 0
x x y y
Dengan memasukkan persamaan Darcy ke dalam persamaan diatas diperoleh :
2h 2h h 2 h 2
k .h 2 2 K N 0
x y x y
Persamaan DUPUIT FORCHHMEIMER
Dupuit menyelesaikan persamaan diatas dengan mengganti h2 sebagai
variable menggantikan h, sehingga turunan kedua dari h2 adalah :
(h ) h h h
2 2 2 2
2h 2h 2 2
x 2
x x x x
2
(h ) h
2 2
h h
2
2h 2h 2 2
y 2
y y y y
K 2 h2
2 h2 N =0
0
2 x 2
y
2
Jika aliran hanya ke arah sumbu x (satu dimensi) persamaan diatas menjadi :
K 2h2
0
2 x 2
2h2
0
x 2
h 2
A h 2 A.x
x
Persamaan Umum :
h 2 Ax B
Syarat batas (Boundary condition) :
X=0 h = H1 maka H12 = B
X=L h = H2 maka H22 = A.L + H12
H 2 2 H 12
A
L
Sehingga diperoleh persamaan muka air tanah :
H 2 2
H 12
h2 x H12
L
Dari persamaan diatas maka muka air tanah berbentuk parabola (garis lengkung)
Debit (q) yang melalui tanggul dapat dihitung sebagai berikut :
Lebar (B) diambil 1 meter (pias)
h
q Vx. A Vx K .
x
h
maka q Vx.(1.h) K .h
x
q.x K .h.h
Dintegrasikan :
q.x K .h.h
q.x 1 .K .h 2 C Persamaan (a.1)
2
Kondisi batas
Untuk x = 0 h = h1 dan q .x = 0
Persamaan (a.1) menjadi :
1
0 .K .h12 C1
2
1
C K .h.2
2
Untuk x = L h = h2
q K1.B.
h1 h3 2
2
maka
2 L1
.q h12 h3 2
2.L1 K1.B
q K 2.B.
h3 2 h 4 2
maka
2L2
.q h3 2 h 4 2
2.L 2 K 2.B
q K 3.B.
h4 2 h2 2
3 maka
2 L3
.q h 4 2 h2 2
2.L1 K 3.B
Jika dijumlahkan :
2 L1 L 2 L3
.q h1 h 2
2 2
B K1 K 2 K 3
B ( h12 h 2 2 )
q
L1 L2 L3
2
K1 K 2 K3
Jika bentuk tanggul sebagai berikut :
Penyelesaian :
Jenis akuifer di atas adalah akuifer bebas tanpa hujan/pengisian sehingga
dipakai persamaan :
K 2h2
0 untuk satu dimensi (sumbu x tegak lurus sumbu y)
2 x 2
2h2
0
x 2
h 2
A maka h 2 Ax B
x
Syarat batas (Boundary condition) :
X=0 h = H1 maka H12 = B
X=L h = H2 maka H22 = A.L + H12
H 2 2 H 12
A
L
Sehingga diperoleh persamaan muka air tanah :
H 2 2
H 12
h2 x H 12
L
4 64
h
2
x 64
50
h 2 64 1,20 x
Debit yang mengalir untuk persatuan lebar (B = 1)
H 12 H 2 2
q K .B.
2L
8 2
2 2
q 10 6.1.
2.50
q 0,6.10 6 m 3 / dt / m'
Tinggi muka air tanah, 20 meter dari saluran
X = 20 maka h2 = 64 1,20 . 20
h2 = 40
h = 6,325 m
1.2.C. Akuifer bebas dengan hujan/pengisian
Persamaan kontinuitas :
K 2 (h 2 ) 2 (h 2 )
2 2
N 0
2 x y
Persamaan kontinuitas :
K 2 (h 2 ) 2 (h 2 )
N 0
2 x 2
y 2
K 2h2
N 0
2 x 2
2h2 2N
x 2 K
(h 2 ) 2N
x C1
x K
N
h 2 x 2 C1.x C 2
K
Syarat batas :
x 0 h H 1 maka H 12 C 2
N 2
x L h H 2 maka H 2 2 L C1.L H 12
K
sehingga :
N 2
H 2 2 H 12 .L
C1 K
L
Sehingga persamaan muka air tanah :
N 2 H 2 2 H 12 N .L
h x
2
x H 12
K L K
x N
h 2 H 12 ( H 12 H 2 2 ) x.( L x)
L K
Debit yang terjadi akan merupakan fungsi x
Q B.h.Vx
h
Q B.h. K .
x
h
Q K .B.h.
x
1 h 2
Q K .B.
2 x
1 ( H 12 H 2 2 ) N N
Q K .B ( L x) x
2 L L K
K .B.( H 12 H 2 2 ) L
Q N .B ( x )
2L 2
Syarat batas :
K .B.( H 12 H 2 2 ) N .B.L
x 0 makaQ
2L 2
K .B.( H 12 H 2 2 ) N .B.L
X L makaQ
2L 2
Jika H1 = H2 = h ( lihat gambar)
Persamaan muka air tanah menjadi
N
h 2
H 2
x( L x)
K
Titik puncak (ekstrim) dari persamaan di atas adalah :
Syarat maksimum :
h 2
0
x
N N
( L x) x 0
K K
( L x) x 0
L
x
2
N
h2 H 2 x( L x)
K
N L L
h2 H 2 . (L )
K 2 2
NL2
h2 H 2
4K
NL2
h H 2
4K
L NBL
x 0 maka Q 0 N .B 0
2 2
L NBL
x L maka Q 0 N .B L
2 2
L L L
x maka Q 0 N .B 0
2 2 2
Jika Akuifer bebas mepunyai keadaan seperti gambar dibawah ini :
Tentukan letak muka air tanah pada keadaan mendatar dan hitung tinggi
muka air di tempat tersebut.
Penyelesaian :
Persamaan kontinuitas :
K 2 (h 2 ) 2 (h 2 )
2
N 0
2 x 2
y
2h2
Bila aliran hanya tegak lurus sumbu y, maka : 0
y 2
Sehingga :
K 2h2
N 0
2 x 2
2h2 2N
x 2
K
(h 2 ) 2N
x C1
x K
N 2
h x C1.x C 2
2
K
Syarat Batas
x 0 h H 1 maka H 12 C 2
diperoleh h 8 64 C 2
N 2
x 50 h H 2 maka H 2 2 L C1.L H 12
K
N 2
diperoleh h 2 4 50 C1.50 64
K
4,8.10 8 2 2
4 6
.5 .10 50.C1 64
10
4 4,8.(25) 50C1 64
C1 1,20
Diperoleh persamaan tinggi muka air :
2
h 4.8.10 x 1,2 x 64
2 2
Letak muka air dalam keadaan horisontal jika :
h h 2
0 atau 0
x x
( h) 2N
x C1
x K
( h) 2N
x C1
x K
( h)
0,0048(2) x 1,20 0
x
1,20
x 12,5m
0.096
Jadi letak muka air maksimum (dalam keadaan mendatar) sejauh 12,5 m
dari saluran.
Sehingga tinggi muka airnya adalah :
h 2 4.8.10 2 x 2 1,2 x 64
h 2 4,8.10 2.(12,5) 2 1,2.(12,5) 64
h 2 71,488m
h 8,45meter
Jadi tinggi muka air h = 8,45 m