Farmaceutsko zdravstveni fakultet

Univerzitet u Travniku

ANTIHIPERTENZIVINI LIJEKOVI

07.11.2015.
Hipertenzija jedno od najeih oboljenja savremenog ovjeka

Hipertenzija povienje arterijskog pritiska koje hronino prekorauje normalne vrijednosti (WHO
normalna vrijednost do 160 mmHg za sistolni i do 95mmHg za dijastolni 140-160/90 -95mmHg se
opserviraju)

Podjela hipertenzije prema klinikim i organo-patolokim karakteristikama:

PRIMARNA (esencijalna, iji uzrok jo uvijek nije poznat)
SEKUNDARNA
a. renalna -usljed stenoze renalnih arterija ili renoparenhimalna
hronini glomerulonefritis, pijelonefritis, atrofija bubrega, cistini bubrezi,
gravidna nefropatija...;
b. endokrinoloka Cushingov sindrom, Cannov sindrom,
hipertiroidizam, akromegalija i feohromocitom;
c. kardiovaskularna stenoza istmusa aorte, ateroskleroza, srani hiperkinetski sindrom i totalni srani blok;
d. neuroloka usljed organskih obolenja nervnog sistema (tumori, encefalitis,
A)Meningitis), trovanja CO
DEFINICIJA I KLASIFIKACIJA HIPERTENZIJE
Kategorija
Optimalni
Normalni
Visoko normalni
Hipertenzija 1.stepena
Hipertenzija 2. stepena
Hipertenzija 3. stepena
Izolovana sistolna hipertenzija
Podgrupa: granina hipertenzija
Sistolni /dijastolni mm Hg
< 120 i < 80
120 - 129 i / ili 80 - 84
130 - 139 i / ili 85 - 89
140 - 159 i / ili 90 - 99
160 - 179 i / ili 100 - 109
> 180 i / ili > 110
> 140 i / ili < 90
140-149/ > 90
 PODJELA ANTIHIPERTENZIVA
1. Diuretici (tiazidni)
pojaano izluivanje Na, smanjenje zapremine tenosti
2. Antiadrenergiki lijekovi
smanjenje perifernog vaskularnog otpora i minutnog
volumena, poveano zadravanje krvi u venama (alfa i beta
blokatori,centralni antiadrenergici)
3. Direktni vazodilatatori
smanjenje ukupnog perifernog otpora (hidralazin,Na-
nitroprusid)
4. Blokatori renin-angiotenzin sistema
ACE inhibitori
-blokada produkcije angiotenzina II
-Blokatori angiotenzinskog AT1 receptora
(Losartan,valsartan)
DIURETICI
Tiazidi su lijekovi izbora u terapiji blage i umjerene
hipertenzije.
Dozama od 12,5 ili 25 mg hidrohlorotiazida na dan
postiu se dobri terapijski efekti uz minimalna neeljena
dejstva (hipokalemija, porast koncentracije mokrane
kiseline, glukoze i holesterola).
Poveanjem doze, iznad navedenih, ne dobija se jai
farmakoloki odgovor ve samo izraenija neeljena
dejstva.
Kontraindikovani kod bolesnika koji imaju dijabetes ili
giht, a neefikasni su u pacijenata sa renalnom
insuficijencijom (serum kreatinin >150 mmol/L)-
diuretici Henleove petlje.
DIURETICI
Furosemid i ostali diuretici Henleove petlje nisu
lijekovi izbora u terapiji blage i umjerene hipertenzije.
Korisni su kod tvrdokorne hipertenzije i kod bolesnika
sa renalnom insuficijencijom.
Diuretici koji tede kalijum (spirinolakton, amilorid,
triamteren)- mali diuretiki efekat.
Korisni su kao adjuvantna terapija tiazidima radi
spreavanja gubitka K.
Spirinolakton vie sniava TA- ND-ginekomastija i
impotencija.
Spirinolakton ispoljava i kardioprotektivno dejstvo.
 BETA BLOKATORI
Beta blokatori su znaajna grupa lijekova u prevenciji
koronarnih komplikacija posebno nakon infarkta
miokarda.
Lijek izbora kod mlaih, kao i kod bolesnika koji imaju
anginu pektoris, ili su imali infarkt miokarda ili
disfunkciju lijeve komore.
Kontraindikacije su: opstruktivne bolesti plua i smetnje
u sprovoenju (AV blok, bradikardija).
Antihipertenzivno dejstvo se razvija postepeno tokom
14 dana- usporenje pulsa i smanjenje minutnog V.
Tokom vremena min. V se vraa na normalu, a TA ostaje
snien.
 BETA BLOKATORI
Propranolol je neselektivan i lipofilan -vea uestalosti
neeljenih dejstava od strane CNS (nesanica i none more).
Hidrosolubilni beta blokatori (atenolol) se izluuju putem
bubrega, a uz to imaju i stabilne koncentracije u plazmi i
ne prolaze hematoencefalnu barijeru. Dobro je prihvaen
od strane bolesnika jer se moe uzimati jedanput dnevno
(50 do 100 mg).
Selektivnim beta blokatorima (atenolol, metoprolol) treba
dati prednost.
Beta blokatori, naroito u kombinaciji s tijazidnim
diureticima, ne koristiti kod bolesnika s metabolikim
sindromom ili kod osoba s visokim rizikom za nastanak
dijabetesa.
 Indikovani kod
hipertenzivnih bolesnika koji ACE INHIBITORI
imaju sranu insuficijenciju,
ili bilo koji stepen disfunkcije
lijeve komore.
Dejstvo
1. redukuju progresiju srane
insuficijencije
2. efikasni u redukciji
proteinurije kod bolesnika sa
dijabetinom nefropatijom
3. redukuju progresiju
dijabetine nefropatije
4. Izazivaju vazodilataciju bez
uticaja na frekvenciju
sranog rada i uz smanjenje
potronje O2 u miokardu.
5. dovode do redukcije zidnog
stresa lijeve komore i time
direktno utiu na poveanje
komornog distenzibiliteta u
toku dijastole
 ACE INHIBITORI
NeeljenA dejstva
SuHi kaalj, a rjee angioedem, renalna insuficijencija (kod
ozbiljne renovaskularne bolesti), i hipotenzija nakon prve
doze kod starijih bolesnika koji su na visokim dozama
diuretika.
Kontraindikovani su u trudnoi.
Oprez kod bolesnika koji imaju probleme renalne
funkcije ili perifernih vaskularnih oboljenja.
Renalna funkcija se mora provjeriti (serumski kreatinin)
kod svih bolesnika prije poetka terapije sa ACE
inhibitorima, kao i na kraju titracije doze, a mnogo ee
kod bolesnika sa visokim rizikom.
 ACE INHIBITORI
Interakcije:
Istovremena primjena nesteroidnih inflamatornih lijekova
kao i aspirina moe ponititi antihipertenzivno dejstvo ACE
inhibitora.
Kombinacija ACE inhibitora sa diureticima uz istovremenu
primjenu nesteroidnih antiinfamatornih lijekova moe
dovesti do bubrene insuficijencije.
ACE inhibitori su homogena grupa i razlike meu njima
su uglavnom neznatne, osim kad je rije o duini dejstva.
Kaptopril najkrae, enalapril, lizinopril, ramipril-srednje,
trandalapril-najdue vie od 24 h.
Obino je potrebo 2 x dnevno doziranje.
 ACE INHIBITORI
Fosinopril-dugo dejstvo i nije potrebno
redukovati dozu u bubrenoj insuficijenciji.
Tiazidni diuretici znaajno pojaavaju i
produavaju dejstvo ACE.
 ANTAGONISTI
ANGIOTENZINSKIH
RECEPTORA
Antagonisti receptora angiotenzina (losartan,
valsartan i dr.) su lijekovi drugog izbora.
Koriste se kod pacijenata kod kojih se mora
prekinutu terapija ACE inhibitorima zbog suhog,
nadraajnog kalja.
Razlike izmeu lijekova su neznatne.
Prednost u odnosu na ACE: 1 x dnevno doziranje
i ne izaziva kaalj.
 KALCIJUMSKI
ANTAGONISTI
Zlatni standard u hipertenziji
Dejstvo
1. Antihipertenzivna aktivnost je upadljivo dozno
zavisna
2. Efikasan u svih
Lijek izbora :
1. kod starijih, kod sistolne hipertenzije, bolesti
perifernih arterija, ateroskelorze karotida,
poveanog rizika od loga, trudnoe (dihidropiridini)
2. Angina pektoris, ateroskleoza karotida,
supraventrikularna tahikardija (verapamil, diltiazem)
 KALCIJUMSKI
ANTAGONISTI
Neeljena dejstva
Dihidropiridinski kalcijumski antagonisti
(nifedipin i drugi) veoma esto prouzrokuju
crvenilo lica, glavobolju i periferni edem (koji ne
reaguje na diuretike).
Verapamil prouzrokuje manje vaskularnih
neeljenih efekata, ali izazivakonstipaciju.
Opasno ga je kombinovati sa beta
blokatorima!!!
 KALCIJUMSKI
ANTAGONISTI
Kontraidikacije:
Ne bi se trebali davati bolesnicima sa oslabljenom
funkcijom lijeve komore, a verapamil i diltiazem treba
izbjegavati kod bolesnika sa sindromom bolesnog
sinusa
ili AV blokom.
Pokazano je da nifedipin kratkog dejstva (10 mg)
poveava smrtnost bolesnika sa anginom pektoris, te
ga je potrebno izbjegavati u stanjima kao to su
angina pektoris, hipertenzija i nakon akutnog infarkta
miokarda.
Prednost dati retard obliku nifedipina, odnosno
dihidropiridinima dugog dejstva kao to je amlodipin.
 ALFA BLOKATORI

Mogu prouzrokovati tzv. hipotenziju prve doze, i

slabije
se podnose od drugih lijekova (prazosin, terazosin).
Ranije popularni zbog povoljnih efekata u
metabolikom sindromu (smanjenje IR,
hiperlipidemije).
ALLHAT-poveana rizik od srane insuficijencije i svih
KV incidenata
Koriste se kao dopunski lijekovi u hipertenziji i u
tretmanu pacijenata sa hiperplazijom prostate, ako
nema rizika od srane insuficijencije.
 OSTALI
ANTIHIPERTENZIVI
Antihipertenzivi centralnog dejstva
(metildopa, klonidin i hidralazin) su efektivni
antihipertenzivi, ali bi se trebali rezervisati za
one bolesnike koji ne reaguju na ostale lijekove,
ili kad ostali lijekovi nisu dostupni.
Metildopa je lijek izbora u trudnoi, ili ako
bolesnik ima astmu ili sranu insuficijenciju.
 SISTOLNA HIPERTENZIJA

Povean riziko od cerebralnih i koronarnih

komplikacija, posebno kod osoba starijih od 60
godina.
Efikasne su male doze tiazidnih diuretika sa
dodatkom beta blokatora ako je neophodno, ili
primjena dihidropiridniskih kalcijumskih
antagonista dugog dejstva.
 HIPERTENZIJA U
TRUDNOI
Visok krvni pritisak moe biti posljedica
esencijalne hipertenzije ili pre-eklampsije.
Lijek izbora u trudnoi je metildopa per os.
Beta blokatori su efektivni i sigurni u treem
trimestru, ali mogu uzrokovati intrauterini
poremeaj rasta ukoliko se uzimaju u ranijoj
trudnoi.
Hidralazin u intravenskoj injekciji moe se
upotrijebiti za kontrolu hipertenzivnih kriza
 HIPERTENZIJA UDRUENA
SA KORONARNOM
BOLEU
Ovaj vid hipertenzije zahtijeva primjenu svih
nefarmakolokih mjera i lijekova.
Beta blokatori su lijekovi izbora
 HIPERTENZIJA UDRUENA SA
SRANOM INSUFICIJENCIJOM

Zahtijeva primjenu nefarmakolokih mjera uz

terapiju ACE inhibitorima i tijazidnim diureticima.
 HIPERTENZIJA UDRUENA SA
BUBRENOM
INSUFICIJENCIJOM
Zahtijeva nefarmakoloke mjere i terapiju ACE
inhibitorima (renoprotektivno dejstvo)
ACE u kombinaciji sa diureticima Henleove petlje
(tijazidni diuretici ovdje nemaju dejstvo)
Kalcijumski antagonisti jer djeluju
vazodilatatorno na renalne arterije
 HIPERTENZIJA I DIJABETES

Prednost dati ACE inhibitorima (metaboliki

neutralni)
Kalcijumski antagonisti i alfa blokatori,
Iskljuuje se primjena tiazidnih diuretika i beta
blokatora u prisustvu dijabetine nefropatije i
mikroalbuminurije
TERAPIJA HIPERTENZIVNIH KRIZA
Hipertenzivna kriza je stanje koje direktno ugroava
ivot bolesnika, a definie se vrijednostima
dijastolnog pritiska koje su vee od 120 mmHg.
U poetnoj fazi terapije primarni cilj je spustiti
vrijednosti pritiska postepeno, ne brzo, da bi se na taj
nain sprijeilo oteenje na ciljnim organima.
Postepenim sputanjem pritiska smanjuje se rizik od
nastanka hipoperfuzije ciljnih organa.
Naglo obaranje pritiska moe jako da kompromituje
kardijalni i cerebralni protok krvi, pogotovo kod
starijih osoba, to onda moe da bude praeno
tekim i opasnim sporednim efektima.
TERAPIJA HIPERTENZIVNIH KRIZA
1.Hipertenzivna urgencija (povienje krvnog
pritiska nije udrueno sa promjenama ciljnih organa)
2. Hipertenzivna emergencija (sa prisutnim
promjenama na ciljnim organima).
Hipertenzivna urgencija zahtijeva ambulantno
lijeenje primjenom peroralne terapije sa ciljem
snienja pritiska za 25% u prvih 24 h.
Hipertenzivna emergencija zahtijeva stacionarnu
primjenu parenteralne terapije sa ciljem snienja
pritiska za 25% u roku 1-2 h; sistolnog za 30-60
mmHg, a dijastolnog ispod 110 mmHg.
 TERAPIJA HIPERTENZIVNIH KRIZA

U hipertenzivnim urgencijama se mogu koristiti

urapidil, ACE inhibitori, beta blokatori, centralni
alfa agonisti, diuretici, nitroglicerin.
Nifedipinu vidu tableta ili kapsula danas vie
nema mjesta u terapiji hipertenzivnih hitnosti i
da ga ne treba primjenjivati ni sublingvalno ni
peroralno-aktivacija simpatikusa.
Kod hipertenzivne krize ne treba primijeniti lijek
koji nije titrabilan, i iji se hipotenzivni efekat ne
moe predvidjeti i kontrolisati.
 TERAPIJA HIPERTENZIVNIH
KRIZA
U inicijalnoj fazi hipertenzivne krize ne treba primijeniti
furosemid parenteralno, jer pogorava od ranije prisutnu
depleciju intravaskularnog volumena (aktivacija
renin-angiotenzin sistema).
Furosemid treba izbjegavati u lijeenju hipertenzivnih
emergencija, zbog hipovolemija, koja nastaje kao rezultat
pritiskom izazvane natriureze.
Treba ga primjeniti jedino ako je prisutan akutni edem
plua ili disfunkcija lijeve komore.
CENTRALNI
ANTIADRENERGICI
Alfa metil-dopa
inhibitor DOPA dekarboksilazesmanjena biosinteza
kateholamina
lani transmiter (alfa metil dopamin)
smanjuje simpatiko pranjenje vazomotornih centara, a
netaknuta je njihova osjetljivost prema baroreceptorima
CENTRALNI
ANTIADRENERGICI
blaga do umjerena hipotenzija uslijed per. vask. otpora sa
ouvanim kardiovaskularnim refleksima (frekvencija, minutni
volumen ouvani)
na CNS: psihomotorno umirenje
NRL
bradikardija, dijareja, vrtoglavica, suenje usta,
nemogunost ejakulacije, sedacija, umor
 CENTRALNI
ANTIADRENERGICI
Klonidin
agonist presinaptikih alfa 2 receptora u produenoj
modini ( oslobaanje noradrenalina)
tonus simpatikusa, a tonus parasimpatikusa
hipotenzija i bradikardija
 CENTRALNI
ANTIADRENERGICI
Indikacije
samo kad bolesnik ne reaguje na druge
antihipertenzive
NRL
opstipacija, suenje usta, bradikardija,
pospanost, depresija nemogunost
ejakulacije
Ne smije se izostaviti niti jedna doza-
sindrom obustave ( krvnog pritiska, nemir,
nesanica, glavobolja)
 CENTRALNI
ANTIADRENERGICI

Kontraindikacije
depresija
Interakcije
triciklini antidepresivi kompletno blokiraju dejstvo
klonidina
BLOKATORI ADRENERGIKOG
NEURONA

gvanetidin, betanidin
zbog blokade preuzimanja noradrenalina,
gvanetidin inicijalno potencira dejstvo
kateholamina ( krvnog pritiska)
nakon 3-5 dana lijeenja adrenergiki
nervni zavreci ne sadre dovoljno
noradrenalina za odravanje vazomotornog
tonusa
po prestanku uzimanja potrebno 7 dana
da se uspostave fizioloki depoi
noradrenalina
BLOKATORI ADRENERGIKOG
NEURONA

Indikacije
najtei oblici hipertenzije
NRL
ortostatska hipotenzija (nesvjestica)
dijareja, tahikardija
Kontraindikacije
srana insuficijencija
feohromocitom
oteena funkcija bubrega
Interakcije
antidepresivi, fenotiazini, amfetamin, kokain
ponitavaju antihipertenzivno dejstvo gvanetidina
BLOKATORI ADRENERGIKOG
NEURONA

Rezerpin
prazni depoe kateholamina u
adrenergikim nervnim strukturama
(centralno i periferno)
onemoguen adrenergiki uticaj na glatke
miie krvnih sudova, krvnog pritiska
spor nastup djelovanja ali dugo djelovanje
najee se kombinuje sa tijazidima
 ANTIHIPERTENZIVNI
VAZODILATATORI
hidralazin, minoksidil, natrijum nitroprusid,
diazoksid, kalcijumski antagonisti
relaksiraju glatke miie arteriola
sistemske vaskularne rezistencije
Na nitroprusid relaksira i vene
svi aktiviraju kompenzatorne
baroreceptorne i simpatike mehanizme pa
ne uzrokuju ortostatsku hipotenziju i
poremeaj seksualne funkcije
ANTIHIPERTENZIVNI
VAZODILATATORI
Hidralazin
Indikacije
srednje teki i teki oblik hipertenzije
(najee u kombinaciji sa tijazidima)
NRL
glavobolja, nauzea, palpitacije,
tahikardija, anginozni bol, neuropatije
stanje slino sistemskom lupusu i
reumatoidnom artritisu
 THE END !
natrijum tiosulfat (donor sumpora) olakava
metabolizovanje cijanida-posredstvom rodanaze=
netoksini cijanat (rodanid)

hidroksikobalamin vezuje slobodni cijanid u

netoksini cijanokobalamin