SEMANTIK DAN PERISTILAHAN

BAHASA MELAYU (BMM3112)

ULANGKAJI SOALAN-SOALAN
PEPERIKSAAN LEPAS

DISEDIAKAN OLEH : MOHD FIRDAUS BIN SALAMAT

 SOALAN 1 : ESEI
Konsep makna telah menjadi perbincangan ahli bahasa
sejak sekian lama dan telah menimbulkan pelbagai
tanggapan tentangnya kerana makna merupakan
konsep yang mujarad, yang tidak dapat dilihat, tidak
dapat dipegang atau tidak dapat dirasai.

Berdasarkan pernyataan ini, huraikan permasalahan

yang mungkin dihadapi oleh guru dalam pengajaran
aspek makna BM.
 JAWAPAN
 Kekeliruan makna boleh berlaku dalam
beberapa peringkat iaitu peringkat sintaksis
dan morfologi. Pada peringkat sintaksis, ada
ayat yang kabur maknanya.

Contoh, pelajar rajin. Ayat ini tidak jelas

maksudnya kerana bukan semua pelajar rajin.
 Masalah kepelbagaian makna bagi satu ayat jika
diujarkan dengan intonasi yang tertentu. Contoh:

i. ibu Aminah meninggal dunia. (ibu Aminah yang

meninggal dunia)

ii. ibu, Aminah meninggal dunia. (Aminah yang

meninggal dunia)

Perubahan makna bagi kedua-dua ayat di atas

berdasarkan intonasi ujaran.
Imbuhan juga mengelirukan kerana setiap
imbuhan mempunyai fungsi nahu dan makna
yang tersendiri.
Contoh :

Kata dasar Kata kerja terbitan Kata nama terbitan

salin Bersalin/menyalin Salinan/persalinan
 Berlaku kekeliruan makna bagi kata yang
bersifat homofon yakni kata yang sama
bunyinya tetapi berbeza makna dan ejaan.

Contoh : perkataan ‘bang’ bermaksud abang

sama bunyinya dengan ‘bank’ yang bermaksud
institusi kewangan.
 Kekeliruan makna bagi kata yang homograf
yakni yang sama ejaan tetapi berlainan
bunyinya dan maksud.

Contoh : + semak-semak,
+ perang-perang (berkelahi dan
warna),
+ sepak-sepak (menendang dan juga
menampar)
 SOALAN 1 : STRUKTUR

Akmajiam 1995 menyatakan dalam bidang

linguistik, semantik ialah kajian tentang makna
dalam bahasa.
Huraikan hubungan kata dengan makna.
 JAWAPAN

 Kata sinonim
= kata seerti yakni sesuatu kata itu
dianggap sinonim bagi sesuatu kata yang lain
jika kedua-duanya mempunyai maksud yang
sama.
Contoh : bapa=ayah, ibu=emak
 Kata antonim
=kata yang bertentangan yakni sesuatu
kata itu dianggap antonim bagi sesuatu kata
yang lain dan kedua-duanya membawa maksud
yang lain.
Contoh : bapa=ibu,
 Hiponim
= makna yang terangkum dalam makna
perkataan lain.
Contoh : helang, nuri, merbuk (burung)

• Kepoliseman
• = makna yang berbeza-beza
• Contoh : kepala – jawatan
- Anggota badan
 SOALAN 9 : STRUKTUR

Pembentukan istilah bahasa Melayu perlu

mematuhi prinsip-prinsip tertentu yang boleh
ditetapkan dalam Pedoman Umum Pembentukan
Istilah Bahasa Malaysia (PUPIBM).
Jelaskan prinsip-prinsip tersebut.
 JAWAPAN

 Kata tersebut tepat memberi makna, konsep,

proses, keadaan atau ciri yang dimaksudkan.

 kata yang dipilih yang paling singkat, contohnya

hospital dan rumah sakit maka yang dipilih
ialah hospital kerana lebih singkat.

 kata yang dipilih tidak mempunyai konotasi

buruk atau sebutan sumbang
 SOALAN 17 : STRUKTUR

Proses pinjaman istilah dilakukan dengan dua

kaedah.
Huraikan kaedah tersebut berserta contoh bagi
setiap satu.
 JAWAPAN
 Melaluiproses pinjam terjemah
Terdapat 5 proses :
1. Terjemah langsung
(dose – sukatan)

2. Penggabungan 2 kata umum

(honeymoon – bulan madu)

3. Penciptaan kata baharu yang tidak pernah ada

dalam bahasa Melayu bagi mendukung konsep baharu
(up date – kemas kini)
4. Perluasan makna sesuatu perkataan untuk
mendukung konsep baharu. Sering juga
perkataan yang dicipta mengalami perubahan
bunyi.
(biji lawan bijirin)
(salur lawan salir)

5. Mencipta kata baharu dengan gandaan separa.

(liquid - cecair)
(radius – jejari)
 + Melalui proses pinjaman
Cara pembentukan kata adalah dengan mengambil istiah
daripada bahasa asalnya dan penyesuaian dibuat pada
bahagian bunyi dan ejaan.

1. Pengambilan dengan perubahan atau penyesuaian ejaan.

structure - struktur
geography - geografi
mathematics - matematik
kinetic - kinetik
2. Pengambilan tanpa perubahan ejaan.

magnet - magnet
radio - radio
bonus - bonus
 SOALAN 6 : TAMBAHAN

Makna kata / disebut sebagai semantik leksikal.

Jelaskan.
 JAWAPAN

Dalam semantik leksikal atau makna leksikal,

makna bagi perkataan boleh diberikan dengan
meninjau perhubungan antara unsur-unsur yang
membentuk strktur makna bagi sesuatu
perkataan. Struktur makna perkataan dikenali
dengan istilah sinonim, antonim, homonim,
homofon, homograf, hiponim, hipernim, polisem,
pertindihan dan ketaksaan.
 Sinonim
Sinonim bermaksud perkataan yang berlainan
bentuk ejaan atau bunyi tetapi mempunyai makna
yang sama atau hampir sama (Kamus Dewan Edisi
Keempat). Contoh bagi sinonim ialah seperti “ibu-
emak” dan “cantik-jelita”.

 Antonim
Antonim pula ialah perkataan yang berlainan bentuk
ejaan atau bunyi tetapi mempunyai makna yang
berlawanan (Kamus Dewan Edisi Keempat). Contoh
bagi antonim ialah tinggi di mana lawan bagi tinggi
ialah rendah.
 Homonim
Homonim ialah perkataan yang sama bunyi atau
ejaannya dengan perkataan lain tetapi berbeza
maknanya (Kamus Dewan Edisi Keempat). Contoh
seperti bedak iaitu bahan yang disapu pada muka
lazimnya dan bedak iaitu bahagi sesuatu.

 Homofon
Homofon ialah perkataan yang sama bunyi dengan
perkataan lain tetapi berbeza maknanya (Kamus
Dewan Edisi Keempat). Contohnya seperti perkataan
nun yang menunjukkan jauh di sana dan ‘noon’
iaitu tengah hari dalam bahasa Inggeris.
 Hiponim dan Hipernim
Hiponim ialah kata yang maknanya terangkum
dalam makna kata yang lain (Kamus Dewan Edisi
Keempat). Contohnya kambing, lembu dan rusa
adalah hiponim daripada binatang. Oleh itu,
binatang merupakan hiponim dan kambing, lembu
dan rusa merupakan hipernim.

 Polisemi
Polisemi ialah sesuatu bentuk kata, ungkapan, dan
sebagainya yang mempunyai lebih daripada satu
makna yang bertalian rapat antara satu sama lain
(Kamus Dewan Edisi Keempat).
 Pertindihan
Pertindihan ialah ayat yang ditulis di dalam
penulisan yang dihasilkan mempunyai struktur
makna yang bertindih. Sebagai contoh :
“Kumpulan pelajar tersebut sedang menyiapkan tiga
tugasan ilmiah.”

 Ketaksaan
Ketaksaan ialah mempunyai makna yang kabur atau
menyangsikan, meragukan dan boleh menimbulkan
lebih daripada satu makna atau tafsiran. Contohnya
“pelajar perempuan itu begitu teliti menyiapkan
tugasannya”. Perkataan teliti mungkin membawa
erti kemas, terancang dan sebagainya.