M«n c«ng nghÖ líp 12

Bµi 3

Gi¸o viªn: nguyÔn v¨n s¬n

 KiÓm tra bµi cò
Em h·y cho biÕt chÊt b¸n dÉn cã tÝnh chÊt g× s©u
®©y.
a. Lµ chÊt kh«ng dÉn ®iÖn.
b. Lµ chÊt dÉn ®iÖn.
c. Lµ chÊt dÉn ®iÖn khi cã ®iÒu kiÖn nµo ®ã.

Em h·y cho biÕt chÊt b¸n dÉn thêng cã mÊy lo¹i.

a. 1 lo¹i.
b. 2 lo¹i.
c. 3 lo¹i.
I. §i«t b¸n dÉn
1. CÊu t¹o vµ ký hiÖu
Lµ linh kiÖn b¸n dÉn cã mét líp tiÕp gi¸p P-N,
cã vá bäc b»ng nhùa hoÆc kim lo¹i

A K
P N Kat«t
An«t

KÝ hiÖu A K
2. Nguyªn lÝ lµm viÖc
A K
P N
Kat«t
Khi ph©n cùc An«t

ngîc §i«t ng¨n

kh«ng cho dßng
®iÖn ®I qua

A K
P N
Kat«t
Khi ph©n cùc An«t

thuËn §i«t cho

dßng ®iÖn ®I
qua

KL. §i«t cho dßng ®iÖn ®I theo mét chiÒu tõ An«t sang Kat«t
3. Ph©n lo¹i
a. Theo c«ng nghÖ chÕ t¹o

§i«t tiÕp Chç tiÕp gi¸p cã diÖn tÝch rÊt nhá

K A
®iÓm Cho dßng ®iÖn nhá ®I qua.
Lµm viÖc víi tÇn sè cao.

§i«t tiÕp Chç tiÕp gi¸p cã diÖn tÝch lín.

K A
mÆt Cho dßng ®iÖn lín ®I qua.
Lµm viÖc víi tÇn sè thÊp.
3. Ph©n lo¹i
b. Theo chc n¨ng
§i«t chØnh lu

§i«t æn ¸p (Zene)

§i«t t¸ch sãng

§i«t ph¸t quang

§i«t laze

§i«t hång ngo¹i

Ii. tranzito
1. CÊu t¹o vµ ký hiÖu
Lµ linh kiÖn b¸n dÉn cã hai líp tiÕp gi¸p P-N, cã
vá bäc b»ng nhùa hoÆc kim lo¹i
Cùc colect¬(C)

Cùc
baz¬(B)

Cùc emit¬(E)

Cùc colect¬(C)

Cùc
baz¬(B)

Cùc emit¬(E)
2. Nguyªn lÝ ho¹t ®éng

Khi cha cã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn IB . Tranzito ë trµng th¸I

kho¸ kh«ng cho dßng ®iÖn IC qua.
Khi cã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn IB . Tranzito ë trµng th¸I më
nªn cho dßng ®iÖn IC qua.
iiI. Tirixto (®i«t chØnh lu cã ®iÒu khiÓn - sCR)
1. CÊu t¹o, ký hiÖu vµ c«ng dông
a. CÊu t¹o b. Ký hiÖu
An«t

§iÒu P
khiÓn N
P
N

Kat«t
Lµ linh kiÖn b¸n dÉn cã ba líp tiÕp gi¸p P-N, cã vá bäc b»ng
nhùa hoÆc kim lo¹i. Cã 3 ®iÖn cùc: An«t (A), Kat«t (K), §iÒu
khiÓn (G)
c. C«ng dông.
Dïng trong c¸c m¹ch chØnh lu cã ®iÒu khiÓn.
2. Nguyªn lÝ lµm viÖc vµ sè liÖu kü thuËt
a. Nguyªn lÝ lµm viÖc

T¹o ph©n cùc thuËn cho a-k

Khi cha cã UGK Tirixto vÉn

kh«ng dÉn ®iÖn.

Khi cã UGK th× Tirixto dÉn

®iÖn.
Khi Tirixto dÉ th«ng , UGK
kh«ng cßn t¸c dông n÷a.

Tirixto ngng dÉn ®iÖn khi UAK<= 0.

b. Sè liÖu kÜ thuËt
Khi dïng Tirixto cÇn quan t©m tíi c¸c sè liÖu kÜ thuËt chñ
yÕu lµ:

IAK ®Þnh
møc. A
UAK ®Þnh møc.

IGK ®Þnh møc.

G
K
UGK ®Þnh møc.
K A G
H×nh ¶nh mét sè lo¹i Tirixto
iiI. Triac vµ diac
1. Triac
a. CÊu t¹o, kÝ hiÖu, c«ng dông. KÝ
hiÖu.
CÊu t¹o
• Triac cã c¸c líp b¸n dÉn ghÐp
nèi tiÕp nh h×nh vÏ vµ ®îc nèi
ra ba ch©n, hai ch©n A1, A2 vµ
ch©n ®iÒu khiÓn (G).
• VÒ nguyªn lÝ cÊu t¹o, triac cã
thÓ coi nh hai tiristor ghÐp
song song nhng ngîc chiÒu
nhau.
C«ng dông.
Dïng ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c thiÕt bÞ ®iÖn trong c¸c m¹ch ®iÖn xoay
chiÒu.
b. Nguyªn lÝ lµm viÖc vµ sè liÖu kÜ thuËt
-
Nguyªn lÝ lµm viÖc -
Khi cùc G vµ A2 cã ®iÖn thÕ ©m
h¬n so víi A1 th× triac më. Cùc A1
®ãng vai trß an«t, cßn cùc A2
®ãng vai trß cat«t
Dßng ®iÖn ®I tõ A1 vÒ A2
+
+
+
Khi cùc G vµ A2 cã ®iÖn thÕ d-
¬ng h¬n so víi A1 th× triac më.
Cùc A2 ®ãng vai trß an«t, cßn cùc
A1 ®ãng vai trß cat«t
Dßng ®iÖn ®I tõ-A2 vÒ A1
-
Sè liÖu kÜ thuËt
Khi dïng Triac cÇn quan t©m tíi c¸c sè liÖu kÜ thuËt chñ
yÕu lµ:
IA1A2 ®Þnh møc.
UA1A2 ®Þnh møc.
IGA1 ®Þnh møc.
UGA1 ®Þnh møc.
IGA2 ®Þnh møc.
UGA2 ®Þnh møc.
A1 A G
2
2. §iac
a. CÊu t¹o, kÝ hiÖu, c«ng dông. KÝ
hiÖu.
CÊu t¹o
• §iac cã c¸c líp b¸n dÉn ghÐp
nèi tiÕp nh h×nh vÏ vµ ®îc nèi
ra hai ch©n A1, A2
• VÒ nguyªn lÝ cÊu t¹o, §iac cã
thÓ coi nh hai tiristor ghÐp
song song nhng ngîc chiÒu
nhau. Nhng kh«ng cã cùc ®iÒu
khiÓn
C«ng dông.
Dïng ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c thiÕt bÞ ®iÖn trong c¸c m¹ch ®iÖn xoay
chiÒu.
b. Nguyªn lÝ lµm viÖc vµ sè liÖu kÜ thuËt
Nguyªn lÝ lµm viÖc
Khi n©ng cao ®é chªnh
®iÖn A1 so víi A2 th×:
Dßng ®iÖn ®I tõ A1 vÒ A2

Khi n©ng cao ®é chªnh

®iÖn A2 so víi A1 th×:
Dßng ®iÖn ®I tõ A2 vÒ A1
Sè liÖu kÜ thuËt
Khi dïng §iac cÇn quan t©m tíi c¸c sè liÖu kÜ thuËt chñ
yÕu lµ:

IA1A2 ®Þnh møc.

UA1A2 ®Þnh møc.
iv. Vi m¹ch tæ hîp (ic)
1. Kh¸I niÖm
- Lµ m¹ch vi ®iÖn tö tÝch hîp, ®îc chÕ t¹o b»ng c«ng nghÖ
®Æc biÖt hÕt søc tinh vi chÝnh x¸c.
- Lµ mét tæ hîp c¸c linh kiÖn ®iÖn tö nh : §iÖn trë, tô ®iÖn,
cuén c¶m, ®i«t, tranzto, tirixto….
- Chóng cã t¸c dông nh mét m¹ch ®iÖn tö nµo ®ã.
2. Ph©n lo¹i
- IC t¬ng tù : Dïng ®Ó khuÕch ®¹i, t¹o dao ®éng, æn
¸p, thu ph¸t sãng, …
- IC sè : Dïng trong c¸c thiÕt bÞ tù ®éng, xung sè, xö
lÝ th«ng tin….
3. Chó ý
- CÇn tra cøu sæ tay IC ®Ó chän vµ l¾p m¹ch cho ®óng.
- CÇn x¸c ®Þnh ®óng ch©n tríc khi l¾p.

4. H×nh ¶nh mét sè lo¹i IC

 Cñng cè kiÕn thøc
C©u 1 §i«t lµ linh kÞÖn ®iÖn tö cã.
A. RAK lín.
B. RAK nhá

C©u 2 Tranzito cã c«ng suÊt lín lµ lo¹i.

A. Tranzito N-P-N.
B. Tranzito P-N-P.
C.
C. Cã phiÕn t¶n nhiÖt.
D. Kh«ng cã phiÕn t¶n nhiÖt.
C©u 3 Tirixto më khi nµo.
A. UAK d¬ng.
B. UGK d¬ng.
C. C¶ UAK vµ UGK ®Òu d¬ng.
KÝnh chóc c¸c thÇy, c« gi¸o lu«n
m¹nh khoÎ, h¹nh phóc.
 §i«t chØnh lu

Ký hiệu

Dïng ®Ó biÕn ®æi dßng ®iÖn xoay chiÒu

thµnh dßng ®iÖn mét chiÒu.
 §i«t æn ¸p (Zene)

Ký hiệu

Dïng ®Ó æn ®Þnh ®iÖn ¸p mét chiÒu.

 §i«t t¸ch sãng

Ký hiệu

Dïng ®Ó t¸ch sãng (tÝn hiÖu) trong c¸c m¹ch

trung vµ cao tÇn.
 §i«t ph¸t quang

Ký hiệu

Dïng ®Ó t¹o ra ¸nh s¸ng

 §i«t laze

Dïng ®Ó t¹o ra tia laze, ¸nh s¸ng laze

 §i«t hång ngo¹i

Dïng trong c¸c thiÕt bÞ thu ph¸t b»ng tia hång ngo¹i