Anda di halaman 1dari 60

HISTORIS

3 ASPEK YURIDIS
PENDIDIKAN KONSTITUSIONAL
PANCASILA DI PT
FILOSOFIS
TUJUAN NAS (ALINEA 4 PEMB.UUD’45)

TUJUAN PEND. NAS (UU No.20 / 2003)


PP No.60 / TH.1999

TUJUAN PEND. PS. (S.K DIRJEN DIKTI No.265/THN.2000)


MENGETAHUI PS YANG BENAR
- YURIDIS KONSTITUSIONAL
- OBYEKTIF ILMIAH
FILOSOFIS RELILGIUS
- ETHIS MORAL
TUJUAN MENGHAYATI PS (PROSES BATIN)
PEND. MENGAMALKAN PS (PROSES LAHIR)
P.S
SBG DASAR NEG
IMPERATIF OBYEKTIF
SBG PANDANGAN HIDUP
TIDAK IMPERATIF SUBYEKTIF

MENGAMANKAN PS.
PREVENTIF
REPRESIF
TUJUAN MEMPELAJARI PANCASILA DI
PERGURUAN TINGGI

PADA AKHIR PERKULIAHAN MAHASISWA DAPAT :


1. DAPAT MEMAHAMI & MAMPU MELAKSANAKAN JIWA PANCASILA
& UUD 1945 DALAM KEHIDUPAN SEBAGAI WNRI.
2. MENGETAHUI PENGETAHUAN & PEMAHAMAN TENTANG
BERBAGAI MASALAH DASAR KEHIDUPAN BERMASYARAKAT
BERBANGSA DAN BERNEGARA YANG HENDAK DIATASI DENGAN
PENERAPAN PIKIRAN YANG BERLANDASKAN PANCASILA & UUD
1945.
3. MEMUPUK SIKAP & PERILAKU YANG SESUAI DENGAN NILAI &
NORMA PANCASILA, SEHINGGA MENANGGAPI PERUBAHAN
YANG TERJADI DALAM RANGKA KETERPADUAN IPTEKS &
PEMBANGUNAN.
4. MEMBANTU MAHASISWA DALAM PROSES BELAJAR BERFIKIR,
MEMECAHKAN MASALAH DAN MENGAMBIL KEPUTUSAN
DENGAN MENERAPKAN STRATEGI TERHADAP NILAI-NILAI
PANCASILA.
TINGKAT KEBENARAN
MENGERAHKAN SEGALA
SESUATU YG ADA DALAM
INGIN DIRINYA
MANUSIA TAHU
(CURIOUS) MENGERAHKAN SEGALA
SESUATU YANG DI LUAR
DIRINYA

KEBENARAN KEBENARAN KEBENARAN KEBENARAN


INDRAWI ILMIAH FILOSOFIS RELIGIUS

INDERA INDERA & RATIO INDERA RATIO KEYAKINAN


BUDI NURAINI

SEDERHANA ILMU PENGETH. AGAMA


FILSAFAT
PENGAMALAN PANCASILA

SBG DASAR NEGARA SBG PANDANGAN HIDUP

SECARA OBYEKTIF SECARA SUBYEKTIF

BERSIFAT IMPERATIF TIDAK BERSIFAT


IMPERATIF
PENGAMANAN PANCASILA

MENGAMANKAN PANCASILA :

MENYELAMATKAN, MEMPERTAHANKAN &


MENEGAKKAN PANCASILA YANG BENAR AGAR TIDAK
DIUBAH, DIHAPUS ATAU DIGANTI DENGAN YANG
LAIN.

MENGAMANKAN PANCASILA = MENGAMANKAN


NEGARA
PREVENTIF = USAHA BERSIFAT PENCEGAHAN
1. Membina keadaan Wawasan Nusantara
2. Membina kesadaran Ketahanan Nasional
3. Melaksanakan Sistem & Doktrin Hankamrata
4. Melaksanakan P.M.P
5. Meningkatkan pengertian, pemahaman, Penghayatan Pancasila melalui
sarana pendidikan, penerangan, santiaji.

REPRESIF = USAHA BERSIFAT PENINDAKAN

1. DALAM NEGERI
a. PEMBERONTAKAN b. PENGKHIANATAN
c. PELANGGAR HUKUM d. PERONGRONG PANCASILA

- PAHAM KOMUNISME/MARXIASME-LENINISME - PAHAM LIBERALISME


- PAHAM EKSTREM :
AGAMA – NASIONAL - SOSIAL

2. LUAR NEGERI
a. PENJAJAH d. SUBVERSI b. INVASI
e. SUBVERSI IDIOLOG/ c. INFILTRASI KEBUDAYAAN

USAHA :
1. Menindak pelanggar-pelanggar hukum dll.
2. Melarang paham aliran-aliran ideologi yang bertentangan dengan Pancasila
3. Melarang masuk & berkembangnya nilai-nilai yang dapat membahayakan nilai Pancasila
TONGGAK SEJARAH
PERUMUSAN PANCASILA

1. ZAMAN SRIWIJAYA & MAJAPAHIT

a. - Bangsa Indonesia Negara yang Merdeka, Bersatu,


Berdaulat Adil dan Makmur
- Jiwa Bangsa
b. Istilah Pancasila
2. BPUPKI (SIDANG I Tanggal 29 Mei s/d 1 Juni 1945)
3. PIAGAM JAKARTA
4. PENGESAHAN PANCASILA SEBAGAI DASAR NEGARA

P.P.K.I :
a. Mewakili seluruh Rakyat Indonesia
b. Badan Pembentukan Negara (The Founding Fathers)
c. Menurut teori H.T.N. merupakan Badan yang mempunyai kewenangan
meletakkan Dasar Negara (Pokok Kaidah Negara yang fundamental)
1. Jiwa Pancasila mempunyai sifat
- Statis - Dinamis

2. Perjuangan Bangsa Indonesia


- Fisik dan Non Fisik - Legal dan Ilegal
- CO dan Non CO

3. Proklamasi Kemerdekaan 17 Agustus 1945 merupakan Titik


Kulminasi Perjuangan Bangsa Indonesia.
4. Hubungan antara Proklamasi & Pembukaan UUD 45 erat sekali.

5. Pembukaan UUD 45 mengandung 4 pokok pikiran :


a. Neg. Persatuan
b. Neg. Keadilan Sosial
c. Neg. Keadilan Rakyat
d. Neg. Ketuhanan YME & Kemanusiaan Y.A.B

6. Pasal-pasal dalam UUD 45 menciptakan pokok pikiran yang


terkandung dalam pembukaannya.
JIWA
PANCASILA

PROKLAMASI
KEMERDEKAAN RI NEG.RI

PEMBUKAAN UUD’45

PASAL-PASAL UUD’45

PERUNDANG - UNDANGAN
MORAL LUHUR (ASPEK ETIKA)

REALITAS

JIWA BANGSA INDONESIA

FUNGSI KEPRIBADIAN
PANCASILA

PANDANGAN HIDUP BANGSA IND.

IDEOLOGI NASIONAL

DASAR FILSAFAT NEGARA


PANCASILA MERUPAKAN KESATUAN ORGANIS
SILA SATU DENGAN YANG LAIN
SALING MENGAIT SALING MENGISI
TIDAK BERTENTANGAN

SILA I MENJIWAI & MELIPUTI SILA II,III,IV,V


SILA II MENJIWAI & MELIPUTI SILA III,IV,V DIJIWAI & DILIPUTI SILA I

SILA III MENJIWAI & MELIPUTI SILA IV & V DIJIWAI & DILIPUTI SILA I
& II
SILA IV MENJIWAI & MELIPUTI SILA V DIJIWAI & DILIPUTI SILA I, II, III & IV

SILA V DIJIWAI & DILIPUTI SILA I, II, III & IV


SUSUNAN SILA-SILA PANCASILA TERSUSUN SECARA SISTEMATIS
HIERARKHIS PIRAMIDAL
MENUNJUKKAN URUTAN YG BERTINGKAT TIAP SILA MEMPUNYAI TEMPAT
SENDIRI DI DALAM RANGKAIAN SUSUNAN KESATUAN SEHINGGA TIDAK DAPAT
DIGESER ATAU DIBALIK-BALIK
1. Ketuhanan Yang Maha Esa
Mengandung pengertian dan keyakinan adanya Tuhan YME pencipta alam
semesta beserta isinya.
- Memberi jaminan kebebasan setiap penduduk untuk memeluk agama sesuai
dengan keyakinannya dan untuk beribadah menurut agama dan kepercayaannya
itu.
- Tidak boleh ada :
- pertentangan dalam hal Ketuhanan YME. sikap dan perbuatan
- yang anti Ketuhanan YME. paksaan agama.
-
- Pasal 29 UUD 45.

2. Kemanusiaan yang adil dan beradab


- Kesadaran sikap dan perbuatan manusia yang didasarkan kepada budi nurani
manusia dalam hubungannya dengan norma-norma dan kebudayaan umumnya
baik terhadap diri pribadi, sesama manusia dan kebudayaan umumnya.

- Sikap dan perbuatan manusia yang sesuai dengan kodrat hakekat Manusia yang
berbudi, sadar nilai dan berbudaya.
3. Persatuan Indonesia
- Persatuan bangsa Indonesia yang mendiami wilayah Indonesia Bersatu didorong
untuk mencapai kehidupan kebangsaan yang bebas dalam wadah negara merdeka
dan berdaulat.
- Persatuan Indonesia merupakan perwujudan kebang -saan Indonesia merupakan
faktor yang dinamis untuk mewujudkan tujuan nasional.
- Pasal 1 ; 25A ; 32 ; 35 ; 36 ; 36A ; 36B ; 36C UUD 45.
4. Kerakyatan yang dipimpin oleh hikmat kebijaksanaan dalam permusyawaratan /
perwakilan.
- Rakyat dalam menjalankan kekuasaanya melalui sistem perwakilan dan
keputusan-keputusan yang diambil dengan jalan musyawarah yang dipumpin oleh
pikiran yang sehat serta penuh tanggung jawab kepada Tuhan YME maupun
kepada rakyat yang diwakilinya.
- Tata pemerintahan RI didasarkan atas kedaulatan rakyat.

- Pasal 1 ayat (2) ; pasal 2 ; 3 ; 19 ; 28 ; 37 UUD 45.


5. Keadilan sosial bagi seluruh rakyat Indonesia.
Setiap orang Indonesia mendapat perlakuan yag adil dalam bidang hukum, politik,
ekonomi, kebudayaan maupun bidang lain,
- Mencakup pengertian adil dan makmur.
- Pemenuhan tuntutan hakiki kehidupan jasmani rohani.
- Pasal 23 ; 27 ; 28 ; 29 ; 31 ; 33 ; 34 UUD 45.
NILAI / VALUE
SIFAT/KUALITAS DARI SESUATU YANG BERMANFAAT / BERGUNA BAGI KEHIDUPAN
MANUSIA BAIK LAHIR MAUPUN BATIN

PROF. NOTONAGORO
NILAI MATERIAL NILAI VITAL NILAI KEROHANIAN

N. KEBENARAN (LOGIKA) -- CIPTA N. KEBAIKAN (ETIKA) -- KARSA


N. KEINDAHAN (ESTETIKA) -- RASA N. KESUCIAN (RELIGIUS) -- KEYAKINAN

PANCASILA
TERMASUK NILAI KEROHANIAN, TETAPI MENGAKUI NILAI MATERIAL & NILAI VITAL
SECARA SEIMBANG & HARMONIS

HAL TSB. DAPAT DILIHAT DARI RUMUSAN SILA PANCASILA TSB.


MAX SCHELER
NILAI KENIKMATAN NILAI
KEHIDUPAN NILAI KEJIWAAN
NILAI KEROHANIAN
WALTER G. EVERT
NILAI EKONOMI NILAI KEJASMANIAN
NILAI HIBURAN NILAI SOSIAL NILAI WATAK
NILAI KEINDAHAN NILAI KEAGAMAAN

N. RESCHER
NILAI INTRINSIK & NILAI EKSTRINSIK NILAI OBYEKTIF & NILAI
SUBYEKTIF NILAI POSITIF & NILAI NEGATIF

PANCASILA (Dasar Negara Pandangan Hidup)


SANGAT BERGUNA AGI KEHIDUPAN BANGSA DAN NEGARA R.I
NILAI PANCASILA MEMPUNYAI SIFAT OBYEKTIF &
SUBYEKTIF.
OBYEKTIF :
SESUAI DENGAN OBYEKNYA, UMUM & UNIVERSAL
1. RUMUSAN SILA PANCASILA MENUNJUKKAN SIFAT YANG ABSTRAK, UMUM DAN
UNIVERSAL.
2. PANCASILA (DLM PEMB. UUD 45) MENURUT HUKUM MEMENUHI SYARAT SBG
POKOK KAIDAH NEGARA YANG FUNDAMENTAL.
3. TAP MPRS NO.XX/MPRS/1966 : PEMB. UUD 45 YANG DIJIWAI
PANCASILA TIDAK DAPAT DIUBAH SECARA HUKUM OLEH SIAPAPUN TERMASUK MPR
HASIL PEMILU.
4. INTI DARI PANCASILA AKAN TETAP SEPANJANG MASA BAGI KEHIDUPAN BGS.
INDONESIA DAN JUGA BGS. LAIN.
5. ALINEA III PEMBUKAAN UUD 45 MEMP. ALASAN GAIB.
SUBYEKTIF :
KEBERADAAN NILAI BERGANTUNG PADA BANGSA INDONESIA SENDIRI
1. NILAI - NILAI PANCASILA TIMBUL DARI BS. IND. SEBAGAI HASIL PENILAIAN DAN
PEMIKIRAN FILSAFAT BANGSA IND.
2. NILAI - NILAI PANCASILA MERUP. FILSAFAT (PAND.HIDUP) BS. IND YG PALING
SESUAI, BAIK, BENAR & BIJAKSANA BAGI BANGSA INDONESIA DLM HIDUP
BERMASYA. BERBANGSA & BERNEG.
3. NILAI - NILAI PANCASILA MENGANDUNG KEEMPAT MACAM NILAI KEROHANIAN
YANG MANIFESTASINYA SESUAI DG SIFAT BUDI NURANI BS. IND.

- NILAI NILAI PANCASILA BG BANGSA IND. MENJADI LANDASAN ATAU DASAR SERTA
MOTIVASI SEGALA PERBUATANNYA BAIK DLM KEHIDUPAN SEHARI-HARI MAUPUN DLM
HIDUP KENEGARAAN.
- NILAI NILAI PANCASILA YANG DAS SOLLEN DI WUJUDKAN MENJADI
DASSEIN.
NILAI menjadi landasan / motivasi dari sikap tingkah laku dan
perbuatan manusia (bersifat abstrak)

NILAI menjadi operasional, apabila diwujudkan menjadi NORMA /


KAIDAH (Kongkrit)
Setiap NORMA / KAIDAH disertai SANKSI akibat tidak dilaksanakan NORMA
/ KAIDAH tersebut.

MORAL berfungsi sebagai alat / sarana memper-timbangkan (menilai) baik


/ buruk dari sikap, tingkah laku dan perbuatan manusia.

MORAL PANCASILA
Mengandung nilai PANCASILA berfungsi sbg tolok ukur baik / buruk dari sikap
perilaku dan perbuatan manusi Indonesia.
TEORI CAUSALITAS ARISTOTELES
TERJADINYA SESUATU KARENA ADANYA HUB. CAUSA :

1. MATERIALILS - BAHAN
2. FORMALIS - BENTUK
3. EFISIEN - HASIL KARYA
4. FINALIS - TUJUAN
PENERAPAN TEORI CAUSALITAS THD PANCASILA MENURUT PROF.
NOTONAGORO
1. MATERIALIS ADAT KEBIASAAN, BUDAYA (BAHAN) & AGAMA BANG
INDONESIA.
2. FORMALIS RUMUSAN PANCASILA DLM
(BENTUK)
PEMBUKAAN UUD 1945.
3. EFISIEN PEMBENTUK NEG
(HASIL KARYA) BPUPKI MERUMUSKAN
PPKI MENGESAHKAN
4. FINALIS UNTUK DIJADIKAN DASAR FILSAFAT NEGARA
(TUJUAN)
MATERIA
1. BEROBYEK
FORMA

2. BERMETODE
3. BERSISTEM
4. UNIVERSAL
KEILMIAHAN PANCASILA
1. Obyek Materia : Tata cara hidup bangsa Indonesia yang telah membudaya
Obyek Forma : Rumusan Pancasila yang otentik.
2. Metode : Analitik Sintetik.
3. Sistem : Kelima Pancasila tersusun secara teratur dan konsisten dalam satu
kesatuan yang utuh.
4. Universal : Unsur Pancasila benar benar sesuai dgn kenyataan dan dapat berlaku
umum, tidak terbatas ruang dan waktu.
PENGETAHUAN ILMIAH
1. Deskriptif Bagaimana
2. Kausal Mengapa
3. Normatif Kemana
4. Essensi Apa

PENGETAHUAN ILMIAH
PANCASILA
1. Deskriptif Bentuk dan Rumusan Pansasila
2. Kausal Tata cara kehidupan Bgs. Indonesia yang telah membudaya

3. Normatif UUD 45 guna melaksanakan Pancasila secara formal.

4. Esensi Inti mutlak atau Hakekat Pancasila


- MENGAJARKAN TENTANG CITA-CITA Dalam menanggapi & menyelesaikan
- DIYAKINI KEBENARAN masalah yang dihadapi dalam :
BERMASYARAKAT
- DISUSUN SECARA SISTEMATIS BERBANGSA
- DIBERI PETUNJUK PELAKSANAAN BERNEGARA

PANDANGAN HIDUP
Mendapatkan landasan berfikir & motivasi yg jelas
FALSAFAH HIDUP
kristalisasi
IDEOLOGI
IDEOLOGI NEG.
IDEOLOGI NAS.
IDEOLOGI yg berhub, dgn. Pandangan
Hidup
Alinea I motivasi dasar pembenaran
Alinea II Cita-cita bangsa
PEMBUKAAN UUD 45
Alinea III petunjuk tekad pelaksanaan
Alinea IV - tujuan nas, - bentuk neg.
- penyusunan UUD - dasar neg.
SIFAT IDEOLOGI
3 DIMENSI

REALITAS IDEALILSME MENGANDUNG FLEKSIBILITAS MELALUI


YG INGIN DLM BERBAGAI PEMIKIRAN BARU -
NILAI DASAR KEHIDUPAN BERMASY. MEMPERSEGAR -
BERBANGSA BERNEG. MEMELIHARA -
MEMPERKUAT
SUMBER DARI NILAI RIIL
RELEVANSINYA DARI
YANG HIDUP DLM MASY. MASUK AKAL WAKTU KE WAKTU
TERTUTUP KOMUNIS
IDEOLOGI
TERBUKA PANCASILA
DPT BERINTERAKSI DG. PERKEMB. ZAMAN
TERBUKA ADANYA DINAMIKA SECARA INTERNAL

PENERAPANNYA BERBENTUK POLA PIKIR YG DINAMIS & KONSEPTUAL


DLM DUNIA MODERN

1. DASAR Tidak berubah


2. INSTRUMENTAL Sarana mewujudkan nilai dasar dpt
berubah sesuai keadaan
3. PRAKSIS Pelaksanaan secara nyata
sesungguhnya.
Interaksi antara Nilai Instrumental dgn Situasi Kongkrit pada tempat & waktu
tertentu.
FAKTOR YG MENDORONG Pancasila sebagai Ideologi Terbuka
1. Proses Pembangunan Nas. Berencana & dinamika, Masy. yg berkembang
cepat
2. Bangkrutnya Ideologi Tertutup.
3. Pengalaman sejarah politik masa lampau
4. Memperkokoh kesadaran nilai dasar Pancasila yang bersifat abadi.

BATAS KETERBUKAAN IDEOLOGI PANCASILA

1. Stabilitas Nasional yang dinamis


2. Larangan terhadap Ideologi Marxisme , Leninisme,
Komunisme.
3. Mencegah berkembangnya Paham Liberal
4. Larangan terhadap Pandangan Ekstrim yang menggelisahkan
kehidupan masyarakat.
5. Penciptaan norma baru harus melalui konsensus
I MEMENUHI SYARAT TERTIB HUKUM :
1. Adanya Kesatuan Subyek - Penguasaan yang
mengadakan perat. Hukum Pem.Neg.RI (Al.IV)
2. Adanya KESATUAN AZAS KEROHANIAN - DASAR KESELURUHAN
PERAT. HUKUM DASAR FKS NEG. (Al iv)
3. Adanya kesatuan daerah - seluruh tumpah darah
indo (al.iv)
4. Adanya kesatuan waktu Maka disusunlah
kemerdekaan bgs. Ind. Berdirinya negara r.i

II MEMENUHI SYARAT SBG POKOK KAIDAH NEG. YG FUNDAMENTAL

1. Dari SEGI TERJADINYA DITENTUKAN OLEH


PEMBENTUK NEG. BPUPKI / PPKI
2. DARI SEGI ISINYA UMUM MEMUAT
IKUT DASARKETERTIBAN
MELAKSANAKAN POKOK . . . . . .
NEG.
a. DASAR TUJUAN NEG
KHUSUS MELINDUNGI . . .

a. KETENTUAN DIADAKANNYA UUD NEG. BATANG TUBUH


b. BENTUK NEG NEG.REPUBLIK YG BERKEDAULATAN RAKYAT
c. DASAR FILSAFAT NEG PANCASILA
Komisi A MPR menyepakati bahwa penyusunan Undang-
undang Dasar 1945 dalam satu naskah terdiri atas :

1. Undang-undang Dasar 1945 sebagaimana tercantum


dalam Lembaran Negara Nomor 75 Tahun 1959 hasil
Dekrit Presiden 5 Juli 1959 ;
2. Perubahan Pertama Undang-undang Dasar 1945 yang
diputuskan pada Sidang Umum MPR tahun 1999 ;
3. Perubahan Kedua Undang-undang Dasar 1945 yang
diputuskan pada Sidang Tahunan MPR tahun 2000 ;
4. Perubahan Ketiga Undang-undang Dasar 1945 yang
diputuskan pada Sidang Tahunan MPR tahun 2001 ;
5. Perubahan Keempat Undang-undang Dasar 1945 yang
diputuskan pada Sidang Tahunan MPT tahun 2002.
Tabel. Undang-undang Dasar 1945
Sebelum dan Sesudah Perubahan

Undang-Undang Dasar 1945


No Aturan Aturan
Bab Pasal Ayat
. Peralihan Tambahan
Sebelum
1. 16 37 49 4 pasal 2 ayat
Perubahan
Setelah
2. 21 73 170 3 pasal 2 ayat
Perubahan
NEGARA HUKUM
Negara menegakkan supremasi hukum untuk menegakkan kebenaran
dan keadilan, tidak ada kekuasaan yang tidak dipertanggung jawabkan
PRINSIP DASAR
Supremasi hukum (Supremacy of the law). Kesetaraan dihadapan
hukum (Equality before the law). Penegakan hukum dengan cara yang
tidak bertentangan dengan hukum (due process of law).

CIRI-CIRI NEGARA HUKUM


1. Azas Legaliltas
2. Adanya kekuasaan kehakiman / peradilan yang merdeka
3. Adanya peradilan tata usaha negara
4. Adanya jaminan perlindungan hak-hak asasi manusia

Pelaksanaan paham negara hukum akan


mendukung dan mempercepat
Kandungan Konstitusi
1) Struktur pemerintahan
2) Kekuasaan dan hubungan antar
organ negara
3) Pembatasan kewenangan negara
perlindungan terhadap individu
Bentuk negara Republik Indonesia
Struktur, kekuasaan, dan fungsi organ negara
Hubungan fungsional antara organ negara
Perlindungan terhadap hak individu Aman-demen
UUD 1945 telah memberikan per-lindungan yang
lebih detail terhadap HAM
Organ Negara Menurut UUD 1945
Sebelum Perubahan

MPR
DPR
Presiden
BPK MA
DPA
Organ Negara Pasca
Amandemen UUD 1945
MPR
DPR
Dewan Perwakilan Daerah
Presiden
BPK
Mahkamah Agung
Mahkamah Konstitusi
Komisi Yudisial
PERUBAHAN STATUS MPR

MPR tidak lagi menjadi Lembaga Tertinggi Negara


karena adanya amandemen terhadap pasal 1 (2) UUD
1945 yang bunyinya menjadi – Kedaulatan berada di
tangan rakyat dan dilaksanakan menurut UUD
Perubahan
Keanggotaan MPR
Pasal 2 (1) berbunyi :
- MPR terdiri dari anggota DPR dan
DPD yang dipilih melalui
Pemilihan Umum dan diatur lebih
lanjut dengan UU
Perubahan Signifikan dalam
Kehidupan Berdemokrasi

Semua anggota lembaga perwakilan


dipilih melalui Pemilihan Umum
Tidak ada perngangkatan
Tidak ada wakil dari militer
Perubahan
Kekuasaan MPR

Tidak lagi menetapkan GBHN


Tidak lagi memililh Presiden dan
Wakil Presiden
Kekuasaan MPR berdasarkan UUD
1945 yang telah diamandemen

Mengubah dan menetapkan UUD


Melantik Presiden dan/atau Wakil Presiden
Memberhentikan Presiden dan/atau Wakil
Presiden dalam masa jabatannya menurut
UUD
Presiden dan Wakil Presiden

Tidak lagi ada ketentuan Indonesia asli,


melain-kan warga negara Indonesia sejak
kelahirannya
Dipilih secara langsung yang diusulkan oleh
partai politik
- Tidak lagi berbau parlementer
- Makin demokratis ?
Perubahan Kekuasaan
Presiden
Tidak lagi mempunyai kekuasaan membentuk UU
melainkan mempunyai hak mengajukan RUU
Mengesahkan UU yang telah disetujui DPR untuk
menjadi UU tetapi apabila tidak disahkan dalam
waktu 30 hari, RUU yang telah disetujui tersebut sah
menjadi UU
Secara tegas ditentukan kekuasaan mengajukan RUU
tentang APBN
Perubahan Kekuasaan Presiden
sebagai Kepala Negara
Dalam pengangkatan dubes dan menerima Dubes negara
lain Presiden harus memperhatikan pertimbangan DPR
Dalam memberikan grasi dan rehabilitasi harus mem-
perhatikan pertimbangan MA
Dalam memberikan abolisi harus memperhatikan per-
timbangan SPR
Dalam membuat perjanjian internasional yang me-
nimbulkan akibat luas terkait beban keuangan negara
dan/atau mengharuskan perubahan atau pembentukan
UU harus dengan persetujuan DPR
Kekuasaan Fungsi, dan Hak DPR berdasarkan
UUD 1945 yang telah diamandemen

Kekuasaan membentuk UU
Fungsi legislasi, anggaran, dan pengawasan
Hak interpelasi, hak angket, dan hak menyatakan
pendapat
Hak setiap anggota untuk mengajukan pertanyaan,
menyampaikan usul dan pendapat serta hak imunitas
Hak setiap anggota untuk mengajukan usul RUU
Dewan Perwakilan Daerah
Merupakan organ baru dalam ketatanegaraan
Indonesia
Keanggotaan dipilih langsung dalam Pemilu
Co-legislator untuk UU dalam bidang-bidang tertentu
yaitu yang berkaitan dengan otonomi daerah
Dalam melakukan pengawasan melaporkan hasil
pengawasannya ke DPR
Tidak mempunyai akses langsung ke Presiden
Lembaga Judisial Pasca
Amandemen UUD 1945

Mahkamah Agung
Mahkamah Konstitusi
Komisi Yudisial
Mahkamah Agung dan
Mahkamah Konstitusi

Sama-sama menjalankan kekuasaan


kehakiman
Mempunyai kedudukan yang sama
Kewenangan Mahkamah Agung

Mengadili tingkat kasasi untuk perkara-


perkara dalam lingkungan peradilan umum,
peradilan agama, peradilan militer, dan
peradilan tata usaha negara
Menguji peraturan perundang-undangan di
bawah undang-undang terhadap undang-
undang
Kewenangan lainnya yang diberikan oleh UU
Kewenangan Komisi Yudisial

Mengusulkan pengangkatan Hakim


Agung
Wewenang lain dalam rangka
menjaga dan menegakkan
kehormatan, keluhuran, serta
perilaku hakim
Kewenangan Mahkamah Konstitusi

Menguji UU terhadap UUD


Memutus sengketa kewenangan
lembaga negara
Memutus pembubaran partai politik
Memutus perselisihan hasil pemilu
Perubahan – perubahan Lainnya
Penegasan eksistensi Menteri yang tidak
memegang departemen
Penegasan tentang Negara Kesatuan yang
desentralisasi
Penegasan perlindungan terhadap Hak Azasi
Manusia - Membawa implikasi terhadap
hukum pidana

Anda mungkin juga menyukai