KULIAH 3: MASYARAKAT PLURALISTIK

ALAM MELAYU

 Konsep Pluraliti dan Masyarakat

Pluralistik.
 Pembentukan Masyarakat
Pluralistik di Alam Melayu.
 Zaman Pluraliti
 Kesultanan Melayu Melaka.
 Penjajahan.
 Selepas merdeka :
 Politik
 Ekonomi
 Pendidikan
 Pluralisme Budaya Alam Melayu

 Pluralisme&Masyarakat pluralistik:

-Konstruksi saintifik sosial kajian empirikal di Alam

Melayu@Malaysia.
-Beberapa buah masyarakat yang dibahagikan kepada
berbagai bahasa, budaya, adat istiadat, makanan,pakaian
tempat tinggal, etnik, agama, atau kumpulan-kumpulan
bangsa.
PENGERTIAN KONSEP
 Pluralistik- kepelbagaian/ kemajmukan

 Masyarakat pluralistik – merujuk kepada

masyarakat majmuk/ kepelbagaian
bangsa/kaum yang mendiami sesuatu
wilayah/ negara mengamalkan kepelbagaian
budaya dan tradisi
PENGENALAN: KEADAAN MASYARAKAT DI TANAH MELAYU

 LATAR BELAKANG (SEJARAH AWAL MALAYSIA –TIADA BUKTI

YANG KONKRIT HANYA BERDASARKAN BAHAN TINGGALAN
PRASEJARAH)
 1. MASYARAKAT ZAMAN BATU AWAL(PALEOLITK)-PENDUDUK
TERAWAL TM, PADA TAHUN 35 000 SM
 2. MASYARAKAT ZAMAN MESOLITIK MENDUDUKI TM PADA
TAHUN 11 000 SM (DIKENALI SEBAGAI HOABINH)
 3. MASYARAKAT NEOLITIK MENDUDUKI TM PADA TAHUN 5 000
SM
 SEJARAH AWAL MALAYSIA BERMULA DARI ZAMAN KERAJAAN
MELAYU MELAKA-1400 SEBAGAI PUSAT PERDAGANGAN YANG
BERJAYA,
PENGENALAN: KEADAAN MASYARAKAT DI TANAH MELAYU

 LATAR BELAKANG (SEJARAH AWAL MALAYSIA –TIADA BUKTI

YANG KONKRIT HANYA BERDASARKAN BAHAN TINGGALAN
PRASEJARAH)
 1. MASYARAKAT ZAMAN BATU AWAL(PALEOLITK)-PENDUDUK
TERAWAL TM, PADA TAHUN 35 000 SM
 2. MASYARAKAT ZAMAN MESOLITIK MENDUDUKI TM PADA
TAHUN 11 000 SM (DIKENALI SEBAGAI HOABINH)
 3. MASYARAKAT NEOLITIK MENDUDUKI TM PADA TAHUN 5 000
SM
 SEJARAH AWAL MALAYSIA BERMULA DARI ZAMAN KERAJAAN
MELAYU MELAKA-1400 SEBAGAI PUSAT PERDAGANGAN YANG
BERJAYA,
 Alam Melayu (Sebelum kedatangan Eropah)

 Interaksi pelbagai budaya berlaku sejak abad ke-5 Masihi.

 Arab pra-Islam
 Hinduisme (pedagang India–abad pertama Masihi-perdagangan)
 Buddhisme (pedagang Cina–awal abad ke-5 Masihi+pendidikan)
 Arab Islam
 Portugis
 Sepanyol
 Belanda
 British
 Faktor-faktor menjadi tempat pertemuan pelbagai
tamadun&budaya utama dunia.
 Tiupan angin dan arus laut bersatu.
 Didorong oleh serampang tiga mata utama.
 Agama- Gospel
 Kaya – Gold
 Megah – Glory

• Kesan (Masyarakat pluralistik terjadi)

 Jawa (Raja Hindu menggunakan nama arabnya dan
melayani pedagang Eropah.)
 Champa (Raja Melayu&rakyat beragama Hindu dan
berniaga dengan negara India, China, dan kepulauan
Melayu.)
 Pedagang pelbagai bangsa datang secara sukarela.

~ Bersama ahli keluarga.( Keputusan hidup terhasil drpd

persetujuan tanpa paksaan dan sebulat suara menjamin
ketenangan fikiran dan perasaan – berjaya mewujudkan
interaksi mesra dengan penduduk tempatan.)
 Masyarakat Cina Baba (Keturunan Cina + penduduk
tempatan, mengamalkan budaya hidup Melayu)

• Amalan&adat resam diterima penduduk tempatan.

(Hindu)
 Yakni peralatan perkahwinan (Adat bersanding,Bunga
Manggar, Bunga Telur)
 Watak dalam wayang kulit yang memakai nama
Hindu.(Ramayana, Hanuman, Sita Dewi)
 Konsep raja dan kerajaan.
 Pelantikan para pegawai kerajaan awal (orang besar
4,8,16,32)
 Malaysia (Selepas kedatangan Eropah)
 Ciri kepluralitian semula jadi tanpa paksaan telah
dirombak, diubah suai, dan sebahagiannya terhapus.
 melaksanakan undang-undang kolonial.

 Kesan kedatangan Eropah

 Penghijrahan masuk orang Cina (bandar-lombong bijih
timah&emas) dan India (estet getah&kelapa sawit) utk
memajukan kepentingan ekonomi dan politik.) Bangsa
Melayu diletakkan di kawasan kampung
.(perikanan&pertanian)
 Tidak berlaku asimilasi&cara hidup antara kumpulan
etnik krn kedatangan mereka tanpa keluarga. Mereka
berhasrat memenuhi keperluan ekonomi-politik British.
 Kehidupan harmonis dalam bentuk akomodasi
(menjalani kehidupan berasaskan sistem sosial masing-
masing secara harmonis.)
Imigran Kaum Cina
kelompok Ciri Pekerjaan Sebab
Hokien Peniaga, pekedai. Kesukaran hidup di
China.
Kantonis Pelombong, tukang Ketidakstabilan politik di

mahir. selatan China.

Pertumbuhan

Pelombong
perusahaan bijih timah
Hakka
dan getah.
Kestabilan politik di
Teochew Pekedai, peladang Tanah Melayu.
Kemudahan untuk
Hailam Pekedai makanan, berhijrah.
pembekal keperluan Ciri penduduk Cina.
domestik.
 Imigran Kaum India
Kelompok Latar belakang Sebab
Tamil DariTamil Nadu. Pertubuhan ekonomi

Pekerja ladang yang pesat di Tanah

getah,kelapa Melayu.
sawit&jabatan kerajaan.
Malayati Daripantai Malabar. Galakan daripada
Pekerja ladang, kerajaan Inggeris.
kerani, profesional,
pekedai makanan.
Telegu DariAndhra Pradesh. Kesukaran hidup di
Buruh di ladang. India.

Sikh Dari Punjab.

Polis, pekerja kereta
api, pegawai
keselamatan,
pengangkutan.
 Perbezaan sebelum dan selepas kedatangan
Eropah.
Sebelum kedatangan Eropah
Raja/Sultan (ketua kerajaan
yang berkuasa mutlak dalam
pentadbiran dan agama.)
Ilmu pengetahuan
epistemologi bercorak metafizik.
(alam ghaib)
Amalan perubatan
perdukunan/perbomohan
menggunakan jampi serapah ketika
berinteraksi dengan makhluk alam
ghaib untuk mengubati penyakit.
Selepas kedatangan Eropah
Negara di bawah tadbir urus
kerajaan (sistem pentadbiran
berdasarkan pengagihan kuasa) dan
agama diletak di bawah
raja/sultan.
Ilmu pengetahuan epistemologi
fizikal rasional/saintifik.
Pembuktian sesuatu pengetahuan
menerusi pancaindera.
Sebelum kedatangan Eropah Selepas kedatangan Eropah

Pedagang pelbagai bangsa Orang Cina dan India dibawa

datang secara sukarela. masuk bertujuan memenuhi
ekonomi-politik British.

Berlaku asimilasi dan cara Tidak berlaku asimilasi dan

hidup antara kumpulan etnik. cara hidup antara kumpulan
(masuk bersama dengan etnik. (masuk tanpa keluarga)
keluarga)
Kemuncak Pluraliti Alam Melayu:
Kesultanan Melaka.
 Zaman Keemasan dan kemuncak keagungan kerajaan
Melayu.
 Diperitah oleh Sultan&pembesar.
 Tempat pertemuan para pedagang. (The venice of the
east)
 Diperitah dengan diplomasi dan terbuka.
 Masyarakat terdiri daripada pelbagai bangsa:
 Melayu- penduduk tempatan
 India- ada yang menjadi pegawai istana.
 Cina- perkahwinan antara pemeritah Melaka dengan
puteri negara China.
Faktor-faktor kemajuan Melaka

 Sistem pemerintahan terbuka.

 Pelabuhan cekap.
 Keselamatan laut baik.
 Undang-undang Laut Melaka
dikuatkuasakan.
 Tidak memerlukan passport/visa.
Pembentukan Masyarakat Pluralistik oleh
Penjajah
 Penjajah datang dengan ilmu pengetahuan tinggi dalam
bidang sosial, kemanusiaan, dan sains tulen.
 TM mengalami perubahan epistemologi iaitu pemisahan
negara dan agama. (akibat pertelingkaran agamawan
dan saintis di Eropah).

 Masyarakat Eropah terbahagi dua:

 Pihak yang menyokong agama
 Pihak yang menyokong sains moden.

• Penduduk Eropah majoriti menyokong ilmu berasaskan

sains moden, agama menjadi anutan individu.
 Agama vs Sains Moden

Agama Sains Moden

Dianggap sebagai Mempunyai sifat sarwajagat

penyumbang kepada yang menyatukan manusia di
perselisihan pendapat bawah payung kefahaman yang
manusia dan membawa sama dan membolehka
pergaduhan dan peperangan. manusia hidup secara aman
dan damai.
Diterima sebagai ilmu penting
dalam asasi dalam kehidupan
sosial duniawi manusia.
Asas kepada aspek
kehidupan, pemerintahan, dan
pentadbiran.
 Pihak penjajah British memperkernalkan sistem
pentadbiran berdasarkan pengagihan kuasa antara
3unsur penting.
 Kehakiman
 Eksekutif
 Perundangan

• Menjalankan bidang kuasa masing-masing dan tidak

bercampur aduk.

• Ketibaan pemerintahan kolonial membawa pertemuan

menarik antara “agama” dan “negara” Pertemuan dalam
suasana empirikal yang berbeza, iaitu antara “Islam
sebagai agama dan para penganutnya” dan “negara
kolonial sekular”. (India, Pakistan, Bangladesh, Bhutan,
Sri Langka,Nepal.)
 Kolonialisme melibatkan penaklukan :

 Ruang fizikal

(Pengeksploitasian terhadap tenaga buruh serta sumber

bumi demi keuntungan revolusi perindustrian Eropah)

 Ruang epistemologi/sis. Pemikiran penduduk peribumi.

(Proses penguraian sis. pemikiran peribumi yang

mengakibatkan hilangnya kekuatan sis. pemikiran
tersebut sebagai kuasa pentakrif kehidupan dan
digantikan dengan sis. pemikiran asing menerusi
sistematik siri “modus penyiasatan kolonial.”)
Pembentukan Masyarakat Pluralistik di
Malaysia.

 3 komuniti etnik utama (Melayu, Cina, India)telah

memainkan peranan yang menyerlah dalam memenuhi
tuntutan keperluan ekonomi-politik British.
 Sebelum 1784, hampir kesemua penduduk Melayu.
 Abad ke-19&20 perusahaan bijih timah dan getah
mengakibatkan penghijrahan orang Cina dan India
secara besar-besaran.
 31 Ogos 1957, 3 komuniti etnik bersama-sama berjuang
untuk mendapatkan kemerdekaan .
 16 September 1963, pembentukan Malaysia.
Dampak besar dan birokrasi British
 Campur tangan secara tidak langsung pada 1786 untuk
mendapatkan Pulau Penang dari Kedah.
 Campur tangan secara tidak lansung dan menguasai
pentadbiran negeri-negeri Melayu yang di bawah urus
sultan.
 Sultan Perak menerima Residen British. (Perjanjian
Pangkor 1784)
 Sis. Residen diasaskan di Perak, Selangor, Pahang,
N.Sembilan. (1895)
 Negari-negeri bersekutu. (Perjanjian Persekutuan 1895
dikuatkuasakan pada 1 Julai 1896)
 Menguasai Kedah, Perlis, Kelantan, Terengganu dengan
melantik penasihat. ( Perjanjian Bangkok 1909 dengan
siam.)
Sabah&Sarawak
Sabah Sarawak
Kaum bumiputera ialah orang Kaum Bumiputera ialah orang
Kadazandusun, Bajau, Murut, Iban, Bidayuh, Melayu, dan
dan Sulut. Melanau.

Syarikat Berpiagam Borneo Keluarga Brooke

Utara British menggalakkan menggalakan kemasukan
penhijrahan orang Cina untuk orang Cina untuk bekerja
bekerja di ladang getah dan sebagai pedagang, petani, dan
tembakau. pelombong.
Komposisi Kaum dan Suku Kaum
Penduduk Malaysia.
Melayu Cina India Orang Sabah Sarawak
asli
Banjar Hokien Malayali Negrito Kadazan Bidayuh

Boyan Chuan- Punjabi Senoi Bajau Bisaya

Bugis chew Selon Melayu Dusun Iban

Jawa Chin-chew Tamil Asli Murut Kayan

Kampar Eng-hua Telegu Bisaya Kedayan

Kerinchi Eng-choon Kadayun Kelabit

Mendaling Hok-Chew Orang Kenyah

Minan- Kwangtun Sungai Melanau

kabau g Suang Melayu
Rawa Kanton Laut Murut
Johor-Riau Teochew Brunei
Penan
Hakka
Punan
Hailam
 Politik di Malaysia diikat dengan aspek etnik.

 Dalam konteks politik domestik, demokrasi di

negara ini telah berjalan lancar terutamanya sejak
pilihan raya umum pertama tahun 1955 kerana
orang Melayu, Cina dan India telah bersatu untuk
mendesak British memberikan kemerdekaan.

 Dalam tempoh 1957-1959, politik Malaysia telah

melalui perjalanan yang berliku-liku. Terdapat
golongan yang tidak puas hati terhadap
kepimpinan Tan Cheng Lock dalam MCA sehingga
akhirnya memaksa beliau digantikan oleh Dr. Lim
Chong Eu.
 Dr. Lim memberi tekanan kepada parti Perikatan untuk
memberi kerusi yang lebih kepada MCA dalam pilihan raya
umum 1959.

 Parti MIC juga menghadapi kemelut dalaman apabila

terdapat segelintir pihak yang menunjukkan sikap tidak puas
hati terhadap Parti Perikatan.

 Tetapi akhirnya semua kemelut dapat diatasi melalui proses

perundingan dalam kalangan pemimpin parti yang terlibat.

 Selepas era 1960-an, politik Malaysia terus berkembang

secara dinamik. Kerjasama parti-parti politik dalam pakatan
parti pemerintah telah berkembang dengan keahliannya.
 Terdapat 4 aliran pendidikan ( Inggeris, Melayu, Cina dan
India ) yang berlainan sebelum Penyata Razak 1956
diperkenalkan.

 Sebelum Merdeka, sistem pendidikan dulu hanya

berorientasi dan berkiblatkan negara masing-masing.

 Walau bagaimanapun, sistem pendidikan negara kini telah

berubah kepada satu corak baharu yang berorientasikan
unsur-unsur tempatan. Sistem pendidikan kebangsaan telah
dibentuk berasaskan keseragaman kurikulum, sukatan mata
pelajaran dan orientasi.
 Pendidikan kebangsaan penting sebagai satu wadah bagi
menyatukan pelbagai budaya, nilai dan norma masyarakat ke
dalam satu acuan demi mencapai matlamat membentuk
identiti kebangsaan Malaysia.

 Dalam peruntukan Perlembagaan Persekutuan bagi

kemerdekaan pada tahun 1957, bahasa Melayu telah
dijadikan bahasa kebangsaan dengan bahasa Inggeris masih
lagi digunakan sebagai bahasa rasmi.

 Pucuk pimpinan parti Perikatan telah mencapai

kesepakatan dan bersetuju dengan Akta Pendidikan 1957
atas prinsip:
 sekolah pelbagai aliran dibenarkan dan pengajaran
dalam bahasa ibunda masing-masing dibenarkan.
 Oleh sebab bahasa Melayu merupakan bahasa
kebangsaan, maka di sekolah Cina dan Tamil wajib
mengajar bahasa Melayu sebagai salah satu daripada
mata pelajaran.
 Pendekatan dalam mata pelajaran sejarah, geografi dan
buku-buku teks yang lain mestilah berteraskan Malaysia;
dan
 Bukan lagi berteraskan negara China dan India ( John
Lowe, 1960)
 Terdapat pandangan yang menyatakan bahawa penggunaa
bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan juga mempunyai
motif ekonomi yang tersirat.

 Manifestasi motif ekonomi dalam sistem pendidikan ini

bersandarkan kepada kedudukan etnik Melayu yang jauh
ketinggalan berbanding dengan etnik bukan Melayu.
 Kebimbangan etnik Melayu semakin meningkat dengan
statistik kemasukan pelajar ke institut pengajian tinggi. Sebagai
contoh:
 70% daripada jumlah pelajar di Universiti Malaya pada
tahun 1966-1967 terdiri daripada pelajar bukan Melayu.
 Taburan bukan Melayu di Fakulti Kejuruteraan ialah 98%,
sains 93% dan perubatan 84%.

 Parti UMNO yang menerajui Parti Perikatan telah

menegaskan bahawa pendidikan perlu diseimbangkan bagi
memperkasakan orang Melayu.
 Banyak usaha telah dilakukan oleh kerajaan seperti:
 melaksanakan penggunaan bahasa Melayu sebagai
bahasa pengantar di semua sekolah bantuan kerajaan.
 Sebagai tindakan pengukuhan, kerajaan telah
merumuskan dasar kuota dan biasiswa bagi kemasukan
ke universiti.
 Memperbanyak penubuhan institut pengajian tinggi bagi
mempertingkat bilangan pelajar Melayu.
 Kesannya, kemasukan pelajar Melayu telah meningkat
daripada 20% pada tahun 1960-1964 menjadi 65%.
 Selepas Merdeka, kerajaan telah menggiatkan usaha untuk
mengatasi pelbagai masalah sosioekonomi dan sosiopolitik.
Rancangan pembangunan ekonomi negara dibahagikan
kepada 4 peringkat:
i. Rancangan pramerdeka iaitu meliputi Rangka
Pembangunan Persekutuan Tanah Melayu (1950-1955)
dan Rancangan Persekutuan Tanah Melayu Pertama
(1956-1960).
ii. Perancangan selepas Merdeka, merangkumi Rancangan
Persekutuan Tanah Melayu kedua (1961-1965) dan
sebahagian daripada Rancangan Malaysia Pertama
(1966-1970).
iii. Perancangan dalam era Dasar Ekonomi Baru; dan
iv. Dasar-dasar pembangunan negara.
 sistem ekonomi Malaysia berasaskan laissez faire atau
sistem ekonomi pasaran bebas yang diadaptasi daripada
warisan British.

 Semasa era penjajahan British, sistem ekonomi moden

diperkenalkan tetapi sistem ekonomi tradisional masih
dikekalkan dan keadaan ini telah wujud sistem ekonomi
dualisme.

 Sistem moden ini di bawah kawalan British dan juga firma

asing tertumpu kepada perdagangan yang banyak
melibatkan kelompok etnik Cina dan India.

 Sistem ekonomi tradisional yang diidentifikasikan dengan

sektor ekonomi pertanian dan perikanan banyak didominasi
oleh etnik Melayu.
 Etnik Melayu tertumpu di sektor pertanian tradisional. Ciri-ciri
ekonomi dalam sektor ini ialah pekebun kecil getah, kelapa,
pesawah padi dan nelayan kecil. Kadar kemiskinan adalah
yang tertinggi.

 Menurut Ness, separuh daripada etnik Melayu yang terlibat

dalam sektor ketiga adalah dalam sektor kerajaan. Manakala
dalam sektor ketiga swasta pula, etnik Cina menguasai bidang
pengangkutan, perniagaan dan kewangan.

 sehubungan dengan corak taburan ekonomi semasa, jurang

purata pendapatan antara kumpulan etnik seperti yang
dilaporkan dalam Rancangan Malaysia Ke-9 jelas belum
seimbang lagi.
 Etnik 1999 2004
Bumiputera 1984 2711
Cina 3456 4437
India 2702 3456
Lain-lain 1371 2312

Jadual: Purata kasar pendapatan bulanan isi rumah (Ringgit Malaysia) mengikut
kumpulan etnik 1999 dan 2004

 Berdasarkan gambaran umum di atas ketara sekali isu yang

berkaitan dengan ekonomi memerlukan iltizam yang kuat
daripada semua pihak untuk merapatkan jurang yang wujud.

 Ketidakseimbangan kedudukan ekonomi berdasarkan etnik

juga harus diatasi kerana ini berpotensi menjadi sebagai punca
pencetus konflik.