PENGURUSAN

TINGKAH LAKU

2 KREDIT (30 JAM)

 Maksud & Definisi T/laku :
Semua tindakan manusia yg boleh
diperhati, diukur & dinilai
 Sejarah kpd teori Pengurusan T/laku:
Kajian ahli psikologi :
- Operant Conditioning (Pertalian antara
t/laku & akibat) Thorndike & Skinner
- Classical Conditioning (Pertalian antara
rangsangan & tindakbalas) Watson &
Pavlov

- Teori Psychoanalytic – Sigmund Freud

- Teori Pembelajaran Sosial - Bandura

PRINSIP-PRINSIP
PENGURUSAN T/LAKU
 Ilmu psikologi telah memberi pelbagai
maklumat berkaitan perkara-perkara yg
menentukan t/laku
 Pd. peringkat awal, para pengkaji
berpendapat t/l disebabkan oleh kuasa
dalaman spt. keturunan, kandungan
kimia dlm. badan & pengalaman
 Mulai tahun 1920 an – terdapat
perubahan pendapat dpd. Faktor
dalaman kpd. peristiwa luaran /
persekitaran
 Rumusan – ‘kebanyakan t/laku adalah
dipelajari sepanjang masa’
‘t/laku yg tidak sesuai boleh diubah kpd.
t/laku baru’
PRINSIP-PRINSIP
PENGURUSAN T/LAKU
 Semua t/laku dipelajari
 Semua t/laku adalah ‘stimulus spesific’
 T/laku boleh diajar & diubah
 Matlamat perlu jelas & spesifik
 Program perlu secara individu
 Program perlu fokus masa kini
 Program perlu fokus pada persekitaran
kanak-kanak
MODEL TINGKAH LAKU MANUSIA

 Psychodynamic
 Environmental
 Biophysical
 Behavioral (Model ABC)
 MODEL ABC

ANTECEDENT BEHAVIOR CONSEQUENCES

(Peristiwa sebelum) (T/laku) (Akibat)
 APAKAH PROGRAM PENGURUSAN
T/LAKU?
Ia adalah dokumen bertulis yg menjelaskan
perkara-perkara berikut :
Jenis perlakuan yg dinilai
Kekerapan perlakuan
Keadaan semasa perlakuan dinilai
PERLAKUAN KEKERAPAN KEADAAN

Sikat rambut tanpa bantuan dlm -sebelum

masa 5 minit makan mlm
-apabila
diarahkan

Ada contact mata setiap kali selama -semasa

50 saat perbualan
9 dpd 10 kali dgn
guru
yg diarahkan
PENEGUH

Sesuatu objek / situasi yg dapat meneguhkan /

mengekalkan tindakbalas/ kelakuan pada
masa akan datang
 Jenis-jenis peneguh :
i edible & tangible (makanan / barangan)
ii sensory – tactile, vibratory, olfactory,
visual, auditory
PENEGUH

iii sosial- puji, senyum, beri perhatian,

tepukan, sentuhan, pelukan
iv aktiviti- lawatan, ambil bahagian,
mewarna, menonton dll

# Peneguh mestilah yg disukai oleh murid

PRINSIP-PRINSIP PEMILIHAN
PENEGUH

 Tanya kesukaan / minat murid

 Temu ramah kanak-kanak- a. Preference
scales
b. preference list
 Temu ramah ibu bapa / penjaga
 Pemerhatian terhadap murid
 Pemerhatian terhadap murid lain yg sama minat
Mengenalpasti Peneguh
 Tidak semua peneguh boleh diterima oleh
semua kanak-kanak
 Sediakan pelbagai peneguh utk mengelakkan
rasa bosan dan juga utk memenuhi pilihan yg
sentiasa berubah
 Lihat kesan terhadap peneguh sedia ada &
gabungkan dgn peneguh yg lain
 Elakkan memberi peneguh berbentuk
barangan setiap masa ada perubahan t/l
TEKNIK-TEKNIK PEMBERIAN
PENEGUH
1. ‘Contigent’ – mengekalkan tindak balas / utk t/laku
tertentu

2. ‘Continuous’ – diberikan di peringkat awal program /

melatih perlakuan baru

3. ‘Intermitten’ – berlaku tanpa jangkaan

4. ‘Fixed & variable schedules’

TEKNIK-TEKNIK PEMBERIAN
PENEGUH
a. Fixed ratio - penjadualan tetap
nisbah perlakuan (bilangan)
b. Variable ratio – bilangan perlakuan yg
berbeza dlm tempoh tertentu (masa)
c. Fixed interval – penentuan jangkamasa yg
tetap (setiap 10 min)
d. Variable interval – penentuan jangkamasa
yg tidak tetap (9,4,9,15,13 min)
PRINSIP-PRINSIP
PENEGUHAN
 Peneguhan hanya diberikan kepada t/laku yang
dirancang utk diubah
 Peneguhan diberi sebaik sahaja t/laku yg diingini
ditunjukkan
 Pada peringkat awal, peneguhan perlu diberi
setiap kali t/laku ditunjukkan
 Apabila t/laku yg dikehendaki mencapai tahap
maksimum peneguh diberi secara intermiten
 Peneguh sosial diberi serentak bersama
peneguh tangible & edible
MENGHAPUSKAN
PENEGUH
 Peneguh berbentuk sosial & barangan diberi
secara berselang-seli pd jadual yg ditetapkan
(peneguh barangan diperlukan dlm situasi
tertentu shj)
 Peneguh sosial diberi pd jadual yg ditetapkan
manakala peneguh barangan diberikan
menurut situasi & akhirnya ditiadakan
 Peneguh sosial diberi pd jadual yg berbeza &
akhirnya dihapuskan apabila program tamat.
LANGKAH-LANGKAH UNTUK
MENGELAKKAN
(KEJELAKAN [SATIATION])
 Pelbagaikan peneguh / guna peneguh yg
berlainan utk setiap t/laku sasaran
 Awas terhadap jumlah peneguh yg
diberikan / beri secukupnya
 Elakkan memberi peneguh edible / beri
seminima yg boleh
 Bertukar dgn segera dpd teknik constant
ke teknik intermiten
TINGKAH LAKU SASARAN

Ialah t/laku yg hendak diubah / diperbaiki / t/laku

sedia ada yg hendak ditambah, dikurang / t/laku
baru yg hendak dibentuk.

 Faktor-faktor yg perlu diberi perhatian dlm

menentukan t/laku sasaran :
- jenis t/laku
- kekerapan t/laku
Faktor-faktor yg perlu diberi
perhatian dlm menentukan
t/laku sasaran :
- jangka masa berlaku t/laku

- keterukan t/laku

- keseluruhan jumlah t/laku yg

memerlukan pengubahsuaian
TINGKAH LAKU SASARAN
Perkara-perkara yg perlu diberi
keutamaan dlm mengubah t/laku
 masalah yg melibatkan nyawa murid
 masalah yg boleh melibatkan murid
berpisah dgn keluarga
 menghadkan penglibatan dlm kelas
 menghadkan penyesuaian dlm
rumah,sekolah & masyarakat
TINGKAH LAKU SASARAN

Contoh : Sazali mempunyai beberapa t/laku

yang tidak boleh diterima. Antara t/laku yg diberi
perhatian oleh Cikgu Lim ialah :
 Tidak melibatkan diri dlm aktiviti kumpulan
 Cara makan yg tidak sesuai
 Tidak boleh berkomunikasi secara lisan
dgn. rakan-rakan sekelas dan cikgu
 Kemahiran motor kasar yg kurang memuaskan
 Cikgu Lim tidak boleh menjalankan
pengubahsuaian tingkah laku utk semua t/laku
dlm satu masa.
Oleh itu persoalan yg perlu diberi perhatian oleh
Cikgu Lim:
‘Adakah penting bagi Sazali melibatkan diri dlm
perbincangan kelas (1) dan (3) atau adakah
lebih penting meningkatkan kemahiran motor
dan amalan makan sazali (2) & (4).’
 Sebagai tindak balas kepada persoalan ini Cikgu
Lim membuat senarai keperluan PTL utk.
Sazali :
 Keutamaan 1: tingkatkan penglibatan dlm aktiviti
kumpulan
 Keutamaan 2 : tingkatkan komunikasi pertuturan
dgn rakan-rakan
 Keutamaan 3 : tingkatkan kemahiran motor
 Keutamaan 4 : tingkatkan penerimaan berbagai
jenis makanan
Cooper, Heron and Heward (1987)
mencadangkan 9 faktor yg diperlu
dipertimbangkan apabila membentuk
t/laku sasaran :
 Adakah t/laku itu membahayakan org. lain
 Berapa kerap t/laku itu berlaku
 Berapa lama t/laku berlaku /dlm. kes t/laku
baru, berapa lama utk. t/laku baru berlaku
 Adakah t/laku itu memerlukan tahap
peneguhan yg lebih tinggi jika
dibandingkan dgn t/laku yg lain.

T/laku yg menghasilkan tahap peneguhan

yg tinggi adalah diberi keutamaan
JENIS-JENIS PROGRAM
PENGURUSAN T/LAKU

1. Menambah t/laku yg positif

2. Mengekal t/laku yg positif
3. Mengurang t/laku yg negatif
4. Menghapus t/laku yg negatif
5. Membentuk t/laku baru / kemahiran baru
6. Memindah t/laku (generalisation)
KAEDAH MENAMBAH &
MENGEKAL T/LAKU POSITIF
1. Peneguhan Positif (Positive
Reinforcement)
Maksud : Proses ganjaran bagi t/laku yg
sesuai utk meningkatkan kemungkinan
t/laku tersebut berterusan & berulang
a. Kepentingan :
i. Bertindak balas kpd kehendak semula
jadi kanak-kanak yg memerlukan
perhatian & penerimaan
Peneguhan Positif

ii. Mengurangkan kemungkinan kanak-

kanak memperlihatkan t/laku kurang baik
dlm usaha mendapatkan pehatian.
b. Peraturan utk keberkesanan:
i. Apabila kanak-kanak telah mula
menunjukkan t/laku baru yg sesuai, ia
perlu diberikan peneguh positif bagi setiap
perlakuan yg ditunjukkan
Peneguhan Positif
ii. Apabila t/laku sasaran telah wujud /
ditanam pada kadar yg memuaskan,
peneguhan perlu diberi secara berkala
c. Pertimbangan-pertimbangan dlm
melaksanakan Peneguhan Positif :
i. Pilih dgn terperinci satu t/laku sasaran
(jgn cuba peneguh bagi setiap t/laku
positif yg ditunjukkan oleh kanak-kanak
Pertimbangan Dalam
Melaksanakan Peneguhan
Positif
 Pilih dgn terperinci satu t/laku
sasaran(jgn.cuba memberi peneguhan bagi
setiap t/laku positif yg ditunjukkan oleh kanak-
kanak
 Perhatikan t/laku kanak-kanak apabila t/laku itu
diperlihat utk mendapatkan kepastian
 Pd peringkat awal, kukuhkan t/laku secara
spontan apabila ia ditunjukkan oleh kanak-
kanak tersebut
Pertimbangan Dalam
Melaksanakan Peneguhan
Positif
 Beritahu kanak-kanak t/laku yg
dikukuhkan

 Apabila mengukuh, berikan pengukuhan

dgn suara/ nada yg bersemangat dan
tunjukkan minat terhadap t/laku kanak-
kanak tersebut
PENEGUHAN NEGATIF

Maksud: menghilangkan rangsangan ‘aversive’

(yg tidak disukai oleh kanak-kanak) utk
mendapatkan t/laku yg dikehendaki.
Contoh 1 : Murid Y selalu mengadu sakit kepala
apabila diminta menyiapkan kerja rumah.
Akibatnya : Murid Y dibenarkan berehat. Kesan
terhadap t/lakunya di masa akan datang :
Murid Y akan sentiasa sakit kepala apabila
diminta menyiapkan kerja rumah.
PENEGUHAN NEGATIF
 Contoh 3 : Guru M telah memberi tugasan
latihan ejaan kepada murid Y. Murid Y pula
lemah dalam bacaan. Walaupun telah cuba
beberapa kali utk mengeja murid Y masih gagal
utk mengeja dan menjadi bosan. Ia mula
mengetuk-ngetuk meja dgn pensil,membuat
bising dan menghentak-hentak kaki. Apabila
ditegur murid Y menjawab teguran guru.
Akibatnya murid Y telah diarahkan berdiri di
belakang kelas.
PENEGUHAN NEGATIF

 Contoh 2 : sekumpulan murid-murid

sedang tekun menyiapkan tugasan yg
diberikan apabila diberitahu oleh gurunya
bahawa mereka tidak perlu menyiapkan
tugasan di rumah sekiranya mereka
dapat menyiapkan tugasan pada tempoh
yg ditetapkan.
CONTIGENCY
CONTRACTING
 Istilah lain ialah Perjanjian Luar
Jangkaan /Kontrak Bersyarat
 Ia didasarkan dpd Prinsip Premack (1965)
iaitu yg mengatakan:

‘ A behavior that has a high rate of

occurrence can be used to increase a
behavior with a low rate occurrence’
Prinsip ini sama spt. peraturan
orang tua-tua

1. Makan nasi dapat duit

2. Kemaskan bilik boleh tonton rancangan
kegemaran
3. Cuci kasut sekolah boleh makan aiskrim
ASAS-ASAS PERATURAN
MENULIS KONTRAK
 Peneguh perlu diberi segera
 Kontrak perlu ditegaskan pada t/laku
sasaran
 Sediakan peneguh dim bentuk yg sedikit /
kecil tapi kerap
 Kontrak perlu mengukuh pencapaian
perkembangan bukan sekadar menurut
perintah / arahan
 Kukuhkan t/laku yg baik dgn serta merta
 Kontrak perlu bertimbang rasa utk kedua-
dua pihak
 Kandungan / isyarat kontrak perlu jelas
 Kontrak perlu benar / jujur
 Kontrak perlu positif
 Perjanjian perlu dilaksanakan secara
sistematik sbg. sebahagian dpd. program
kelas
Perjanjian Luar Jangkaan
Dipraktikkan Untuk
Meningkatkan:
 Tugasan yg diberikan
 Ketepatan menyiapkan kerja rumah
 Membina pengawalan diri
 Membendung t/laku yg ganas dan disruptif
 Membentuk interaksi ibu bapa-anak dan
guru-murid
 Meningkatkan amalan kesihatan diri dan
‘grooming’
TOKEN EKONOMI

Maksud : pengukuh-pengukuh yg ada di

persekitaran yg dapat mewujudkan /
meningkatkan t/laku positif
Pelaksanaan :
a. Apabila kanak-kanak dapat mencapai
satu-satu tahap t/laku positif ia akan
diberikan token / tanda
KEBAIKAN KONTRAK

 Mudah diaplikasikan dlm persekitaran

biasa tanpa mengehadkan penglibatan
murid dlm aktiviti p & p
 Fokus utama guru ialah memberi
peneguhan positif t/laku yg sesuai yg
dipersetujui dlm kontrak
 Peneguhan diberikan secara lebih
sistematik
KEBAIKAN KONTRAK

 Akibat dpd. Mematuhi / melanggar

perjanjian, difahami dgn jelas oleh murid
& guru
 Kontrak boleh diubah suai / ditulis
semula utk memenuhi keperluan semasa
 Kontrak boleh dilaksanakan terhadap
individu, sekumpulan / seluruh kelas
PERJANJIAN LUAR
JANGKAAN
 Asas penulisan kontrak :
1. Kontrak perlu ditegaskan khasnya pada
t/laku sasaran
2. Sediakan peneguh dlm bentuk yg sedikit /
kecil tetapi kerap
3. Kontrak perlu mengukuh pencapaian
perkembangan bukan hanya kerana menurut
perintah / arahan
PERJANJIAN LUAR
JANGKAAN
4. Kukuhkan t/laku yg baik dgn
sertamerta
5. Kontrak perlu bertimbang rasa utk
kedua-dua pihak
6. Kandungan / syarat kontrak perlu jelas
7. Kontrak perlu benar / jujur
8. Kontrak perlu dijalankan secara
sistematik
 Perkara-perkara yg perlu diberi perhatian
semasa menulis kontrak :
1. Kontrak perlu dipersetujui oleh kedua-dua
pihak
2. Dlm kontrak perlu ada matlamat sasaran
dan tahap pencapaian
3. Peneguh perlu diberi secara konsisten
bersesuaian dgn kandungan kontrak
4. Dlm kontrak perlu dimasukkan tarikh
semakan dan perbincangan semula
 Langkah-langkah dlm perbincangan:
1. Guru mengadakan ‘rapport’ dgn murid
2. Guru menerangkan tujuan mengadakan perjumpaan
cth: ‘saya tahu awak telahmencuba dgn baik dlm
(bacaan, tulisan,ejaan ….) dan saya ingin menolong
kamu’.
3. Guru memberi penerangan mudah tentang kontrak,
terangkan kontrak adalah perjanjian antara dua
orang
- Guru memberi contoh kontrak seperti : apabila
ibu kamu menghantar TV utk diperbaiki, kerani di
kedai akan memberinya resit.
 resit itu sebagai kontrak antara ibu kamu dan
mekanik. Mekanik akan repair TV dan ibu
kamu akan membayar upahnya’
b. Guru minta murid memberi contoh kontrak
yg lain
c. Jika murid tidak memberi respons, guru
memberi contoh yg lain
4. Guru menerangkan kepada murid bahawa
mereka perlu menandatangani kontrak
5. Guru dan murid bincang tugasan :
a. Murid cadang tugasan utk kontrak
b. Guru cadang tugasan utk kontrak
c. Murid dan guru bincang &
bersertuju dgn tugasan
6. Guru & murid bincang peneguh:
a. Guru tanya murid jenis aktiviti dan
barangan yg paling diminati. Guru boleh
juga cadang peneguh
b. Guru menulis menu peneguh seperti yg telah
dicadangkan oleh murid
c. Murid memilih peneguh yg dia minat
d. Guru & murid menyenarai peneguh mengikut
keutamaan
7. Guru & murid bincang ratio tugasan dan peneguh
8. Guru & murid bersetuju dgn masa yg diperuntukkan
utk murid membuat tugasan, cth.nyamenyiapkan 5
latihan matematik operasi tambah dlm. masa 15 minit
utk mendapatpeneguh
9. Guru& murid mengenalpasti ciri-ciri tahap pencapaian
cth: menyiapkan 5 latihan matematik operasi
tambah dlm masa 30 minit dgn 80 % betul
10. Guru dan murid bincang prosedur penilaian:

a. Guru bincang berbagai jenis penilaian dgn murid

b. guru dan murid bersetuju dgn kaedah penilaian

c. Guru minta murid menerangkan kaedah penilaian dan

jika murid keliru, guru menerangkannya
11. Guru dan murid bincang teknik
pemberian peneguh
12. guru dan murid bersetuju dgn tarikh
perbincangan semula kontrak
13. guru dan murid menulis kontrak. Murid
digalakkan menulis kontrak. Guru
memberi salinan kontrak kpd murid
14. Guru membaca kontrak dan murid
menyemak pada salinannya
15. Guru menyoal murid tentang isi kandungan
kontrak dan mengesahkannya
16. Murid dan guru menadatangani kontrak
17. guru mengucapkannya tahniah kepada
murid kerana berjaya menyediakan kontrak
dan berharap ia akan berjaya
Perjanjian Luar jangkaan diaplikasikan
untuk meningkatkan t/laku dalam
domain-domain berikut:

 Kognitif
 Affektif
 psikomotor
TOKEN EKONOMI

Maksud : Pengukuh-pengukuh yg ada di

persekitaran yg dapat mewujudkan /
meningkatkan t/laku positif
Pelaksanaan :
a. Apabila t/laku kanak-kanak dapat
mencapai satu tahap t/laku positif, kanak-
kanak akan diberikan token / tanda
b. kanak-kanak boleh menukarkan token
dgn pelbagai bentuk pengukuh spt
berbaris depan sekali, keluar rehat awal,
bermain di taman dsbnya
c. Beri masa kpd murid utk menukar token
Peraturan-peraturan :
1. Pilih t/laku sasaran
2. Tegaskan t/laku yg telah dipilih & nyatakan
kpd murid
3. Tentukan peneguhan utk penukaran token
4. Pamerkan menu utk penukaran token
5. Adakan sistem ekonomi yg mudah tapi
berkesan
6. Beri peneguhan serta merta
7. Beransur-ansur bertukar dpd peneguhan
‘continuous’ ke ‘variable schedule’
8. Peraturan perlu dikaji sekali-sekala
9. Menu hadiah perlu ditukar dari masa ke
semasa
10. Menu tidak perlu panjang tetapi mesti
mengandungi sekurang-kurangnya 10 item
11. Token tidak boleh dibawa pulang
 MENU GANJARAN

GANJARAN MASA HARGA

(POINTS)
Menonton televisyen 30 min 45
Mendengar lagu 10 min 20
Bermain 20 min 50
Berehat 10 min 20
Membeli makanan 10 min 60
SHAPING
(PEMBENTUKAN)
Sistem pengukuhan yg sistematik, segera
dan berturutan hampir kepada t/laku
sasaran sehinggalah benar-benar t/laku
tersebut dikuasai

Langkah-langkah:
a. Pilih t/laku sasaran
b. Perolehi data asas / ‘baseline data’
c. Pilih pengukuhan yg sesuai / berpotensi
d. Kukuhkan secara berturutan bilamana
t/laku sasaran ditunjukkan
e. Kukuhkan t/laku baru setiap kali ia
berlaku / wujud
f. Pengukuhan t/laku dilakukan pd jadual
yg bervariasi
Dua jenis intervensi pembentukan t/laku
(Shaping)
1. Progresif
kanak-kanak perlu terlibat dlm
langkah-langkah yg berurutan &
berkembang dr langkah sebelumnya
cth: mandi, membasuh tangan,
memakai baju dll
2. Rangkaian(chaining)
Terdiri dpd dua / lebih langkah yg
berbeza / kemahiran yg dipelajari &
digabungkan secara berurutan utk
menyiapkan tugasan spesifik
Cth: mengikat tali kasut, mengilatkan
kasut, memasang butang dll
STRATEGI ‘PROMPTING’

Adalah merupakan teknik yg digunakan utk

mendapatkan stimuli yg lebih. Ia
merupakan rangsangan tertentu yg
terpilih sebagai tanda kpd murid utk
melaksanakan t/laku yg dikehendaki
Tiga jenis ‘prompting’
a. lisan (verbal) – arahan dlm bentuk lisan
“Ali pandang sini !’
b. ‘gestural’[gerak isyarat] – merupakan
tanda-tanda yg diberikan dlm bentuk
‘gesture’ spt menunjuk ke satu arah,
memandang ke arah yg tertentu,
meletakkan jari telunjuk bagi isyarat diam
c. Fizikal – melibatkan hubungan fizikal
dgn murid : memberi bimbingan secara
fizikal kpd murid utk mengangkat berdiri
‘PROMPTING’

 utk murid yg ‘high functioning’ -‘prompt’

hanya diberikan pd peringkat awal shj

 Murid yg lemah – “prompt’ diberi
berulang-kali
 ‘prompting’ dijalankan bersama-sama
dgn teknik ‘shaping’
MODELLING

Diasaskan dpd teori pembelajaran

sosial Bandura

a. Attention
b. Retention
c. Reproduce
Peraturan :
a. Kanak-kanak perlu bersedia dari segi kognitif
b. Model yg sesuai
c. Model boleh diterima oleh kanak-kanak
d. Model – sebaya dgn kanak-kanak
 Pembelajaran melalui peniruan – pertuturan
 Pembelajaran terhadap kesan / akibat
 T/laku yg ditiru menjadi sesuatu yg ‘dominant’
dlm diri kanak-kanak