# Philein=mencintai;# sophos=kearifan/ kebijaksanaan. Filsafat;usaha untuk mencintai kearifan Pengertian filsafat dapat ditinjau dari dua segi yaitu secara etimologi dan secara terminologi. • Secara etimologi, istilah filsafat berasal dari bahasa Arab, yaitu falsafah atau juga dari bahasa Yunani yaitu philosophia – philien : cinta dan sophia : kebijaksanaan. Jadi bisa dipahami bahwa filsafat berarti cinta kebijaksanaan. Dan seorang filsuf adalah pencari kebijaksanaan, pecinta kebijaksanaan dalam arti hakikat. • Secara terminologi pengertian filsafat sangat beragam. Para filsuf merumuskan pengertian filsafat sesuai dengan kecenderungan pemikiran kefilsafatan yang dimilikinya. 1. Plato mengatakan bahwa : Filsafat adalah pengetahuan yang berminat mencapai pengetahuan kebenaran yang asli. Sedangkan muridnya 2. Aristoteles berpendapat kalau filsafat adalah ilmu ( pengetahuan ) yang meliputi kebenaran yang terkandung didalamnya ilmu-ilmu metafisika, logika, retorika, etika, ekonomi, politik, dan estetika. Lain halnya dengan 3. Al Farabi yang berpendapat bahwa filsafat adalah ilmu ( pengetahuan ) tentang alam maujud bagaimana hakikat yang sebenarnya. 4. Sidi Gazalba: Berfilsafat ialah mencari kebenaran dari kebenaran untuk kebenaran , tentang segala sesuatu yg di masalahkan, dengan berfikir radikal, sistematik dan universal. Dll. Ciri-ciri Berpikir Filsafat • Radikal; sampai ke akar persoalan • Kritis; tanggap thd persoalan yg berkembang • Rasional; sejauh dpt dijangkau akal mns • Reflektif; mencerminkan pengalaman pribadi. • Konseptual; hasil konstruksi pemikiran • Koheren; runtut, berurutan. • Konsisten; berpikir lurus/tdk berlawanan. • Sistematis; saling berkaitan. • Metodis; ada cara utk memperoleh kebenaran. • Komprehensif; menyeluruh • Bebas & bertanggungjawab FILSAFAT 1. FILSAFAT ADALAH STUDI YANG MEMPELAJARI SELURUH FENOMENA KEHIDUPAN DAN PEMIKIRAN MANUSIA SECARA KRITIS 2. FILSAFAT TIDAK MELAKUKAN STUDI ATAU EKSPERIMEN, TETAPI MENGUTARAKAN PROBLEMA SECARA PERSIS, MENCARI SOLUSI, MEMBERIKAN ARGUMENTASI DAN ALASAN SECARA TEPAT, AKHIR DARI PROSES ITU DIMASUKKAN PADA PROSES DIALEKTIKA CAKUPAN FILSAFAT A. MATERIAL CAKUPANNYA BAIK YANG TAMPAK MAUPUN TIDAK “METAFISIKA” ADA TIGA BAGIAN: ALAM EMPIRIS, DALAM PIKIRAN DAN DALAM KEMUNGKINAN B. FORMAL ADALAH CAKUPAN YANG MENYELURUH, RADIKAL DAN RASIONAL TENTANG SEGALA YANG ADA Ilmu Pengetahuan • ILMU ADALAH SERANGKAIAN KETERANGAN YANG TERATUR, SISTEMATIS, RASIONAL, LOGIS, EMPIRIS, UNIVERSAL, OBJEKTIF, TERBUKA, DAPAT DIUKUR SERTA DAPAT DIUJI KEBENARANNYA BAIK SECARA TEORETIS DAN EMPIRIS • PENGETAHUAN ADALAH KESELURUHAN YANG DIKETAHUI YANG BELUM TERSUSUN, BAIK MENGENAI METAFISIK MAUPUN FISIK • PENGETAHUAN ADALAH INFORMASI YANG BERUPA COMMON SENSE “MASIH TERSERAK DAN UMUM” Fenomenologi Pengetahuan dan Ilmu Pengetahuan • Terbentuknya pengetahuan manusia adalah adanya subjek dan objek. Keduanya merupakan suatu kesatuan asasi bagi terwujudnya pengetahuan. • Dalam sejarah filsafat pengetahuan dan ilmu pengetahuan terjadi perdebatan tentang mana yang lebih pokok dan yang lebih dulu; Subjek manusia dengan akal budinya, ataukah objek kenyataan yang diamati dan dialami di alam semesta ini KRITERIA KEBENARAN ILMU 1. KOHERENSI (TEORI KEBENARAN YANG MENDASARKAN DIRI PADA KRITERIA KEBENARAN TENTANG KONSISTENSI SUATU ARGUMENTASI)--- KONSISTENSI BERARTI SISTEMATIS DAN SISTEMIK 2. KORESPONDENSI (TEORI KEBENARAN YANG MENDASARKAN DIRI PADA KRITERIA TENTANG KESESUAIAN ANTARA MATERI YANG DIKANDUNG SUATU PERNYATAAN DENGAN OBJEK PERNYATAAN)--- MANIS, TAWAR, ASIN 3. PRAGMATISME (TEORI KEBENARAN YANG MENDASARKAN DIRI PADA KRITERIA TENTANG BERFUNGSI ATAU TIDAKNYA SUATU PERNYATAAN DALAM LINGKUP RUANG DAN WAKTU CAKUPAN FILSAFAT DAN ILMU 1. FILSAFAT LEBIH LUAS DARI ILMU, WILAYAH FILSAFAT MENCAKUP YANG WUJUD DAN TIDAK WUJUD (EMPIRIS DAN NON EMPIRIS) CAKUPAN ILMU HANYA EMPIRIS SAJA 2. AWAL MULANYA FILSAFAT YANG MELAKUKAN PEMBAHASAN SECARA SISTEMATIS, RASIONAL, LOGIS DAN EMPIRIS, KEMUDIAN PADA TATARAN BERIKUTNYA BERKEMBANG DAN BERCABANG SEHINGGA MENJADI ILMU YANG LEBIH LUAS DAN BERKESINAMBUNGAN 3. MAKA DARI SINILAH TIMBULNYA PEMAHAMAN UNTUK PENYATUAN FILSAFAT DAN ILMU MENJADI FILSAFAT ILMU, YAKNI SUATU KAJIAN KHUSUS TENTANG HAKIKAT ILMU PENGETAHUAN PERKEMBANGAN FILSAFAT 1. PERKEMBANGAN FILSAFAT TIDAK HANYA MENJADI INDUK DAN SUMBER ILMU, TETAPI PADA TATARAN BERIKUTNYA, DIA BERKEMBANG MENJADI ILMU ITU SENDIRI 2. DALAM PERKEMBANGAN INI FILSAFAT BUKAN LAGI MENYELURUH ATAU KOMPREHENSIF, TAPI MENJADI SEKTORAL SESUAI SEKTOR ILMU MASING-MASING 3. CONTOH ILMU YANG DILAHIRKAN DARI FILSAT: FILSAFAT AGAMA, FILSAFAT HUKUM, FILSAFAT ILMU, DLL. Manfaat Filsafat Bagi Mhs • Membiasakan diri utk bersikap kritis. • Membiasakan diri utk bersikap logis- rasional >>> Opini & argumentasi. • Mengembangkan semangat toleransi dlm perbedaan pandangan (pluralitas). • Mengajarkan cara berpikir yg cermat dan tdk kenal lelah.